Untitled

UCHWAA NR NR XL /226/10 RADY GMINY SKOROSZYCE z dnia 30 czerwca 2010 r.
w sprawie przyjcia Gminnego Programu Opieki nad Zabytkami na lata 2010 -2013 Na podstawie art. 87 ust. 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 238, poz. 2390, z 2006 r. Nr 50, poz. 362, Nr 126, poz. 875, z 2007 r. Nr 192, poz. 1394, z 2009 r. Nr 31, poz. 206, Nr 97, poz. 804) Rada Gminy w Skoroszycach u c h w a l a, co nastpuje: 1. Przyjmuje si Gminny program Opieki nad Zabytkami na lata 2010 2013 zaopiniowany pozytywnie przez Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw, stanowicy zacznik do niniejszej uchway 2. Wykonanie uchway powierza si Wjtowi Gminy. 3. Uchwaa podlega ogoszeniu w Dzienniku Urzedowym Wojewdztwa Opolskiego. 4. Uchwaa wchodzi w ycie z dniem podjcia.
Przewodniczcy Rady Henryk Sokoowski
Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany
Strona 1
Zacznik do Uchway Nr Nr XL /226/10 Rady Gminy Skoroszyce z dnia 30 czerwca 2010 r. Gminny Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy Skoroszyce na lata 2010 - 2013
I. WSTP
Dziedzictwo kulturowe to wany czynnik ycia i dziaalnoci czowieka. Dziedzictwo stanowi dorobek materialny i duchowy poprzednich pokole, jak rwnie dorobek naszych czasw. Oznacza warto materialn lub niematerialn przekazan przez przodkw i okrela nasz kultur. Zawiera w sobie wszystkie skutki rodowiskowe wynikajce z interakcji pomidzy ludmi a otoczeniem w cigu dziejw. Jest fundamentem tosamoci danej spoecznoci. Zabytki s materialnym ladem przeszoci oraz cennym elementem kultury, przyczyniajcym si do ksztatowania przyjaznego otoczenia czowieka. Bogactwo i rnorodno dziedzictwa kultury moe w istotny sposb przyczyni si do rozwoju spoeczno-gospodarczego gminy, a tym samym do poprawy jakoci ycia jej mieszkacw. Wizi emocjonalne czowieka lub grupy ludzi z danym zasobem dziedzictwa s czynnikiem ksztatujcym ich tosamo spoeczn. Wykonywanie zada w zakresie kultury i ochrony zabytkw jest ustawowym zadaniem samorzdw. Zgodnie z brzmieniem art. 7, ust. 1, pkt. 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z pniejszymi zmianami) zaspokajanie zbiorowych potrzeb wsplnoty naley do zada wasnych gminy. W szczeglnoci zadania wasne obejmuj sprawy m.in. adu przestrzennego, kultury oraz ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. W tezach do krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami zapowiadane jest tworzenie warunkw prawnych do odpowiedzialnego kreowania i realizowania ochrony dziedzictwa kulturowego przez samorzdy terytorialne oraz podjcie inicjatywy legislacyjnej dla uwzgldniania interesw ochrony zabytkw w caym ustawodawstwie, jak rwnie stworzenie warunkw prawnych do nowego systemu finansowania ochrony i opieki nad zabytkami. Artyku 87 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.) nakada na jednostki samorzdu terytorialnego obowizek sporzdzenia programu opieki nad zabytkami. Program z zaoenia zgodny jest z innymi dokumentami o charakterze strategicznym dla gminy w tym zwaszcza ze Strategi Rozwoju Gminy Skoroszyce przyjt uchwa nr XXXIII/153/97 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 4 lipca 1997 r. oraz Planem Rozwoju Lokalnego Gminy Skoroszyce na lata 2004-2013, ktry funkcjonuje cznie ze Strategi Rozwoju Gminy Skoroszyce i jest planem operacyjnym do Strategii. Zawiera on zadania uwzgldnione rwnie w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym oraz Budecie Gminy. Program zgodny jest te z Programem Ochrony rodowiska dla Gminy Skoroszyce przyjty uchwa Nr XXV/137/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 28 grudnia 2004 r. i Lokaln Strategi Rozwoju Obszarw Wiejskich Zota Ziemia dla gmin Grodkw, Kamiennik, Pakosawice i Skoroszyce z 2006 r. majcy na celu przygotowanie obszaru do wykorzystania rodkw Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 na dziaania podporzdkowane programowi Leader. Program uwzgldnia rwnie rozwizania zaproponowane w Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy Skoroszyce przyjtego uchwa Nr XXXV/225/2001 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 26 listopada 2001 r. oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Gwnym celem gminnego programu opieki nad zabytkami jest okrelenie zasadniczych kierunkw dziaa i zada na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami gminy Skoroszyce. Cele i priorytety wyznaczone w programie wynikaj zarwno z wymaga ustawowych, jak rwnie podporzdkowane s gwnemu celowi dziaa samorzdu, jakim jest osignicie zrwnowaonego rozwoju gminy, prowadzcego do poprawy jakoci
Strona 1
ycia lokalnej spoecznoci. Podporzdkowane jest temu planowanie strategiczne gminy, ktre czy problematyk spoeczn, gospodarcz i przestrzenn. W strategii okrelone zostay misje rozwojowe gminy: - stworzenie warunkw dla inwestorw; - wykorzystywanie zasobw i walorw gminy; - popieranie grup producentw rolnych; - wspieranie edukacji, kultury i sportu. Gminny program opieki nad zabytkami realizowa bdzie t sfer dziaa prorozwojowych, ktra ma na celu popraw funkcjonowania materialnego dziedzictwa kulturowego decydujcego w znacznym stopniu o zasobach i walorach gminy. Program opieki nad zabytkami powinien pomc w aktywnym zarzdzaniu zasobem stanowicym dziedzictwo kulturowe gminy. Wszelkie dziaania zwizane z rozwojem gminy musz opiera si przede wszystkim na jej zasobach i walorach. Wykorzystanie zasobw rodowiska naturalnego i kulturowego powinno stanowi jedn z gwnych polityk gminnych, a procesy rozwoju gminy powinny zachodzi przy zapewnieniu warunkw trwania i wzbogacania materialnego dziedzictwa kulturowego. Na dziedzictwo kulturowe czowieka skadaj si dobra kultury i dobra natury. Zabytki dawne materialne i niematerialne dobra kultury s wan czci skadow tego dziedzictwa. Ich ochrona zostaa zadeklarowana jako konstytucyjny obowizek pastwa co zostao zapisane w art. 5 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Zabytki s nie tylko ladem przeszoci, ale take cennym skadnikiem kultury wspczesnej przyczyniajcym si do ksztatowania przyjaznego czowiekowi rodowiska jego ycia. Ich zachowanie, ochrona i konserwacja jest dzieem wanym w interesie publicznym ze wzgldu na znaczenie zabytkw w procesie edukacji, humanizacji spoeczestwa, jego kulturowej identyfikacji, a take znaczenie dla sfery ekonomii i gospodarki. Czas przemian i II wojna wiatowa wpyny negatywnie na stan zabytkw. Powanym problemem sta si brak rodkw i spoecznego zrozumienia dla idei ochrony naszego dziedzictwa. Przemiany czasu transformacji sprawiy, e liczne zabytki zostay oddane w prywatne rce ludzi niejednokrotnie ratujcych je przed zagad, ale take ludzi bardzo czsto niedoceniajcych ich wartoci pozamaterialnych, nie potraficych dobrze sprawowa opieki gwarantujcej ich przetrwanie. Pastwo realizuje swoje obowizki wzgldem zabytkw m.in. za porednictwem organw samorzdowych rnego szczebla. W tym wzgldzie wadzom gminy przypisana zostaa istotna rola w kreowaniu ochrony dziedzictwa kulturowego na podlegych im terenach. Gminy z jednej strony s wacicielem duej iloci dbr kultury materialnej, z drugiej strony dysponuj aparatem administracyjnym umoliwiajcym prowadzenie waciwej polityki wzgldem tej sfery ycia publicznego. Gmina Skoroszyce jest gmin wiejsk. Gwn atrakcj turystyczn gminy jest dziedzictwo kulturowe wice si gwnie z gospodark roln. Najcenniejsze zabytki gminy to przede wszystkim obiekty sakralne, zespoy dworskie, parki podworskie oraz zabudowa wsi. Przedstawiony Program Opieki nad Zabytkami Gminy Skoroszyce na lata 2010-2013, opierajcy si na innych opracowaniach i dokumentach prawa miejscowego, stanowi bdzie ich uzupenienie i podstaw do dziaa samorzdowych zwizanych z ochron dbr kultury w okresie czterech lat od podjcia uchway przez Rad Gminy w sprawie przyjcia niniejszego programu. Wsppraca rodowisk samorzdowych i konserwatorskich przy realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami powinna przynie wszystkim stronom wymierne korzyci: zachowanie dziedzictwa kulturowego dla przyszych pokole, poprawa stanu obiektw zabytkowych, zwikszenie atrakcyjnoci przestrzeni publicznych, rozwj spoeczno-gospodarczy.
I. PODSTAWY PRAWNE I GWNE CELE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI
Podstaw prawn sporzdzenia gminnego programu opieki nad zabytkami jest Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162 , poz. 1568). Ustawa ta wprowadzia obowizek sporzdzania przez samorzdy zarwno wojewdzkich, powiatowych oraz gminnych programw opieki nad zabytkami.
Strona 2
Na podstawie art. 18 ust 2 pkt 15 Ustawy z dnia 5 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz.U. 2001r. nr 142, poz. 159 z pniejszymi zmianami) oraz art. 87 ust 3 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162 , poz. 1568 z pn. zm.), Wjt Gminy Skoroszyce sporzdza na okres 4 lat Program Opieki nad Zabytkami Gminy Skoroszyce (art. 87 ust. 3 w/w ustawy). Gminny program opieki nad zabytkami podlega uchwaleniu przez Rad Gminy, po uzyskaniu opinii opolskiego wojewdzkiego konserwatora zabytkw. Program ogaszany jest w wojewdzkim dzienniku urzdowym. Z realizacji programu Wjt Gminy Skoroszyce sporzdza co dwa lata sprawozdanie, ktre przedstawia na sesji Radzie Gminy. Kolejne sporzdzane programy opieki powinny uwzgldnia pojawiajce si nowe uwarunkowania prawne i administracyjne, zmieniajce si warunki spoeczne, gospodarcze i kulturowe, nowe kryteria oceny i aktualny stan zachowania zasobu oraz prowadzone okresowo oceny efektw wdraania obowizujcego programu.
Oglne wytyczne do sporzdzenia programw ujte s w dokumencie Narodowa Strategia Kultury na lata 20042013 przyjtym przez Rad Ministrw w dniu 21 wrzenia 2004 r. oraz jego przedueniu Uzupenienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 20042020 przyjtym w 2005 r. Dokumentem sucym wdroeniu Narodowej Strategii Kultury jest Narodowy Program Kultury Ochrona zabytkw i dziedzictwa kulturowego. Program ten jest zgodny z narodowym planem rozwoju oraz zaoeniami do Krajowego Programu Zabytkw. Podstaw do sformuowania Narodowego Programu Kultury Ochrona zabytkw i dziedzictwa kulturowego jest uznanie sfery dziedzictwa za podstaw rozwoju kultury i upowszechniania kultury, a take za potencja regionw, sucy wzrostowi konkurencyjnoci regionw dla turystw, inwestorw i mieszkacw. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.) okrelia zasadnicze cele programw opieki nad zabytkami: - wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych, wynikajcych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; - uwzgldnienie uwarunkowa ochrony zabytkw, w tym krajobrazu kulturowego archeologicznego, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej; - wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego; - podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami; - okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw, eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystywaniem tych zabytkw; - podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami. Gminny program opieki nad zabytkami sporzdzono zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez Krajowy Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw opublikowanymi w 2008 r. w formie poradnika metodycznego. Celem Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Skoroszyce na lata 2010-2013, opracowanego w oparciu o Gminn Ewidencj Zabytkw, jest stworzenie caociowej i wieloletniej strategii ochrony zabytkw znajdujcych si na terenie gminy Skoroszyce realizowanej w 4-letnich cyklach etapach, rodkami optymalnymi, dostpnymi przez gmin, zarwno prawnymi (zapisy dotyczce ochrony zabytkw w planach zagospodarowania przestrzennego) jak te finansowymi (przeznaczenie czci budetu gminy na ochron zabytkw). Program okrela rwnie kierunek podejmowanych przez gmin dziaa, majcych na celu szeroko pojt ochron dziedzictwa kulturowego. Gwnym celem gminnego programu opieki nad zabytkami jest wzmocnienie ochrony i opieki nad zabytkami, ktra jest istotn czci dziedzictwa kulturowego oraz poprawa stanu zabytkw w gminie, poprzez: - wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych, wynikajcej z koncepcji przestrzennego zagospodarowania gminy; i dziedzictwa
- zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania;
Strona 3
- uwzgldnienie uwarunkowa ochrony zabytkw, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej; - zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; - wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw i walorw krajobrazu kulturowego; - podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami; - okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw, eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystaniem tych zabytkw; - podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami.
II. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE
II.1. UREGULOWANIA FORMALNO-PRAWNE
Zabytki zostay objte ochron zadeklarowan jako konstytucyjny obowizek pastwa polskiego i kadego obywatela (tekst Konstytucji RP uchwalony w dniu 2 kwietnia 1997 r. przez Zgromadzenie Narodowe). W art. 5. Konstytucji RP czytamy: Rzeczpospolita Polska strzee niepodlegoci i nienaruszalnoci swojego terytorium, zapewnia wolnoci i prawa czowieka i obywatela oraz bezpieczestwo obywateli, strzee dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochron rodowiska, kierujc si zasad zrwnowaonego rozwoju. W art. 6. ust. 1 napisano Rzeczpospolita Polska stwarza warunki upowszechniania i rwnego dostpu do dbr kultury, bdcej rdem tosamoci narodu polskiego, jego trwania i rozwoju, a w art. 86 Kady jest obowizany do dbaoci o stan rodowiska i ponosi odpowiedzialno za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialnoci okrela ustawa. Podstaw prawn ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce jest Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568, z pn. zm.), regulujca w sposb caociowy pojcia zabytku, ochrony i opieki nad zabytkami, form ochrony, kompetencje organw ochrony zabytkw, w tym administracji rzdowej i samorzdowej, formy finansowania opieki nad zabytkami, ich ewidencjonowania etc.
- Ochrona zabytkw polega na planowaniu przez organy administracji publicznej dziaa majcych na celu zapewnienie warunkw prawnych, organizacyjnych i finansowych umoliwiajcych trwae zachowanie zabytkw oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie, zapobieganie zagroeniom mogcym spowodowa uszczerbek dla wartoci zabytkw, udaremnianie niszczenia i niewaciwego korzystania z zabytkw, przeciwdziaanie kradziey, zaginiciu lub nielegalnemu wywozowi zabytkw za granic, kontrole stanu zachowania i przeznaczenia zabytkw, uwzgldnianie zada ochronnych w planowaniu przestrzennym oraz przy ksztatowaniu rodowiska. - Opieka nad zabytkiem w rozumieniu ustawy sprawowana jest przez jego waciciela lub posiadacza i polega na zapewnieniu warunkw naukowego badania i dokumentowania zabytku, prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytku; zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie; korzystania z zabytku w sposb zapewniajcy trwae zachowanie jego wartoci, popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz o jego znaczeniu dla historii kultury.
Strona 4
Zgodnie z art. 3 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.) przez zabytek rozumiana jest nieruchomo lub rzecz ruchoma, ich czci lub zespoy, bdce dzieem czowieka lub zwizane z jego dziaalnoci i stanowice wiadectwo minionej epoki bd zdarzenia, ktrych zachowanie ley w interesie spoecznym ze wzgldu na posiadan warto historyczn, artystyczn lub naukow. Za zabytek nieruchomy uznaje si nieruchomo, jej cz lub zesp nieruchomoci. Zabytkiem nieruchomym jest krajobraz kulturowy, ukady urbanistyczne, ruralistyczne i zespoy budowlane, dziea architektury i budownictwa, dziea budownictwa obronnego, obiekty techniki, cmentarze, parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni, miejsca upamitniajce wydarzenia historyczne lub dziaalno wybitnych osobistoci bd instytucji. Za zabytki ruchome uznaje si rzecz ruchom, jej cz lub zesp rzeczy ruchomych. Zabytkiem ruchomym s dziea sztuk plastycznych, rzemiosa artystycznego i sztuki uytkowej, kolekcje, numizmaty oraz pamitki historyczne, wytwory techniki, materiay biblioteczne, instrumenty muzyczne, wytwory sztuki ludowej i rkodziea oraz inne obiekty etnograficzne oraz przedmioty upamitniajce wydarzenia historyczne bd dziaalno wybitnych osobistoci lub instytucji. Zabytkami archeologicznymi s lady dziaalnoci czowieka znajdujce si w ziemi lub pod wod, ktrych zachowanie ley w interesie spoecznym ze wzgldu na posiadan warto historyczn, artystyczn lub naukow. Zabytkami archeologicznymi s pozostaoci terenowe pradziejowego i historycznego osadnictwa zoone z nawarstwie kulturowych i znajdujcych si w nich wytworw bd ich ladw albo zabytek ruchomy bdcy tym wytworem, cmentarzyska, kurhany, relikty dziaalnoci gospodarczej, religijnej i artystycznej. Ustawowej ochronie podlegaj rwnie nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej. Artyku 7 Ustawy z dnia 23 lipca 2007 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.) reguluje nastpujce formy ochrony zabytkw: - wpis do rejestru zabytkw, ktry dla zabytkw znajdujcych si na terenie wojewdztwa prowadzi wojewdzki konserwator zabytkw Sposb prowadzenia rejestru oraz ewidencji zabytkw okrela Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 14 maja 2004 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytkw, krajowej, wojewdzkiej i gminnej ewidencjo zabytkw oraz krajowego wykazu zabytkw skradzionych lub wywiezionych za granic niezgodne z prawem (Dz.U. z 2004 r. Nr 124, poz. 1305); - uznanie za pomnik historii zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru lub parku kulturowego, o szczeglnej wartoci dla kultury, przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego; - utworzenie parku kulturowego w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyrniajcych si krajobrazowo terenw z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej; park kulturowy moe utworzy na podstawie uchway rada gminy, po zasigniciu opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw; - ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, dotyczce w szczeglnoci zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru zabytkw i ich otoczenia; innych zabytkw nieruchomych znajdujcych si w gminnej ewidencji zabytkw oraz parkw kulturowych; w studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego ustala si rwnie, w zalenoci od potrzeb, strefy ochrony konserwatorskiej obejmujce obszary, na ktrych obowizuj okrelone ustaleniami planu ograniczenia, zakazy i nakazy, majce na celu ochron znajdujcych si na tym obszarze zabytkw. Wykonywanie zada w zakresie kultury i ochrony zabytkw jest ustawowym zadaniem samorzdw. W art. 7 ust. 1, pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z pn. zm.) zostay okrelone zadania wasne gminy: zaspokajanie zbiorowych potrzeb wsplnoty naley do zada wasnych gminy. W szczeglnoci zadania wasne obejmuj sprawy () kultury, w tym () ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.
Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany Strona 5
Uregulowania prawne dotyczce ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami znajduj si rwnie w wielu innych obowizujcych w Polsce ustawach, w tym w: - ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z pn. zm.); - ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z pon. zm.); - ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150); - ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880); - ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomociami (tekst jednolity Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z pn. zm.); - ustawie z dnia 25 padziernika 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu dziaalnoci kulturalnej (tekst jednolity Dz.U. z 2001 Nr 13, poz. 123); - ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o dziaalnoci poytku publicznego i wolontariacie (Dz.U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z pn. zm.). Zasady ochrony zabytkw znajdujcych si w muzeach i w bibliotekach zostay okrelone w: - ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24 z pn. zm.); - ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. Nr 85, poz. 539 z pn. zm.). Ochron materiaw archiwalnych reguluj przepisy: - ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 673 z pn. zm.).
II.2. STRATEGICZNE CELE POLITYKI PASTWA W ZAKRESIE OCHRONY ZABYTKW I OPIEKI NAD ZABYTKAMI Strategiczne cele polityki pastwa w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami zostay zawarte w dokumencie Narodowa Strategia Kultury na lata 2004 2013 przyjtym przez Rad Ministrw w dniu 21 wrzenia 2004 r. oraz jego przedueniu Uzupenienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004 2020 przyjtym w 2005 r. Dokumentem sucym wdroeniu Narodowej Strategii Kultury jest Narodowy Program Kultury Ochrona Zabytkw i Dziedzictwa Kulturowego na lata 2004-2013. Program ten jest zgodny z narodowym planem rozwoju oraz zaoeniami do Krajowego Programu Zabytkw. Podstaw do sformuowania Narodowego Programu Kultury Ochrona zabytkw i dziedzictwa kulturowego jest uznanie sfery dziedzictwa za podstaw rozwoju kultury i upowszechniania kultury, a take za potencja regionw, sucy wzrostowi konkurencyjnoci regionw dla turystw, inwestorw i mieszkacw. Narodowy Program Kultury Ochrona zabytkw i dziedzictwa kulturowego ma okrelony plan dziaania. Wytyczone zostay strategiczne cele polityki pastwa w sferze ochrony zabytkw: - przygotowanie skutecznego systemu prawno-finansowego wspierania ochrony i opieki nad zabytkami; - podjcie prac nad kompleksowym systemem edukacji na rzecz dziedzictwa; - poszukiwanie instrumentw wzmacniajcych efekty dziaalnoci suby konserwatorskiej; - intensyfikacja ochrony i upowszechniania dziedzictwa kulturowego, w tym szczeglnie kompleksowa poprawa stanu zabytkw nieruchomych.
Strona 6
II.3. ORGANY OCHRONY ZABYTKW
Zgodnie z art. 89 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.) organami ochrony zabytkw s: - minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w imieniu ktrego zadania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje Generalny Konserwator Zabytkw (nt. jego zada zob. art. 90 ustawy); - wojewoda, w imieniu ktrego zadania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje wojewdzki konserwator zabytkw (nt. jego zada zob. art. 91 ustawy). Artyku 90. Ustawy stanowi, e: Generalny Konserwator Zabytkw jest sekretarzem lub podsekretarzem stanu w urzdzie obsugujcym ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego; do zada wykonywanych przez Generalnego Konserwatora Zabytkw naley, w szczeglnoci: - opracowywanie krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; - realizacja zada wynikajcych z krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami oraz z koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju; - podejmowanie dziaa zwizanych z wspieraniem wojewdzkich w sprawach opieki nad zabytkami; rozwoju regionalnego i realizacj kontraktw
- prowadzenie krajowej ewidencji zabytkw i krajowego wykazu zabytkw skradzionych lub wywiezionych za granic niezgodnie z prawem; - wydawanie decyzji, postanowie i zawiadcze w sprawach okrelonych w ustawie oraz przepisach odrbnych; - organizowanie kontroli w zakresie przestrzegania oraz stosowania przepisw dotyczcych ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; - sprawowanie nadzoru nad dziaalnoci wojewdzkich konserwatorw zabytkw; - promowanie bada naukowych w zakresie konserwacji zabytkw; - organizowanie szkole dla sub konserwatorskich; - organizowanie konkursw promujcych opiek nad zabytkami, w tym przyznawanie wyrnie, nagrd pieninych lub rzeczowych; - opiniowanie wnioskw o nadanie odznaki "Za opiek nad zabytkami" - wsppraca z organami administracji publicznej w sprawach ochrony zabytkw; - podejmowanie dziaa dotyczcych troski o zabytki zwizane z histori Polski, pozostajce poza terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Do zada wykonywanych przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw naley w szczeglnoci (art. 91.4. Ustawy): - realizacja zada wynikajcych z krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; - sporzdzanie, w ramach przyznanych rodkw budetowych, planw finansowania ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; - prowadzenie rejestru i wojewdzkiej ewidencji zabytkw oraz gromadzenie dokumentacji w tym zakresie; - wydawanie, zgodnie z waciwoci, decyzji, postanowie i zawiadcze w sprawach okrelonych w ustawie oraz w przepisach odrbnych;
Strona 7
- sprawowanie nadzoru nad prawidowoci prowadzonych bada konserwatorskich, architektonicznych, prac konserwatorskich, restauratorskich, robt budowlanych i innych dziaa przy zabytkach oraz bada archeologicznych; - organizowanie i prowadzenie kontroli w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; - opracowywanie wojewdzkich planw ochrony zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych oraz koordynacja dziaa przy realizacji tych planw; - upowszechnianie wiedzy o zabytkach; - wsppraca z innymi organami administracji publicznej w sprawach ochrony zabytkw. Przy ministrze waciwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego dziaa Rada Ochrony Zabytkw jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach realizacji polityki Rady Ministrw w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad nimi. Przy Generalnym Konserwatorze Zabytkw dziaa Gwna Komisja Konserwatorska jako organ opiniodawczy do spraw dziaa konserwatorskich podejmowanych przy zabytkach. Przy wojewdzkim konserwatorze zabytkw dziaa Wojewdzka Rada Ochrony Zabytkw jako organ opiniodawczy w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.
Krajowy Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw wraz z orodkami regionalnymi (dla woj. opolskiego w 2006 r. powoany zosta Regionalny Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw w Opolu) zajmuje si problematyk rozpoznania, dokumentacji i ochrony dziedzictwa kulturowego.
II.4. GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI A AKTY PRAWA WOJEWDZKIEGO I MIEJSCOWEGO
Program opieki nad zabytkami Gminy Skoroszyce zgodny jest z dokumentami wojewdzkimi o charakterze strategicznym: - Wojewdzkim Programem Opieki nad Zabytkami opracowanym w 2007 r. przez Regionalny Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw w Opolu; - Strategi Rozwoju Wojewdztwa Opolskiego na lata 2000-2015, w ktrej dla prawidowego rozwoju regionu przyjto zasady: - dbao o instytucje kultury na terenie wojewdztwa opolskiego oraz konieczno stworzenia systemu ochrony dbr kultury; - ochrony dziedzictwa kulturowego, wielu obiektw zabytkowych przed zniszczeniem i dewaluacj jako obowizek spoecznoci regionu i powinnoci wobec przyszych pokole; - w sferze kultury przyjto zasad kreowania dobrego wizerunku regionu; - kultura jako czynnik integracji spoecznej, musi znale miejsce w planach rozwojowych; - tworzenie warunkw trwaego zrwnowaonego rozwoju poprzez rewitalizacj i ochron rodowiska w tym krajobrazu kulturowego. Program opieki nad zabytkami Gminy Skoroszyce zgodny jest rwnie ze strategicznymi dokumentami gminnymi, wyznaczajcymi dugofalowe kierunki spoeczno-gospodarczego rozwoju gminy i sposoby ich realizacji
- Strategi Rozwoju Gminy Skoroszyce przyjt uchwa nr XXXIII/153/97 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 4 lipca 1997 r.; - Planem Rozwoju Lokalnego Gminy Skoroszyce na lata 2004-2013; - Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy Skoroszyce przyjte uchwa Nr XXXV/225/2001 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 26 listopada 2001 r.; - Programem Ochrony rodowiska dla Gminy Skoroszyce opracowanym przez zesp pod kierunkiem mgr in. Beaty Podgrskiej [Opole maj 2004 r.], przyjty uchwa Nr XXV/137/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 28 grudnia 2004 r.; - Lokaln Strategi Rozwoju Obszarw Wiejskich Zota Ziemia dla gmin Grodkw, Kamiennik, Pakosawice i Skoroszyce z 2006 r. majcy na celu przygotowanie obszaru do wykorzystania rodkw Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 na dziaania podporzdkowane programowi Leader; - Miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wsi Skoroszyce przyjtym uchwa Nr IX/46/03 Rady Gminy Skoroszyce z dnia 30 czerwca 2003r. ogoszony w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 64 z dnia 13 sierpnia 2003 r. pod pozycj 1223; - Miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wsi Sidzina przyjtym uchwa Nr IX/47/03 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 30 czerwca 2003 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 67 z dnia 5 wrzenia 2003r. pod pozycj 1275; - Miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wsi Chrcina przyjtym uchwa Nr IX/48/03 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 30 czerwca 2003 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 66 z dnia 3 wrzenia 2003 r. pod pozycj 1263; - Miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wsi Brzeziny przyjtym uchwa Nr XXI/109/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogoszony w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 69 z dnia 19 padziernika 2004 r. pod pozycj 1860; - Miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wsi Czarnolas przyjtym uchwa Nr XXI/110/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 69 z dnia 19 padziernika 2004 r. pod pozycj 1861; - Miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wsi Gieczyce przyjtym uchwa Nr XXI/111/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 74 z dnia 5 listopada 2004 r. pod pozycj 1957; - Miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wsi Makowice przyjtym uchwa Nr XXI/112/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 72 z dnia 2 listopada 2004 r. pod pozycj 1931; - Miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wsi Mroczkowa przyjtym uchwa Nr XXI/113/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 70 z dnia 25 padziernika 2004 r. pod pozycj 1880; - Miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wsi Pniewie przyjtym uchwa Nr XXI/114/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 70 z dnia 25 padziernika 2004 r. pod pozycj 1881; - Miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wsi Stary Grodkw przyjtym uchwa Nr XXI/115/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 71 z dnia 28 padziernika 2004 r. pod pozycj 1916; Dokumenty te wyznaczaj dugofalowe kierunki spoeczno-gospodarczego rozwoju gminy i sposoby jego realizacji. Celem opracowanych dokumentw jest zapewnienie optymalnego rozwoju spoeczno-gospodarczego oraz stworzenie moliwie jak najlepszych warunkw ycia jej mieszkacom. Instrumentem ksztatowania polityki przestrzennej gminy, przy uwzgldnieniu uwarunkowa wynikych z ochrony dziedzictwa materialnego s miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz Studium Uwarunkowa i Kierunkw
Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Skoroszyce. Niniejszy program z zaoenia zgodny jest rwnie z dokumentem o charakterze oglnopolskim, takim jak, opracowane w 2005 r. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013.
III. CHARAKTERYSTYKA ZASOBW I ANALIZA STANU DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO GMINY
III.1. OPIS ZASOBU I ANALIZA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY
Gmina Skoroszyce pooona jest w poudniowo-zachodniej czci wojewdztwa opolskiego w powiecie nyskim. Pod wzgldem geograficznym naley do subregionu Ziemi Nyskiej i pooona jest na jej pnocnym kocu. Rozciga si na obszarze Niziny lskiej czciowo w Dolinie Nysy Kodzkiej, a po czci na Rwninie Grodkowskiej. Obszar pooony jest na terenach o nieznacznym zrnicowaniu wysokociowym i genetycznym form. W szczeglnoci na obecny ksztat rzeby wpyn proces ostatniego na tym terenie zlodowacenia Odry, a take procesy erozji i akumulacji rzecznej Nysy Kodzkiej. Rnice wysokoci na obszarze opracowania mierzone od najwyej wzniesionych terenw wysoczyzny polodowcowej do najniszych tarasw Nysy Kodzkiej wynosz ok. 50 m. Gmina Skoroszyce graniczy: od pnocy i zachodu z gmin Grodkw; od wschodu z gminami ambinowice i Niemodlin; od poudnia z gmin Pakosawice. Gmina zajmuje obszar 10.361 ha (ok. 104 km co stanowi 1,2 % obszaru wojewdztwa opolskiego). W skad gminy wchodzi 10 soectw: Brzeziny, Chrcina, Czarnolas, Gieczyce, Makowice, Mroczkowa, Pniewie, Sidzina, Skoroszyce i Stary Grodkw. Teren gminy zamieszkuje 6.604 mieszkacw. Autochtoniczna ludno prawie nie wystpuje. Gmina ma charakter wiejski, a podstawow funkcj gospodarcz jest rolnictwo. 86,6 % jej powierzchni zajmuj uytki rolne (grunty orne, sady, ki, pastwiska). Gmina naley do tych gmin woj. opolskiego, ktre s stosunkowo dobrze zalesione o korzystnych warunkach wodnych, glebach redniej jakoci (klasy IV a i IV b), dobrze utrzymanych. Wart doda, e gmina Skoroszyce ley w sudeckim regionie klimatycznym. Klimat tej czci regionu charakteryzuje si przewag wpyww oceanicznych, umiarkowanym zrnicowaniem termicznym, agodnymi zimami, umiarkowan iloci opadw i dugim okresem wegetacji. Przewaaj wiatry z kierunku poudniowego, zachodniego i pnocno-zachodniego. rednia temperatura roczna ksztatuje si na poziomie 8,2C. redni opad roczny wynosi ok. 650 mm. Otoczenie i rodowisko przyrodnicze stwarzaj zatem dobre warunki dla gospodarki rolnej. Gmina Skoroszyce w minimalnym stopniu wyksztacia baz turystyczn. Potencja noclegowy posiada wycznie Dom Rekolekcyjno Parafialny prowadzony w miejscowoci Sidzina przez stowarzyszenie pn. Wsplnota Wojciechowa. W ofercie znajduje si 50 miejsc noclegowych, kuchnia z obsug oraz jadalnia dysponujca ok. 100 miejscami. Ponadto istnieje tu moliwo organizacji kursw, konferencji i uroczystoci. Ze wzgldu na rnorodno dziedzictwa kulturowego oraz warunki przyrodnicze zaczyna rozwija si agroturystyka. Przez gmin przebiega linia kolejowa oraz droga krajowa nr 46 i droga wojewdzka nr 401 dochodzce do budowanej autostrady A-12 z Berlina do Krakowa. Okoo 40 kilometrw dzieli Skoroszyce od najbliszych przej granicznych pomidzy Polsk, a Czechami, ktre znajduj si w Guchoazach i Konradowie. Najblisze due miasto to Opole oddalone o 50 km i Wrocaw, do ktrego jest 70 km. Przez gmin przechodzi droga wojewdzka Brzeg-Nysa o dugoci 11,850 m przebiegajca przez Stary Grodkw, Chrcin, Skoroszyce,
Makowice oraz droga krajowa Nysa-Opole o dugoci 7,620 m przebiegajca przez wie Sidzina. Pozostae drogi o dugoci 34.568 m to drogi powiatowe i o dugoci 28.614 m drogi gminne. Stan drg powiatowych i gminnych jest nie zadawalajcy. Przez gmin przebiega linia kolejowa czca miasto Brzeg z miastem Nysa. Teren gminy obsuguje w komunikacji drogowej PKS w Nysie oraz w Brzegu. Wszystkie soectwa posiadaj sie wodocigow. Na terenie gminy znajduje si Stacja Uzdatniania Wody w Skoroszycach do zaopatrywania w wod 9 miejscowoci, za wyjtkiem Starego Grodkowa ktry zaopatrywany jest przez Stacj Uzdatniania Wody w Grodkowie. Sie kanalizacyjna obejmuje cz zabudowy wiejskiej dwch wsi: w Skoroszycach o dugoci 3,5 km z oczyszczalni mechaniczno - biologiczn typu BIO - BLOK WS - 400 i w Chrcinie o d. 3,2 km. z przepompowni ciekw, ktre toczone s do Skoroszyc. Odprowadzanie i unieszkodliwianie ciekw w pozostaych wsiach i nie skanalizowanej zabudowy w/w wsi nie jest zorganizowane. Sie gazowa o dugoci 4,3 km, znajduje si tylko we wsi Skoroszyce. Wedug stanu z 31 grudnia 2000 r. 22 budynki mieszkalne korzystay z gazu sieciowego. W 2001 r. do sieci gazowej zostaa podczona Publiczna Szkoa Podstawowa i Urzd Gminy. Gospodarka odpadami zostaa uporzdkowana na terenie gminy w 1995 r. kiedy to rozpoczto eksploatacj gminnego skadowiska odpadw komunalnych we wsi Chrcina. Wywozem odpadw komunalnych z posesji oraz obsug skadowiska zajmuje si Zakad Oczyszczania i Wodocigw w Skoroszycach. Sie energetyczna przez gmin przebiega linia o mocy 110 KV relacji Grodkw-Hajduki. Zaopatrzeniem gminy w energi elektryczn zajmuje si Zakad Energetyczny w Opolu S.A. Eksploatacj sieci i urzdze redniego i niskiego napicia zajmuje si Rejon Energetyczny w Paczkowie. Na terenie gminy usytuowanych jest 40 stacji transformatorowych oraz 1 rozdzielnia o mocy 15kV/15kV, z tego 38 stacji stanowi wasno ZE Opole S.A, a dwie stanowi wasno zakadw, na terenie ktrych s usytuowane. Sie telefoniczna doprowadzona jest do wszystkich wsi. Na terenie gminy zlokalizowane s dwie centralne telefoniczne we wsi Chrcina obsugujca wsie: Chrcin, Pniewie i Stary Grodkw oraz we wsi Skoroszyce obsugujca pozostaych siedem wsi. Po reformie owiaty w 1999 r. w gminie funkcjonuj cztery szecioklasowe publiczne szkoy podstawowe: w Skoroszycach, Sidzinie, Chrcinie i Makowicach oraz gimnazjum w Skoroszycach. Kada ze szk posiada w miar nowoczesny sprzt i pomoce naukowe oraz pracowni komputerow. W Skoroszycach i Chrcinie funkcjonuj wietlice szkolne oraz stowki. W Skoroszycach, Sidzinie i Chrcinie funkcjonuj przedszkola. Przy szkoach podstawowych w Skoroszycach, Chrcinie i Sidzinie prowadzone s gminno-szkolne biblioteki. W 1999 r. Rada Gminy Skoroszycie utworzya Gminny Orodek Kultury z siedzib w Chrcinie. Ponadto na terenie gminy znajduje si 11 wietlic wiejskich w tym 3 istniej przy remizach OSP w Chrcinie, w Starym Grodkowie i Makowicach. W kadej miejscowoci znajduje si boisko sportowe. Istnieje te 6 klubw sportowych LZS sekcja piki nonej i klub sportowy LKS. Siedzib wadz gminy jest soectwo Skoroszyce, wie stosunkowo najbardziej nowoczesna, najlepiej wyposaona w infrastruktur techniczn, spoeczn i usugow. Tu koncentruje si dziaalno produkcyjna, handlowo-usugowa oraz lokalne ycie spoeczne. Dziedzictwo kulturowe gminy posiada niejednorodny charakter zdeterminowany typem jednostki osadniczej wsi (10 wsi soeckich) i wie si z gospodark roln. Wszystkie miejscowoci gminy Skoroszyce posiadaj redniowieczn metryk. Stary Grodkw wzmiankowano w rdach ju w 1210 r. W 1237 r. wzmiankowano Chrcin i Czarnolas, w 1285 r. Pniewie, a w 1288 r. Sidzin. Okoo 1300 r. lokowano Brzeziny, Gieczyce, Makowice, Mroczkowa i Skoroszyce. Zabudow poszczeglnych wsi tworz w przewaajcej mierze zabudowania gospodarstw rolnych. Wiejskim budynkom mieszkalnym towarzysz obiekty gospodarcze zwizane z produkcj roln. W gminie zachowao si 263 zabytkowe domy, 31 stod, 13 budynkw gospodarczych, 8 gobnikw, 3 obory i 2 spichlerze. Jest to gwnie zabudowa z 2 po. XIX w. i z 1 po. XX w. Zabudowa ta wpisaa si w krajobraz wsi i niezmiennie peni swoj pierwotn funkcj wiadczc o tradycji miejsca i lokalnym kolorycie. Na terenie gminy zachowao si rwnie 15 budynkw uytecznoci publicznej takich jak: szkoy, przedszkola, wietlice, urzd poczty i domy nauczyciela. Zachoway si te trzy zabytkowe remizy straackie (Makowice, Sidzina i Skoroszyce), zajazd w Makowicach oraz wozownia przy zajedzie w Starym Grodkowie. Okazale prezentuj si rwnie budynki stacji kolejowej w Chrcinie i Starym Grodkowie. Integralnym elementem wiejskiego pejzau s zespoy dworskie w Mroczkowej i Skoroszycach. Ruiny dworu znajduj si w Chrcinie. Wanymi zabytkami s rwnie trzy parki podworskie zachowane w: Chrcinie (2 po. XIX w.), Sidzinie (2 po. XIX w.) i Skoroszycach (pocztek XIX w.). Parki dworskie stanowi w wikszoci cenne obiekty przyrodnicze, bdce rwnoczenie dokumentami sztuki ogrodniczej. Wszystkie wpisane s do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego. Na terenie gminy znajduj si rwnie pomniki przyrody objte ochron prawn. S to: lipa drobnolistna rosnca w Mroczkowej (nr rej. 26, lat 250, obwd pnia 480 cm, wysoko 16 m); db szypukowy rosncy w Chrcinie (nr rej. 354, lat 200, obwd pnia
394 cm, wysoko 25 m) i db szypukowy rosncy w lesie w Chrcinie (nr rej. 355, lat 300, obwd pnia 500 cm, wysoko 28 m). Najcenniejszymi zabytkami w gminie s oczywicie obiekty sakralne, ktre trwale wpisane w krajobraz wsi, peni niezmiennie swoj pierwotn funkcj wiadczc o tradycji miejsca i lokalnym kolorycie. Na terenie gminy znajduje si 9 kociow (Brzeziny, Chrcina, Czarnolas, Makowice, Mroczkowa, Sidzina 2 kocioy, Skoroszyce i Stary Grodkw). Siedem z nich jest objtych ochron prawn. Ochron prawn objte jest wyposaenie kociow w: Brzezinach, Chrcinie, Markowicach, Sidzinie, Skoroszycach i Starym Grodkowie Najstarsz wityni w gminie Skoroszyce jest wzniesiony w 2 po. XIII w. koci pw. witej Trjcy w Starym Grodkowie. Na XIV w. datowany jest koci pw. w. Jadwigi w Skoroszycach. Na XV w. datowane s kocioy znajdujce si w Chrcinie i Markowicach, a na XVI w. koci pw. w. Marcina w Brzezinach. Prawie wszystkie zostay przebudowane w XVIII w. Pozostae witynie pochodz z XVII w. (Sidzina) i XIX w. (Czarnolas, Mroczkowa). W gminie znajduje si rwnie 31 kapliczek, 3 zespoy kapliczek w ogrodzeniu kociow, 4 kaplice cmentarne i dzwonnica w Skoroszycach. Trzy rzeby Jana Nepomucena znajdujce si w Makowicach, Sidzinie i Skoroszycach wpisane s do rejestru zabytkw. Prawnie chroniony jest te redniowieczny krzy pokutny z Chrciny. Warto doda, e w gminie zachoway si rwnie trzy zabytkowe plebanie w Makowicach, Sidzinie i Skoroszycach Na terenie gminy zachowao si rwnie osiem zabytkowych cmentarzy. Najstarszy z nich, zaoony zosta w 1 po. XIX w. w Sidzinie. Najstarszy nagrobek na tym cmentarzu pochodzi z 1906 r. Cennymi zabytkami s rwnie zaoone w 2 po. XIX w. cmentarze rzymsko-katolickie w: Starym Grodkowie (najstarsze nagrobki z lat 1845 i 1872), Skoroszycach (najstarszy nagrobek z 1897 r.), Czarnolesie (najstarszy nagrobek z 1899 r.) i Makowicach (najstarszy nagrobek z 1916 r.). Z 1 po. XX w. pochodzi cmentarz rzymskokatolicki w Chrcinie na ktrym najstarszy nagrobek pochodzi z 1940 r. Prawnie chroniony jest jedynie cmentarz parafialny w Skoroszycach (nr 280/90). Cmentarze s wanym dziedzictwem kulturowym s cmentarze. Rwnie istotne z punktu widzenia dziedzictwa kulturowego s tereny zieleni pocmentarnej z cennymi zabytkami sztuki sakralnej, zachowanym ukadem alejek i cieek cmentarnych. Usytuowane s przewanie w otoczeniu zespow kocielnych, co widoczne jest w miejscowociach: Czarnolas, Mroczkowa, Sidzina, Skoroszyce, Stary Grodkw. Wikszo obiektw sakralnych gminy znajduje si w dobrym stanie technicznym, s uytkowane zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem i poddawane systematycznym pracom konserwatorskim. Do elementw zachowanego dziedzictwa kulturowego nale rwnie stanowiska archeologiczne usytuowane na terenach wsi Chrcina, Mroczkowa i Sidzina. Ochrona rodowiska kulturowego w formie zachowania wszystkich obiektw, zespow i terenw uznanych kiedykolwiek za podlegajce ochronie lub zaliczonych ze wzgldu na wiek do obiektw czy obszarw chronionych niezalenie od ich przydatnoci lub moliwoci wspczesnego ich wykorzystania nie jest moliwe do spenienia we wszystkich przypadkach i aspektach, biorc pod uwag wzgldy ekonomiczne jak i spoeczne odczucia potrzeby ochrony i rewaloryzacji obiektw i ich bezporedniego ssiedztwa.
III.2. BRZEZINY Miejscowo po raz pierwszy wzmiankowana w rdach ok. 1300 r. (BRYSYN MAGNUM). Jako BRESIN i GROSS BRIESEN wymieniona jest w 1369 r. W 1743 r. funkcjonoway zapisy GROS BRIESEN I BRZEZINY, a w 1825 r. zapisy: BRIESEN GROSS I GROSSBRIESEN. W 1887 r. posugiwano si zapisami BRZEZINY, GROSS BRIESEN I BRIESEN. Zdaniem jzykoznawcw nazwa miejscowoci pochodzi od wyrazu brzezina, co oznacza las brzozowy. Miejscowo pooona jest 165-168 m.n.p.m. Lokowana zapewne pod koniec XIII w. na tzw. prawie niemieckim. W 1302 r. wzmiankowano w rdach koci, ktry w 1651 r. wymieniono w dokumentach jako czciowo murowany, czciowo drewniany. Obecny, filialny pw. w. Marcina wzniesiony w XVI/XVII w., przebudowany w 1837 r. Najcenniejsze zabytki:
Strona 12
Koci filialny pw. w. Marcina Koci filialny pw. w. Marcina datuje si na XVI/XVII w. Zabytek jest prawnie chroniony poprzez wpis do rejestru pod nr 1142/66 na podstawie decyzji z 12.02.1966 r. Przebudowany gruntownie w 1837 r. przez Nehlerta, mistrza murarskiego z Wicmierzyc. Wie dobudowali lub podwyszyli w 1810 r. ciele Jzef i Franciszek Dominicus, Franciszek Zulguta i Franciszek Barnert. Koci spon w czasie dziaa wojennych w 1945 r. Odbudowano go w 1957 r. i restaurowano w latach 1975-1976. Naley do parafii kocioa rzymskokatolickiego w Makowicach (dekanat Skoroszyce, diecezja opolska). witynia nie posiada wyranych cech stylowych. Korpus kocioa tworz prezbiterium i szersza, wysza nawa wzniesiona na rzucie zblionym do kwadratu. Do jednoprzsowego, zamknitego trjbocznie prezbiterium przylega od pnocy zakrystia. Nawa z wszym przsem od zachodu, mieszczcym chr muzyczny, nad ktrym nadbudowano wie. Do nawy od strony pnocnej przylega kruchta, od poudnia przy naroniku zachodnim przybudwka mieszczca schody na chr muzyczny. Prezbiterium nakryte jest sklepieniem kolebkowym z lunetami. W nawie sklepienie ceglaste, wydzielone przy cianach gurtami. W zakrystii sklepienie kolebkowe. Chr muzyczny murowany, odsklepiony trzema przsami, z ktrych rodkowe aglaste, skrajne kolebkowo-krzyowe, otwarty trzema arkadami; pomieszczenie na pitrze otwarte analogicznie i podobnie przesklepione. W bocznych cianach nawy wnki zamknite ukiem spaszczonym. Okna zamknite pkolicie. Na zewntrz prezbiterium opite w zamkniciu szkarpami o jednym uskoku. Fasada zachodnia trjdzielna, z wie wystpujc nieznacznie przed lico muru. Na osi wejcie z obudow wystpujc ku przodowi, tworzc wnk zamknit pkolicie, zakoczone szczytem ze spywami i odcinkami przyczkw, analogiczne przyczki nad przybudwk schodow od poudnia i nad zakrysti. Kruchta od pnocy z wejciem zamknitym pkolicie i szczycikiem ujtym spywami i trjktnym niskim przyczkiem. Dachy siodowe kryte dachwk. We wntrzu zachowaa si cz zabytkowego wyposaenia, w tym m.in. marmurowa, przycienna kropielnica i dwa krucyfiksy: barokowy i ludowy. Wyposaenie kocioa jest prawnie chronione poprzez wpis do rejestru (Ks.B.t.II-473/68 z 19.10.1968 r.). Koci otoczony jest murem z XVII w., wzniesionym z kamienia polnego, oszkarpowanym, w ktrym po stronie pnocnej znajduje si murowana bramka z 1682 r. Obiekty nieruchome ujte w ewidencji zabytkw:
Lp 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.
Miejscowo Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny
Obiekt Koci filialny p.w. w. Marcina Ogrodzenie kocioa z bramk Kaplica cmentarna przy murze kocielnym Kapliczka Kapliczka Szkoa podstawowa Obora Dom Dom Dom Dom Budynek gospodarczy Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom
Ulica
Nr 61 61 61
Lokalizacja
przy domu nr 32 przy domu nr 58 62 2 6 12 13 15 15 18 19 20 21 23 27 30 32
Strona 13
21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37.
Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny
Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Budynek gospodarczy Dom Dom Dom Dom Dom Trafostacja Dom
35a 37 46 49 57 51 59 60 64 38 71b 78 81 84 87 pomidzy domami nr 71 i 72 75
Spord tych 37 zabytkw tylko koci pw. w. Marcina jest prawnie chroniony poprzez wpis do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego. Pozostae obiekty zabytkowe naley chroni uwzgldniajc je w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz ujmujc w gminnym programie opieki nad zabytkami.
III.3. CHRCINA Miejscowo po raz pierwszy wzmiankowana w rdach w 1223 r. jako CROSTINA. W 1237 r. nazw miejscowoci zapisywano CROSCINA, a ok. 1300 r. CRESTINA VEL VALKINOW. Jako FALKENOW CURIA IN CROSSCHIN wymieniona jest w 1344 r. W 1638 r. funkcjonowa zapis FALCKENAU, pniej KROSCHEN. W latach 1743 i 1756 funkcjonowa zapis FALCKENAU. W 1784 r. posugiwano si zapisami FALCKENAU i KROSCHEN. Od 1945 r. funkcjonuje nazwa CHRCINA NYSKA. Zdaniem jzykoznawcw nazwa miejscowoci pochodzi od wyrazu chrst, gszcz, zarola oraz suche gazie. Miejscowo pooona jest 175-187 m.n.p.m. Powstaa we wczesnym redniowieczu. Powiadczona w rdach pisanych w 1237 r. Z przeprowadzonych w latach 30. XX w. bada powierzchniowych wynika, e ziemie, na ktrych w XIII w. lokowano wie, zasiedlone byy w IX-XI w. Na XIV-XV w. archeolodzy datuj grodzisko poone na terenie parku, w pobliu strumyka. W 1370 r. wzmiankowano koci w Chrcinie. Obecny wzniesiono w XV w. Obok kocioa znajdowa si cmentarz otoczony murem gotyckim. W pobliu muru stay cztery krzye pokutne, ktre nie zachoway si do czasw obecnych. Zachowa si natomiast redniowieczny krzy pokutny znajdujcy si w pobliu plebani. Pod koniec XVIII w. po zachodniej stronie wsi (Kroszyn), po poudniowej stronie drogi relacji Stary Grodkw-Wojnowiczki, na prawym brzegu rzeczki Starej Strugi, zaoono zesp dworsko-folwarczny. Bya to najprawdopodobniej fundacja hrabiowskiego rodu von Rothkirch, uzupeniana przez kolejnych wacicieli. Zesp Powstajcy w trzech fazach skada si z trzech zasadniczych elementw: czonu rezydencjalnego zoonego z dworu (koniec XVIII w.) i parku krajobrazowego (XIX w.), podwrza folwarcznego z zespoem szklarni oraz domw robotnikw folwarcznych (XIX w.). Dwr wzniesiono pod koniec XVIII w. w stylu barokowym na planie prostokta rozwinitego wzdu osi wschd-zachd. W 2 po. XIX w. dwr otoczono parkiem krajobrazowym. W 1845 r. wacicielem majtku w Chrcinie by hrabia von Rothkirch. Miejscowo liczya 29 gospodarstw i 43 domy, w ktrych mieszkao 239 mieszkacw. W 1877 r. majtek przeszed na wasno rodziny Mwes. W jej rkach pozosta do 1945 r. W XVIII i XIX w. w miejscowoci kwito ogrodnictwo szklarniowe rozcigajce si na obszarze ok. 30.000 m. Uprawiano gwnie kwiaty godziki. Spore zyski mieszkacom przynosia rwnie hodowla ryb. We wsi
funkcjonowaa fabryka maszyn Wolf, dwa zakady produkcyjne, a take sklep i cztery gospody. W 1734 r. wzniesiono szko nowszy budynek zbudowano w 1851 r. Z XIX w. pochodzi zabytkowa zabudowa wsi oraz dworzec kolejowy. W 1881 r. wacicielem majtku w Chrcinie i gospodarzem miejscowego dworu by Karl Fridrich Daniel Mwes. Po nim od 1891 r. majtkiem zarzdza jego syn Karl. Ostatni wacicielk bya Henriette Louise Werner z domu Mwes. 1939 r. we wsi mieszkao 1055 osb. Po zakoczeniu II wojny wiatowej ludno autochtoniczna nie przyja polskiego obywatelstwa i w ramach ustale midzynarodowych zostaa wywieziona do Niemiec. W ich miejsce przywieziono repatriantw i z Kresw Wschodnich. Po 1945 r. majtek przej Skarb Pastwa i utworzono w nim PGR (Stary Grodkw). W 1961 r. znajdujce si na jego terenie szklarnie przyczono do Zakadu Szklarniowego w Chrcinie stanowicego wasno Kombinatu Ogrodniczego Opole. W 1992 r. majtek przeszed na wasno Agencji Nieruchomoci Rolnych. Warto doda, e w Chrcinie znajduj si dwa pomniki przyrody: ponad 200-letni db szypukowy o obwodzie pnia 394 cm i wysoko 25 m (nr rej. 354) oraz rosncy w lesie 300-letni db szypukowy o obwodzie pnia 500 cm i wysoko 28 m (nr rej. 355). Najcenniejsze zabytki:
Koci parafialny pw. w. Michaa Archanioa Koci usytuowany jest porodku wsi, po pnocno-wschodniej stronie drogi relacji Chrcina-Stary Grodkw. Po raz pierwszy wzmiankowano go w 1370 r. Obecny, zdaniem historykw sztuki, pochodzi z XV w. lub z 1 po. XVI w. Wzniesiono go na planie prostokta w stylu gotyckim. Liczne przebudowy zatary jego cechy stylowe. W 1820 r. przebudowano lub dobudowano wie. Koci zosta zniszczony w 1945 r. M.in. uszkodzeniu ulega grna cz wiey, dach i sklepienia. Poar strawi wntrze. Spono historyczne wyposaenie wityni, w tym otarz gwny duta Hartmana. Koci odbudowano w 1946 r. W 1966 r. wpisano go do rejestru zabytkw woj. opolskiego (nr rej. 1143/66 z 12.02.1966 r.). Koci naley do dekanatu grodkowskiego diecezji opolskiej. Brya budowli jest zwarta symetryczna. Korpus nawowy i nieco wsze zamknite prosto prezbiterium rwnej wysokoci , kryte wysokim dachem dwuspadowym. Zakrystia i dobudwka schodowa, dwukondygnacyjne kryte przeduon poaci dachu prezbiterium. Kruchta boczna kryta dachem dwuspadowym. Nad caoci dominuje masywna, czworoboczna, trjkondygnacyjna wiea kryta stropem elbetowym, zwieczona elbetow latarni. Przy poudniowej cianie wiey pkolista wieyczka schodowa kryta dachem wielopoaciowym. W naroach nawy i prezbiterium oraz midzy osiami okiennymi szkarpy. Nawa jednoprzestrzenna, trjprzsowa, kryta sklepieniem kolebkowym z lunetami. Prezbiterium nieco wsze, dwuprzsowe, kryte sklepieniem kolebkowym z lunetami. Wntrze surowe, bez cech stylowych, ciany gadko tynkowane bez podziaw i dekoracji. uk tczowy o wykroju pkolistym. W pnocnej cianie prezbiterium, w polach wyznaczonych przez lunety szerokie, zamknite ukiem odcinkowym okna dawnej loy. wityni otacza cmentarz. Do dzi zachoway si pozostaoci murowanego ogrodzenia otaczajcego koci i cmentarz. W pobliu ogrodzenia stay cztery krzye pokutne, ktre zaginy Park krajobrazowy Park krajobrazowy z 2 po. XIX w. Wpisany do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego pod numerem Ks. At. I49/81. Zajmuje powierzchni 3,89 ha. By niegdy czci czonu rezydencjonalnego w zespole dworsko-folwarcznym. Po wzniesionym w XVIII w. dworze usytuowanym w pnocnej czci parku pozostay jedynie ruiny. Park krajobrazowy zaoono na paskim terenie, na prawym brzegu Starej Strugi. Posiada ksztat nieregularnego wieloboku rozwinitego wzdu osi pnoc-poudnie. Granice parku wyznaczaj: od pnocy Stara Struga, od poudnia droga relacji Chrcina-Wojnowiczki, od zachodu podwrze folwarczne, a od wschodu zabudowa wsi. W pnocnej czci parku znajduje si staw poczony ze Star Strug. Od poudniowego-zachodu staw otacza grobla w formie alei lipowej biegncej pomidzy stawem i kanaem pyncym w stron podwrza folwarcznego. Drzewostan parku stanowi: lipy, klony i grupa platanw w czci zachodniej. Park syn z nasadze rzadkich okazw drzew i krzeww. Na obszarze parku umiejscowione jest stanowisko archeologiczne grodzisko redniowieczne z XIV-XV w. Nieopodal parku znajduj si ruiny dworu wzniesionego w stylu barokowym pod koniec XVIII w. Dwr zniszczono w 1945 r. Grodzisko
Grodzisko z XIV-XV w. pooone jest w parku krajobrazowym, w pobliu Starej Strugi. Zidentyfikowano je w trakcie bada powierzchniowych w okresie midzywojennym oraz w 1958 r. Jest to stokowaty nasyp na planie koa, ktrego zbocza opadaj stromo ku podstawie. Grubo warstwy kulturowej na stoku dochodzi do 50 cm. W jednym z sonday odkryto resztki budowli murowanej. Inne pozostaoci po tej budowli znajduj si w pobliu grodziska. Na stanowisku archeologicznym znaleziono kilka uamkw toczonych naczy, barwy szarej i ceglastej. Grodzisko to jest prawie chronione poprzez wpis do rejestru zabytkw Nr A-600/81. Spichlerz Spichlerz wzniesiono w 1 po. XIX w. z wczesnego waciciela majtku w Chrcinie. Zbudowany zosta na rzucie prostokta. Jest on czciowo podpiwniczony, trzykondygnacyjny, nakryty dachem naczkowym. Do II wojny wiatowej spichlerz peni swoj pierwotn funkcj magazynow. redniowieczny krzy pokutny Znajduje si w ssiedztwie plebanii (w ogrodzie) kocioa pw. w. Michaa Archanioa. Wykonano go z granitu w XV w. Wykonano go z granitu. Jest lski, aciski, nieco pochylony. Gowa krzya o wszym przekroju, jedno rami nieco krtsze, kontury krzya nieregularne. Zabytek wpisany jest do rejestru zabytkw pod nr Ks.B.t.V-789/89 z 30.09.1989 r.
Obiekty
nieruchome
ujte
w ewidencji
zabytkw:
Lp 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Miejscowo Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina
Obiekt Koci parafialny p.w. w. Michaa Archanioa Park krajobrazowy w zespole dworskim Wiea kocielna pozostao ogrodzenia kocioa parafialnego kapliczka Kapliczka Kapliczka Dwr - ruina Szkoa Komenda Policji Stacja PKP Dom drnika PKP Magazyn Trafostacja Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom
Ulica Dolna Ogrodowa Dolna Dolna Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Dolna Ogrodowa Ogrodowa Kolejowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa 7 9 19 23 30 31 41 43 54 55 59 65 12 48 2 42 6 6 6
Nr
Uwagi
przy domu ul. Dolna 3 54 57
10. Chrcina 11. Chrcina 12. Chrcina 13. Chrcina 14. Chrcina 15. Chrcina 16. Chrcina 17. Chrcina 18. Chrcina 19. Chrcina 20. Chrcina 21. Chrcina 22. Chrcina 23. Chrcina 24. Chrcina 25. Chrcina 26. Chrcina 27. Chrcina 28. Chrcina
69b 78-80 Strona 16
29. Chrcina 30. Chrcina 31. Chrcina 32. Chrcina 33. Chrcina 34. Chrcina 35. Chrcina 36. Chrcina 37. Chrcina 38. Chrcina 39. Chrcina 40. Chrcina 41. Chrcina 42. Chrcina 43. Chrcina 44. Chrcina 45. Chrcina 46. Chrcina 47. Chrcina 48. Chrcina 49. Chrcina 50. Chrcina 51. Chrcina 52. Chrcina 53. Chrcina 54. Chrcina 55. Chrcina 56. Chrcina 57. Chrcina 58. Chrcina 59. Chrcina 60. Chrcina
Dom Dom Stodoa Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom
Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Dolna Dolna Dolna Drzewna Kolejowa Kolejowa Kolejowa Kolejowa Kroszyska Kroszyska Kroszyska Kroszyska Kroszyska Kroszyska Kroszyska Kroszyska Kroszyska Lena Maa Maa Parkowa Parkowa Polna Stara Stara Stara Stara Stara
66-68 88a 88a 88d 11 20 21 1 1 2 3 6 1 2 13 17 20 24 27 33 35 1 6 10 2 4 2 1 3 5 6 10
Tylko dwa spord tych zabytkw s prawnie chronione poprzez wpis do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego. Pozostae naley chroni uwzgldniajc je w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz ujmujc w gminnym programie opieki nad zabytkami.
III.4. CZARNOLAS Miejscowo po raz pierwszy wzmiankowana w rdach w 1237 r. jako PETERSHEIDE. Na przeomie XIII i XIV funkcjonowa zapis PETYRYSHEIDE, natomiast w III w. XVII w. PETERSHEYDE. Zdaniem jzykoznawcw nazwa miejscowoci pochodzi od niemieckiego wyrazu las zarola Piotra. Miejscowo pooona jest 215-230 m.n.p.m. Lokowano j w XIII w. W 1302 r. wzmiankowany jest w rdach koci. Najcenniejsze Koci filialny pw. Matki Boskiej Czstochowskiej zabytki:
Strona 17
Usytuowany jest we wschodniej czci miejscowoci, przy drodze gwnej. Wzniesiono go w stylu neogotyckim w1890 r. na miejscu poprzedniego z 1789 r. We wntrzu zachowaa si cz zabytkowego wyposaenia, w tym m.in. barokowa rzeba w. Jana Nepomucena i ludowa rzeba Chrystusa Wok kocioa zachowa si czciowo (zwaszcza od strony wschodniej) mur wzniesiony z kamieni polnych, oszkarpowany. Koci naley do parafii rzymskokatolickiej w Skoroszycach (dekanat Skoroszyce, diecezja opolska). Obiekty nieruchome ujte w ewidencji zabytkw:
Lp 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38.
Miejscowo Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Ogrodzenia kocioa Kaplica - dzwonnica
Obiekt Koci p.w. MB Czstochowskiej
Ulica
Nr
Uwagi
Kaplica cmentarna przy kociele Kapliczka Kapliczka Kapliczka Kapliczka Kapliczka Budynek byej szkoy podstawowej Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Dom Stodoa Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Dom Dom Dom Stodoa Budynek gospodarczy Dom Dom Dom Stodoa Dom Trafostacja 33 1 2 10 17 17 18 19 29 44 49 50 76 77 81 83 83 86 87 89 90 90 90 95 96 99 101 104 przy domu nr 5 na przeciw domu nr 76 przy domu nr 51 przy domu nr 94 przy domu nr 99 na przeciw domu nr 101
aden z tych obiektw nie jest prawnie chroniony poprzez wpis do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego.
Strona 18
Mona je jedynie chroni poprzez zapis w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i ujmujc w gminnym programie opieki nad zabytkami.
III.5. GIECZYCE Miejscowo po raz pierwszy wzmiankowana w rdach ok. 1300 r. jako GELCZICZ MAGNUM. W 1579 r. funkcjonowa zapis GELTINDORF a w 1638 r. GELTENDORFF. W 1743 r. posugiwano si zapisem GLTENDORFF, w 1756 r. GLLENDORFF, a w 1784 r. GELTENDORF. W 1825 r. posugiwano si zapisem GELTESDORF. W XX w. funkcjonowa zapis GELTENDORF. Polsk nazw wprowadzono po 1945 r. Zdaniem jzykoznawcw nazwa miejscowoci pochodzi bd od lskiej nazwy osobowej Giek zgiek. Miejscowo pooona jest 167-169 m.n.p.m. Obiekty nieruchome ujte w ewidencji zabytkw:
Lp 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Miejscowo Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Stodoa
Obiekt Kaplica p.w. MB Racowej
Ulica 42 7 10 11 16 18 27 33
Nr
Uwagi
Obiekty
nieruchome
ujte
w ewidencji
zabytkw:
Lp 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Miejscowo Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Stodoa
Obiekt Kaplica p.w. MB Racowej
Ulica 42 7 10 11 16 18 27 33
Nr
Uwagi
aden z tych zabytkw nie jest prawnie chroniony poprzez wpis do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego. Naley je chroni uwzgldniajc w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz ujmujc w gminnym programie opieki nad zabytkami.
III.6. MAKOWICE Miejscowo po raz pierwszy wzmiankowana bya w rdach ok. 1300 r. jako MOCOVITZ I MAKOVITZ. W 1369 r. funkcjonowa zapis MOKOWICZ, a w 1638 r. MOGWITZ. Jako MOGWITZ wymieniano miejscowo rwnie w 1743 r., 1825 r., 1845 r., 1864 r. i 1896 r. W 1936 r. w czasach germanizacji hitlerowskiej wprowadzono zapis BREITENFELD. W 1939 r. w uyciu byy zapisy:
MAKOWICE, MOGWITZ i BREITENFELD. Zdaniem jzykoznawcw nazwa miejscowoci pochodzi od przezwiska Mok. Miejscowo pooona jest 185-198 m.n.p.m. w odlegoci ok. 12 km na pnoc od Nysy. Lokowano j pod koniec XIII w. 1300 r. wymieniony jest proboszcz Lutold in Mochviz. Pierwotna budowla kocioa nie jest znana. Obecna witynia zostaa wzniesiona w XVIII w. na pozostaociach gotyckiej budowli, ktrej fragmenty zachoway si w zrbie murw wiey. Przebudowano j w 1892 r. W 1785 r. w Makowicach zaoono folwark, ktry nalea do niejakiego Kleinera. Pozostaa cz wsi z kocioem, parafi i szko bya wasnoci biskupa wrocawskiego. W 1886 r. wacicielem majtku by Josef Heinrich Kattner, z inicjatywy ktrego najprawdopodobniej wzniesiono pitrowy paac. Zabytek rozebrano po zakoczeniu II wojny wiatowej. Wwczas zlikwidowano te ogrd ozdobny znajdujcy si w otoczeniu paacu. W miejscu ogrodu postawiono remiz straack, a teren przy niej utwardzono. W ssiedztwie paacu wzniesiono restauracj. Najcenniejsze Koci parafialny pw. w. Andrzeja Apostoa Znajduje si w rodkowej czci wsi. Zbudowany przed 1735 r., a rozbudowany w 1892 r., na miejscu barokowego i wczeniejszego gotyckiego. Koci orientowany, pierwotny zaoony na planie prostokta, z kwadratow wie, po przebudowie uzyska ksztat krzya aciskiego. Korpus kocioa tworz nawa i niewyodrbnione w bryle prezbiterium, nakryte wsplnym dachem dwuspadowym. Do korpusu przylegaj rwne z nim ramiona transeptu, ktre nakryte s dachem dwuspadowym. Prezbiterium, nawa i ramiona transeptu zwieczone s szczytami o finezyjnie zarysowanych krawdziach. Wiea akcentujca o podun budowli jest czterokondygnacyjna, kwadratowa ze citymi w ostatniej kondygnacji naroami, nadajcymi jej oktogonalny ksztat. Wie wieczy hem baniasty z latarni. Brya kocioa urozmaicona symetrycznymi niskimi przybudwkami w naroach nawy. We wntrzu kocioa zachowao si zabytkowe wyposaenie: gotycki dzwon z przeomu XV/XVI w., otarz gwny z barokowym obrazem Wniebowzicia NMP, dwa otarze boczne, ambona, marmurowa chrzcielnica, paskorzeby Drogi Krzyowej, empora muzyczna i organy. Koci otoczony jest obejciem z pyt betonowych, za ktrym rozciga si trawnik z pojedynczymi nagrobkami. Koci naley do dekanatu Skoroszyce diecezji opolskiej. Rzeba w. Jana Nepomucena Kamienna, barokowa rzeba w. Jana Nepomucena znajduje si przy kociele parafialnym pw. w. Andrzeja, przy wewntrznej stronie muru wok kocioa. Wykonano j w 1778 r. Rzeba umieszczona jest na niskiej, prostoktnej podstawie i czworobocznym postumencie (data 1778 wyryta od frontu). Rzeba wpisana zostaa, jako zabytek ruchomy, do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego pod nr ks.B.t.I-154/59 z 20.10.1959 r. Obiekty nieruchome ujte w ewidencji zabytkw:
Lp Miejscowo Mur wok kocioa parafialnego Cmentarz przy kociele Kapliczka Kapliczka dawny dom zakonny Plebania Budynek gospodarczy przy plebani Szkoa podstawowa Przedszkole Zajazd "Pod Wilkiem" Budynek gospodarczy przy zajedzie ruina budynku gospodarczego Dom 2 Strona 20 przy zajedzie 131 30 30 61 35 przy murze cmentarza przy domunr 93 Obiekt Koci parafialny p.w. w. Andrzeja (transept i nowe prezbiterium ) Ulica Nr 62 62 Uwagi
zabytki:
1. Makowice 2. Makowice 3. Makowice 4. Makowice 5. Makowice 6. Makowice 7. Makowice 8. Makowice 9. Makowice 10. Makowice 11. Makowice 12. Makowice 13. Makowice 14. Makowice
15. Makowice 16. Makowice 17. Makowice 18. Makowice 19. Makowice 20. Makowice 21. Makowice 22. Makowice 23. Makowice 24. Makowice 25. Makowice 26. Makowice 27. Makowice 28. Makowice 29. Makowice 30. Makowice 31. Makowice 32. Makowice 33. Makowice 34. Makowice 35. Makowice 36. Makowice 37. Makowice 38. Makowice 39. Makowice 40. Makowice 41. Makowice 42. Makowice
Dom Dom Obora Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Obora Stodoa Dom Dom Dom Dom Dom Trafostacja
4 17 19 25 27 38 48 57 58 64 63-64 68 85 88 91 92 94 95 94-95 98 113 113 115 116 124 129 przy domu nr 130 przy domu nr 115
Tylko jeden spord z tych zabytkw nieruchomych jest prawnie chroniony poprzez wpis do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego, a pozostae naley chroni uwzgldniajc je w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz ujmujc w gminnym programie opieki nad zabytkami.
III.7. MROCZKOWA Miejscowo po raz pierwszy wzmiankowana bya w rdach ok. 1300 r. jako EKEBRECHCZHEYDE. W 1336 r. posugiwano si zapisem ECKIMBRECHTSHEIM, a rok pniej EKBRECHTISHEYM. W 2 poowie XVII w. funkcjonoway zapisy: ECKWERTSHEIDE i ECKWERTZHEIDE. W 1743 r. uywano zapisu ECKWERTSHEIDE, a w 1784 r. EKWERTSHEIDE. Podobnych zapisw nazwy miejscowoci uywano w XIX i XX w. Po 1945 r. ludno napywowa posugiwaa si nazw Nawroty. Zdaniem jzykoznawcw pierwotna nazwa miejscowoci pochodzi od niemieckiego wyrazu pustkowie ECKEBRECHTA. Powojenny chrzest nazewniczy MROCZKOWA pochodzi od nazwy osobowej MROCZEK. Miejscowo pooona jest 200-220 m.n.p.m. Lokowana ok. 1300 r. na tzw. prawie niemieckim. Wie bya siedzib rodu von Lutzenkirch fundatorw wityni. W 1770 r. wacicielem Mroczkowej by G. A. von Lutzenkirch. We wsi byy wwczas: folwark, myn wodny, trzy kunie, 21 gospodarstw rolnych. We wsi mieszkao 106 mieszkacw. W 1 po. XIX w. wacicielem majtku w Mroczkowej zostaa rodzina von Steinhausen. W 1845 r. we wsi funkcjonoway m.in.: browar, dwa warsztaty i myn wodny. Wie liczya 34 domw mieszkalnych i 30 gospodarstw, w ktrym mieszkao 210 mieszkacw. W 2 po. XIX w. miejscowo przechodzi w rce rodziny Lachmann. W 1886 r. jej wacicielem jest Paul Lachmann. Potem majtek kilkakrotnie zmienia waciciela. W 1912 r. nalea do Franza Herde, a w 1926 r. jego wacicielem by Franz Bucholtz. Ostatnim gospodarzem majtku by Heinz Waldemar Rother, dyplomowany rolnik.
Strona 21
W Mroczkowej znajduje si chroniony prawnie pomniki przyrody objte ochron ponad 250-letnia lipa drobnolistna o obwodzie pnia 480 cm i wysoko 16m (nr rej. 26). Najcenniejsze Koci odpustowy pw. Matki Boej Wspomoenia Wiernych Koci usytuowany jest na wzniesieniu poza wsi. wityni wzniesiono w miejscu poprzedniej w 1824 r. z fundacji rodu von Lutzenkirch. Gruntownie przeksztacono j pod koniec XIX w. i w 1914 r. nadajc mu styl klasycystyczny i neorenesansowy. Zwrcony jest prezbiterium w stron pnocn, Murowany, otynkowany. Salowy, trjprzsowy, z pkolist absyd od pnocy, w przedueniu ktrej nowsza prostoktna zakrystia oraz kwadratow wie od poudnia, po bokach ktrej wierkoliste przybudwki, mieszczce klatki schodowe. Wewntrz sklepienie kolebkowe z lunetami, w absydzie hemisferyczne. Podziay cian uproszczonymi pilastrami. Okna zamknite pkolicie. Na zewntrz podziay ramowe. Szczyt od pnocy i pszczyty od poudnia neorenesansowe ze sterczynami obeliskowymi. Wiea z wejciem zamknitym pkolicie i koliste, w najwyszej kondygnacji, wydzielonej gzymsem, okna w obramieniach profilowanych. Dachy siodowe kryte dachwk. Na wiey hem baniasty z omioboczn latarni zakoczon iglic. W kociele znajduje si zabytkowe wyposaenie, w tym m. in.: otarz z ok. 1800 r. w ksztacie paludamentu, z rzebami aniokw otaczajcych barokowy obraz Matki Boskiej z Dziecitkiem w bogatej ramie, obrazy z koca XVIII w.: w. Jana Nepomucena, adoracji w. Franciszka, Wniebowzicia NMP, rzeby: barokowa Krl Dawid z XVIII w., barokowa Chrystus Zmartwychwstay z XVIII w., barokowa w. Jana Nepomucena z przeomu XVIII/XIX w., lichtarze. Koci naley do parafii rzymskokatolickiej w Skoroszycach (dekanat Skoroszyce, diecezja opolska). Dwr Usytuowany jest w poudniowej czci wsi, po zachodniej stronie wiejskiej drogi relacji Skoroszyce-Reska Wie tworzcej o rozwinicia zespou dworsko-folwarcznego. Dwr wzniesiono w dwch fazach: koniec XVIII w. parter fundacja wczesnego waciciela G. A. von Lutzenkirchena i w 2 w. XIX w. pitro z fundacji von Steinhausena. Murowany z cegy, otynkowany bez wyranych cech stylowych. Pitrowy, wzniesiony na rzucie prostokta z dwutraktowym ukadem wntrz. Elewacja frontowa picioosiowa z przyziemiem oywionym boniowaniem. Na osi niewielki ganek, utworzony z pilastrowanych filarw dwigajcych balkon. Dach czterospadowy kryty dachwk. Stolarka okienna zdewastowana. Zachowaa si cz historycznego wyposaenia z XIX/XX w., w tym m.in.: schody w hallu gwnym piece kaflowe, fragmenty dekoracji ciany w pokoju na pitrze z 1914 r., fragment drewnianej wiby dachowej na poddaszu. Po 1945 r. dwr przej Skarb Pastwa. W latach 1946-1948 stal pusty. Po 1948 r. w budynku zamieszkao pi rodzin. W latach 60. XX w. przeprowadzono remont elewacji, w czasie ktrego zniszczono podwjny gzyms midzy kondygnacjami oraz boniowanie w partii przyziemia. Od 1958 r. budynek naley do jednego waciciela. Park krajobrazowy Znajduje si w niedalekim ssiedztwie dworu w poudniowej czci wsi. Park krajobrazowy zajmuje powierzchni 1,5 ha. Utworzono go w 3 w. XIX w. zapewne z fundacji rodziny Lachmann. Park posiada ksztat wyduonego prostokta rozwinitego wzdu osi pnoc-poudnie. Drzewostan parku stanowi: brzoza, db, lipa. Park nie jest pielgnowany. Obiekty nieruchome ujte w ewidencji zabytkw:
Lp Miejscowo Obiekt Koci odpustowy p.w. NMP Wspomoycielki Aleja z zespoem kapliczek przed kocioem odpustowym Bramka w ogrodzeniu kocioa Cmentarz Strona 22 Ulica Nr Uwagi
zabytki:
1. Mroczkowa 2. Mroczkowa 3. Mroczkowa 4. Mroczkowa
5. Mroczkowa 6. Mroczkowa 7. Mroczkowa 8. Mroczkowa 9. Mroczkowa 10. Mroczkowa 11. Mroczkowa 12. Mroczkowa 13. Mroczkowa 14. Mroczkowa 15. Mroczkowa 16. Mroczkowa 17. Mroczkowa 18. Mroczkowa 19. Mroczkowa 20. Mroczkowa 21. Mroczkowa
Bramka na cmentarz Kapliczka Kapliczka Dwr Brama wjazdowa do zespou dworskiego Oficyna z zespole dworskim Budynek gospodarczy w zespole dworskim Budynek gospodarczy w obejciu domu w zespole dworskim Stodoa w zespole dworskim Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Trafostacja 39 37 35 35 6a 7 14 21 29 30 przy domu nr 30 przy domu nr 26 39 przy oficynie nr 39 przy drodze do Skoroszyc przy domu nr 21
aden spord tych zabytkw nie jest prawnie chroniony poprzez wpis do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego. Naley je chroni uwzgldniajc w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz ujmujc w gminnym programie opieki nad zabytkami.
III.8. PNIEWIE Miejscowo pooona jest w odlegoci 8 km na poudnie od Byczyny pomidzy Nasalami a Parszowicami, na wysokoci 207 m n.p.m. Po raz pierwszy wzmiankowana bya w rdach w 1253 r. jako CUBINDORPH. W 1285 r. miejscowo zapisano jako IN PNEWE, a w 1289 r. COPENDORF. Okoo 1300 r. nazw miejscowoci zapisywano jako: VILLA PNEUE VEL KOPINDORF i COPPINDORF. Jako KOPPENDORFF wymieniona jest w 1743 r. Zapis KOPPENDORF funkcjonowa w pniejszych latach 1845 r., 1864 r., 1896 r., 1900 r., 1908 r. i 1941 r. W 1887 r. nazw miejscowoci zapisano jako KOLONIE KOPPENDORF, w 1896 r. i 1900 r. PNIEWY. W tej ostatniej formie nazw miejscowoci zapisywano rwnie w 1945 r. Pniej wprowadzono nazw PNIEWIE. Zdaniem jzykoznawcw nazwa miejscowoci pochodzi od wyrazu pniewie, czyli miejsce z niewykarczowanymi pniakami, korzeniami. Miejscowo pooona jest 165-172 m.n.p.m. Lokowano j w XIII w. na tzw. prawie niemieckim. Pierwszymi jej wacicielem byli najprawdopodobniej Panowie z Pogorzeli. W 1234 r. wie naby biskup wrocawski Tomasz. A do sekularyzacji w 1810 r. miejscowo bya wasnoci biskupstwa wrocawskiego. Do biskupa naleay rwnie miejscowe stawy rybne. W 1810 r. majtek zosta podzielony midzy rolnikw z pobliskich wiosek, a potem sta si wasnoci hrabiego von Schaffgotscha z pobliskich Kopic. W 1939 r. we wsi mieszkao 186 osb. We wsi funkcjonoway szkoa i gospoda. Najcenniejsze zabytki: Ruina kocioa pw. w. Jzefa Koci wzniesiono w XV w. Naw w konstrukcji szkieletowej zbudowano w XVII/XVIII w. Ok. 1900 r. zastpiona zostaa murowan neogotyck, orientowan. Koci zosta spalony w 1945 r., a potem rozebrany w partiach neogotyckich. Zachowane mury obwodowe gotyckiego prezbiterium do wysokoci gzymsu koronujcego, ze znaczniejszymi ubytkami w cianach wschodniej i poudniowej. Orientowany. Murowany z cegy w stylu gotyckim o ukadzie polskim z uyciem zendrwki. Prezbiterium kwadratowe z prostoktn zakrysti od pnocy. Otwr tczowy ostroukowy. Na zewntrz w naronikach od strony wschodniej szkarpy. Portal do zakrystii gotycki, kamienny, ostroukowy. W zakrystii okienko prostoktne w obramieniu kamiennym, sfazowanym.
Wok kocioa znajdowa si cmentarz otoczony murem redniowiecznym, wzniesiony z kamienia narzutowego. Do dzi zachoway si fragmenty muru. W 1879 r. obok kocioa zbudowano szko. Koci naley do parafii kocioa rzymskokatolickiego w Chrcinie (dekanat grodkowski, diecezja opolska). Obecnie ruina kocioa nie istnieje i bdzie wnioskowana do wykrelenia z rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego. Obiekty nieruchome ujte w ewidencji zabytkw:
Lp
Miejscowo Ruina kocioa p.w. w. Jzefa
Obiekt Mur wok terenu przykocielnego - zachowany fragmentarycznie Kapliczka Kapliczka Kapliczka Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Dom Dom Dom Bramka przy domu Dom Kurnik, gobnik, przy domu Dom Dom Dom Dom Trafostacja
Ulica
Nr
Uwagi
1. Pniewie 2. Pniewie 3. Pniewie 4. Pniewie 5. Pniewie 6. Pniewie 7. Pniewie 8. Pniewie 9. Pniewie 10. Pniewie 11. Pniewie 12. Pniewie 13. Pniewie 14. Pniewie 15. Pniewie 16. Pniewie 17. Pniewie 18. Pniewie 19. Pniewie 20. Pniewie 21. Pniewie 22. Pniewie 23. Pniewie
przy domu nr 3 2 4 6 8 10 12 15 przy domu nr 16 19 21 21 25 25 26 33 36 37 przy domach nr 23 i 25
Tylko jeden spord tych zabytkw nieruchomych jest prawnie chroniony poprzez wpis do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego. Pozostae naley chroni uwzgldniajc je w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz ujmujc w gminnym programie opieki nad zabytkami.
III.9. SIDZINA Sidzina usytuowana jest przy trasie relacji Nysa-Niemodlin. Miejscowo po raz pierwszy wzmiankowano w rdach w 1288 r. jako HENNINGESDORF. W 1373 r. funkcjonowa zapis HEINRICHSDORF. Pniej funkcjonowa zapis HENNERSDORF i OBER-HENNERSDORF. Zdaniem jzykoznawcw nazwa miejscowoci pochodzi od nazwy osobowej HEINRICH. Badania powierzchniowe przeprowadzone w okresie midzywojennym wykazay, e na terenie Sidziny znajdowao si grodzisko stokowate o ksztacie czworobocznym otoczone fos. W 1797 r. widoczny by jeszcze wa. Grodzisko to pooone jest w parku, na pnocny-zachd od majtku. Miejscowo pooona jest 167-170 m.n.p.m. Lokowano j w XIII w. na tzw. prawie niemieckim. Do 1810 r. naleaa do biskupstwa wrocawskiego. Wie zaoono na planie owalnicy, z kocioem usytuowanym po rodku. Koci w Sidzienie wzmiankowano w 1302 r. wityni spalono w 1638 r. Odbudowano j przed 1651 r., pniej przebudowano. Zabudowa szczytowa, domy w wikszoci z poowy XIX w.
Strona 24
Sidzina bya gniazdem rodu von Schlippenbach. W 1783 r. wie liczya 35 gospodarstw, w ktrych mieszkao 773 mieszkacw. We wsi funkcjonowaa szkoa i kunia. W 1 po. XIX w. wie trafia w rce rodu von Weigel. W 1845 r. wacicielem Sidziny by Carl Alexander von Weigel. Wie liczya wwczas 1101 mieszkacw. Dziaaa tu szkoa, punkt medyczny, browar, kotownia, 9 warsztatw produkcyjnych. We wsi hodowano gwnie owce. W 2 po. XIX w. wacicielem wsi zostaa rodzina von Leipelt. Od 1886 r. do 1926 r. wacicielem majtku by Bruno Leipelt. Ostatnim wacicielem by jego syn major Georg Leipelt. Najcenniejsze zabytki: Koci parafialny pw. w. Apostow Piotra i Pawa Koci wzniesiono w stylu gotycko-klasycystycznym przed 1651 r. w miejscu spalonego w 1638 r. Na placu przed wityni postawiono barokow figur w. Jana Nepomucena. W 1824 r. koci przebudowano i przeduono w kierunku zachodnim w stylu ponobarokowym. Budowla jest jednonawowa, orientowana, murowana z cegy, w prezbiterium o ukadzie polskim. Dwuprzsowe prezbiterium zamknite cian prost, przy nim od pnocy zakrystia z lo na pitrze, poczona z przybudwk mieszczc kaplic przy wschodniej cianie nawy. Nieznacznie szersza nawa trjprzsowa, ze citymi naronikami od schodu, z kaplic przy od pnocy i krucht od poudnia przy wschodnim przle nawy oraz prostoktn wie od zachodu, po bokach ktrej przybudwki mieszczce klatki schodowe, objte bry korpusu. W prezbiterium i nawie sklepienie kolebkowe z lunetami, z gzymsowanymi spywami. W zakrystii sklepienie kolebkowe, w kaplicy aglaste, w kruchcie kolebkowo-krzyowe z kolistym plafonem. Chr muzyczny murowany, klasycystyczny z 1824 r. wsparty na dwch kolumnach i dwch pkolumnach, dwigajcych belkowanie i prosty parapet. Dach siodowy o jednej kalenicy. We wntrzu wyposaenie z XVIII i XIX w. prawnie chronione poprzez wpis do rejestru zabytkw (Ks.B.t.V-881/1-7/92 z 20.03.1992 r.). Wok kocioa w XVI w., wzniesiono mur z kamienia narzutowego i rudy darniowej. W 1966 r. koci wpisano do rejestru zabytkw woj. opolskiego (nr rej. 1155/66 z 17.02.1966 r.). wityni odnowiono w latach 80. XX w. Przy kociele znajduje si rzeba w. Jana Nepomucena wpisana do rejestru zabytkw ruchomych (Ks.B.t.V-881/1-7/92 z 20.03.1992 r.). Obok kocioa wznosi si klasycystyczny budynek plebanii wzniesiony ok. 1820 r. Jest murowany, pitrowy, z wysokim dachem naczkowym. Koci naley do dekanatu Skoroszyce, diecezji opolskiej (do parafii tej nale rwnie koci pw. Znalezienia Krzya w. w Sidzinie i kaplica pw. Matki Boej Racowej w Gieczycach). Koci odpustowy pw. Znalezienia Krzya witego Koci odpustowy usytuowany jest nieopodal zamieszkanej przez grali podhalaskich Sidziny. Jest najdziwniej usytuowan wityni na Opolszczynie. Stoi bowiem w szczerym polu i nic poza legend nie uzasadnia jego osobliwej lokalizacji. A legenda uwidoczniona nad drzwiami wityni gosi, e w redniowieczu, jeszcze przed 1302 r., tutejszy rolnik w dniu 3 maja wyora z pola bardzo stary, grecki krzy. Zanis go do wsi, ale ten w nocy znikn i wrci na pole. Parafianie uznali to za cud i na pamitk w tym samym miejscu wzniesiono koci na planie greckiego krzya. Od tego czasu, co rok w dniu 3 maja odbywa si tu odpust organizowany przez pustelnikw. Gotyckim kocioem przez jaki czas opiekowa si eramita, ktry utrzymywa si z pasieki produkujcej mid znany z leczniczych waciwoci. Koci wzniesiono w 2 po. XIX w. Jest neogotycki, orientowany, murowany, wzniesiony na planie krzya greckiego, z wie od strony zachodniej, w dolnej kondygnacji kwadratow, w grnej omioboczn. Nakryty dachami dwuspadowymi, z wntrzem przesklepionym krzyowo-ebrowo, bez zabytkowego wyposaenia. Miejsce uchodzio za niezwyke i syno z licznych cudw, co potwierdzio si podczas II wojny wiatowej. Koci, stojcy w otwartym terenie, sta si celem atakw radzieckich bombowcw, ktre urzdziy sobie zawody na celno: nadlatyway i z niskiego puapu zrzucay bomby wprost na wityni, ale mimo dostpnoci celu adna z bomb w ni nie trafia. Dzi mona spotka kierowcw, ktrzy w drodze z Opola do Nysy zatrzymuj si tu choby na moment, by poczu wpyw dobrej aury i atmosfer cudownoci. Zesp dworsko-folwarczny Usytuowany jest w zachodniej czci wsi, po poudniowo-wschodniej stronie drogi prowadzcej do Malerzowic. Zesp skada si z trzech czci: parku, podwrza folwarcznego z zabudow gospodarcz i kolonii domw robotnikw folwarcznych. Zesp powsta w trzech fazach: 2 po. XVIII w. dwr wzniesiony
z inicjatywy wczesnego waciciela hrabiego von Schlippenbach, koniec XIX w. m.in. spichlerz, pocztek XX w. park, kolonia domw robotnikw. Dwr wzniesiony na gwnej osi zaoenia w poudniowozachodniej pierzei podwrza folwarcznego, na rzucie prostokta rozwinitego wzdu osi pnocny-zachd poudniowy-wschd obecnie nie istnieje. Po II wonie wiatowej majtek przej Skarb Pastwa. W latach 19461957 istniaa tu Spdzielnia Rolna. Do 1972 r. funkcjonowaa tu Spdzielnia Kek Rolniczych. Na pocztku lat 90. XX w. przeksztacono j w Rolnicz Spdzielni Produkcyjn. Park podworski Zesp parkowy pooony jest w pnocnej czci wsi i stanowi jedyny fragment zieleni wysokiej w ssiedztwie zabudowa wsi. Park zaoony zosta w 2 po. XIX w., rozbudowano go w pocztkach XX w. Wpisany jest do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego pod numerem 50/81. Zajmuje powierzchni 10,98 ha. Na terenie parku znajduje si oficyna dworska, a po usytuowanym centralnie dworze zachoway si prawie niewidoczne ruiny. Obecnie charakter parku krajobrazowego ma zatarte cechy kompozycji. Podstawowe nasadzenia parkowe tworz gownie gatunki liciaste. Dominuj tu: olsza, jesion, db, lipa. W domieszce wystpuj: czeremcha, grab, kasztanowiec, klon, robinia, topola, wiz i wierzba. Cz poudniowo-wschodnia pooona na terenie bagnistym posiada modszy drzewostan dostosowany do typu siedliskowego Spichlerz Wzniesiony w 1 po. XIX w. Klasycystyczny, murowany z cegy, otynkowany, wzniesiony na planie prostokta. Budowla jest dwukondygnacyjna, picioosiowa, z osi rodkow i naronikami ujtymi pasami pionowymi, ciany oywione pasami poziomymi w tynku. Okienka prostoktne, podune, ponad okienkiem rodkowym ozdobna pycina, poniej stiukowy feston. Dach siodowy z podunymi okienkami strychowymi, kryty dachwk. W wejciu drzwi klepkowe. Rzeba w. Jana Nepomucena Kamienna, barokowa rzeba w. Jana Nepomucena usytuowana jest na placu przed kocioem parafialnym pw. . Piotra i Pawa. Wykonano j w poowie XVIII w. Umieszczona jest na wysokim, prostopadociennym postumencie z 1890 r. (data na cianie frontowej). Zabytek wpisany jest do rejestru pod numer ks.B.t.V-840/90. Obiekty nieruchome ujte w ewidencji zabytkw:
Lp
Miejscowo
Obiekt Koci parafialny p.w. w. Piotra i Pawa Park krajobrazowy w zespole dworskim Baszta obronna w zespole dworskim Oficyna w zespole dworskim ogrodzenie kocioa Plebania Budynek gospodarczy przy plebani Kapliczka Kapliczka Kapliczka Koci odpustowy p.w. w. Krzya Szkoa podstawowa Przedszkole Dom Ludowy Dom Remiza Trafostacja Dom Dom Dom Elsnera Elsnera Elsnera Parkowa Parkowa Parkowa
Ulica
Nr
Uwagi
1. Sidzina 2. Sidzina 3. Sidzina 4. Sidzina 5. Sidzina 6. Sidzina 7. Sidzina 8. Sidzina 9. Sidzina 10. Sidzina 11. Sidzina 12. Sidzina 13. Sidzina 14. Sidzina 15. Sidzina 16. Sidzina 17. Sidzina 18. Sidzina 19. Sidzina 20. Sidzina
Radziechowska Radziechowska Elsnera Polna
25 25
przy domu nr 47 na ul. Radziechowskiej "w polu" Radziechowska Radziechowska Elsnera Radziechowska Elsnera 3 38 23 9 10 przy domu ul. Radziechowska 44 4 8 14 Strona 26
21. Sidzina 22. Sidzina 23. Sidzina 24. Sidzina 25. Sidzina 26. Sidzina 27. Sidzina 28. Sidzina 29. Sidzina 30. Sidzina 31. Sidzina 32. Sidzina 33. Sidzina 34. Sidzina 35. Sidzina 36. Sidzina 37. Sidzina 38. Sidzina 39. Sidzina 40. Sidzina 41. Sidzina 42. Sidzina 43. Sidzina 44. Sidzina 45. Sidzina 46. Sidzina 47. Sidzina 48. Sidzina 49. Sidzina 50. Sidzina 51. Sidzina 52. Sidzina 53. Sidzina 54. Sidzina
Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Budynek mieszkalno - gospodarczy Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Dom Dom Stodoa Stodoa Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom
Grodkowska Grodkowska Nyska Ogrodowa Opolska Opolska Opolska Opolska Polna Powstacw Powstacw Powstacw Powstacw Powstacw Powstacw Powstacw Partyzantw Radziechowska Radziechowska Radziechowska Radziechowska Powstacw lskich Radziechowska Radziechowska Radziechowska Radziechowska Radziechowska Radziechowska Radziechowska Radziechowska Radziechowska Radziechowska Radziechowska Radziechowska
7 16 1 1 4 7 13 15 16 1 5 9 18 19 22 24 2 2 2 8 10 17 19 23 28 39 40 42 46 51 47 59 63 65
Tylko cztery spord tych zabytkw s prawnie chronione poprzez wpis do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego, a pozostae naley chroni uwzgldniajc je w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz ujmujc w gminnym programie opieki nad zabytkami.
III. 10. SKOROSZYCE Skoroszyce pooone s przy trasie relacji Nysa-Grodkw w odlegoci ok. 11 km na poudnie od Grodkowa. Miejscowo po raz pierwszy wzmiankowana w rdach ok. 1300 r. jako VRIDEWALDE. Pniej funkcjonowa zapis FREDEWALDE (1368 r.) i FRIEDEWALDE. Zdaniem jzykoznawcw nazwa miejscowoci pochodzi jest przykadem fonetycznego przyswojenia pierwotnej nazwy niemieckiej przez ludno rodzim. Miejscowo pooona jest 173-196 m.n.p.m. Lokowano j ok. 1300 r. na tzw. prawie niemieckim. W 1302 r. we wsi wzmiankowano koci. Od XV w. do sekularyzacji dbr kocielnych na pocztku XIX w. wie bya w posiadaniu biskupw wrocawskich. W 1784 r. Skoroszyce okrelone s jako wasno biskupia, do ktrej naleay: koci, dom parafialny, szkoa, dwie kunie, dwa myny wodne i 69 domow. Po 1810 r. miejscowe dobra rycerskie wielokrotnie zmieniay wacicieli byy m.in. w posiadaniu rodzin obszarniczych
Franco, Heller, Lipinsky, Grhling. Mimo znacznego rozwarstwienia wasnoci chopskiej wie zachowaa swj pierwotny charakter kmiecy. W 1864 r. mieszkao tu 68 rodzin kmiecych, 28 zagrodniczych i 19 chaupniczych. Gmina wiejska liczya wwczas 2 budynki publiczne, 181 mieszkalnych, 2 rzemielnicze i 158 gospodarczych. Od wiekw ludno ya tu z zaj rolniczych. Z powodu niezbyt urodzajnej gleby rozwina si w Skoroszycach hodowla byda i owiec. Uprawiano chaupniczo tkactwo weny i rzenictwo. We wsi znajdoway si 2 myny i 2 karczmy. W XVIII w. wybuchay antyfeudalne bunty chopskie. Do 1945 roku nie zmieniy si funkcje gospodarcze. Skoroszyce s siedzib Gminy od zakoczenia dziaa wojennych w 1945 r. Zabudowa wsi rozciga si po obu stronach drogi czcej Grodkw z Nys. Wie rozciga si na dugoci ok. 3,5 km. Rwnolegle do drogi wiejskiej przepywa ciek wodny zwany Mlynwk stanowicy lewy dopyw Nysy Kodzkiej. Przez wie przebiega linia kolejowa czca Brzeg z Nys. W centrum wsi koci, szkoa i urzd gminy. Otoczenie wsi stanowi pola uprawne rozcigajce si na agodnie pofadowanym terenie, a od strony poudniowo-zachodniej podmoke ki. W najbliszej okolicy brak wikszych kompleksw lenych. Najcenniejsze zabytki:
Koci parafialny pw. w. Jadwigi Pierwotnie pw. Najwitszej Panny Marii. Koci we wsi wzmiankowany w 1302 r. Obecny zbudowany w XVI w. W XVIII w. przeduony w kierunku zachodnim o przso obejmujce wie. W 1945 r. koci spalono, a wiea si zawalia. wityni odbudowano w latach 50. XX w. z zatarciem cech stylowych. W 1965 r. koci wpisano do rejestru zabytkw woj. opolskiego (nr. rej. 1056/65 z 31.03.1965 r.). Odnowiono go w 1977 r. Jest orientowany, murowany, jednonawowy, oskarpowany, z wie od zachodu, nakryty dachem dwuspadowym. We wntrzu, z nowymi stropami paskimi, zachowao si po czci barokowe wyposaenie w tym pyta nagrobna Jerzego Wolffa ( 1607 r.), kamienna z paskorzebion postaci rycerza i kartuszem herbowym, pnorenesansowa, wmurowana w zewntrzn cian nawy. Koci naley do dekanatu Skoroszyce diecezji opolskiej redniowieczny krzy pokutny Postawiony na skrzyowaniu drg, w pobliu plebanii. Wykonano go z granitu. Wpisany jest do rejestru zabytkw pod nr Ks.B.t.V-846/90 z 31.10.1990 r. Obecnie przenoszony jest w zwizku z modernizacj drogi wojewdzkiej nr 401. Dwr Dwr stanowi cz rezydencjonaln zespou dworsko-folwarcznego usytuowanego w odlegoci ok. 1,2 km od kocioa na zachodnim kracu wsi przy rozwidleniu drg prowadzcych do wsi Czarnolas i Mroczkowa. Usytuowany jest na wschodnim kracu parku. Wzniesiono go na przeomie XVI/XVII w. Fundatorem dworu by przypuszczalnie Georg Wolf ( 1607 r.), ktrego pamitkowa tablica nagrobna wmurowana jest w cian zewntrzn kocioa. W poowie XIX w. wacicielem majtku by Albert Heller, a od 1856 r. do 1945 r. rodzina Schmula. W czasie rozbudowy dworu w 1885 r. dostawiono monumentaln wie zniszczon w latach 70. XX w. Przed 1945 r. midzy dworem a parkiem przebiegaa droga wewntrzna, ktra prowadzia na teren czci rezydencjonalnej zarwno z drogi wiejskiej od strony pnocnej jak i od strony poudniowej. Po 1945 r. droga ta zostaa zlikwidowana. Po 1945 r. dwr by siedzib biur PGR-u oraz mieszkali w nim pracownicy. Obecnie we dworze nadal mieszka kilka rodzin. Park krajobrazowy Zaoenie parkowe na ktre skada si zabytkowy park paacowy o powierzchni 4,19 ha i zaoenie krajobrazowe o charakterze swobodnym (naturalistycznym) pooone jest na zachodnim kracu Skoroszyc. Jest wkomponowane w zurbanizowany krajobraz wsi i stanowi jego stay element. Park krajobrazowy zaoono na rzucie zblionym do trapezu w 2 po. XIX w. na terenie dawnej dworskiej ki-pastwiska, w pobliu paacu po jego pnocnej i wschodniej stronie. Wpisany jest do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego pod numerem 48/81. W zachodniej czci parku znajduje si grb waciciela majtku Stanisawa Szmuli oraz kamie z 1933 r. upamitniajcy dojcie Adolfa Hitlera do wadzy. W rodkowej czci parku znajduje si pochodzcy z XVIII w. staw (ok. 0,5 ha), przy ktrym niegdy znajdowaa si przysta do cumowania dek. Wystpuje tu ok. 30 egz. Cennych drzew w wieku 80 130 lat. Podstawowe nasadzenia stanowi: lipa, klon, jesion i db, a uzupeniajce: olsza, kasztanowiec, grab, robinia, wiz, sosna, modrzew, topola, jarzb, czeremcha, wierzba i jawor. Park jest czciowo ogrodzony siatk, a od strony zabudowa paacowych murem. Obecnie park pozbawiony jest wyranej kompozycji, a utworzona w centralnej jego czci polana nawizuje do stylu parku naturalistycznego. Park jest wykorzystywany jako miejsce wypoczynku miejscowej ludnoci.
Budynek plebani Wzniesiony w 1 po. XIX w. Jest murowany, pitrowy, z sieni na osi, nakryty dachem naczkowym krytym dachwk. Kapliczka z 1820 r. Wzniesiona w 1820 r. Znajduje si w ssiedztwie kocioa parafialnego pw. w. Jadwigi. Jest murowana z cegy, otynkowana, w ksztacie supa, nakryta daszkiem dwuspadowym. W gbokiej niszy posg kamienny przedstawiajcy w. Jana Nepomucena. Na cokole data 1820. Rzeba w. Jana Nepomucena Klasycystyczna figura przydrona przedstawiajca w. Jana Nepomucena znajduje si przy mostku nad strumykiem za wiaduktem. Wykonano j z kamienia w 1 po. XIX w. Posadowiona jest na nowszym, czworobocznym cokole. Jest prawnie chroniona poprzez wpis do rejestru zabytkw (ks.B.t.V-828/90). Obiekty nieruchome ujte w ewidencji zabytkw:
Lp
Miejscowo park paacowy
Obiekt Koci p.w. w. Jadwigi zesp kapliczek przy murze wok kocioa Dzwonnica Kapliczka Kapliczka Kapliczka Kapliczka Kapliczka Kapliczka Plebania Dwr cmentarz przykocielny wietlica Przedszkole Remiza Trafostacja Zakad mleczarski Wiadukt Stodoa Dom Stodoa Dom Stodoa Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Dolna Dolna
Ulica Braterstwa Broni Parkowa Braterstwa Broni Braterstwa Broni 8 8 8
Nr
Uwagi
1. Skoroszyce 2. Skoroszyce 3. Skoroszyce 4. Skoroszyce 5. Skoroszyce 6. Skoroszyce 7. Skoroszyce 8. Skoroszyce 9. Skoroszyce 10. Skoroszyce 11. Skoroszyce 12. Skoroszyce 13. Skoroszyce 14. Skoroszyce 15. Skoroszyce 16. Skoroszyce 17. Skoroszyce 18. Skoroszyce 19. Skoroszyce 20. Skoroszyce 21. Skoroszyce 22. Skoroszyce 23. Skoroszyce 24. Skoroszyce 25. Skoroszyce 26. Skoroszyce 27. Skoroszyce 28. Skoroszyce 29. Skoroszyce 30. Skoroszyce 31. Skoroszyce 32. Skoroszyce 33. Skoroszyce 34. Skoroszyce
przy ulicy Grnej 30 przy ulicy kowej przy domu ul. Powstacw lskich 6 przy domu ul. Powstacw lskich 11 przy domu ul. Powstacw lskich 30 przy domu ul. Wolnoci 17 Braterstwa Broni Parkowa Braterstwa Broni Powstacw lskich 70-72 Powstacw lskich 16 Powstacw lskich Grna Kolejowa 2 Przy ul. Powstacw lskich 9 17 9 7 6 11 12 19 6 2 7 1 3 10 14 Strona 29 8
Wolnoci Dolna Nyska Dolna Dolna Dolna Nyska Parkowa Powstacw Grna Grna Grna Grna
35. Skoroszyce 36. Skoroszyce 37. Skoroszyce 38. Skoroszyce 39. Skoroszyce 40. Skoroszyce 41. Skoroszyce 42. Skoroszyce 43. Skoroszyce 44. Skoroszyce 45. Skoroszyce 46. Skoroszyce 47. Skoroszyce 48. Skoroszyce 49. Skoroszyce 50. Skoroszyce 51. Skoroszyce 52. Skoroszyce
Stodoa Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom
Grna Grna Grna Grna Wolnoci Wolnoci
18 20 32 44 4 5
Powstacw lskich 1 Powstacw lskich 13 Powstacw lskich 14 Powstacw lskich 22 Powstacw lskich 23 Powstacw lskich 24 Powstacw lskich 30 Powstacw lskich 49 Powstacw lskich 51 Powstacw lskich 54 Powstacw lskich 58 Powstacw lskich 64
Tylko trzy spord tych zabytkw s prawnie chronione poprzez wpis do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego. Pozostae naley chroni poprzez zapis w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i ujmujc w gminnym programie opieki nad zabytkami.
III.11. STARY GRODKW Miejscowo po raz pierwszy wzmiankowana w rdach w 1210 r. jako GRODCOVICHI. W 1250 r. nazw miejscowoci zapisywano jako GRODCOW, a w 1271 r. jako ALT GROTTKAU. Taki zapis funkcjonowa rwnie w pniejszych wiekach. Zdaniem jzykoznawcw nazwa miejscowoci pochodzi od staropolskiego imienia Grodek, Grodzisaw. Miejscowo pooona jest 169-178 m.n.p.m. Wie lokowano w 1234 r. na 100 anach w Starym i Nowym Grodkowie na tzw. prawie niemieckim. W 1271 r. powiadczony jest koci, ktry przebudowano w 1910 r. Wok kocioa znajdowa si cmentarz otoczony murem, w ktrym wmurowano tablic z kartuszem herbowym rodziny von Rosenthal. W 1881 r. wacicielem miejscowego majtku by Carl Brockt. Przed 1939 r. we wsi funkcjonoway: dwa sklepy, piekarnia, szkoa (budynek z 1824 r.), zajazd z wozowni, dworzec kolejowy oraz lotnisko wojskowe. Wie zamieszkiwao wwczas 830 osb. W po. XVIII w. we wsi, nieopodal kocioa sta paac, po ktrym do dzi nie przetrway nawet jego ruiny. Fundatorem paacu bya prawdopodobnie rodzina von Rosenthal. Najcenniejsze zabytki:
Koci pw. Trjcy witej Koci wzniesiono w 2 po. XIII w. W 1271 r. jest powiadczony w rdach. Pierwotny koci skada si z nawy z empor w czci zachodniej oraz prosto zamknitego dwuprzsowego prezbiterium. Na naroach prezbiterium wystpoway skone przypory. Do dzi zachoway si dwa ostroukowe portale i fryz ceglany. Mury kocioa wykonano z cegie w ukadzie dwuwozwkowym, detal z ciosu granitowego. Zachowan empor zachodni, o trjdzielnym podziale, otwierajc si na naw ostroukowymi arkadami, nakrywaj sklepienia krzyowe; podemporowa cz przyziemia rozwizana podobnie. W XVI w. nad empor nadbudowano wie. Koci rozbudowany i przebudowany zosta w 1910 r. Rozebrano wwczas pierwotne prezbiterium wraz ze cian tczow, a w to miejsce wzniesiono neogotyck cz wschodni, nieco podwyszono ciany oraz zamurowano portal poudniowy. Koci restaurowano w 1950 r. i w 1973-1975. Od zachodu i czciowo od pnocy cmentarz kocielny otacza redniowieczny mur kamienny ze skarpami i bramk z XVIII w.
Matki
We wntrzu zachowaa si polichromia z XIII w. Z historycznego wyposaenia przetrway m.in. obraz Boskiej z 1519 r., dzwon z 1567 r. nieruchome ujte w ewidencji zabytkw:
Obiekty
Lp 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Miejscowo Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Ogrodzenie kocioa
Obiekt Koci parafialny p.w. w. Trjcy Zesp 4 kapliczek przy murze kocioa Cmentarz przy kociele Kapliczka Kapliczka Budynek stacji PKP Budynek poczekalni w zespole stacji kolejowej Dom Nauczyciela Dom Dom Dom Dom Budynek gospodarczy Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Stodoa Dom Dom Budynek gospodarczy
Ulica
Nr
Uwagi
przy domu nr 19 przy domu nr 34 15a obok budynku stacji PKP 102 9 11 12 14-16 14 15 17 18-20 21 34 36 37 38 39 43 55 61 65 67 70 71 72 75 85 88 89 91 92 95 95-97 97 98 101 106 106
10. Stary Grodkw 11. Stary Grodkw 12. Stary Grodkw 13. Stary Grodkw 14. Stary Grodkw 15. Stary Grodkw 16. Stary Grodkw 17. Stary Grodkw 18. Stary Grodkw 19. Stary Grodkw 20. Stary Grodkw 21. Stary Grodkw 22. Stary Grodkw 23. Stary Grodkw 24. Stary Grodkw 25. Stary Grodkw 26. Stary Grodkw 27. Stary Grodkw 28. Stary Grodkw 29. Stary Grodkw 30. Stary Grodkw 31. Stary Grodkw 32. Stary Grodkw 33. Stary Grodkw 34. Stary Grodkw 35. Stary Grodkw 36. Stary Grodkw 37. Stary Grodkw 38. Stary Grodkw 39. Stary Grodkw 40. Stary Grodkw 41. Stary Grodkw 42. Stary Grodkw 43. Stary Grodkw 44. Stary Grodkw
Strona 31
45. Stary Grodkw 46. Stary Grodkw 47. Stary Grodkw
Dom Dom Trafostacja
108 110
Tylko koci wraz z ogrodzeniem i zespoem kapliczek w ogrodzeniu s prawnie chronione poprzez wpis do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego. Pozostae zabytki naley chroni poprzez zapis w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego i ujmujc w gminnym programie opieki nad zabytkami.
III.12. DZIEDZICTWO NIEMATERIALNE GMINY W rozumieniu Konwencji UNESCO, ktrej tekst zosta przyjty na 32 sesji Konferencji Generalnej UNESCO w padzierniku 2003 r., dziedzictwo niematerialne to zwyczaje, przekaz ustny, wiedza i umiejtnoci oraz zwizane z nimi przedmioty i przestrze kulturowa, ktre s uznane za cz wasnego dziedzictwa przez dan wsplnot, grup lub jednostki. Ten rodzaj dziedzictwa jest przekazywany z pokolenia na pokolenie i ustawicznie odtwarzany przez wsplnoty i grupy w relacji z ich rodowiskiem, histori i stosunkiem do przyrody. Dla danej spoecznoci dziedzictwo niematerialne jest rdem poczucia tosamoci i cigoci. Dziedzictwo niematerialne w rozumieniu wspomnianej wyej Konwencji obejmuje: tradycje i przekazy ustne, w tym jzyk jako narzdzie przekazu; spektakle i widowiska; zwyczaje, obyczaje i obchody witeczne; wiedz o wszechwiecie i przyrodzie oraz zwizane z ni praktyki oraz umiejtnoci zwizane z tradycyjnym rzemiosem. Gmin Skoroszyce zamieszkuje ludno napywowa potomkowie repatriantw i przesiedlecw z dawnych Kresw Wschodnich przybyych tu w wyniku polityki midzynarodowej po zakoczeniu II wojny wiatowej. Ludno ta swoj kultur i zwyczaje kultywuje gwnie poprzez zachowanie obrzdowoci boonarodzeniowej, specyficznej kuchni oraz tradycji rolnej. Obrzdy i zwyczaje przekazywane s z pokolenia na pokolenie. Ich utrwaleniu i kultywowaniu sprzyjaj: utworzony w 1999 r. Gminny Orodek Kultury z siedzib w Chrcinie, Koa Gospody Wiejskich, szkoy podstawowe i wietlice wiejskie. Kultywowaniu obrzdowoci boonarodzeniowej wpisanej w tradycj i kultur gminy sprzyja organizowany od szeciu lat Przegld Jaseek. Tradycje zwizane z rolnictwem utrwalane s poprzez corocznie organizowane doynki. Na terenie gminy organizowane s rwnie zawody w kiszeniu kapusty. Przedstawicielki k gospody wiejskich bior udzia w licznie organizowanych w woj. opolskim konkursach kulinarnych na tradycyjn potraw.
IV. OCHRONA ZABYTKW W GMINIE SKOROSZYCE STAN PRAWNY IV.1. REJESTR ZABYTKW Obiekty, zespoy i zaoenia urbanistyczne wpisane do rejestru zabytkw objte s rygorami ochrony konserwatorskiej wynikajcymi z Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568). Sposb i tryb wydawania pozwole na prace w zabytku reguluje Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 09 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robt budowlanych, bada konserwatorskich i architektonicznych, a take innych dziaa przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw oraz bada archeologicznych i poszukiwa ukrytych lub porzuconych zabytkw ruchomych (Dz.U. z 2004 r. Nr 150, poz. 1579). Wszelkie prace w obiekcie wpisanym do rejestru zabytkw wymagaj pozwolenia wojewdzkiego konserwatora zabytkw. Rejestr zabytkw nieruchomych obejmuje 13 decyzji o wpisie do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego obiektw zabytkowych nieruchomych (zacznik nr 1), w tym: - kocioy 7 - cmentarze 1 - zabudowa dworska 1
- parki 3 - architektura obronna 1
Zabytki te podlegaj penej ochronie konserwatorskiej, co oznacza, e wszelkie prace przy nich (oraz badania naukowe) wymagaj uzyskania pozwolenia wojewdzkiego konserwatora zabytkw. Indywidualny wpis do rejestru rodzi szereg skutkw prawnych, m.in. ulg podatkowych. Midzy innymi jest on rwnie warunkiem koniecznym do ubiegania si o pomoc finansow na konserwacj zabytku ze rodkw publicznych. Warto doda, e szczegln form wpisu do rejestru jest wpis zespoowy, obszarowy. Dotyczy zwaszcza redniowiecznych zaoe miejskich w granicach murw obronnych, szczeglnie cennych osiedli, cennych zaoe ruralistycznych, zespow paacowo - parkowo-folwarcznych, czy te zespow architektury przemysowej. Wymagane jest pozwolenie na prace wojewdzkiego konserwatora zabytkw w stosunku do zmian zewntrznych budynkw w bryle i w elewacji. Wpis chroni rozplanowanie historyczne, ukad ulic i budynkw oraz ich wygld zewntrzny. Rejestr zabytkw ruchomych obejmuje 11 zespow obiektw ruchomych w tym wyposaenia kociow i kaplic(zacznik nr 2). Do rejestru zabytkw zostao wpisane jedno stanowisko archeologiczne (grodzisko domniemane z XIV-XVI w. w Chrcinie) spord oglnej liczby 29 zlokalizowanych na terenie gminy (zacznik nr 3). Obecnie dla gminy Skoroszyce sporzdzono na zlecenie Opolskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw 121 kart dla zabytkw ruchomych oraz 11 kart ewidencyjnych zabytkw architektury i budownictwa (tzw. karty biae) dla nastpujcych obiektw: 1) Chrcina koci parafialny pw. w. Michaa Archanioa. 2) Chrcina zesp dworsko folwarczny. 3) Makowice koci parafialny pw. w. Andrzeja. 4) Makowice zaoenie paacowo parkowo folwarczne. 5) Mroczkowa zesp dworsko folwarczny. 6) Mroczkowa dwr. 7) Sidzina zesp dworsko folwarczny. 8) Skoroszyce zesp dworsko folwarczny. 9) Skoroszyce dwr. 10) Skoroszyce mleczarnia. 11) Stary Grodkw zajazd. Docelowo wszystkie obiekty wpisane do rejestru zabytkw powinny posiada swoj kart ewidencyjn zabytkw architektury i budownictwa. W archiwum zakadowym Wojewdzkiego Urzdu Ochrony Zabytkw w Opolu znajduje si rwnie 8 kart cmentarzy: 1) Chrcina cmentarz rzymsko-katolicki z lat 50. XX w. najstarszy zachowany nagrobek 1959 r. 2) Chrcina cmentarz rzymsko-katolicki z 1 po. XX w. najstarszy zachowany nagrobek z 1940 r. 3) Czarnolas cmentarz rzymsko-katolicki z koca XIX w. najstarszy zachowany nagrobek 1899 r. 4) Makowice cmentarz rzymsko-katolicki z 2 po. XIX w. najstarszy zachowany nagrobek 1916 r. 5) Sidzina cmentarz rzymsko-katolicki z 1 po. XX w. najstarszy zachowany nagrobek 1906 r. 6) Skoroszyce cmentarz rzymsko-katolicki z 2 po. XIX w. najstarszy zachowany nagrobek 1897 r.
Strona 33
7) Pniewie cmentarz rzymsko-katolicki najstarszy zachowany nagrobek 1919 r. 8) Stary Grodkw cmentarz rzymsko-katolicki z 1 po. XIX w. najstarszy zachowany nagrobek 1845 r., 1872 r.
IV.2. GMINNA EWIDENCJA ZABYTKW Zgodnie z art. 22 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami ewidencja zabytkw jest podstaw do sporzdzania programw opieki nad zabytkami przez wojewdztwa, powiaty i gminy. Ewidencj zostaj objte zespoy i obiekty o istotnych, lokalnych walorach historycznych, kulturowych i krajobrazowych. Obowizek prowadzenia gminnej ewidencji zabytkw nieruchomych spoczywa na wjcie (burmistrzu, prezydencie) gminy (art. 22 pkt. 4 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami). Gminna ewidencja zabytkw ma form zbioru kart adresowych zabytkw nieruchomych z terenu gminy, objtych rwnoczenie wojewdzk ewidencj zabytkw prowadzon przez Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. Gminna ewidencja nie jest dokumentem zamknitym; winna by uzupeniana, aktualizowana i weryfikowana. W 2009 r. zostaa opracowana Gminna Ewidencja Zabytkw Gminy Skoroszyce, zawierajca zarwno obiekty zabytkowe nie ujte wczeniej w ewidencji i nie wpisane do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego
IV.3. GMINNA EWIDENCJA ZABYTKW ZABYTKI NIERUCHOME
Gminna Ewidencja Zabytkw Gminy Skoroszyce zawiera rwnie obiekty prawnie chronione poprzez wpis do Rejestru Zabytkw Wojewdztwa Opolskiego. Z gminy Skoroszyce ewidencj objto 383 zabytki nieruchome. Gminna Ewidencja Zabytkw w formie kart adresowych (rwnie w wersji elektronicznej) przechowywana jest Urzdzie Gminy w Skoroszycach (zacznik nr 4). Za kryteria decydujce o wpisie obiektu do ewidencji przyjto: - czas powstania nie pniej ni lata 50 XX w.; - stopie zachowania walorw zabytkowych; - funkcja obiektu i wpyw jego formy na oglny charakter zabudowy miejscowoci - warto historyczna i artystyczna.
IV.4. GMINNA EWIDENCJA ZABYTKW ZABYTKI ARCHEOLOGICZNE W Gminnej Ewidencji Zabytkw Gminy Skoroszyce ujto 29 stanowisk archeologicznych odkrytych bd potwierdzonych w trakcie bada powierzchniowych prowadzonych w ramach programu badawczego Archeologiczne Zdjcie Polski. Tylko jedno spord nich (grodzisko domniemane z XIV-XVI w. w Chrcinie) zostao wpisane do rejestru zabytkw (zacznik nr 3). Ochrona archeologicznego dziedzictwa kulturowego moe przybiera rne formy. Jak ju wczeniej okrelono istniej cztery ustawowe formy ochrony zabytkw. Pierwsz i najwaniejsz z nich jest wpis do rejestru zabytkw. Niestety, na terenie wojewdztwa opolskiego wpisano do rejestru 1155 stanowisk, tj. okoo 10% wszystkich znanych stanowisk. Kolejne formy ochrony dziedzictwa kulturowego, w tym archeologicznego, nie obejmuj jak dotd na terenie wojewdztwa opolskiego stanowisk archeologicznych. Bowiem adne stanowisko nie zostao uznane za pomnik historii, ani nie utworzono parku kulturowego. Czwarta forma miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego jest szeroko wykorzystywana przez archeologiczne suby konserwatorskie jako wany instrument ochrony zabytkw. Informacje te zawarte
w planach zagospodarowania przestrzennego gmin powoduj, e wszystkie znane stanowiska ujte w wojewdzkiej ewidencji archeologicznej mog by dokadniej chronione ju na etapie projektowania inwestycji.
IV.5. SYSTEM OCHRONY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO GMINY W DOKUMENTACH PRAWA MIEJSCOWEGO
Ustalenia zawarte w miejscowych planach zagospodarowania, jako jedna z form ochrony zabytkw, s podstaw do prawnych dziaa w tym kierunku. Zgodnie z Ustaw z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami w planach naley uwzgldnia zapisy krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami (art. 18 ust. 1). W planie bierze si pod uwag zasig stref ochrony konserwatorskiej wyznaczonych zgodnie z jednolit metod ustalania obszarw pod ochron konserwatorsk opracowan w 1990 r. przez Zesp Ekspertw Midzynarodowej Komisji d/s Rewaloryzacji Miast i Zespow Staromiejskich. Wyrnia si nastpujce strefy ochrony konserwatorskiej: "A" - strefa penej ochrony, do bezwzgldnego zachowania, obejmujca obszary o dobrze zachowanej historycznej strukturze przestrzennej. "B" - strefa obejmujca obszar podlegajcy rygorom w zakresie utrzymania zasadniczych elementw rozplanowania oraz charakteru i skali zabudowy. "K" strefa ochrony krajobrazu zwizanego z zespoem zabytkowym. "W" strefa ochrony archeologicznej. "E" - strefa ochrony ekspozycji, gwnie przez wyznaczanie terenw wyczonych spod zabudowy. "OW" strefa obserwacji archeologicznych. Gmina Skoroszyce posiada miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla wsi: Skoroszyce (przyjtym uchwa Nr IX/46/03 Rady Gminy Skoroszyce z dnia 30 czerwca 2003r. ogoszony w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 64 z dnia 13 sierpnia 2003 r. pod pozycj 1223), Sidzina (przyjtym uchwa Nr IX/47/03 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 30 czerwca 2003 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 67 z dnia 5 wrzenia 2003r. pod pozycj 1275), Chrcina (przyjtym uchwa Nr IX/48/03 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 30 czerwca 2003 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 66 z dnia 3 wrzenia 2003 r. pod pozycj 1263), Brzeziny (przyjtym uchwa Nr XXI/109/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogoszony w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 69 z dnia 19 padziernika 2004 r. pod pozycj 1860), Czarnolas (przyjtym uchwa Nr XXI/110/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 69 z dnia 19 padziernika 2004 r. pod pozycj 1861), Gieczyce (przyjtym uchwa Nr XXI/111/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 74 z dnia 5 listopada 2004 r. pod pozycj 1957), Makowice (przyjtym uchwa Nr XXI/112/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 72 z dnia 2 listopada 2004 r. pod pozycj 1931), Mroczkowa (przyjtym uchwa Nr XXI/113/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 70 z dnia 25 padziernika 2004 r. pod pozycj 1880), Pniewie (przyjtym uchwa Nr XXI/114/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 70 z dnia 25 padziernika 2004 r. pod pozycj 1881) i Stary Grodkw (przyjtym uchwa Nr XXI/115/04 Rady Gminy w Skoroszycach z dnia 13 sierpnia 2004 r. ogoszonym w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Opolskiego Nr 71 z dnia 28 padziernika 2004 r. pod pozycj 1916). Podczas najbliszej aktualizacji miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego poszczeglnych wsi w gminie uwzgldnione powinny by zagadnienia i wytyczne konserwatorskie zawarte w planowanej nowelizacji ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.). Warto przy tym pamita, e ustalenia ochrony zabytkw zawarte w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego nabray szczeglnego znaczenia z chwil wejcia w ycie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717).
Strona 35
V. ZAOENIA PROGRAMOWE V.1. GWNE CELE POLITYKI GMINNEJ ZWIZANE Z OCHRON ZABYTKW Gwne cele polityki gminnej zwizanej z ochron zabytkw to:
- planowanie i konsekwentne realizowanie dziaa samorzdowych w zakresie ochrony zabytkw; - racjonalne wykorzystanie gminnych funduszy na prace ratownicze, konserwatorskie i dokumentacyjne; - uznanie znaczenia dziedzictwa kulturowego w rozwoju gminy; - powizanie zada sucych ochronie wartoci kulturowych ze strategi rozwoju gospodarczego oraz polityk przestrzenn gminy; - integracja ochrony dziedzictwa kulturowego (krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego), przyrodniczego i krajobrazu w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (dziedzictwo kulturowe obejmujce dobra kultury i natury Word Cultural Heritage); - wspieranie projektw zwizanych z opiek nad zabytkami i zagospodarowaniem obiektw zabytkowych; - powstrzymanie degradacji zagroonych obiektw zabytkowych i obszarw oraz podjcie dziaa w celu poprawy stanu ich zachowania; - wspieranie stara wacicieli zabytkowych obiektw sakralnych o ich waciwe zabezpieczenie.
VI. REALIZACJA PRZEZ GMIN ZADA Z ZAKRESU OCHRONY ZABYTKW Zgodnie z przywoywan ju wielokrotnie Ustaw z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, gwny obowizek dbania o stan zabytkw, a tym samym ponoszenia nakadw na prace konserwatorskie, spoczywa na wacicielach i uytkownikach obiektw zabytkowych. Na kadym wacicielu i posiadaczu zabytku spoczywaj obowizki, okrelone w art. 5 powyszej ustawy, wynikajce z zasad sprawowania opieki nad zabytkami. W art. 28 wskazano rwnie dodatkowe obowizki wacicieli i posiadaczy zabytkw wpisanych do rejestru zabytkw. Na mocy art. 29 ust. 1 na wszystkich wacicielach i posiadaczach zabytkw oraz przedmiotw o cechach zabytkowych spoczywa obowizek udostpniania ich organom ochrony zabytkw w celu przeprowadzenia bada. W ustawie z 2003 r. utrzymano take obowizujc dotychczas zasad, e obowizek utrzymania zabytku we waciwym stanie, co wie si m.in. z prowadzeniem i finansowaniem przy nim prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych, spoczywa na jego posiadaczu, ktry dysponuje tytuem prawnym do zabytku. W przypadku jednostki samorzdu terytorialnego prowadzenie i finansowanie wspomnianych prac i robt jest zdaniem wasnym (art. 71 ust.2).
VI.1. DZIAANIA ZWIZANE Z OCHRON ZABYTKW, KTRYCH WACICIELEM JEST GMINA Planowane dziaania:
1. Okresowe przegldy stanu zachowania i zabezpiecze obiektw zabytkowych zgodnie z Gminnym planem ochrony zabytkw Gminy Skoroszyce na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych. 2 . Prowadzenie biecych prac pielgnacyjnych, konserwatorskich, remontowych, porzdkowych i zabezpieczajcych przy obiektach zabytkowych stanowicych wasno gminy (w ramach opracowanego planu remontw).
Strona 36
3. Opracowanie dugofalowego, uwzgldniajcego kompleksowo dziaa planu remontw obiektw zabytkowych znajdujcych si w zasobach komunalnych. 4. Podjcie stara o uzyskanie rodkw zewntrznych na rewaloryzacj zabytkw bdcych wasnoci gminy do nowych funkcji. 5. Przygotowanie ofert prac sezonowych dla bezrobotnych mieszkacw gminy przy pracach pielgnacyjnych i porzdkowych na terenach zielonych, bdcych wasnoci gminy. 6. Podjcie przez Rad Gminy uchway w sprawie przekazania procentowej czci budetu gminy na dotowanie prac konserwatorskich przy zabytkach stanowicych wasno gminy. 7. Przygotowanie projektw rewitalizacji obszarw i obiektw zabytkowych w celu pozyskania rodkw z funduszy strukturalnych UE: - proponuje si zdobycie rodkw finansowych (np. z Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej) na rewitalizacj parkw. 8. Prowadzenie dziaa majcych na celu popraw wizerunku i estetyki przestrzeni publicznej poprzez podjcie prac zwizanych z renowacj, odbudow i aktywizacj obiektw zabytkowych. 9. W gospodarce nieruchomociami przyjcie zasady dalszego nie rozdrabniania wasnoci zespow zabytkowych, np. zespow dworsko-parkowych czy samych parkw. 10. Aktualizacja inwentaryzacji zabytkw nieruchomych, ruchomych i archeologicznych we wsppracy z wojewdzkim konserwatorem zabytkw. 11. Monitoring stanu i sposobw wykorzystania zabytkw.
12. Wypracowanie systemu pomocy finansowania zabytkw, poprzez odpisy podatkowe, w tym z usug turystycznych, z kar za niszczenie i nieprawidowe uytkowanie zabytkw i z innych rde. 13. Administracyjne egzekwowanie rygorw okrelonych m.in. w planach zagospodarowania przestrzennego, gwnie w zakresie wysokoci zabudowy jej charakteru i funkcji, a take ochrony wyznaczonych obszarw i budynkw. Wan rzecz jest rwnie skuteczna egzekucja prawa budowlanego, a co za tym idzie walka z samowolami budowlanymi. To wanie prawdopodobnie samowole budowlane przyczyniy si do utraty cech zabytkowych przez znaczn cz budynkw. Nale do nich gwnie wymiany okien, najczciej wice si z poszerzeniem otworw, zmiany ksztatu dachu, dowolny dobr poszycia, zbijanie tynkw i ocieplanie kosztem podziaw architektonicznych i wystroju. 14. Monitoring umw dotyczcych sprzeday zabytkw osobom i przedsibiorstwom prywatnym, pod ktem realizacji zobowiza tych podmiotw wzgldem zakupionych obiektw. 15. Uregulowanie kwestii wasnociowych dla obiektw zabytkowych o nieuregulowanej wasnoci. 16. Zabezpieczenie obiektw zabytkowych przed poarem, zniszczeniem i kradzie (monta instalacji przeciwpoarowej i alarmowej, zabezpiecze przeciw wamaniom, znakowanie i ewidencjonowanie zabytkw ruchomych. 17. Opracowanie planu systematycznych kontroli stanu utrzymania i sposobu uytkowania obiektw zabytkowych znajdujcych si w zasobach komunalnych.
Strona 37
VI.2. DZIAANIA ZWIZANE Z OCHRON ZABYTKW LECYCH NA TERENIE GMINY SKOROSZYCE
Planowane
dziaania:
1. Przygotowanie wacicieli i dysponentw obiektw zabytkowych do absorpcji programowych funduszy Wsplnoty Europejskiej. Przygotowanie aktualnych informacji o moliwociach starania si o pozabudetowe rodki finansowe na dofinansowanie prac konserwatorskich przy obiektach zabytkowych. 2. Wsppraca z wacicielami obiektw zabytkowych kwalifikowanych do wpisania do rejestru zabytkw wojewdztwa opolskiego. Uwiadamianie wacicieli o korzyciach i moliwociach pyncych z objcia obiektw zabytkowych ochron prawn. Obiekty proponowane do wpisania do rejestru zabytkw:
- koci pw. Matki Boskiej Czstochowskiej wraz z ogrodzeniem w Czarnolesie; - koci odpustowy pw. NMP Wspomoycielki Wiernych w Mroczkowej; - kaplica pw. MB Racowej w Gieczycach; - aleja kapliczek przed kocioem w Mroczkowej; - park w Mroczkowej; - dwr w Skoroszycach; - dwr w Mroczkowej; 3. Zwrcenie si do Opolskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw z prob o wykrelenie z rejestru zabytkw nieistniejcej ju ruiny kocioa w Pniewiu.
4. Zwrcenie si do Opolskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw z prob o wykonanie kart zabytkw ruchomych dla najwaniejszych obiektw ruchomych zlokalizowanych na terenie gm. Skoroszyce.
5. Podjcie stara o uporzdkowanie parkw w: Chrcinie, Mroczkowej, Skoroszycach, Sidzinie. Proponuje si nastpujce rozwizania w kwestii zagospodarowania i wykorzystania parkw: - park w Skoroszycach moe sta si miejscem czynnego wypoczynku i rekreacji. Ze wzgldu na pooenie park ten ma jedynie znaczenie lokalne. Odrestaurowanie stawu poszerzy funkcj tego obiektu. Bdzie mona wykorzysta go do celw wdkarskich; - park w Sidzinie wymaga rewitalizacji. Naley przeprowadzi prace konserwatorskie polegajce na: odwodnieniu terenu, zabiegach pielgnacyjnych, odtworzenie przebiegu cieek spacerowych, usuniciu samosieww, ustawieniu awek, odtworzenie bramy wjazdowej. Uporzdkowany park moe stanowi miejsce wypoczynku i rekreacji na potrzeby miejscowej ludnoci; - wyselekcjonowanie najcenniejszych egzemplarzy drzew kwalifikujcych si do objcia ochron pomnikow zwaszcza w Skoroszycach; - zaopatrzy parki w specjalne tablice z informacjami o ich historii, kompozycji zaoenia oraz najcenniejszych okazach dendrologicznych; - waciciele parkw powinni by uwiadamiani w zakresie ochrony przyrody, zasad rewitalizacji i wartoci historycznej posiadanych obiektw.
6. Podjcie stosownej uchway przez Rad Gminy o udzielaniu dotacji na prace remontowe i konserwatorskie i roboty budowlane przy obiektach zabytkowych wpisanych do rejestru zabytkw (dotacje mog by udzielane osobom posiadajcym tytu prawny do zabytku znajdujcego si na terenie gminy i wyka si wkadem wasnym na wykonanie prac). 7. Aktualizacja Gminnej Ewidencji Zabytkw oraz Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Skoroszyce (po dwch latach obowizywania Programu), polegajca na wykreleniu z ewidencji obiektw nieistniejcych i gruntowanie przebudowanych (zmiana bryy budynku, ukadu i wielkoci otworw okiennych, skucie wystroju elewacji itp.) oraz wprowadzeniu, w uzgodnieniu z Opolskim Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw, nowych obiektw, dotd nie objtych ewidencj, a posiadajcych wartoci zabytkowe, wane dla kulturowej tosamoci regionu. Wykaz obiektw proponowanych do ujcia w gminnej ewidencji zabytkw:
Lp 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30.
Miejscowo Brzeziny Chrcina Brzeziny Chrcina Czarnolas Czarnolas Czarnolas Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Sidzina Sidzina Sidzina Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Stary Grodkw Stary Grodkw
Obiekt dom szkoa dom dom kapliczka dom gobnik dom stodoa budynek gospodarczy dom gobnik budynek gospodarczy stodoa w zespole folwarcznym dom budynek gospodarczy budynek gospodarczy mur z bramk dom dom gobnik gobnik gobnik dom dom dom dom gobnik budynek gospodarczy w zespole stacji kolejowej wozownia przy zajedzie
Ulica ul. Dolna ul. Ogrodowa
Nr 34 2 67 9
Uwagi
przy drodze polnej 85 85 7 7 28 51 57-58 64 ul. Parkowa ul. Powstacw ul. Radziechowska ul. Dolna ul. Dolna ul. Dolna ul. Dolna ul. Dolna ul. Dolna ul. Dolna ul. Nyska ul. Powstacw 11 ul. Powstacw ul. Powstacw ul. Powstacw 34 35 36 4 51 3 11 13 17 21 35 41 8
Wykaz obiektw proponowanych do usunicia z gminnej ewidencji zabytkw z powodu utraty cech zabytkowych lub cakowitego zniszczenia.
Strona 39
Lp 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.
Miejscowo Brzeziny Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Czarnolas Czarnolas Makowice Makowice Makowice Makowice Pniewie Pniewie Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Stary Grodkw
Obiekt dom spichlerz z XIX w. stodoa dom dom dom dom dom dom stodoa dom stodoa stodoa dom stodoa dom dom dom dom dom stodoa dom plebania z XIX w. stodoa przy plebanii stodoa dom
Ulica ul. Ogrodowa ul. Kroszyska ul. Ogrodowa ul. Ogrodowa ul. Ogrodowa ul. Kroszyska ul. Kroszyska ul. Kroszyska ul. Kroszyska
Nr 82b 88a 13 27 29 35 3 9 11 13 18 109 53-54 89 106 przy 129 5 przy 39
Uwagi
Radziechowska Radziechowska Polna Opolska
13 57 2 5
Wolnoci
19 77
8. Wsppraca z placwkami owiatowymi, stowarzyszeniami, organizacjami spoecznymi, fundacjami, kocioami i innymi zwizkami w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami (w tym zwaszcza z Regionalnym Orodkiem Bada i Dokumentacji Zabytkw w Opolu oraz Towarzystwem Opieki nad Zabytkami).
9. Wsppraca z wacicielami i uytkownikami obiektw zabytkowych w zakresie ochrony obiektw zabytkowych: - wsppraca i edukacja wacicieli zabytkw majca na celu zachowanie architektonicznego na elewacjach i oryginalnej stolarki okiennej i drzwiowej. oryginalnego detalu
10. Monitorowanie biecych prac pielgnacyjnych, porzdkowych i zabezpieczajcych prowadzonych na terenie gminy parkw, alei i cmentarzy. Uzupenianie nasadze w zabytkowych alejach.
11. Podjcie dziaa w celu znalezienia uytkownikw lub wacicieli dla zdegradowanych obiektw zabytkowych na terenie gminy i udostpnienie informacji m.in. na stronie internetowej.
12. Wykorzystanie zabytkowych zasobw gminy do aktywizacji gospodarczej np. w obszarze turystyki i rekreacji.
Strona 40
13. Wsppraca ze subami konserwatorskimi wojewdztwa. Powinno si to wyraa m.in. obligowaniem inwestorw do opiniowania planowanych prac (nawet tych pozornie drobnych jak wymiana okien, ocieplanie cian) przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw.
14. Wsppraca z Zespoem Monitorujcym realizacj Wojewdzkiego Programu Opieki nad Zabytkami.
15. Organizowanie warsztatw dla wacicieli zabytkw na temat moliwoci pozyskiwania rodkw finansowych z funduszy samorzdowych, ministerialnych oraz unijnych. Zaleca si w tej kwestii korzystanie z usug firm: "Instytucja Szkoleniowa Muster-in" tel. 0774548667, 0502533647, www.musterin.pl (koszt 5godzinnego szkolenia ok. 800 z) lub "Fundacja ARTeria" tel. 0327774411, www.fundacja-arteria.org.
16. Informowanie wacicieli zabytkw o funkcjonowaniu w Regionalnym Orodku Bada i Dokumentacji Zabytkw w Opolu specjalnego Punktu Informacyjnego dla wacicieli obiektw zabytkowych.
17. Udostpnienie informacji prawnych o moliwociach i obowizkach prawnej opieki nad zabytkami. 18. Podjcie dziaa w celu znalezienia odpowiedzialnych uytkownikw dla zdegradowanych obiektw zabytkowych na terenie gminy poprzez przygotowanie oferty inwestycyjnej i udostpnienie jej na oficjalnej stronie internetowej Urzdu Gminy Skoroszyce. 19. Nadzorowanie przestrzegania zakazu wykonywania na terenie stanowisk archeologicznych lub w ich obrbie nielegalnych poszukiwa, prac gbokociowych, wykonywania wykopw lub prowadzenia robt budowlanych bez zgody Opolskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw. 20. Iluminacja najcenniejszych zabytkw gminy.
21. Okrelenie zasad i konsekwentne ich wdraanie w zakresie umieszczania szyldw i reklam na obiektach zabytkowych. Uwiadomienie mieszkacom, e zgodnie z art. 118 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.) za umieszczenie bez pozwolenia na zabytku wpisanym do rejestru zabytkw reklam, tablic, urzdze technicznych oraz napisw podlega karze grzywny. 22. Wsppraca z urzdami pracy w zakresie prowadzenia biecych prac pielgnacyjnych, porzdkowych i zabezpieczajcych na terenach objtych ochron. 23. Szkolenie osb bezrobotnych w rzemiosach zwizanych z tradycyjn sztuk budowlan.
24. Wspieranie utrzymania na rynku pracy zanikajcych rzemios i zawodw (np. poprzez realizacj Hollandzkiego Modelu Konserwacji Zabytkw, w myl zasady ratowa zabytki, ratowa prac, ratowa rzemioso). 25. Wspieranie rozwoju gospodarstw agroturystycznych w zabytkowych obiektach oferujcych wypoczynek i rekreacj oparte na miejscowych tradycjach. 26. Konsekwentne egzekwowanie zapisw dotyczcych dziaalnoci inwestycyjnej na obszarach objtych ochron okrelonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego (gwnie w zakresie wysokoci zabudowy, jej charakteru i funkcji). 27. Walka z samowolami budowlanymi, we wsppracy z OWKZ, przy obiektach zabytkowych wpisanych do rejestru zabytkw oraz ujtych w gminnej ewidencji zabytkw.
28.
Ochrona
panoram
oraz
przedpoli
widokowych
wsi
o wartociach
kulturowych.
29. Poprawa adu przestrzennego wsi oraz zapobieganie rozpraszaniu osadnictwa poprzez: - ochron historycznie uksztatowanego ukadu drg, historycznych podziaw i funkcjonalnych oraz relacji przestrzennych pomidzy zespoami zabytkowej zabudowy; wasnociowych
- wypenianie zabudow wolnych dziaek budowlanych w obszarach centrw wsi oraz historycznych siedlisk w zgodzie z historyczn kompozycj danego ukadu i gabarytami oraz form architektoniczn tworzcej go zabudowy; - wyznaczanie w planach miejscowych nowych terenw pod zabudow na zasadzie kontynuacji historycznych siedlisk.
VI.3. DZIAANIA INFORMACYJNE, POPULARYZACYJNE I EDUKACYJNE ZWIZANE Z PROMOCJ ZABYTKW I WALORW KRAJOBRAZU KULTUROWEGO GMINY
Planowane
dziaania:
1. Udostpnienie i aktualizacja gminnej ewidencji zabytkw na oficjalnej stronie internetowej Urzdu Gminy. 2. Wspieranie wydawnictw, folderw, przewodnikw i informatorw obejmujcych zagadnienia zwizane z histori gminy oraz dziedzictwem kulturowym gminy. 3. Opracowanie mapy zabytkw gminy, jako atrakcyjnej graficznie formy promocji uatwiajcej dotarcie do wszystkich elementw dziedzictwa kulturowego. 4. Zamieszczanie na oficjalnej stronie internetowej Urzdu Gminy informacji dotyczcych historii poszczeglnych miejscowoci oraz dziejw waniejszych obiektw zabytkowych, w tym przede wszystkim chronionych prawnie poprzez wpis do Rejestru Zabytkw Wojewdztwa Opolskiego. 5. Dofinansowanie szkolnych konkursw wiedzy o zabytkach gminy oraz wycieczek szkolnych, ktrych celem jest poznawanie zabytkw gminy. 6. Zachcanie szk do zwracania szczeglnej uwagi na zabytki, a zwaszcza na znaleziska archeologiczne. Uczestnictwo w oglnopolskich projektach lady przeszoci. Modzie adaptuje zabytki monitorowanych przez Centrum Edukacji Obywatelskiej (koordynatorem w woj. opolskim p. Aldona Krl) oraz oglnopolskich konkursach organizowanych dla modziey przez Centrum Edukacji Obywatelskiej (szczegy na www.ceo.org.pl) i Krajowy Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw w Warszawie (szczegy na www.kobidz.pl). 7. Uczestnictwo w obchodach Europejskich Dni Dziedzictwa, ktrych koordynatorem w Polsce jest Krajowy Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw, a w wojewdztwie opolskim Regionalny Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw w Opolu (www.edd.com.pl; www.kobidz.pl). 8. Prowadzenie i doskonalenie edukacji na rzecz ochrony dziedzictwa na wszystkich poziomach szk ze szczeglnym uwzgldnieniem tradycji lokalnych i idei maych ojczyzn. 9. Promocja wartoci materialnych oraz niematerialnych dziedzictwa kulturowego, a zwaszcza zabytkw w rozwoju turystyki i przedsibiorczoci. 10. Wskazywanie i promowanie najlepszych inwestycji zwizanych z zabytkami.
Strona 42
11. Edukacja mieszkacw w zakresie koniecznoci ochrony miejscowego dziedzictwa kulturowego. Propagowanie idei poszanowania lokalnej specyfiki budowlanej i zachowania cigoci tradycji. Wskazane s takie inicjatywy jak organizowanie spotka dla ludnoci z pracownikami sub konserwatorskich, tworzenie cieek edukacyjnych dla modziey szkolnej, majce na celu uwiadomienia roli zabytkw w krajobrazie kulturowym. 12. Ochrona i promocja odrbnych cech lokalnych, pielgnacja tradycji oraz poszanowanie dla technicznego i przemysowego dziedzictwa gminy. 13. Wspieranie organizacyjne i finansowe konferencji, sesji popularnonaukowych i warsztatw majcych na celu popularyzacj wiedzy o dziedzictwie kulturowym regionu i dajce moliwoci dyskusji na temat problematyki zwizanej z jego ochron. 14. Popularyzacja i promocja wiedzy o zabytkach przez wspieranie organizacji olimpiad tematycznych wrd dzieci i modziey, piknikw rodzinnych z elementami folklorystycznymi oraz wycieczek turystycznych z przewodnikiem umoliwiajcym odkrywanie przez uczestnikw zabytkw na co dzie niezauwaanych. 15. Pozyskiwanie wolontariuszy i spoecznikw gotowych do wsppracy w zakresie promocji zabytkw. 16. Podjcie stara o wyonienie wrd mieszkacw gminy spoecznych opiekunw zabytkw i wsppracowanie z nimi w zakresie ochrony i promocji zabytkw. Zgodnie z art. 102 Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z pn. zm.), spoecznym opiekunem zabytkw moe by osoba, ktra nie bya karana za przestpstwa popenione umylnie oraz posiada wiedz w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. Spoecznego opiekuna zabytkw ustanawia na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw starosta waciwy dla miejsca zamieszkania kandydata na spoecznego opiekuna zabytkw. 17. Wsppraca z Parafi Ewangelicko-Augsbursk w Woczynie, ktra prowadzi oglnopolskie centrum obozw rowerowych dla ewangelikw w zakresie organizacji ekumenicznych obozw rowerowych z objazdem po najatrakcyjniejszych obiektach w gminie i powiecie. 18. Rozwj i promocja walorw turystycznych, z wykorzystaniem w tym celu obiektw zabytkowych: - wczenie paacw i dworw z terenu gminy do Szlaku zamkw, paacw i dworw Opolszczyzny (zob. Wojewdzki Program Opieki nad Zabytkami); - tworzenie cieek edukacyjnych (fragmenty duszych szlakw turystycznych) z wczeniem zabytkw oraz stanowisk archeologicznych poczonych z innymi elementami krajobrazu kulturowego i przyrodniczego; - poczenie Skoroszyc z pozostaymi, najciekawszymi pod wzgldem turystycznym, miejscowociami ciekami rowerowymi. Przygotowanie specjalnych map i informatorw z histori najwaniejszych obiektw zabytkowych. 19. Zadania edukacyjne i promocyjne mog by rwnie realizowane przez instytucje kultury podlege gminie (biblioteki, izby regionalne, izby tradycji) w ramach dziaalnoci biecej. 20. W zakresie ustawy o dziaalnoci poytku publicznego i wolontariacie, gmina moe wspiera dziaalno kulturaln zwizan z ochron zabytkw i tradycji prowadzon przez organizacje pozarzdowe (stowarzyszenia, fundacje). 21. Stworzenie internetowego informatora turystycznego oraz powstanie Gminnego Centrum Turystycznego. 22. Oznakowanie, we wsppracy ze Starost i Opolskim Wojewdzkim Konserwatorem Zabytkw w Opolu, tablicami informacyjnymi najcenniejszych obiektw zabytkowych w gminie. 23. Organizowanie konkursw na najlepszego uytkownika obiektu zabytkowego.
24. Popularyzacja dobrych realizacji konserwatorskich i budowlanych przy zabytkach, popularyzacja dobrych
praktyk projektowych przy zabytkach, a take zorganizowaniu obszarw oraz terenw cennych kulturowych, przyrodniczo i krajobrazowo. 25. Opracowanie cyklu szkole wraz z materiaem pogldowym skierowanego do przedstawicieli wsplnot mieszkaniowych, majcych na celu promowanie standardw w zakresie rewaloryzacji i remontowania obiektw zabytkowych oraz moliwoci pozyskiwania funduszy na ten cel, a take sprawnego zarzdzania nimi. 26. Wprowadzanie i upowszechnianie tematyki ochrony dziedzictwa kulturowego do systemu edukacji przedszkolnej i szkolnej poprzez organizowanie i wspieranie zaj. - Budetu gminy i powiatu.
VII. RDA FINANSOWANIA PRZEZ GMIN ZADA Z ZAKRESU OCHRONY ZABYTKW Kwestie dofinansowania prac przy obiektach zabytkowych wpisanych do rejestru zabytkw reguluje Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 6 czerwca 2005 r. w sprawie udzielenia dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw (Dz.U. z 2005 e. Nr 112, poz. 940). Istnieje moliwo dofinansowania zada z zakresu ochrony zabytkw m.in. z budetu pastwa. Wsparcie finansowe pochodzi ze rodkw: - Unijnych z programw: KULTURA 2007-2013, Midzynarodowy Fundusz Wyszehradzki, Mechanizm Finansowy EOG i Norweski Mechanizm Finansowania. Po fundusze unijne naley si ubiega za porednictwem Urzdu Marszakowskiego Wojewdztwa Opolskiego. Informacje o funduszach europejskich mona uzyska na stronie www.umwo.opole.pl. O rodki finansowe na rozwj obszarw wiejskich mona pozyska rwnie z programu Leader (szczegy na www.umwo.opole.pl). Leader jest podejciem wielosektorowym, przekrojowym i partnerskim realizowanym lokalnie na okrelonym obszarze, umoliwiajcym osignicie celw osi trzeciej. Celem osi czwartej jest przede wszystkim budowanie kapitau spoecznego przez aktywizacj mieszkacw oraz przyczynianie si do powstania nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich, a take polepszenie zarzdzania lokalnymi zasobami oraz ich waloryzacj, w skutek poredniego wczenia Lokalnych Grup Dziaania (LGD) w system zarzdzania danym obszarem. Na stronach internetowych www.interreg.gov.pl i www.funduszeeuropejskie.gov.pl znajduj si informacje dotyczce programu operacyjnego Innowacyjna gospodarka, projektu nr 6.4. Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym oraz programw operacyjnych Regionalne programy operacyjne. - Pastwowych: 1. Program Operacyjny MRR Infrastruktura i rodowisko, XII o priorytetowa Kultura i dziedzictwo kulturowe; 2. Programy operacyjne MKiDN (12), m.in.: Dziedzictwo Kulturowe, Edukacja kulturalna i upowszechnianie kultury; Promocja kultury polskiej za granic; Rozwj inicjatyw lokalnych; Patriotyzm jutra; Promesa Ministra KiDN; 3. Program Operacyjny MRiRW Program Rozwoju Obszarw Wiejskich; 4. Fundusz kocielny ze rodkw MSWiA (dla prac przy obiektach sakralnych, nie obejmujcych konserwacji ruchomego wyposaenia kociow). Na witrynie internetowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego www.mkidn.gov.pl znajduj si informacje dotyczce nastpujcych programw operacyjnych: Dziedzictwo kulturowe, Fundusz wymiany kulturalnej, Kultura 2007-2013. - Wojewdzkich: 1. Regionalny Program Operacyjny Wojewdztwa Opolskiego 2007-2013; 2. Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw; 3. Konkursy: Wojewody Opolskiego, Marszaka Wojewdztwa Opolskiego oraz jednostek samorzdu terytorialnego. - Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej (dla zabytkowychzaoe zielonych). - Fundacji: 1. Wspomagania Wsi; 2. Europejski Fundusz Rozwoju Wsi; 3. Projekt "Rzeczpospolita Internetowa" (na witryny internetowe). Istnieje moliwo, na drodze podjcia stosownej uchway przez Rad Gminy, udzielenia dotacji na prace remontowe i konserwatorskie i roboty budowlane przy obiektach wpisanych do rejestru zabytkw. Dotacje
mog by udzielane osobom posiadajcym tytu prawny do zabytku znajdujcego si na terenie gminy i wyka si poniesieniem wkadu wasnego na wykonanie prac. Pierwszestwo w ubieganiu si o dotacje powinni mie waciciele obiektw zabytkowych pozostajcych w zym stanie technicznym o najwikszych wartociach historycznych i artystycznych oraz o szczeglnym znaczeniu dla gminy.
VIII. ANEKSY Zacznik nr 1Wykaz zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru zabytkw
Lp 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
Miejscowo Brzeziny Chrcina Chrcina Makowice Pniewie Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Stary Grodkw
Obiekt koci filialny pw. w. Marcina koci parafialny pw. w. Michaa Archanioa park koci parafialny pw. w. Andrzeja Apostoa wraz z otoczeniem w granicach ogrodzenia ruina kocioa koci parafialny pw. . Piotra i Pawa baszta obronna oficyna dworska park koci parafialny pw. w. Jadwigi
Data powstania XVI/XVII XV/XVI
Numer rejestru 1142/66 z 12.02.1966 1143/66 z 12.02.1966 R.37/48 z 26.08.1948 49/81 z 10.09.1984
1450 XV
33/200 945/65 z 18.01.1965
XIV, XVII, 1155/66 z 17.02.1966 1824 XVI, pocz. XVII pocz. XIX II po. XIX XIV-XIX, po 1949 1886/67 z 15.07.1967 1878/67 z 23.03.1967 50/81 z 01.06.1981 1056/65 z 31.03.1965 280/90 z 05.11.1990 48/81 z 01.06.1981 1156/66 z 17.02.1966 145/55 z 19.01.1955
cmentarz parafialny wraz z gotyckim kocioem, nagrobkami XIX, XX i trzema kapliczkami park koci parafialny pw. w. Trjcy pocz. XIX XIII, 1910
Zacznik
nr
2-
Wykaz
zabytkw
ruchomych
wpisanych
do
rejestru
zabytkw
Lp Miejscowo 1. 2. Brzeziny Chrcina
Obiekt Wyposaenie z kocioa filialnego pw. w. Marcina Wyposaenie kocioa parafialnego pw. w. Michaa Archanioa
Numer rejestru Ks.B.t.II-473/68 19.10.1968 r. Ks.B.t.II-433/70 18.02.1970 r. Ks.B.t.II-434/70 18.02.1970 r. Ks.B.t.V-789/89 30.09.1989 r. ks.B.t.VI-949/1-20/96 19.03.1996 r. ks.B.t.I-154/59 20.10.1959 r. Ks.B.t.V-881/1-7/92 20.03.1992 r. Ks.B.t.V-840/90 28.09.1990 r.
3. 4. 5. 6. 7.
Chrcina Makowice Makowice Sidzina Sidzina
Krzy pokutny przy plebanii kocioa parafialnego pw. w. Michaa Archanioa Wyposaenie z kocioa parafialnego pw. Wniebowzicia NMP Rzeba w. Jana Nepomucena Wyposaenie kocioa parafialnego pw. . Piotra i Pawa Rzeba w. Jana Nepomucena przy kociele parafialnym pw. . Piotra i Pawa
Strona 45
8.
Skoroszyce
Wyposaenie kocioa parafialnego pw. w. Jadwigi
Ks.B.t.I-145/58 10.10.1958 r. Ks.B.t.II-492/70 25.03.1970 r. Ks.B.t.V-829/1-2/90 25.06.1990 r. Ks.B.t.V-830/1-8/90 25.06.1990 r. Ks.B.t.V-828/90 25.06.1990 r. Ks.B.t.V-846/90 31.10.1990 r. Ks.B.t.II-491/70 25.03.1970 r. Ks.B.t.III-573/1-11/72 24.04.1972 r.
9.
Skoroszyce
Rzeba w. Jana Nepomucena, przy drodze do Czarnolasu Krzy pokutny, przy drodze do Nysy Wyposaenie z kocioa parafialnego pw. Trjcy witej
10. Skoroszyce 11. Stary Grodkw
Zacznik nr 3 Wykaz stanowisk archeologicznych wpisanych do rejestru zabytkw i ujtych w ewidencji zabytkw
Lp Miejscowo Nr Stanowisko stanowiska 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Brzeziny Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Czarnolas Gieczyce 1 1 2 3 4 5 6 1 2 3 1 2 3 1 2 3 1 2 4 5 6 7 8 9 lad osadnictwa lad osadnictwa punkt osadniczy grodzisko domniemane punkt osadniczy punkt osadniczy lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa cmentarzysko ? lad osadnictwa punkt osadniczy lad osadnictwa cmentarzysko lad osadnictwa grodzisko domniemane lad osadnictwa grodzisko lad osadnictwa
Kultura uycka -
Chronologia neolit neolit IX-XI w. XIV-XVI w. okres halsztacki XIII- XIV w. neolit neolit neolit XVII w. XV w. XIV-XV w. neolit, redniowiecze
Lokalizacja lokalizacja w obrbie wsi lokalizacja w obrbie wsi lokalizacja w obrbie wsi dz. nr 10/2 lokalizacja w obrbie wsi lokalizacja w obrbie wsi lokalizacja w obrbie wsi lokalizacja w obrbie wsi lokalizacja wg mapy archiwalnej lokalizacja wg mapy archiwalnej lokalizacja wg mapy archiwalnej dz. gr. nr 162, 163, 164 lokalizacja wg mapy archiwalnej lokalizacja wg mapy archiwalnej lokalizacja w obrbie wsi lokalizacja w obrbie wsi lokalizacja w obrbie wsi dz. nr 407/1 lokalizacja w obrbie wsi dz. nr 691/1 dz. nr 691/1 dz. nr 735/1 dz. nr 45/1 dz. nr 2/1 lokalizacja w obrbie wsi
Nr rejestru
A-600/81
10, Gieczyce 11. Gieczyce 12. Makowice 13. Makowice 14. Makowice 15. Pniewie 16. Pniewie 17. Pniewie 18. Sidzina 19. Sidzina 20. Sidzina 21. Sidzina 22. Sidzina 23. Sidzina 24. Sidzina 25. Sidzina
przeduycka II okres epoki brzu redniowiecze epoka kamienia XIV w. (?) pradzieje pny okres wpyww rzymskich pradzieje pradzieje, XIV-XV w. XIV-XV w. 2 po. XIII-XIV w. redniowiecze, nowoytno
osada - pracownia hutnicza przeworska lad osadnictwa lad osadnictwa, punkt osadniczy punkt osadniczy punkt osadniczy -
osada - pracownia hutnicza -
Strona 46
26. Skoroszyce 27. Skoroszyce 28. Skoroszyce 29. Skoroszyce
1 2 3 4
lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa
epoka kamienia epoka kamienia epoka kamienia neolit
lokalizacja wg mapy archiwalnej lokalizacja wg mapy archiwalnej lokalizacja w obrbie wsi lokalizacja w obrbie wsi
Zacznik nr 4 Wykaz obiektw zabytkowych nieruchomych ujtych w gminnej ewidencji zabytkw
Lp 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 52. 53. 54. 55. 56. 57. 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64. 65. 66. 67. 68. 69. 70. 71. 72. 73. 74. 75.
Miejscowo Obiekt Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Brzeziny Chrcina Koci filialny p.w. w. Marcina Ogrodzenie kocioa z bramk Kaplica cmentarna przy murze kocielnym Kapliczka Kapliczka Szkoa podstawowa Obora Dom Dom Dom Dom Budynek gospodarczy Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Budynek gospodarczy Dom Dom Dom Dom Dom Trafostacja Dom
Ulica
Nr Lokalizacja 61 61 61 przy domu nr 32 przy domu nr 58 62 2 6 12 13 15 15 18 19 20 21 23 27 30 32 35a 37 46 49 57 51 59 60 64 38 71b 78 81 84 87 pomidzy domami nr 71 i 72 75 6
Uwagi nr rej. 1142/66 z 12.02.1966 r.
Koci parafialny p.w. w. Michaa Dolna Archanioa
nr rej. 1143/66 z 12.02.1966 r.
Strona 47
76. 77. 78. 79. 80. 81. 82. 83. 84. 85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. 92. 93. 94. 95. 96. 97. 98. 99. 100. 101. 102. 103. 104. 105. 106. 107. 108. 109. 110. 111. 112. 113. 114. 115. 116. 117. 119. 200. 201. 202. 203.
Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina
Park krajobrazowy w zespole dworskim Wiea kocielna pozostao ogrodzenia kocioa parafialnego kapliczka Kapliczka Kapliczka Dwr - ruina Szkoa Komenda Policji Stacja PKP Dom drnika PKP Magazyn Trafostacja Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom
Ogrodowa Dolna Dolna 6 6 przy domu ul. Dolna 3 Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Dolna Ogrodowa Ogrodowa Kolejowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Ogrodowa Dolna Dolna Dolna Drzewna Kolejowa Kolejowa Kolejowa Kolejowa Kroszyska Kroszyska Kroszyska Kroszyska Kroszyska Kroszyska Kroszyska Kroszyska 7 9 19 23 30 31 41 43 54 55 59 65 69b 7880 6668 88a 88a 88d 11 20 21 1 1 2 3 6 1 2 13 17 20 24 27 33 12 48 2 42 54 57
nr rej. 37/48 z 26.08.1948 r. nr rej. 49/81 z 10.09.1981 r.
w planie zagospodarowania bdnie oznaczony nr 41
Strona 48
204. 205. 206. 207. 208. 209. 210. 211. 212. 213. 214. 215. 216. 217. 218. 219. 220. 221. 222. 223. 224. 225. 226. 227. 228. 229. 230. 231. 232. 233. 234. 235. 236. 237. 238. 239. 240. 241. 242. 243. 244. 245. 246. 247. 248. 249. 250. 251. 252. 253.
Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Chrcina Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas Czarnolas
Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Koci p.w. MB Czstochowskiej Ogrodzenia kocioa Kaplica - dzwonnica Kaplica cmentarna przy kociele Kapliczka Kapliczka Kapliczka Kapliczka Kapliczka Budynek byej szkoy podstawowej Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Dom Stodoa Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Dom Dom Dom Stodoa Budynek gospodarczy Dom Dom Dom Stodoa Dom Trafostacja
Kroszyska Lena Maa Maa Parkowa Parkowa Polna Stara Stara Stara Stara Stara
35 1 6 10 2 4 2 1 3 5 6 10
na przeciw domu nr 76 przy domu nr 51 przy domu nr 94 przy domu nr 99 na przeciw domu nr 101 33 1 2 10 17 17 18 19 29 44 49 50 76 77 81 83 83 86 87 89 90 90 90 95 96 99 101 104 przy domu nr 5 Strona 49
254. 255. 256. 257. 258. 259. 260. 261. 262. 263.
Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Gieczyce Makowice
Kaplica p.w. MB Racowej Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Stodoa Koci parafialny p.w. w. Andrzeja (transept i nowe prezbiterium ) Mur wok kocioa parafialnego Cmentarz przy kociele Kapliczka Kapliczka dawny dom zakonny Plebania Budynek gospodarczy przy plebani Szkoa podstawowa Przedszkole Zajazd "Pod Wilkiem" Budynek gospodarczy przy zajedzie ruina budynku gospodarczego Dom Dom Dom Obora Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Obora Stodoa Dom 2 4 17 19 25 27 38 48 57 58 64 6364 68 85 88 91 92 94 95 9495 98 113 113 115 Strona 50 przy zajedzie 131 30 30 61 35 przy murze cmentarza przy domunr 93 42 7 10 11 16 18 27 33 62 nr rej. 33/2004 z 8.11.2004 r. w planie zagospodarowania bdnie oznaczony nr 1
264. 265. 266. 267. 268. 269. 270. 271. 272. 273. 274. 275. 276. 278. 279. 280. 281. 282. 283. 284. 285. 286. 287. 288. 289. 290. 291. 292. 293. 294. 295. 296. 297. 298. 299. 300.
Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice
62
301. 302. 303. 304. 305. 306. 307. 308. 309. 310. 311. 312. 313. 314. 315. 316. 317. 318. 319. 320. 321. 322. 323. 324. 325. 326. 327. 328. 329. 330. 331. 332. 333. 334. 335. 336. 337. 338. 339. 340. 341. 342. 343. 344. 345. 346.
Makowice Makowice Makowice Makowice Makowice Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Mroczkowa Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie Pniewie
Dom Dom Dom Dom Trafostacja Koci odpustowy p.w. NMP Wspomoycielki Aleja z zespoem kapliczek przed kocioem odpustowym Bramka w ogrodzeniu kocioa Cmentarz Bramka na cmentarz Kapliczka Kapliczka Dwr Brama wjazdowa do zespou dworskiego Oficyna z zespole dworskim Budynek gospodarczy w zespole dworskim Budynek gospodarczy w obejciu domu w zespole dworskim Stodoa w zespole dworskim Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Trafostacja Ruina kocioa p.w. w. Jzefa Mur wok terenu przykocielnego zachowany fragmentarycznie Kapliczka Kapliczka Kapliczka Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Dom Dom Dom Bramka przy domu Dom Kurnik, gobnik, przy domu Dom Dom
116 124 129 przy domu nr 130 przy domu nr 115
przy drodze do Skoroszyc przy domu nr 21 39 przy oficynie nr 39 39 37 35 35 6a 7 14 21 29 30 przy domu nr 30 przy domu nr 26 nr rej. 945/65 z 18.01.1965 r.
przy domu nr 3 2 4 6 8 10 12 15 przy domu nr 16 19 21 21 25 25 26 33 Strona 51
347. 348. 349. 350. 351. 352. 353. 354. 355. 356. 357. 358. 359.
Pniewie Pniewie Pniewie Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina
Dom Dom Trafostacja Koci parafialny p.w. w. Piotra i Pawa Park krajobrazowy w zespole dworskim Oficyna w zespole dworskim ogrodzenie kocioa Plebania Budynek gospodarczy przy plebani Kapliczka Kapliczka Kapliczka Parkowa
36 37 przy domach nr 23 i 25 nr rej. 1155/66 z 17.02.1966 r. nr rej. 50/81 z 1.06.1981 r. nr rej. 1886/67 z 15.07.1967 r. nr rej. 1878/67 z 23.03.1967 r.
Baszta obronna w zespole dworskim Parkowa Parkowa Radziechowska 25 Radziechowska 25 Elsnera Polna przy domu nr 47 na ul. Radziechowskiej "w polu" Radziechowska 3 Radziechowska 38 Elsnera Elsnera 23 10 przy domu ul. Radziechowska 44 Elsnera Elsnera Elsnera Grodkowska Grodkowska Nyska Ogrodowa Opolska Opolska Opolska Polna Powstacw Powstacw Powstacw Powstacw Powstacw Powstacw 4 8 14 7 16 1 1 4 7 13 15 16 1 5 9 18 19 22 Radziechowska 9
360. 361. 362. 363. 364. 365. 366. 367. 368. 369. 370. 371. 372. 373. 374. 375. 376. 377. 378. 379. 380. 381. 382. 383. 384.
Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina
Koci odpustowy p.w. w. Krzya Szkoa podstawowa Przedszkole Dom Ludowy Dom Remiza Trafostacja Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa
Budynek mieszkalno - gospodarczy Opolska
w planie zagospodarowania bdnie oznaczony Partyzantw 1 w planie zagospodarowania bdnie oznaczony Partyzantw 5 w planie zagospodarowania bdnie oznaczony Partyzantw 9 w planie zagospodarowania bdnie oznaczony Partyzantw 18 w planie zagospodarowania bdnie oznaczony Partyzantw 19 w planie zagospodarowania bdnie oznaczony jako domPartyzantw 22 w planie zagospodarowania bdnie oznaczony Partyzantw 24
385. 386. 387.
Sidzina Sidzina Sidzina
Dom Dom Dom
Powstacw Partyzantw
24 2
Radziechowska 2 Strona 52
388. 389. 390. 391. 392. 393. 394. 395. 396. 397. 398. 399. 400. 401. 402. 403. 404. 405. 406. 407. 408. 409. 410.
Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Sidzina Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce
Stodoa Stodoa Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Koci p.w. w. Jadwigi park paacowy zesp kapliczek przy murze wok kocioa Dzwonnica Kapliczka Kapliczka Kapliczka
Radziechowska 2 Radziechowska 8 Radziechowska 10 Powstacw lskich 17 w planie zagospodarowania bdnie oznaczony Polna 16-18
Radziechowska 19 Radziechowska 23 Radziechowska 28 Radziechowska 39 Radziechowska 40 Radziechowska 42 Radziechowska 46 Radziechowska 51 Radziechowska 47 Radziechowska 59 Radziechowska 63 Radziechowska 65 Braterstwa Broni Parkowa Braterstwa Broni Braterstwa Broni 8 8 przy ulicy Grnej 30 przy ulicy kowej przy domu ul. Powstacw lskich 6 przy domu ul. Powstacw lskich 11 przy domu ul. Powstacw lskich 30 przy domu ul. Wolnoci 17 Braterstwa Broni Parkowa Braterstwa Broni Powstacw lskich Powstacw lskich Powstacw lskich Grna Kolejowa 2 Przy ul. Powstacw lskich Dolna 9 7072 16 nr rej. 280/90 z 5.11.1990 r. 8 8 nr rej. 1056/65 z 31.03.1965 r. nr rej. 48/81 z 1.06.1981 r. w planie zagospodarowania bdnie oznaczony nr 48
411.
Skoroszyce
Kapliczka
412.
Skoroszyce
Kapliczka
413. 414. 415. 416. 417. 418. 419. 420. 421. 422.
Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce
Kapliczka Plebania Dwr cmentarz przykocielny wietlica Przedszkole Remiza Trafostacja Zakad mleczarski Wiadukt
423.
Skoroszyce
Stodoa
Strona 53
424. 425. 426. 427. 428. 429. 430. 431. 432. 433. 434. 435. 436. 437. 438. 439. 440. 441. 442. 443. 444. 445. 446. 447. 448. 449. 450. 451. 452. 453. 454. 455. 456. 457. 458. 459. 460. 461.
Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Skoroszyce Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary
Dom Stodoa Dom Stodoa Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Stodoa Dom Stodoa Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Koci parafialny p.w. w. Trjcy Ogrodzenie kocioa Zesp 4 kapliczek przy murze kocioa Cmentarz przy kociele Kapliczka Kapliczka
Dolna Wolnoci Dolna Nyska Dolna Dolna Dolna Nyska Parkowa Powstacw Grna Grna Grna Grna Grna Grna Grna Grna Wolnoci Wolnoci Powstacw lskich Powstacw lskich Powstacw lskich Powstacw lskich Powstacw lskich Powstacw lskich Powstacw lskich Powstacw lskich Powstacw lskich Powstacw lskich Powstacw lskich Powstacw lskich
17 9 7 6 11 12 19 6 2 7 1 3 10 14 18 20 32 44 4 5 1 13 14 22 23 24 30 49 51 54 58 64 nr rej. 1156/66 z 17.02.1966 r. nr rej. 145/55 z 19.01.1955 r. w planie zagospodarowania bdnie oznaczony nr 30
przy domu nr 19 przy domu nr 34 Strona 54
Grodkw 462. 463. 464. 465. 466. 467. 468. 469. 470. 471. 472. 473. 474. 475. 476. 477. 478. 479. 480. 481. 482. 483. 484. 485. 486. 487. 488. 489. 490. Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Budynek stacji PKP Budynek poczekalni w zespole stacji kolejowej Dom Nauczyciela Dom Dom Dom Dom Budynek gospodarczy Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom Dom 102 9 11 12 1416 14 15 17 1820 21 34 36 37 38 39 43 55 61 65 67 70 71 72 75 85 88 89 15a obok budynku stacji PKP
Strona 55
491. 492. 493. 494. 495. 496. 497. 498. 499. 500. 501. 502.
Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw Stary Grodkw
Dom Dom Dom Stodoa Dom Stodoa Dom Dom Budynek gospodarczy Dom Dom Trafostacja
91 92 95 9597 97 98 101 106 106 108 110
Przewodniczcy Rady Gminy Henryk Sokoowski
Strona 56

Untitled

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Untitled

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UCHWAA NR NR XL /226/10 RADY GMINY SKOROSZYCE z dnia 30 czerwca 2010 r.

Przewodniczcy Rady Henryk Sokoowski

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

I. PODSTAWY PRAWNE I GWNE CELE GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

- zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania;

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

II. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE

II.1. UREGULOWANIA FORMALNO-PRAWNE

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

II.3. ORGANY OCHRONY ZABYTKW

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

III. CHARAKTERYSTYKA ZASOBW I ANALIZA STANU DZIEDZICTWA I KRAJOBRAZU KULTUROWEGO GMINY

III.1. OPIS ZASOBU I ANALIZA STANU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

przy domu nr 32 przy domu nr 58 62 2 6 12 13 15 15 18 19 20 21 23 27 30 32

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

35a 37 46 49 57 51 59 60 64 38 71b 78 81 84 87 pomidzy domami nr 71 i 72 75

przy domu ul. Dolna 3 54 57

69b 78-80 Strona 16

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

66-68 88a 88a 88d 11 20 21 1 1 2 3 6 1 2 13 17 20 24 27 33 35 1 6 10 2 4 2 1 3 5 6 10

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

Obiekt Koci p.w. MB Czstochowskiej

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

Obiekt Kaplica p.w. MB Racowej

Obiekt Kaplica p.w. MB Racowej

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

1. Mroczkowa 2. Mroczkowa 3. Mroczkowa 4. Mroczkowa

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

Miejscowo Ruina kocioa p.w. w. Jzefa

przy domu nr 3 2 4 6 8 10 12 15 przy domu nr 16 19 21 21 25 25 26 33 36 37 przy domach nr 23 i 25

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

Radziechowska Radziechowska Elsnera Polna

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

Miejscowo park paacowy

Ulica Braterstwa Broni Parkowa Braterstwa Broni Braterstwa Broni 8 8 8

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

Grna Grna Grna Grna Wolnoci Wolnoci

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

45. Stary Grodkw 46. Stary Grodkw 47. Stary Grodkw

Dom Dom Trafostacja

- parki 3 - architektura obronna 1

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

IV.3. GMINNA EWIDENCJA ZABYTKW ZABYTKI NIERUCHOME

IV.5. SYSTEM OCHRONY KRAJOBRAZU KULTUROWEGO GMINY W DOKUMENTACH PRAWA MIEJSCOWEGO

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

VI.2. DZIAANIA ZWIZANE Z OCHRON ZABYTKW LECYCH NA TERENIE GMINY SKOROSZYCE

Ulica ul. Dolna ul. Ogrodowa

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

Nr 82b 88a 13 27 29 35 3 9 11 13 18 109 53-54 89 106 przy 129 5 przy 39

Radziechowska Radziechowska Polna Opolska

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

Id: KIWQO-LYBLW-GENFZ-NFJYV-YWGLF. Podpisany

VIII. ANEKSY Zacznik nr 1Wykaz zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru zabytkw

Lp 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Data powstania XVI/XVII XV/XVI

33/200 945/65 z 18.01.1965

Lp Miejscowo 1. 2. Brzeziny Chrcina