ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ)

ΕΝΟΤΗΤΑ 2
Ο Αντιφώντας (480-411 π.Χ.), πρώτος ρητοροδιδάσκαλος και λογογράφος της αρχαιότητας, κατέχει σπουδαία θέση
στην ιστορία του Δικαίου, καθώς εγκαινίασε τη γραφή δικανικών λόγων στο σύστημα των Αττικών λογογράφων.
Από τα εξήντα έργα του – τα πρώτα μνημεία στη δικαστική ρητορική - άρτια διασώθηκαν τα σχετικά με το φονικό
δίκαιο, όπου διακρίνει κανείς τα χαρακτηριστικά του αρχαϊκού ύφους, την ακριβολογία, την περιεκτικότητα, την
αρμονία του λόγου, την ορθοέπεια, τη συμμετρία των προτάσεων, τη μέχρι δραματικότητας περιγραφική δύναμη.
Στις τρεις Τετραλογίες, έργα με υποθετικά σενάρια, γραμμένα για τους μαθητές της ρητορικής σχολής του, κυρίως
για να ασκηθούν στο πεδίο της επιχειρηματολογίας, αποτυπώνεται έντονα το πνεύμα του συνηγόρου.
Στο απόσπασμα αυτής της εικονικής δίκης ο ρήτορας δίνει έμφαση στις πιθανότητες ενοχής και επιχειρεί,
διεμβολίζοντας τους δικαστές με ενοχικές φοβίες, να τους μεταφέρει στη μελλοντική δυσπραγία της πόλης, σε
περίπτωση που δεν αποφασίσουν να καταδικάσουν τον κατηγορούμενο.

ΚΕΙΜΕΝΟ

Ἐξελεγχόμενος δ᾽ ὑπό τε τῶν εἰκότων ὑπό τε τῶν παραγενομένων, οὐδενὶ τρόπῳ οὔτε δικαίως οὔτε

συμφερόντως ἀπολύοιτ᾽ ἂν ὑφ᾽ ὑμῶν. οἵ τε γὰρ ἐπιβουλεύοντες ἀνεξέλεγκτοι ἂν εἶεν, εἰ μήθ’ ὑπὸ τῶν

παραγενομένων μήθ’ ὑπὸ τῶν εἰκότων ἐξελέγχονται· ἀσύμφορόν θ᾽ ὑμῖν ἐστὶ τόνδε μιαρὸν καὶ

ἄναγνον ὄντα εἴς τε τὰ τεμένη τῶν θεῶν εἰσιόντα μιαίνειν τὴν ἁγνείαν αὐτῶν, ἐπί τε τὰς αὐτὰς

τραπέζας ἰόντα συγκαταπιμπλάναι τοὺς ἀναιτίους· ἐκ γὰρ τούτων αἵ τ᾽ ἀφορίαι γίγνονται δυστυχεῖς θ᾽

αἱ πράξεις καθίστανται. οἰκείαν οὖν χρὴ τὴν τιμωρίαν ἡγησαμένους, αὐτῷ τούτῳ τὰ τούτου

ἀσεβήματα ἀναθέντας, ἰδίαν μὲν τὴν συμφοράν, καθαρὰν δὲ τὴν πόλιν καταστῆσαι.

Ἀντιφῶντος, Τετραλογία Α΄ α, Κατηγορία φόνου ἀπαράσημος, 10-11

Α. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
ἐξελέγχομαι: αποδεικνύομαι ένοχος, καταδικάζομαι
τὸ εἰκός: (ουδέτερο από την ουσιαστικοποιημένη μετοχή του ρ. ἔοικα) πιθανό, λογικό, πιθανότητα
παραγίγνομαι: παραβρίσκομαι (η μετοχή «οἱ παραγενόμενοι» = οι μάρτυρες)

Επιμέλεια: Αγγελική Τάκη Σελίδα 1

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ)

ἐπιβουλεύω: σχεδιάζω κάτι εναντίον κάποιου, μηχανεύομαι, συνωμοτώ, έχω κακές προθέσεις,
επιβουλεύομαι
συγκαταπίπλημι: συμπληρώνω, γεμίζω μαζί με άλλον, τρώω και πίνω στο ίδιο τραπέζι με άλλους

Β. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________

Γ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ: Γ’ κλίση ουσιαστικών - Γ’κλιτα επίθετα
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ: Απαρέμφατο – Απρόσωπη σύνταξη
ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ: ἐξελέγχω, -ομαι, ἐπιβουλεύω, -ομαι, εἴσειμι, συγκαταπίμπλημι, -αμαι, ἡγέομαι-οῦμαι

Επιμέλεια: Αγγελική Τάκη Σελίδα 2

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΣΚΗΣΗ 1
Να γίνει χρονική αντικατάσταση των τύπων: ἀπολύοιτο, παραγενομένων, ἐξελέγχονται, ἡγησαμένους
ΑΣΚΗΣΗ 2
Να γράψετε τις ζητούμενες πτώσεις των παρακάτω ουσιαστικών του κειμένου:
• τὰ τεμένη: δοτική και αιτιατική ενικού αριθμού
• τὰς τραπέζας: δοτική και αιτιατική ενικού αριθμού
• αἱ πράξεις: κλητική ενικού αριθμού και αιτιατική πληθυντικού αριθμού
• τὰ ἀσεβήματα: δοτική ενικού και πληθυντικού αριθμού
ΑΣΚΗΣΗ 3
Να γράψετε τις ζητούμενες πτώσεις των παρακάτω επιθέτων του κειμένου:
• ἀνεξέλεγκτοι: στις πλάγιες πτώσεις των δύο αριθμών του ουδετέρου γένους
• ἀναιτίους: στις πλάγιες πτώσεις των δύο αριθμών του θηλυκού γένους
• δυστυχεῖς: στις πλάγιες πτώσεις των δύο αριθμών του αρσενικού γένους.
ΑΣΚΗΣΗ 4
Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους των παρακάτω ρηματικών τύπων του κειμένου:
• οἱ ἐπιβουλεύοντες: β΄ ενικό ευκτικής ενεστώτα και απαρέμφατο αορίστου στην ίδια φωνή.
• ὄντα: γ΄ ενικό οριστικής και απαρέμφατο μέλλοντα.
• συγκαταπιμπλάναι: γ΄ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα και απαρέμφατο παρακειμένου στην ίδια φωνή.
ΑΣΚΗΣΗ 5
Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους των παρακάτω ρηματικών τύπων:
• μιαίνειν: το απαρέμφατο του μέλλοντα στην ίδια φωνή.
• εἰσιόντα: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα.
• συγκαταπιμπλάναι: το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού.
• καθίστανται: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα στην ενεργητική φωνή.
• ἀναθέντας: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου και στις δύο φωνές.
• καταστῆσαι: το γ΄ ενικό πρόσωπο της ευκτικής του β΄ αορίστου.
ΑΣΚΗΣΗ 6
Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους των παρακάτω ρηματικών τύπων:
• ἐξελεγχόμενος: το β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του υπερσυντελίκου στην ίδια φωνή.
• χρή: την υποτακτική και την ευκτική του ίδιου χρόνου.
• ἡγησαμένους: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου.
• ἀναθέντας: το γ΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού στην ίδια φωνή.
• καταστῆσαι: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακικής του ίδιου χρόνου στη μέση φωνή και το γ΄ ενικό
πρόσωπο της ευκτικής του ίδιου χρόνου στην ενεργητική φωνή.
• ἀπολύοιτο: το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του αορίστου στη μέση φωνή.

Επιμέλεια: Αγγελική Τάκη Σελίδα 3

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΘΕΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ (ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ)

ΑΣΚΗΣΗ 7
οἵ τε γὰρ ἐπιβουλεύοντες ἀνεξέλεγκτοι ἂν εἶεν, εἰ μήθ’ ὑπὸ τῶν παραγενομένων μήθ’ ὑπὸ τῶν εἰκότων ἐξελέγχονται: Να
επαναδιατυπώσετε τις προτάσεις έτσι, ώστε να σχηματιστούν οι υποθετικοί λόγοι του μη πραγματικού και του
προσδοκωμένου.
ΑΣΚΗΣΗ 8
ἡγησαμένους, ἀναθέντας: Να αναλύσετε τις μετοχές σε αντίστοιχες προτάσεις, συμπεριλαμβάνοντας και τους όρους
τους.

Επιμέλεια: Αγγελική Τάκη Σελίδα 4