SIPËRMARRËSIA TREKËNDËSHI I Zgjidhja e

DHIMBJES mosma-
Hendek i madh Kriza, rrëveshjes
mes grave varfëria Turqi-Greqi
dhe burrave dhe papunësia forum
 Fq.10
 Fq.4  Fq.6
Mozaik

Koha
|||||||||||||||||||||||||

për
2021
Koha, e hënë, 8 nëntor
N?
FEMRAT, E DUAN PRINCESHË
PSE PUBLIKU, SIDOMOS

Koha
! Fëmijët mbanin

Diana, një mishërim i dashurisë biberon që para

7.000 vjetëve
www.koha.mk

të
Zbulohen biberonët më
Ata
vjetër për fëmijë në botë.
Princeshë Diana janë kavanoza prej balte
me
përfaqëson edhe një hundëz të vogël
dhe
një
ambicien tonë morale. ndonjëherë formohen në
e
Ndonëse mund të mos mënyrë artistike në formën
kemi ecur mbi tapete kafshëve. Ata janë përdorur
për të ushqyer të porsalindurit
hollivudi, apo të mos me qumështin e kafshëve
kemi shtrënguar duart e 5.000 vjet para Krishtit,
pastaj
viktimave të AIDS-it, apo nga Neoliti deri në epokën
e

KOHA për
është
të kemi vizituar jetimore Bronzit dhe të Hekurit,
të
anembanë botës, ne e zbulimi i studiuesve
udhëhequr nga Julie Dunne,
dimë se si është të besosh nga universiteti britanik
i Bri-
në diçka vite
stolit. Të gjetura shumë
e mbytura të familjes mbretë- në
nesh luftojnë me ditat më parë gjatë gërmimeve
Ndonë- shumë prej shumë prej nesh e dinë se
ron tragjeditë e jetës sonë. - disa deri në rore, por Europë ato kanë qenë objekte
Nuk kishte të bënte vetëm mund të mos jemi martuar
me pamjen e jashtme
çrre- si është të rebelohesh
kundër
dhe përdorimi i tyre
Diana se sa të zhvillojnë një të misterioze
vdekja e saj e parakohshme: prej nesh atë pikë diçkaje të dalë mode (rregullave
në një princ tradhtar, shumë të ngrënit. u zbulua vetëm tani, falë
ana-
ishte gruaja më e famshme se si është të gullim të familjes mbretërore). Diana
ishte
kështu mund ta kuptojnë Princeshë Diana përfaqëson lizës së mbetjeve të tyre.
botë edhe kur ishte gjallë, e tradhtuar morale. një mishërim i
dashurisë - ajo i don-
me jesh e pakënaqur apo edhe ambicien tonë Kavanozat kanë një dia-
që nuk është se aksidenti fëmijët e saj dhe
një ni- në një marrëdhënie. mos kemi ecur te dëshpërimisht publikun. “Do metër midis 5 dhe 10 centime-
makinë e katapultoi atë në je- Ndonëse mund të gjithashtu e donte
tashmë e Dhe ndërsa mund të mos hollivudi, apo të mos tra dhe për këtë arsye
janë
vel të ri ikonografie - ajo mbretërore, mbi tapete të doja të isha mbretëresha
e zem-
hapësirë. tojmë në familjen se si është kemi shtrënguar duart e viktimave mjaft të vegjël për t’u përshta-
kishte pushtuar fort atë e dinë të njerëzve”, ka thënë ajo.
Me
ato
e jetës shumë prej nesh të kemi vizituar jeti- rave tur në duart e një fëmije,
Mendoj se është tragjedia në një si- të AIDS-it, apo publik që ka arritur në një të
vonë, të ndihesh e mbërthyer botës, ne e dimë interesin gjithashtu kanë një hundëz
së saj (e komplikuar, më Ndoshta ne more anembanë diçka. nivel tjetër, është
e sigurt të thuhet mund
së tuatë pa rrugëdalje. si është të besosh në ngushtë përmes së cilës
edhe nga tragjedia e vdekjes jemi femra më e fo- se se ajo e arriti dëshirën e saj. këtë
prek më mund të mos të mos jemi rebeluar nga tra- të rrjedhë një lëng. Për
saj) është ajo që na botë, por sërish Mund
pasqy- tografuar në zbulim, studiuesit analizuan
shumë. Historia e Dianës të

Mozaik
mbetjet e këtyre kavanozave
në
zbuluar në varret e fëmijëve
ulet në Mars
Testohet parashuta që do të
Bavari. Dy prej tyre, u gjetën
së
në një nekropol të epokës
hekurit, që da-
hershme të
para
tojnë rreth 800 dhe 450
dhe ruse kanë testuar Krishtit dhe një në një nekro-
Agjencitë hapësinore evropiane Bron-
në uljet e Marsit pol nga Epoka e Vjetër e
një parashutë që do të përdoret zit, që daton midis 1.200
dhe
para Krishtit. Analizat ki-
800
madhe e vendo-
Evro- parashutë më e mike të mbetjeve kanë identi-
Ekspertët nga Rusia dhe një mision të të
gji- sur ndonjëherë në fikuar acidet yndyrore
pa kanë testuar një parashutë e ardhshme, pa-
Në Marsit”. Në testet qumështit. Dy nga shishet
gante për një ulje në Mars. një kapsulë stërvitore duhet
të
rahistorike përmbajnë mbetje
temperaturat minus, specialistët sillet në një lartësi prej rreth 28 lopët,
gjatë- qumështi të kafshëve si
testuan parashutën me një para-
të kilometra për të provuar delet dhe dhitë, ndërsa
një
si prej 35 metrash. Ai duhet në presion të ulët Faza kryesore e projek-
kuq për shutën edhe 2016, agjencitë atë kohë. tjetër përmbante mbetje
përdoret në planetin e - ngjashëm me si- shmë në tetor he- tit të miliardave do të fillojë me me siguri
ra- atmosferik
Esa hapësinore kishin
vënë një qumështi të përzier,
ExoMars projektit hulumtues, tuatën në Mars. Me ExoMars e një robot kërkimor në
rreth Marsit. Ulja e fillimin dose dhe njerëzor.
portoi agjencia ruse e hapësirës dhe Roskosmos kërkojnë gjurmë tim në orbitë në 2022.
dhe ESA Agjencia Ta- një moduli të provës dështoi në Mars
Roskosmos e Kuq.
është të jetës në Planetin
Evropiane e Hapësirë. “Kjo

i në mëngjes
Mos i bëni këto gjëra sapo të zgjohen se kjo metodë nuk është
ide e mirë. Kjo për më e mirë për të pirë kafe
është pas orës
që funksionon ju hyni në një 9:30.
Nuk ka rutinë mëngjesi shkak se, nëse e bëni këtë, SHTRATIN.
disa gabime të ci- 3. TË MOS E RREGULLONI
njëjtë për të gjithë. Por, ka cikël të gjumit të cilin nuk
mund ta përfun- fund, prapë do ta
dhe që ndikojnë se të ndjeheni të Pse ta rregullojmë? Në
lat ndoshta jeni duke i bërë doni. Kështu që, në vend më vonë, apo jo?.
Për të zbuluar energji, ju do të prishim kur të flemë në të
në pjesën tjetër të ditës tuaj. çlodhur gjatë ditës dhe me Dhigg, autor i
që jeni duke i bërë, E vërtetë. Por sipas Charles
se cilat janë këto gabime ndjeheni gjumash. e Zakonit), rre-
“The Power of Habit” (Fuqia

 Fq.12-15
shkencëtarët dhe
ne kemi hulumtuar atë që 2. TË PINI KAFE SAPO TË
ZGJOHENI. me një rritje
për gjërat që gullimi i shtratit është i lidhur
ekspertët e tjerë kanë thënë Nëse mendoni se nuk mund
të funksiononi gjithë ditës.
e parë kur të të produktivitetit përgjatë
nuk duhet bërë në minutat siç duhet pa pirë një filxhan
kafe, mendoje- rregullimi i sh- i shtratit është
në mënyrë Prapë, është e paqartë nëse Duhigg thotë se rregullimi
zgjoheni. Këto janë ato: ni përsëri. Trupi juaj prodhon më produktiv ose
TË FJETUR tratit bën që ju të jeni “çelësi i zakoneve”, që ndikon
që t’i përmirë-
1. TË NDALNI ALARMIN PËR natyrale hormonin kortizol,
i cili rregullon kanë më shumë të sjelljes.
thjeshtë e ndalim 8 dhe 9 të mëngje- njerëzit e super-organizuar soni edhe zakonet e tjera
EDHE PAK. Nganjëherë energjinë në mes të orës shtratin e tyre.
10 minuta më e njerëzve, koha gjasa që ta rregullojnë
alarmin për të fituar edhe sit. Kështu që për shumicën
e gjumit thonë
shumë gjumë. Por, ekspertët

0 0
E PËRDITSHME INFORMATIVE Viti XV • Numri 4388• e hënë, 8 nëntor 2021 9 c |11 c 15 DEN

FORUM
KAOS I RI NË SKENËN POLITIKE
A gjendet Kina
në telashe të
mëdha?
Të pashmangshme
Kohërat që po jetojmë aktuali-
zgjedhjet e parakohshme
sht janë të frikshme për Ame-
rikën. Njëra nga partitë tona
kryesore po e përshpejton rrugë-
timin e saj drejt autoritarizmit,
ndërsa tjetra ka vështirësi të
mëdha në ecjen përpara me
reformat, për shkak të dy sena-
torëve të saj jo bashkëpunues me
qeverinë. Shumica e asaj që shk-
ruaj, fokusohet në mënyrë të pa-
shmangshme tek perspektivat e
turbullta të republikës tonë. Por
të gjithë kanë nevojë për një lloj
pushimi...
Fq.11

RAJON
Kandidati
bullgar për
president
akuzohet për
sulm në
qendrën LGBT Situata politike kurrë nuk ka qenë më jostabile. Marrëveshja me Bullgarinë, kriza e paralajmëruar
Fq.7

GLOBI energjetike, pandemia, papunësia... janë vetëm disa nga shkaqet që kërkojnë përgjegjësi politike
nga të gjitha partitë politike, thonë njohësit e proceseve politike Fq.3
Kryeministri
irakian i ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

mbijetoi sulmit Kundër shkurtimit të orarit të punës

me dron Fq.8
Shkup, 7 tetor - Qeveria e vendit ka propozuar
se në bazë të reformave në administratën pu-
blike parashikohet dhe shkurtimi i orarit të
punës së administratoreve gjatë ditës së
premte. Sipas propozim-ligjit, ditën e premte
administratorët të punojnë vetëm katër orë.
Sipas Qeverisë, kjo praktikë është e bazuar në
përvojën e shumë vendeve tjera të botës dhe
pret përkrahjen e të gjithë aktorëve të përf-
shirë në këtë proces. Por në anën tjetër, sin-
dikatat kanë kundërshtuar këtë propozim të
Qeverisë dhe nuk pajtohen me implementi-
min e tij. Branko Axhigogov, kryetar i Sin-
dikatës së Punonjësve të Fondit të Sigurimit
Shëndetësor ka deklaruar se asnjëherë nuk
është kërkuar zvogëlimi i orëve të punës në
seancat e Drejtorisë së Organeve të Drejtësi-
së së Shoqatave... Fq.2
2 AKTUALE Koha, e hënë, 8 nëntor 2021

SINDIKATAT NUK PAJTOHEN ME PROPOZIM-LIGJIN PËR ADMINISTRATËN

Kundër shkurtimit të orarit të punës

Sekretari i
përgjithshëm i
DOGJSH, Tërpe
Deanovski, ka
deklaruar se ata
asnjëherë nuk kanë
kërkuar shkurtim të
javës së punës vetëm
administratën
shtetërore

Koha Zenel MIFTARI

Shkup, 7 tetor - Qeveria e vendit ka

propozuar se në bazë të reforma-
ve në administratën publike para-
shikohet dhe shkurtimi i orarit të
punës së administratoreve gjatë
ditës së premte. Sipas propozim-
ligjit, ditën e premte administra-
torët të punojnë vetëm katër orë.
Sipas Qeverisë, kjo praktikë është
e bazuar në përvojën e shumë
vendeve tjera të botës dhe pret
përkrahjen e të gjithë aktorëve të
përfshirë në këtë proces. Por në
anën tjetër, sindikatat kanë
kundërshtuar këtë propozim të
Qeverisë dhe nuk pajtohen me im-
plementimin e tij. Branko Axhigo-
gov, kryetar i Sindikatës së Pu-
nonjësve të Fondit të Sigurimit
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Shëndetësor ka deklaruar se
asnjëherë nuk është kërkuar
zvogëlimi i orëve të punës në
seancat e Drejtorisë së Organeve
të Drejtësisë së Shoqatave.
“Projektligji i cili do të shkurtoj
orarin e javës së punës vetëm për
punonjësit e administratës, nuk
është kërkesë e jona dhe një gjë të
tillë nuk do ta pranojmë të zba-
tohet”, shtoi ai. Sipas tij, Qeveria
po të kishte një synim të sinqertë
për zvogëlimin e orëve në javën e
punës, do ta sjellë ndryshim në
Ligjin për marrëdhënie të punës
dhe do të vlente për të gjithë dhe kanë pasur një iniciativë në për- dikatës, me përcaktimin aktual të
jo vetëm për punonjësit admini- puthje me praktikat evropiane, pagave të punonjësve në admini-
strativ. Axhigogov, ka shtuar se me ndryshimet në Ligjin për stratë, ka dallime të mëdha në
shkurtimi i orëve të punës nuk marrëdhënie të punës, që javën e paga edhe vet ndërmjet institu-
mund të vlej vetëm për një pjesë punës ta shkurtojë për një orë në cioneve dhe punonjësve me të
dhe për pjesën tjetër të mos vlej. ditë për të gjithë punonjësit dhe jo njëjtin arsim dhe të njëjtat
Siç tha ai, nëse një gjë e tillë mira- vetëm për administratën publike. përgjegjësi pune por dallohet se
tohet, atëherë ai beson se do të “Nisma jonë ka qenë që në në cilin institucion janë të punë-
anulohet nga Gjykata Kushtetue- vendin tonë të ketë shtatë orë suar. Ndryshe, projekt-ligji për
se. Sekretari i përgjithshëm i pune në ditë dhe kjo të vlej për të katër orë punë gjatë ditës së
DOGJSH, Tërpe Deanovski, ka dek- gjithë punonjësit, jo vetëm për premte apo shkurtimi i orëve të
laruar se ata asnjëherë nuk kanë administratën. Ajo që propozohet punës gjatë javës është propozuar
kërkuar shkurtim të javës së punës në projektligjin për zyrtarët ad- nga BDI gjatë fushatës së
vetëm administratën shtetërore. ministrativ nuk është propozimi zgjedhjeve të parakohshme par-
Ai sqaron se para tre vitesh ata ynë”, thotë Deanovski. Sipas sin- lamentare vitin e kaluar.

DENDIAS PËR MARRËVESHJEN E PRESPËS

Qeveritë vijnë e shkojnë, por obligimet mbeten

Shefi i diplomacisë greke shpjegoi se në të gjitha takimet dhe në të gjitha
bisedimet me zyrtarë nga Maqedonia e Veriut, bashkëbiseduesit ngritën dy
pyetje themelore: perspektivën evropiane dhe mënyrën se si Greqia mund të
ndihmojë në këtë drejtim, si dhe forcimin e lidhjeve dypalëshe në të gjitha
fushat, ekonomi. investime, energji, transport dhe mbrojtje

Athinë, 7 nëntor - Shpresojmë në
vazhdimin e bashkëpunimit në të
gjitha fushat me të cilat qeveria
do të dalë nga proceset e brendsh-
me në Maqedoninë e Veriut, tha
ministri i Jashtëm i Greqisë, Nikos
Dendias në intervistën për ga-
zetën “Vradini”, kurse për Marrë-
veshjen e Prespës ai thekson se
qeveritë vijnë e shkojnë, por obli-
gimet mbeten. “Në shoqëritë de-
mokratike, qeveritë vijnë dhe
shkojnë, por shtetet dhe obligimet
që ata i ndërmarrin mbeten. De-
mokracia e Re nuk e votoi Marrë-
veshjen e Prespës dhe kishte
kundërshtime të forta për pika të
veçanta, pasojat e të cilave i para-
lajmëroi në mënyrën më institu-
cionale në Parlamentin grek. Por
nuk e fshehte,sikundër pas voti-
mit të Marrëveshjes, ashtu edhe
nga momenti i parë kur mori
detyrën, se do ta zbatonte atë”, tha
Dendias.
Shefi i diplomacisë greke
shpjegoi se në të gjitha takimet
dhe në të gjitha bisedimet me zyr-
tarë nga Maqedonia e Veriut, ba-
shkëbiseduesit ngritën dy pyetje
themelore: perspektivën evropia-
ne dhe mënyrën se si Greqia mund
të ndihmojë në këtë drejtim, si
dhe forcimin e lidhjeve dypalëshe
në të gjitha fushat, ekonomi. in-
vestime, energji, transport dhe
mbrojtje. “Nga ana ime e rithekso-
va nevojën për zbatimin e plotë,të
qëndrueshëm dhe me vullnet të
mirë të Marrëveshjes së Prespës.
Por theksova edhe diçka tjetër.
Vendi ynë sipas parakushteve
mund të bëhet miku më i mirë i
Maqedonisë së Veriut në të ardh-
men. Stabiliteti dhe prosperiteti i
këtij vendi është gjithashtu në in-
teresin tonë. Në fakt, Greqia nuk
ka pretendime nga fqinji i saj ve-
rior. Natyrisht, nuk kemi arsye të
flasim për punët e brendshme të nënshkrua në vitin 2018 nga qe- Marrëveshjen e Prespës me të
Maqedonisë së Veriut. Shpre- veritë e atëhershme të kryemini- cilën vendi u bë Maqedonia e Ve-
sojmë të vazhdojmë bashkëpuni- strit maqedonas Zoran Zaev dhe riut, pas fitores së zgjedhjeve loka-
min në të gjitha fushat me të cilat kryeministrit grek Alexis Tsipras. le tha se marrëveshja është një
Qeveria do të dalë nga proceset e SYRIZA e Tsipras humbi mbësh- realitet që nuk u pëlqen, por nëse
brendshme”, tha Dendias. tetjen në zgjedhjet e vitit të ardh- ai realitet nuk respektohet brenda
Partia e tij erdhi në pushtet në shëm në Greqi dhe turbulencat në funksionimin administrativ, insti-
vitin 2019 dhe si opozitë ishte kri- skenën politike maqedonase fil- tucionet do të kenë më pas pro-
tike e Marrëveshjes së Prespës, me luan pas zgjedhjeve lokale të javës blem me instancat e tjera, si
të cilën u zgjidh mosmarrëveshja së kaluar kur opozita VMRO-DPM- prokuroria, gjyqësori. “A do të pu-
prej shumë dekadash ndërmjet NE mori më shumë mbështetje nojmë në atë realitet një ditë kur
Shkupit dhe Athinës për shkak të nga LSDM. të kemi mundësi të ndryshojmë?
cilës e bllokoi anëtarësimin e Ma- Lideri i VMRO-DPMNE-së Hri- Unë ju them se po, ne punojmë,”
qedonisë në NATO. Marrëveshja u stijan Mickoski, i cili e kritikon tha Mickoski këtë javë.

Situata politike kurrë nuk
ka qenë më jostabile.
Marrëveshja me Bullgarinë,
kriza e paralajmëruar
energjetike, pandemia,
papunësia... janë vetëm
disa nga shkaqet që
kërkojnë përgjegjësi
politike nga të gjitha partitë
politike, thonë njohësit e
proceseve politike
Koha Xhenur ISENI
Shkup, 7 nëntor - Lideri i VMRO-
DPMNE-së, Hristian Mickoski të
premten mbrëma kumtoi se ka shu-
micë të re parlamentare me Lë-
vizjen BESA, Të Majtën, Aleancën
për Shqiptarët dhe Alternativën. Pa-
ralajmëroi se nëse kryeministri Zo-
ran Zaev nuk e dorëzon dorëheqjen
e paralajmëruar ata do të ngritin
iniciativë për mosbesim të Qeverisë.
Shumicën e re e përbëjnë 61 depu-
tetë, siç kumtuan disa nga liderët,
me tendencë që ajo të rritet deri në
64 deputetë. Nga LSDM ndërkaq u
bënë thirrje për bashkëpunim të
gjitha forcave demokratike dhe de-
putetëve “të mos vënë vulë të
përhershme me votën e tyre për
konflikte të reja, kthim prapa dhe
konflikte ndëretnike”.
Dorëheqja e kryeministrit Zo-
ran Zaev, opozitës i dha mundësi
për realizimin e oreksit të tyre të
luftës për pushtet. Situata politike
është katastrofale, sepse vendi po
përballet me krizë energjetike, pan-
demi, papunësi, shpërngulje dhe
në horizont janë zgjedhjet e pa-
rakohshme parlamentare, ndërsa
kjo situatë e krijuar nuk i konvenon
aspak vendit, thonë njohësit e pro-
ceseve politike. Analisti politik, Fa-
ton Aliti thotë se është jo korrekte
që fajin për krizën politike ta adre-
sojmë vetëm te një grupacion apo
individ. Ai thotë se e gjithë kjo si-
tuatë e krijuar është rezultat i një
vazhdimësie të rrethanave duke fil-
luar nga dështimi me fillimin e ne-
gociatave për anëtarësim në BE e
deri te paralajmërimi i dorëheqjes
së Zaevit nga të dy postet. "Me këty-
re ka edhe disa arsye tjera si për
shembull menaxhimi i dobët me
vaksinat anticovid, mospranimi i
dorëheqjes së ministrit Filipçe pas
BIEBER PËR SITUATËN POLITIKE NË VEND
Në interesin e Maqedonisë është të ketë qeveri efektive
Shkup, 7 nëntor - Eksperti për Bal-
lkanin, profesor Florian Bieber
thotë se kryeministri Zoran Zaev
me dorëheqjen e paralajmëruar
po tenton t’i dërgojë mesazh BE-
së, veçanërisht vendeve anëtare,
se humbja koalicionit të tij “kanë
shumë të bëjnë me bllokadën” me
të cilën Maqedonia po përballet
vazhdimisht për anëtarësimin në
BE ose fillimin e negociatave të
anëtarësimit “Mesazhi që kuptoj
nga ai ka për qëllim kryesisht BE-
në, për të thënë: shikoni, kjo është
AKTUALE
KAOS I RI NË SKENËN POLITIKE
Të pashmangshme
zgjedhjet e parakohshme
tragjedisë në Tetovë, dëshira e
verbër e opozitës shqiptare bashkë
me Besën për ta mposhtur BDI-në
pavarësisht metodave e të tjera.
Megjithatë, kulminacioni u arrit me
dorëheqjen e Zaevit sepse kjo i dha
sadopak hapësirë partisë Besa që
të hy në biseda me VMRO-në me-
qenëse ata ndjejnë se marrëve-
shjen për koalicion parazgjedhor e
kanë pikërisht me individin e jo me
partinë e tij dhe se sipas tyre u
tradhtuan në rrethin e parë. Nga
ana tjetër, për të njëjtat arsye por
me arsyetim më të qëndrueshëm,
BDI mund të shprehet se marrëve-
shjen për qeverisje e kanë me man-
datarin Zaev e jo me partinë e tij.
Prandaj mendoj se do të kërkojnë të
vërtetohet shumica me Zaevin
kryeministër ose do të futen në bi-
seda me VMRO-në për të votuar
zgjedhje të jashtëzakonshme sepse
sipas rezultateve të fundit kjo iu
përgjigjet të dyja palëve", ka dekla-
ruar Aliti duke shtuar se faj kanë të
gjithë, dikush më shumë e dikush
më pak. "Por ajo që spikat më
shumë janë veprimet të kryemini-
strit, kapaciteti shumë i dobët i par-
tive shqiptare për të bashkuar forcat
me kohë e jo vetëm pasi të rre-
rrëmuja që po lini pas duke lejuar
vende si Bullgaria të bllokojnë
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
3
ti i Alternativës, Skender Rexhepi
është ankuar për keqpërdorim të
nënshkrimit të tij dhe se do ta
tërheqë atë. “Nënshkrimi i Skender
Rexhepit qëndron në iniciativën për
ndryshimin e kësaj qeverie dhe be-
soj në ndershmërinë dhe sinqerite-
tin e tij për të rrëzuar këtë qeveri të
korruptuar”, përfundoi Mickoski.
Ndryshe, çështje për mocionin e
votëbesimit të Qeverisë mund të
shtrojnë të paktën 20 deputetë,
ndërsa votimi bëhet pas skadimit
të tri ditëve nga shtrimi i çështjes
për votëbesimin, parashihet në Ku-
shtetutën e Republikës së Maqedo-
nisë së Veriut. “Qeveria dhe çdo anë-
JEMI TË GATSHËM TË BISEDOJMË ME TË GJITHË, POR JO tar i saj, për punën e tyre përgjigjen
DHE ME ATA QË KANË FILOZOFI para Kuvendit. Kuvendi mund t’i vo-
ANTISHQIPTARE tojë mocion të votëbesimit Qeveri-
Këshilli i Përgjithshëm i BDI-së u mblodh dje për së. Çështje për besimin e Qeverisë
të diskutuar zhvillimet e fundit në skenën politike mund të shtrojnë të paktën 20 de-
të krijuara pas dorëheqjes së kryeministrit Zoran putetë. Mocioni për votëbesimin e
Zaev dhe paralajmërimeve të opozitës për një Qeverisë bëhet pas skadimit të tre
shumicë të re parlamentare. “Është një mbledhje e ditëve nga shtrimi i çështjes për be-
këshillit të përgjithshëm, organi më i lartë i BDI-së, për analizë të sim”, thuhet në nenin 92 të Kushte-
situatës në përgjithësi. Unë jam në bisedime me të gjitha palët të tutës së RMV-së. Vendimi për mo-
cilat kanë për orientim qasjen euroatlantike, por jo me partitë që cionin e votëbesimit të Qeverisë
kanë prioritet filozofinë anti-NATO, filozofinë anti-amerikane, sillet me shumicë votash nga num-
filozofinë anti-europiane, filozofinë anti-shqiptare, me këto s’kemi ri i përgjithshëm i deputetëve. Nëse
dhe s’do kemi asnjë komunikim” tha Ahmeti. Qeverisë i votohet mosbesim, Qeve-
ria është e obliguar të japë dorëhe-
qje, parasheh Kushtetuta. Në nenin
zikohen krerët partiak (njësoj Mickoski dje përmes një pres konfe- e njëjtë 92 thuhet edhe se çështja e
ndodhi në vitin 2017), koalicionimi rence njoftoi se do të presin deri të sërishme për votëbesimin e Qeveri-
absurd me Apasievin dhe mospa- hënën në orën 14:30 që Zaev ta së nuk mund të shtrohet para skadi-
sja e durimit që të marrin pushtetin dorëzoj dorëheqjen në Parlament mit të 90 ditëve nga votimi i fundit
pasi të kenë legjitimitetin", ka për- në të kundërtën, në orën 14:30 do të për besim, përveç nëse çështjen për
funduar Aliti. dorëzojnë nënshkrimet për votim besimin e shtron shumica e numrit
Edhe pse Mickoski të premten të mosbesimit të Qeverisë aktuale. të përgjithshëm të deputetëve. Në
paralajmëroi se në qoftë se Zaevi të “Do të jem si zakonisht, preciz. Deri nenin 93 të Kushtetutës, midis tjera-
shtunën nuk e deponon në Parla- në orën 14.30 presim, dhe më pas sh, parashihet se Qeverisë së cilës i
ment dorëheqjen e tij nga posti i do ta nisim procedurën për mosbe- është votuar mosbesim, e cila ka
kryeministrit, do të nisë iniciativë simin e qeverisë”, tha Mickoski duke dhënë dorëheqje ose të cilës man-
për votëbesimin e Qeverisë, shtuar se fillimisht duhet të rrë- dati i është ndërprerë për shkak të
megjithatë ai ndërroi mendje dhe zohet kjo qeveri dhe më pas do të shpërndarjes të Kuvendit, mbetet
këtë punë tani e shtyn për të hënën. pasojnë procedurat tjera. Ai poash- në detyrë deri në zgjedhjen e Qeve-
Lideri i VMRO-DPMNE-së, Hristijan tu ka mohuar raportimet se depute- risë së re.
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
në merita dhe se është i justi- Bullgarinë. “Interesi më i madh i
fikuar të filloj. Unë e kuptoj si një Maqedonisë për momentin është
mesazh të tillë dhe mendoj se të ketë një qeveri efektive, e cila
është sigurisht një mesazh i do të jetë në gjendje të vazhdojë
rëndësishëm. negociatat me Bullgarinë për të
Nëse dorëheqja e tij është një rea- zhbllokuar integrimin në BE.
gim i ekzagjeruar, nuk e di. Nëse Mendoj se një qeveri e qëndrue-
mesazhi ndihmon, rezultati do të shme do të ndihmojë. Mosmarrë-
jetë i mirë, por sigurisht që duhet veshja nuk do të zgjidhet vetë, por
të shohim nëse do të jetë kështu”, do të ketë një adresë, dikush që
thotë Bieber. do të ketë stabilitet politik dhe
Ai thotë se stabiliteti i qeveri- nuk do të shqetësohet për
procesin tonë, pavarësisht se të së në Shkup është vendimtar për zgjedhjet për disa muaj”, shton
gjithë janë dakord se ai bazohet zgjidhjen e mosmarrëveshjes me Bieber.
4 AKTUALE
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021

SIPËRMARRËSIA

Hendek i madh mes grave dhe burrave

Se pjesëmarrja e grave
në drejtimin e
bizneseve dhe fermave
bujqësore është shumë
më e ulët në krahasim
me pjesëmarrjen e
burrave, konfirmohet
edhe nga Federata
Kombëtare e
Fermerëve. Ata
theksojnë se vetëm
pesë për qind e grave në
zonat rurale zotërojnë
pronën e tyre. Sipas
tyre, problemi qëndron
te normat tradicionale
të cilat janë të
pranishme në zonat
rurale më pak të
zhvilluara dhe jo te
ligjet
Koha Zenel MIFTARI
Shkup, 7 nëntor - Gratë sipërmarrë-
se në vendin tonë fatkeqësisht për-
ballen me paragjykime të ndrysh-
me dhe që e bënë rrugëtimin e tyre
më të vështirë deri në arritjen e
suksesit të biznesit së tyre. Për t’u
dalë në ndihmë grave, shpesh mer-
ren iniciativa të ndryshme si nga
institucionet vendore ashtu edhe
atyre ndërkombëtare, të cilat për-
piqen t’i inkurajojnë dhe mbështe-
sin gratë në synimet e tyre për të
nisur një biznes apo për ta rritur
biznesin e tyre aktual. Pavarësisht
mbështetjes, ende ekziston një
dallim i madh në mes numrit të
bizneseve që drejtohen nga bur-
rat dhe atyre që drejtohen nga
gratë.
Ndërkohë sipas të dhënave të
publikuara nga Enti Shtetëror i Sta-
tistikave (ESHS), ka 125.885 sipër-
marrës dhe pronar të bizneseve
vetëm 29.198 janë gra apo rreth 23
për qind. Se pjesëmarrja e grave
në drejtimin e bizneseve dhe fer-
mave bujqësore është shumë më e
shembujve pozitivë të barazisë gji-
nore dhe qasjes së barabartë të
burrave dhe grave në pronësi të
pronës bujqësore”, deklaroi Mitrev-
ska.
Nga ana tjetër, Zhivka Gjurçi-
novska nga fshati Tumçevishtë i
Gostivarit, ka deklaruar se ajo jeton
në një rajon ku ka edukim pa-
triarkal dhe për çdo gjë vendos
burri. “Kur morra vendimin të kuj-
desem vet për gjendjen time eko-
nomike, situata është tensionuar
paksa. Bashkëshorti më thoshte se
nuk të mungon asgjë, pse të duhet
kjo iniciativë e kështu me radhe.
Por unë nuk u dorëzova, ishe e ven-
dosur, ambicioze dhe t’ju tregoj të
gjithëve se gratë mund të drej-
tojnë një biznes”, deklaroi ajo.
Nga prodhimi i qumështit dhe
produkteve të qumështit, deri te
ulët në krahasim me pjesëmarrjen janë faktor kufizues, por nga ana prodhimi dhe përpunimi i fermave
e burrave, konfirmohet edhe nga tjetër janë normat dhe stereotipat të lajthisë, kjo grua u ka dëshmuar
Federata Kombëtare e Fermerëve. tradicionale që janë sfidë edhe më bashkëfshatarëve se një grua
Ata theksojnë se vetëm pesë për e madhe për këto gra”, tha Mitrev- mund të jetë po aq e suksesshme
qind e grave në zonat rurale zotë- ska. Sipas saj, ajo që nevojitet të sa edhe burri i saj. Edhe pse shumë
rojnë pronën e tyre. Sipas tyre, pro- rregullohet urgjentisht është fuqi- vite më parë ishte e pamenduesh-
blemi qëndron te normat tradicio- zimi i rolit të gruas në zonat rurale. me që prona të ishte në emër të
nale të cilat janë të pranishme në “Përfshirja e grave në sigurimin e një gruaje, tani ajo thotë me kre-
zonat rurale më pak të zhvilluara ushqimit është shumë e rëndësish- nari se më në fund e ka në pronësi
dhe jo te ligjet. me dhe ky problem nuk është tokën në të cilën prodhojnë lajthi.
Biljana Petrovska Mitrevska vetëm te ne. Prandaj, është e ne- Ndryshe, një nga aktivitetet krye-
nga Federata Kombëtare e Fer- vojshme të punohet për fuqizimin sore në zbatimin e programit
merëve, ka deklaruar se gratë në më të madh ekonomik të grave në kombëtar për bujqësi dhe zhvillim
zonat rurale përballen me shumë mënyrë që të kontribuojë në sigu- rural është masa pilot 115, përmes
sfida, në radhë të parë me diskri- rimin e ushqimit, por edhe të inku- së cilës ministria nënshkroi marrë-
minimin, pastaj me mos pasjen e rajojë zhvillimin e ekonomive buj- veshjen me 250 gra për dhënien e
qasjeve në shërbimet sociale, qësore. Duhet të rritet një granti të pakthyeshëm prej
shëndetësore dhe arsimore. “Këto bashkëpunimi dhe promovimi i 3.000 eurove.

RAPORTI I AGJENCISË PËR REJTING KREDITOR |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Sistemi bankar e konfirmoi rezistencën e goditjes pandemike

Sipas Bankës
popullore, në raport
është cekur edhe ajo
se shtyrja e pagesës
së kredive ishte
pothuajse
përfunduar tërësisht
në tremujorin e parë
të këtij viti, kjo na çoi
deri te rritja më e
konsiderueshme e
kredive jofunksionale
Shkup, 7 nëntor - Denari mbetet
stabil – kursi fiks është spirancë
kyçe e stabilitetit të ekonomisë së
vendit. Rezervat devizore arritën
3,7 miliardë euro në shtator dhe
duke pasur parasysh pozitën e
mirë të jashtme, presim se do të
jenë stabile edhe në vitin 2022
dhe 2023, duke mbajtur mbulim
adekuat. Rreziqet e jashtme janë
zbutur plotësisht me repo-linjën
të cilën Banka qendrore evropiane
ia miratoi Bankës popullore, Këto,
siç informoi sot Banka popullore,
janë disa nga konstatimet e agjen-
cisë për rejting kreditor “Fiç”, të pa-
raqitura në raportin me të cilin pa-
rashihet rejtingu kreditor i vendit.
“Në raport është cekur reduk-
timi i shkallës së interesit në nive-
lin më të ulët historik dhe pritja e
“Fiç”-it për politikë të lehtësuar
monetare të Bankës popullore
edhe në periudhën në vijim, në
mungesë të rritjes së shkallës së
inflacionit gjatë vitit të ardhshëm
dhe në mungesë të presioneve të
mëtutjeshme ndaj tregut vendor
devizor. Me atë rast, nga agjencia
për rejting kreditor theksojnë
met e huaja janë rezistuese”,
thuhet në kumtesën e Bankës po-
pullore. Në të shtohet se nga “Fiç”-
i vlerësojnë se sektori bankar e
mirëmbajti bazën e fuqishme,
edhe përkundër goditjes pande-
mike dhe heqjes graduale të ma-
save të sektorit financiar për
“lehtësim” të barrës financiare të
amvisërive dhe ndërmarrjeve. me
atë rast, ceket se sistemi bankar,
në mënyrë adekuate është i kapi-
talizuar dhe fitimprurës.
Sipas Bankës popullore, në ra-
port është cekur edhe ajo se
shtyrja e pagesës së kredive ishte
pothuajse përfunduar tërësisht në
edhe se ekonomia e vendit ka ho- tremujorin e parë të këtij viti, kjo
stori të inflacionit të ulët dhe të na çoi deri te rritja më e konside-
stabilitetit financiar mbështetur rueshme e kredive jofunksionale.
nga politikat kredibile makroeko- Njëherit, thonë nga Banka popul-
nomike dhe financiare, që korre- lore, në raport me fundin e vitit të
spondon me mirëmbajtjen e suk- kaluar, shkalla e kredive jofunk-
sesshme të kursit stabil devizor të sionale u rrit për vetëm 0,1 pikë
denarit. Në raport theksojnë edhe procentuale dhe më 30 qershor të
se, në mënyrë të rrjedhshme, qa- këtij viti paraqet 3,4 për qind, siç
sja drejt financimit të jashtëm ishte parashtruar nga agjencia për
është e volitshme, ndërsa investi- rejting kreditor.
 AKTUALE
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
5

Sipas njoftimeve të VITIN E ARDHSHËM QYTETARËT DO TË MUND TË JENË

deritanishme,
institucionet e para që do
PËRDORUES TË GAZIT KRONIKË
të lidhen në sistemin e Ndalohen dy shtetas
gazifikimit janë shkollat,
kopshtet për fëmijë,
institucionet e komunës,
Edhe një vit i humbur të Maqedonisë,
tentuat në hynë
ilegalisht në Kosovë
ndërmarrjet publike e
kështu me radhë, kurse
qytetarët do të duhet të
presim akoma
me gazifikimin Dy shtetas të Maqedonisë së Veriut
janë hasur nga policia në Han të Ele-
zit, duke kaluar kufirin në mënyrë ile-
gale. Rasti ka ndodhur dje te Ura e
Gurit në këtë qytet, derisa njëri nga
ata ishte i mitur. Në lidhje me rastin
është konsultuar prokurori i cili ka
rekomanduar që pas intervistimit i
dyshuari shtetas i Maqedonisë së Ve-
riut të dëbohet. Ndërsa i dyshuari i
mitur t’iu dorëzohet prindit të tij, dhe
rasti të procedohet në procedurë të
rregullt.

Koha Urim HASIPI
Tetovë, 7 nëntor - Ndërtimi i sistemit të gazi-
fikimit në aksin Shkup-Tetovë-Gostivar, i cili
filloi në dhjetor të vitit 2016 dhe që pritej të
përfundonte në dhjetor të vitit 2019, akoma
nuk është përfunduar. Ministri i Ekonomisë,
Kreshnik Bekteshi theksoi se rrjeti i gazifiki-
mit ka arritur në Komunën e Gostivarit, ndër-
sa vitin e ardhshëm do të vazhdojë drejt Ko-
munës së Kërçovës, në Strugë dhe lidhemi
me interkoneksionin, i cili është planifikuar
me Republikën e Shqipërisë. “Maqedonia e
Veriut në kontinuitet investon në rrjetin pri-
mar dhe sekondar sa i përket realizimit dhe
ndërtimit të gazsjellësit në vend. Pra, për
momentin kemi arritur në Komunën e Gosti-
varit, vitin e ardhshëm vazhdojmë drejt Ko-
munës së Kërçovës, në Strugë dhe lidhemi
me interkoneksionin, i cili është planifikuar
me Republikën e Shqipërisë. Deri në fund të
këtij viti do të fillojë edhe ndërtimi i interko-
nektorit të ri, i cili do të mundësojë rritjen e
sigurisë dhe stabilitetit në këtë drejtim”, dek-
laroi ministri Bekteshi.
Por, kur qytetarët do të mund ta shfrytë-
zojnë gazin dhe nëse ka një afat kohor për
këtë, Bekteshi u përgjigj se nga viti i ardh-
shëm qytetarët do të mund të jenë përdorues
i gazit. “Qytetarët gazin do të fillojnë ta sh-
frytëzojnë nga viti i ardhshëm, për shkak se
paralelisht me ndërtimin e rrjetit kryesor të
gazsjellësit, në përfundim e sipër jemi edhe
për firmosjen e kontratës me partnerin pri-
vat, i cili do të ndërtojë edhe rrjetin distri-
bues, i cili është i nevojshëm për kyçjen e
amvisërive, por edhe njëkohësisht industri-
së në përgjithësi”, shtoi më tej Bekteshi.
Paralajmërimet ishin se deri në fund të
vitit të kaluar ky rrjet do të përfundojë, dhe do
të kryhen testimet e para, ndërsa i tërë ky
rrjet është planifikuar që edhe komunat rura-
le të mund të kyçen, por kur do të përfundojë
nuk dihet. Sipas njoftimeve të deritanishme,
institucionet e para që do të lidhen në siste-
min e gazifikimit janë shkollat, kopshtet për
fëmijë, institucionet e komunës, ndërmarrjet
publike e kështu me radhë, kurse qytetarët do
të duhet të presim akoma. Gazifikimi i qyte-
tit të Tetovës ka qenë pjesë e platformës e të
gjithë kandidateve për kryetar të Komunës
së Tetovës. Është njoftuar në të kaluarën se
Komuna e Tetovës do të themelojë edhe një
ndërmarrje që do të menaxhojë me gazifiki-
min në qytetin e Tetovës ose do të jepet në
partneritet publik privat. Sipas informacio-
neve, ngecje në realizimin e projektit ka patur
për shkak të pandemisë Covid 19. Ngecje ishin
hasur edhe në shpronësimin e pronave ku
duhej të kalojë traseja.
Në Shkup janë
sanksionuar 133
shoferë, 63 për ngasje
të shpejtë
Ministria e Punëve të Brendshme, në
kuadër të kontrolleve të intensifikua-
ra aksionale, në territorin e Shkupit
ka shqiptuar gjithsej 133 sanksione,
prej të cilave 63 për ngasje me sh-
pejtësi më të madhe se e lejuara,
nëntë për drejtim automjeti nën
ndikimin e alkoolit dhe tre për kalim
në dritë të kuqe. Nëntë sanksione
janë vendosur për drejtimin e au-
tomjetit pa patentë shofer, si dhe
katër për përdorimin e celularit. “Kon-
trollet e përforcuara vazhdojnë edhe
në ditët në vijim. U bëjmë apel të
gjithë pjesëmarrësve në komunika-
cion t’i respektojnë rregullat dhe di-
spozitat dhe bashkërisht të kontri-
buojmë për rrugë më të sigurta”,
thonë nga MPB-ja.

Nga e marta MICKOSKI TAKON KRERËT E KOMUNAVE |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

reshje shiu dhe
ulje e
temperaturave
Shkup, 7 nëntor - Moti në ditët
në vijim do të jetë mesatar
deri në vranësira të konside-
rueshme. Të martën do të ketë
reshje të dobëta lokale shiu
dhe erë të fortë veriore, e cila
do të shkaktojë ulje të tempe-
raturës ditore, sidomos nga e
mërkura. Nga fundi i javës do
të jetë më kthjellët, kështu që
temperatura e mëngjesit do të
jetë në rënie.
Sipas DPHM, temperaturat
minimale të premten dhe të
shtunën do të jenë nën zero
dhe do të lëvizin nga -3 deri në
pesë gradë, ndërsa ato ditore
maksimale do të arrijnë deri
në 19 gradë. Temperaturat e
mëngjesit nesër do të lëvizin
në interval prej 4 deri në 9
gradë, ndërsa ato ditore nga 16
deri në 24 gradë.
Kërkon përmbushjen e premtimeve
Shkup, 7 nëntor - Hristijan Micko-
ski gjatë ditë së sotme ka njof-
tuar se ka pasur takim me krye-
tarët e komunave nga radhët e
VMRO-DPMNE-së. Ai tha se pa-
varësisht zhvillimeve në nivelin
qendror, nuk duhen harruar
premtimet në zgjedhjet lokale.
“Gjithçka që kemi premtuar
duhet të realizohen. Pa dallim se
një numër i madh ii komunave
janë të zhytur në borxhe, duhet
angazhim maksimal për t’i reali-
zuar premtimet, dhe e gjithë kjo
nuk duhet të jetë arsyetim”, tha
Mickoski. Mickoski tha se do të
kërkojë nga kryetarët e komuna-
ve që në 30 ditë e ardhshëm të fil-
lojnë 3 projekte kapitale infra-
strukturore që të zgjidhin
problemet e qytetarëve. “Është e
nevojshme të dëshmojmë se atë
që e themi, e mendojmë dhe e
realizojmë. Menjëherë të heqin
dorë nga përdorimi i makinave
zyrtare jashtë nevojës së ko-
munës dhe mos të ketë shpenzi-
me tw panevojshme, të dalin në
teren dhe të zgjidhin së bashku
problemet me qytetarët. Vendi
ynë nuk është në zyre por në me-
sin e popullit. Çdo premtim që e
kemi dhënë nuk e harrojmë, be-
simin nuk do ta keqpërdorim, po
vijnë kohëra të reja”, u shpreh
Mickoski,
Arrestohen tre shtetas
serbë për teste të
falsifikuara PCR
Policia në pikën kufitare “Tabanovcë”
dje ka arrestuar S.U. (50), S.Sh.(55)
dhe M.J. (35), të gjithë nga Republika
e Serbisë, për shkak të dyshimit të ba-
zuar se kanë falsifikuar testet PCR.
Sipas MPB-së, personat i janë dorë-
zuar zyrtarëve policorë nga SPB Ku-
manovë për procedurë të mëtutjesh-
me.
Sjellje agresive në
spitalin e Shkupit,
thyen xhamin e derës
Një grua 49 vjeçare nga Shkupi është
ndaluar për shkak të incidenteve në
Klinikën për Gastroenterohepato-
logji, njofton policia. Siç informojnë
nga MPB-ja, gruaja dje në Klinikë
është sjellë në mënyrë agresive dhe
ka dëmtuar xhamin e derës. Pas
dokumentimit të plotë të rastit, ndaj
saj do të bëhet procedimi përkatës, si-
pas policisë.
6 AKTUALE Koha, e hënë, 8 nëntor 2021

TREKËNDËSHI I DHIMBJES NË DIBËR

Kriza, varfëria dhe papunësia

Shumë familje dibrane
që janë shfrytëzues të
ndihmave sociale
thonë se me katër mijë
denarë s'mund të
blejnë as speca dhe
domate e lëri më
pagesat mujore ose
diçka tjetër. Gjithashtu
edhe familjet të cilët
s'kanë të ardhura të
tjera pos një pension të
prindit, thonë se nuk
mund t'ia dalin assesi
me harxhimet mujore
Koha
Dibër, 7 nëntor - Dibra qytet i mër-
gimtarëve, tepricës teknologjike, i
papunësisë, i të shpërngulurve, ku
të gjithë jetojnë sipas mundësive.
Këto i hasim në gjithë komunën,
por tek disa familje vërehet varfë-
ria e skajshme. Falë disa mërgim-
tarëve humanist ju sigurojnë edhe
ushqime mujore disa familjeve so-
ciale. Por jeta kërkon çdo dit e
gjithçka. Varfëria ka trokitur te
shumë dyer të familjeve të cilët
Vjollca SADIKU
janë të papunë, me një rrogë apo
një pension. Ata janë të detyruar të
jetojnë me një ekonomi të ulët. Të
papunë, të varfër, dhe jo rrallë herë
dëgjohet se si ta kalojnë muajin,
me çfarë t'i paguajnë pagesat
mujore siç janë rryma, telefoni, uji
dhe shpenzimet të tjera mujore.
Ndërsa ka edhe të atillë që pensio-
ni apo të ardhurat e ulëta që kanë,
i çojnë duke blerë medikamentet e
nevojshme që kanë probleme
shëndetësore.
Por edhe ato i blejnë me kursi-
me. Shumë familje dibrane që janë
shfrytëzues të ndihmave sociale
thonë se me katër mijë denarë s'-
mund të blejnë as speca dhe do-
mate e lëri më pagesat mujore ose
diçka tjetër. Gjithashtu edhe fa-
miljet të cilët s'kanë të ardhura të
tjera pos një pension të prindit,
thonë se nuk mund t'ia dalin as-
sesi me harxhimet mujore. Në
Dibër në çdo mbarim të sezonit,
në vitrinat e shumë dyqaneve, të
cilët kanë zbritje sezonale të mal-
lrave, dibranët të cilët kanë fëmijë,
vrapojnë t'ju sigurojnë fëmijëve të
tyre gjërat që u duhen. Jo vetëm
familjarët ballafaqohen me pro-
blemin e krizës, por edhe të rinjtë
e ndjejnë mungesën e papunësisë.
Ardiani 28 vjet, i diplomuar dhe i
papunë, thotë se sa mund e para ka
harxhuar për shkollim por as nga
së afërmi s'mund t'i nxjerr ato që
ka shpenzuar. "Me halle mbarova
studimet, me kursime me mund
dhe sa net pa gjumë. Por tani kur
kam diplomën pres dhe ikin ditët e
muajt. Edhe nëse punoj punë sezo-
nale si kamarier, marr një pagë mi-
nimale", thotë ai. Të njëjtin men-
dim e kanë edhe disa të rinj dibran
që janë të diplomuar e të papunë.
Ata janë të revoltuar duke thënë
se ç'mund të blejnë me kaq të
ardhura të ulëta, ku shkoi mundi
dhe shpenzimet që kanë harxhuar
për shkollimin.
Mirëpo nga ana tjetër mërgim-
tarët janë ata që mbajnë në shumë
raste familjarët e tyre. Ndër ata të
cilët u sigurojnë ushqime mujore
shumë familjeve me problem ek-
streme sociale është edhe ndihma
me ushqim mujor nga humanisti
Arti Seferi, i cili për çdo muaj furni-
zon me artikuj ushqimor disa fa-
milje me nevojë. Këto ditë një
ndihmesë solli edhe mërgimtari
nga Zvicra. Familja e Basrti Jakupit
ndihmuan një familje tepër në ne-
vojë duke ju siguruar gjithçka që ju
nevojiteshin për të kaluar këtë
dimër. Por si gjesti human i Artit,
Bastriut etj, ka edhe nga disa mër-
gimtar të tjerë të cilët janë sigu-
rues të ushqimit të disa familjeve
për çdo muaj. Kriza, varfëria dhe
papunësia në Dibër është një
trekëndësh, i cili është i lidhur ngu-
shtë njëra me tjetrën, sidomos në
këto kohë të pandemisë.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

PROBLEME ME PLASMANIN

Kërpudha me bollëk, por mungon pika e grumbullimit

Pas grumbullimit,
problem u mbetet shitja
e tyre, ngase nuk kanë
ndonjë pikë të caktuar të
shitjes. Mbledhësit e
kërpudhave i dinë pikat e
grumbullimit në qytetet
të tjera të vendit,
gjegjësisht në disa
qytete të afërta të Dibrës,
ku i marrin kërpudhat e
mbledhura
Koha
Dibër, 7 nëntor -Në Dibër ka filluar
mbledhja e kërpudhave të egra,
megjithëse këtë vit nuk ka patur
shumë për të mbledhur, me re-
shjet e shiut filluan që të përha-
pen shpejt në shumë pjesë malore,
por për shumë familje të kësaj pje-
se të vendit, mbledhja e kërpudha-
ve është burim i ekzistencës. Sido-
familje dibrane, sidomos të rrethit
të Dibrës, është një ndihmesë e
madhe për buxhetin familjar.
Mbledhësit e kërpudhave i
dinë pikat e grumbullimit në qyte-
tet të tjera të vendit, gjegjësisht në
disa qytete të afërta të Dibrës, ku i
marrin kërpudhat e mbledhura.
Andaj gjatë periudhës së
mbledhjes së tyre, njerëzit duhet
të jenë të kujdesshëm, ndërkaq për
ato kërpudha që njeriu nuk është i
sigurt, nëse janë helmuese ose jo,
duhet që të mos konsumohen. Për
dallim nga gështenjat që janë pro-
dukt i punës së pemëtarëve të vye-
shëm të asaj ane, kërpudhat e ma-
leve janë kryekëput dhuratë e
Vjollca SADIKU mos kërpudha mbledhin banorët e puna e gjuetisë, dikujt i buzëqesh zimi nga fshati Xhepisht. natyrës, të cilat mbijnë e rritën
disa fshatrave të Komunës së Di- fati më shumë e kujt tjetër më pak. Ai shton se disa vite më parë gjatë natës në malet tona, pa pasur
brës. Pas grumbullimit, problem u mbe- ka filluar së bashku me familjen të nevojë për përkujdesjen të askujt.
Rajoni ynë është i pasur me tet shitja e tyre, ngase nuk kanë mbledhin kërpudha për të sigu- Edhe pse mbledhja e kërpudhave
disa lloje të kërpudhave, por me ndonjë pikë të caktuar të shitjes. ruar kafshatë e gojës. “Në munge- nuk është aq punë e lehtë dhe pa
bollëk ka kërpudha Porcini dhe “Si çdoherë mbetemi në mëshirën së të ndonjë pike të rregullt grum- rreziqe, shkaku i prezencës së
kërpudha gocë deti. Edhe pse naty- e fatit, se kush do të vijë i pari në bulluese, kërpudhat e mbledhura madhe të gjarpërinjve, banorët,
ra jonë na ka dhuruar shumë lloje fshat për blerjen e kërpudhave, me mund e me djersë shiten lirë, nga mëngjesi i hershëm e deri në
të kërpudhave, është vështirë t’i ngase me kalimin e orëve kër- edhe pse për t’i blerë në treg arrin mbrëmje vonë ja mësyjnë zonave
njohim kërpudhat helmuese. Edhe pudhave u bie vlera, derisa edhe dhjetëfishin e çmimit”, shprehet malore për të gjetur sa më shumë
puna e kërpudhave është sikurse dëmtohen tërësisht”, thotë Mila- Milazimi dhe shtoi se për shumë kërpudha.

Boyan Rasate u
ndalua nga policia
dhe ai po përballet
me akuzat për
huliganizëm dhe
përfshirje në dhunë,
tha në një deklaratë
më 3 nëntor Zyra e
Prokurorit në Sofje
Në Bullgari, një kandidat na-
cionalist i krahut të djathtë për
zgjedhjet presidenciale që mbahen
këtë muaj (nëntor, 2021) është arre-
stuar dhe akuzuar për një sulm në
një qendër të komunitetit LGBT
(homoseksual, lesbike, biseksual
dhe transgjinor) në Sofje. Boyan
Rasate u ndalua nga policia dhe ai
po përballet me akuzat për huliga-
nizëm dhe përfshirje në dhunë, tha
në një deklaratë më 3 nëntor Zyra e
Prokurorit në Sofje. Ndjekjes pe-
nale iu hap rruga pasi disa ditë më
parë atij iu hoq imuniteti ligjor si
kandidat presidencial. Për të dyja
veprat penale parashihet dënim
me burgim. Bullgaria është vend
anëtar i Bashkimit Evropian. Proku-
rorët thanë se 50-vjeçari, Rasate,
nuk e ka pranuar fajësinë.
SI NDODHI NGJARJA?
Më 30 tetor, një grup prej rreth
10 personash sulmuan dhe vanda-
lizuan Rainbow Hub, një qendër
për organizimin e ngjarjeve të
lidhura me komunitetin LGBT në
qendër të Sofjes. Fondacioni Bilitis
që merret me drejtimin e kësaj
qendre akuzoi Rasate se drejtoi sul-
min. Qendra është e vendosur në
një bllok apartamentesh në krye-
qytetin bullgar, dhe më 30 tetor ki-
shte organizuar një ceremoni, kur
grupi hyri brenda dhe filluan të
shkatërronte çdo gjë që i dilte për-
para. Mobilje të shkatërruara, disa
prej tyre të lyera me ngjyrë të zezë,
shihen të shpërndara në këtë
TRENDI I IKJES SË MJEKËVE
Për katër vite janë larguar mbi 400 mjekë nga Kosova
Kushtet jo të mira të
punës dhe pagat e
ulëta, kanë bërë që
kuadri specialistik
mjekësor të ikë nga
Kosova në vende të
ndryshme të botës.
Vetëm për katër vjet
nga Kosova kanë ikur
mbi 400 mjekë
Me kushtet e punës, politikat
shëndetësore dhe me pagesë, nuk
janë pajtuar shumë mjekë specia-
listë, andaj kjo ka qenë edhe ar-
syeja e ikjes nga Kosova për të
kërkuar punë në vende të ndrysh-
Kandidati bullgar për president
akuzohet për sulm në qendrën LGBT
qendër, pas incidentit. Rasate aku-
zohet gjithashtu se ka goditur me
grusht njërën prej grave brenda
qendrës në momentin e sulmit, si
dhe ka mbajtur një thikë. “Në
mënyrë që t’i ndaloj ata të hyjnë
fillova të bërtas: Jo! Ai (Rasate) më
goditi dhe vazhdoi të hynte brenda.
Të tjerët e ndiqnin", tha për Shërbi-
min Bullgar të Radios Evropa e Lirë,
aktivistja e kësaj qendreje, Gloriya
Filipova.
Një grup prej disa personash
ishin mbledhur në qendrën Rain-
bow Hub në orën 17:00 më 30 tetor
për atë që Fondacioni Bilitis e për-
shkroi më vonë si një "mbledhje
trans-komunitare". Rreth gjysmë
ore pasi filloi takimi, ra zilja e derës,
tregon Filipova. "Një vajzë shkoi ta
hapte. Edhe unë shkova te dera për
të parë se kush ishte. Ndërsa po
afrohesha, një grup burrash ta-
shmë po hynin brenda", tha ajo.
Shumë shpejt ajo e kuptoi se Rasa-
te po e drejtonte bandën.
Ata filluan menjëherë të thye-
nin mobiljet, të rrokullisnin tavoli-
na dhe karrige, të ngjyrosnin nëpër
mure, si dhe të thyenin një kompju-
ter që përdorej për të transmetuar
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
me të Evropës e më gjerë. Kryetarit
i Odës së Mjekëve të Kosovës, dr.
Pleurat Sejdiut në një prononcim
për Telegrafin konfirmoi se largimi
i mjekëve po ndodh për shkak të
kushteve të punës. “Gjatë një mini-
sondazhi që e bëjmë me rastin e
aplikimit për dokumentin e nevoj-
RAJON
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
7
kandidimit në zgjedhje, Rasate tha
se nuk është e rëndësishme nëse
ai ka imunitet ose jo për të kandi-
duar por, sipas tij, e rëndësishme
është që Bullgaria nuk është shtet
ku sundon ligji. "Unë besoj se Bull-
garia nuk është një shtet ligjor dhe
ajo që kemi këtu në vend të gjyqë-
sorit është drejtësia në rrugë. Pa-
varësisht nëse funksionon në këtë
apo atë drejtim, gjithsesi është
drejtësi e rrugës. Por, ka diçka më të
rëndësishme që dua të them për
imunitetin tim. Nuk është aq e
rëndësishme nëse kam apo nuk
online ceremoninë. Gjatë kaosit tanë pas këtij sulmi të pakuptimtë". kam imunitet. Gjëja më e rëndësi-
disa anëtarë të komunitetit LGBT, Organizata Joqeveritare ILGA-Eu- shme është imuniteti që gëzojnë
që ishin brenda qendrës, arritën të rope, e cila mbron interesat e ko- ende njerëzit që po përhapin pro-
dilnin jashtë. "Por, shumica prej munitetit LGBT, e dënoi sulmin dhe pagandë të pedofilisë mes adole-
nesh ishim shtangur dhe prisnim u kërkoi autoriteteve bullgare "të shentëve", tha ai. Në një postim në
që të përfundonte", rrëfen Filipova. dënojnë publikisht sulmet, të he- Twitter, Komisionarja e Këshillit të
Pasi përfunduan vandalizimin e tojnë dhe të sanksionojnë sulmue- Evropës për të Drejtat e Njeriut,
qendrës, sulmuesit filluan të lar- sit". Ky sulm ka hedhur dritë mbi Dunja Mijatoviq, u kërkoi autorite-
gohen, por jo edhe kandidati për mungesën e tolerancës ndaj komu- teve bullgare që të kryejnë një he-
president i Bullgarisë. nitetit LGBT në Bullgari. tim të shpejtë për sulmin kundër
“Ai u ndal para meje. Kjo më Më herët, Fondacioni Bilitis ki- Rainbow Hub, duke e quajtur atë
frikësoi sepse ai më kishte goditur shte njoftuar se ka paraqitur në Mi- "një shembull tjetër shqetësues të
një herë dhe nuk e dija nëse do të nistrinë e Drejtësisë në Bullgari një kërcënimeve në rritje kundër OJQ-
më godiste përsëri”, tha Filipova. "I peticion me më shumë se 8 mijë ve që punojnë për të drejta për ko-
thashë, pasi e bëtë këtë mund të nënshkrime përmes së cilit munitetin LGBTI”. Organizata
largoheni? Ai tha: "Jo, kam akoma kërkohej që të përfshihen në Ko- ndërkombëtare për të Drejtat e
një punë dhe nxori një thikë", thotë din Penal krimet e urrejtjes bazuar Njeriut, Amnesty International, tha
ajo. në orientimin seksual dhe identite- përmes një deklarate se autoritetet
tin gjinor. Më 27 tetor, Gjykata Ku- bullgare tani duhet të ndryshojnë
KOMUNITETI NDËRKOMBËTAR E shtetuese bullgare vendosi se fjala ligjin dhe të përfshijnë dhunën ho-
DËNON SULMIN "gjini" zbatohet vetëm në "kupti- mofobike si krim të urrejtjes. Me
Sulmi në Rainbow Hub është min biologjik", duke zhgënjyer ata Kodin Penal të Bullgarisë krimet e
dënuar jo vetëm në të gjithë spek- që besojnë se fjala duhet të ketë urrejtjes trajtohen si akte huliga-
trin politik bullgar, por edhe nga një përkufizim më të gjerë. I lindur nizmi. "Nuk ka dyshim se sulmi në
disa ambasada në Sofje, duke përf- si Bojan Stankov, Rasate është the- Qendrën Komunitare Rainbow
shirë atë të Shteteve të Bashkuara, meluesi i Bashkimit Kombëtar Bul- Hub ishte i motivuar nga urrejtja
Mbretërisë së Bashkuar dhe lgar (BNS), por nuk e drejton më. Ai dhe ky incident i tmerrshëm ka
Francës. Më 1 nëntor, ambasadorët njihet për retorikën e tij kundër ko- nxjerrë në sipërfaqe mangësitë e
vizituan Rainbow Hub. Ata thanë munitetit LGBT dhe migrantëve. sistemit të drejtësisë në Bullgari",
se vizita bëhet "për të shprehur so- Pasi Komisioni Qendror i tha grupi i të drejtave të njeriut me
lidaritetin me miqtë dhe partnerët Zgjedhjeve ia hoqi mundësinë e qendër në Londër.
sin që veprimtarinë e tyre ta zh- ngritjes së cilësisë të shkollimit
villojnë në ndonjë vend tjetër specialistik, ngritja e pagave si dhe
është kryesisht mosha e mesme. precizimi ligjor për punësimin e
“Gjatë këtyre 4 viteve të fundit, afër 300 mjekëve të pa punë, por
nga funksionalizimi i OMK-së, shihet që nuk kemi hasur nga
janë larguar 454 mjek e kryesisht MSH-ja në mirëkuptim apo ba-
mosha mesatare e tyre është pak shkëpunim rreth kësaj çështje”,
mbi moshën 31 vjeçare”, vazhdon përfundon ai.
tutje ai. Kurse dr. Pleurati thotë që Ndryshe, sipas të dhënave të
nuk kanë qëndruar duarkryq, për- publikuara në tetor nga Agjencia e
ballë këtij trendi të ikjes së mjekë- Statistikave të Kosovës (ASK),
ve nga Kosova, ai pohon që në Mi- thuhet se më 2020 numri i
nistrinë e Shëndetësisë kanë përgjithshëm i të punësuarve në
shëm për punësim në shtetet e BE- shkuar me propozime konkrete sistemin shëndetësor ishte 13,518.
së por jo vetëm, shumica janë dek- për gjetjen e zgjidhjes së këtij pro- Prej tyre, 3,555 ishin mjekë specia-
laruar se largohen për shkak të ku- blemi por nuk kanë hasur në ba- listë, kurse 8,386 infermierë dhe
shteve të punës , pastaj vijnë shkëpunim nga këta të fundit. “Ne 1,577 staf jomjekësor. Paga bruto e
kualiteti i shkollimit specialistik në disa raste ju kem bërë MSH-së mjekëve specialistë është rreth
dhe rrogat” thotë ai. propozime konkrete për rregulli- 600 euro në muaj, derisa infermie-
Po ashtu Sejdiu tregon që mo- min e kësaj, çështje si përmirësimi ri, për punën që kryen, paguhet
sha e atyre mjekëve të cilët vendo- i kushteve të punës, mënyra e rreth 300 euro në muaj.
8 GLOBI
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021

DODIK PAS TAKIMIT ME ORBANIN

Vazhdojmë bashkëpunimin e shkëlqyer

Gjatë drekës, nikoqirët
dhe mysafirët
shkëmbyen dhurata,
pas së cilave
delegacioni hungarez u
kthye në Budapest.
Takimi u shoqërua me
masa të forta sigurie,
ndërsa gjatë arritjes
dhe nisjes së
delegacionit, një pjesë
e rrugës pranë
aeroportit të Banja
Llukës u mbyll për
qarkullim
Anëtari i Presidencës trepalë-
she të Bosnje - Hercegovinës, Millo-
rad Dodik, pas “vizitës miqësore” të
kryeministrit hungarez Viktor Or-
ban në Bosnje, më 6 nëntor, ka
thënë se njësia e Bosnje-Hercego-
vinës (BeH), Republika Sërpska dhe
Qeveria në Budapest “e vazhdojnë
bashkëpunimin e shkëlqyer”. “Ne
jemi mirënjohës për mirëkuptimin
që Hungaria ka për Republikën Sër-
pska dhe ne jemi gjithmonë këtu
për të pritur miqtë tanë të mirë”, ka
thënë Dodik, i cili priti një delega-
cion hungarez në Llaktashi afër
Banja Llukës, në veriperëndim të
Bosnje- Hercegovinës. Në delega-
cionin hungarez ishte i pranishëm
edhe ministri i Jashtëm i këtij shte-
ti, Peter Sijarto. Orban ka qëndruar
për vizitë në Bosnje rreth dy orë.
Pas uljes në aeroport, delegacioni
shkoi për një drekë pune në një re-
storant në Llaktashi, ku përveç Do-
dikut, mori pjesë edhe Radovan Vi-
shkoviq, kryeministër i Republikës
Sërpska (një nga dy entitetet në Bo-
snje-Hercegovinë).
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Gjatë drekës, nikoqirët dhe my-
safirët shkëmbyen dhurata, pas së
cilave delegacioni hungarez u
kthye në Budapest. Takimi u sho-
qërua me masa të forta sigurie,
ndërsa gjatë arritjes dhe nisjes së
delegacionit, një pjesë e rrugës
pranë aeroportit të Banja Llukës u
mbyll për qarkullim. Për këtë vi-
zitë të Orbanit në Bosnje - Herce-
govinë, e cila u paralajmërua
vetëm dy ditë më parë, ndonëse
bëhet fjalë për shefin e ekzekutivit
të një vendi anëtar të Bashkimit
Evropian, nuk ka pasur akreditim
të gazetarëve. Ndërkaq, gjatë vi-
zitës, as nikoqirët dhe as mysafirët
nuk u janë drejtuar mediave.
ME DODIKUN, PAS TAKIMIT ME
SCHMIDTIN
Në prag të vizitës në Bosnje -
Hercegovinë, kryeministri i Hun-
garisë, Orban është takuar më 3
nëntor me Christian Schmidt, Për-
faqësuesin e ri të lartë të bashkësi-
së ndërkombëtare për Bosnjën,
është thënë nga kabineti i kryemi-
nistrit të Hungarisë për agjencinë
hungareze të lajmeve MTI. Orban
dhe Schmidt kanë diskutuar lidhur
me situatën në rajonin e Ballkanit,
thuhet në deklaratë. Milorad Do-
dik, anëtar i Presidencës trepalë-
she të Bosnjës dhe kreu i partisë
më të fuqishme në Republikën Sër-
pska, Aleanca e Social-Demokratë-
ve të Pavarur (SNSD), ka deklaruar
në mënyrë të përsëritur se Repu-
blika Sërpska nuk pranon emëri-
min e Christian Schmidt dhe as
ndonjë nga kompetencat e tij.
Pas fjalimit të Schmidt në Par-
lamentin e Bosnjës, më 28 tetor,
Dodiku ka thënë se Përfaqësuesi i
lartë nuk kishte status diplomatik
dhe se do t’i kërkonte Këshillit të
Sigurimit të Kombeve të Bashkua-
ra (OKB) që të mos emërojë më
askënd në këtë pozicion.
VIZITA NË PRAG TË ARDHJES SË
ESCOBARIT NË BOSNJE-
HERCEGOVINË
Orban u takua me Dodikun një
ditë përpara se të arrijë në Bosnje,
Gabriel Escobar, zëvendës-
ndihmës Sekretari amerikan i Sh-
tetit për Evropë dhe Euroazi. Duke
folur për Radion Evropa e Lirë, më
5 nëntor, Escobar ka thënë se ai do
të vendoste më vonë, në konsul-
tim me ambasadorin e SHBA-së
në Bosnjë e Hercegovinë, Eric Nel-
son, nëse do të takohet me Do-
dikun, por theksoi se “çdo hap drejt
minimit të Dejtonit, përfshirë atë
që Millorad Dodik po bën tani,
është shumë e dëmshme dhe
shumë destabilizuese për rajonin”.
Diplomati amerikan theksoi se
korrupsioni është arsyeja kryesore
e përpjekjeve të Dodikut për të
dobësuar institucionet qendrore
në Bosnje-Hercegovinë.
“Ajo që po bën Millorad Dodik
është se ai po përpiqet të mbrojë
pushtetin dhe paratë e tij. Unë u
kërkoj njerëzve që të mos bien në
këtë grackë, të mos e lejojnë atë ta
bëjë këtë”, theksoi Escobar. Dodik,
në vazhdimësi, ka paralajmëruar
se planifikon të tërheqë pëlqimin e
tij për marrëveshjet për Forcat e
Armatosura të Bosnje- Hercego-
vinës, të anulojë ligjet për Gjykatën
dhe Prokurorinë e BeH, Autoritetin
e Taksave Indirekte (ITA), Agjen-
cinë Shtetërore të Hetimit dhe
Mbrojtjes (SIPA) dhe Agjencia e In-
teligjencës dhe Sigurisë (OBA). Që
nga fundi i korrikut, përfaqësuesit
e Republikës Sërpska kanë bojko-
tuar punën e institucioneve shtetë-
rore lidhur me një vendim për të
ndryshuar Kodin penal të Bosnjës,
të vendosur nga ish-Përfaqësuesi i
Lartë, Valentin Inzko, i cili ndalon
mohimin e gjenocidit dhe krimeve
të tjera të luftës.
ME ÇFARË SHKASI ORBAN
VIZITOI BOSNJËN?
Siç është thënë më herët, vizita
është e një natyre reciproke. Dodik
ka qenë kryeqytetin hungarez, Bu-
dapest, më 23 dhe 24 shtator. Dodik
ishte në Samitin Demografik në
Budapest në fund të shtatorit të kë-
tij viti, në të cilin liderët e vendeve
të Evropës Qendrore nënshkruan
një deklaratë të përbashkët.
Në atë deklaratë thuhet se mi-
gracioni nuk do të duhet të jetë një
përgjigje ndaj rënies së nivelit të
lindjeve në Bashkimin Evropian
dhe u bëri thirrje vendeve anëtare
që të mbajnë politikën familjare
nën kompetencën kombëtare. I
mbajtur për herë të parë në vitin
2015, i ashtuquajturi Samiti Demo-
grafik në Budapest mbahet çdo dy
vjet, me synimin për të luftuar mi-
gracionin, por edhe për të inku-
rajuar çiftet e krishtera që të kenë
më shumë fëmijë.
BASHKËPUNIMI I DODIKUT DHE
ORBANIT
Milorad Dodik i tha Radio-tele-
vizionit RS, më 5 nëntor, se Orban,
në disa takime të mëparshme, ki-
shte shprehur gatishmërinë për të
ndihmuar Republikën dhe se kish-
te një ide për projekte të përba-
shkëta midis Hungarisë dhe Repu-
blikës Sërpska. Orban dhe Dodik
janë takuar edhe më parë. Në një
takim me Dodikun, më 18 qershor
2019, kur ai asokohe ishte kryetari
i presidencës së Bosnjës, Orban tha
se vendi i tij e respekton Bosnje-
Hercegovinën, por se dëshiron
marrëdhënie zyrtare dhe forcimin
e bashkëpunimit me Republikës
Sërpska. Orban më pas tha se hun-
garezët respektojnë identitetin e
Republikës Sërpska dhe theksoi se
dëshiron që bashkëpunimi mes
Hungarisë dhe këtij entiteti të BeH,
të fillojë sa më shpejt.

Kadhimi nuk është

lënduar nga sulmi, i cili
në deklaratë është
Kryeministri irakian i mbijetoi sulmit me dron
konsideruar “tentim- irakiane dhe ambasadat. Qeveria partamentit amerikan të Shtetit,
irakiane nuk ka ofruar më shumë Ned Price. Qindra mbështetës të
vrasje e dështuar” me hollësi dhe ende askush nuk e ka fraksioneve pro-iranaine në Irak,
dron. Zona e Gjelbër marrë përgjegjësinë. Kadhimi ka kanë protestuar afër Zonës së
përfshin ndërtesat e bërë thirrje në Twitter për “qetësi Gjelbër, për shkak të rezultateve të
dhe përmbajtje nga secili, për hir zgjedhjeve parlamentare më 10 te-
Qeverisë irakiane dhe të Irakut”. Ai më vonë është para- tor. Protestat janë mbajtur edhe
ambasadat. Qeveria qitur në një transmetim televiziv më 6 nëntor, një ditë pasi një pro-
irakiane nuk ka ofruar me pamje të qetë. “Sulmet me testues është vrarë dhe disa të tjerë
më shumë hollësi dhe dronë dhe raketa nuk ndërtojnë janë plagosur gjatë përleshjeve me
atdheun dhe nuk ndërtojnë të policinë. Ata janë parë edhe duke
ende askush nuk e ka ardhmen”, ka thënë ai. djegur portretin e Kadhimit, duke
marrë përgjegjësinë lidhura me refuzimin e milicive të e kryeministrit përmes një dekla- Shtetet e Bashkuara kanë dë- e cilësuar “kriminel”.
përkrahura nga Irani, që të pra- rate. nuar sulmin. “Ne jemi qetësuar kur Rezultatet preliminare kanë
Kryeministri irakian, Mustafa nojnë rezultatin e zgjedhjeve par- Kadhimi nuk është lënduar kemi kuptuar se kryeministri nuk treguar se Aleanca Fatah – krah
al-Kadhimi, i ka mbijetuar një sul- lamentare të muajit të kaluar. Re- nga sulmi, i cili në deklaratë është është lënduar. Ky akt që duket si politik i rrjetit paramilitar pro Ira-
mi me dron në rezidencën e tij më zidenca e Bagdadit në Zonën e konsideruar “tentim-vrasje e dë- terrorizëm, të cilin ne e dënojmë, nit, Hashed al-Shaabi – ka hum-
7 nëntor. Ky njoftim vjen në kohën Gjelbër është goditur me sulm shtuar” me dron. Zona e Gjelbër është drejtuar në zemër të shtetit bur një numër të konsiderueshëm
e përshkallëzimit të tensioneve të rakete më 7 nëntor, ka thënë Zyra përfshin ndërtesat e Qeverisë irakian”, ka thënë zëdhënësi i De- të ulëseve në parlament.

Arabia Saudite ishte
dikur një aleat i
rëndësishëm i Libanit
duke dërguar miliona
dollarë në këtë vend,
mirëpo masat e
fundit të ndërmarra
nga sauditët mund të
dëmtojnë rëndë
ekonominë libaneze
Një koment për luftën në Je-
men, i bërë në një transmetim te-
leviziv nga një ministër libanez, ka
shkaktuar krizë të thellë mes Liba-
nit dhe Arabisë Saudite. Komentet
e George Kordahit nxitën zemërim
në disa vende arabe, që ndër-
morën veprime, përmes së cilave
Libani izolohet edhe më shumë.
Ndërsa, nga brenda vendi kërcë-
nohet nga shpërbërja e koalicionit
qeverisës, qëllimi i të cilit ishte të
merrej me krizën e rëndë ekono-
mike, me të cilën po përballet ven-
di, transmeton AP.
Arabia Saudite ishte dikur një
aleat i rëndësishëm i Libanit duke
dërguar miliona dollarë në këtë
vend, mirëpo masat e fundit të
ndërmarra nga sauditët mund të
dëmtojnë rëndë ekonominë liba-
neze, raporton agjencia Associa-
ted Press (AP). Arabia Saudite nda-
loi gjitha importet nga Libani. Ka
kohë që Arabia Saudite dhe Irani
janë në rivalitet në Jemen. Tensio-
net po zgjasin për vite me radhë
për shkak të rolit të grupit militant,
Hezbollah, në Liban, i cili mbështe-
tet nga Irani. Por, çfarë fshihet në të
vërtetë pas reagimit të zemëruar
saudit dhe çfarë do të thotë kjo për
Libanin tashmë buzë kolapsit?
ÇFARË E SHKAKTOI TENSIONIN E
FUNDIT?
George Kordahi, para se të
emërohej ministër, ishte shumë i
popullarizuar në botën arabe pasi
drejtonte programin televiziv
“Kush dëshiron të bëhet milioner?”
Programi transmetohej në një rrjet
televiziv saudit. Gjatë një emisioni,
Kordahi e quajti luftën në Jemen
"absurde" dhe tha se rebelët huthi
të mbështetur nga Irani nuk e kanë
sulmuar askënd dhe kanë të drejtë
të mbrohen. Programi ishte inci-
zuar rreth një muaj përpara se Kor-
dahi të emërohej ministër i Infor-
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Një gjykatë bllokon planet e Bidenit për vaksinime nëpër kompani
Një Gjykatë e Apelit në Shtetet
e Bashkuara, ka bllokuar përkohë-
sisht planet e presidentit ame-
rikan, Joe Biden për vaksinime
nëpër biznese. Nëse shkon përpa-
ra, ligji do t’iu kërkonte punëtorë-
ve të kompanive private, me më
shumë se 100 punëtorë, që të vak-
sinohen plotësisht kundër COVID-
19, sëmundjes që shkakton koro-
navirusi, apo të testohen në baza
Pse Arabia Saudite është e
zemëruar me Libanin?
macionit në Qeverinë e kryemini-
strit Najib Mikati, e cila u formua
në shtator.
Kordahi u emërua nga një par-
ti kryesisht e krishterë aleate e
Hezbollahut. Zyrtarët sauditë
thanë se deklaratat e tij janë "fye-
se" dhe të njëanshme në lidhje me
militantët Huthi. Që nga viti 2015,
një koalicion i udhëhequr nga Ara-
bia Saudite ka luftuar kundër mili-
tantëve Huthi. Kjo lëvizje, një vit
më parë, kishte marrë kontrollin e
kryeqytetit, Sanaa dhe pjesëve ve-
riore të Jemenit.
ÇFARË DUAN SAUDITËT?
Një gjë dihet qartë: ajo çfarë
nuk duan sauditët është rritja e
ndikimit iranian në Liban, por nuk
e dinë si të veprojnë lidhur me
këtë, thotë Joseph Bahout, drejtor
i hulumtimeve në Universitetin
Amerikan të Bejrutit. Prej kohësh,
Arabia Saudite ka qenë një aleat i
ngushtë i politikanëve të komuni-
tetit mysliman sunit të Libanit. Ky
komunitet e zgjedh kryeministrin
sipas sistemit politik sektar të ven-
dit. Por, Arabia Saudite nuk arriti
javore. Mirëpo Gjykata ka thënë se
ka hasur në çështje “statusore dhe
kushtetuese” në këtë vendim, që
pritej të zbatohej nga muaji janar.
Gjykata ka thënë se bllokon
mandatin dhe i ka dhënë afat ad-
ministratës Biden që të përgjigjet
deri të hënën, 8 nëntor. Pesë shte-
te të udhëhequra nga repu-
blikanët, Teksas, Luiziana, Misisipi,
Karolina Jugore dhe Utah, bashkë
GLOBI
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
të formojë një fuqi politike të kon-
trolluar sikurse bëri Hezbollahu
shiit– me forcën e tij të fuqishme të
armatosur – që u bë aleati i fuqi-
shëm i Iranit në Liban.
Arabia Saudite humbi ndiki-
min e saj veçanërisht që nga vrasja
e ish-kryeministrit, Rafik Hariri në
vitin 2005, i cili ishte aleati i saj më
i fuqishëm. Princi i Kurorës në Ara-
binë Saudite, Mohammed bin Sal-
man, njihet për zbatimin e një po-
litike të rreptë të jashtme, që disa
thonë se është e guximshme. Nën
udhëheqjen e tij, Arabia Saudite
ndërmori veprime të herëpasher-
shme në përpjekje për të impo-
nuar vullnetin e saj, mirëpo ajo
nuk arriti të zhvillojë një strategji
kohezive apo të gjente aleatë të
rinj në Liban. Ajo, faktikisht, ishte
në rolin e spektatores kur Hezbol-
lahu dhe aleatët e tij arritën të do-
minojnë qeverinë e fundit libane-
ze.
Veprimi më i fuqishëm i Arabi-
së Saudite ishte në vitin 2017, kur e
detyroi kryeministrin e atëher-
shëm, Saas Hariri, që të ofrojë
dorëheqje duke përmendur ndiki-
me kompani private dhe grupe fe-
tare, kanë dorëzuar ankesat e tyre
kundër planeve për vaksinim. Ata
kanë akuzuar presidentin Biden
për tejkalim të autoritetit të tij. Me-
satarisht 1,100 amerikanë, shumi-
ca prej tyre të pavaksinuar, janë
duke vdekur çdo ditë nga COVID-
19 në SHBA. Virusi ka lënë të
vdekur më shumë se 750,000 per-
sona në këtë shtet.
min e Hezbollahut. Ai paraqitjen e
bëri gjatë një vizite të shkurtër në
Arabinë Saudite, ku mbase u dër-
gua pa vullnetin e tij. Por, gjithçka
dështoi. Hariri u kthye në Liban
dhe tërhoqi dorëheqjen e tij, pasi u
mbështet nga Hezbollahu dhe
aleatët e tij. Ai, përfundimisht, e
humbi mbështetjen saudite. Që
atëherë marrëdhëniet kanë qenë
të zbehta. Pranverën e kaluar, au-
toritetet saudite ndaluan impor-
tet e të gjitha prodhimeve libane-
ze nën akuzat se ato ishin përdorur
për kontrabandën e drogës. Së
fundmi, Arabia Saudite refuzoi të
mbështeste Mikatin në pozitën e
kryeministrit për shkak të koalicio-
nit të tij me Hezbollahun. Por, në
këtë qëndrim sauditët mbetën të
vetmuar pasi Uashingtoni dhe Pa-
risi shprehën mbështetje për të.
Për më shumë se një vit Libani
ishte pa Qeveri. Mbase të nervo-
zuar, sauditët reaguan ashpër ndaj
komenteve të ministrit libanez. Për
shkak të deklaratave të tij, Arabia
Saudite, Emiratet e Bashkuara Ara-
be, Kuvajti dhe Bahreini i tërhoqën
ambasadorët nga Libani.
9
NDIKIMI NË LIBAN
Masat saudite janë një goditje
e madhe për Qeverinë e re të Mika-
tit. Ndalesa e importit do të shkak-
tojë humbje të mëdha financiare.
Nëse tensionet do të shtohen
atëherë më shumë se 350.000 li-
banezë që punojnë në vendet ara-
be të Gjirit rrezikojnë të mbesin pa
punë dhe rrjedhimisht do të nda-
len remitencat në Liban. Kryemini-
stri Mikati dhe zyrtarë të tjerë i
kanë bërë thirrje Kordahit që të
japë dorëheqje, por ende është e
pasigurt nëse dorëheqja e tij do të
zgjidhte përçarjet brenda koalicio-
nit qeverisës.
Hezbollahu po e mbështet fu-
qishëm ministrin, duke thënë se
dorëheqja e tij nuk do t'i zgjidhë
përpjekjet për të detyruar Libanin
të ndryshojë politikën e tij të ja-
shtme. E gjithë kjo situatë çon në
parashikimin se do të ketë më
shumë ndarje të brendshme në
qeveri, e cila në masë të madhe
është e paralizuar edhe për shkak
të hetimeve për shpërthimin masiv
që ndodhi në portin e Bejrutit vitin
e kaluar, si pasojë e të cilit mbetën
të vrarë më shumë se 200 njerëz.
Hezbollahu ka kërkuar largi-
min e gjyqtarit që po e heton ra-
stin. Në rrugët e Libanit është rritur
dhuna, e cila po i shton pakënaqë-
sitë sociale. Zgjedhjet parlamen-
tare pritet të mbahen në mars të
vitit 2022 dhe ato po konsiderohen
si një provë për Hezbollahun dhe
aleatët e tij. Kryeministri Mikati ka
thënë se vendi është "në buzë të
një gremine". Ai shkoi në Glasgou
të Skocisë ku po mbahej një samit
për klimën për të kërkuar
ndërmjetësimin francez dhe të
SHBA-së, por mundësitë e tij janë
të kufizuara. “Ne e dimë se sau-
ditët janë të mërzitur. Ne e dimë se
ata nuk duan një qeveri me Hez-
bollahun aq të fortë", tha eksperti
Joseph Bahout. “Por, ata e dinë se
nuk mund të kemi një Qeveri pa
Hezbollahun. Është një situatë bl-
lokuese dhe e komplikuar”.
10 FORUM
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021

Një BE gjeopolitike dhe zgjidhja e

mosmarrëveshjes Turqi-Greqi Nga
Jamie SHEA

y vjet më parë Komisioni e saj territoriale deri në 12 milje tyre të mëdha. Kohët e fundit Gre- brenda aleancës”, ku aleatët e

D Evropian shpalli ambi-

cien e tij për një Evropë
më gjeopolitike. Ideja
ishte që Bashkimi Evropian të
detare rreth këtyre ishujve. Kjo do
t’i reduktonte ndjeshëm ujërat ter-
ritoriale të Turqisë. Por edhe ambi-
ciet turke janë të tepruara. Poli-
qia është shfaqur shumë e shqetë-
suar nga modernizimi i shpejtë i
ushtrisë turke, i nxitur nga rritja e
buxhetit të mbrojtjes dhe blerja e
BE s’duhet ta braktisë
Turqinë pavarësisht nga
NATO-s krijojnë pakte kundër një-
ri-tjetrit, teksa në të njëjtën kohë
ruajnë angazhimin e tyre ndaj Ne-
nit 5 të aleancës, për të mbrojtur të
bëhej një lojtar më i fuqishëm dhe tikanët dhe udhëheqësit sasive të mëdha të armatimeve të zhgënjimet që i ka njëjtin vend që ata e perceptojnë si
mëme ndikim në arenën globale, ushtarakë turq, flasin shpesh për reja (përfshirë ato nga Rusia), si shkaktuar. Ajo është një një kërcënim kundër agresionit të
duke kombinuar me efektivet in- një “atdhe blu” (mavi vatan në tur- dhe nga oreksi në rritje i ushtrisë aktore rajonale e madhe, jashtëm. Nuk është vetëm Anka-
strumentet e tij ekonomike, diplo- qisht),dhe i prezantojnë publikut turke për ndërhyrje të huaja. Po raja, por edhe kryeqytetet e tjera të
matike dhe ushtarake, për të shtrirjen e ujërave territoriale turke ashtu Turqia ka zhvilluar një indu-
me një rrjet të dendur vendeve anëtare të NATO-s që
formësuar në mënyrë aktive të në Mesdheun Lindor, që janë të ba- stri të vetën të mbrojtjes në shkal- lidhjesh dhe ndikimi në të kanë shprehur habinë e tyre për
ardhmen, në vend se vetëm të rea- razvlefshme me 2/3 e madhësisë lë të gjerë dhe të teknologjisë së gjitha drejtimet:një aleat i një veprim të tillë. Kalimi nga
gojë me vonesë ndaj krizave të totale të vetë Turqisë. lartë. Të mbështetura tek këto aftë- NATO-s, një fuqi e lëndët djegëse fosile dhe gazi,tek
përhershme. Megjithatë, ashtu si Kjo hartë e propozuar nga si të reja, forcat turke kanë burimet e rinovueshme, do të bëjë
bamirësia, edhe gjeopolitika fillon Ankaraja do ta izolonte Athinën, ndërhyrë në Libi, Irak dhe Siri. Fi- rëndësishme ushtarake, që vlera dhe rëndësia e rezervave
që në shtëpi. Aftësia e BE-së për të duke e ndarë atë nga shumica e torja e Azerbajxhanit mbi Arme- dhe një mburojë e të Mesdheut Lindor të bjerë me sh-
ulur tensionet dhe për të zgjidhur ishujve të saj apo nga bashkatdhe- ninë vitin e kaluar, dhe suksesi i tij mundshme për Evropën pejtësi me kalimin e kohës.
mosmarrëveshjet në fqinjësinë e tarët e saj etnikë në Qipro. Vazhdi- në rimarrjen e një pjese të enk- Së dyti, Turqia e ka prishur sta-
kundër shumë prej
saj, do të jetë testi i pashmang- mi i këtyre mosmarrëveshjeve ter- lavës së diskutueshme të Nagor- tuskuonë e Qipros si pjesë e
shëm në rast se synimi për një “një ritoriale ka bërë që si Greqia po no-Karabakut, ndodhi kryesisht destabiliteteve që vijnë përpjekjes së saj për t’u bërë një
Evropë më gjeopolitike” është ashtu edhe Turqia, të mbrojnë pre- për shkak të mbështetjes së nga jugu, veriu dhe lindja fuqi revizioniste. Ankaraja po
diçka më shumë sesa një parullë tendimet e tyre duke dërguar madhe ushtarake të Turqisë duke mbron tashmë ndarjen formale
tërheqëse. Në këtë aspekt, në peri- anijet luftarake dhe avionët lufta- përfshirë inteligjencën, komandën dhe zgjidhjen e konfliktit përmes
ferinë e Evropës nuk mungojnë kri- rakë në zonat e kontestuara. Dhe dhe kontrollin, aftësitë e luftës formimit të 2 shteteve, në kundër-
zat të cilat mund t’i mbajnë të an- siç po e shohim në përplasjet midis elektronike, dhe përdorimin e më shumë me Francën, teksa Pari- shtim me OKB-në dhe konsensu-
gazhuar diplomatët e BE-së gjatë Rusisë dhe NATO-s në Detin e Zi, dronëve ushtarakë turq TB2. Për si është i shqetësuar nga aventuriz- sin ndërkombëtar që është në fa-
gjithë kohës. Për shembull, agre- apo Shteteve të Bashkuara dhe këtë arsye, Greqia i është drejtuar mi i Turqisë në Afrikën Veriore dhe vor të ribashkimit të Qipros
sioni rus kundër Ukrainës dhe pu- Kinës në Ngushticën e Tajvanit, për mbështetje dhe siguri aleatëve ndërhyrja e saj në Libi. Franca ka përmes një zgjidhjeje politike fe-
shtimi i Krimesë dhe Donbasit, afërsia e madhe e trupave ushta- të saj. Vetëm javën e kaluar, Athina nënshkruar disa kontrata për ta derale ose konfederale.
rikthimi i demokracisë në Gjeorgji, rake midis fuqive rivale nuk është nënshkroi një marrëveshje të re të furnizuar Greqinë me avionë lufta- Kohët e fundit presidenti turk
pasojat e luftës midis Armenisë asnjëherë një gjë e mirë. mbrojtjes me SHBA-në. Ajo i ka rakë të rinj dhe të përdorur, si dhe Erdogan i nxiti turqit qipriotë që
dhe Azerbajxhanit, apo tensionet e ofruar SHBA-së baza të reja ush- fregata të reja. të rihapnin dhe merrnin nën kon-
ri-ndezura së fundmi në Ballkanin Kësisoj ne jemi mësuar të tarake në Greqi dhe zgjerimin e Dy javë më parë, ajo nënshk- troll qytetin fantazmë të Varoshës,
Perëndimor. shohim gjatë muajve të verës ten- bazës detare në Gjirin e Sudas në roi një aleancë për ndihmën ushta- i braktisur që nga konflikti i vitit
Por nëse ka një mosmarrëve- sione të vazhdueshme ushtarake Kretë për të akomoduar më shumë rake ndaj Greqisë, që supozohet se 1974, dhe që ishte menduar të traj-
shje që mund t’i zhysë vendet anë- midis Athinës dhe Ankarasë, kur anije luftarake të SHBA-së. ka në fokus Turqinë. Ky është edhe tohej si pjesë e një zgjidhjeje për-
tare të BE-së në një konflikt të ar- të dyja palët kryejnë stërvitjet e Ndërkohë Greqia është afruar shembulli i parë i një “aleance fundimtare të Qipros. Ankaraja ka
matosur, i cili mund të
përshkallëzohet me shpejtësi duke
dalë jashtë kontrollit, është ai që
ekziston në Mesdheun Lindor. Dhe KOHA PËR KARIKATURËN E DITËS
pikërisht këtu, kapaciteti i BE-së
për gjeopolitikë do të përballet me
testin e besueshmërisë.
Prapa fërkimeve aktuale në
Mesdheun Lindor janë 3 faktorë
nxitës. E para është grindja histo-
rike midis Greqisë dhe Turqisë për
ujërat e tyre territoriale në Egje
dhe Mesdheun Lindor. Kjo është
një çështje e zvarritur për dekada
me radhë, dhe e trajtuar në më
shumë se 60 raunde negociatash
dypalëshe, pa iu afruar për fat të
keq një zgjidhje, e lëre më pastaj
arritjes së një marrëveshje për in-
terpretimin e së drejtës
ndërkombëtare, mbi të cilën të
bien dakord të dyja vendet. Greqia
këmbëngul që t’i trajtojë ishujt e
saj në Egje, disa prej të cilëve
ndodhen vetëm disa kilometra
larg brigjeve turke, si ekuivalenti i
pjesës kontinentale, dhe rezervon
të drejtën sipas Konventës së Kom-
beve të Bashkuara për Ligjin e De-
tit (UNCLOS) për t’i zgjeruar ujërat
Koha E përditshme informative

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

www.koha.mk

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi: "Pecat DOO", distribuimi: “Kolporter” - rr. Kej 13 Noemvri nr.3/1-238, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjes e diel, 7 nëntor 2021 | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006
Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Redaktor: Evis HALILI | Redaktor teknik: Halil BERISHA
E-mail: koha@koha.com.mk | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • marketing@koha.com.mk; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221
Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

folur edhe për ngritjen e një baze dronësh në Qipron
Veriore, si dhe ngritjen e një baze të përhershme de-
tare, duke rritur kështu praninë e saj ushtarake në
ishull,kur tashmë ka 30,000 trupa, dhe përdorimin e
saj për projeksionin e fuqisë rajonale të Turqisë.
Së treti, Mesdheu Lindor ka fituar një rëndësi eko-
nomike dhe gjeostrategjike në rritje pas zbulimit të
rezervave të mëdha të gazit në brigjet e Izraelit,
përkatësisht fushat Tamar dhe Leviathan, por edhe
ato në Liban dhe Egjipt. Aktualisht, rezervat e zbulua-
ra në këtë zonë vlerësohen në 708 miliardë metër
kub gaz.
Për t’i shfrytëzuar këto burime, Greqia, Qiproja, Iz-
raeli, Egjipti dhe Emiratet e Bashkuara Arabe kanë
krijuar një konsorcium, të njohur si Forumi i Gazit
Mesdhetar Lindor, por pa përfshirë Turqinë. Siç mund
të pritej, Ankaraja ka reaguar duke pretenduar zonën
e saj ekskluzive ekonomike për eksplorim dhe shpi-
me,por edhe në emër të Qipros Veriore. Strategjia e
faktit të kryer gjithashtu ka ecur përpara. BE-ja duhet
të punojë krah për krah me OKB-në për të zbutur kri-
zat, dhe për të arritur një lloj progresi praktik. Kjo
bart një sërë sfidash. Në radhë të parë është sfida
ligjore. Si mund t’i bindim Athinën dhe Ankaranë që
të bien dakord mbi një kornizë të përbashkët të së
drejtës ndërkombëtare për të zgjidhur çështjet e tyre
territoriale? Ka shumë precedentë, ai midis Norvegji-
së dhe Rusisë që kufizon shelfin kontinental. Apo ra-
sti i kohëve të fundit kur Greqia dhe Italia ranë dakord
për përcaktimin e kufijve të ujërave të tyre territoria-
le në anën perëndimore të Mesdheut Lindor. A mund
të bien dakord Athina dhe Ankaraja për ndonjë formë
arbitrazhi të udhëhequr nga OKB-ja, siç është Gjyka-
ta Ndërkombëtare e Arbitrazhit?
Sfida tjetër është ajo diplomatike. BE-ja duhet të
përfshihet më shumë në negociatat e Qipros, dhe ta
distancojë Turqinë nga militarizimi i mëtejshëm i ve-
riut. Meqë ishin grekët qipriotë ata që hodhën po-
shtë planin Anan për ribashkimin e ishullit në një re-
ferendum 20 vjet më parë, duhet që Brukseli të bindin
qeverinë në Nikozia që të angazhohet në mënyrë
konstruktive me partnerët e saj turko-qipriotët ve-
riorë.
Së fundmi, është sfida që vjen nga vetë Turqia.
S’ka asnjë dyshim se kriza në Mesdheun Lindor është
e nxitur kryesisht nga ndryshimet në politikën turke,
dhe në orientimin strategjik të vendit gjatë dy deka-
dave të fundit. Turqia nuk e sheh më veten si një aneks
të NATO-s apo të Perëndimit në Lindjen e Mesme
apo Kaukaz. Ashtu si Britania e Madhe pas Brexit-it,
ajo është e fiksuar pas sovranitetit të saj, percepti-
mit të identitetit të saj kombëtar dhe ndjekjes së liri-
së së saj të plotë të veprimit të pakufizuar nga lidhjet
shumëpalëshe institucionale apo tradicionale. Që
kur Brukseli filloi negociatat e anëtarësimit me Anka-
ranë në tetor 2005, vendi është larguar nga BE-ja. Ak-
tualisht procesi është i ngrirë pasi Ankaraja e ka hum-
bur interesin. Ndaj ka ardhur koha që BE-ja të ketë një
qasje të re. Edhe nëse Turqia nuk ka gjasa të tërheqë
kërkesën e saj formale për anëtarësim,edhe BE-ja ka
po aq pak gjasa që t’ia mbyllë derën njëherë e
përgjithmonë Ankarasë.
Kjo qasje e re duhet të bazohet në stimuj pozitivë
dhe negativë në çdo fushë kyçe të angazhimit BE-
Turqi. Për shembull, që Turqia të ketë një qasje më të
përmbajtur dhe bashkëpunuese për kërkimin e gazit
në Mesdheun lindor, BE mund të ofrojë negociata
për zonat e njohura të kërkimit, duke përfshirë një
zonë për Turqinë.
Njëherazi, BE s’duhet ta braktisë Turqinë pavarë-
sisht nga zhgënjimet që i ka shkaktuar. Ajo është një
aktore rajonale e madhe, me një rrjet të dendur
lidhjesh dhe ndikimi në të gjitha drejtimet:një aleat
i NATO-s, një fuqi e rëndësishme ushtarake, dhe një
mburojë e mundshme për Evropën kundër shumë
prej destabiliteteve që vijnë nga jugu, veriu dhe lindja.
(Jamie Shea, anëtar i think-tankut “Friend of Euro-
pe”, ish-zëvendësndihmës Sekretar i Përgjithshëm i
NATO-s)
Rubrika "Forum" është krijuar si hapësirë për të botuar letrat, opinionet, reflektimet dhe reagimet e lexuesve dhe qytetarëve.
Redaksia mban të drejtën për të redaktuar e shkurtuar, si dhe mos botuar ato shkrime që nuk i përmbahen etikës.
FORUM
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
A gjendet Kina në
telashe të mëdha?
ohërat që po jetojmë aktuali-
K sht janë të frikshme për Ame-
rikën. Njëra nga partitë tona
kryesore po e përshpejton
rrugëtimin e saj drejt autoritarizmit,
ndërsa tjetra ka vështirësi të mëdha në
ecjen përpara me reformat, për shkak të
dy senatorëve të saj jo bashkëpunues
me qeverinë. Shumica e asaj që shkruaj,
fokusohet në mënyrë të pashmangsh-
me tek perspektivat e turbullta të re-
publikës tonë. Por të gjithë kanë nevojë
për një lloj pushimi. Prandaj sot dua të
flas për një temë më të “gëzueshme”:
Rreziqet e një krize ekonomike në Kinë.
Ok, nuk është tamam një çështje më e
këndshme. Por është më së paku një
ndryshim në tematikë. Paralajmërimet
mbi problemet e ekonomisë kineze nuk
janë të reja. Por deri më sot, ata që u
kanë rënë zileve të alarmit, përfshirë
edhe mua, e kanë pasur vazhdimisht
gabim. Në vitin 2013, unë kam shkruar
se modeli i rritjes ekonomike të Kinës
po bëhej i paqëndrueshëm, dhe se eko-
nomia e saj mund të përballej me një
krizë të madhe; gjë qëpadyshim nuk
ndodhi. Megjithatë, sa më shumë që
analizoni se si Kina ka qenë në gjendje
të ruajë në ritmin e duhur ecurinë e saj
ekonomike, aq më problematike duket
kjo e fundit.
Në thelb, Kina i ka maskuar ç’ekuili-
brat e saj themelorë, duke krijuar një fl-
luskë të madhe në sektorin e strehimit.
Dhe është e vështirë të shihet se si
mund të përfundojë mirë kjo rrugë. Pak
histori: Reformat e prezantuara nga
Deng Xiaoping në fund të viteve 1970,
sollën një mrekulli ekonomike.
Kina, e cila ishte dëshpërimisht e
varfër, është sot një komb me të ardhu-
ra mesatare, dhe duke pasur parasysh
madhësinë e saj, kjo e bën atë një su-
perfuqi ekonomike botërore. Por rritja
ekonomike e Kinës, ka ardhur graduali-
sht duke u ngadalësuar. Dhe në këtë
ngadalësim nuk ka asgjë misterioze.
Kjo pasi Kina ka qenë në gjendje të shë-
nonte një rritje tepër të shpejtë ekono-
mike, nëpërmjet kombinimit të hua-
marrjes teknologjike nga kombet më
të përparuara, dhe një transferimi të
madh të popullsisë nga zonat rurale në
ato urbane. Ndërsa po rritej sofistikimi
i saj teknologjik, u reduktua krahu i
punës në fshat, ndaj rritja ekonomike
do të ngadalësohej. Për më tepër, poli-
tika e vetëm një fëmije për familje, i
dha Kinës atë lloj demografie, të cilën
ne e lidhim zakonisht me vendet më të
pasura:Popullsia në moshë pune e arri-
ti kulmin disa vite më parë, dhe tanimë
ajo po tkurret. Në vetvete, rritja më e
ngadaltë ekonomike, dhe një tranzicion
demografik, nuk duhet të nënkuptojnë
një krizë. Por pikërisht këtu qëndron
edhe problemi:modelet e shpenzimeve
në Kinë, nuk i janë përshtatur nevojave
të një ekonomie me rritje më të nga-
Paul KRUGMAN
daltë. Vendi ka ende një normë shumë
të lartë të kursimit, ndaj për të ruajtur
punësimin e plotë,duhet të investojë
një pjesë tepër të lartë të PBB-së, më
shumë se 40 për qind. Çfarë i nxit zako-
nisht investimet në një vend? Normali-
sht, shumë gjëra varen nga shpejtësia e
rritjes së ekonomisë.
Rritja është ajo që krijon kërkesën
për fabrika të reja, godina për zyra, qen-
dra tregtare etj. Pra investimet shumë
të larta si pjesë e PBB-së janë të qën-
drueshme, vetëm nëse ekonomia është
duke u rritur me 9 apo 10 për qind në vit.
Por nëse kjo rritje bie në nivelin 3 ose 4
për qind, bien edhe kthimet nga investi-
mi. Kjo është arsyeja pse Kina ka reali-
sht nevojë të ndryshojë strukturën e saj
ekonomike, të kursejë më pak dhe të
konsumojë më shumë. Por kursimet ki-
neze kanë mbetur kokëfortësisht në ni-
vele tepër të larta, dhe dihet që kursi-
met e tepërta janë një problem
ekonomik. Disa vite më parë një stu-
dim nga Fondi Monetar Ndërkombë-
tar, u përpoq të shpjegonte arsyet e kur-
simeve të larta të Kinës. FMN
sugjeronte në atë studim se fajtori më
i madh ishte i njëjti tranzicion demo-
grafik, që është tashmë një shkak i nga-
dalësimit të rritjes. Një rënie e lind-
shmërisë, do të thotë që të rriturit
kinezë nuk mund të presin që fëmijët e
tyre t’i mbështesin ata më vonë gjatë
jetës, ndaj kursejnë shumë për t’u për-
gatitur për moshën e pensionit. Ky fak-
tor demografik, përforcohet nga dobë-
sia e rrjetit të sigurisë sociale që ka vetë
Kina: njerëzit nuk mund të mbështe-
ten tek qeveria në vitet e tyre të mëvon-
shme të jetës,apo për të paguar kujde-
sin shëndetësor ndaj tyre, prandaj
ndjejnë nevojën të grumbullojnëp ara
si një masë paraprake.
Politikë-bërësit kinezë i dinë që të
gjitha këto, por ata nuk kanë qenë në
gjendje që të përballen me këto pro-
bleme themelore. Dhe në vend të kësaj,
pavarësisht ngadalësimit të rritjes, ata
kanë mbajtur norma shumë të larta të
investimeve, kryesisht duke inkurajuar
shpenzime të mëdha për ndërtimin e
banesave.
Një studim i vitit 2020 nga Kenneth
Rogoff dhe Yuanchen Yang, tregon se
investimet kineze në pasuritë e paluajt-
shme, i tejkalojnë aktualisht shumë ni-
velet e SHBA-së në kulmin e “flluskës”
në sektorin e banesave të viteve 2000, si
në termat e vëllimit, ashtu edhe si pje-
së të PBB-së. Po ashtu Rogoff dhe Yang,
tregojnë se çmimet e banesave në Kinë
janë jashtëzakonisht të larta në raport
me të ardhurat, dhe se sektori i pasuri-
ve të paluajtshme, është shndërruar në
një pjesë tepër e madhe të ekonomisë
kineze. Asnjëra nga këto nuk duket e
qëndrueshme, prandaj shumë analistë
dhe ekspertë shqetësohen se proble-
met e borxhit që ka zhvilluesi gjigant i
11
Nga
Politikë-bërësit kinezë i dinë
që të gjitha këto, por ata nuk
kanë qenë në gjendje që të
përballen me këto probleme
themelore. Dhe në vend të
kësaj, pavarësisht
ngadalësimit të rritjes, ata
kanë mbajtur norma shumë të
larta të investimeve, kryesisht
duke inkurajuar shpenzime të
mëdha për ndërtimin e
banesave
pronave “Evergrande”, janë vetëm fille-
sa e një krize ekonomike më të gjerë.
Unë e kanë vënë shpeshherë në dukje,
se deri më tani Kina ka qenë në gjendje
t’i sfidojë të gjithë ata që kanë para-
lajmëruar kohëra të errëta për të. Pran-
daj shumëkush mund të tundohet që
t’u japë të drejtën e dyshimit politikë-
bërësve kinezë, dhe të supozojë se ata
do të arrijnë ta përballojnë edhe këtë si-
tuatë. Megjithatë, del se ata nuk janë
marrë realisht me problemet themelo-
re të ekonomisë së tyre. Përkundrazi,
ata i kanë maskuar këto probleme, duke
krijuar një flluskë në sektorin e strehi-
mit, e cila përfundimisht do ta
zmadhojë problemin.
Por pse duhet që të shqetësohet për
këtë pjesa tjetër e botës? Kina, që ruan
ende kontrollet mbi fluksin e kapitalit
brenda dhe jashtë vendit, nuk është
thellësisht e integruar me tregjet finan-
ciare botërore. Kësisoj, falimentimi i
“Evergrande”, nuk ka të ngjarë të pro-
vokojë një krizë financiare globale, ash-
tu siç ndodhi me falimentin e bankës së
madhe amerikane “Lehman Brothers”
në vitin 2008.
Një ngadalësim i ekonomisë kineze,
do të kishte sigurisht një farë ndikimi
ekonomik nëpërmjet rënies së kërke-
sës kineze, veçanërisht për lëndët e
para. Por në terma thjesht ekonomikë,
rreziqet ekonomike globale nga pro-
blemet e Kinës, nuk duken edhe aq të
mëdha. Megjithatë, Kina ka një qeveri
autokratike, atë lloj qeverisjeje që në
kohë dhe vende të tjera ka tentuar që të
reagojë ndaj problemeve të brendsh-
me, duke kërkuar një armik të jashtëm.
Dhe Kina është gjithashtu një superfu-
qi. Nuk është aspak e vështirë të trego-
sh histori të frikshme, se ku mund të
çojë e gjithë kjo. Dhe me këtë, ju rikthej
tek shqetësimet tuaja të zakonshme
mbi atë që po ndodh në Shtetet e Ba-
shkuara.
(Paul Krugman, profesor në Universi-
tetin e Nju Jorkut, SHBA. Fitues i Çmimit
Nobel në Ekonomi në vitin 2008)
 Mozaik
|||||||||||||||||||||||||
Koha për
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021

PSE PUBLIKU, SIDOMOS FEMRAT, E DUAN PRINCESHËN?

Diana, një mishërim i dashurisë! Fëmijët mbanin

Princeshë Diana
përfaqëson edhe
ambicien tonë morale.
Ndonëse mund të mos
kemi ecur mbi tapete
hollivudi, apo të mos
kemi shtrënguar duart e
viktimave të AIDS-it, apo
të kemi vizituar jetimore
anembanë botës, ne e
dimë se si është të besosh
në diçka
Nuk kishte të bënte vetëm
vdekja e saj e parakohshme: Diana
ishte gruaja më e famshme në
botë edhe kur ishte gjallë, kështu
që nuk është se aksidenti me
makinë e katapultoi atë në një ni-
vel të ri ikonografie - ajo tashmë e
kishte pushtuar fort atë hapësirë.
Mendoj se është tragjedia e jetës
së saj (e komplikuar, më vonë,
edhe nga tragjedia e vdekjes së
saj) është ajo që na prek më
shumë. Historia e Dianës pasqy-
ron tragjeditë e jetës sonë. Ndonë-
se mund të mos jemi martuar me
një princ tradhtar, shumë prej nesh
mund ta kuptojnë se si është të
jesh e pakënaqur apo e tradhtuar
në një marrëdhënie.
Dhe ndërsa mund të mos je-
tojmë në familjen mbretërore,
shumë prej nesh e dinë se si është
të ndihesh e mbërthyer në një si-
tuatë pa rrugëdalje. Ndoshta ne
mund të mos jemi femra më e fo-
tografuar në botë, por sërish
shumë prej nesh luftojnë me
pamjen e jashtme - disa deri në
atë pikë sa të zhvillojnë një çrre-
gullim të të ngrënit.
Princeshë Diana përfaqëson
edhe ambicien tonë morale.
Ndonëse mund të mos kemi ecur
mbi tapete hollivudi, apo të mos
kemi shtrënguar duart e viktimave
të AIDS-it, apo të kemi vizituar jeti-
more anembanë botës, ne e dimë
se si është të besosh në diçka.
Mund të mos jemi rebeluar nga tra-
ditat e mbytura të familjes mbretë-
rore, por shumë prej nesh e dinë se
si është të rebelohesh kundër
diçkaje të dalë mode (rregullave të
familjes mbretërore). Diana ishte
një mishërim i dashurisë - ajo i don-
te dëshpërimisht fëmijët e saj dhe
gjithashtu e donte publikun. “Do
të doja të isha mbretëresha e zem-
rave të njerëzve”, ka thënë ajo. Me
interesin publik që ka arritur në një
nivel tjetër, është e sigurt të thuhet
se ajo e arriti dëshirën e saj.
biberon që para
7.000 vjetëve
Zbulohen biberonët më të
vjetër për fëmijë në botë. Ata
janë kavanoza prej balte me
një hundëz të vogël dhe
ndonjëherë formohen në një
mënyrë artistike në formën e
kafshëve. Ata janë përdorur
për të ushqyer të porsalindurit
me qumështin e kafshëve
5.000 vjet para Krishtit, pastaj
nga Neoliti deri në epokën e
Bronzit dhe të Hekurit, është
zbulimi i studiuesve të
udhëhequr nga Julie Dunne,
nga universiteti britanik i Bri-
stolit. Të gjetura shumë vite
më parë gjatë gërmimeve në
Europë ato kanë qenë objekte
misterioze dhe përdorimi i tyre
u zbulua vetëm tani, falë ana-
lizës së mbetjeve të tyre.
Kavanozat kanë një dia-
metër midis 5 dhe 10 centime-
tra dhe për këtë arsye janë
mjaft të vegjël për t’u përshta-
tur në duart e një fëmije, ato
gjithashtu kanë një hundëz të
ngushtë përmes së cilës mund
të rrjedhë një lëng. Për këtë
zbulim, studiuesit analizuan

Testohet parashuta që do të ulet në Mars mbetjet e këtyre kavanozave të

zbuluar në varret e fëmijëve në
Bavari. Dy prej tyre, u gjetën
në një nekropol të epokës së
Agjencitë hapësinore evropiane dhe ruse kanë testuar hershme të hekurit, që da-
një parashutë që do të përdoret në uljet e Marsit tojnë rreth 800 dhe 450 para
Krishtit dhe një në një nekro-
pol nga Epoka e Vjetër e Bron-
Ekspertët nga Rusia dhe Evro- parashutë më e madhe e vendo- zit, që daton midis 1.200 dhe
pa kanë testuar një parashutë gji- sur ndonjëherë në një mision të 800 para Krishtit. Analizat ki-
gante për një ulje në Mars. Në Marsit”. Në testet e ardhshme, mike të mbetjeve kanë identi-
temperaturat minus, specialistët një kapsulë stërvitore duhet të fikuar acidet yndyrore të
testuan parashutën me një gjatë- sillet në një lartësi prej rreth 28 qumështit. Dy nga shishet pa-
si prej 35 metrash. Ai duhet të kilometra për të provuar para- rahistorike përmbajnë mbetje
përdoret në planetin e kuq për shutën edhe në presion të ulët qumështi të kafshëve si lopët,
ExoMars projektit hulumtues, ra- atmosferik - ngjashëm me si- shmë në tetor 2016, agjencitë atë kohë. Faza kryesore e projek- delet dhe dhitë, ndërsa një
portoi agjencia ruse e hapësirës tuatën në Mars. Me ExoMars Esa hapësinore kishin vënë një he- tit të miliardave do të fillojë me tjetër përmbante mbetje
Roskosmos dhe ESA Agjencia dhe Roskosmos kërkojnë gjurmë tim në orbitë rreth Marsit. Ulja e fillimin e një robot kërkimor në qumështi të përzier, me siguri
Evropiane e Hapësirë. “Kjo është të jetës në Planetin e Kuq. Ta- një moduli të provës dështoi në Mars në 2022. dose dhe njerëzor.

Mos i bëni këto gjëra sapo të zgjoheni në mëngjes

Nuk ka rutinë mëngjesi që funksionon
njëjtë për të gjithë. Por, ka disa gabime të ci-
lat ndoshta jeni duke i bërë dhe që ndikojnë
në pjesën tjetër të ditës tuaj. Për të zbuluar
se cilat janë këto gabime që jeni duke i bërë,
ne kemi hulumtuar atë që shkencëtarët dhe
ekspertët e tjerë kanë thënë për gjërat që
nuk duhet bërë në minutat e parë kur të
zgjoheni. Këto janë ato:
1. TË NDALNI ALARMIN PËR TË FJETUR
EDHE PAK. Nganjëherë thjeshtë e ndalim
alarmin për të fituar edhe 10 minuta më
shumë gjumë. Por, ekspertët e gjumit thonë
se kjo metodë nuk është ide e mirë. Kjo për
shkak se, nëse e bëni këtë, ju hyni në një
cikël të gjumit të cilin nuk mund ta përfun-
doni. Kështu që, në vend se të ndjeheni të
çlodhur gjatë ditës dhe me energji, ju do të
ndjeheni gjumash.
2. TË PINI KAFE SAPO TË ZGJOHENI.
Nëse mendoni se nuk mund të funksiononi
siç duhet pa pirë një filxhan kafe, mendoje-
ni përsëri. Trupi juaj prodhon në mënyrë
natyrale hormonin kortizol, i cili rregullon
energjinë në mes të orës 8 dhe 9 të mëngje-
sit. Kështu që për shumicën e njerëzve, koha
më e mirë për të pirë kafe është pas orës
9:30.
3. TË MOS E RREGULLONI SHTRATIN.
Pse ta rregullojmë? Në fund, prapë do ta
prishim kur të flemë në të më vonë, apo jo?.
E vërtetë. Por sipas Charles Dhigg, autor i
“The Power of Habit” (Fuqia e Zakonit), rre-
gullimi i shtratit është i lidhur me një rritje
të produktivitetit përgjatë gjithë ditës.
Prapë, është e paqartë nëse rregullimi i sh-
tratit bën që ju të jeni më produktiv ose Duhigg thotë se rregullimi i shtratit është
njerëzit e super-organizuar kanë më shumë “çelësi i zakoneve”, që ndikon që t’i përmirë-
gjasa që ta rregullojnë shtratin e tyre. soni edhe zakonet e tjera të sjelljes.

Prindërit e rinj nxitojnë
që të porsalindurit e tyre
t’ia prezantojnë botës.
Kjo dukuri vërehet
shumë edhe në mes
artistësh të huaj e
shqiptarë, të cilët përveç
se publikojnë vetë
imazhe të fëmijëve të
tyre, u hapin edhe llogari
Instagrami. Ndër të
fundit që e kanë bërë këtë
gjë, në mesin e shumë të
tjerëve, janë reperët Ledri
Vula e Mozzik, vajzat e të
cilëve kanë nisur të lënë
gjurmë në rrjetet sociale
qysh në ditët e para të
jetës. Por a është kjo gjëja
e duhur për tu bërë?
Shumë prindër publikojnë fo-
tografi, video e detaje nga jeta e
fëmijëve të tyre në rrjetet sociale
duke dashur kështu të jenë sa më
të lidhur me të afërmit dhe miqtë.
Mediat sociale shpesh shërbejnë
edhe në marrjen e këshillave e pse
jo edhe për tu ndjerë më pak të
vetëm në këtë rol, pasi të qenurit
prind është edhe një sfidë në vete.
Prindërit e rinj nxitojnë që të por-
salindurit e tyre t’ia prezantojnë
botës. Kjo dukuri vërehet shumë
edhe në mes artistësh të huaj e sh-
qiptarë, të cilët përveç se pu-
blikojnë vetë imazhe të fëmijëve
të tyre, u hapin edhe llogari Insta-
grami. Ndër të fundit që e kanë
bërë këtë gjë, në mesin e shumë të
tjerëve, janë reperët Ledri Vula e
Mozzik, vajzat e të cilëve kanë ni-
sur të lënë gjurmë në rrjetet socia-
le qysh në ditët e para të jetës. Por
a është kjo gjëja e duhur për tu
bërë? Mbetet e diskutueshme dhe
të gjithë kanë pikëpamjet e tyre.
Megjithatë, aplikacioni për fëmijë
Jellies, rendit pesë arsyet kryesore
se pse nuk duhet që të publikohen
fotografi e informata të tjera për
fëmijët tuaj në rrjetet sociale.
POSTIMI NË MEDIAT SOCIALE
MUND TË CENOJË PRIVATËSINË
E FËMIJËS SUAJ. Derisa fëmijët e
vegjël nuk mund të japin mendim
karshi asaj se çka prindërit pu-
blikojnë rreth tyre në rrjetet socia-
le, megjithatë qëndrimi mund t’iu
ndryshojë gjatë rritjes së tyre. Si-
pas Common Sense Media, kur fë-
mijët i afrohen moshës pesë vjeça-
re, ata fillojnë të zhvillojnë një
ndjenjë të vetvetes si individë dhe
se si bota i percepton ata. Privatësia
e tyre bëhet më shqetësuese. Ata
mund të fillojnë të ndihen të sikle-
tosur për përmbajtjen që prindë-
rit e tyre kanë postuar për ta në rrje-
tet sociale, sidomos kur bëhet fjalë
për ngjarje të fëmijërisë së hersh-
me, fotografive qesharake dhe mo-
menteve interesante nëpër të cilat
ata kalojnë gjatë rritjes.
Përzgjedhja e gabuar e përm-
bajtjes gjatë publikimit në rrjetet
sociale mund të bëjë që fëmijët
tuaj të ndjehen jokomod me ek-
KOHA PËR MOZAIK
Pesë arsye se pse nuk duhet t’i
postoni fëmijët në rrjete sociale
spozimin dhe të pafuqishëm të
ndryshojnë ndonjë gjë. Ata reali-
sht në një moshë aq të vogël, nuk
kanë mundësi ta shprehin mospaj-
timin e tyre me prindërit edhe kur
prindërit postojnë fotografi gjatë
kohës që fëmijët janë në tualet apo
edhe fotografi të tjera të ndjesh-
me. Gjithashtu ata e kanë të pa-
mundur të flasin edhe kur prindë-
rit e tyre i veshin me rroba të cilat
përmbajnë shenja e slogane poli-
tike. A e keni menduar si do të
ndihen ata kur të rriten dhe t’i
shohin të gjitha këto në faqet tuaja
të Facebook?
POSTIMET E TUAJA MUND TË
PËRDOREN EDHE SI NGACMIME
APO BULIZËM. Ju gjithashtu
duhet të shqetësoheni edhe se si të
tjerët mund të reagojnë ndaj gjë-
rave që ju i ndani rreth fëmijëve
tuaj në rrjetet sociale. Nëse fëmija
juaj interesohet për fotografitë e
vjetra dhe historitë rreth tyre në
mediat sociale, të tjerët mund të
jenë në gjendje ta përdorin atë
informacion për ta tallur, fyer dhe
madje ngacmuar fëmijën tuaj
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
ndërkohë që ai ose ajo është duke
u rritur. Këtu shtrohet pyetja: Çfarë
mund t’i ndalojë miqtë tuaj vir-
tualë nga shpërndarja e fotografi-
ve të fëmijëve tuaj? Po sikur ajo
foto të marrë hov shpërndarjeje
dhe bëhet virale? Kjo është nga
gjërat që mund t’i pengojnë fë-
mijës tuaj.
MESAZHET NË RRJETET SO-
CIALE MUND TË KENË IMPAKT
NË TË ARDHMEN E FËMIJËS
TUAJ. Nëse jo e pamundur,
patjetër që është e vështirë të kon-
trollosh informacionin pasi ta kesh
postuar në internet. Ju nuk mund
ta ndaloni dot askënd që ta ruajë
një postim tuajin dhe ta shpërn-
dajë atë ne rrjete ku as ju vet nuk ja
keni idenë se ku mund të përfun-
dojnë. Postimet tuaja “të fshira”,
megjithëse mund të duken sikur
janë zhdukur nga profili juaj i me-
diave sociale, ato mund të vazh-
dojnë të jetojnë në faqet e interne-
tit të arkivave të internetit dhe në
vetë serverët e mediave sociale.
Duke pasur këtë në mendje, duhet
ta merrni parasysh se si fotogra-
fitë dhe historitë tuaja mund të
ndikojnë tek fëmija juaj kur të rri-
tet, e sidomos në moshën e puber-
tetit.
“Realiteti është se të dhënat e
ndara nga prindërit mund të zbu-
lohen nga algoritmet e kërkimit në
Google në vitet në vijim. Dhe ne
nuk e dimë se cilat mund të jenë
qëllimet e fëmijëve tanë kur ata të
rriten”, thotë Stacey Steinberg, një
drejtor i asocuar për Qendrën për
Fëmijët dhe Familjet në Universite-
tin e Florida Levin College of Laë,
për portalin Jellies. Prindërit duhet
të mendojnë se si punëdhënësit
potencialë mund të reagojnë në
gjetjen e disa momenteve të ndje-
shme të fëmijërisë të cilat janë të
ekspozuara në mediat sociale. Ata
gjithashtu duhet të pyesin veten
se si postimet e tyre mund të
ndikojnë në fëmijën e tyre nëse ai
ose ajo vendos ndonjëherë të kan-
didojë për zyra publike ose të bëjë
një jetë më publike.
SHPËRNDARJA E POSTIME-
VE TUAJA E VË FËMIJËN TUAJ NË
RREZIK PËR KIDNAPIM DIGJI-
TAL. Rrëmbimi digjital është një
lloj i vjedhjes së identitetit. Ky fe-
nomen ndodh kur dikush merr fo-
tografi të një fëmije nga mediat
sociale dhe i ri-përdor ato me emra
dhe identitete të reja, shpesh duke
e pretenduar fëmijën si të tyrin. Ka
pasur shembuj të shumtë të kësaj
natyre në vitet e fundit, duke përf-
shirë një incident të vitit 2015 në të
cilin një i huaj e mori fotografinë e
një fëmije 18 muajsh nga faqja e
një nëne blogere në Facebook dhe
e postoi atë në profilin e saj poash-
tu në Facebook, duke pretenduar
sikur ai ishte djali i saj.
POSTIMET TUAJA NË MEDIAT
SOCIALE MUND TË TËRHEQIN
NJERËZ TË RREZIKSHËM. Foto-
grafitë dhe videot e fëmijëve të
shpërndara nga prindërit e tyre në
13
rrjetet sociale ndonjëherë bëhen
pjesë e faqeve dhe forumeve të
ndryshme përfshirë ato kushtuar
pornografisë së fëmijëve. Një rast
i tillë ka ndodhur edhe me një
nënë nga Nashville të Shteteve të
Bashkuara, e cila u përpoq ta gjur-
monte identitetin e një të
panjohuri që kishte shpërndarë
një fotografi të vajzës së saj. Duke
gjurmuar ajo e pa se faqja i përki-
ste një burri në Kinë. Në këtë faqe
ajo e gjeti fotografinë e vajzës së
saj, e plot fotografi të tjera përveç
asaj. Ndonjëherë lehtësisht har-
rojmë se me postimet në rrjetet
sociale mund të përcjellim infor-
mata tek njerëz të panjohur të cilët
me anë të tyre identifikojnë se ku
jeton e luan, si dhe në cilën shkol-
lë shkon fëmija juaj. Kjo mund ta
vërë në rrezik fëmijën tuaj. Gjithse-
si, edhe nëse keni vendosur që të
publikoni imazhe e të zbuloni
grimca privatësie të fëmijës tuaj
në rrjete sociale, më poshtë u
ofrohen disa këshilla:
ÇFARË DUHET TË BËNI PARA
SE TË PUBLIKONI DIÇKA PËR FË-
MIJËN TUAJ NË RRJETET SOCIA-
LE? Është e kuptueshme të dëshi-
roni të ndani momente me
familjen tuaj në mediat sociale.
Por nëse vendosni të ndani, provo-
ni të pyesni fëmijët tuaj me çfarë
janë rehat dhe merrni disa masa
paraprake. Kushtojini vëmendje
cilësimeve të privatësisë në faqet
tuaja të mediave sociale. Zgjedhni
fotografitë me kujdes dhe mun-
dohuni t’i zgjedhni me kujdes
opsionet që rrjetet sociale ua
ofrojnë rreth privatësisë. Gjithash-
tu filloni ta përfshini fëmijën tuaj
vetëm në postimet e përshtatsh-
me për tu ndarë me të tjerët. Ju
duhet ta përgatisni fëmijën tuaj
për epokën digjitale, megjithatë
duhet pasur kujdes të shtuar se si
ekspozoni ata.
14
BETEJA E TANNENBERGUT E VITIT 1410
Disfata e madhe e Urdhrit të Teutonëve
Beteja e Grunwald -
Tannenberg (15 korrik
1410) është një prej
evenimenteve më
domethënës të epokës
mesjetare për Europën
Verilindore dhe
moment kulmor i një
serie të gjatë luftërash
midis koalicionit
polako-lituanez nga
njëra anë dhe Urdhrit
Teuton nga ana tjetër
Në fundin e viteve 1300, Urdh-
ri Teuton, që kishte krijuar tashmë
një “mbretëri” në zonën baltike
(me një territor që kishte kufij të
mirëpërcaktuar, një administratë
të zhvilluar dhe ku Mjeshtëri i
Madh mishëron figurën e “sovra-
nit”), është i detyruar që të përbal-
lojë aleancën e re, e lindur falë një
martese, midis Polonisë e Lituani-
së, dy realitetet territoriale kundër
të cilëve luftonte prej kohës veç-
mas për kontrollin strategjik e disa
zonave. Nëqoftëse bashkimi for-
mal i dy mbretërive e vë në alarm
Urdhrin Teuton, që bëhet gati për
një ekspeditë të re të madhe ush-
tarake, është një kryengritje e sa-
mogicëve (Samogizia, rajon histo-
rik i Lituanisë, ishte pushtuar para
pak kohësh nga teutonët) e
ndodhur më 1409 ajo që ndez
shkëndijën e luftës.
Të bindur se ata që e kishin nxi-
tur kanë qenë lituanezët, teutonët
kërcënojnë me pushtim; në
mbrojtje të tyre ndërhyn Polonia,
që kundërpërgjigjet me kërcëni-
min e pushtimit të Prusisë.
Shkohet kështu në luftë. nëse nga
njëra anë teutonët shpresojnë në
dy luftëra të veçanta, fillimisht
kundër Polonisë dhe më pas
kundër Lituanisë, këta të fundit jo
vetëm që i bashkojnë forcat e tyre
në një koalicion të përbashkët, por
synojnë deri diçka më shumë se
fushatë pushtimi dhe plaçkitjeje
(modalitet i zakonshëm lufte në
atë kohë dhe në atë vend, ku be-
tejat e mëdha me kampe qenë gjë
e rrallë), domethënë në pushtimin
e Marienburgut, selia qendrore e
Urdhrit, për t’i dhënë fund një herë
e përgjithmonë dominimit teuton
në zonën baltike. Tentativat për sh-
mangien e luftës në atë zonë, të
ndërmarra nga Mbreti Vjençeslav
i Bohemisë nëpërmjet nënshkri-
mit të një armëpushimi midis
palëve (që do të zgjaste deri më 24
qershor 1410), është e pamjaftue-
shme dhe termat e tij bëjnë të
pakënaqur sidomos polakët. Për-
plasja është tashmë e pashmang-
shme.
KOHA PËR MOZAIK
BETEJA
Mëngjesin e 15 korrikut në një
fushë të blertë midis fshatrave
Tannenberg (ose Stębark), Grün-
felde (apo Grunwald) dhe Lud-
swigdorf (ose Łodwigowo), nde-
shen dy ushtritë armike. Beteja e
Tannenberg, e paraprirë prej disa
ditësh nga shenja luftimesh dhe
përleshjes, hapet me episodin e
Shpatave të Grunwald: pak përpa-
ra fillimit të betejës, Mjeshtëri i
Madh u dorëzon nëpërmjet lajmë-
tarëve dy shpata komandantëve
armiq. Këto përfaqësojnë ftesën
formale për betejë, por janë edhe
një shenjë talljeje dhe përbuzjeje.
Do të ruhen si trofe lufte dhe, me
kalimin e kohës, do të bëhen
shenja mbretërore dhe simbol i
bashkimit midis të dy vendeve.
Fronti i betejës zë rreth 2.5 kilome-
tra. Nga njëra anë është rreshtimi
teuton, i komanduar nga Mjeshtë-
ri i Madh Ulrich von Jungingen, që
numëron midis 11000 dhe 27000
njerëzve. Vetëm 700 janë kalorësit
teutonë dhe formojnë kalorësinë e
rëndë, pjesa tjetër janë kalorës të
lehtë dhe këmbësorë të rekrutuar
nga Urdhri në territoret e veta,
mercenarë dhe kryqtarë të ardhur
nga Europa Perëndimore. Në fu-
shë, ushtria e është e vendosur në
dy radhë të gjata, e para kalorësia
dhe e dyta këmbësoria, dhe është
e ndarë në dy krahë, atë të majtë të
komanduar nga Marshalli i Prusisë
Friederich von Wallenrode, atë të
djathtë nga Komendatori i Madh
Conrad von Lichtenstein. Është një
ushtri më e pakët në numër, por
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
që ka në favorin e saj një organizim
dhe përgatitje më të madhe ushta-
rake, si edhe armatime më të mira.
Disponon për shembull edhe disa
bombarda, pararendëse të topa-
ve, përdorimi i të cilave, për shkak
të motit të keq, është pak më
shumë se skenografik.
Rreshtimi polako-lituanez ko-
mandohet nga Mbreti i Polonisë
Vladislavi i II Jagellon dhe nga ku-
shëriri i tij, Princi Vytautas i Lituani-
së. Numëron midis 16000 dhe
39000 njerëzve dhe përbëhet nga
tri gruparmata: ajo polake (më e
mirëorganizuara), ajo lituaneze (në
fakt johomogjeve) dhe ajo e mer-
cenarëve (kryesisht çekë, bohe-
mianë, tartarë dhe rusë). Është e
vendosur në tri radhë (e para “e
majës”, e dyta “e betejës”, e treta “e
rezervës”) dhe e ndarë në dy krahë,
i majti - i përbërë nga polakë,
bohemë e moldavë - komandohet
nga Vladislavi, i djathti - i përbërë
nga lituanezë , rusë e tartarë - ko-
mandohet nga Vytautas. Në thelb,
beteja përbëhet nga tri faza: sulmi
lituanez dhe tërheqja falsë, pesha e
kalorësisë së Vladislavit dhe sulmi
i tij ndaj krahëve teutone.
Beteja hapet me sulmin e ka-
lorësisë lehtë lituaneze, por që zm-
brapset nga teutonët drejt këmbë-
sorisë ruse e tartare, e cila
shpërbëhet. Kjo bën që krahu i
djathtë polako - lituanez të mbetet
i zbuluar dhe është e detyruar që të
ndërhyjë këmbësoria rezervë. Teu-
tonët vendosin kështu që të spo-
stojnë më shumë trupa nga ana e
majtë e tyre, e bërë tani më e favor-
shme për ta. Ndërkohë kalorësia
lituaneze tërhiqet strategjikisht në
pyll, por tani teutonët nuk mund të
sulmojnë me një forcë kalorësie
armiqtë në këmbë; avancon
këmbësoria ruse që i fut teutonët
në një rrëmuje. Në këtë moment,
Vladislavi lëshon forcën e të gjithë
kalorësisë së tij. Teutonët i rezi-
stojnë përplasjes dhe arrijnë deri
që t’i zmbrapsin kalorësit polakë,
duke u futur në një fazë avantazhi.
Megjithatë, në një moment të
tretë, Mbreti polak vendos që t’i
sulmojë krahët e rreshtimit armik:
kalorësit polakë lëshohen kundër
kalorësisë së rëndë teutone, e dalë
nga rrëmuja e fazës së parë, ndër-
sa kalorësia e lehtë e Vytautas del
nga pylli dhe lëshohet kundër anës
së djathtë të kalorësisë teutone.
Veç të tjerash, kjo manovër e pen-
gon repartin e prapavijës të drej-
tuar nga Mjeshtëri i Madh që t’i ar-
rijë të tijët. Për kalorësinë teutone
është një masakër; avancimi i ka-
lorësisë polake dhe i asaj ruse mer-
ret me asgjësimin e këmbësorëve
të vetëm të mbijetuar.
Është një disfatë totale dhe pa
mundësi apelimi për Urdhrin teu-
ton, por ngjarjet nuk përfundojnë
këtu: në vijim të fitores së tyre, po-
lako-lituanezët vazhdojnë marshi-
min drejt Marienburg. Gjatë avan-
cimit pushtohen kështjella të tjera
të vogla (si për shembull Danzig,
Thorn, Elbing) dhe vetëm më 26
korrik arrijnë në afërsitë e shtabit
të përgjithshëm teuton. Ndërkohë
Heinrich von Plauen, një prej kua-
drove të paktë të mbijetuar, ka
kohë që të organizojë mbrojtjen,
ndërkohë që pas muajsh rrethimi
polako-lituanezët detyrohen që ta
lënë më 19 shtator. Nga këtu fillon
dhe rimarrja e ndadaltë e kështjel-
lave të humbura nga ana e kalorë-
sve teutonë. Kapitulli përmbyllës i
kësaj lufte ndodh me Paqen e
Thorn e shkurtit 1411, që në thelb
parashikon një rikthim në situatën
territoriale e para konfliktit.
PASOJA
Siç u tha në fillim, kjo betejë
shënon fillimin e rënies së Urdhrit
Teuton. Është e vërtetë se në sytë e
bashkëkohësve kush ka dalë fitim-
tar, megjithëse fuqimisht i spro-
vuar, nga lufta është Urdhrit. Be-
teja e Tannenberg ka qenë me
siguri episodi më i rëndësishëm i
luftës së viteve 1409 - 1411 dhe një
humbje fatale për Urdhëritn, që
shikon t’i asgjësohen thuajse të
gjithë vëllezërit dhe pjesën më të
madhe e niveleve drejtuese të tij,
megjithatë në fund të saj kush
nxjerr fitimin më të madh është
pikërisht ai, që sheh të paktën të
rikonfirmohet situata përpara
luftës. Megjithatë, ky episod ka
kontribuar në shfaqjen pasuese e
një koncepti themelor: konverti-
mit si akt lirie. Kjo ka vënë në dy-
shim veprën e teutonëve, për të
cilët konvertimi është një akt force
i imponuar nga jashtë, i ka minuar
monopolin dhe, për pasojë, ka çuar
në dobësimin e vetë arsyes së qe-
nies të Urdhrit. Parabola rënëse që
nis përfundon me shekullarizimin
e Urdhrit në vitin 1525.
Së fundi, është për t’u nënvi-
zuar impakti i fortë emotiv dhe
imagjinar që ka pasur beteja në
kujtesën kolektive e popujve të
përfshirë. Në kujtesën historike të
gjermanëve ajo ka mbetur për
shekuj me radhë një episod i tur-
pshëm i cili duhej shëruar (dhe kjo
ndodhi me betejën e Tannenberg
të vitit 1914, e interpretuar dhe e
festuar si hakmarrja aq shumë e
dëshiruar). Kurse në kujtesën hi-
storike polake është bërë një ele-
ment kyç i historisë së tyre kombë-
tare, një prej momenteve të para të
ndërtimit të kombit polak dhe i
kundërvënies ndaj pushtimit të
huaj. (bota.al)

Maska e zgjuar
ruse që mund të
përdoret për vite
me radhë!
Ndërsa bota po përpiqet të për-
ballojë kërkesën në rritje për ma-
ska kirurgjikale dhe ato me forcë
të lartë N95, të cilat përdoren nga
personeli mjekësor për tu mbroj-
tur kundër Covid-19, korporata
ruse Rostec ka zhvilluar një ma-
skë shumëvjeçare antibakteriale
që mbron nga viruset dhe çdo
llojet e mikroorganizmave. Kor-
porata shtetërore ruse Rostec
njoftoi se Fabrika e Prodhimit të
Instrumenteve Ramensky do të
testojë maskën universale TIOK-
RAFT deri në fund të nëntorit.
Një bateri është ndërtuar në të,
dhe mund të mbrojë një person
nga viruset për disa vjet. Kjo u
njoftua nga agjencia e lajmeve
ruse. "Ky është një produkt krejt i
ri, nuk është një maskë që mund
të vishni dhe hidhni për një orë
ose dy, kjo maskë mund të vishet
për disa vjet, ajo mundësohet
nga një bateri e zakonshme. Ne
planifikojmë t’i mbarojmë testet
në korrik", tha Sergei Anokhin,
drejtori i përgjithshëm i Impian-
teve të Prodhimit të Instrumen-
teve Ramensky, në një konfe-
rencë për shtyp. Anokhin tha se
parimi i maskës është pastrimi i
ajrit duke përdorur një filtër duke
përdorur teknologjinë e fotoka-
talizës. Filtri bllokon papastërtitë
e dëmshme, dhe pastaj, nën
ndikimin e rrezatimit ultravjol-
lcë, i zbërthen në ujë dhe dioksid
karboni.
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Në disa raste, emri i
themeluesit është aq i
respektuar sa që tërheq
aktorët e ardhshëm, por
më shpesh një emër
kufizon se sa tërheq,
prandaj përpiquni të jeni
të kujdesshëm me emrat
që u vini sipërmarrjeve
tuaja
Të shihni emrin tuaj në biznes
apo në produktet që ju vetë keni
projektuar mund të jetë një burim
i jashtëzakonshëm krenarie sido-
mos për një sipërmarrës me një
sipërmarrje të re. Por aq mirë sa
mund të ndiheni emërtimi i kom-
panisë suaj në bazë të emrit tuaj
është një vendim potencialisht i
tmerrshëm. Momenti që ju emër-
toni kompaninë në varësi të emrit
tuaj, ky emër bëhet një aset i kor-
poratës i cili mund të çojë në të
KOHA PËR MOZAIK
Shkencëtarët gjermanë kanë
ndërtuar baterinë më të vogël në
botë, me një voltazh më të madhe
se një bateri të tipit AAA, pra 1,6
volt, megjithëse për momentin
është më pak e fuqishme se to. Ba-
teria është produkt i bashkëpuni-
mit mes tre universiteteve tekno-
logjike gjermane, dy të Dresdenit
dhe një të Chemnitzit, udhëhequr
nga Oliver G. Schmidt. Rezultati ka
rëndësi jo vetëm për përmasat më
të vogla se një milimetër të nano-
baterisë, por edhe për përputh-
shmërinë e plotë bie, që do të thotë
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Pse shikojmë ëndrra erotike?
Askush nuk mund të gënjejë e
të thotë që nuk ka pasur kurrë ën-
drra erotike. Ka nga ata që ndihen
fajtorë, sepse mendojnë që kjo
është një lloj tradhtie ndaj part-
nerit. Ka nga ata që thjesht i
shijojnë. Po ç`kuptim kanë këto
ëndrra? A përcjellin ndonjë me-
sazh? Në vitin 2019, studimi i titul-
luar “Faktorët që ndikojnë në shpe-
shtësinë e ëndrrave erotike” zbuloi
Pse nuk duhet t’i vini emrin tuaj biznesit?
gjitha llojet e mosmarrëveshjeve
ligjore nëse hasni një kompani
tjetër që kishte një ide të ngjashme
apo nëse ju sillni investitorë. Për
sa i përket bizneseve të vogla, ky
mund të jetë një gabim goxha i ku-
shtueshëm madje edhe për the-
meluesit kjo mund të nënkuptojë
humbjen e të drejtave të emrit
krejtësisht. Një zgjidhje e mirë
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
Shpiket bateria më e
vogël në botë, karikohet
nga trupi njerëzor
se mund të injektohen në trupin e
njeriut për studime, pa shkaktuar
asnjë reaksion negativ. Bateritë e
zakonshme, edhe ato mikrosko-
pike, jo vetëm që shkarkohen
shumë shpejt kur bien në kontakt
me lëngje, por në rastin e injekti-
mit të tyre në trupin e njeriut mund
ta helmojnë me lëndë toksike. Zbu-
limi gjerman e shmang këtë pjesë
dhe ai shihet me rëndësi për të zë-
vendësuar bateritë e deritanishme
që përdoren për impiantet intrava-
skulare, por edhe për aftësinë për të
mbërritur dhe funksionuar edhe në
se burrat ëndërrojnë më shumë se
gratë, dhe të rinjtë më shumë se
të moshuarit. Duke pasur parasysh
këtë rezultat, studiuesit janë të pri-
rur të besojnë se arsyeja për shpe-
shtësinë e ëndrrave erotike është
për shkak se kalojmë shumë kohë
gjatë ditës duke pasur mendime
me natyrë seksuale: me fjalë të tje-
ra, sa më shumë kohë të men-
dojmë për seksin gjatë ditën, aq
është krijimi i një emri për kom-
paninë tuaj komplet i ndarë nga
jeta juaj personale, thotë Susan
Scafidi. Së pari mendoni për klien-
tin, një emër personal e bën një
firmë të duket më personale apo
familjare për klientët.
Kjo është diçka pozitive, por
vetëm nëse ndjenja familjare
është një atribut i rëndësishëm i
15
Avantazhi i baterive të shpikura nga shkencëtarët
gjermanë është edhe materiali fleksibël i tyre, që bën
që dispozitivi t’i mbijetojë çdo presioni shtypës të
organizmit njerëzor. Bateritë e reja nuk janë testuar
ende në një trup njerëzor, por janë testuar në kushte
laboratorike që simulojnë kushtet e organizmit
njerëzor, që nga enët e gjakut, e deri tek përbërja e
lëngjeve dhe kripërave në organizëm
pjesë të tjera më të vështira të trupit baterive aktuale të bio të përshtat-
njerëzor. Jo vetëm kaq, por këto na- shme janë shumë më të mëdha në
nobateri karikohen duke shfrytë- rreth tre milimetër kub. Përveç kë-
zuar reaksionet bie-elektrokimike, saj, avantazhi i baterive të shpikura
apo reaksionet e oksidimit enzima- nga shkencëtarët gjermanë është
tik për t’u karikuar deri në masën edhe materiali fleksibël i tyre, që
40 për qind. “Arkitektura e këtyre bën që dispozitivi t’i mbijetojë çdo
nanobaterive bio ofron zgjidhjen presioni shtypës të organizmit
potenaciale të parë për një prej sfi- njerëzor. Bateritë e reja nuk janë te-
dave më të mëdha të biomjekësisë; stuar ende në një trup njerëzor, por
dispozitivët e integruar që akumu- janë testuar në kushte laboratorike
lojnë energji mjaftueshëm që t’u që simulojnë kushtet e organizmit
mundësojë funksionimin në mik- njerëzor, që nga enët e gjakut, e deri
rosisteme”, thotë Vineeth Kumar, tek përbërja e lëngjeve dhe kripëra-
pjesëmarrës në studim. Gjenerata e ve në organizëm.
më shumë e ëndërrojmë atë gjatë
natës. Por ekspertët nuk përjash-
tojnë që ka edhe faktorë të tjerë
që ndikojnë në ëndrrat erotike, të
tilla si personalitetet individuale,
psikopatologjia dhe hormonet
(për shembull testosterone).
Ndonjëherë edhe një pozicion gju-
mi i caktuar apo fërkimi me shkulloren, ashtu edhe femëroren.
çarçafët mund të shkaktojë or- Kjo gjendje jo gjithmonë nxitet
gazmën në gjumë, qoftë atë ma- nga ëndrrat.
markës, pasi në të kundërt mund zakontë, do të shihni një efekt
të ulë pristshmëritë e një kompa- edhe më të madh në përdorimin e
nie e cila dëshiron të bëjë biznes në tij për të emëruar firmën tuaj. Ajo
shkallë globale dhe me një karak- çka duhet të keni parasysh tjetër
ter më profesional. Gjithashtu është jetëgjatësia. Një emër perso-
mendoni për kontekstin konkur- nal është zakonisht një faktor kufi-
rues. Çdo kompani duhet të krijojë zues për pronësinë e ardhshme
diferencim të fortë dhe një emër i dhe opsionet e menaxhimit, ose të
veçantë mund të ndihmojë në dal- paktën një konfuzion. Nëse the-
limin e një firme. Shumica e kom- melues dëshiron të shesë biznesin
panive në një sektor të industrisë e tij, të marrë një partner, apo qoftë
ka prirjen të miratojnë një kon- edhe të heq dorë nga menaxhimi
ventë të ngjashme emërimi. ditor i firmës, emri i tij nëse është
Bankat tradicionalisht janë emë- edhe emri i kompanisë - ndikon në
ruar sipas themeluesve të tyre, thirrjen e kompanisë midis blerë-
zinxhirët e restoranteve priren sve potencialë, partnerëve dhe me-
drejt emrave përshkrues apo emo- naxherëve. Në disa raste, emri i
cionues, startup-et përdorin fjalë themeluesit është aq i respektuar
të shpikura si emra etj. sa që tërheq aktorët e ardhshëm,
Gazeta që gjeti një korrelacion por më shpesh një emër kufizon
midis emrave të firmës simbolike se sa tërheq, prandaj përpiquni të
dhe performancës superiore tre- jeni të kujdesshëm me emrat që u
gon se nëse keni një emër të pa- vini sipërmarrjeve tuaja.
16
HIV nuk shkakton shumë
simptoma të jashtme ose të
dukshme derisa sëmundja
të përparojë. Për këtë arsye,
është e rëndësishme të
kuptohet se si
transmetohet HIV dhe
mënyrat për të parandaluar
transmetimin. HIV mund
të transmetohet duke bërë
seks, duke përfshirë seksin
oral, vaginal dhe anal, hala
ndarëse, përfshirë hala
tatuazhesh, hala të
përdorura për shpimin e
trupit dhe hala të përdorura
për injeksionin e ilaçeve
HIV sulmon një lloj specifik të
qelizave të sistemit imunitar në
trup, dhe nëse lihet i pa trajtuar,
edhe një infeksion i vogël siç është
ftohja mund të jetë shumë më i
rëndë. Kjo pasi trupi ka vështirësi t’i
përgjigjet infeksioneve të reja. Jo
vetëm që HIV sulmon qelizat CD4,
por gjithashtu përdor qelizat për të
bërë më shumë viruse. HIV
shkatërron ato qeliza duke përdo-
rur makineritë e tyre të replikimit
për të krijuar kopje të reja të viru-
sit. Kjo në fund të fundit bën që
qelizat CD4 të fryhen dhe të
shpërthejnë. Kur virusi ka shkatër-
ruar një numër të caktuar të qeliza-
ve dhe numri i CD4 bie nën 200,
një person do të ketë përparuar në
AIDS. Sidoqoftë, është e rëndësi-
shme të theksohet se përparimet
në trajtimin e HIV kanë bërë të
mundur që shumë njerëz me HIV
të jetojnë më gjatë, jetë më të
shëndetshme.
SI TRANSMETOHET HIV?
HIV transmetohet përmes kon-
taktit me lëngjet trupore siç janë:
gjaku, sperma, sekrecioni vagjinal
dhe qumështi i gjirit. Seksi pa pre-
zervativ, madje edhe gjilpëra e ta-
tuazheve mund të rezultojë në
transmetimin e HIV. Sidoqoftë,
HIV pozitiv është në gjendje të ar-
rijë shtypjen virale, duke bërë kë-
shtu që të mos jetë në gjendje të
transmetojnë HIV tek të tjerët për-
mes kontaktit seksual. Sipas Qen-
drave për Kontrollin dhe Paranda-
limin e Sëmundjeve (CDC), një
person ka arritur shtypjen virale
kur ka më pak se 200 kopje të RNA
të HIV për mililitër gjak. HIV klasi-
fikohet në 3 faza: HIV akut, HIV
kronik dhe AIDS. HIV jo gjithmonë
shumëzohet me shpejtësi. Nëse
nuk trajtohet, mund të duhen vite
që sistemi imunitar i një personi
të preket mjaftueshëm për të tre-
guar shenja të mosfunksionimit
imunitar dhe infeksioneve të tjera.
Shikoni një kronologji të simpto-
mave të HIV. Edhe pa simptoma,
kjo sëmundje mund të jetë akoma
e pranishme në trup dhe ende
mund të transmetohet. Marrja e
një trajtimi adekuat që rezulton
në shtypjen virale ndalon progre-
sin e mosfunksionimit imunitar.
Trajtimi adekuat ndihmon gjitha-
shtu në rigjenerimin e sistemit
Si ndikon HIV në trup?
imunitar të dëmtuar.
SI NDIKON HIV AKUT NË TRUP?
Sapo një person të kontraktojë
HIV, infeksioni akut ndodh
menjëherë. Simptomat e infeksio-
nit akut mund të ndodhin ditë ose
javë pas kontraktimit të virusit.
Gjatë kësaj kohe, virusi shumë-
zohet i pakontrolluar dhe me sh-
pejtësi në trup. Kjo fazë fillestare e
HIV mund të rezultojë në simpto-
ma të ngjashme me gripin. Shem-
buj të këtyre simptomave përf-
shijnë: ethe, dhimbje koke, skuqje,
nyje limfatike të fryra, lodhje,
mialgji, ose dhimbje muskulore.
Sidoqoftë, jo të gjithë njerëzit
me HIV përjetojnë simptoma fille-
stare të ngjashme me gripin. Simp-
tomat e gripit janë për shkak të
rritjes së kopjeve të HIV dhe infek-
sionit të përhapur në trup. Gjatë kë-
saj kohe, sasia e qelizave CD4 fillon
të bjerë shumë shpejt. Sistemi imu-
STUDIME
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
nitar fillon më pas, duke bërë që ni-
velet e CD4 të rriten edhe një herë,
nivelet e CD4 mund të mos kthehen
në lartësinë e tyre para HIV. Përveç
potencialit të shkaktimit të simp-
tomave, faza akute është kur njerë-
zit me HIV kanë shansin më të
madh për të transmetuar virusin te
të tjerët. Kjo sepse nivelet e HIV
janë shumë të larta në këtë kohë.
Faza akute zakonisht zgjat midis
disa javësh dhe muajsh.
SI NDIKON HIV KRONIK NË
TRUP?
Faza kronike e HIV-it njihet si
faza latente ose asimptomatike.
Gjatë kësaj faze, një person zakoni-
sht nuk do të ketë aq shumë simp-
toma sa kishte gjatë fazës akute.
Kjo është për shkak se virusi nuk
shumohet aq shpejt. Një person
mund të transmetojë HIV nëse vi-
rusi lihet i pa trajtuar dhe ata vazh-
dojnë të kenë një ngarkesë virale të
zbulueshme. Pa trajtim, faza kro-
nike e HIV-it mund të zgjasë për
shumë vite përpara se të kalojë në
AIDS. Përparimet në trajtimet an-
tiretrovirale kanë përmirësuar
ndjeshëm opinionin për njerëzit
që jetojnë me HIV. Me trajtimin e
duhur, shumë njerëz që janë HIV
pozitivë janë në gjendje të arrijnë
shtypjen virale dhe të jetojnë jetë
të gjatë dhe të shëndetshme.
SI TRAJTOHET HIV?
Trajtimet për HIV zakonisht
përfshijnë terapi antiretrovirale.
Ky nuk është një regjim specifik,
por përkundrazi një kombinim i
tre ose katër ilaçeve. Administrata
Amerikane e Ushqimit dhe Barna-
ve ka miratuar aktualisht gati 50
ilaçe të ndryshme për të trajtuar
HIV. Terapia antiretrovirale funk-
sionon për të parandaluar që viru-
si të kopjohet vetë. Kjo ruan nivelet
e imunitetit ndërsa ngadalëson
përparimin e sëmundjes. Para për-
shkrimit të ilaçeve, një ofrues i kuj-
desit shëndetësor do të marrë pa-
rasysh këta faktorë: historinë
shëndetësore, nivelet e virusit në
gjak, efektet anësore të mundsh-
me, kostot ose ndonjë alergji para-
ekzistuese.
SI MUND TË PARANDALOHET
HIV?
HIV nuk shkakton shumë
simptoma të jashtme ose të duk-
shme derisa sëmundja të përpa-
rojë. Për këtë arsye, është e rëndë-
sishme të kuptohet se si transme-
tohet HIV dhe mënyrat për të
parandaluar transmetimin. HIV
mund të transmetohet duke bërë
seks, duke përfshirë seksin oral, va-
ginal dhe anal, hala ndarëse, përf-
shirë hala tatuazhesh, hala të për-
dorura për shpimin e trupit dhe
hala të përdorura për injeksionin e
ilaçeve. Gjithashtu duke rënë në
kontakt me lëngjet e trupit, të tilla
si sperma, lëngu vaginal, gjaku
dhe qumështi i gjirit. HIV nuk tran-
smetohet duke marrë frymë të
njëjtin ajër si një person që jeton
me HIV, duke u kafshuar nga një
mushkonjë ose insekt tjetër kaf-
shues, nga përqafimi, mbajtja e
duarve me të, puthja ose prekja e
një personi që jeton me HIV.
Duke pasur parasysh këtë,
disa nga mënyrat që një person
mund të parandalojë HIV përf-
shijnë: Praktikimi i metodës së
abstinencës duke u përmbajtur
nga seksi oral, anal ose vagjinal,
gjithmonë duke përdorur një
pengesë, të tillë si prezervativ, kur
bëni seks oral, anal ose vaginal,
duke shmangur ndarjen e gjilpë-
rave me njerëz të tjerë.
Ofruesit e kujdesit shëndetë-
sor zakonisht rekomandojnë që
njerëzit të bëjnë një test HIV të
paktën një herë në vit nëse kanë
pasur marrëdhënie seksuale pa
prezervativë ose gjilpëra të ndara
me dikë në të kaluarën. Simpto-
mat mund të duhen me vite që
të shfaqen, prandaj është kaq e
rëndësishme të testoheni rregul-
lisht. Përparimet në trajtimet me
HIV do të thotë se njerëzit po je-
tojnë më gjatë me këtë gjendje se
kurrë më parë.
Bërja e testeve rregullisht dhe
kujdesi i mirë për shëndetin
mund të zvogëlojë transmetimin.
Nëse HIV është kontraktuar,
marrja e një trajtimi të hershëm
mund të parandalojë transmeti-
min e mëtejshëm tek të tjerët, si
dhe përparimin e sëmundjes.
Trajtimi është jetik për të paran-
daluar kalimin e sëmundjes në
AIDS.
 STUDIME
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
17
Darka, si vakti i fundit i
ditës, luan një rol të
rëndësishëm në
mbarëvajtjen e punëve në
organizëm jo vetëm gjatë
Ushqimet e darkës që
natës. Përzgjedhja e

Pasojat e
koronavirusit
ushqimeve të duhura është
faktor jo vetëm i një gjumi
të qetë e të pa trazuar por
edhe i problemeve (ose jo)
ju fryjnë pa e ditur
me tretjen. Një nga këto
mund të zgjasin probleme, është fryrja, e
cila është e sikletshme dhe
gjithë jetën te mund të na lërë gjithë
pacientët! natën pa gjumë

Ka prova në rritje nga Kina, ven- Darka, si vakti i fundit i ditës,

di ku thuhet të ketë origjinën luan një rol të rëndësishëm në
virusi korona dhe Italia, vendi i mbarëvajtjen e punëve në orga-
parë Evropian që raportoi raste, nizëm jo vetëm gjatë natës.
se pacientët e diagnostikuar me Përzgjedhja e ushqimeve të duhu-
Covid-19 mbeten me probleme ra është faktor jo vetëm i një gjumi
afatgjata shëndetësore. Këto të qetë e të pa trazuar por edhe i
probleme mbeten edhe nëse problemeve (ose jo) me tretjen.
pacienti mund ta ketë kaluar vi- Një nga këto probleme, është
rusin me simptoma të lehta. fryrja, e cila është e sikletshme dhe
“Ajo që ne kemi parë nëpër spi- mund të na lërë gjithë natën pa
tale është thjesht maja e ajsber- gjumë. Fryrja në stomak mund të
gut,” u shpreh profesori Roberto burojë nga një sërë problemesh si:
Pedretti, kreu i kardiologjisë në • Konsumi i tepruar i fibrës të dëmshëm të gazrave në stomak. ngrënia e dy frutave në ditë për laktozën, një sheqernë tek qumë-
Institutin Klinik Shëndetësor në • Konstipacioni Fryrja që do të përjetoni prej këty- katër javë me radhë eliminon kon- shti që shkakton probleme me sto-
Pavia të Italisë. • Sindroma e Zorrës së Irrituar re ushqimeve do ju lërë gjithë stipacionin dhe fryrjet e stomakut. makun. Pirja e kefirit zgjidh pro-
“Fokusi ynë në këtë moment • Konsumi i tepruar i ushqime- natën pa gjumë. ÇAJI I NENEXHIKUT. Ky çaj blemet me tretjen dhe eliminon
është trajtimi i pacientëve në ve të fermentuara. BROKOLI, LULELAKRA DHE është përdorur prej shekujsh për të fryrjen dhe gazrat me të paktën
stade akute në mënyrë që t’i Ushqimet e mëposhtme kanë LAKRAT E VOGLA. Ushqime të til- përmirësuar tretjen dhe zgjidhur 70%.
ndihmojmë ata të shërohen tendencën të shkaktojnë fryrje në la kanë tendencën të shkaktojnë problemet e stomakut. Studimet XHENXHEFILI. Xhenxhefili
nga Covid-19. Por, në gjithashtu stomak nëse i konsumoni në fryrje dhe gazra tek disa njerëz. Për thonë se ky çaj ose suplementët e është përdorur prej mijëra vitesh
duhet të konsiderojnë në të darkë. më tepër, ato përmbajnë një kar- nenexhikut mund të konsumohen për të qetësuar stomakun dhe për-
ardhmen impaktin që lë virusi”. MISHI I KUQ ME YNDYRË. bohidrat kompleks që fermen- rregullisht për katër javë. Në këtë mirësuar tretjen. Ai qetëson mu-
Një nga problemet afatgjata që Ushqimet me bazë shtazore dhe tohet në stomak dhe nxit prodhi- mënyrë ato do të përgjysmojnë skujt dhe lejon trupin të nxjerrë
lë virusi është dëmtimi i mu- tepër të yndyrshme janë të tmerr- min e gazrave. Ekspertët simptomat e problemeve me gazrat më me lehtësi. Xhinxhero-
shkërive. Për këtë, profesori Pe- shme për tretjen. Ato kërkojnë këshillojnë që ushqime të tilla të tretjen dhe do të shfryjnë sto- li, një prej përbërësve kryesorë të
dretti druhet se do t’i “mbushin” shumë kohë për tu tretur dhe integrohen ngadalë në regjimin makun. këtij zhardhoku, ofron përfitime
sistemet e shëndetësisë në të shkaktojnë fryrje dhe rëndesë në ushqimor deri sa stomaku të më- BANANIA. Ky frut është një të shkëlqyera për stomakun dhe
gjithë botën, me një numër të stomak. Përpos tyre, kripa luan një sohet ngadalë me tretjen e tyre. burim shumë i pasur i fibrës e cila tretjen.
madh të mbijetuarish nga viru- rol në tretje sepse organizmi USHQIMET QË ELIMINOJNË ushqen bakteret e mira në stomak PJEPRI. Pjepri ka aftësi çlirue-
si korona që mbeten me kapaci- mbledh më shumë ujë prej saj. FRYRJEN E STOMAKUT? Ushqi- dhe përmirëson tretjen. Gratë që se dhe ndihmon në eliminimin e
tet të reduktuar mushkërish. USHQIMET PIKANTE. Ushqi- met e mëposhtme jo vetëm që nuk hanë dy banana në ditë për 2 muaj ujërave të tepërt nga organizmi. Ai
Këta pacientë do të kenë nevojë met pikante dhe me fibër fermen- ju fryjnë por edhe ndihmojnë në me rradhë kanë një bark më të shfryn stomakun por edhe shër-
për rehabilitime të zgjatura për tohen në stomak sepse kërkojnë mbarëvajtjen e tretjes sheshtë. ben si një zëvendësues natyral i
t’u kthyer në cilësinë e jetës që shumë kohë për tu tretur duke KIVI. Kivi është një frut shumë KEFIRI. Kefiri përmban një en- elektroliteve sepse është shumë i
kanë pasur më parë. shkaktuar kështu një grumbullim i pasur me fibër. Ekspertët thonë se zimë të rëndësishme që shpërbën pasur me kalium.
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Ndikimi e shegës kundër diabetit

Pavarësisht se vetë shega është një frut që përmban sheqer dhe mund të duket si
zgjedhje e gabuar, ekspertët thonë të kundërtën. Në studimin ku morën pjesë
vetëm 85 veta të cilët konsuamuan sasi të caktuara lëngu shege, u vu re se vetëm
pas tre orësh këta persona pësuan ulje të nivelit të sheqerit në gjak
Me një pamje po aq mahnitëse AgroWeb tregon ndikimin e shegës lit të sheqerit në gjak. Megjithëse
dhe interesante sa kanë dhe shijen, kundër diabetit dhe për shëndetin mjekët nuk japin ende të dhëna se
shegët mund të quhen eliksiri i vër- e mirë të zemrës. si ky frut e ndikon dhe e heq
tetë i jetës. Kokrrizat e vogla të pa- SI NDIKON SHEGA TEK DIA- glukozën e tepërt nga trupi, ka disa
numërta me ngjyrën karakteristike BETIKËT. Në një studim të pu- shifra se si duhet ta konsumoni. Kë-
të kuqe, mblidhen në mënyrë per- blikuar në vitin 2018, tregohen vle- shillohet një sasi e caktuar për kon- ta si për femra ashtu edhe për me- nga diabeti. Duke qenë një antiok-
fekte brenda këtij fruti me vlera të rat e shegës tek të sëmurët me sumin e këtij fruti në ditë në shkujt. sidant shumë i fuqishëm e plot vle-
jashtëzakonshme shëndetësore. diabeti të tipit 2. Pavarësisht se vetë mënyrë që të përfitoni vlera të SI NDIKON TEK SHËNDETI I ra e ndihmon organizmin në
Shega është pa dyshim një ndër shega është një frut që përmban shumta. Ekspertët rekomandojnë ZEMRËS. Lëngu i shegës mund të shumë mënyra. Ku përfshihet ulja
frutat më përfaqësuese të stinës së sheqer dhe mund të duket si 1.5 ml për çdo kilogramë, pra rreth ndikojë edhe në shëndetin e mirë e sheqerit në gjak, kolesterolit të
vjeshtës. E mbushur me vlera dhe zgjedhje e gabuar, ekspertët thonë 105 ml për një person me peshë 70 të zemrës tek të sëmurët me dia- keq gjithashtu edhe në frendimin
shije, shegët prej kohës njihen si të kundërtën. Në studimin ku kg. Konsumimi i kokrrave të shegës bet. Ky frut ndihmon në uljen e rre- e përhapjes së qelizave të këqija
një ilaç natyral që promovon shën- morën pjesë vetëm 85 veta të cilët apo lëngut të saj ndihmon në uljen zikut të prekjes nga arteriosklero- në trup. Prandaj përfitoni ta konsu-
detin e mirë. Shumë studime dhe konsuamuan sasi të caktuara lëngu ndjeshëm të glukozës në gjak. za. Gjithashtu dhe një sërë moni këtë frut të mrekullueshëm
ekspertë e konfirmojnë këtë prej shege, u vu re se vetëm pas tre orë- Duke ulur kështu rrezikun e prekjes sëmundjesh të tjera kardiovasku- përsa kohë e gjeni të freskët gjatë
vitesh. Ndaj në këtë artikull sh këta persona pësuan ulje të nive- nga diabeti. Këto shifra janë të njëj- lare, të cilat mund të shkaktohen muajve të vjeshtës.
18
“Tetë vjet pa parë këtë
vend! Tetë vjet pa parë
njerëzinë time! Pa nisur
për këtu, mora një letër
nga im atë, nga plaku i
varfër që më thoshte se
familja e tërë: mëma, ime
shoqe, motrat dhe
djemtë, q’i lashë të vegjël,
dëshirojnë të më shohin.
Ah, ku na shpie marrëzija
jonë, sa të këqija i bëjmë
shoku-shokut nga…”. Nuk
sosi; një klithje dolli nga
an’ e rrugës. Të dy
udhëtarët u tmerruan.
Meçoja kish flakur
pushkën, kish dalë mbi
rrugë dhe, me krahë
hapur: “Tafë Shela! -
thërriste, - jam unë
Meçoja!
Nga Mit’hat FRASHËRI
Tetë vjet pa dalë!… Ves’ e natës
s’ish avulluar dhe shkëlqente mbi
bar e mbi fletët, si copëza diaman-
ti mbi zymryd; era frynte menga-
dalë, po pak e ftohtë. Meçoja qën-
droi pak, lëshoi pushkën mbërdhe,
u pshtet më një shkëmb anë
rrugës; gjithë, ç’i shihte syri, i duke-
shin të reja; dielli sapo kish dalë, lë-
shonte një dritë si të kaltërt mbi li-
sat e këtij vendi t’egër; malet nga
perëndimi, ngrinin majat e tyre
madhështore gjer në qiell; këto
maja ishin kurorosur me mjegull
të natës. Ish vjeshtë. Meçoja pë-
shpëriti; solli në ment jetën që po
shkonte; vetëm, mbi këtë breg, mi-
dis lisave dhe shkëmbenjve,
mendjes i pëlqen të mendohet,
zemrës të mallëngjehet. Ç’ish ky
njeri shtatmadh, fytyrëbukur, le-
shverdhë hedhur mbi sup? Musta-
qet e mëdha i jepnin një hije trimi
dhe bënin dy shkurre të zez mbi
këtë fytyrë të verdhë; me të parë
sytë që shikonin egër dhe me
druajtje, me të parë pushkën në
dorë, pisqollat në brez dhe jata-
ganët varur në rript, s’mund të the-
mi veçse ishte një nga ata njerëz
fatkeqë që rrojnë jashtë mbledhje-
ve njerëzish, që s’dinë ç’është fa-
milja dhe ushqehen me të
rrëmbyer gjën’ e tjetrit. Por në
fytyrë të këtij burri, që dukej t’i ish
nja dyzet a pesëdhjetë vjeç, duke e
vështruar mirë, zbulojmë një gjë
fare tjatër nga egërsija, që na u duk
herën e parë: këta sy si të syltër e si
të zez, ngjyrëmetali, kishin një vë-
shtrim që dukej i egër herën e parë,
por më pastaj merrnin një butësi,
një përkëdhelje, dhe një mendim i
hidhur përshkruhej ndër ta. - Ahg,
tetë vjet pa dalë! - murmuriti
Meçoja.- Tetë vjet pa dalë jashtë
shtëpisë! Kisha harruar pothuaj si
është pylli dhe ç’bukuri ka lindj’ e
diellit mbi këta male të lartë. Eshtë
rrojtje kjo që bëjmë? Si sot kam
ndërmend, kur merrnim rrugët me
tim vëlla, me tim kushëri dhe me
ata të Shelit. Një zihje u ngrit midis
TREGIM
Pika loti ose një tregim
për gjakmarrjen
nesh; Sheli shkrepi pushkën, im
vëlla ra pa shpirt; q’ahere e tëhu
trembëdhjetë veta nga ne dhe nga
Shelët, fjetën përgjithmonë.
Trembëdhjetë njerës pa
ndonjë faj… Q’ahere u mbyllçë dhe
më s’kam dalë; po gjakn’ e fundit,
unë e kam mbi kurriz. Me çape të
ngadaltë, zuri të marrë udhë; mori
brinjën e malit; rruga shkonte për-
mes dushqevet dhe të bredhavet;
dielli qe lartësuar dhe një hosten…
Përnjëherësh, duke kthyer nga një
cip që bënte mali, një pamje e
bukur iu çfaq: mjegull e bardhë.
Pandehte njeriu se Meçoja ish një
shkabë që fluturonte mbi këto re të
rëna mbërdhe. Mori udhë pa qën-
druar; era po nxehej, mjegulla u
tret dhe fush’ e vogël doli në shesh
duke mbajtur një lumë t’argjëntë
në mes të saj: ish Drini i Zi, i cili
këtu rithte me qetësi.- Tetë vjet pa
dalë nga shtëpia, thosh me vete të
tij Meçoja. Sot, pra, dal për herë të
parë. Ime motër polli një djalë, më
kish kërkuar të vete ta shoh. E
gjoja, kërkon të më bëjë që të dal
nga burgu ku jam futur me vetëda-
shje; po nuk e di, që mbase kjo ditë
të jetë e fundit për mua; nuk e di që
mbase që sot mund të vritem me
Shelët dhe të ma shpien tek ime
motër! E varfëra, ime motër, nga
gjithë gjërit’ e saj, vetëm mua më
ka dhe unë jam i vdekur në këtë
botë! Kush e di sa me gas të madh
KULTURË
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
më pret! Një pikë lot i rrodhi nga
sytë Meços. Kujtoi qysh kish rrojtur,
sa kish vuajtur. Qysh rronte tani si
i vdekur, ngaqë s’ish i sigurt në jetë
të tij: vdekja i im varrur mbi krye
me një pe të kalbur.
Rronte si një hije, pa ndjerë
ndonjë gëzim. Gazet, qeshjet dë-
shirat, punët dhe kujdesjet që na
lidhin te kjo jetë dhe na bëjnë ta
duam gjalljen, qenë të panjohura
për të. Zakonet e vendit dhe egër-
si e njerëzve, e kishin bërë fatkeq.
Mbyllur në shtëpi, pa parë gjërit e
tij kaqë kohë, ish si një hije e zezë.
Vështronte bukurin’ e vendit q’e
rrethonte; dëgjonte shushërimën
e fletëve tundur nga era; shihte
shkëlqimn’ e Drinit, majat e larta të
malit, kërcunjt’ e lisavet. Ah, fatke-
qi, kish kohë pa i parë këto bukuri,
kish kohë pa dëgjuar zënë që
nxjerrin degët kur i fërkon er’ e ve-
riut! Sa e ndjente shijen e rrojtjes
sot! Sa i dukej e bukur gjithësija!
Këto mendime ia shtonin hidhëri-
min, se i sillnin ndërmend vetijat e
këqija të njeriut, ato vetija që e bë-
nin të heqë një njeri nga tjatri. Të
rrojë njeriu si i shuar, të mos guxojë
të dalë jashtë, të shohë t’ afërmit
dhe të marrë pjesë në gëzimet që
Zot i madh përhap mbi botë! Ah,
sa e bukur është bota! Gjithë të kë-
qijat i bën vetë njeriu. Për pak gjë,
fare pa shkak, zihet, vritet… Dielli
dritën e argjëntë, bima kallin’ e flo-
rinjtë, lulja erën, zogu këngën, na i
jep vallë që të kemi zihje dhe
grindë midis nesh?
Udhëtonte duke menduar e
sytë poshtë, kur përnjëherë, m’anë
të djathtë të rrugës u dëgjua një
zë: fletët e drodhën. Meçoja me
vrap unji pushkën nga supi, u bë
gati; pastaj zuri qeshi, se e kuptoi
më ç’anë vinte zëri; disa turtuj
trëmbur nga udhëtari, fluturuan
me tmerr. Meçoja u qas atje ku ki-
shin qëndruar turtujt: një uj i kul-
luar buronte; rreth kroit bari
gjelbëronte. E kish marrë etja se
ish vapë, ish lodhur se kish katër
orë q’ecte; u unj, piu ujë të ftohtë,
ndënji të çlodhej; ahere e kuptoi
q’e kish marrë urija; nxorri nga tra-
sja buk’ e djathë. Si u nginj dhe piu
ujë, i çlodhur nisi prapë udhën, që
ish e ngushtë, tërë gurë; m’anë të
djathtë ish pyll dhe driza; aty-këtje
ca shkëmbenj të mëdhenj; m’anë
të mëngjër zgjatej, atje poshtë, fu-
sha me ca fshatra që dukeshin fare
larg dhe majat e maleve të lartë i
bënin një mur kësaj pamjeje. Diel-
li qe ngritur gjer në gjysmë të
rrugës qiellore që përshkron ditë-
për-ditë. Meçoja arriti më një vënt
të rrugës, ku ajo zgjatej shumë pa
ndonjë pengesë përpara. Atje
udhëtari ynë pa së largu dy njerës
që po vinin drejt tij. Që kur kishte
dalë nga shtëpija, s’kish hasur nje-
ri, andaj një dridhje i eci në tërë
trup. Tetë vjet pa dalë nga shtëpija
dhe pa parë njeri të huaj, e kishin
bërë të ketë dyshim e frikë dhe nga
një hije; për fat të mirë ca miza
ndërmjet tij e të dy udhëtarëve,
bënin q’ay t’i këqyrte mirë, po ata
s’e shihnin dot. Meçoja e pa t’udhës
të hiqej mënjanë udhës, të fshihej
prapa një shkëmbi e të priste sa të
largoheshin të dy udhëtarët. Vate
prapa shkëmbit dhe zu të men-
dohej; i kish harruar fare udhë-
tarët, por kur ngre sytë, i pa t’afruar
afro njëqint çape. Përnjëherësh u
drodh, u verdh; fërkoi sytë që të
shihte më mirë. - Ah është, ay- tho-
sh me vete të tij. Po ay, Tafë Sheli,
gjaksori që më vrau vëllanë… Ay
tjetri, Gjoka, një katundar. - Ahere,
një nga një i erdhë përpara syvet
ngjarjet e tetë vjetëve më parë,
qysh Tafë Sheli i ra të vëllajt, qysh
ky volli një gjak të zi nga goja dhe
u rëzua mbërdhe; sa vrasje ngjanë
ndërmjet tij dhe Shelëvet i kujtoi
një pas një; jet’ e zez që kish rrojtur
nga shkak i vrasjeve, iu duk sot m’e
tmerruar dhe m’e errët; dhe të
gjitha këto të këqija, për shkak të
këtij njeriu që vinte drejt tij. Çdo
të bënte tani Meçoja? Ç’kish për të
bërë? Meçoja s’mënoi aspak. Vëllai
i tij, duke vdekur i kish
thënë:”Meço mos më lerë pa sh-
paguar!” Fytyr’ e të vëllajt tani i çfa-
qej përpara, sikur e shtynte të
merrte shpagën e gjaksorit të tij.
Meçoja s’mënoi pra: mori pu-
shkën në dorë, e vështroi një herë
e a ish mbushur; nxorri edhe pi-
sqollat: u bë gati për luftë; më parë
kish për t’i rënë gjaksorit të vëllajt,
pastaj, në duhej, do t’i binte dhe
Gjokës. Psheti pushkën në sup, vuri
grykën mbi shkëmb; vuri vesh që
udhëtarët po kuvendonin. Gjoka i
thosh Tafë Shelit: - Kështu, pra, ke
shumë kohë pa ardhur në shtëpit
tënde? - Tetë vjet, ah, tetë vjet! Që
kur ngjau një vrasje ndërmjet nesh
dhe Meço Gurit; n’atë ngjarje që
pothuaj pa ndonjë shkak, u vra vël-
lai i Meços dhe Meçoja vetë u pla-
gosl q’ahere e tëhu kam qenë larg
Shqipërisë. Ah, sa më kish marrë
malli! S’kisha më shpresë t’i shihja
këta vende të bukur, këta male
majëlartë ku kam shkuar djalërinë
time… Meçoja tani po mendonte,
dora i dridhej; ish i verdhë sikur
kish dalë nga varri; s’shihte kulluar.
Një pikë lot i rrodhi nga sytë. Ç’e
gjeti pra, Meçon? A u tremb? Ay që
ish kaqë trim dhe që shënonte aqë
mirë? Një ditë kishin shkuar
katërmbëdhjet vjet që nga ajo ditë,
kur në një dasmë kish dalë i pari
me të shënuar dhe kish fituar një
dem të bukur.
“Tetë vjet pa parë këtë vend!
Tetë vjet pa parë njerëzinë time!
Pa nisur për këtu, mora një letër
nga im atë, nga plaku i varfër që
më thoshte se familja e tërë:
mëma, ime shoqe, motrat dhe
djemtë, q’i lashë të vegjël, dëshi-
rojnë të më shohin. Ah, ku na shpie
marrëzija jonë, sa të këqija i bëjmë
shoku-shokut nga…”. Nuk sosi; një
klithje dolli nga an’ e rrugës. Të dy
udhëtarët u tmerruan. Meçoja kish
flakur pushkën, kish dalë mbi
rrugë dhe, me krahë hapur: “Tafë
Shela! - thërriste, - jam unë Meçoja!
Gjer më sot janë vrarë
trembëdhjetë njerëz nga shtëpia
ime dhe jotja; lotët që kanë
derdhur familjet tona bëhen sa
ujët e një pellgu; gjithë këto fatke-
qësi vinë, siç e hua dhe ti, nga
marrëzija jonë. Unë po ta fal
gjakun, falma edhe ti. Eja të paj-
tohemi! Tani s’ish vetëm Meçoja
që kish lotë në sy, por që të tre këta
burra qanin si gra dhe putheshin si
foshnja. Gjoka, duke rrjedhur lotë,
thosh: “Rroftë dashurija! Rroftë sh-
pirtmadhësija!”
(21 gusht 1899)

Përfundoi
jashtë
kombëtares,
trajneri Motta:
Manaj ishte në
dispozicion të
ekipit
Surpriza në listën e shpallur
nga trajneri i Shqipërisë Edi
Reja për dy ndeshjet e fundit
kualifikuese të Katar 2022, atë
ndaj Anglisë më datë 12 në
transfertë dhe pas tre ditëve
në shtëpi ndaj Andorrës, kish-
te të bënte me Rei Manaj. Emri
i sulmuesit lushnjar mungon-
te dhe mesa duket tekniku ita-
lian i kuqezinjve e ka lënë ja-
shtë si pasojë e mungesës së
vazhdimësisë me Spezian në
Serinë A. Dhe, në fakt 24-
vjeçari nuk ishte titullar as në
ndeshjen e të kampionatit ku
Spezia fitoi ndaj Torinos me
rezultatin 1-0, me trajnerin
Thiago Motta që i rezervoi sh-
qiptarit vetëm dhjetë minuta.
Megjithatë, kaq mjaftuan që
Motta ta përgëzonte Manajn
në intervistën pas ndeshjes
duke vlerësuar gatishmërinë e
lojtarit për të ndihmuar skua-
drën. “Manaj pati një impakt
të mirë kur u fut në fushë,
ndihmoi shokët dhe kërkoj të
vendosej në dispozicion të eki-
pit. Unë e di se ai është një sul-
mues dhe që në fushë nuk bëri
rolin e tij, por ia doli më së
miri. Prej momentit kur hyri
Manaj na dha një ndihmë të
madhe, madje kishte mundësi
edhe të shënonte”, u shpreh
Motta.
MAQEDONIA U19
Beari: Jemi pjesë e një grupi të vështirë
Shkup, 7 nëntor - Përfaqësuesja e
Maqedonisë U19 nga data 10 deri
më 16 nëntor do ti luajë ndeshjet
në turneun eliminatorë për fazën
Elite të kualifikueseve për Kampio-
natin Evropian. Përfaqësuesja U19
e vendit tonë në turneun që do të
zhvillohet në Shqipëri do të për-
ballet me përfaqësueset e Serbisë,
Francës dhe Shqipërisë. Turneun
Maqedonia do ta nisë me nde-
shjen ndaj Serbisë me 10 nëntor
në Elbasan, tre ditë më vonë do të
luaj kundër favoritit Francës, ndër-
sa me 16 nëntor zhvillon ndeshjen
ndaj kombëtares së Shqipërisë.
“Jam i lumtur që shënova
sepse jam sulmues i ekipit
dhe detyra ime është të
shënoj gola. Shpresoj të
vazhdoj të shënoj sa më
shumë. Ekipi, stafi dhe
trajneri më ndihmojnë
shumë, dhe besoj se do të
vazhdoj të shënoj ndeshje
pas ndeshje”, deklaroi Guri
Koha
Shkup, 7 nëntor - Janë zhvilluar nde-
shjet e xhiros së 13 në Ligën e Parë
futbollistike të Maqedonisë së Ve-
riut. Derbi lokal i Tetovës i ka takuar
Shkëndijës e cila mundi Renovën
me rezultat minimal 1:0. Skuadra e
Rënovës në këtë takim nga minuta
e dhjetë mbeti pa mbrojtësin Xhe-
lil Abdulla i cili shkaktoi penalti për
kundërshtarin, ndërsa gjyqtari i
ndeshjen e largoi nga fusha me
kartonin e kuq. Nga pika e bardhë
nuk ishte i saktë Sidrit Guri mirëpo
i njëjti futbollistë përmirësoi gabi-
min në minutën e 23 të përballjes
duke shënuar në portën e Renovës.
Edhe Shkëndija me një lojtarë më
shumë në fushë nuk arriti të shë-
nojë rezultati deri në fund të taki-
mit nuk ndryshoi. Sulmuesi i ku-
qezinjve Guri është shprehur i
lumtur për golin e shënuar si dhe
tri pikët e reja.
“E dinim që do të ishte një ndeshje
HENDBOLL
KH Çairi shënon fitore të thellë ndaj Feniksit
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hendikep i madh për përfaqësue-
sen e Maqedonisë së Veriut U19
është mungesa e Berat Kalkan.
Futbollisti i skuadrës turke Kasim-
pasha nuk do të jetë në formacio-
nin e Maqedonisë për shkak se
Agjencioni për Rini dhe Sport ende
nuk ka dhënë asnjë mendim për
kërkesën e FFM të dërguar para 8
muajve për të siguruar nënshtetë-
si të Maqedonisë për Berat Kalkan.
“Realisht po përballemi me shumë
probleme sa i përket formacionit.
Njëri nga futbollistët më të talen-
tuar, Berat Kalkan nga Kasimpa-
sha për shkak problemeve admini-
SPORT
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
19
LIGA E PARË
Guri: Jam i lumtur që goli im
i sjelli fitoren ekipit
mira se lideri i tabelës duke e mun-
dur me rezultatin 2:1. Finalizimet
Fisnik NUHIU e Adem dhe Filipovskit i dhanë fito-
ren Makedonija Gjorçe Petrovit,
ndërsa golin e nderit për
bardhekaltrit e Çairit e shënoi
Gjorgjievski. “Jam krener me fut-
bollistët, fitorja ndaj liderit të ta-
belës është meritë e tyre, dhanë
gjithçka nga vetja me shumë punë
dhe disiplinë në fushë. Ne duhet
të vazhdojmë me punë dhe përku-
shtim maksimale si në stërvitje
ashtu edhe në ndeshjet e radhës,
sepse deri në fund të kampionatit
ka edhe shumë ndeshje për tu zh-
villuar”, theksoi trajneri Makedo-
e vështirë pavarësisht se ne be- sulmues i ekipit dhe detyra ime nija GJ.P, Muharem Bajrami. Fito-
sojmë shumë të vetja jonë, kishim është të shënoj gola. Shpresoj të re të rëndësishme ka marrë edhe
një ngërç psikologjik nga ndeshja e vazhdoj të shënoj sa më shumë. ekipi i Struga Trim Lum, pasi mpo-
fundit pasi pësuam gol në minu- Ekipi, stafi dhe trajneri më ndih- shti Pelisterin me rezultatin mini-
tat e fundit, por ideja e trajnerit ish- mojnë shumë, dhe besoj se do të mal 1:0, ndërsa golin e fitores për
te që të shënojmë të parët dhe të vazhdoj të shënoj ndeshje pas nde- miqtë e realizoi Maleski. Në nde-
mbajmë rezultatin dhe të merrnim shje”, deklaroi Guri. Skuadra e FC shjet tjera Akademia Pandevi
tri pikët. Tani duhet të shohim për- Shkupit pas gjashtë fitoreve resht triumfoi ndaj Rabotniçkit me re-
para dhe në ndeshjet në vazhdim më në fund ka shijuar humbjen. zultatin 3:0, Tikveshi fitoi 2:1 Bore-
të përmirësohemi edhe më shumë. Ekipi i drejtuar nga Muharem Baj- cin, ndërsa Bregallnica mundi
Jam i lumtur që shënova sepse jam rami, Makedonija GJ.P ishte më e Skopjen me shifrat 2:1.
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Shkup, 7 nëntor - Ekipi i Hendbollit luhej gol për gol dhe në pauzë re-
për femra KH Çairi në xhiron e tetë zultati ishte barazi 20:20. Në pje-
ka shënuar fitore të thellë ndaj sën e dytë vashat e drejtuar nga
ekipit të KH Fenikistit me rezulta- trajneri Basri Latifi vendosën do-
tin 44:38. Kjo ishte fitorja e shtatë minim, avansonin vazhdimisht
për vashat nga Çairi në tetë për- derisa arritën të shkëputen në re-
balljet e zhvilluara deri më tani në zultat dhe në fund mbyllën taki-
kampionat, duke ruajtur kështu min me triumf 44:38. Më efikase te
hapin ndaj liderit të tabelës Ku- Çairi ishte Teodora Dukoska që
manovës. Ndeshja ishte e hapur shënoi 7 gola, ndërsa hendbolli-
që në fillim, me përjashtime të vo- stja më e spikatur e takimit Emi-
gla kur njëra apo tjetra skuadër lijana Rizoska me 17 gola nuk
shkëputeshin në rezultat, pjesa mundi të ndihmojë skuadrën e saj
më e madhe e fraksionit të parë për të shmangur disfatën.
strative definitivisht nuk do të jetë
në formacionin tonë, ndërsa deri
në momentin e fundit do të pre-
sim sa i përket paraqitjes së Jankul-
lovski dhe Tasevskit, gjithashtu për
arsye administrative. Për shkak
lëndimit nuk do të mund të lloga-
ritim te Andrej Stojçevski nga Aka-
demia Pandev. Grupi është i vësh-
tirë. Franca është favorit.
Kundërshtari jonë i parë Serbia
gjithashtu është shumë përfaqë- nga futbollistët e ftuar dhe do të futboll të mirë me të gjithë, por sa
suese kualitative, ndërsa gjeneratë jenë të gatshëm për tu përballur do të jetë ajo e mjaftueshme për
të mira posedon edhe Shqipëria. me kundërshtarë të fort. Besoj te rezultate pozitive do ta shohim në
Pozitive në këtë moment për ne ekipi dhe cilësia e përfaqësueses fund të ndeshjeve”, deklaroi traj-
është ajo që nuk kemi të lënduar tonë. Qëllimi jonë është të luajmë neri Dashmir Beari.
20 SPORT
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021

Detyra e parë e Xavit

te Barcelona: Terapia
për lojtarët e tij
Xavi do të duhet të zgjidhë edhe problemet në fushë, e
cila është një fushë për të cilën askush nuk ka dyshime.
Trajneri i përkohshëm, Sergi bankina për të zëvendësuar të Të gjithë besojnë se ai mund t’i bëjë ata të luajnë Cavani drejt
Barjuan bëri maksimumin e tij për dëmtuarin Ansu Fati. Kur u kërkua sërish futboll të mirë, duke pasur parasysh lojtarët me
të lënë Barcelonën në gjendje të
mirë për pasuesin e tij, por rënia e
për një shpjegim, refuzimi i Sergi
për të ofruar një të tillë thjesht
të cilët duhet të punojë. Ajo që është e sigurt mbi çdo largimit nga
gjë tjetër është se Barcelona është në një krizë tjetër
katalunasve ndaj Celta Vigos të sh-
tunën mbrëma ka krijuar një si-
ngriti më shumë pyetje. Frenkie de
Jong foli për “mungesën e karakte- United
tuatë të trazuar. Pavarësisht se ar- rit” të Barcelonës në dhomën e zh- Probleme në pjesën e pasme - celona nuk ka fat me lëndime. Ata
riti të marrë një rezultat të mirë në veshjes dhe mbetet për t’u parë se Xavi do të duhet të zgjidhë çështjet aktualisht kanë 11 lojtarë në infer- Edinson Cavani raportohet se
Ligën e Kampionëve në mesjavë si do të priten fjalët e tij nga shokët e tyre të mbrojtjes. Ata kanë pasur mieri, duke e bërë punën e Xavit po përgatitet të kthehet në
për të mbajtur gjallë sezonin evro- e tij, por është e qartë se ai po probleme në mbrojtje gjatë gjithë edhe më të komplikuar që në fil- Amerikën e Jugut verën e ardh-
pian, Barcelona ende po lufton dhe ndjente zhgënjimin e pranimit të sezonit, dhe Eric Garcia ka qenë një- lim. shme, kur edhe i skadon kon-
tani ka katër ndeshje radhazi pa tri golave. Tani, trajneri i ri, Xavi do ri nga ata që kanë luftuar për Futbolli - Sigurisht, Xavi do të trata me Manchester Unitedin.
fitore në La Liga. Barazimi nga të hyjë në skuadër duke e ditur se formën që nga transferimi nga duhet të zgjidhë edhe problemet në Cavani doli të jetë një nënshk-
epërsia 3-0 kundër Celta Vigo ai ka nevojë për lojtarët e tij të Manchester City gjatë verës. Rasti i fushë, e cila është një fushë për të rim i suksesshëm nga ''Djajtë e
është një goditje veçanërisht e mëdhenj për të ecur përpara. Ser- Marc-Andre ter Stegen meriton një cilën askush nuk ka dyshime. Të Kuq'', pasi deri më tani ka shë-
ashpër. Në fund të lojës në Balai- gi ka folur gjithmonë sesi lojtarët e njohje të veçantë. Ai është kthyer gjithë besojnë se ai mund t’i bëjë ata nuar 18 herë në 47 paraqitje për
dos, problemet e lojtarëve duke- tij janë më të mirë se sa mund të nga një prej portierëve më të mirë të luajnë sërish futboll të mirë, duke klubin, që nga transferimi në te-
shin se shkonin përtej futbollit. Ata sugjerojnë rezultatet e tyre këtë të La Ligas në një pikë të dobët të pasur parasysh lojtarët me të cilët tor të vitit të kaluar. 34-vjeçari
ishin nervozë në pjesën e fundit të sezon, duke e bërë të qartë se mo- këtij ekipi dhe një lojtar me një duhet të punojë. Ajo që është e sigurt fillimisht pritej të largohej nga
lojës, madje u sugjerua se Philippe rali në dhomën e zhveshjes ka formë të tmerrshme. mbi çdo gjë tjetër është se Barcelona Man United në fillim të këtij viti,
Coutinho nuk pranoi të zbriste nga qenë i ulët. Lëndimet - Edhe një herë, Bar- është në një krizë tjetër. por në fund nënshkroi një
/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// zgjatje të kontratës me 20 herë
kampionët e Anglisë deri në
Sterling dëshiron të largohet qershorin e vitit 2022. Sipas ''E-
SPN Brasil'', një numër i klube-
ve të Amerikës së Jugut po
nga Manchester City bëjnë lëvizje për uruguaianin, i
cili dëshiron të jetë më afër ven-
dit të tij. Gjithashtu thuhet se
edhe klubet braziliane, Co-
rinthians dhe Flamengo, janë
Italia, dy lojtarë mbajnë në të interesuar për ish-sulmuesin
e Napolit e PSG-së, duke mos u
përjashtuar as klubi argjenti-
ankth: në rrezik për “finalen” nas, Boca Juniors. Edhe drejtori
sportiv i Boca Juniors, Juan Ro-
me Zvicrën man Riquelme, ka zbuluar një
telefonatë që ka patur pothuaj-
Giorgio Chiellini dhe Leonardo Bonucci po shqetësojnë trajnerin e se një vit më parë me Edinson
Italisë, Roberto Mancini. Dy futbollistët, thelbësorë për Juventus-in Cavani-n, i cili ka shprehur dë-
e Massimiliano Allegri-t dhe Axurrët, kanë probleme fizike dhe kjo Raheem Sterling raportohet se nerin e ri, Xavi, që thuhet se dëshi- shirën për të shkuar te Boca. “Në
është konfirmuar edhe në ndeshjes e së shtunës që Juventus ka luaj- dëshiron të largohet nga Manche- ron ta sjellë atë në ''Camp Nou'' në janar, më ka telefonuar Cavani.
tur kundër Fiorentina-s, me dyshen e mbrojtjes që nuk ka zbritur në ster City gjatë afatit kalimtar të jana- fillim të vitit 2022. Sipas ''Mundo De- Më ka thënë se donte të vinte
fushë. Shqetësime fizike që mund të vënë në rrezik serioz praninë rit. Sterling është pjesë e Cityt që portivo'', sulmuesi i krahut dëshiron te Bica sepse po luante pak në
e tyre në sfidën më delikate pas Evropianit për Italinë: përballja di- nga korriku i vitit 2015, duke regji- të largohet nga City në janar, por ''- Manchester”, ka zbuluar Riquel-
rekte me Zvicrën 12 nëntorin e ardhshëm që vlen vendin e parë në struar deri më tash 307 paraqitje në Qytetarët'' thuhet se nuk do ta me. “Megjithatë, një ditë pasi
grupin kualifikues për Katar 2022. Bonucci ka patur një shqetësim të gjitha garat. 26-vjeçari ka shënuar lejojnë edhe lehtë një gjë të tillë. kemi folu është futur në fushë
muskulor pak orë para ndeshjes me Fiorentinan dhe ka qenë i dety- vetëm dy gola dhe dy asistime për Gazeta spanjolle gjithashtu shkruan dhe ka shënuar dy gola, duke
ruar të dorëzohet. Për sa i takon Chiellinit, edhe ky ka patur në pro- kampionët anglezë këtë sezon, tek- se Barcelona dëshiron që fillimisht përmbysur ndeshjen. Nga ai
blem pak minuta para sfidës me skuadrën vjollcë. Të dy do t’i sa nuk po ka edhe shumë minuta Sterlingun ta marrë në formë huazi- moment ka filluar të shënojë
përgjigjen pozitivisht thirrjes së Mancinit, por ka shumë mundësi në formacionin e Pep Guardiolas. mi në janar, duke e përfshirë opsio- vazhdimisht dhe United ka ven-
që të mos jenë në fushë. Nëse kjo do të ndodhë, vendin e tyre do ta Barcelona vazhdon të jetë e lidhur nin e blerjes për afatin kalimtar të dosur t’i rinovojë kontratën”, ka
marrin Acerbi dhe Bastoni. me reprezentuesin anglez, me traj- verës së ardhshme. theksuar Riquelme.

Publicitet

KORRIGJIM I KONKURSIT 

Për zgjedhjen-rizgjedhjen e mësimdhënësve në të gjitha

thirrjet mësimore-shkencore në Universitetin e Tetovës, i
UniversitetiiEvropësJuglindore–Tetovëshpall:
shpallur më 05.11.2021 KONKURS
Përplotësiminevendittëpunësmekohëtëcaktuar
Zhvilluesisoftuerit
Në pjesën “FAKULTETI EKONOMIK”, në pikën 2 fshihen Afatiidorëzimittëaplikacioneveështë5ditëpunengaditaeshpalljessëkonkursit.
Konkursiështëishpallurnga08.11.2021derimë12.11.2021
fjalët (Marketingu ndërkombëtar, Marketingu strategjik, Mëtepërinformacionenë:https://www.seeu.edu.mk/sq/information/calls
Sjellje konsumatore).
Shitet tokë me sipërfaqe prej 3000 m2. Toka gjendet në hyrje të fshatit
Universiteti i Tetovës Nikushtak të Komunës së Likovës. Çmimi sipas marrëveshjes. Tel: 070247480.
 SPORT
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
21

Clatennburg: Dhashë penallti për Atleticon,

për të kompensuar golin e Realit jashtë loje
Gjyqtari anglez Mark
Clatennburg ka rrëfyer
se goli i 1-0 i Sergio
Ramos duhej anuluar
për pozicion jashtë loje,
Interi ndërkohë që për të
kompensuar gjithçka
1 milion euro dha një penallti të
larg dyshimtë në favor të
Fernando Torres për Los
rinovimit Colchoneros

me Brozovic Mark Clatennburg, gjyqtari

anglez që vendosi drejtësi në fina-
Merkato dhe rinovime në len e Champions League të sezo- rrëfyer se goli i 1-0 i Sergio Ramos ditjes së dënimit. Por nuk po ticos së Madridit. “Isha me fat se-
sfond tek Interi. Ekipi është i nit 2015-2016 mes Realit të Ma- duhej anuluar për pozicion jashtë dëgjoja asgjë në kufje dhe mu pse arriti të vërshëlleja një penal-
përqendruar në fushën e dridit dhe Atleticos, ndeshje e loje, ndërkohë që për të kompen- desh të akordoja golin dhe të lti për një faull të dyshimtë, le të
blertë për të grumbulluar sa fituar nga Los Blancos ka treguar suar gjithçka dha një penallti të vazhdoja lojën. Më në fund arrita themi 50 me 50. Torres ishte
më shumë pikë, ndërsa drej- një prapaskenë që do të mbetet dyshimtë në favor të Fernando të bisedoja me asistentin tim i cili qartësisht para Pepes dhe pati një
tuesit po punojnë në disa në mendjen e tifozëve nga ajo su- Torres për Los Colchoneros. “E dija më tha se kufjet kishin pasur një kontakt mes tyre. Por a ishte vër-
fronte. Kampionët e Italisë sh- persfidë në një intervistë të dhënë që Bale e kishte prekur topin, difekt pikërisht në atë moment tet faull? Mund ta shikoje në pikë-
presojnë të vijë zgjatja e ba- sëfundmi. Në sfidën e luajtur në duke ia bërë më të thjeshtë Ra- dhe nuk mundi të thoshte që pati pamje të ndryshme por unë vër-
shkëpunimit me Marcelo Bro- San Siro në 2016-ën kishte disa mosit për të shënuar golin e 1-0, një prekje nga Bale. Isha shumë shëlleva për penallti për të
zovic, i cili del lojtar i lirë në episode për të cilat u morën ven- por duke e vendosur atë në pozi- konfuz pasi ishte një vendim i vë- kompensuar gabimin që bëra në
fund të këtij sezoni. Drejtuesit dime të çuditshme nga gjyqtari cion jashtë loje. Në këtë mënyrë i shtirë nga ana ime”, ka theksuar golin e Realit i cili ishte në pozi-
e Interit po ushtrojnë “presion” anglez i cili u tërhoq nga arbitrimi kërkova asistentit tim, nëse kish- Clatennburg. Nga ky moment te cion jashtë loje”, ka theksuar Mark
për të bindur mesfushorin një vit më pas. Clatennburg ka te patur prekje të topit pas go- penalltia e dhënë në favor të Atle- Clatennburg.
kroat dhe agjentin e tij, dhe
akordi final është afër. Corriere ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

dello Sport shkruan se dife-

renca mes kërkesës dhe
ofertës është vetëm 1 milion
euro. 28-vjeçari kërkon një
Hazard prek fundin, tre gjigantë të
ofertë 4-vjeçare me 6 milion
euro rrogë në sezon, ndërsa Evropës refuzojnë ta marrin
Giuseppe Marotta ofron rino-
vim me tre vite dhe një rrogë Ylli i Real Madrid, Eden Hazard, i është
sezonale prej 5 milion eurosh. ofruar katër klubeve. Sipas ESPN, të katër
Optimizmi nuk mungon, ne-
gociatat vijojnë dhe marrëve-
klubet kanë refuzuar mundësinë për ta
marrë blegun, i cili ka shumë vështirësi në
Deschamps
shja finale është çështje kohe. Madrid. 30-vjeçari nuk ka respektuar prit-
Ndërkohë, drejtori sportiv i In- shmërinë që kishte për të në momentin e zbulon
terit ka piketuar Dani Ceballos transferimit te Real nga Chelsea për 100
si një përforcim për merkaton
e janarit. Mesfushori ofensiv
milionë euro dy vite më parë. Një nga ar-
syet e dështimit të belgut kanë qenë dëm-
dëshirën
nuk po përfiton minuta te Real timet e pësuara. Vetëm 5 gola në 53 nde- Nga kombëtarja e Francës te një
Madrid, qendrimi në stol e ka shje për ish-yllin e Stamford Bridge. klub. Didier Deschamps mendon
lodhur dhe kalimin në Serie A Skuadrat e tjera që e kanë injoruar Hazard për të ardhmen dhe nuk përjash-
te skuadra kampione në fuqi e kanë qenë Bayern Munich, PSG dhe New- ton mundësinë që të jetë shumë
sheh me sy të mirë. castle. shpejt në drejtim të një skuadre
pasi t’i ketë dhënë fund ekspe-
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
riencës në drejtim të Francës. Ish-
futbollisti ka pranuar mundësinë e
Vëllai i Ramosit sqaron të ardhmen e mbrojtësit kthimit në stolin e një klubi në një
intervistë të dhënë për Prime Vi-
deo. “Sinqerisht nuk e di se çfarë
Vëllai i mbrojtësit të Paris vëllai i Ramos, Rene ka konfir- do të ndodhë pasi të largohem
Saint-Germain, Sergio Ramos, muar se asnjëra nga këto nuk do nga Franca”, ka thënë Deschamps.
Rene ka konfirmuar qëndrimin e të ndodh, pasi mbrojtësit spanjoll “Megjithatë, e di se më pëlqen
spanjollit të klubit francez, teksa shumë shpejtë do të debutojë me puna e përditshme, dhe ndoshta
ka shtuar se së shpejti do të debu- PSG-në. mund të kthehem të drejtoj një
tojë. Ramos erdhi në verë si lojtar “Sergio do të luajë për PSG-në klub. Më pëlqen ajo adrenalinë që
i lirë pas përfundimit të kontratës sa më shpejt që të jetë e mun- të jep puna e përditshme e trajne-
me Real Madridin. Megjithatë, dur…”, ka thënë fillimisht vëllai i rit”. Në lidhje me mundësinë për
mbrojtësi i njohur ende nuk ka Ramosit, Rene për El Mundo. “Ai të patur një rol në Federatën Fran-
debutuar shkaku i dëmtimit dhe e nuk do të pensionohet dhe as nuk ceze të Futbollit: “Të kandidoj për
ardhmja e tij ishte shumë e përfo- do ta prishë kontratën”. “Nuk ka presidencën? Jo, tani jo. Është një
lur. Disa thoshin se PSG do t’ia pri- asnjë dyshim për të ardhmen e funksion më shumë politik. Ndo-
shë kontratën dhe disa të tjerë se Sergios”, përfundoi vëllai i shta në të ardhmen, por sot dua të
Ramos do të pensionohet. Por, mbrojtësit spanjoll. jem akoma në fushë”.
22 MARKETING
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
 MOZAIK
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
23

DASHI 21. mars - 20. prill Mensur PREFIKS PREFIKS FILM

Në këtë datë
PËR PËR QYTET ME AKTORIN
Mamuti “KUNDËR” “E RE” NË TURQI NË FOTO
Do të jeni mjaft të përkushtuar në realizimin e
marrëveshjeve të reja, të cilat prej shumë javësh ju kanë sh-
qetësuar. Mos i vendosni vetes asnjë limit, por propozoni stra-
tegji alternative. I ANUSIT

KËNGËTARJA
DEMI 21. prill - 21. maj AMERIKANE,
ÇERI
Kjo është një ditë e cila do ju gjejë mjaft të zënë me
punë. Do të jeni të detyruar që të rishikoni disa projekte tuaja
dhe të riorganizoni totalisht planin tuaj të veprimit. Në da- KËNGËTARI
AMERIKAN,
shuri këshillohet që të mos jeni shumë impulsiv. KUTUNJO

ANTON
PASHKU
IMPULSI ----------------------------
BINJAKET 22. maj - 21. qershor AUTORI ITALIAN,
DARIO
Po përballoni një rrugëtim, i cili do ju çojë në një
rritje të rëndësishme si nga pikëpamja profesionale edhe DRIVER LICENSE
AGREEMENT
ajo sentimentale. Disa zgjedhje tuaja do të jenë vendimta- KOHA -----------------------------
DIJETAR
re për realizimin me sukses të një projekti të ri. I RREJSHËM

POET
(VJET.)
GAFORRJA 22. qershor - 22. korrik
Duhet të jeni të kujdesshëm dhe të përqendruar në
QYTET
vendin tuaj të punës, pasi ky është momenti më i mirë për të ri- NË RUMANI
marrë në dorë të gjithë projektet që keni lënë pas dore prej kohë-
sh. Tregohuni të kujdesshëm në raportet ndërpersonale, pasi një
8 nëntor 1935 -----------------------------
PJESË
E TENISIT
keqkuptim i vogël, mund të kthehet në një problem të madh.
SHTET NË AZI, ITALIA
ISH FUTBOLLISTI KËNGËTARJA ARTIKULL NDYJ, .... LANKA ---------------------------
KOHA FRËNG,
MANUEL ÇELO SHKENCOR
LETRAR FËLLIQ ----------------------------
AUTORI
AKTORE FRËNGE,
VAJZA E AKTORIT
LUANI 23. korrik - 22. gusht MEHMETI NË FOTO

Kjo e enjte do të jetë mjaft interesante për të ndry-

shuar të gjitha aspektet e rutinës tuaj, të cilat nuk ju kënaqin AKTORI
FRËNG VIGAN
aspak. Kjo ditë ju fton të jeni më të kthjellët dhe të lini NË FOTO
mënjanë të gjitha tensionet e kota, të cilat në vendin e punës
do të kenë ndikim negativ në zhvillimin e aktiviteteve tuaja. ASTATI
FILM ME AKTORIN ----------------------------
NË FOTO, NGJYRA
“... E PURPURTË” E KUQË
E NDEZUR
VIRGJERESHA 23. gusht - 23. shtator
AKTORI FRËNG,
Dita do të jetë mjaft e favorshme për dashurinë, ku NDËRTESË ANTIKE ZHAK
PËR SHFAQJE ------------------------------
më në fund do të keni mundësi që të zyrtarizoni një histori da- MUZIKORE NË NDAJFOLJE,
GREQINË ANTIKE NË ATË RAST;
shurie dhe do mund të vendosni objektivat në çift. Këshil- ATËHERË
lohet që të mos jeni shumë autoritar dhe të lejoni që partne-
TEMPERATURA SHTËPI
ri/ja juaj të shpreh mendimin siç e gjykon. ----------------------------- E MADHE
RIMINI NJËSIA -----------------------------
E REZISTENCËS AR
ELEKTRIKE (FRËNGJ.)
PESHORJA 24. shtator - 23. tetor
AKTORJA AKTORJA
Nuk duhet të jeni shumë xheloz ndaj partnerit/es, JAPONEZE, ITALIANE, MUTI
JOKO ----------------------------
pasi tensionet e periudhës së fundit mund të ushqejnë mo- (GRUAJA E URUGUAJI
XHON LENONIT)
smarrëveshje në çift. Propozimet e mira duhet të vlerë-
sohen me më shumë kujdes, sidomos kur sjellin ndryshime
të mëdha. FILM LUMË
ME AKTORIN NË AUSTRI
NË FOTO

AKREPI 24. tetor - 22. nëntor

Kjo ditë do të jetë mjaft e rëndësishme për të mbyl- ODEON,, T
ODEON T,, P
ATI, RI, T
TATI, AL
PALLAT, ONO, ORNELA, SAMURAI,
ALLAT, ONO, SAM IN.
MURAI, IN.
lur përfundimisht raportet nervoze dhe që ju bëjnë të pa- GJIDHJET: AN
ZGJIDHJET:
Z NENE,
AL, NENE
ANAL, P, DLA, SHAIR
AP,
TOTO, I, AP
E, TOTO, DELON, MESDITA,
ARAD, SRI, II,, ALEN DELON,
R, ARAD,
SHAIR, MESDIT AT,
A AT,
TA,
lumtur. Është e rëndësishme që të rigjeni qetësinë, kështu që
mundohuni të rrethoheni nga njerëz pozitiv, të cilët janë të
gatshëm që t’iu dëgjojnë. E enjtja favorizon projektet e reja.

SHIGJETARI 23. nëntor - 21. dhjetor

Në këtë moment konfuzioni, është e rëndësishme që të
mos merrni vendime të nxituara në dashuri, për shkak se mund të
shkojnë kundër ndjenjave tuaja të vërteta. Duhet të jeni të sin-
qertë me veten dhe me personin që pëlqeni. Parashikohen
9 7 5 6 3 2 6
5 8 3 7 9 1
mundësi shumë të mira për të çuar përpara propozime të reja në
vendin e punës.

BRICJAPI 22. dhjetor - 20. janar 1 4 6 8 4

Gjatë kësaj dite do të keni mundësi që të shprehni
hapur krijimtarinë tuaj si dhe të merrni rezultate të mëdha.
Mos lini pas dore raportet ndërpersonale, pasi në këtë mo-
7 2 5 3
ment është e rëndësishme që të rivendosni harmoninë dhe
qetësinë në raportet tuaja. 7 4 5 3 1 7 1 9
UJORI 21. janar - 19. shkurt 6 4 8 3 7 5 8 7
Yjet ju sugjerojnë që të jeni më kurajoz dhe të
shprehni pa mëdyshje të gjitha dëshirat dhe nevojat tuaja, 3 9 7 9 4
si në familje edhe në dashuri. Tregohuni të matur me
projektet që nuk janë shumë urgjente. 2 7 9 3 6 3 5
7 4 4 3 2 6
PESHQIT 20. shkurt - 20. mars
Ky është një moment shumë i mirë për të kapërcyer 176984352, 823156479, 495732861.
647513928, 358249617, 176984352,
219867534, 647513928, 495732861.
një fazë të rënies emocionale. Do të bëni ballafaqimin e 247915836, 596832714. Mesatar
381764295, 247915836, Mesatar: 584321796,
r: 58 83, 931678245,
4321796, 762495183,
76249518
duhur me partnerin, por edhe me familjen dhe kolegët. lehtë:
Shumë i leht 8563, 458396172, 16352
ë: 972148563,
972148 453681, 614289357,
729453681,
27948, 835671429, 7294
163527948,
Nga pikëpamja profesionale do të merrni përgjigje të rëndë-
sishme.
24
Diploma e parë për studime mbi “ninjat”
në Japoni
Një universitet në Japoni ka ndarë di-
plomën e parë për studimet mbi “ninjat”.
Studenti i masterit, Genichi Mitsuhashi,
45 vjeç, ka kaluar dy vjet duke ekzaminuar
dokumente historike mbi natyrën e vër-
tetë të këtyre luftëtarëve të shkathët, dhe
duke përkryer aftësitë e tija në artet mar-
ciale. Ai gjithashtu bleu një shtëpi nga
druri në provincën Iga, vendlindja e
“ninjas” ku kultivoi oriz dhe perime. “Kam
lexuar se ‘ninjat’ kanë punuar si fermerë në
mëngjes dhe kanë trajnuar artet marcia-
le në pasdite”, ka thënë ai. Mitsuhashi ish-
te njëri nga tre studentët i cili u regjistrua
në studimet master në Qendrën
Ndërkombëtare të Hulumtimit të ‘Ninja-
ve’ në Universitetin “Mie” në pranverë të
vitit 2018.
Pasi që ka përfunduar studimin në
mars, Mitsuhashi ka vazhduar me progra-
Pas divorcit, burri
i shlyen ish-
bashkëshortes 27
vjet punë shtëpie
Gjatë procedurave të divorcit, gjyka-
ta argjentinase vendosi t’i jepte
rëndësi punës më të papaguar;
punëve të shtëpisë! Kështu, një
burrë, identiteti i të cilit mbetet i
panjohur është detyruar të paguajë
ish-bashkëshorten për 27 vitet e
punëve të shtëpisë. Çifti u nda në
vitin 2019, për t’i finalizuar proce-
durat dy vite më vonë, në tetor 2021.
Gjatë kësaj kohe, gruaja ka kërkuar
kompensim dhe më në fund ia doli:
ish i shoqi do ta shlyejë me 163 mijë
euro! Pas 27 viteve martesë, kur bur-
ri kërkoi të ndahej pas saj, ajo ishte
më shumë se 60 vjeçe, çka ia vësh-
tirësonte tej mase mundësinë e
gjetjes së një pune. Ndonëse kishte
studiuar dhe gëzonte një diplomë
ekonomike, me qëllimin e mirë për
t’ju përkushtuar jetës familjare, ajo
nuk kishte punuar një ditë të vet-
me, gjë që e ndalonte nga mundë-
sia e marrjes së një pensioni. Kësh-
tu, jetën ia dedikoi rritjes së
fëmijëve, edukimit të tyre dhe
punëve të shtëpisë. Sipas gjyqtares
Victoria Fama, meqë këto vite punë
në shtëpi nuk janë paguar në një
mënyrë a në një tjetër asnjëherë,
është koha tani. Kompensimi eko-
nomik u përfshi në Kodin Civil të
Argjentinës që në vitin 2015, ku
përfshin dëmshpërblim me para,
mallra ushqimore e të tjera.
MOZAIK
Koha, e hënë, 8 nëntor 2021
911 - Duka Koenraad I zgjidhet
KALENDARI HISTORIK 8 NËNTOR
Mbret i Gjermanisë.
1494 - Kryengritje kundër Piero de'
Medici në Firencë të Italisë.
1620 - Beteja e Malit të Bardhë në
Pragë.
1731 - Benjamin Franklin hapë bi-
bliotekën e parë në SHBA, në Filadel-
fia.
1793 - Hapet Luvri në Paris.
1864 - Abraham Lincoln zgjidhet
president për herë të dytë.
1924 - Kancelari austriak Ignaz Sei-
pel, jep dorëheqje pas tentimit për
vrasje.
1932 - Franklin Delano Roosevelt
(D) zgjidhet president i 32 i SHBA.
1939 - Dështon tentimi për vrasje e
min e doktoratës dhe shpreson të ndër- ralajmëroi studentët e ardhëm se kjo degë Hitlerit në Burgerbraukeller.
lidhë vizitorët e këtij rajoni me komunite- kishte për qëllim studimin e ‘ninjave’, “e jo 1941 - Themelohet Partia Komuni-
tin lokal. Profesori i tij, Yuji Yamada e për- të bëheni një ‘ninja’”. Besohet se ‘ninjat’ ste e Shqipërisë.
shkroi si “një shembull të shkëlqyer për kanë origjinën nga shekulli 14 ku krerët 1956 - OKB kërkon BRSS të lar-
studentët që studiojnë ‘ninjat’” me feudalë punësuan spiunë mercenarë për gohet nga Hungaria.
mënyrën se si ishte përzier me komunite- të infiltruar kështjella dhe për të marrë
tin lokal. Sidoqoftë profesori Yamada pa- informacione.
/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Milionerët në hall: Shumë iu
kushton menaxhimi i parave! SI NDIKON SMARTPHONE
Njerëzit më të pasur në botë nuk janë të NË MARRËDHËNIEN
lumtur se sa u kushton atyre për të me-
naxhuar paratë që kanë, sipas një studimi të
PRIND-FËMIJË?
ri nga konsulenca Capgemini 2021. Pande- A E DINI SE... Prindërit shpeshherë shqetësohen se
kalimi i kohës në telefonat e mençur
mia eliminoi më shumë se 18 trilion dollarë
ka një ndikim negativ në marrëdhë-
nga tregjet globale midis shkurtit dhe mar-
sit. Shumë investitorë të pasur u bënë
niet me fëmijët e tyre. Një studim i
kryer së fundmi hulumtoi nëse për-
gjithnjë e më kritikë ndaj tarifave të larta të
administrimit të parave dhe një e treta e
dorimi i telefonit nga ana e prindërve
ndikon tek marrëdhënia me fëmijët,
atyre individëve, duke pasur mbi 1 milion
dollarë pasuri të investueshme, thanë se
koha e kaluar me familjen dhe kon-
fliktet familjare. Sipas studimit, për-
ishin të pakënaqur me tarifat në vitin 2020
dhe 2021. Kjo mund të shkaktojë një hendek
dorimi i smartphone shoqërohet me
prindërim më të mirë dhe jo më të
të mëtejshëm midis menaxherëve të asete- keq. Autorët vunë në dukje se
ve dhe klientëve edhe në vitin 2022, sepse shumë se një në pesë prej këtyre individëve veçanërisht duke marrë parasysh
mjediset e ndryshme familjare, te-
pasiguria dhe tregjet e paqëndrueshme me vlerë të lartë neto mund të ndërrojnë fir-
lefonat inteligjentë luajnë rol të
mund të nxisin një dëshirë për tarifa më të mat në 2022 dhe tarifat e larta janë shtytë-
rëndësishëm në jetën familjare dhe
ulëta të këshillimit, thuhet në raport. Më si kryesor. kanë një ndikim pozitiv në prindë-
///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// rim. Studiuesi Modecki u shpreh: Ne
gjetëm shumë pak prova të proble-
Vozitësja e shkel ekzaminerin disa meve dhe shpresojmë që këto të
dhëna të na ndihmojnë dhe të na
shtyjnë drejt bisedave më konstruk-
momente pasi kaloi testin e vozitjes tive, për përvojat e shumëllojshme të
familjeve me teknologjinë.
Një ekzaminer ka mbetur i vdekur në larata zyrtare nga policia thotë që burri
ATO NUK NDIZEN
vend pasi u shkel nga një grua 68 vjeçare vdiq nga lëndimet, dhe iu referua inciden-
BARSOLETA
Njëri i thotë një mikut të tij:
që sapo kishte kaluar testin e vozitjes. Inci- tit si një ngjarje tragjike. “Vetura e drej-
Dua ta lë duhanin, por nuk di si t’ja
denti ka ndodhur rreth orës 13:30 të prem- tuar nga një grua 68 vjeçare që sapo kaloi
ten në qytetin jugor të Polonisë, Rybnik. testin e vozitjes, e goditi ekzaminerin 35 bëj.
Policia thotë se ekzamineri 35 vjeçar ishte vjeçar”, thuhet në deklaratë. “Fatkeqësisht, A ke provuar me karamele? - sugje-
duke e testuar gruan për patentë shofer. burri vdiq nga lëndimet”. Gruaja nuk mun- ron miku.
Në kohën që ishte goditur, ekzamineri ish- di të jepte deklaratë në polici pasi ishte në Po, por ato nuk ndizen...
te duke testuar një tjetër kandidate. Dek- gjendje shoku.
THËNIA E DITËS
Një beqar është një njeri që ka
nxjerrë mësime nga përvojat e të
tjerëve. (Peter Ustinov)