ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ

Προσωπική, λέγεται η αντωνυμία που φανερώνει τα τρία πρόσωπα του λόγου: α΄ πρόσωπο -> (εγώ, εμείς)
δηλαδή το πρόσωπο/α που μιλάει/ουν. β΄ πρόσωπο -> (εσύ, εσείς), δηλαδή το πρόσωπο/α που του/τους
μιλάω. γ΄ πρόσωπο -> (αυτός/η, αυτοί/ες κλπ), δηλαδή πρόσωπο/α για το οποίο/α γίνεται λόγος. Στα
αρχαία ελληνικά η αντωνυμία διαφέρει ελάχιστα και δεν υπάρχει κλητική (δεν μπορούμε να καλέσουμε
κάποιον με κάτι πέρα από το όνομα του). Να μην ξεχνάμε πως η αντωνυμία ΚΛΙΝΕΤΑΙ (= έχει πτώσεις).
Να συμπληρώσεις από την γραμματική το πινακάκι:

Α΄ πρόσωπο Β΄ πρόσωπο
ενικός πληθυντικός ενικός πληθυντικός
Ον.
Γεν.
Δοτ.
Αιτ.
ΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ
Η προσωπική αντωνυμία στο γ΄ πρόσωπο δεν είναι εύχρηστη στα αρχαία ελληνικά και δεν χρειάζεται να
την γνωρίζουμε από τώρα. Συνήθως στη θέση της χρησιμοποιούμε την δεικτική αντωνυμία (= για να
μιλήσουμε για κάποιον τρίτο, σαν να «δείχνουμε». Ας ξεκινήσουμε με την πιο εύχρηστη
οὗτος/αὕτη/τοῦτο.

Ενικός αριθμός
αρσενικό Θηλυκό ουδέτερο
Ον.
Γεν.
Δοτ
.
Αιτ.

Πληθυντικός αριθμός
αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
Ον,
Γεν.
Δοτ
.
Αιτ.
1. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τον τύπο της προσωπικής αντωνυμίας που ζητείται:
Τίς __________ (σύ, δοτ. εν. αδύνατος τύπος) πατὴρ καὶ πόθεν τῶν δήμων
Ἐὰν δὲ κατάσχωμεν __________ (ἐγώ, ον. πλ.) ἃ βουλόμεθα
Ἔπειθ’ __________, (σύ, ον. πλ.) ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι...
Ὦ ἄνδρες, εὔνοιαν πλείω παρασχέσθαι __________ (ἐγώ, δοτ. εν.) τῷ ἀπολογουμένῳ
Τούτους τοὺς νόμους ἀναγράψαντες __________ (σύ, δοτ. πλ.) παρακατέθεντο,
καὶ __________ (σύ, αιτ. πλ.) αὐτῶν ἐπέστησαν φύλακας.
'Ετύγχανε δ’ __________ (ἐγώ, γεν. πλ.) νεώτατος ὤν
Καὶ εἰ τοῦτο ἔπραξας, οὐδ’ ἂν εἷς __________(σύ, γεν. εν.)μᾶλλον τῶν πλεόντων ἐθαυμάζετο
2. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τον τύπο της προσωπικής αντωνυμίας που ζητείται:
α)_________(β ́ πρόσωπο, ονομαστική ενικού) ἐπιθυμεῖς, _______(α ́πρόσωπο, ονομαστική
ενικού) δέ παιδεύειν ἄλλους ἐπιχειρῶ.β) _________(α ́ πρόσωπο, ονομαστική πληθυντικού)
διαβαίνομεν τόν ποταμόν καί ___________(β ́πρόσωπο, ονομαστική πληθυντικού) διώκετε
τούς πολεμίους.γ) __________(β ́πρόσωπο, ονομαστική πληθυντικού) ἐστέ νέοι καί
__________(α ́πρόσωπο, ονομαστική πληθυντικού) ἐσμέν πρεσβύτεροι ὑμῶν
3. Να κάνετε αντιστοίχιση στους παρακάτω τύπους της προσωπικής αντωνυμίας:
ἐμοί _____αιτιατική ενικού β ́προσώπου
σέ _____γενική ενικού α ́προσώπου
ἡμεῖς _____δοτική ενικούα ́προσώπου
ὑμᾶς _____ονομαστική πληθυντικού α ́προσώπου
ἐμοῦ _____αιτιατική πληθυντικού β ́προσώπου
4. Να αντικατασταθούν οι τύποι της προσωπικής αντωνυμίας στις παρακάτω προτάσεις από ενικό σε
πληθυντικό και αντίστροφα.
1. Ἐγώ μὲν ἀνεγίγνωσκον, ὑμεῖς δὲ ἐγράφετε. (εδώ θέλω να προσπαθήσετε να αλλάξετε και το
ρήμα στον αριθμό που θα ταιριάζει με την αντωνυμία που επιλέξατε, μια προσπάθεια, μην
ανησυχείτε, απλώς σκεφτείτε ....ελληνικά)
2. Ὁ ἵππος ἡμῶν ταχέως ἄγει τὴν ἅμαξαν.
3. Ἐμοί μὲν πλούσιος εἶ σὺ καὶ κάτοχος θησαυροῦ μεγάλου.
4. Λέγω σοι.
5. Να συµπληρώσετε τα κενά µε τον κατάλληλο τύπο της δεικτικής αντωνυµίας οὗτος-αὕτη-τοῦτο:
α. ……………….. oἱ θηρευταὶ δύο ἐλάφους ἀπέκτειναν.
β. ……………………. ἡ µάχη βατραχοµυοµαχία λέγεται.
γ. Τὸν ἱχθὺν …………………….. δῶρον ἐµοὶ προσέφερον.
δ. Οἱ πρόγονοι ἡµῶν τοὺς ἥρωας …………………….. ὡς θεοὺς ἐθεραπευον.
ε. ᾽Υπὸ ………………… τὰς δρῦς ἡ ἔλαφος ἐκρύπτετο.
στ. ……………….. τὰ ὅπλα τῶν Τρώων νῦν λάφυρα ἐστίν.
ζ. Τὸ χωρίον …………………….. µεστὸν δρυῶν ἐστί.
η. Ἡ θάλασσα ……………….. παρέχει τροφὴν τῷ ἱχθύῳ.
θ. Τοῖς ἥρωσι ………………….. ναοὶ ἦσαν.
ι. Ἐσµὲν ὑπὸ …………………….. ταῖς δρυσί.
1. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τον τύπο της προσωπικής αντωνυμίας που ζητείται
στην παρένθεση:
α) …………………… (β΄ πρόσωπο, ονομαστική ενικού) ἐπιθυμεῖς, ……………… (α΄ πρόσωπο, ονομαστική
ενικού) δέ παιδεύειν ἄλλους ἐπιχειρῶ.
β) ………………… (α΄ πρόσωπο, ονομαστική πληθυντικού) διαβαίνομεν τόν ποταμόν καί …………………… (β΄
πρόσωπο, ονομαστική πληθυντικού) διώκετε τούς πολεμίους.
γ) ……………… (β΄ πρόσωπο, ονομαστική πληθυντικού) ἐστέ νέοι καί …………………… (α΄ πρόσωπο,
ονομαστική πληθυντικού) ἐσμέν πρεσβύτεροι ὑμῶν.
2. Nα σημειώσεις τους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας στην Κυριακή προσευχή και να τους
αναγνωρίσεις.
Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά σου, ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου, γενηθήτω τὸ θέλημά
σου, ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς. Τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον· καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ
ὀφειλήματα ἡμῶν, ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν· καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν,
ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.
3. Δίδεται το παρακάτω ρήμα στον ενεστώτα οριστικής.Να συμπληρώσεις τα πρόσωπα της προσωπικής
αντωνυμίας: …………….. Διδάσκω
……………… Διδάσκεις
……………… Διδάσκει
…………….. Διδάσκομεν
………………. Διδάσκετε
………………. Διδάσκουσιν.
Να συμπληρώσετε τύπους του εἰμί στις επόμενες φράσεις:
Ὁ ἀληθής φίλος------------ἄλλος ἑαυτός.
Ἐγώ----------- ἡ ἀρχή καί τό τέλος.
Οἱ τῶν Σπαρτιατῶν νέοι πολῖται χρηστοί--------------
Ἄλτ! Τις -----------
Ὑμεῖς ἄνδρες γενναῖοι---------------- καί τῆς πόλεως τεῖχος.