Mikro 1

Modul PdP Ekonomi Penggal 1
BAB 1 : PENGENALAN
1.1 Definisi:
 Ilmu ekonomi sebagai kajian tentang bagaimana sumber terhad digunakan bagi
memenuhi kehendak manusia yang tidak terhad.
1.2 Sumber Ekonomi/ Faktor Pengeluaran

(i) Tanah
Sumber alam semula jadi yang terdapat di permukaan atau di dalam tanah.
Meliputi sumber galian dan tumbuh-tumbuhan serta air dan udara.
Penawaran tanah adalah terhad.
Ganjaran dalam bentuk sewa.
Buruh
Menyumbangkan tenaga fizikal atau mental dalam proses pengeluaran /
mengeluarkanbarang atau perkhidmatan.
Boleh dipindahkan (mobiliti) dari satu tempat ke tempat yang
lainGanjaran kepada buruh ialah upah / gaji.
(iii) Modal
Digunakan oleh pengeluar dalam proses pengeluaran.
Modal ialah peralatan yang digunakan dalam proses pengeluaran seperti jentera,
mesindan wang.
Boleh dipindahkan (mobiliti) dari satu tempat ke tempat yang lain.
Ganjaran kepada modal ialah kadar bunga.
(iv) Usahawan
Bertanggungjawab menggabungkan faktor-faktor pengeluaran untuk
menghasilkanbarang dan perkhidmatan
Berinovasi dan sanggup menanggung risiko.
Ganjaran kepada usahawan ialah keuntungan.
1.3 Kehendak manusia

Barang dalam ekonomi dapat di bahagikan kepada:-
Barang percuma
Penawarannya tidak terhad.
Tidak memerlukan kos untuk
mengeluarkannya.Tiada kos lepas.
Tidak dikenakan bayaran
Contoh: air hujan dan cahaya matahari
Barang ekonomi
Penawarannya terhad
Memerlukan kos untuk
mengeluarkannya.Ada kos lepas.
Perlu dibayar untuk
menggunakannya.Contoh: kereta dan
telefon bimbit
Barang awam
Barang yang ditawarkan kepada semua orang / tiada pengeculian
dalampenggunaannya.
Penawarannya terhad
Ada kos lepas
Tidak dikenakan bayaran, kalau dikenakan pun hanya minimum sahaja.
Contoh: rumah api dan taman rekreasi.
Mikroekonomi
(iv) Barang persendirian

Barang yang dimiliki oleh orang persendirian
Orang lain tidak boleh menggunakannya tanpa kebenaran pemiliknya.
Contoh: rumah dan kereta.
0 Barang pengeluar / barang modal

Barang siap atau barang akhir yang digunakan untuk mengeluarkan barangan
lain.Barang yang tidak berubah bentuk fizikalnya semasa proses pengeluaran.
Contoh: mesin dan jentera.
1 Barang perantaraan
Merupakan barang pertengahan atau barang yang masih diproses untuk
dijadikanbarang siap.
Barang perantaraan akan mengalami perubahan bentuk fizikalnya semasa
prosespengeluaran.
Contoh: tepung gandum dan gula pasir
2 Barang pengguna
Merupakan barang akhir / barang siap untuk digunakan oleh pengguna.
Terbahagi kepada barang tahan lama dan tidak tahan lama.
Contoh barang tidak tahan lama ialah ikan dan sayur-sayuran.
Contoh barang tahan lama ialah motorsikal dan radio.
1.4 Masalah ekonomi

0 Disebabkan kehendak manusia adalah tidak terhad manakala sumber ekonomi
adalah terhad akan mewujudkan;-
(i) Masalah kekurangan

Sumber / faktor pengeluaran yang sedia ada hanya dapat mengeluarkan
sebahagiandaripada barangan yang dikehendaki oleh pengguna.
Apabila sesuatu sumber digunakan untuk mengeluarkan sesuatu barang,
sumbertersebut tidak dapat digunakan untuk mengeluarkan barang lain.
Isi rumah mengalami kekurangan pendapatan dan firma mengalami
kekurangansumber pengeluaran.
0 Masalah pilihan
Masalah kekurangan menyebabkan isi rumah dan firma tidak dapat memenuhi
semuakehendak mereka.
Masalah kekurangan menyebabkan isi rumah dan firma perlu membuat pilihan.
Isi rumah membuat pilihan untuk memaksimumkan kepuasan dan firma
membuatpilihan untuk memaksimumkan keuntungan.
1 Masalah kos lepas

Jumlah barang kedua terbaik yang terpaksa dilepaskan kerana memilih pilihan
yangterbaik.
Contoh: seorang pelajar mempunyai RM10.00. Dia terpaksa membuat pilihan
samaada membeli sebuah buku latihan ekonomi yang berharga RM10.00 atau
membeli monopod yang berharga RM10.00. Jika pelajar tersebut memilih membeli
buku latihan ekonomi, maka kos lepasnya ialah monopod.
(b) Terdapat tiga masalah asas ekonomi seperti berikut:-
(i) Apa dan berapa barang yang hendak dikeluarkan

Merujuk kepada jenis barangan serta kuantiti barangan yang hendak dikeluarkan.
Bergantung kepada permintaan dan penawaran masyarakat.
Lebih banyak sesuatu barang itu dikeluarkan, semakin kurang barangan lain yang
Mikroekonomi
dikeluarkan kerana masalah kekurangan sumber ekonomi.

Oleh itu apa barang yang hendak dikeluarkan akan menentukan corak
penggunaansumber ekonomi.
(ii) Bagaimana barang hendak dikeluarkan

Ia merujuk kepada teknik atau kaedah pengeluaran yang akan dipilih
olehpengeluar.
Pengeluar boleh memilih sama ada menggunakan kaedah intensif buruh
atauintensif modal.
Jika harga buruh rendah, kaedah intensif buruh digunakan kerana pengeluar
dapatmeminimumkan kos pengeluaran dan memaksimumkan untung.
Jika harga modal rendah, kaedah intensif modal digunakan kerana pengeluar
dapatmeminimumkan kos pengeluaran dan memaksimumkan untung
(iii) Untuk siapa barang hendak dikeluarkan

Merujuk kepada pengagihan barang dan perkhidmatan kepada masyarakat.
Bergantung pada corak agihan pendapatan atau kuasa beli pengguna.
Biasanya golongan yang berpendapatan tinggi mempunyai kuasa beli yang
besardan dapat memiliki lebih banyak barang daripada golongan berpendapatan
rendah.
1.5 Keluk Kemungkinan Pengeluaran
Definisi: Satu keluk yang menunjukkan kombinasi maksimum dua jenis barang
yang dapat dikeluarkan oleh sesebuah ekonomi dengan menggunakan semua
sumber yang ada pada tingkat teknologi tertentu.
Andaian:
0 Ekonomi telah mencapai guna tenaga penuh
1 Ekonomi hanya mengeluarkan dua jenis barang
2 Jumlah faktor pengeluaran tetap
3 Tingkat teknologi tidak berubah
Keluk Kemungkinan Pengeluaran Yang Lurus
Kombinasi Pakaian Kain

(unit) (unit)
A 0 25
B 5 20
C 10 15
D 15 10
E 20 5
F 25 0
Kain (unit)
A"
B"
Keluk kemungkinan pengeluaran!
C"
D"
E"
F"
0" Pakaian (unit)
5" 10" 15" 20" 25"
Mikroekonomi
Kombinasi pada titik A, 25 unit barang kain dan 0 unit barang

pakaianKombinasi pada titik B, 20 unit barang kain dan 5 unit
barang pakaianKombinasi pada titik C, 15 unit barang kain dan 10
unit barang pakaian
Kos lepas untuk mengeluarkan

Pergerakan
seunit barang pakaian
25 – 20
A ke B = 1 unit kain
5– 0
20 – 15
B ke C = 1 unit kain
10 – 5
15 – 10
C ke D = 1 unit kain
15 – 10
10 – 5
D ke E = 1 unit kain
20 – 15
5– 0
E ke F = 1 unit kain
25 – 20
0 Kesimpulannya, bagi setiap tambahan pengeluaran 1 unit barang pakaian,

ekonomi terpaksa mengurangkan 1 unit barang kain.
1 Keluk kemungkinan pengeluarannya berbentuk garis lurus di sebabkan oleh kos
lepas malar di mana kecekapan faktor pengeluaran adalah sama
Kain (unit)
Pengeluaran pada kombinasi G tidak

A" boleh dicapai kerana faktor-faktor
pengeluaran tidak mencukupi!
B"
Pengeluaran pada kombinasi H tidak
G" cekap. Pengangguran dan pembaziran
C" sumber berlaku!
Pengeluaran pada kombinasi A, B, C,

D" D, E, F adalah cekap. Ekonomi berada
H" pada guna tenaga penuh!
E"
F"
Pakaian (unit)
Keluk Kemungkinan Pengeluaran Yang Cembung
Kombinasi Barang Barang

industri (unit) pertanian(unit)
A 0 30
B 1 29
C 2 27
D 3 23
E 4 17
F 5 0
Mikroekonomi
Barang Pertanian (unit)
A"
29" B"
C"
D"
23"
E"
17"
F"
0"
1" 2" 3" 4" 5" Barang Industri(unit)
Kombinasi pada titik A, 30 unit barang pertanian dan 0 unit barang

industriKombinasi pada titik B, 29 unit barang pertanian dan 1 unit
barang industriKombinasi pada titik C, 27 unit barang pertanian dan 2
unit barang industri

Pergerakan
seunit barang industri
30 – 29
A ke B = 1 unit barang pertanian
1– 0
29 – 27
B ke C = 1 unit barang pertanian
2– 1
27 – 23
C ke D = 4 unit barang pertanian
3– 2
23 – 17
D ke E = 6 unit barang pertanian
4– 3
17 – 0
E ke F = 17 unit barang pertanian
5– 4
Kesimpulannya, bagi setiap tambahan pengeluaran 1 unit barang industri,

ekonomi terpaksa mengurangkan lebih banyak barang pertanian.
Keluk kemungkinan pengeluarannya berbentuk cembung.
Mikroekonomi
Perubahan Keluk Kemungkinan Pengeluaran
(i) Perubahan anugerah sumber

Y Y
A’ A
A
A’
X
(a) Pertambahan anugerah sumber (b) Pengurangan anugerah sumber
0 Pertambahan anugerah sumber disebabkan pertambahan penduduk atau kemasukan

buruh asing, penemuan sumber alam baru dan pertambahan pelaburan.
Ia akan menyebabkan keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kanan secara
selari dari AB ke A’B’
1 Pengurangan anugerah sumber disebabkan oleh kepupusan bahan galian,
pengurangan tenaga kerja asing dan kemerosotan pelaburan.
2 Ia akan menyebabkan keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kiri secara
selari dari AB ke A’B’.
3 (ii) Kemajuan tingkat teknologi
Barang Y
A’
0 B B’ gX
0 Perkembangan teknologi menyebabkan daya pengeluaran meningkat.

Kesannya, pengeluaran barang dalam ekonomi bertambah.
Perkembangan teknologi yang sama dalam pengeluaran barang X dan barang Y ,
menyebabkan keluk kemungkinan pengeluaran beralih ke kanan secara selari dari AB ke
A’B’
Mikroekonomi
Barang Y
A’
X

23 Jika berlaku perkembangan teknologi dalam pengeluaran barang Y sahaja, maka

pengeluaran barang Y sahaja bertambah.
Keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kanan dari AB ke A’B.
Barang Y
0 B B’ Barang X
23 Jika berlaku perkembangan teknologi dalam pengeluaran barang X sahaja,

maka pengeluaran barang X sahaja bertambah.
Keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kanan dari AB ke AB’.
)0 (iii) Komposisi barang modal dan barang pengguna
Barang Pengguna Barang pengguna
A’ A
0 BB’ 0 B’ B
Modal Modal
Mikroekonomi
5888 Kadar pertambahan 23 Kadar pengurangan komposisi

komposisi barang modal sama barang modal sama dengan barang
dengan barang pengguna. Pengguna.
5888 Kadar pertambahan komposisi barang modal sama dengan kadar pertambahan
barang pengguna akan menyebabkan pertambahan barang modal dan barang
pengguna dalam kadar yang sama (rajah a)
5889 Keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kanan secara selari dari AB ke A’B’.
5890 Kadar pengurangan komposisi barang modal sama dengan kadar pengurangan
barang pengguna akan menyebabkan pengurangan barang modal dan barang
pengguna dalam kadar yang sama (rajah b)
5891 Keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kiri secara selari dari AB ke A’B’.
Barang pengguna
A’
0 B Barang Modal
23 Sekiranya pertambahan komposisi barang pengguna sahaja yang bertambah,

pengeluaran barang pengguna sahaja bertambah manakala barang modal adalah tetap.
24 Keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kanan dari AB ke A’B.
Barang pengguna
0 B B’ Barang Modal
5888 Sekiranya pertambahan komposisi barang modal sahaja yang bertambah,

pengeluaran barang modal sahaja bertambah manakala barang pengguna adalah tetap.
Keluk kemungkinan pengeluaran akan beralih ke kanan dari AB ke AB’.
Mikroekonomi
1.6 Sistem Ekonomi
(a) Sistem Ekonomi Kapitalis / Pasaran Bebas

23 Adalah satu sistem ekonomi di mana individu bebas mebuat keputusan dan
menjalankan aktiviti ekonomi tanpa campurtangan kerajaan. Contoh : Amerika
Syarikat
Kreteria Asas /
Huraian
Ciri-ciri
5888 Sistem pemilikan 23 Individu bebas memiliki dan menggunakan sumber

ekonomi iaitu buruh, tanah, modal dan usahawan.
5889 Sistem membuat 24 Pengguna dan pengeluar bebas membuat keputusan

keputusan / ekonomi.
peruntukan 25 Peruntukkan sumber ditentukan oleh mekanisme harga
sumber iaitu kuasa permintaan dan penawaran di pasaran.
5888 Agihan 23 Agihan pendapatan ditentukan berdasarkan jumlah faktor

pendapatan pengeluaran dimiliki. Semakin banyak faktor dimiliki,
semakin banyak pendapatan diperoleh.
24 Keadaan in menyebabkan agihan pendapatan tidak setara
5889 Insentif / 25 Individu bebas memperoleh dan mencari kekayaan dan

matlamat pengeluar bebas bersaing untuk mendapatkan
keuntungan maksimum.
26 Oleh itu terdapat pelbagai insentif untuk meningkatkan
daya saing.
(b) Sistem Ekonomi Perancangan Pusat (Sosialis)

23 Adalah satu sistem ekonomi di mana kerajaan mempunyai kuasa mutlak dalam
menentukan keputusan dan kegiatan ekonomi. Contoh: negara komunis
Kreteria Asas /
Huraian
Ciri-ciri
23 Sumber ekonomi iaitu buruh, modal, tanah dan

usahawan adalah milik kerajaan sepenuhnya.
23 Sistem pemilikan
24 Ia digunakan kerajaan untuk menghasilkan barang
dan perkhidmatan.
0 Semua keputusan ekonomi dibuat oleh kerajaan

5888 Sistem membuat melalui badan perancangan pusat.
keputusan 1 Kerajaan memperuntukkan sumber ekonomi untuk
mengeluarkan barang demi memaksimumkan
kebajikan masyarakat.
2 Individu tidak berhak memilih barang dan
perkhidmatan yang digunakan.
Mikroekonomi
(iii) Agihan pendapatan  Kerajaan bertanggung jawab dalam pengagihan

pendapatan dan kekayaan secara adil dan saksama.
Oleh itu, agihan pendapatan setara.
 Tidak wujud persaingan untuk mengeluarkan barang
dan perkhidmatan kerana semuanya dikeluarkan oleh
kerajaan.
0 Insentif / peruntukan 0 Tujuan utama pengeluaran barang adalah untuk

sumber memaksimumkan kebajikan rakyat,
1 Individu tidak bebas memperoleh dan mencari
kekayaan. Oleh itu , insentif / ganjaran kurang.
Sistem Ekonomi Campuran

0 Adalah satu sistem ekonomi di mana individu bebas mebuat keputusan dan
menjalankan aktiviti ekonomi dan wujud campurtangan kerajaan.
0 Iaq menekankan kerjasama antara pihak swasta dengan kerajaan dalam
menyelesaikan masalah asas ekonomi.
1 Contoh : Malaysia
Kreteria Asas /
Huraian
Ciri-ciri
0 Sistem pemilikan 0 Individu bebas memiliki sumber ekonomi dan terdapat

sumber milik kerajaan untuk mengeluarkan barang
awam
1 Sistem membuat 1 Pengguna , pengeluar dan kerajaan bersama-sama

keputusan membuat keputusan ekonomi.
2 Peruntukkan sumber ditentukan oleh mekanisme harga
dan dikawal oleh kerajaan melalui undang-undang dan
peraturan.
3 Individu dan pihak swasta bebas memilih
barang untuk memaksimumkan kepuasan dan
memaksimumkan keuntungan.
4 Kerajaan memiliki sumber ekonomi untuk
memaksimumkan kebajikan dengan mengeluarkan
barang awam.
0 Agihan pendapatan 5 Agihan pendapatan lebih setara kerana ada campur

tangan kerajaan melalui pengenaan cukai kepada
golongan yang berpendapatan tinggi dan pemberian
subsidi kepada golongan berpendapatan rendah.
0 Insentif / peruntukan 0 Individu bebas memperoleh dan mencari kekayaan

sumber dan pengeluar bebas bersaing untuk mendapatkan
keuntungan maksimum, tetapi dikawal oleh kerajaan.
1 Kerajaan mengeluarkan barang awam unutk
memaksimumkan kebajikan masyarakat.
2 Oleh itu terdapat pelbagai insentif untuk
meningkatkan daya usaha individu dan kerajaan.
Mikroekonomi
(d) Sistem Ekonomi Islam

0 Adalah satu sistem ekonomi di mana individu bebas membuat keputusan dan
menjalankan aktiviti ekonomi dengan campurtangan kerajaan dan berlandaskan kepada
syariat Islam (Al-Quran dan Sunnah)
Kreteria Asas /
Huraian
Ciri-ciri
0 Sumber ekonomi adalah milik Allah dan
0 Sistem pemilikan manusia hanya sebagai pemegang amanah.
1 Individu bebas mengumpul harta kekayaan tetapi tidak
bertentangan dengan dengan syariat Islam.
0 Sistem membuat 0 Pengguna , pengeluar dan kerajaan bersama-

keputusan sama membuat keputusan ekonomi.
1 Peruntukkan sumber ditentukan oleh mekanisme harga
dan dikawal oleh kerajaan melalui undang-undang dan
peraturan berdasarkan hukum Islam.
0 Agihan pendapatan 0 Harta dan kekayaan perlu diagihkan secara adil.

1 Mereka yang mampu diwajibkan mengeluarkan
zakat untuk membantu golongan miskin. Ini akan
dapat merapatkan jurang perbezaan antara golongan
kaya dan golongan miskin.
1 Insentif 2 Tujuan dalam sistem ekonomi ini adalah untuk

mendapatkan kesejahteraan dunia dan akhirat.
3 Segalanya dianggap sebagai ibadah dan akan
mendapat ganjaran di akhirat.
4 Oleh itu , terdapat unsur insentif .
Bagaimanakah Sistem Ekonomi Pasaran Bebas Menyelesaikan Masalah

Asas Ekonomi
0 Apa dan berapa barang yang hendak dikeluarkan

diselesaikan melalui mekanisme harga iaitu interaksi antara kuasa permintaan dan
penawaran dalam pasaran.
Pengguna mempunyai kuasa (dianggap sebagai raja) dalam menentukan jenis dan
kuantiti barang yang dikeluarkan.
1 Bagaimanakah barang yang hendak dikeluarkan

bergantung kepada teknik pengeluaran yang paling cekap / teknik pengeluaran yang
dapat meminimumkan kos pengeluaran bagi memaksimumkan keuntungan.
Pengeluar perlu memilih teknik yang paling cekap dengan kos yang lebih murah
sama ada intensif buruh atau intensif modal.
2 Untuk siapakah barang itu dikeluarkan

bergantung kepada kemampuan membeli / kuasa beli / kesanggupan membayar /
corak agihan pendapatan.
Individu berpendapatan tingggi cenderung mendapat lebih banyak barang
berbanding individu berpendapatan rendah.
Kebaikan Sistem Ekonomi Pasaran Bebas
0 Mementingkan kebajikan individu

Kebajikan negara berada pada tahap tinggi kerana individu berusaha untuk
Mikroekonomi
memaksimumkan kepuasan masing-masing.
0 Menggalakkan persaingan
Ȁ⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ0 Persaingan yang sihat
dikalangan pengeluar dapat meningkatkan kecekapan dan kebajikan pengguna
seperti harga barang di pasaran yang sentiasa rendah.
1 Menggalakkan perkembangan teknologi dan penciptaan baharu.

Ȁ⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ0 Persaingan akan meningkatkan
teknologi dan reka cipta baru di pasaran.
Ȁ⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ1 Kesannya, kos
pengeluaran akan berkurangan, kualiti barang meningkat dan proses pengeluaran
dapat di percepatkan.
Kelemahan Sistem Ekonomi Pasaran Bebas
0 Kegagalan mengeluarkan barang awam

0 Barang awam tidak dikeluarkan oleh pengeluar kerana tidak menguntungkan.
1 Objektif utama sistem ekonomi pasaran bebas untuk mendapat keuntungan
yang maksimum
1 Ketidakstabilan ekonomi
0 Harga barang cenderung turun naik akibat kebebasan pengeluar membuat
keputusan ekonomi dan tiada campurtangan kerajaan.
1 Ketidakstabilan harga mendorong kepada ketidakstabilan ekonomi, yang akan
menjejaskan kebajikan rakyat sesebuah negara.
2 Ketidakadilan dalam agihan pendapatan

0 Kebebasan memiliki sumber-sumber pengeluaran menyebabkan jurang
pendapatan antara golongan berpendapatan tinggi dengan golongan berpendapatan
rendah semakin besar.
1 Kesannya, proses pembangunan negara dan keharmonian negara akan terjejas.
3 Mewujudkan monopoli dalam pasaran

0 Persaingan bebas antara pengeluar akan mengwujudkan monopoli dalam
pasaran dimana firma yang kuat sahaja dapat bertahan dalam pasaran.
1 Kewujudan monopoli dalam pasaran memberi kesan buruk pada pengguna seperti
harga yang tinggi dan kuantiti barang yang sedikit di pasaran.
4 Kewujudan kesan luaran (eksternaliti) negatif

0 Objektif untuk memaksimumkan untung menyebabkan pengelauar
mengabaikan tanggungjawab sosial.
1 Contohnya: Pencemaran air sungai hasil dari pembuangan sisa-sisa kilang ke
dalam sungai yang akan menjejaskan kesihatan dan kebajikan masyarakat.
Perlunya Campur Tangan Kerajaan
0 Menyediakan barang awam

0.0 Tidak dikeluarkan oleh pihak swasta kerana tidak menguntungkan mereka.
0.1Oleh itu, kerajaan akan campurtangan dalam menyediakan barang awam seperti
hospital untuk kebajikan rakyat.
1 Mengawal kuasa monopoli

1.0 Kuasa monopoli menyebabkan ketidakcekapan pengeluaran dan peruntukkan
sumber dalam ekonomi. Firma monopoli juga akan mengenakan harga yang tinggi
dan mengeluarkan keluaran yang rendah.
1.1Oleh itu, campurtangan kerajaan perlu mengawal harga dan meningkatkan keluaran
dengan melaksanakan dasar harga maksimum / dasar harga minimum / dasar
Mikroekonomi
peletakan harga
0 Mencapai kestabilan ekonomi

0 Ketidakstabilan ekonomi seperti masalah inflasi / pengangguran akan
mendatangkan masalah kepada negara.
0 Oleh itu, kerajaan perlu campurtangan dengan melaksanakan dasar fiskal atau dasar
kewangan untuk memastikan kestabialan ekonomi.
(iv) Merapatkan jurang agihan pendapatan

0 Agihan pendapatan yang tidak setara menyebabkan jurang pendapatan
golongan kaya dan miskin semakin besar.
1 Oleh itu, kerajaan perlu campurtangan dengan mengenakan cukai kepada golongan
kaya dan bantuan subsidi kepada golongan miskin supaya agihan pendapatan lebih
setara.
1 Mengawal kesan luaran yang negatif

0 Perkembangan industri yang tidak terkawal dan sikap pengeluar mementingkan
keuntungan mewujudkan kesan luaran negatif seperti pencemaran udara, air atau
bunyi yang menyebabkan penurunan taraf hidup masyarakat.
1 Oleh itu, kerajaan perlu campurtangan seperti dengan melaksanakan peraturan
dan undang-undang.
PANDUAN MENJAWAB
BAHAGIAN B (ESEI)
1. (a) Terangkan dua kebaikan sistem ekonomi pasaran bebas. [4]
Cadangan jawapan :
i) Mementingkan kebajikan individu

Kebajikan negara berada pada tahap tinggi kerana individu berusaha
untuk memaksimumkan kepuasan masing-masing.
0 Menggalakkan persaingan
Persaingan yang sihat dikalangan pengeluar dapat meningkatkan kecekapan
dan kebajikan pengguna seperti harga barang di pasaran yang sentiasa rendah.
(b) Terangkan bagaimana sistem ekonomi pasaran bebas mengatasi masalah asas
ekonomi yang dihadapi oleh pengeluar kopi? [6]
Cadangan jawapan:
0 Berapa banyak kopi hendak dikeluarkan?

0 Kuantiti kopi yang hendak dikeluarkan bergantung kepada jumlah
permintaan pasaran melalui proses mekanisme harga.
0 Bagaimana kopi hendak dikeluarkan?

0 Pengeluar menggunakan kaedah pengeluaran yang cekap samada intensif
buruh atau intensif modal untuk meminimumkan kos pengeluaran dan
memaksimumkan keuntungan.
1 Untuk siapa kopi dikeluarkan?

0 Kopi dikeluarkan berdasarkan kepada corak agihan pendapatan.
1 Semakin tinggi pendapatan atau kuasa beli pengguna maka semakin banyak
kopi boleh diperolehi.
Mikroekonomi
BAHAGIAN C (KUANTITATIF)
5888 Jadual di bawah menunjukkan kombinasi barang modal dan barang

penggunayang dapat dikeluarkan oleh sesebuah ekonomi.
F
Kombinasi A B C D E
Barang perkilangan (unit) 0 1 2 3 4 5
Barang pertanian (unit) 35 33 30 25 15 0
(a) Nyatakan andaian yang dibuat dalam penerbitan keluk kemungkinan [2]
pengeluaran.
(b) Dengan menggunakan kertas graf, lukiskan keluk kemungkinan pengeluaran bagi [2]
ekonomi tersebut.
(c) Jelaskan implikasi kombinasi pengeluaran jika pengeluaran seperti berikut:
(i) 3 unit barang perkilangan dan 30 unit barang pertanian [2]

(ii) 10 unit barang pertanian dan 4 unit barang perkilangan [2]
(iii) 2 unit barang perkilangan dan 30 unit barang pertanian [2]
Cadangan Jawapan
23 Andaian:
23 Ekonomi hanya mengeluarkan 2 jenis barang sahaja

24 Tingkat teknologi tidak berubah
25 Jumlah faktor pengeluaran tetap
26 Ekonomi pada guna tenaga penuh
(b)
Barang pertanian (unit)
40
A
35
B
C
30
D
25
20
E
15
10
5
F
0 1 2 3 4 5
Barang perkilangan (unit)
Mikroekonomi
5888(i)
5888 Kombinasi ini terletak di luar keluk kemungkinan pengeluaran.
5889 Ekonomi tidak dapat mengeluarkan kombinasi ini kerana sumber
ekonomi dan tingkatan teknologi yang disedia ada tidak mengcukupi.
23 (ii)
23 Kombinasi ini terletak didalam kemungkinan pengeluaran.
Kombinasi ini menunjukkan ketidakcekapan penggunaan sumber kerana keluaran
masih dapat ditingkatkan tanpa mengurangkan barang lain.
5888(iii)
5888 Kombinasi ini menunjukkan keluaran maksimum yang dapat
dikeluarkan apabila semua sumber digunakan sepenuhnya dengan cara yang
cekap.
5888 Tambahan keluaran satu barang tidak dapat dilakukan tanpa
mengurangkan keluaran barang yang lain.
SOALAN PENGAYAAN:
BAHAGIAN A (ANEKA PILIHAN)
0 Penyataan berikut adalah benar tentang jenis barang yang terdapat dalam
ekonomi kecuali
A barang percuma ialah barang yang tiada kos lepas.

B barang awam ialah barang yang tiada prinsip pengeculian
C barang ekonomi ialah barang yang tertakluk kepada prinsip pengeculian
D barang perantaraan ialah barang yang telah diproses dan boleh digunakan
terus oleh pengguna.
1 Masalah ekonomi merujuk kepada satu keadaan
A pilihan terpaksa dibuat tanpa wujudnya kos lepas

B masyarakat akan membuat pilihan bagi memenuhi semua kehendak mereka
C sumber ekonomi yang dimiliki adalah tidak terhad tetapi barang dan perkhidmatan
yang dikehendaki adalah terhad
D sumber ekonomi yang dimiliki adalah terhad tetapi barang dan perkhidmatan yang
dikehendaki adalah tidak terhad
2 Sesebuah ekonomi mencapai kecekapan pengeluaran yang maksimum apabila ekonomi
A. tidak dapat meningkatkan pengeluaran suatu barang tanpa

mengurangkan pengeluaran barang lain
B dapat meningkatkan pengeluaran semua barang
C dapat meningkatkan pengeluaran suatu barang tanpa mengurangkan
pengeluaran barang lain
Mikroekonomi
0.0 dapat mengurangkan pengeluaran semua barang
0 Akibat daripada masalah kekurangan dalam ekonomi menyebabkan
0.0 pelaku ekonomi perlu membuat pilihan

0.1 pertumbuhan ekonomi akan terjejas
0.2 tiada barang percuma bagi pengguna
0.3 kos lepas semakin meningkat
1 Setiap titik pada keluk kemungkinan pengeluaran menggambarkan kombinasi barang
1.0 maksimum yang dapat dihasilkan dengan menggunakan semua sumber

dalam ekonomi
1.1 maksimum yang dapat dihasilkan dengan menggunakan sebahagian
daripada sumber ekonomi
1.2 yang dapat dihasilkan dengan menggunakan sebahagian daripada sumber ekonomi
1.3 yang dapat dihasilkan dengan menggunakan semua sumber ekonomi.
2 Gambar rajah di bawah menunjukkan keluk kemungkinan pengeluaran bagi sebuah

negara.
Barang Y (unit)
100
80
50
0 60 70 80 Barang X (unit)

0 seunit barang X adalah tetap
1 seunit barang Y ialah 10 unit barang X
2 10 unit barang X ialah 20 unit barang Y
3 tambahan barang X daripada 70 unit kepada 80 unit adalah 50 unit barang Y
0 Bagi keluk kemungkinan pengeluaran yang mengalami kos lepas yang semakin
meningkat, pertambahan satu unit barang pertanian akan menyebabkan
0 pengurangan pengeluaran yang semakin besar bagi barang industri
1 pengurangan pengeluaran yang semakin kecil bagi barang industri
2 pengurangan pengeluaran yang sama bagai barang industri
3 pertambahan pengeluaran yang semakin besar bagi barang industri.
1 Antara berikut yang manakah bukan kebaikan sistem kapitalis?

0 Keputusan yang cepat dapat dilakukan melalui mekanisme harga
1 Persaingan dapat meningkatkan kualiti barang yang dihasilkan
2 Barang awam dapat dikeluarkan
Mikroekonomi
5888 Pekerja mempunyai dorongan untuk bekerja keras.
BAHAGIAN B (ESEI)
1. (a) Terangkan mengapakah masalah asas ekonomi wujud? [2]
(b) Terangkan bagaimana sistem ekonomi campuran mengatasi masalah asas

ekonomi yang dihadapi. [8]
0 Dengan menggunakan gambar rajah keluk kemungkinan pengeluaran, jelaskan konsep:

(a) Pengangguran [3]
(b) Kekurangan [3]
(c) Kos lepas [4]
0 Jelaskan bagaimana sistem ekonomi kapitalis menyelesaikan masalah:

Peruntukan faktor pengeluaran
Cara pengagihan barang
(c) Jenis dan kuantiti barang yang hendak dikeluarkan. [10]
0 Jadual di bawah menunjukkan pelbagai kombinasi pengeluaran barang A dan barang

B bagi sebuah negara.
Kombinasi Barang A (unit) Barang B (unit)
A 0 20
B 2 19
C 4 16
D 6 10
E 8 0
(a) Hitung kos lepas untuk mengeluarkan:

(i) seunit barang A pada setiap kombinasi pengeluaran [2]
(ii) seunit barang B pada setiap kombinasi pengeluaran [2]
(b) (i) Apakah bentuk keluk kemungkinan pengeluaran bagi negara tersebut? [1]
(ii) Apakah jenis faktor pengeluaran bagi negara tersebut? [1]
(c) Nyatakan keadaan ekonomi apabila negara ini mengeluarkan 4 unit barang A
dan 14 unit barang B. Berikan sebab untuk jawapan anda. [2]
(d) Adakah kombinasi 3 unit barang A dan 19 unit barang B boleh dicapai?
Mengapa? [2]
Mikroekonomi
BAB 2: PASARAN BARANG DAN HARGA
2.1 dan 2.2:

Permintaan dan Penawaran
Permintaan (DD) Penawaran (SS)
Takrif: Takrif:
Kesanggupan dan kemampuan pengguna untuk Kesanggupan dan kemampuan pengguna untuk
membeli sejumlah barangan tertentu pada tingkat menawarkan sejumlah barangan tertentu pada
harga tertentu dalam tempoh masa tertentu. tingkat harga tertentu dalam tempoh masa
tertentu.
Hukum Permintaan: Hukum Penawaran:

Apabila harga sesuatu barang meningkat kuantiti Apabila harga sesuatu barang meningkat kuantiti
diminta akan berkurangan, manakala apabila ditawar akan bertambah, manakala apabila harga
harga sesuatu barang jatuh kuantiti diminta akan sesuatu barang jatuh kuantiti ditawar akan
bertambah. berkurang.
Harga Kuantiti diminta Harga Kuantiti diminta

(RM) (unit) (RM) (unit)
1 10 1 2
2 8 2 4
3 6 3 6
4 4 4 8
5 2 5 10
Harga (RM) Harga (RM)

D S
5 5
4
4
3 3
2 2
1
1 S
D Kuantiti (unit) Kuantiti (unit)
0 2 4 6 8 10
2 4 6 8 10
Huraian jadual & Keluk Permintaaan: Huraian jadual & keluk Penawaran:
Andaian harga asal RM3, kuantiti diminta ialah Andaian harga asal RM3, kuantiti ditawar ialah
6 unit. 6 unit.
Jika harga meningkat (RM3 ke RM4), kuantiti Jika harga meningkat (RM3 ke RM4), kuantiti
diminta berkurangan (6 unit ke 4 unit). ditawar bertambah (6 unit ke 8unit).
Jika harga menurun (RM3 ke RM2), kuantiti Jika harga menurun (RM3 ke RM2), kuantiti
diminta meningkat (6 unit ke 8 unit). ditawar berkurang (6 unit ke 4 unit).
Wujud hubungan songsang/negatif antara harga dan Wujud hubungan langsung/positif antara harga
kuantiti diminta. dan kuantiti ditawar.
Mikroekonomi
Fungsi/persamaan permintaan: Fungsi/persamaan penawaran:
Qd = a – bP Qs = a + bP
Jika P = RM3, Qd = 6 unit. Jika P = RM 3, Qs = 6 unit.
Jika P = RM4, Qd = 4 unit Jika P = RM4, Qs = 8 unit.
Maka: Maka:
6 = a – 3b …….(persamaan 1) 6 = a +3b …….(persamaan 1)
4 = a – 4b ……..(persamaan 2) 8 = a + 4b …….(persamaan 2)
Gunakan kaedah penyelesaian persamaan serentak: Gunakan kaedah penyelesaian persamaan
Persamaan 1 tolak persamaan 2 serentak:
2 = b. Persamaan 2 tolak persamaan 1
2=b
Gantikan b = 2 dalam pers. 1 atau 2 b=2
6 = a – 3(2) Gantikan b = 2 dalam pers. 1 atau 2

6=a–6
a = 6+6 6 = a + 3(2)
a = 12 6=a+6
a=6-6
Maka persamaan permintaan a=0
ialah; Qd = 12 – 2P
Maka persamaan penawaran ialah
Qs = 2P
Jika diberi fungsi permintaan adalah, Jika diberi fungsi penawaran adalah,
Qd = 50 - 5p Qd = 20 + 5p
Maka jadual permintaan boleh Maka jadual penawaran boleh dibentuk seperti
dibentuk seperti berikut: berikut:
Pada tingkat harga RM2, kuantiti diminta ialah; Pada tingkat harga RM2, kuantiti ditawar ialah;
Qd = 50 – 5(2) Qs = 20 + 5(2)
Qd = 50 – 10 Qs = 20 + 10
Qd = 40 unit. Qs = 30 unit.
Harga Kuantiti diminta Harga Kuantiti ditawar

2 40 2 30
4 30 4 40
6 20 6 50
8 10 8 60
10 0 10 70
Mikroekonomi
2.1.1 & 2.2.1: Faktor yang mempengaruhi permintaan dan faktor

yang mempengaruhi penawaran
Faktor yang mempengaruhi permintaan Faktor yang mempengaruhi penawaran
23 Harga barang itu sendiri 0 Harga barang itu sendiri
24 Harga barang lain 1 Harga barang lain
5888 barang pengganti 1.0 barang penawaran bertanding
5889 barang penggenap. 1.1 barang penawaran bersama
25 Pendapatan pengguna 0 Harga input
26 Cita rasa penduduk.
27 Jumlah penduduk 23 Bilangan pengeluar
28 Musim 24 Tingkat Teknologi
29 Dasar Kerajaan 25 Dasar Kerajaan
30 Jangkaan harga masa depan. 26 Jangkaan harga masa depan
Perbezaan antara perubahan kuantiti diminta Perbezaan antara perubahan kuantiti ditawar
dan perubahan permintaan. dan perubahan penawaran.
ᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ऀĀȀ⸀Āᜀ 5888 Perubahan kuantiti
Ā∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ0 Pe ditawar Berlaku di sebabkan
rubahan kuantiti diminta: oleh:
Berlaku di sebabkan oleh: i) Harga barang itu sendiri
i) Harga barang itu sendiri

S
D
P1 P1
P P
P0 P0
D S
Kuantiti (unit) Kuantiti (unit)
0
0 Q1 Q Q0 Q0 Q Q1
Jika harga barang X naik (P ke P1), kuantiti Jika harga barang X naik (P ke P1), kuantiti
diminta ke atas barang X akan berkurang ditawar ke atas barang X akan bertambah (Q
(Q ke Q1), jika harga barang X turun (P ke ke Q0), jika harga barang X turun (P ke P0),
P0), kuantiti diminta ke atas barang X akan kuantiti ditawar ke atas barang X akan
bertambah (Q ke Q0) berkurang (Q ke Q1)
23 Perubahan Permintaan 23 Perubahan Penawaran

Berlaku disebabkan oleh faktor-faktor lain Berlaku disebabkan oleh faktor-faktor lain selain
selain daripada factor harga barang itu sendiri daripada factor harga barang itu sendiri seperti
seperti berikut: berikut:
5888 Perubahan harga barang lain 5888 Perubahan harga barang lain
5888 Barang pengganti 5888 Barang bertanding.
768 Dua barang yang boleh saling 1024 tambahan penawaran satu
mengganti kerana fungsinya barang menyebabkan
adalah sama. pengurangan penawaran barang
769 contoh: margerin & mentega. lain.
1025 Contoh: getah & kelapa
sawit.
Mikroekonomi
Harga kelapa sawit

(RM) S2
S
S1
S2
S S1 Kuantiti kelapa sawit
0 (unit)
Q
Q0 Q 1
Apabila harga margerin meningkat, kuantiti 0 Apabila harga getah meningkat, kuantiti
diminta margerin berkurang menyebabkan ditawar getah bertambah menyebabkan
permintaan ke atas mentega bertambah. penawaran kelapa sawit berkurang.
Kesannya keluk permintaan mentega Kesannya keluk penawaran kelapa sawit
beralih ke kanan dari DoDo ke D1D1, dan beralih ke kiri dari SS ke S2S2, dan pada
pada harga yang sama kuantiti diminta harga yang sama kuantiti ditawar kelapa
mentega bertambah dari Q ke Q1 sawit berkurang dari Q ke Q2.
0 Apabila harga margerin berkurang. Kuantiti 1 Apabila harga getah berkurang, kuantiti
diminta margerin bertambah, menyebabkan ditawar getah berkurang menyebabkan
permintaan ke atas mentega berkurang. penawaran kelapa sawit bertambah.
Kesannya keluk permintaan mentega beralih Kesannya keluk penawaran kelapa sawit
ke kiri dari DD ke D2D2, dan pada harga yang beralih ke kanan dari SS ke S1S1, dan
sama kuantiti diminta mentega berkurang dari pada harga yang sama kuantiti ditawar
Q ke Q2. kelapa sawit bertambah dar Q ke Q1
0 Barang Penggenap 0 Barang penawaran bersama

1 Dua barang yang perlu 0 Barang yang dikeluarkan
digunakan bersama untuk membolehkanya bersama/ serentak.
berfungsi. 1 Contoh: daging kambing dan kulit
Contoh: kereta & petrol. kambing.
Harga Petrol
Harga kuit kambing
(RM) S2
D1 (RM)
S
D S1
D2
P P
D1 S
D2 D 2
S S
kuantiti petrol 1 Kuantiti kulit kambing
0 (unit)
Q2 Q Q1 (unit)
Q0 Q Q1
Apabila harga kereta meningkat, kuantiti diminta 0 Apabila harga kambing meningkat,
kereta berkurang menyebabkan permintaan ke
kuantiti ditawar daging kambing
atas petrol berkurang. Kesannya keluk
bertambah menyebabkan penawaran kulit
permintaan petrol beralih ke kiri dari DD ke
kambing turut bertambah. Kesannya keluk
D2D2, dan pada harga yang sama kuantiti penawaran kulit kambing beralih ke kanan
diminta petrol berkurang dari Q ke Q2 dari SS ke S1S1, dan pada harga yang sama
kuantiti ditawar kulit kambing bertambah
0 Apabila harga kereta jatuh. Kuantiti diminta dari Q ke Q1
kereta bertambah, menyebabkan permintaan
ke atas petrol bertambah. Kesannya keluk 1 Apabila harga daging kambing jatuh,
permintaan petrol beralih ke kanan dari DD ke kuantiti ditawar daging kambing
D1D1, dan pada harga yang sama kuantiti berkurang menyebabkan penawaran kulit
kambing turut berkurang,. Kesannya keluk
diminta petrol bertambah dari Q ke Q1
penawaran kulit kambing beralih ke kiri
Mikroekonomi
dari SS ke S2S2, dan pada harga yang

0 Pendapatan Pengguna sama kuantiti ditawar kulit kambing
Apabila pendapatan pengguna meningkat, kuasa berkurang dari Q ke Q2
beli pengguna meningkat dan permintaan
turut meningkat 5888 Harga Input
5888 Apabila harga input
1 Cita rasa meningkat, kos pengeluaran
Apabila cita rasa pengguna meningkat meningkat dan penawaran akan
permintaan turut meningkat. berkurang.
5889 .
2 Jumlah penduduk
Semakin ramai penduduk permintaan
semakin bertambah. 5889 Bilangan pengeluar
5888 Semakin ramai bilangan
Musim pengeluar, penawaran semakin
Pada Musim hujan, permintaan ke atas bertambah.
payung bertambah.
5890 Tingkat Teknologi.
Dasar Kerajaan. 5888 Semakin tinggi
Jika kerajaan mengenakan cukai pendapatan, teknologi pengeluaran, semakin
pendapatan boleh guna jatuh dan permintaan kurang kos pengeluaran maka
berkurang. semakin meningkat jumlah
Apabila kerajaan melaksanakan kempen penawaran.
galakan penggunaan barang tempatan,
permintaan ke atas barang tempatan 5891 Dasar Kerajaan
meningkat 5888 Apabila cukai dikenakan,
kos pengeluaran akan meningkat,
0 Jangkaan harga masa depan maka penawaran akan berkurang.
0 jika harga masa depan dijangka naik 5889 Apabila subsidi diberi,
permintaan ke atas barang tersebut sekarang kos pengeluaran akan berkurang,
meningkat. maka penawaran akan bertambah.
5892 Jangkaan Harga Masa Depan.
5888 Jika harga masa depan
dijangka naik penawaran ke
atas barang tersebut sekarang
berkurang.
Mikroekonomi
2.3: Keseimbangan Pasaran
2.3.1: Keseimbangan Pasaran

23 Keseimbangan pasaran bermaksud satu keadaaan di mana kuantiti diminta di
pasaran sama dengan kuantiti ditawar di pasaran pada satu tingkat harga tertentu.
24 Syarat keseimbangan pasaran: Qd = Qs atau
Keluk permintaan pasaran bersilang dengan keluk penawaran pasaran.
25 Penetuan keseimbangan Pasaran:

23 Pendekatan Rumus:
Jika diberi fungsi permintaan dan penawaran seperti berikut:
Qd = 100 – 4P
Qs = 50 + P
Maka keseimbangan pasaran
ialah; Qs = Qd
100 – 4P = 50 + P
100 – 50 = P + 4P
50 = 5p P
= 50/5
P = RM10
Gantikan P = RM10 dalam mana-mana fungsi DD atau SS
Q = 100 – 4(10)
Q = 100 – 40
Q = 60 unit
26 Penetuan keseimbangan pasaran:
5888 Pendekatan Jadual
Harga Kuantiti diminta Kuantiti ditawar Keadaan pasaran

(RM) (unit) (unit)
5 80 55 Lebihan Permintaan
10 60 60 keseimbangan
15 40 65 Lebihan Penawaran
Penentuan keseimbanan pasaran
0 Pendekatan Rajah
Harga (RM)
D Lebihan SS
S
10
Lebihan DD
S D
Kuantiti (unit)
1 60
Keseimbangan pasaran ialah pada titik E, harga keseimbangan RM10 dan kuantiti
keseimbangan 60 unit.
Lebihan Permintaan berlaku apabila kuantiti diminta di pasaran melebihi kuantiti ditawar
iaitu pada tingkat harga yang lebih rendah daripada RM10
Lebihan penawaran berlaku apabila kuantiti ditawar di pasaran melebihi kuantiti diminta
iaitu pada tingkat harga lebih tinggi daripada harga RM10
Mikroekonomi
2.3.2: Perubahan Keseimbangan pasaran

Disebabkan oleh perubahan keluk permintaan atau perubahan keluk penawaran
1. Perubahan Permintaan Sahaja

a) Pertambahan permintaan b) Pengurangan permintaan
Andaian penawaran tetap, kesan pertambahan Andaian penawaran tetap, kesan pengurangan
pendapatan, permintaan pengguna bertambah, keluk pendapatan, permintaan pengguna berkurang,
permintaan beralih ke kanan. keluk permintaan beralih ke kiri.
Harga Harga (RM)

D1 D
S0 0 S0
D0 D1
P1 E1 P0 E0
E
P0 E0 P1 1
D1 D0
D
S D0 S0 1
Kuantiti (unit)
Kuantiti (unit)
0 Q0 Q1 0 Q1 Q0
Keseimbangan asal E0, harga=P0 dan Keseimbangan asal E0, harga=P0 dan
kuantiti=Q0. kuantiti=Q0.
Kesan pertambahan pendapatan, permintaan Kesan pengurangan pendapatan, permintaan
bertambah, keluk permintaan beralih ke berkurang, keluk permintaan beralih ke
kanan dari D0D0 ke D1D1. kiri dari D0D0 ke D1D1.
Titi keseimbangan E0 bergerak ke E1 Titi keseimbangan E0 bergerak ke E1
Harga keseimbangan meningkat dari P0 ke P1 Harga keseimbangan jatuh dari P0 ke P1
Kuantiti keseimbangan bertambah dari Q0 ke Q1 Kuantiti keseimbangan berkurang dari Q0 ke
Q1
Mikroekonomi
2. Perubahan Penawaran Sahaja

Menunjukkan keadaan keluk penawaran beralaih ke kanan (pertambahan penawaran) atau ke kiri
(pengurangan penawaran)
a) Pertambahan penawaran b) Pengurangan penawaran
Andaian permintaan tetap, kesan penurunan harga Andaian permintaan tetap, kesan kenaikan harga
input, penawaran firma bertambah, keluk penawaran input, penawaran firma berkurang, keluk
beralih ke kanan. penawaran beralih ke kiri.
S0 S1
D0 D0
S1 S0
P E0 P1 E1
P1 E1 P0 E0
D0 S1 D0
S0 S1 S0
0 0
Q
0Q1 Q1 Q0
 Keseimbangan asal E0, harga=P0 dan  Keseimbangan asal E0, harga=P0 dan
kuantiti=Q0. kuantiti=Q0.
 Kesan penurunan harga input, penawaran  Kesan kenaikan harga input, berkurang
bertambah, keluk penawaran beralih ke berkurang, keluk penawaran beralih ke
kanan dari S0S0 ke S1S1 kiri dari S0S0 ke S1S1.
 Titik keseimbangan E0 bergerak ke E1  Titik keseimbangan E0 bergerak ke E1
 Harga keseimbangan jatuh dari P0 ke P1  Harga keseimbangan meningkat dari P0
Kuantiti keseimbangan bertambah ke P1.
dari Q0 ke Q1 Kuantiti keseimbangan berkurang
dari Q0 ke Q1
Pertambahan permintaan dan penawaran serentak

a) pertambahan DD = SS b) Pertambhan DD>SS c) Pertambahan DD<SS
Harga Harga (RM) Harga (RM)
D1 D1 D
S0 S0 1 S0
D0 D0
S1 S1
P1 D0 S1
E
0 E E0 E1 E0
P0 1 P
0 P0
E1
P1
D S D1 S0 D
SS D0 1 0 S1 D0 S1 D 1
0 0
Q
Q Kuantiti (unit)
Q0 1 0 Q0 Q1 0 Q1
Rajah (a) Rajah (b) Rajah (c)
Keseimbangan asal = E0, harga asal P0 dan kuantiti asal Q0. Pertambahan permintaan dan
penawaran secara serentak menyebabkan titik keseimbangan E 0 bergerak ke E1, keluk permintaan
dan keluk penawaran berlaih dari D0D0 ke D1D1 dan SS ke S1S 1
Kesannya: Kesannya: Kesannya:
harga tetap dan kuantiti harga meningkat dengan harga jatuh dengsn ksdsr ysng
bertambah dari Q0 ke Q1 kadar yang lebih kecil dari P0 lebih kecil dari P0 ke P1 dan
ke P1 dan kuantiti bertambah kuantiti bertambah dengan kadar
dengan kadar yang lebih yang lebih besar dari Q0 ke Q1
besar dari Q0 ke Q1
Mikroekonomi
4. Pertambahan permintaan dan pengurangan penawaran
a) Pertambahan DD = b) Pertambahan DD > c) Pertambahan DD <

pengurangan SS pengurangan SS pengurangan SS
Harga Harga Harga
D1 S D1 D1
1 E S1 S1
D0 D0 1 S D0 S
S0 P 0 0
E1 1 1
P
1
P0 E0 P1
P0 E0 P0 E0
S
D1 S
S1
S0 D D1 0 D0 S0 D D1
Kuantiti (unit) 0 Kuantiti (unit) Kuantiti (unit)
Q
Rajah (a) Q0 Rajah (b) Q0 Q1 Rajah (c) 0Q1
Keseimbangan asal = E0, harga asal P0 dan kuantiti asal Q0. Pertambahan permintaan dan penawaran
secara serentak menyebabkan titik keseimbangan E0 bergerak ke E1, keluk permintaan dan keluk
penawaran berlaih dari D0D0 ke D1D1 dan SS ke S1S1
harga meningkat daripada P0 ke harga meningkat dengan kadar harga meningkat dengan kadar
P1 dan kuantiti tidak berubah yang lebih besar dari P0 ke P1 yang lebih besar dari P0 ke P1 dan
dan kuantiti bertambah dengan kuantiti bertambah dengan kadar
kadar yang kecil dari Q0 ke Q1 yang kecil dari Q0 ke Q1
Pengurangan DD dan pengurangan SS

a) Pengurangan DD = b) Pengurangan DD > c) Pengurangan DD <
pengurangan SS pengurangan SS pengurangan SS
Harga (RM) Harga (RM) Harga (RM)
D0 S D0 S1 S1
D
D1 S0 D1 S0 0
S0
E P0 E0 P1 E1
1 E
1
E
P0 0 P1 P0 E0
S1 D
D S S D
S 0 D1 0 D1 0 S0 D1
0 0 Kuantiti (unit) 0
Kuantiti (unit) Q0 Q1 Kuantiti (unit)
Q Q0
Rajah (a) 0Q1 Rajah (b) Rajah (b) Q1
Keseimbangan asal = E0, harga asal P0 dan kuantiti asal Q0. Pertambahan permintaan dan
penawaran secara serentak menyebabkan titik keseimbangan E0 bergerak ke E 1, keluk permintaan
dan keluk penawaran berlaih dari D0D0 ke D1D1 dan SS ke S1S1
harga tetap dan kuantiti berkurang harga jatuh dengan kadar yang harga meningkat dengsn kadar
dari Q0 ke Q1 lebih kecil dari P0 ke P1 dan yang lebih kecil dari P0 ke P1 dan
kuantiti bertambah dengan kadar kuantiti bertambah dengan kadar
yang lebih besar dari Q0 ke Q1 yang lebih besar dari Q0 ke Q1
Mikroekonomi
2.4: Lebihan Pengguna dan Lebihan Pengeluar
Lebihan pengguna = Perbezaan antara harga Lebihan pengeluar = Perbezaan antara

yang sanggup dibayar dengan harga sebenar harga yang sanggup dijual dengan harga
dibayar/ harga pasran sebenar dijual/ harga pasaran.
Cara penghitungan:
Lebihan Pengguna = Harga sanggup dibayar – Harga
Pasaran.
i) Cara jadual
Kuantiti Harga (RM) Lebihan
Barang Sanggup Pasaran Pengguna
(unit) dibayar (RM)
1 20 5 15
2 15 5 10
3 10 5 5
4 5 5 0
Apabila 1 unit barang digunakan Lebihan pengguna
= RM15 (20 – 5)
Cara gambar rajah. Lebihan i) Cara gambar rajah

pengguna = ½(tapak x tinggi) Lebihan pengeluar = ½(tapak x tinggi)
Harga (RM)
Harga (RM)
S
10 D S
Lebihan Pengguna = D
E Lebihan Pengeluar =
0 1/2 (20) (10 - 5)
E0 1/2 (20) (10 - 4)
5 1/2 (20 x 5)
10 1/2 (20 x 6)
1/2 (100) 1/2 (120)
= RM50 = RM60
D 4 D
S Kuantiti (unit) S Kuantiti (unit)
0 0 20
20
Mikroekonomi
2.5 & 2.6:

Keanjalan Permintaan & Keanjalan Penawaran
2.5: Keanjalan Permintaan (Ed) 2.6: Keanjalan Penawaran (Es)

Maksud Ed = Mengukur peratus perubahan Maksud Es = Mengukur peratus
kuantiti diminta kesan peratus perubahan perubahan kuantiti ditawar kesan
harga barang itu sendiri, harga barang lain, perubahan harga barang itu sendiri.
dan tingkat pendapatan.
Jenis-jenis Keanjalan Permintaan

0 Keanjalan Permintaan Harga (Ed)
1 Keanjalan Permintaan Silang (Ec)
2 Keanjalan Permintaan Pendapatan (Ey)
a) Keanjalan Permintaan Harga Keanjalan Penawaran
Maksud (Ed) = Mengukur peratus Maksud Es = Kaedah mengukur peratus

perubahan kuantiti diminta kesan perubahan kuantiti ditawar kesan
perubahan harga barang itu sendiri perubahan harga barang itu sendiri.
Rumus / Formula: Rumus / Formula:
Ed = % kuantiti diminta Es = % kuantiti ditawar
0 harga barang 0 harga barang
= Q1 –Qo x Po = Q1 – Qo x Po
Qo P1 - Po Qo P1 – Po
Contoh Pengiraan Ed Contoh Pengiraan Es
Harga Kuantiti diminta Harga Kuantiti ditawar

2 10 5 20
3 6 6 25
Hitung nilai keanjalan permintaan harga apabila Hitung nilai keanjalan penawaran apabila
harga meningkat daripada RM2 ke RM3. harga meningkat daripada RM5 ke RM6.
Jawapan: Jawapan:
Ed = Q1 – Qo x Po Es = Q1 – Qo x Po
Qo P1 – Po Qo P1 – Po
= 6 – 10 x 2 = 25 – 20 x 5
10 3–2 20 6–5
= -4x 2 = 5 x 5
0 1 0 1
- 0.8 1.25
*Apabila harga meningkat 1% kuantiti diminta *Apabila harga meningkat sebanyak 1%
berkurang sebanyak 0.8% kuantiti ditawar bertambah sebanyak 1.25%
Darjah Keanjalan Permintaan Harga Darjah Keanjalan
i) Anjal Penawaran i) Anjal
D
S
12
12
10 10
D
S
S Kuantiti (unit) Kuantiti (unit)
0
5 10 0 10 20
Mikroekonomi
ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀ
i) Nilai Ed > 1 ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
Andaian harga naik (RM10 ke RM12) ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
Ed = Q1 – Qo x Po ĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
Qo P1 - Po ᜀĀЀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀȀЀȀ̀⠀⤀Ā
=5 – 10 x10 ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀ
0 12 – 10 ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀ
-5 x 10 ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ ̀ ȀȀ̀⠀⤀Ā
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ЀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
Ā∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀̠ЀȀ̀⠀Ā⤀Ā
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ ̀ ȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ᜀĀᜀЀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
Ā∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀Ā
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀ∀Ġ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ ̀ ȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀ ̀ ȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀЀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀȀĀȀ⸀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀЀȀ̀⠀⤀ĀȀĀȀĀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀ̀ ᜀ̀ Ȁ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
̀ Ȁ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
̀ᜀ
̀ᜀ̀ Ȁ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀĀЀ̀ĀĀĀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀЀĀȀ⸀Ā̀ĀȀĀ⸀Āᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀĀĀ̀ĀĀĀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ‫܀‬ĀȀ⸀Ā̀ĀĀĀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀĀĀ̀ĀȀĀ⸀ĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀЀ̀ĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀȀĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
̀ ĀȀ⸀ĀЀȀ̀⠀Ā⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀ
ᜀĀĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀЀĀȀ⤀Ā
ᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀЀĀȀ⤀Ā
ᜀĀᜀĀᜀ0 2
24 -2.5
% kuantiti > % harga
0 harga = 12 -10 x 100 10
20%
1 kuantiti = 5 - 10 x 100 10
50% Modul PdP Ekonomi Penggal 1
Keluk DD berbentuk landai
i) Nilai Es > 1
Tidak Anjal Andaian harga jatuh (RM12 ke RM10)
Harga (RM) Es = Q1 – Qo x Po
D
Qo P1 - Po
20 = 10 – 20 x12
ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀ
10 ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
S D Kuantiti (unit) ᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀Ġ
0 5 7 ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀЀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀ
i) Nilai Ed < 1 ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀȀЀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
Andaian harga naik (RM10 ke RM20)
Ed = Q1 – Qo x Po
ĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀Ġᜀ
Qo P1 - Po
=
5 –7 x 10 ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
7 20 – 10
ĀᜀĀᜀĀᜀ ̀ ȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
= -2 x 10 ĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀Ġ
10 ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀ
23 -0.29 ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
% kuantiti < % harga ᜀĀᜀĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
0 harga = 20 -10 x 100 ĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀЀȀȀ̀⠀⤀Ā
10 ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀ
= 100% ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀̠ЀȀ̀⠀Ā⤀ĀᜀĀᜀĀ
% kuantiti = 5 - 7 x 100 7 ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
2328.57% ̀ ȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀Ġ
ᜀ
Keluk DD berbentuk curam
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀЀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
0 Anjal Satu ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
Harga (RM) ĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
D ᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀Ā
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀ∀Ġᜀ
̀ ȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
P1
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
P ᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
S
D
Kuantiti (unit) ᜀȀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
0 ĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀Ā
Q Q1
ᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ ̀ ȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀Ġ
ᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀЀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀Ġ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀȀĀȀ⸀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀЀȀ̀⠀⤀ĀȀĀȀĀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
̀ Ȁ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ̀ᜀ
ᜀĀ̀ ᜀ ̀
Ȁ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ̀ᜀ ̀ Ȁ̀⠀⤀Ā
ᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀȀ⸀Āᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀĀЀ̀ĀĀĀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀЀĀȀ⸀Ā̀ĀȀĀ⸀ĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀĀĀ̀ĀĀĀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀ‫܀‬ĀȀ⸀Ā̀ĀĀĀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀĀĀĀ̀ĀȀĀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀЀ̀ĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀȀĀȀ⸀Ā
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ ̀ ĀȀ⸀ĀЀȀ̀⠀Ā⤀Ā
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀЀĀȀ⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀЀĀȀ⤀ĀᜀĀᜀĀᜀ0 10
– 12
24 -10 x 12 16.67%
ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀ 1 kuantiti = 10 - 20 x 100
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀ 20
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ 50%
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ Keluk SS berbentuk landai
ĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀЀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀȀЀȀ̀⠀⤀Ā Tidah Anjal
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀ Harga (RM)
S
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ 20
ᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ 10
ᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ ̀ ȀȀ̀⠀⤀Ā
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀ S
Kuantiti (unit)
0 10 12
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ Nilai Es < 1
ĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ Andaian harga naik (RM10 ke RM20)
ᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ Es = Q1 – Qo x Po
̀
ЀȀȀ⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ Q o P 1 - Po
Ā∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀̠ЀȀ⠀Ā⤀Ā ̀ =12 – 10 x10
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀ 0 20 – 10
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀ 2 x10
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ ̀ ȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ᜀĀᜀЀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
Ā∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀Ā
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ ̀ ȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀ ̀ ȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀЀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀȀĀȀ⸀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀЀȀ̀⠀⤀ĀȀĀȀĀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀ̀ᜀ ̀ Ȁ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
̀ Ȁ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
̀ᜀ
̀ᜀ̀ Ȁ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀĀЀ̀ĀĀĀĀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀĀĀ̀ĀĀĀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ‫܀‬ĀȀ⸀Ā̀ĀĀĀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀĀĀ̀ĀȀĀ⸀ĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀЀ̀ĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀȀĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
̀ ĀȀ⸀ĀЀȀ̀⠀Ā⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀ
ᜀĀĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀЀĀȀ⤀Ā
ᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀЀĀȀ⤀Ā
ᜀĀᜀĀᜀ0 -2
25 3
% kuantiti > % harga
0 harga = 10 -12 x
100 12
ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀ 0.2
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀ % kuantiti < % harga
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ 0 harga = 20 -10 x 100
ĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ 10
ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀЀȀ̀⠀⤀Ā 100%
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀȀЀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ 1 kuantiti = 12 - 10 x 100
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀ 10
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ 20%
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ Keluk SS berbentuk curam
ᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀Ā
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀ 23 Anjal Satu
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ ̀
̀ ȀȀ⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ Harga (RM)
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ S
ĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
P1
ĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
Ā∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀Ā P
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀЀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀ
S
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ Kuantiti (unit)
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀̠ЀȀ̀⠀Ā⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
Q Q1
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
0
ᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ ̀ ȀȀ̀⠀⤀Ā
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀЀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀Ā
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ ̀ ȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀ ̀ ȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀЀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀȀĀȀ⸀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀȀȀȀ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀЀȀ̀⠀⤀ĀȀĀȀĀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
Ā̀ᜀ̀ Ȁ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ̀ ᜀ ̀
̀
Ȁ⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ̀ᜀ ̀
Ȁ̀⠀⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀĀЀ̀ĀĀĀĀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀĀĀ̀ĀĀĀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ‫܀‬ĀȀ⸀Ā̀ĀĀĀĀᜀĀᜀĀᜀ
ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀĀĀ̀ĀȀĀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀЀ̀ĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀȀĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀ ̀ ĀȀ⸀ĀЀȀ̀⠀Ā⤀Ā
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀĀȀ⸀ĀᜀĀᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀЀĀȀ⤀ĀᜀĀ∀ĠᜀĀᜀĀ
ᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀᜀĀЀĀȀ⤀ĀᜀĀᜀĀᜀ0 1
0
Mikroekonomi
Nilai Ed = 1 Nilai Es = 1
% kuantiti = % harga % kuantiti = % harga
Keluk DD berbentuk hiperbola Kelik SS bermula dari asalan
Anjal Sempurna Anjal Sempurna

P D P S
0 0
Tidak anjal sempurna Tidak anjal sempura

D S

Q
0 0 Q
Nilai Ed = 0
Nilai Es = 0
Perubahan harga tidak
Perubahan harga tidak
mempengaruhi
mempengaruhi sebarang
sebarang kuantiti.
perubahan kuantiti.
Keluk selari dengan paksi harga
23 Keluk selari dengan paksi harga
Penentu-penentu keanjalan Penentu-penentu keanjalan penawaran

permintaan Harga
Kewujudan barang pengganti Kadar pertambahan kos

0 Barang yang mempunyai banyak pengeluaran.
pengganti lebih anjal daripada barangg 0 Semakin kecil tambahan kos pengeluaran
yang tidak mempunyai pengganti, berbanding tambahan pengeluaran
1 Contoh: Sayur kobis mempunyai banyak semakin anjal penawaran barang tersebut
barang pengganti lebih anjal daripada
barang yang tiada barang pengganti ii) Bekalan input berubah.
seperti garam Jika bekalan input sukar dicari, penawaran
ke atas barng ttersebut adalah tidak
Nisbah pendapatan daripada perbeanjaan anjal.
pengguna
Jika perbelanjaan ke atas suatu barang iii) Faktor pengeluaran tertentu.
melibatkan jumlah perbelanjaan yang Jika pengeluaran sesuatu barang
besar daripada pendapatan, maka barang memerlukan faktor yang khusus, maka
itu adalah anjal. semakin tidak anjal penewaran barang
Contoh: Perbelanjaan ke atas televisyen tersebut.
lebih anjal berbanding perbelanjaan ke
atas pen. iv) Jangka masa
Semakin lama jangka masa yang
iii) Kegunaan barang tersebut diperlukan untuk pengeluaran sesuatu
Jika suatu barang mempunyai banyak barang semakin tidak anjal penawaran
kegunaan, permintaan ke atasnya lebih barang tersebut.
anjal berbanding barang yang sedikit
kegunaannya. v) Bilangan firma/ pengeluar
Mikroekonomi
Contoh: Komputer lebih anjal berbanding Semakin banyak bilangan firma dalam
mesin taip. sebuah industri semakin anjal penawaran
barang tersebut.
iv) Jangka masa 
Semakin lama jangka masa, permintaan ke
atas suatu barang lebih anjal berbanding
jangka masa yang singkat.
Contoh; Dalam jangka masa panjang
pengguna mempunyai lebih masa untuk
mencari barang pengganti, maka
permintaan ke atas barang tersebut lebih
anjal
v) Kepentingan barang tersebut

Semakin penting sesuatu barang maka
keanjalan permintaannya adalah tidak
anjal.
Hubungan Antara Keanjalan Permintaan Harga dengan Jumlah Hasil/ Jumlah Perbelanjaan.
a) Keluk Permintaan Anjal
i) Kesan Kenaikan Harga ii) Kesan Kejatuhan Harga
Harga (RM) Harga (RM) TRo = P x Q
TRo = RM10 x 10 unit = RM12 x 5 unit
D = RM100 D = RM60
12 TR1 = P x Q 12
= RM12 x 5 unit TR1 = RM10 x 10 unit
10 = RM60 10 = RM100
D D

0 0
5 10 5 10
Kesan kenaikan harga ke atas keluk Kesan kejatuhan harga ke atas keluk
permintaan anjal, TR telah berkurang permintaan anjal,TR telah bertambah
(RM100 kepada RM60) (RM60 kepada RM100)
b) Keluk Permintaan Tidak Anjal
Kesan Kenaikan Harga ii) Kesan Kejatuhan Harga
D TRo = P x Q TR0 = RM20 x 7 unit
= RM10 x 7 unit
= RM70
0 RM140
20 TR1 = P x Q
20 = RM10 x 7 unit
TR1 = RM20 x 7 unit
= RM70
= RM140
10
10
D
D
0 0
5 7 5 7
 Kesan kenaikan harga ke atas keluk  Kesan kejatuhan harga ke atas keluk
permintaa tidak anjal, TR telah permintaa tidak anjal, TR telah berkurang
bertambah (RM70 kepada RM140) (RM140 kepada RM70)
Mikroekonomi
Yo
Y1– Yo
b) Keanjalan Permintaan Silang c) Keanjalan Permintaan Pendapatan

Maksud = Kaedah mengukur peratus Maksud = Kaedah mengukur peratus
perubahan kuantiti diminta suatu barang perubahan kuantiti diminta suatu barang
kesan perubahan harga barang lain. kesan perubahan tingkat pendapatan
Rumus: Rumus:
Ec = % kuantiti diminta X Ey = % kuantiti diminta
0 harga barang Y 0 pendapatan
= Qx1 – Qxo x Pyo = Qx1 – Qxo x
Qxo Py1 – Py0  Qxo
Contoh pengiraan: Contoh pengiraan:
Harga X Kuantiti Diminta Y Pendapatan Kuantiti Diminta X

2 10 1000 10
3 20 2000 50
Hitung nilai keanjalan permintaan silang antara Hitung nilai keanjalan permintaan pendapatan bagi
barang X dan barany Y jika harga meningkat barang X jika pendapatan meningkat daripada
daripada Rm2 ke RM3. RM1000 ke RM2000
Ec = Qx1 – Qxo x Pyo Ey = Qx1 – Qxo x Yo

Qxo Py1 – Py0 Qxo Y 1 – Y0
= 20 – 10 x 2 = 50 – 10 x 1000
0 3–2 23 2000 - 1000
10 x 2 1 40 x 1000
101 101000
2 2 4
*Barang X dan barang Y adalah Barang X adalah barang mewah kerana nilai Ey >
barang pengganti kerana nilai Ec = +ve 1
Kegunaan Keanjalan permintaan silang Kegunaan Keanjalan permintaan pendapatan

untuk menentukan sama ada hubungan untuk menentukan sama ada barang itu
antara 2 barang adalah barang merupakan barang normal, barang
pengganti, barang penggenap atau mewah, barang mesti atau barang giffen
barang tiada kaitan.
Nilai Ey Jenis barang
Nilai Ec Jenis hubungan 0 < Ey ≤ 1 Normal
Positif Barang Pengganti Ey > 1 Mewah
Negatif Barang Penggenap Ey = 0 Mesti
Sifar Tiada kaitan Ey < 0 Bawahan
Mikroekonomi
2.7: Campurtangan Kerajaan Dalam Pasaran
2.7.1: Analisis Kesan Cukai dan Subsidi Kerajaan

Beban Cukai
Faedah Subsidi
jumlah cukai yang dikenakan oleh kerajaan ke
Pemberian kerajaan kepada pengeluar.
atas pengeluar
Kesan cukai terhadap harga, output dan Kesan subsidi terhadap harga, output dan
agihan beban cukai agihan faedah subsidi
Kesan cukai kerajaan, kos pengeluaran Pemberian subsidi kerajaan menyebabkan
meningkat, penawaran jatuh dan keluk kos pengeluaran menurun,
penawaran beralih ke kiri penawaran bertambah dan keluk
Cukai tak langsung = cukai yang dikenakan oleh penawaran beralih ke kanan.
kerajaan ke atas pengeluar dan sebahagian
baban cukai tersebut dipindahkan kepada
pengguna.
Harga (RM) S1 Harga (RM) S

D S D S1
C A
E
P E1 P B
1
P E1
E P1
B
D
C A D
S1 S S1
S Kuantiti (unit) Kuantiti (unit)
0
0 Q Q1
Q1 Q
Keseimbangan asal =E, harga = P dan kuantiti = Q. Keseimbangan asal =E, harga = P dan
Kesan cukai kerajaan, kos pengeluaran meningkat, kuantiti = Q.
penawaran jatuh, keluk SS beralih ke kiri dari SS ke Kesan subsidi kerajaan, kos pengeluaran
S1S1. berkurang, penawaran naik, keluk SS
Keseimbangan baru = E1 Harga beralih ke kanan dari SS ke S1S1.
meningkat dari P ke P1 Kuantiti Keseimbangan baru = E1 Harga
jatuh daripada Q ke Q1. Beban berkurang dari P ke P1 Kuantiti
cukai pengguna = PP1E1B meningkat daripada Q ke Q1 Faedah
Beban cukai pengeluar = CPBA subsidi pengguna = P1PBE1 Faedah
subsidi pengeluar = PCAB
Mikroekonomi
Kesan Cukai terhadap Lebihan Pengguna dan Kesan Subsidi terhadap Lebihan
Pengeluar Pengguna dan Pengeluar
Kesan cukai terhadap lebihan Kesan subsidi terhadap lebihan
pengguna pengguna
Harga (RM) S1
S Harga (RM) S
D S
1
D
A A
E1
P1 P E
P E
P1 E1
D
Kuantiti (unit) S S D
S 1
Kuantiti (unit)
0 0
Q1 Q Q Q1
Keseimbangan asal =E, harga = P dan kuantiti = Q.
Keseimbangan asal =E, harga = P dan
Kesan cukai kerajaan, kos pengeluaran meningkat,
kuantiti = Q.
penawaran jatuh, keluk SS beralih ke kiri dari SS ke
Kesan subsidi kerajaan, kos pengeluaran
S1S1. meningkat, penawaran naik, keluk SS
Keseimbangan baru = E1
beralih ke kanan dari SS ke S1S1.
Harga meningkat dari P ke P1
Keseimbangan baru = E1
Kuantiti jatuh daripada Q ke Q1.
Lebihan Pengguna asal PAE telah berkurang kepada Harga menurun dari P ke P1
P1AE1 Kuantiti naik daripada Q ke Q1.
Lebihan pengguna asal PAE telah
bertambah kepada P1AE1
Kesan cukai terhadap lebihan pengeluar Kesan subsidi terhadap lebihan

Harga (RM) pengeluar
D S1
Harga (RM) S
E1 S
P1 S
D 1
P E P E
A E
1
P1
D A
B Kuantiti (unit) D
B
0 Kuantiti (unit)
Q1 Q Q Q1
Keseimbangan asal =E, harga = P dan kuantiti = Q. Keseimbangan asal =E, harga = P dan
Kesan cukai kerajaan, kos pengeluaran meningkat, kuantiti = Q.
penawaran jatuh, keluk SS beralih ke kiri dari SS ke Kesan subsidi kerajaan, kos pengeluaran
S1S1. meningkat, penawaran naik, keluk SS
Keseimbangan baru = E1 beralih ke kanan dari SS ke S1S1.
Harga meningkat dari P ke P1 Keseimbangan baru = E1
Kuantiti jatuh daripada Q ke Q1. Harga menurun dari P ke P1
Lebihan pengeluar asal BPE telah berkurang kepada
Kuantiti naik daripada Q ke Q1.
AP1E1 Lebihan pengeluar asal APE telah
bertambah kepada BP1E1
Mikroekonomi
Modul PdP Ekonomi Penggal
1
2.7.2: Analisis Kesan Dasar Harga Maksimum dan Dasar Harga Minimum
Dasar Harga Maksimum Dasar Harga Minimum
 Penetapan Harga oleh kerajaan pada tingkat  Penetapan Harga oleh kerajaan pada
harga yang lebih rendah daripada harga tingkat harga yang lebih tinggi
pasaran daripada harga pasaran
Kesan Penetapan Dasar Harga Maksimum Kesan Penetapan Dasar Harga Minimum
Terhadap Harga dan Output Keseimbangan Terhadap Harga dan Output Keseimbangan
D D
S S
P1
E E
P P
P1
S D S D
Q2 Q Q 1 Q2 Q Q 1
Keseimbangan asal =E, harga = P dan kuantiti = Keseimbangan asal =E, harga = P dan
Q. Kesan penetapan harga maksimum oleh kuantiti = Q.
kerajaan, harga menurun daripada P ke P1. Kesan penetapan harga minimum oleh
Kuantiti diminta bertambah dari Q ke Q1. kerajaan, harga meningkat daripada P ke P1.
Kuantiti ditawar berkurang dari Q ke Q2. Kuantiti diminta berkurang dari Q ke Q1.
Wujud Lebihan DD sebanyak Q2Q1. Kuantiti ditawar bertambah dari Q ke Q2
Untuk kekalkan harga pada P1 kerajaan perlu Wujud Lebihan SS sebanyak Q ke Q2. Untuk
menampung lebihan permintaan sebanyak Q2Q1. kekalkan harga pada P1 kerajaan perlu
membeli lebihan penawaran sebanyak Q1Q2
Mikroekonomi
Kesan Dasar Harga Maksimum terhadap Lebihan Kesan Dasar Harga Minimum terhadap
Pengguna dan Pengeluar Lebihan Pengguna dan Pengeluar
Kesan Terhadap Lebihan Pengguna Kesan Terhadap Lebihan Pengguna
Harga Harga
S Lebihan Pengguna Lebihan Pengguna
Asal = PP2E. S Asal = PP2E.
P2 D Lebihan Pengguna P2 Lebihan Pengguna
Baru P1 A B Baru
E =P P B = P1P2B
1 E
Lebihan Pengguna
2
P Lebihan Pengguna P
bertambah sebyk berkurang sebyk
A
P1 P1PEB PP1AE
D D
S S
0 Kuantiti Kuantiti
Q2 Q Q1 0 Q1 Q Q2
Kesan Terhadap Lebihan Pengeluar Kesan Terhadap Lebihan Pengeluar
Harga Harga
Lebihan Pengeluar Lebihan Pengeluar
Asal = PP3E. Asal = PP3E.
D S Lebihan Pengeluar D S Lebihan Pengeluar
Baru Baru
= P1P3A = P1P3A
P Lebihan Pengeluar P Lebihan Pengeluar
berkurang sebanyak berkurang sebanyak
A A
PP1AE PP1AE
P1 P1
D D
S S
P3 Kuantiti P3 Kuantiti
0 Q2 Q Q1 0 Q2 Q Q1
Mikroekonomi
PANDUAN MENJAWAB SOALAN.
BAHAGIAN B (SOALAN ESEI)

1. a) Apakah maksud permintaan? [2]
b) Berdasarkan gambar rajah, jelaskan hubungan antara harga dan kuantiti
diminta. [8]
Cadangan Jawapan:
Permintaan merupakan kesanggupan dan kemampuan pengguna untuk membeli sejumlah

barangan tertentu pada tingkat harga tertentu dalam tempoh masa tertentu.
b)
Harga (RM)
P1
P0
D
Kuantiti (unit)
0 Q1 Q Q0
Anadaian harga asal adalah P, kuantiti diminta ialah Q. Jika harga meningkat daripada P ke
P1, kuantiti diminta berkurang daripada Q ke Q 1. Jika harga menurun daripada P ke P o, kuantiti
diminta bertambah daripada Q ke Q0. Wujud hubungan songsang antara harga dan kuantiti diminta
2. a) Apakah maksud lebihan permintaan dan lebihan penawaran? [2]

b) Dengan menggunakan gambar rajah, jelaskan bagaimana keseimbangan
pasaran boleh dicapai jika berlaku lebihan permintaan dan lebihan penawaran [8]
Cadangan Jawapan:
Lebihan permintaan bermaksud kuantiti diminta melebihi kuantiti ditawar pada
satu tingkat harga tertentu.
Lebihan penawaran bermaksud kuantiti ditawar melebihi kuantiti diminta pada satu tingkat
harga tertentu.
b)
Harga (RM)
D S
P1
E
P
P2
D
S
Kuantiti (unit)
0 Q1 Q Q2
Keseimbangan pasaran tercapai apabila keluk permintaan pasaran bersilang dengan keluk
penaawaran pasaran iaitu apabila kuantiti diminta di pasaran sama dengan kuantiti ditawar di
pasaran pada tingkat harga P dan kuantiti Q.
Pada tingkat harga P2, berlaku lebihan permintaan sebanyak Q1Q2 menyebabkan harga
meningkat sehingga mencapai keseimbangan pada tingkat harga P dan kuantiti Q.
Pada tingkat harga P1, berlaku lebihan penawaran sebanyak Q1Q2 menyebabkan harga
menurun sehingga mencapai keseimbangan pada tingkat harga P dan kuantiti Q.
Mikroekonomi
BAHAGIAN C (SOALAN KUANTITATIF)

Persamaan permintaan dengan penawaran daging kambing import masing-masing adalah
seperti yang berikut:
P = 70 – 2Q
P = 10 + Q
dengan
P = Harga daging kambing per kilogram (RM)
Q = Kuantiti daging kambing (kg)
a) Hitung harga dan kuantiti keseimbangan [2]
b) Hitung lebihan pengguna pada tingkat keseimbangan. [1]
c) Sekiranya kerajaan mengenakan cukai ke atas daging kambing import sebanyak RM3.00
per kilogram,
i) hitung harga dan kuantiti keseimbangan baru. [2]
ii) hitung perubahan lebihan pengguna dan jelaskan makna bagi nilai yang
diperoleh. [2]
d) Dengan menggunakan kertas graf, lukis keluk permintaan dan penawaran
sebelum dan selepas cukai dikenakan. [3]
Cadangan Jawapan.
a) 70 – 2Q = 10 + Q
3Q = 60
Q = 20kg
P = 70 – 2(Q)
23 70 – 2(20)
24 70 – 40
25 RM30
1 Lebihan pengguna = ½ x 20 x (70 – 30)

½ x 20 x 40
RM400
(i) Qd = Qs
70 – 2Q = 10 + Q + 3
3Q = 57
Q = 19kg
P = 70 – 2(19)
P = RM32
Lebihan pengguna baru = ½ x (70 – 32) x 19

0 RM361
Perubahan Lebihan pengguna = RM361 – RM400 =

-RM39 Lebihan pengguna berkurang
Mikroekonomi
Kertas graf
Harga (RM)
S1
70
S0
32
30
13
10 D
Kuantiti(kg)
0 19 20
SOALAN PENGAYAAN
BAHAGIAN A (SOALAN ANEKA PILIHAN)

1 Gambar rajah di sebelah menunjukkan keluk penawaran (SS) terhadap suatu
Barang.
Harga (RM)
S
10
Kuantiti (unit)
0
10 40
Gambar rajah di sebelah menunjukkan keluk penawaran (SS) terhadap suatu barang
Qs = 4 + 40P
Qs = 10 + 3P
Qs = 10 + 20P
Qs = 40 + 10P
2 Gambar rajah di bawah menunjukkan keluk permintan kereta di pasaran.

Harga
D
1
D D1
0 Kuantiti
Peralihan keluk permintaaan kereta dari D0D0 ke D1D1 adalah disebabkan oleh peningkatan
subsidi petrol
harga kereta import
kuasa beli pengguna
bilangan pengedar kereta
Mikroekonomi
Kuantiti barang Y yang diminta akan meningkat apabila

Aharga barang Y jatuh
Bpenawaran barang Y meningkat
Charga input barang Y dijangka akan jatuh
Dpendapatan pengguna semakin meningkat
Gambar rajah di sebelah menunjukkan keluk permintaan (DD) dan keluk

penawaran (SS) bagi suatu barang Keluk DD dan SS yang asal adalah D0D0
dan S0S0.
Harga S2
D S
1 0
D0
D J S1
2

  M
K H
S2 D
1
S D
0 S1 2 D0
0 Kuantiti
Jika kerajaan bertindak menarik balik pemberian subsidi ke atas barang

tersebut, titik keseimbangan
yang baru ialah
H
J
K
M
Persamaan permintaan dan persamaan penawaran bagi suatu barang masing-

masing ialah
P = 50 - 2Q
P = 10 + 3Q
dengan P ialah harga (RM), dan Q ialah kuantiti (unit). Jika kerajaan mengenakan cukai
Sebanyak RM5 per unit keluaran ke atas barang tersebut, harga keseimbangan akan
Ameningkat sebanyak RM2.00
Bmenurun sebanyak RM9.00
Cmeningkat sebanyak RM32.00
Dmenurun sebanyak RM34.00
Dalam pasaran suatu barang, harga dan kuantiti keseimbangan akan meningkat
jika pertambahan permintaan
A melebihi pengurangan penawaran. B
menyamai pertambahan penawaran .
C lebih kecil daripada pertambahan penawaran.
D lebih kecil daripada pengurangan penawaran.
Mikroekonomi
7 Jadual di bawah menunjukan harga, permintaan , dan penawaran barang X di pasaran
Harga Permintaan Penawaran

(RM) (unit) (unit)
10 180 145
20 160 160
30 140 175
40 120 190
50 100 205
Kejatuhan harga input pengeluaran telah menyebabkan penawaran terhadap

barang X jatuh sebanyak 20% pada setiap tingkat harga. Berapakah harga
keseimbangan yang baru?
RM20.00
RM30.00
RM40.00
RM50.00
Andaikan fungsi permintaan dan penawaran bagi suatu barang masing-masing

adalah
P = 50 - 5Q
P = 10 + 3Q
dengan P ialah harga (RM) dan Q ialah kuantiti (unit). Apabila
tingkat pendapatan meningkat dan
fungsi permintaan yang baru adalah P = 80 - 4Q, maka harga keseimbangan
akan meningkat sebanyak
A RM10.00
B RM15.00
C RM25.00
D RM40.00
Mikroekonomi
1 a) Jelaskan maksud konsep-konsep berikut

i) keanjalan permintaan silang? [2]
ii) barang pengganti dan barang penggenap? [2]
Gambar rajah di bawah menunjukkan keluk hubungan antara barang A dan barang
B.
Harga A (RM)
25
10
Kuantiti B (unit)
0 20 30
Berdasarkan gambar rajah di atas berserta contoh, jelaskan hubungan antara barang A
dan barang B menggunakan kaedah keanjalan permintaan silang. [6]
Dengan menggunakan gambar rajah, terangkan kesan ke atas keseimbangan pasaran

suatu barang jika
permintaan ke atas barang tersebut bertambah dengan kadar yang lebih besar
Daripada pertambahan penawaran. [5]
permintaan ke atas barang tersebut bertambah dengan kadar yang lebih kecil
daripada pengurangan penawarannya. [5]
3 "Kejatuhan tingkat harga sesuatu barang akan mengurangkan jumlah hasil pengeluar".
Bincangkan pernyataan di atas. [10]
Dengan menggunakan gambarajah, terangkan kesan terhadap harga dan kuantiti

keseimbangan barang X apabila
a) harga barang Y iaitu pengganti kepada X telah meningkat. [5]
b) Kos upah buruh untuk mengeluarkan barang X telah meningkat. [5]
5 a) Apakah maksud Keanjalan Permintaan Pendapatan. [2]
b) Dengan menggunkan contoh yang sesuai jelaskan bagaimana penentuan barang

Normal dan barang mewah ditentukan. [8]
7 "Kejatuhan tingkat harga sesuatu barang akan mengurangkan jumlah hasil

pengeluar". Bincangkan pernyataan di atas. [10]
8 a) Apakah Maksud Dasar Harga Maksimum dan Dasar Harga Minimum?. [2]
Berdasarkan gambar rajah jelaskan kesan penetapan Dasar Dasar Harga Maksimum
Kerajaan ke atas
i) Lebihan Pengguna
ii) Lebihan Pengeluar [10]
Mikroekonomi
Persamaan permintaan dan penawaran bagi suatu barang adalah seperti berikut
Px = 50 - 2.5Qx
Px = -10 +
2.5Q dengan
Px = harga barang X
Qx = kuantiti barang X
a)
Hitung harga dan kuantiti keseimbangan bagi barang X [2]
Jika kerajaan memberi subsidi sebanyak RM10 per unit keluaran,
i) bentukkan persamaan penawaran baru selepas subsidi diberi [2]
ii) hitung harga dan kuantiti keseimbangan baru selepas subsidi diberi [1]
iii) hitung Lebihan pengguna sebelum dan selepas subsidi diberi [2]
iv) hitung peratus perubahan Lebihan Pengguna selepas subsidi diberi. [1]
c) Menggunakan kertas graf, lukis keluk permintaan dan penawaran, dan lorek
bahagian perubahan Lebihan Pengguna selepas subsidi diberi. [2]
Gambar rajah di bawah menunjukkan keluk permintaan barang A dan keluk

permintaan barang B di pasaran.
Harga A(RM) Harga B RM)
D D1
20
15
10
D
1
D D
0 Kuantiti B (unit) 0 Kuantiti B (unit)
20 25 15 30
a) Jika harga barang A meningkat daripada RM10 ke RM20 seunit
i) Hitung keanjalan permintaan bagi barang A. [2]
Hitung keanjalan permintaan silang antara barang A dan barang B.

Nyatakan hubungan antara barang A dan barang B . Jelaskan [3]
kuantiti diminta ke atas barang C telah berkurang daripada 40 unit ke 30

unit, hitung keanjalan permintaann silang antara barang A dan
barang B. [3]
Mikroekonomi
Gambar rajah di bawah menunjukkan hubungan antara tingkat pendapatan dengan

permintaan barang B.
Pendapatan(RM)
2500
1500
Kuantiti B (unit)
0 20 30
Hitung keanjalan permintaan pendapatan bagi barang B apabila tingkat

pendapatan meningkat. Apakah jenis barang B. Jelaskan. [2]
3 Fungsi permintaan dan fungsi penawaran bagi barang X adalah seperti

berikut:
P = 50 - 2Q
P = 25 + 3Q
dengan
Q = kuantiti barang X (unit)
P = harga barang X (RM)
a) Hitung harga dan kuantiti keseimbangan pasaran bagi barang X. [2]
Jika kerajaan memberi subsidi sebanyak RM10 per unit ke atas barang X,
0 Hitung harga dan kuantiti keseimbangan baru selepas subsidi diberi?

[2]
ii) Hitung jumlah perbelanjaan yang ditangung oleh kerajaan [2]
iii) Berapakah peratusan subsidi yang dinikmati oleh pengguna? [2]
c) Hitung perbezaan lebihan pengguna sebelum dan selepas subsidi diberi [2]
Mikroekonomi
BAB 3 : TEORI PENGELUARAN DAN KOS PENGELUARAN
NOTA PADAT
3.1 Firma dan Industri
Firma
0 Satu unit pengeluar yang menggunakan kombinasi faktor-faktor tertentu bagi mengeluarkan
suatu produk.
1 Contohnya Syarikat Penerbitan Pelangi dan Syarikat Proton Holding.
Industri
0 Sekumpulan firma yang mengeluarkan produk yang sama atau hampir sama dalam suatu
pasaran.
1 Contohnya industri restoran makanan segera – mengandungi firma seperti Marry Brown,
KFC, A&W, McDonald’s dan Pizza Hut.
3.2 Fungsi Pengeluaran
Satu persamaan yang menunjukkan hubungan antara kuantiti keluaran yang dikeluarkan dengan kuantiti
input berubah yang digunakan.
Qx = f (K, L)
dengan Qx = kuantiti barang X
f = hubungan tranformasi input kepada kuantiti barang X
K = input tetap misalnya tanah
L = input berubah misalnya buruh.
Input
0 Faktor pengeluaran yang digunakan dalam proses pengeluaran. Input terbahagi kepada dua
iaitu input tetap dan input berubah.
1 Input tetap
Input yang tidak berubah jumlahnya mengikut kuantiti keluaran. Walaupun keluaran
bertambah, kuantiti input tidak berubah. Input tetap hanya wujud dalam jangka
masa pendek sahaja.
0 Contoh input tetap ialah bangunan dan tanah.
Input berubah
0 Input yang berubah jumlahnya mengikut kuantiti keluaran. Ini bermakna apabila
kuantiti keluaran ditambah, maka jumlah input berubah juga bertambah. Input
berubah wujud dalam jangka pendek dan jangka panjang.
23 Contoh input berubah ialah bahan mentah dan buruh.
Jangka masa pendek

0 Jangka masa apabila masih terdapat input yang tidak berubah dari segi kuantitinya.
Jangka masa panjang

0 Jangka masa di mana semua input yang digunakan telah berubah dari segi kuantitinya.
Jumlah keluaran (TP)

0 Jumlah keluaran yang dikeluarkan dengan menggunakan kombinasi input tertentu dalam
tempoh masa tertentu.
TP = AP x L
Mikroekonomi
6. Keluaran purata (AP)

Jumlah keluaran . yang dikeluarkan oleh seunit input berubah.
Rumusnya ialah: :
AP = TP
L
Keluaran sut (MP)

0 Perubahan jumlah keluaran yang dikeluarkan akibat perubahan seunit input berubah yang
digunakan.
MP = Perubahan TP
Perubahan L
Contoh penghitungan :
Input berubah TP AP MP
(unit) (unit) (unit) (unit)
1 5 5 5
2 13 6.5 8
3 23 7.66 10
4 30 7.5 7
5 35 7 5
6 35 5.83 0
7 33 4.71 -2
Keluaran (unit)
TP
AP
0 3 5 6 MP Input berubah (unit)
Hubungan antara TP, AP dan MP

Hubungan antara TP dan MP
0 Semasa TP meningkat, MP dalam keadaan positif, iaitu daripada input 0 hingga 6 unit.
1 Semasa TP maksimum, MP bernilai sifar, iaitu pada input 6 unit.
2 Semasa TP menurun, MP bernilai negatif, iaitu selepas input 6 unit.
Hubungan antara TP dan MP

3 Semasa AP meningkat, MP lebih tinggi daripada AP, iaitu daripada input 0 hingga 3 unit.
4 Semasa AP maksimum, MP menyamai AP, iaitu pada input 5 unit.
5 Semasa AP menurun, MP lebih rendah daripada AP, iaitu selepas input 5 unit.
Hukum pulangan berkurangan – Suatu keadaan apabila penggunaan input berubah ditambah secara
berterusan ke atas input tetap, tambahan keluaran (keluaran sut) semakin berkurang.
Mikroekonomi
3.3. Kos Pengeluaran
3.3.1 Kos pengeluran jangka pendek
Kos pengeluaran
0 Jumlah perbelanjaan yang ditanggung oleh pengeluar untuk mendapatkan input dan bagi
mengeluarkan output.
Kos perakaunan
0 Kos yang dibayar berdasarkan perbelanjaan yang dibuat oleh pengeluar.
Kos ekonomi
0 Gabungan antara kos yang dibayar dan kos yang tidak dibayar.
Kos eksplisit
0 Kos yang dibayar atau perbelanjaan yang dibuat oleh pengeluar untuk mendapatkan faktor
pengeluaran.
1 Sewa bangunan, upah buruh dan kos untuk mendapat bahan mentah.
Kos implisit
0 Kos yang tidak dibayar oleh pengeluar dalam proses pengeluaran.
1 Contoh pengeluar menggunakan tapak miliknya sendiri untuk pembinaan kilang.
Kos Perakaunan = Jumlah kos eksplisit

Kos Ekonomi = Jumlah kos eksplisit + jumlah kos implisit
Kos pengeluaran jangka pendek

0 Perbelanjaan yang dibayar untuk mendapatkan input tetap dan input berubah.
Jumlah kos tetap Jumlah perbelanjaan yang Kos (RM)

ditanggung untuk
TFC = TC – TVC mendapatkan input tetap
TFC = AFC x Q dalam proses pengeluaran. TFC
Contohnya ialah pembelian
mesin dan sewa tapak 0
Keluaran (unit)
Jumlah kos berubah Jumlah perbelanjaan yang Kos (RM)

ditanggung untuk
TVC = TC – TFC mendapatkan input berubah TVC
TVC = AVC x Q dalam proses pengeluaran.
Contohnya ialah upah buruh dan
beli bahan mentah 0 Keluaran (unit)
Jumlah kos Jumlah perbelanjaan yang Kos (RM) TC

ditanggung untuk
TC = TFC + TVC mendapatkan input berubah TVC
TC = AC x Q dan input tetap dalam
proses pengeluaran. TFC
0
Keluaran (unit)
Mikroekonomi
Kos tetap purata Jumlah perbelanjaan yang

ditanggung untuk mendapatkan
AFC = AC – AVC input tetap bagi mengeluarkan Kos (RM)
AFC = TFC seunit keluaran.
Q
0 AFC
Keluaran (unit)
Kos berubah purata Jumlah perbelanjaan yang Kos (RM) AVC
ditanggung untuk
AVC = AC – AFC mendapatkan input berubah
AVC = TVC bagi mengeluarkan seunit
Q keluaran.
0
Keluaran (unit)
Kos purata  Jumlah perbelanjaan yang Kos (RM)
ditanggung untuk AC
AC = AFC + AVC mengeluarkan seunit keluaran.
AC = TC
Q
0
Keluaran (unit)
Kos sut  Tambahan kos akibat

Harga (RM)
tambahan satu unit keluaran.
MC = Perubahan TC MC
Perubahan Q
0 Keluaran (unit)
Hubungan antara keluk-keluk kos AC, AVC dan AFC
Kos (RM)
AC
X
AVC
Y
Z AFC
0 Q0 Q1 Keluaran (unit)
Jarak XQ0 adalah hasil tambah antara jarak YQ0 dan ZQ0. Ini sesuai dengan konsep AC =
AFC + AVC. Ringkasnya YQ0 + ZQ0 = XQ0.
Apabila keluaran bertambah, AC dan AVC menurun. Walau bagaimanapun, AVC lebih
awal mencapai titik minimum berbanding AC.
AFC berbentuk hiperbola kerana nilainya terus berkurang apabila keluaran bertambah.
Pada keluaran antara Q0 dan Q1, AVC sedang meningkat, manakala AC sedang menurun.
Selepas Q1, AC dan AVC meningkat, manakala AFC terus menurun.
Mikroekonomi
Hubungan antara keluk kos AC, AVC dan MC

Kos (RM) AC
MC
AVC
Keluaran (unit)
0 Q0 Q1
Hubungan antara keluk kos AC dan MC

Semasa AC menurun, MC lebih rendah daripada AC, iaitu keluaran 0 hingga Q1.
Semasa AC minimum, MC menyamai AC pada keluaran Q1.
Semasa AC meningkat, MC lebih tinggi daripada AC, iaitu keluaran melebihi Q1.
Hubungan antara keluk kos AVC dan MC

23 Semasa AVC menurun, MC lebih rendah daripada AVC, iaitu keluaran 0 hingga Q0.
24 Semasa AVC minimum, MC menyamai AVC pada keluaran Q0
25 Semasa AVC meningkat, MC lebih tinggi daripada AVC, iaitu keluaran melebihi Q0.
Sebab keluk kos purata (AC) berbentuk ‘U’
0 Hukum pulangan berkurangan

Bahagian keluk yang mencerun ke bawah dari kiri ke kanan disebabkan oleh berlaku hukum
pulangan bertambah.
Manakala bahagian keluk mencerun ke atas dari kiri ke kanan disebabkan oleh berlaku hukum
pulangan berkurangan.
1 Perubahan kos tetap purata

Bahagian keluk yang mencerun ke bawah dari kiri ke kanan disebabkan oleh pengurangan dalam
kos tetap purata dan kos berubah purata.
Manakala bahagian keluk mencerun ke atas dari kiri ke kanan disebabkan oleh kenaikan kos
berubah purata lebih besar daripada kejatuhan kos tetap purata. Kedua-dua sebab ini
menyebabkan keluk AC seperti ‘U’.
Mikroekonomi
3.3.2 Kos pengeluaran jangka panjang
Dalam jangka panjang, semua input mengalami perubahan dari segi kuantiti yang digunakan.
Keluk kos purata jangka panjang (LAC) – Suatu keluk yang menunjukkan bahagian kos purata jangka
pendek paling rendah yang dipilih pada pelbagai tingkat keluaran.
Kos (RM)
LAC
SAC3
SAC1 SAC2
0 10 12 20 25 Keluaran (unit)
Perkaitan antara LAC dengan keluk kos purata jangka pendek (SAC)
Keluk-keluk SAC1, SAC2 dan SAC3 adalah saiz loji yang menunjukkan kos purata jangka
pendek.
Tujuan utama firma ialah meminimumkan kos pengeluaran.
Pada keluaran 10 unit, saiz loji yang dipilih ialah SAC1. Ini kerana kos puratanya lebih rendah
berbanding dengan SAC2.
Apabila firma hendak mengeluarkan 12 unit keluaran, maka SAC2 yang dipilih. Ini kerana kos
purata di SAC2 adalah lebih rendah daripada kos purata di SAC1.
Semasa keluaran 20 unit, hanya SAC2 yang terlibat. Maka SAC2 yang digunakan.
Apabila keluaran 25 unit yang hendak dikeluarkan, pilihan SAC2 memberikan kos purata yang
lebih rendah berbanding SAC3.
Oleh itu, jika disambungkan titik-titik yang dipilih pada keluk SAC yang dipilih, maka
terbentuklah keluk kos purata jangka panjang seperti yang ditunjukkan oleh keluk LAC.
3.4 Ekonomi bidangan dan tak ekonomi bidangan
Faedah-faedah yang diperolehi firma yang menyebabkan kos

Ekonomi bidangan purata jangka panjang berkurangan semasa firma
mengeluarkan output secara besar-besaran.
Masalah-masalah yang dihadapai oleh firma yang
Tak ekonomi bidangan menyebabkan kos purata jangka panjang meningkat
semasa firma mengeluarkan output secara besar-besaran.
Faedah-faedah yang diperolehi firma yang menyebabkan kos
Ekonomi bidangan dalaman purata jangka panjang berkurangan disebabkan oleh
keadaan dalaman firma semasa mengeluarkan output
secara besar-besaran.
Masalah-masalah yang dihadapi firma yang menyebabkan kos
Tak ekonomi bidangan dalaman purata jangka panjang meningkat disebabkan oleh
keadaan dalaman firma semasa mengeluarkan output
secara besar-besaran.
Mikroekonomi
Faktor kewujudan ekonomi bidangan dalaman
Ekonomi teknikal
0 Penggunaan teknologi moden seperti penggunaan mesin dan jentera.
1 Ini mengurangkan kos purata jangka panjang.
Ekonomi pemasaran
0 Aktiviti pemasaran seperti iklan dan sebagainya.
1 Pertambahan permintaan menyebabkan hasil firma bertambah dan kos purata jangka
panjang berkurangan..
Ekonomi kewangan
0 Firma lebih senang mendapatkan pinjaman daripada institusi kewangan.
1 Ini membolehkan firma besar menambahkan keluarannya yang akhirnya kos purata
jangka panjang jatuh.
Ekonomi pengurusan
0 Pelantikan pengurus-pengurus yang cekap.
1 Daya pengeluaran bertambah dan kos purata jangka panjang berkurang.
Ekonomi pengkhususan
0 Pengkhususan kerja seperti bahagian pembuatan, pemasangan, pembungkusan, dan
pemasaran.
1 Daya pengeluaran meningkat dan dapat menjimatkan kos purata.
Faktor kewujudan tak ekonomi bidangan dalaman
Tak ekonomi teknikal

0 Mesin-mesin yang digunakan mengalami kerosakan dan kehausan.
1 Kos operasinya meningkat dan pengeluaran menjadi tidak cekap.
Tak ekonomi pemasaran

0 Apabila aktiviti pengiklanan dan promosi tidak berkesan.
1 Kos purata jangka panjang meningkat.
Tak ekonomi kewangan

0 Apabila firma membayar balik pinjaman dengan kadar faedah yang tinggi.
1 Kos purata jangka panjang meningkat.
Tak ekonomi pengurusan

0 Apabila firma melantik pengurus yang tidak cekap.
1 Daya pengeluaran merosot dan kos purata jangka panjang bertambah.
v. Tak ekonomi pengkhususan – Berlaku apabila pekerja menjadi jemu apabila melakukan
pekerjaan yang sama secara berulangkaji. Kualiti keluaran akan terjejas, permintaan akan
merosot dan kos purata jangka panjang meningkat.
Ekonomi bidangan luaran dan tak ekonomi luaran
Faedah-faedah yang diperolehi firma yang menyebabkan kos purata

Ekonomi bidangan luaran jangka panjang berkurangan disebabkan oleh keadaan di luar
firma semasa mengeluarkan output secara besar-besaran.
Masalah-masalah yang dihadapi firma yang menyebabkan kos purata
Tak ekonomi bidangan luaran jangka panjang meningkat disebabkan oleh keadaan di luar firma
semasa mengeluarkan output secara besar-besaran.
Mikroekonomi
Faktor-faktor kewujudan ekonomi bidangan luaran
Ekonomi infrustruktur
0 Apabila firma beroperasi di kawasan yang menempatkan kemudahan asas seperti
bekalan air, jalan raya dan elektrik.
Ekonomi intergrasi
0 Intergrasi mendatar – penggabungan firma yang menghasilkan keluaran yang sama.
1 Contohnya jika semua penternak ikan keli di satu kawasan bergabung membentuk
sebuah firma besar.
2 Intergrasi menegak – penggabungan firma yang menghasilkan keluaran berbeza
yang akhirnya mengeluarkan barang akhir yang sama.
3 Contohnya firma tayar, firma mengecat, firma ‘body’kereta, firma alat ganti
bergabung membentuk sebuah firma pengeluar kereta.
4 Dapat menghasilkan keluaran yang banyak dan kos purata jangka panjang
berkurang.
Ekonomi bahan mentah

0 Bahan mentah yang diperlukan banyak dan senang diperoleh.
1 Firma boleh mengeluarkan keluaran dengan banyak dengan kos yang rendah.
Faktor kewujudan tak ekonomi bidangan luaran
Kekurangan input pengeluaran

0 Apabila input pengeluaran berkurangan dan sukar diperoleh.
1 Firma terpaksa menambahkan kos pengeluaran seperti kos pengangkutan.
Pencemaran
0 Pencemaran air dan udara menjejaskan operasi firma.
1 Firma terpaksa menanggung kos tambahan yang tinggi.
Kesesakan
0 Kesesakan jalan raya menyebabkan penghantaran input dan keluaran lambat.
1 Kos pengangkutan meningkat.
Peningkatan harga faktor pengeluaran

0 Kenaikan harga faktor pengeluaran
1 Firma terpaksa menanggung kenaikan kos operasi.
Kesan ekonomi bidangan dalaman dan tak ekonomi bidangan dalaman terhadap kos purata
jangka panjang
 Apabila firma mengalami ekonomi

Kos (RM) bidangan dalaman, kos purata jangka
panjang (LAC) berkurangan.
LAC Keluk kos LAC mencerun ke bawah dari kiri
ke kanan sehingga pada kuantiti Q1.
Apabila firma mengalami tak ekonomi
bidangan dalaman, kos purata jangka
Ekonomi Tak ekonomi panjang bertambah.
Dalaman Dalaman Keluk kos LAC mencerun ke atas dari kiri ke
kanan iaitu selepas kuantiti Q1.
0 Q1 Keluaran (unit) Keluk kos purata jangka panjang yang
berbentuk ‘U’ seperti yang digambarkan
oleh LAC.
Mikroekonomi
Kesan ekonomi bidangan luaran dan tak ekonomi bidangan luaran terhadap kos purata
jangka panjang
 Apabila firma mengalami ekonomi

Kos (RM) bidangan luaran, kos purata berkurangan.
Keluk kos purata jangka panjang ke bawah dari
LAC0 ke LAC2.
LAC1 Apabila firma mengalami tak ekonomi
bidangan luaran, kos purata bertambah.
LAC0 Keluk kos purata jangka panjang ke atas dari
LAC0 ke LAC1.
LAC2 Keluk kos purata jangka panjang (LAC) beralih
ke bawah dan ke atas.
0 Keluaran (unit)
Mikroekonomi
PANDUAN MENJAWAB SOALAN
1. Berbantukan gambar rajah terangkan :
(a) Hukum pulangan berkurangan [2]

(b) Hubungan antara jumlah keluaran dengan keluaran sut dan keluaran sut dengan keluaran
purata. [8]
Cadangan jawapan
TP
AP
0 L1 L2 L3 Buruh
MP
Hukum pulangan berkurangan berlaku apabila jumlah keluaran bertambah pada kadar yang semakin
berkurangan bagi setiap tambahan penggunaan faktor berubah.
Berdasarkan gambar rajah, hukum pulangan berkurangan berlaku pada ketika keluk keluaran sut
menurun tetapi masih positif iaitu bermula pada penggunaan buruh L2 hingga L3.
Hubungan antara jumlah keluaran (TP) dengan keluaran sut (MP)
 Semasa TP meningkat, MP masih bernilai positif, iaitu antara penggunaan buruh 0

hingga L3.
Semasa TP maksimum, MP bernilai sifar, iaitu pada penggunaan buruh L3.
Semasa TP menurun, MP bernilai negatif, iaitu selepas penggunaan buruh L3.
Hubungan antara keluaran sut (MP) dengan keluaran purata (AP)
 Semasa AP meningkat, MP lebih tinggi daripada AP, iaitu semasa penggunaan buruh 0
hingga L2.
Semasa AP maksimum, MP menyamai AP, iaitu semasa penggunaan buruh L2.
 Semasa AP menurun, MP lebih rendah daripada AP, iaitu semasa penggunaan buruh
melebihi L2.
2. Huraikan lima faktor yang menyebabkan kos purata jangka panjang berkurangan. [10]
Cadangan jawapan
Ekonomi teknikal – Penggunaan teknologi moden seperti penggunaan mesin dan jentera serta
menjalankan penyelidikan menyebabkan penggunaan sumber menjadi cekap, daya
pengeluaran yang tinggi. Ini mengurangkan kos purata jangka panjang.
Ekonomi pemasaran – Aktiviti untuk meluaskan pasaran seperti iklan dan sebagainya
menyebabkan permintaan terhadap keluaran sesebuah firma bertambah.
Mikroekonomi
Pertambahan permintaan menyebabkan hasil firma bertambah dan kos purata jangka
panjang berkurangan..
Ekonomi kewangan – Firma-firma besar lebih senang mendapatkan pinjaman daripada
institusi kewangan. Ini kerana institusi kewangan biasanya lebih percaya kepada
firma besar berbanding firma kecil dari segi pembayaran balik pinjaman. Ini
membolehkan firma besar menambahkan keluarannya yang akhirnya kos purata
jangka panjang jatuh.
Ekonomi pengurusan – Pelantikan pengurus-pengurus yang cekap menyebabkan daya
pengeluaran bertambah. Ini seterusnya dapat menambahkan hasil dan mengurangkan
kos purata jangka panjang.
Ekonomi pengkhususan – Biasanya firma yang besar menjalankan operasi secara
pengkhususan kerja seperti bahagian pembuatan, pemasangan, pembungkusan,
pemasaran dan sebagainya. Keadaan ini menjadikan daya pengeluaran meningkat dan
firma menjadi lebih cekap dan dapat menjimatkan kos purata.
Jadual di bawah menunjukkan output dan kos bagi firma A dan firma B, dengan masing-masing Qa
dan Qb merupakan kuantiti output A dan kuantiti output B.
Output Jumlah kos Kos tetap purata Kos purata

(unit) (RM) (RM) (RM)
Qa 400 4.00 5.00
Qb 600 5.00 8.00
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan kos tetap dan kos berubah ? [2]
(b) Hitungkan ;
(i) kuantiti Qa dan Qb. [2]
(ii) Hitung kos berubah purata bagi firma A dan firma B. [2]
(iii) Hitung jumlah kos tetap bagi firma A dan firma B. [2]
(iv) Hitung jumlah kos berubah bagi firma A dan firma B. [2]
Cadangan Jawapan
Kos tetap ialah perbelanjaan untuk mendapatkan input tetap dalam proses pengeluaran.
Kos berubah ialah perbelanjaan untuk mendapatkan input berubah dalam proses pengeluaran.
(b) (i) TC = AC x Q
Q = TC
AC
Qa = 400 = 80 unit
5
Qb = 600 = 75 unit
8
(ii) AC = AFC + AVC

AVC = AC – AFC
AVCa = 5 – 4 = RM1.00
AVCb = 8 – 5 = RM3.00
Mikroekonomi
(iii) TFC = AFC x Q
TFCa = 4 x 80 = RM320
TFCb = 5 x 75 = RM375
(iv) TVC = TC – TVC
TVCa = 400 – 320 = RM80

TVCb = 600 – 375 = RM225
SOALAN PENGAYAAN
Dalam teori pengeluaran, konsep ‘jangka pendek’ merujuk kepada jangka masa di mana
0 pengeluaran dijalankan dengan cepat
1 kedua-dua input tetap dan input berubah ditambah
2 pengeluaran dijalankan dalam masa kurang daripada satu tahun
3 pengeluaran dijalankan dengan menggabung input tetap dan input berubah
Tambahan seunit input menyebabkan kos meningkat sebanyak RM6.00 dan kuantiti keluaran meningkat
daripada 40 unit kepada 58 unit. Maka kos sut ialah
0 RM0.33
1 RM0.50
2 RM0.60
3 RM0.97
Antara berikut, yang manakah faktor yang menyebabkan kos purata jangka panjang mencerun ke bawah
dari kiri ke kanan?
0 ekonomi bidangan luaran
1 ekonomi bidangan dalaman
2 tak ekonomi bidangan luaran
3 tak ekonomi bidangan dalaman
Antara berikut, yang manakah faktor yang mewujudkan tak ekonomi bidangan luaran ?
0 kesesakan lalu lintas
1 tak ekonomi teknikal
2 kemasukan buruh asing
3 tak ekonomi pengurusan
Jadual di bawah menunjukkan kos berubah purata pada pelbagai tingkat keluaran.
Keluaran (unit) Kos berubah purata (RM)

2 30
4 26
6 28
Kos sut bagi keluaran 4 unit ialah

RM10.60
RM22.00
RM27.00
RM32.00
Mikroekonomi
Sebuah firma mengalami tak ekonomi bidangan dalaman, maka keluk kos purata jangka panjangnya
0 beralih ke atas
1 beralih ke bawah
2 bercerun ke atas dari kiri ke kanan
3 bercerun ke bawah dari kiri ke kanan
Gambar rajah di bawah menunjukkan kos sut (MC), kos purata (AC) dan kos berubah purata (AVC) bagi
sebuah firma.
MC
Kos (RM)
16
AC
12
AVC
0
60 Kuantiti (unit)
Jumlah kos tetap pada kuantiti 60 unit ialah

0 RM240.00
1 RM480.00
2 RM720.00
3 RM960.00
Antara berikut, yang manakah benar tentang hubungan antara keluaran sut dengan keluaran purata ?
0 Apabila keluaran purata meningkat, keluaran sut lebih rendah daripada keluaran purata.
1 Apabila keluaran purata menurun, keluaran sut lebih tinggi daripada keluaran purata.
2 Apabila keluaran purata maksimum, keluaran sut sama dengan keluaran purata.
3 Apabila keluaran purata meningkat, keluaran sut juga meningkat.
Gambar rajah di bawah menunjukkan keluk jumlah keluaran (TP) bagi sebuah firma.
Keluaran (unit)
TP
0 L1 Input (unit)
Antara berikut, yang manakah benar semasa penggunaan buruh L1 ?

0 Keluaran purata maksimum
1 Keluaran purata minimum
2 Keluaran sut positif
3 Keluaran sut sifar
Fungsi pengeluaran menjelaskan

0 kuantiti bertambah apabila teknologi meningkat
1 kuantiti yang boleh dikeluarkan dengan menggunakan satu input tetap
2 hubungan antara kuantiti yang boleh dikeluarkan dengan input yang digunakan
3 hubungan antara perubahan keluaran dengan input berubah yang digunakan
Mikroekonomi
Apabila firma mengalami ekonomi bidangan luaran, maka kos purata jangka panjang
0 beralih ke atas
1 beralih ke bawah
2 mencerun ke atas dari kiri ke kanan
3 mencerun ke bawah dari kiri ke kanan
Dalam pengeluaran secara besar-besaran, penggunaan mesin dan robot dapat menjimatkan kos purata
jangka panjang merupakan
0 ekonomi teknikal
1 ekonomi pemasaran
2 ekonomi kewangan
3 ekonomi pengurusan
Dalam teori kos pengeluaran, kos implisit merujuk kepada

0 input yang dimiliki pengusaha sendiri yang digunakan dalam proses pengeluaran
1 perbelanjaan untuk mendapatkan input-input
2 perbelanjaan untuk mendapatkan alatan dan jentera
3 kos yang dibayar
Jadual di bawah menunjukkan kos purata pada pelbagai tingkat keluaran.
Keluaran (unit) 1 2 3 4 5
Kos purata (RM) 18 16 12 14 16
Kos sut bagi firma ini lebih tinggi daripada kos purata semasa keluaran
0 2 unit
1 5 unit
2 melebihi 2 unit
3 melebihi 3 unit
Berikut adalah data perbelanjaan oleh seorang penternak ikan patin.
Butiran Jumlah (RM)
Pembelian benih ikan 2000

Makanan ikan 3000
Sewa tapak milik usahawan 1000
Untung yang bakal diperoleh jika 8000
pengusaha melabur wangnya
dalam perusahaan lain
4000
Upah buruh
Berapakah kos eksplisit ?

RM8 000
RM9 000
RM10 000
RM12 000
Kos berubah purata dan kos purata bagi sebuah firma masing-masing RM5.00 dan RM20.00 semasa
mengeluarkan 10 unit keluaran. Berapakah jumlah kos tetap pada tingkat keluaran tersebut ?
0 RM20.00
1 RM50.00
2 RM100.00
3 RM150.00
Mikroekonomi
Antara berikut, yang manakah tidak benar ?

0 keluk kos purata lebih tinggi daripada keluk kos berubah purata
1 keluk kos purata memotong keluk kos sut pada titik minimum kos sut
2 keluk kos sut memotong keluk kos berubah purata dahulu sebelum memotong keluk kos
purata
3 keluk kos purata lebih rendah daripada keluk kos sut selepas keluk kos sut memotong kos
purata
Gambar rajah di bawah menunjukkan keluk kos tetap purata (AFC), kos berubah purata (AVC), kos
purata (AC) dan kos sut (MC) bagi sebuah firma.
Kos (RM)
MC AC
AVC
AFC
0 Kuantiti (unit)
Keluk yang manakah kedudukannya salah ?

0 MC
1 AC
2 AVC
3 AFC
Pengeluaran suatu barang mempunyai tiga pilihan saiz loji, iaitu saiz loji A, saiz loji B dan saiz loji C
yang ditunjukkan oleh kos purata jangka pendek (SAC) seperti yang ditunjukkan dalam jadual di
bawah.
Loji A Loji B Loji C

Keluaran SAC1 Keluaran SAC2 Keluaran SAC3
(unit) (RM) (unit) (RM) (unit) (RM)
10 12.0 20 13.0 30 11.0
20 11.0 30 12.0 40 10.0
30 10.0 40 9.0 50 11.5
40 10.5 50 10.0 60 12.0
Jika keluaran 30 unit yang dikeluarkan, berapakah kos purata jangka panjang ?
RM10.00
RM11.00
RM11.50
RM12.00
Mikroekonomi
Gambar rajah di bawah menunjukkan keluk keluaran purata (AP) dan keluaran sut (MP) bagi sebuah
firma.
Keluaran (unit)
AP
0 L1 L2 Input (unit)
MP
Jumlah keluaran (TP) berkurang
A. pada titik B
B. pada titik C
C. selepas input L1
D. selepas input L2
1. Bezakan antara :
(a) Firma dan industri [3]
(b) Jangka masa pendek dan jangka masa panjang [4]
(b) Input tetap dan input berubah [3]
2. (a) Apakah maksud jumlah keluaran, keluaran purata dan keluaran sut ? [3]
(b) Berbantukan gambar rajah, terangkan hubungan antara keluaran purata dan keluaran sut. [7]
3. (a) Apakah maksud kos eksplisit dan kos implisit ? [2]

(b) Tunjukkan contoh berangka bagaimana kos eksplisit dan kos implisit dihitung [8]
4. Berikan maksud kos-kos berikut ;
(a) Jumlah kos tetap [2]

(b) Kos tetap purata [2]
(c) Jumlah kos berubah [2]
(d) Kos berubah purata [2]
(e) Kos sut [2]
5. (a) Apakah yang dimaksudkan dengan kos berubah purata dan kos purata ? [2]
(b) Terangkan hubungan antara kos berubah purata dengan kos purata dengan menggunakan
gambar rajah. [8]
6. Huraikan lima sebab berlakunya ekonomi bidangan dalaman [10]
7. (a) Takrifkan ekonomi bidangan luaran dan tak ekonomi bidangan luaran. [2]
(b) Berbantukan gambar rajah, terangkan bagaimana ekonomi bidangan luaran dan tak
ekonomi bidangan luaran [8]
8. (a) Apakah maksud keluk kos purata jangka panjang ? [2]

(b) Mengapakah keluk kos purata berbentuk ‘U’ ? [8]
Mikroekonomi
Jadual di bawah menunjukkan keluaran purata pada pelbagai tingkat penggunaan buruh bagi
sebuah firma.
Buruh (unit) 1 2 3 4 5 6
Keluaran purata (unit) 30 35 40 37.5 32 25
(a) Apakah maksud jumlah keluaran dan keluaran sut ? [2]

(b) Hitungkan jumlah keluaran dan keluaran sut. [2]
(c) Dengan menggunakan kertas graf, persembahkan keluk jumlah keluaran, keluaran
purata dan keluaran sut. [4]
(c) Tentukan kuantiti buruh yang menunjukkan hukum pulangan berkurangan bermula dan
berakhir [2]
Jadual di bawah bawah menunjukkan kos sut pada perbagai tingkat kuantiti barang Z.
Kuantiti Z (unit) Kos sut (RM)

1 115
2 35
3 15
4 25
5 65
6 140
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan kos sut dan kos purata ? [2]
(b) Hitung nilai jumlah kos dan kos purata barang Z. [2]
(c) Andaikan kos tetap ialah RM25.00, hitungkan kos berubah purata barang Z. [2]
0 Dengan menggunakan kertas graf, lukis keluk kos purata, kos berubah purata dan kos sut. [4]
Data berikut menunjukkan keluaran sut dan penggunaan buruh bagi barang X.
Buruh (unit) Keluaran sut (unit)

1 20
2 30
3 40
4 20
5 0
6 - 14
(a) Takrifkan hukum pulangan berkurangan. [2]

(c) Hitungkan jumlah keluaran dan keluaran purata. [2]
(c) Dengan menggunakan kertas graf, lukis keluk keluaran purata dan keluaran sut . [4]
(d) Terangkan hubungan antara keluaran purata dan keluaran sut . [2]
Mikroekonomi
4. Jadual di bawah menunjukkan struktur kos bagi pengeluaran barang Y.
Kuantiti (unit) Jumlah kos(RM)

0 100
1 180
2 220
3 240
4 270
5 370
6 550
7 830
(a) Berikan maksud jumlah kos. [1]

(b) Hitung jumlah kos tetap. [1]
(c) Hitungkan kos purata, kos berubah purata dan kos sut barang Y. [3]
(d) Nyatakan output yang menunjukkan kos purata minimum. [1]
(d) Lukiskan keluk kos purata, kos berubah purata dan kos sut pada satu kertas graf. [4]
Mikroekonomi
BAB 4: STRUKTUR PASARAN, PENENTUAN HARGA DAN OUTPUT

NOTA PADAT:
4.1 Konsep Hasil dan Untung
Jumlah Jumlah pendapatan / bayaran

K Hasil (TR) yang diterima oleh firma daripada TR = P X Q
O sejumlah kuantiti keluaran yang
N dijual
S
E
P Hasil jualan per unit output / TR
Hasil AR =
keluaran
H Purata Q
A
S
I
L Hasil Sut Perubahan jumlah hasil akibat TR
MR =
(MR)
unit keluaran Q
= TR − TC
Ganjaran kepada Perbezaan antara AK =

usahawan kerana
TR − Kos Eksplisit
jumlah hasil dengan EK =

menanggung risiko
jumlah kos
TR − (Kos Eksplisit +
Kos Implisit)
N ketidakpastian
T
U
N
Perbezaan antara jumlah
G Untung
hasil dengan jumlah kos
Perakaunan eksplisit
Perbezaan antara jumlah

Untung hasil dengan jumlah kos
Ekonomi eksplisit dan kos implisit
Mikroekonomi
4.2 Struktur Pasaran

Pengelasan firma-firma kepada pelbagai pasaran berdasarkan ciri-ciri jenis barang yang dikeluarkan,
bilangan firma dalam industri, kebebasan keluar dan masuk firma dalam industri, kuasa menentu harga
di pasaran dan persaingan bukan harga.
4.3 Pasaran Persaingan Pasaran Persaingan Tak Sempurna

Sempurna
4.4 Pasaran Monopoli 4.5 Pasaran Persaingan
Bermonopoli
Definisi
Adalah struktur pasaran yang Adalah struktur pasaran yang Adalah struktur pasaran yang
mempunyai banyak firma yang hanya terdiri daripada sebuah terdiri daripada banyak firma
menjual barangan yang sama / firma yang menjual barangan yang yang menjual barangan yang
homogen. tidak mempunyai pengganti. boleh dibezakan
Ciri-ciri
Terdiri daripada banyak firma
Terdiri daripada ramai pengeluar /
Terdiri daripada sebuah tetapi tidak sebanyak firma
firma-firma kecil
firma / pengeluar tunggal dalam PPS dan setiap firma tidak
bekerjasama
Mengeluarkan keluaran yang
Mengeluarkan keluaran yang tidak Mengeluarkan keluaran
mempunyai pengganti
mempunyai barang pengganti yang boleh dibezakan
sempurna / homogen
Firma bebas keluar masuk
Firma tidak bebas keluar Firma bebas keluar masuk
dalam pasaran
masuk dalam pasaran dalam pasaran.
Firma tiada kuasa menentukan

harga. Harga barang ditentukan di Firma mempunyai kuasa Firma mempunyai sedikit
pasaran. Oleh itu firma sebagai menentukan harga kuasa dalam menentukan harga
penerima harga pasaran.
Melakukan persaingan
Tidak perlu persaingan Tidak perlu persaingan bukan harga seperti
bukan harga bukan harga pengiklanan, galakkan
jualan, pembezaan produk
dan khidmat selepas jualan.
4.3.1: Penentuan Output Firma Jangka Pendek PPS

Keluk permintaan pasaran Keluk permintaan firma persaingan sempurna
persaingan sempurna
Harga Harga/hasil Firma PPS adalah penerima

harga, maka keluk permintaan
D S firma berbentuk mendatar iaitu
selari dengan paksi kuantiti iaitu
anjal sempurna
P P
DD=AR=MR
S D DD = P = AR = MR
0 Kuantiti 0 Kuantiti
Mikroekonomi
Penentuan Output Keseimbangan Firma PPS
Harga/hasil Keseimbangan firma

MC dicapai apabila MR=MC
iaitu pada keluaran Q0. Jika keluaran pada Q2, iaitu MR
< MC, ini bermakna tambahan
Jika keluaran pada Q1, iaitu MR > hasil daripada jualan seunit
E
P0 • AR=MR MC, ini bermakna tambahan hasil tambahan output lebih rendah
daripada jualan seunit tambahan daripada tambahan kos untuk
output melebihi tambahan kos mengeluarkan seunit tambahan
0 untuk mengeluarkan seunit output tersebut. Oleh itu, firma
Q1 Q0 Q2 tambahan output tersebut. Oleh akan mengurangkan keluaran
Kuantiti itu, firma akan menambahkan sehingga ke Q0 untuk
keluaran sehingga ke Q0 untuk meningkatkan keuntungan.
meningkatkan keuntungan.
Keseimbangan Firma PPS dalam Jangka Pendek

i. Untung lebih normal i. Untung normal i. Untung kurang normal
Harga/hasil Harga/hasil Harga/hasil

MC MC MC AC
AC
AC P1 F
E E E
P0 • AR=MR P0 • AR=MR P0 • AR=MR
P1 F
0 0 0
Q0 Kuantiti Q0 Kuantiti Q0 Kuantiti
Keseimbangan Firma : MR=MC Keseimbangan Firma : MR=MC Keseimbangan Firma : MR=MC

pada titik E pada titik E pada titik E
Harga : P0 Harga : P0 Harga : P0
Kuantiti : Q0 Kuantiti : Q0 Kuantiti : Q0
TR = 0P0EQ0 TR = 0P0EQ0 TR = 0P0EQ0
TC = 0P1FQ0 TC = 0P0EQ0 TC = 0P1FQ0
Untung = TR - TC Untung = TR - TC Untung = TR - TC
= +P1P0EF = 0 = -P1P0EF
Maka firma memperoleh untung Maka firma memperoleh untung Maka firma mengalami kerugian
lebih normal sebanyak P1P0EF normal di mana TR = TC sebanyak P1P0EF
Mikroekonomi
Tindakan Firma PPS Apabila Rugi Dalam Jangka Pendek

Teruskan Perniagaan Membuat Pilihan Tutup Perniagaan
Harga/hasil Harga/hasil Harga/hasil AC

MC AC MC AC MC
AVC
F
F AVC F AVC P1
P1 P1 P2 H
P0 •E AR=MR P0 •E AR=MR P0 •E AR=MR
P2 H
0
Q0 Kuantiti Q0 Kuantiti Q0 Kuantiti
Rugi : P0P1FE Rugi : P0P1FE Rugi : P0P1FE
TR = 0P0EQ0 TR = 0P0EQ0 TR = 0P0EQ0

TVC = 0P2HQ0 TVC = 0P0EQ0 TVC = 0P2HQ0
TR > TVC TR = TVC TR < TVC
TR firma boleh menampung TR firma hanya boleh menampung TR tidak boleh menampung
semua kos berubah sebanyak semua kos berubah sahaja iaitu semua kos berubah iaitu
0P2HQ0 dan sebahagian kos sebanyak 0P2HQ0 . sebanyak 0P2HQ0
tetap iaitu sebanyak P0P2HE.
Penentuan Keseimbangan Jangka Panjang Firma PPS
Syarat keseimbangan firma : LMR = LMC
Harga/hasil Jika firma PPS mendapat untung Jika firma PPS mengalami
LMC lebih normal dalam jangka pendek kerugian dalam jangka pendek,
LAC ini akan menarik firma baru masuk ini akan menyebabkan firma
ke pasaran. Oleh itu penawaran keluar daripada pasaran. Oleh itu
pasaran akan bertambah. penawaran pasaran akan
P0 •E AR=MR Kesannya harga pasaran turun dan berkurang. Kesannya harga
keuntungan akan berkurang. pasaran meningkat dan
Situasi ini berlaku sehingga firma keuntungan akan bertambah.
0 memperoleh untung normal Situasi ini berlaku sehingga firma
Q0 Kuantiti memperoleh untung normal
apabila MR = LMC pada titik
keseimbangan E dengan harga P0 apabila MR = LMC pada titik
dan kuantiti Q0. keseimbangan E dengan harga P0
dan kuantiti Q0.
Mikroekonomi
4.4 : Pasaran Monopoli

Faktor Yang Boleh
Keluk Permintaan Firma
Mewujudkan Monopoli
Harga/hasil
1. Halangan undang-undang Keluk permintaan firma
Kawalan atas sumber berbentuk bercerun negatif
penting dan tak anjal
Wujud ekonomi bidangan
Penggabungan dan
pengambilalihan firma DD = P = AR = MR
baru
MR DD=AR
4.4.1: Penentuan Output dan Harga Keseimbangan Pasaran Monopoli
Syarat keseimbangan firma : MR = MC
Harga/hasil MC Keseimbangan firma dicapai

apabila MR=MC iaitu pada
AC Jika keluaran pada Q2, iaitu MR
keluaran Q0 dan harga P0.
< MC, ini bermakna tambahan
H
P0 Jika keluaran pada Q1, iaitu MR > hasil daripada jualan seunit
MC, ini bermakna tambahan hasil tambahan output lebih rendah
E daripada jualan seunit tambahan daripada tambahan kos untuk
MR DD=AR output melebihi tambahan kos mengeluarkan seunit tambahan
0 untuk mengeluarkan seunit output tersebut. Oleh itu, firma
Q1 Q0 Q2 Kuantiti tambahan output tersebut. Oleh akan mengurangkan keluaran
itu, firma akan menambahkan sehingga ke Q0 untuk
keluaran sehingga ke Q0 untuk meningkatkan keuntungan.
Mikroekonomi
Keseimbangan Pasaran Monopoli dalam Jangka Pendek

i. Untung ii. Rugi
Harga/hasil MC Harga/hasil MC
AC
AC P1 F
P0 H P0 H
P1 F
E •E
• MR
DD=AR
MR
DD=AR
0
Q0 Q0 Kuantiti
Keseimbangan Firma : MR=MC pada titik E Keseimbangan Firma : MR=MC pada titik E
Harga : P0 Harga : P0
Kuantiti : Q0 Kuantiti : Q0
TR = 0P0HQ0 TR = 0P0HQ0
TC = 0P1FQ0 TC = 0P1FQ0
Untung = TR - TC Untung = TR - TC
= +P1P0HF = -P1P0HF
Maka pasaran monopoli memperoleh untung Maka pasaran monopoli mengalami
lebih normal sebanyak P1P0HF kerugian sebanyak P1P 0HF
4.4.2: Monopoli Semulajadi
Adalah monopoli pada kos purata jangka panjang sedang

Maksud Monopoli Semulajadi
menurun / monopoli kos menurun
Harga/hasil Keseimbangan pasaran dicapai apabila MR = MC iaitu pada titik

keseimbangan E dengan kuantiti keluaran Q0 dan harga keluaran P0.
TR = 0P0HQ0
P0 H
TC = 0P1FQ0
P1 F
E• AC
DD=AR
MR MC Monopoli memperoleh untung lebih normal sebanyak P1P0HF
Q0 Kuantiti
Mikroekonomi
4.4.3 : Perbandingan antara Firma Pasaran Persaingan Sempurna dengan

Pasaran Monopoli pada tingkat keseimbangan
Harga/hasil Harga keluaran: Lebihan pengeluar:

A PPS : PP PPS : P2PPEP
LMC LAC
Monopoli : PM Monopoli: P2PMHEM
PM H Harga PPS lebih rendah Lebihan pengeluar PPS lebih
P1 J
daripada harga monopoli kecil daripada lebihan
PP • EP ARP =MRP pengeluar monopoli
Kuantiti keluaran
• EM ARM
Kecekapan peruntukan sumber
PPS : QP :
MRM
Monopoli : QM
P2 PPS memperoleh kecekapan
Kuantiti keluaran PPS lebih peruntukan sumber kerana
0
QM QP Kuantiti banyak daripada kuantiti keluaran QP pada PP = LMC
keluaran monopoli
Monopoli tidak memperoleh
Keseimbangan firma PPS : Untung kecekapan peruntukan sumber
MRP = LMC kerana keluaran QM pada PP >
PPS memperoleh untung LMC
Titik keseimbangan : EP normal, sementara monopoli
Keseimbangan Monopoli : memperoleh untung lebih
normal sebanyak P1PMHJ Kecekapan pengeluaran :
MRM = LMC Lebihan pengguna:
Titik keseimbangan : EM PPS memperoleh kecekapan
PPS : PPAEP pengeluaran kerana keluaran
Monopoli: PMAH QP pada LAC minimum
Lebihan pengguna PPS Monopoli tidak memperoleh

lebih besar daripada lebihan kecekapan pengeluaran kerana
pengguna monopoli keluaran QM pada LAC
sedang menurun
Mikroekonomi
4.4.4 : Dasar Kawalan Monopoli

Dasar Peletakan Harga – Kos Sut
i. Dasar Peletakan Harga - Kos Purata
Harga/hasil MC Harga/hasil MC
AC AC
P0 H P0 H
K
P2 FK P2 F
R
P1 •E P1 •E
MR MR
DD=AR DD=AR
Q Q Kuantiti Q0 Q1 Kuantiti
Keseimbangan Firma Asal: MR=MC pada titik E Keseimbangan Firma Asal: MR=MC pada titik E
Harga keluaran : P0 Harga keluaran : P0
Kuantiti keluaran : Q0 Kuantiti keluaran : Q0
Untung = +P1P0HF Untung = +P1P0HF
Dasar Peletakan Harga : P = AC Dasar Peletakan Harga : P = MC

Harga keluaran : P2 Harga keluaran : P2
Kuantiti keluaran : Q1 Kuantiti keluaran : Q1
Untung = Untung normal Untung = P1P2KR
Maka harga keluaran semakin rendah, kuantiti Maka harga keluaran semakin rendah, kuantiti
keluaran meningkat dan keuntungan berkurang. keluaran meningkat dan keuntungan semakin kecil.
4.5 : Pasaran Persaingan Bermonopoli
Keluk Permintaan Penentuan Keseimbangan Output dan Harga
Harga/hasil Jika keluaran pada Q1, iaitu MR >

Harga/hasil MC
MC, ini bermakna tambahan hasil
AC daripada jualan seunit tambahan
output melebihi tambahan kos
P0 H untuk mengeluarkan seunit
tambahan output tersebut. Oleh itu,
MR DD=AR •E DD=AR firma akan menambahkan keluaran
MR sehingga ke Q0 untuk
meningkatkan keuntungan
Kuantiti Q1 Q0 Q2 Kuantiti
Keseimbangan firma dicapai Jika keluaran pada Q2, iaitu MR
Keluk permintaan firma apabila MR=MC iaitu pada < MC, ini bermakna tambahan
berbentuk bercerun negatif keluaran Q0 dan harga P0. hasil daripada jualan seunit
dan anjal. tambahan output lebih rendah
. daripada tambahan kos untuk
mengeluarkan seunit tambahan
DD = P = AR = MR
output tersebut. Oleh itu, firma
akan mengurangkan keluaran
sehingga ke Q0 untuk
Mikroekonomi
Keseimbangan Firma Bermonopoli dalam Jangka Pendek

i. Untung lebih normal ii. Untung normal iii. Untung kurang normal
Harga / hasil Harga / hasil Harga / hasil

MC MC MC AC
AC
AC P1 J
P0 K P0 K P0 K
J
P1
•E DD=AR •E DD=AR •E DD=AR
MR MR MR
0
0 Q0 Kuantiti Q0 Kuantiti
Keseimbangan Firma : MR=MC Keseimbangan Firma : MR=MC Keseimbangan Firma : MR=MC

pada titik E pada titik E pada titik E
Harga : P0 Harga : P0 Harga : P0
Kuantiti : Q0 Kuantiti : Q0 Kuantiti : Q0
TR = 0P0KQ0 TR = 0P0KQ0 TR = 0P0KQ0
TC = 0P1JQ0 TC = 0P0KQ0 TC = 0P1JQ0
Untung = TR - TC Untung = TR - TC Untung = TR - TC
= +P1P0KJ = 0 = -P1P0KJ
Maka firma memperoleh untung Maka firma memperoleh untung Maka firma mengalami kerugian
lebih normal sebanyak P1P0KJ normal di mana TR = TC sebanyak P1P0KJ
Tindakan Firma Bermonopoli Apabila Rugi Dalam Jangka Pendek

Teruskan Perniagaan Membuat Pilihan Tutup Perniagaan
Harga / hasil Harga / hasil Harga / hasil
AC AC
MC AC MC MC
AVC AVC AVC

P1 K
P0 K P0 K P0
P1 J H
E E E
• MR DD=AR • MR DD=AR • MR DD=AR
0 0 0
Q0 Kuantiti Q0 Kuantiti Q
Rugi : P0P1KJ Rugi : P0P1KJ Rugi : P0P1KJ
TR = 0P0KQ0 TR = 0P0KQ0 TR = 0P0HQ0

TVC = 0P1JQ0 TVC = 0P0KQ0 TVC = 0P1KQ0
TR > TVC TR = TVC TR < TV
TR firma boleh menampung TR firma hanya boleh menampung TR tidak boleh menampung
semua kos berubah sebanyak semua kos berubah sahaja iaitu semua kos berubah iaitu
0P1JQ0 dan sebahagian kos sebanyak 0P0HQ0 . sebanyak 0P1KQ0
tetap iaitu sebanyak P0P1KJ.
Mikroekonomi
Penentuan Keseimbangan Jangka Panjang Firma Persaingan
Bermonopoli Syarat keseimbangan firma : LMR = LMC
Harga / hasil Jika firma bermonopili mendapat Jika firma bermonopoli mengalami
MC untung lebih normal dalam jangka kerugian dalam jangka pendek, ini
pendek , ini akan menarik firma akan menyebabkan firma keluar
LAC baru masuk ke pasaran. Oleh itu daripada pasaran. Oleh itu
penawaran pasaran akan penawaran pasaran akan berkurang.
P0 K Kesannya harga pasaran meningkat
bertambah. Kesannya harga
pasaran turun dan keuntungan dan keuntungan akan bertambah.
•E MR DD=AR akan berkurang. Situasi ini berlaku Situasi ini berlaku sehingga firma
sehingga firma memperoleh memperoleh untung normal apabila
0
Q0 Kuantiti untung normal apabila MR = LMC MR = LMC pada titik
pada titik keseimbangan E dengan keseimbangan E dengan harga P0
harga P0 dan kuantiti Q0. dan kuantiti Q0.
4.5.2 : Persaingan Bukan Harga
Usaha yang dilakukan oleh firma untuk menarik pengguna dan

Maksud Persaingan Bukan Harga:
meluaskan pasaran tanpa menggunakan harga untuk bersaing.
Bentuk Persaingan Bukan Harga: Pembezaan produk – reka bentuk / jenama / corak
Pembungkusan
Pengiklanan – maklumat barang
Galakan jualan – sampel percuma
Khidmat selepas jualan – jaminan / servis percuma /
penghantaran percuma
Mikroekonomi
PANDUAN MENJAWAB SOALAN

Soalan :
Huraikan lima perbezaan antara pasaran persaingan sempurna dan pasaran monopoli.
[10]
Cadangan Jawapan:
Jenis barang yang dihasilkan
Pasaran persaingan sempurna menghasilkan barang yang homogen iaitu barang yang mempunyai
pengganti sempurna, sementara monopoli menghasilkan barang yang boleh dibezakan.
Bilangan firma dalam industri

Terdapat banyak firma dalam pasaran persaingan sempurna, sementara dalam pasaran monopoli
hanya terdapat satu firma sahaja.
Kebebasan keluar masuk pasaran

Terdapat kebebasan keluar masuk dalam pasaran persaingan sempurna, iaitu jika firma sedia
ada memperoleh untung lebih normal, firma baru bebas masuk industr berkenaan. Jika firma
mengalami kerugian, firma bebas untuk keluar dari industri tersebut. Sementara terdapat sekatan
untuk firma baru masuk dalam pasaran seperti undang-undang , modal yang besar.
Penentuan tingkat harga

Firma persaingan sempurna tiada kuasa menentukan harga, di mana firma sebagai penerima
harga pasaran yang ditentukan oleh kuasa permintaan dan penawaran. Manakala firma monopoli
mempunyai kuasa dalam menentukan harga keluaran.
Harga keluaran
Harga keluaran dalam pasaran persaingan sempurna lebih rendah daripada harga barang dalam
pasaran monopoli
Kuantiti keluaran
Kuantiti keluaran dalam pasaran persaingan sempurna lebih banyak daripada kuantiti keluaran
dalam pasaran monopoli
Lebihan pengguna
Lebihan pengguna dalam pasaran persaingan sempurna lebih banyak daripada lebihan pengguna
dalam pasaran monopoli
*pilih mana-mana 5
Mikroekonomi

Soalan :
Gambarajah di bawah menunjukkan keluk kos purata, keluk kos sut, keluk hasil purata dan keluk kos
sut bagi sebuah firma monopoli.
Kos/Harga (RM)
MC
30
AC
20
15
12
10
5
0 MR AR
50 60 70 Keluaran (unit)
(a) (i) Berapakah harga dan kuantiti keseimbangan firma ini? [2]
(ii) Hitung jumlah keuntungan firma. [2]
(iii) Hitung lebihan pengguna. [2]
(b) Jika kerajaan mengawal monopoli dengan melaksanakan dasar peletakan harga – kos sut,
(i) berapakah harga dan kuantiti keseimbangan firma [2]
(ii) Hitung perubahan lebihan pengguna [2]
Cadangan Jawapan:
(i)Keseimbangan firma : MR = MC Harga :
RM20
Kuantiti keseimbangan : 50 unit
0 Untung = TR - TC
23[20 X 50] - [12 X 50]
24 RM400
1 Lebihan pengguna = ½ X [30 – 20] X 50

RM250
Dasar peletakan harga – kos sut,
P = MC
Harga : RM15
Kuantiti keseimbangan : 70 unit
Mikroekonomi
(ii) Lebihan pengguna baru = ½ X [30 – 15] X 70

= RM525
Perubahan lebihan pengguna = RM525 – RM250 = RM275
Oleh itu, lebihan pengguna meningkat sebanyak RM275
SOALAN PENGAYAAN:
Sebuah pasaran boleh dibezakan melalui ciri berikut, kecuali
Abilangan firma di pasaran
Bjenis barang yang dikeluarkan
C kuasa menetukan harga di pasaran D
tujuan firma mengeluarkan keluaran
Firma persaingan sempurna akan menutup operasi perniagaan dalam jangka pendek jika
Amengalami kerugian
Bharga lebih tinggi daripada kos sut
Cjumlah kos berubah melebihi jumlah hasil
DHasil purata lebih rendah daripada kos purata
Firma pasaran persaingan sempurna memperoleh untung normal dalam jangka panjang kerana A
keluarannya bersifat homogen
Bfirma mencapai kecekapan pengeluaran
C terdapat terlalu banyak firma dalam industri D
kebebasan keluar masuk firma dalam industri
Jadual di bawah menunjukkan maklumat tentang kos dan harga keluaran bagi sebuah firma persaingan
sempurna pada tingkat keseimbangan.
Kos tetap purata RM350

Kos berubah purata RM750
Harga se unit RM1000
Apakah tindakan yang akan diambil oleh firma tersebut?

Memberhentikan operasi dalam jangka pendek
Memberhentikan operasi dalam jangka panjang
Meneruskan operasi dalam jangka pendek dan dalam jangka panjang
Memberhentikan operasi dalam jangka pendek dan dalam jangka panjang
Persaingan bukan harga dilakukan firma untuk

A meningkatkan harga dan output keseimbangan B
meluaskan pasaran barang pada harga berbeza
Cmembezakan output yang mempunyai pengganti hampir
Dmeningkatkan kuantiti output keseimbangan pada kos paling minimum
Mikroekonomi
Gambar rajah di bawah menunjukkan keluk kos purata(AC) , keluk kos sut (MC), hasil purata (AR),
dan hasil sut (MR) sebuah firma monopoli .
Kos/ Hasil
MC
AC
P3
P2
P1
P0
AR
MR
0 Q1 Q2 Q3 Keluaran
Harga keluaran firma ini adalah

P0
P1
P2
P3
Manakah antara berikut bukan halangan kemasukan firma lain ke dalam pasaran monopoli? A
Hak cipta
B Buruh mahir yang banyak C
Pemilikan sumber tertentu
DWujudnya teknologi yang kompleksi
Gambar rajah di bawah menunjukkan keluk-keluk kos dan hasil sebuah firma persaingan
bermonopoli.
Kos/Harga
MC
AC
AVC
P4 U
P3 V
P2 W
P1 T AR
MR
0 Keluaran (unit)
Q
Mikroekonomi
Pada tingkat keseimbangan, firma memperoleh untung lebih normal sebanyak

P3P4UV
P2P4UW
P2P3VW
P1P2WT
Firma persaingan sempurna mencapai kecekapan peruntukan sumber apabila keluaran pada
Akos sut minimum
Bkos purata minimum
C harga sama dengan kos sut D
kos sut sama dengan hasil sut
Firma persaingan bermonopoli mencapai keseimbangan apabila

Aharga sama dengan kos sut
Bkos sut sama dengan hasil sut
Chasil purata sama dengan kos purata
Dkos berubah purta sama dengan hasil purata
1. (a) Huraikan mengapa firma dalam pasaran persaingan sempurna merupakan penerima
harga. [4]
Dengan menggunakan gambarajah, jelaskan bagaimana firma pasaran persaingan
sempurna mencapai untung maksimum dalam jangka pendek. [6]
2. (a) Huraikan dua ciri pasaran persaingan bermonopoli. [4]

Terangkan dua bentuk persaingan bukan harga yang dijalankan oleh firma pasaran
persaingan bermonopoli untuk meningkatkan jualannya. [6]
3. (a) Dengan menggunakan gambar rajah, tunjukkan bagaimana firma pasaran

persaingan sempurna mencapai keseimbangan dalam jangka panjang. [6]
(b) Bezakan pasaran persaingan sempurna dengan pasaran monopoli dari segi;
i) Kecekapan pengeluaran [2]
ii) Kecekapan peruntukan [2]
Mikroekonomi
Jadual di bawah menunjukkan kuantiti barang X dan kos purata jangka panjang bagi firma dalam
persaingan sempurna.
Kuantiti barang X (unit) Kos purata (RM)
1 14.00
2 13.50
3 12.00
4 11.00
5 11.50
6 12.00
(a) Sediakan jadual yang menunjukkan jumlah kos dan kos sut bagi barang X. [4]
(b) Jika harga barang X ialah RM13.50 seunit,

(i) berapakah kuantiti keluaran firma ini. [1]
(ii) hitung keuntungan firma [2]
(c) Jika harga per unit barang X ialah RM10.00 seunit,

(i) hitung keuntungan, jika kuantiti barang X adalah 4 unit [2]
(ii) apakah tindakan firma ini [1]
2. Jadual di bawah menunjukkan output dan jumlah kos sebuah firma persaingan sempurna.
Output (unit) Jumlah kos (RM)
0 100
1 150
2 184
3 208
4 227
5 250
6 280
7 318
8 366
9 425
10 495
Mikroekonomi
(a) Berapakah kos tetap firma ini? [1]
(b) Jika harga pasaran ialah RM30 seunit,

(i) hitung jumlah hasil, hasil sut, dan kos sut firma. [3]
(ii) nyatakan tingkat keluaran pada tingkat keseimbangan. Mengapa? [2]
hitung sama ada firma mendapat untung atau rugi. Jelaskan tindakan firma tersebut. [3]
Mikroekonomi
BAB 5 : PASARAN FAKTOR DAN AGIHAN
5.1 PERMINTAAN DAN PENAWARAN FAKTOR PENGELUARAN
Permintaan terhadap faktor pengeluaran adalah merupakan permintaan terbitan /

permintaan berkait kerana permintaan terhadap faktor pengeluaran adalah bergantung
kepada permintaan terhadap barang-barang dan perkhidmatan yang dihasilkan oleh faktor
pengeluaran berkenaan.
Contoh: permintaan terhadap bahan binaan meningkat seperti kayu dan simen akibat
permintaan rumah
meningkat.
Konsep Keluaran Fizikal
Keluaran fizikal merujuk kepada keluaran dalam unit barang.
Jumlah keluaran Fizikal (TPP)
0 merujuk kepada jumlah keluaran yang dihasilkan oleh sejumlah buruh / fakor
pengeluaran.
Keluaran Fizikal Purata (APP)
0 merujuk kepada jumlah keluaran yang dihasilkan

oleh seunit
/ . buruh / factor pengeluaran.
!"#$%! !"#$%&%' !"#"$%&
Keluaran Fizikal Purata = !"#$%! !"#$%& !"#$"%&'('#
APP = !""
!"
(c) Keluaran Fizikal Sut (MPP)
merujuk kepada perubahan jumlah keluaran akibat daripada

tambahan seunit
/ . buruh / faktor pengeluaran.
!"#$%&!!" !"#$%! !"#$%&%' !"#"$%&
Keluaran Fizikal Sut = !"#$%! !"#$%& !"#$"%&'('#)"(&*'!!" !"#$%! !"#$%& !"#$"%&'('#
MPP = !!""
!!"
Konsep Keluaran Hasil
Merujuk kepada keluaran yang dinilai dalam bentuk wang (RM)
(a) Jumlah Hasil Keluaran (TRP)
Jumlah Hasil Keluaran = Jumlah Keluaran Fizikal X Harga Keluaran
TRP = TPP X P
Mikroekonomi
0 Keluaran Hasil Purata (ARP)
merujuk kepada jumlah hasil yang diperoleh pengeluar hasil daripada jualan barang yang
dikeluarkan oleh seunit buruh / faktor pengeluaran
!"#$%! !"#$% !"#$%&%'
!"#$%! !"#$%& !"#$"%&'('#
Rumus 1:
Keluaran Hasil Purata =
MPP = !!"
!!"#
Rumus 2:
Keluaran Hasil Purata = Keluaran Fizikal Purata X Harga Keluaran
ARP = APP X P
(c) Keluaran Hasil Sut (MRP)
merujuk kepada perubahan jumlah keluaran akibat daripada tambahan seunit buruh / faktor
pengeluaran
Rumus 1 : !"#$%&!!" !"#$%! !!"#$

!"#$%&!!" !"#$%! !"#$%& !"#$!%!
Keluaran Hasil Sut =

MRP =!!"#!!"
Rumus 2:
Keluaran Hasil Sut = Keluaran Fizikal Sut X Harga Keluaran
MRP = MPP X P
PERMINTAAN BURUH DALAM PASARAN PERSAINGAN SEMPURNA
Kuantiti Jumlah Keluaran Keluaran Harga Jumlah Keluaran Keluaran

Buruh keluaran fizikal fizikal sut keluaran hasil hasil hasil sut
(unit) Fizikal purata (MPP) (RM) keluaran purata (MRP)
(TPP) (APP) (unit) (TRP) (ARP) (RM)
(unit) (unit) (RM) (RM)
1 6 6 6 5 30 30 30
2 14 7 8 5 70 35 40
3 24 8 10 5 120 30 50
4 33 8.25 9 5 165 41.25 45
5 41 8.20 8 5 205 41 40
6 47 7.83 6 5 235 39.17 30
7 52 7.43 5 5 260 37.14 25
8 56 7 4 5 280 35 20
Mikroekonomi
APP/MPP (unit)
12
10
6
APP
4 MPP
0 Buruh (unit)
1 2 3 4 5 6 7 8
ARP/MRP (RM)
60
50
ARP
20 MRP
10
0 1 2 3 4 5 6 7 8 Kuantiti buruh (unit)
Bentuk keluk keluaran fizikal purata (APP) adalah sama dengan bentuk keluk keluaran hasil purata
(ARP).
Bentuk keluk keluaran fizikal sut (MPP) adalah sama dengan bentuk keluk keluaran hasil sut
(MRP).
Keluk keluaran fizikal sut (MPP) dan keluk keluaran hasil sut (MRP) dapat menunjukkan daya
pengeluaran sut buruh/ daya pengeluaran setiap buruh.
Hukum pulangan berkurangan berlaku dari titik maksimum keluk keluaran fizikal sut (MPP) dan
keluk keluaran hasil sut (MRP) bersamaan dengan sifar.
Keluk permintaan buruh dalam pasaran persaingan sempurna
Merujuk kepada hubungan antara kuantiti buruh diminta dengan kadar upah.
Kuantiti buruh diminta akan berkurangan apabila kadar upah meningkat dan kuantiti buruh diminta
akan meningkat apabila kadar upah menurun
Oleh itu hubungan antara kuantiti buruh diminta dengan kadar upah adalah secara songsang /
negatif
Keluk permintaan buruh adalah sebahgian daripada keluk MRP yang positif dan bermula daripada
ARP maksimum
Bentuk keluk permintaan buruh - mencerun ke bawah dari kiri ke kanan
Mikroekonomi
Upah
W
0 MCF0
E1
W1 MCF1
E MCF3
2
W2
E
3
W
3 MCF3
ARP
MRP
L1 L2 L3 Kuantiti buruh
Pada kadar upah W0 , keluaran hasil purata(ARP) adalah kurang daripada kadar upah. Firma tidak
akan beroperasi dan tiada buruh diminta kerana firma akan menanggung kerugian.
Keseimbangan pasaran faktor tercapai apabila keluaran hasil sut (MRP) sama dengan kos sut
faktor (MCF)
Pada W1, keseimbangan tercapai pada E1 dan kuantiti buruh sebanyak L1. Pada W2, keseimbangan
tercapai pada E2 dan kuantiti buruh pada L2, . Pada W3 keseimbangan tercapai pada E3 dan
kuantiti buruh pada L3.
Apabila disambungkan titik-titik E1, E2 dan E3 maka terbentuklah keluk permintaan buruh yang
mencerun ke bawah dari kiri ke kanan.
Oleh sebab itu keluk permintaan buruh adalah sebahagian daripada keluk MRP yang positif
bermula dari ARP maksimum.
Mikroekonomi
Keluk penawaran faktor
Dalam firma PPS, upah ditentukan di pasaran buruh. Oleh itu, firma akan mengambil tingkat upah
yang sama pada setiap kuantiti buruh yang digunakan.
Disebabkan tingkat upah buruh adalah tetap, maka kos sut faktor (MCF) adalah sama dengan kos
purata faktor (ACF) dalam pasaran persaingan sempurna.
Kos purata faktor (ACF) diperoleh dengan membahagikan jumlah kos buruh dengan kuantiti
buruh.
TCF
ACF =
L
Kos sut faktor (MCF) ialah tambahan jumlah kos upah akibat daripada tambahan satu unit buruh
yang digunakan.
TCF
MCF =
L
Kos sut faktor (MCF) merupakan penawaran faktor. Keluk penawaran faktor adalah anjal
sempurna.
Keluk penawaran faktor bagi firma
Upah (RM)
W ACF = MCF
0 Buruh (unit)
Keluk penawaran faktor bagi pasaran
Dalam pasaran, keluk penawaran mencerun ke atas dari kiri ke kanan. Ini kerana, semakin
tinggi kadar upah, maka semakin banyak kuantiti buruh ditawarkan di pasaran
Sementara, semakin rendah kadar upah, maka semakin sedikit kuantiti buruh ditawarkan di
pasaran
Mikroekonomi
Upah (RM)
SL
W1
W0
W2
SL
0 L2 L0 L1 Buruh (unit)
Upah
Upah merupakan bayaran yang diterima oleh buruh atas sumbangan tenaga fizikal atau mental
dalam proses pengeluaran.
Upah wang
0 Ialah jumlah wang yang diterima sebagai bayaran upah. Contohnya, gaji seorang
buruh ialah RM900. Oleh itu, RM900 tersebut merupakan upah wang.
Mikroekonomi
Penentuan keseimbangan upah dan kuantiti buruh bagi firma pasaran persaingan
(i) Cara jadual
Jumlah Jumlah
Keluaran Keluaran
Kuantiti keluaran Harga hasil
fizikal sut hasil sut MCF
Buruh Fizikal keluaran keluaran
(MPP) (MRP) (RM)
(unit) (TPP) (RM) (TRP)
(unit) (RM)
(unit) (RM)
1 8 - 5 40 40 35
2 14 6 5 70 30 35
3 22 8 5 110 40 35
4 32 10 5 160 50 35
5 39 7 5 195 35 35
6 42 3 5 210 15 35
7 41 -1 5 205 -5 35
8 38 -3 5 190 -15 35
5.2.1  Andaikan upah buruh ialah RM35, maka MCF = RM35

Firma akan berada dalam keseimbangan bila MRP = MCF
Firma akan menggunakan sebanyak 5 orang buruh pada keseimbangan.
Jumlah untung = TRP – TCF
0 (39 x 5) – (35 x 5)
(ii) Cara rajah
Hasil/Kos (RM)
39
MCF
35
ARP
MRP
0 1 2 3 4 5 6 7 8 Kuantiti buruh
(unit)
Mikroekonomi
Kesatuan Sekerja
Adalah satu organisasi yang dianggotai oleh sekumpulan pekerja untuk mewakili pekerja
dalam perundingan dengan pihak majikan bagi menuntut kenaikan upah dan menuntut
kebajikan lebih baik untuk ahlinya.
Tujuan kesatuan sekerja ditubuhkan
Menuntut tingkat upah yang lebih tinggi dan adil serta faedah-faedah sampingan yang lebih
baik untuk pekerja.
Melindungi pekerja daripada tindakan-tindakan majikan yang keterlaluan dan melanggari

undang-undang buruh negara.
Bekerjasama dengan kerajaan dalam melaksanakan dasar-dasar buruh dan pekerjaan yang
lebih baik demi kepentingan ekonomi negara. Contoh: membantu kerajaan dalam usaha
mengurangkan kadar pengangguran.
Menjamin keadaan bekerja yang lebih baik dari segi masa kerja, cuti rehat.
5.2.2 Cara kesatuan sekerja menuntut upah yang lebih tinggi
Meningkatkan daya pengeluaran sut buruh

Upah
SL
W2 E2
W1 E1
DL2
DL1
0 L1 L2 Buruh
Daya pengeluaran sut buruh boleh meningkat melalui program-program latihan yang dapat
meningkatkan kecekapan dan kemahiran buruh.
Apabila daya pengeluaran sut buruh meningkat, keluk permintaan buruh akan beralih ke
kanan dari DL1 ke DL2
Kesannya, kadar upah meningkat dari W1 ke W2 dan kuantiti buruh meningkat dari L1
ke L2
Mikroekonomi
(b) Menghadkan penawaran buruh
Upah SL2 SL1
W2 E2
W1 E1
DL
0 L2 L1 Buruh
Apabila penawaran buruh dihadkan, keluk SL1 akan beralih ke SL2

Kesannya, tingkat upah meningkat dari W1 ke W2 dan kuantiti buruh berkurang dari L1 ke
L2

Penawaran buruh boleh dihadkan dengan memanjangkan tempoh bersekolah atau
latihan dan menghadkan kemasukan buruh asing.
(c) Menetapkan upah minimum
0 Pihak kesatuan boleh menuntut upah minimum iaitu tingkat upah terendah yang mesti
dibayar untuk satu-satu pekerjaan,
Majikan terpaksa membayar upah yang lebih tinggi daripada W 2
Upah
SL
DL
W2 Upah minimum
W1 E1
DL
SL
0 L1 Buruh
23 Perundingan kolektif
Merupakan satu proses tawar menawar antara kesatuan sekerja dengan majikan untuk
mencapai persetujuan tingkat upah dan syarat-syarat pekerjaan yang lebih baik bagi
pekerja.
Tindakan kesatuan sekerja jika rundingan gagal:
0 Mogok
 semua ahli kesatuan sekerja tidak dibenarkan terus bekerja
Mikroekonomi
Berpiket
0 para pekerja berkumpul dan berbaris di hadapan premis kerja dengan membawa
sepanduk tertulis tuntutan.
Pemulauan
0 pekerja memujuk orang ramai supaya tidak membeli keluaran firma.
(iv) Melambatkan masa kerja @ memendekkan masa kerja
Keadaan yang mempengaruhi kejayaan kesatuan sekerja dalam menuntut

kenaikan upah
Kekuatan kesatuan sekerja

23 Kekuatan dari segi bilangan ahli yang ramai dan sumber kewangan yang banyak.
24 Jika semua pekerja menjadi ahli kesatuan, desakan menaikkan upah oleh
kesatuan adalah lebih kuat.
Sumber kewangan yang banyak dapat membiayai aktiviti-aktivitnya
seperti melancarkan mogok.
Bahagian upah dalam kos pengeluaran adalah kecil

0 Jika upah adalah merupakan sebahagian kecil daripada kos pengeluaran, kesatuan akan
lebih berjaya dengan tuntutannya.
Keluaran firma bersifat tidak anjal

0 Firma boleh memindahkan kenaikan kos pengeluaran akibat kenaikan upah
buruh kepada pihak pembeli dengan menaikkan harga.
Keadaan guna tenaga dalam ekonomi

0 Jika ekonomi berada dalam guna tenaga penuh maka kesatuan mempunyai kuasa
tawar menawar yang lebih kaut.
5.3 Sewa, kadar bunga, dan untung
Sewa
Ganjaran kepada pemilik faktor pengeluaran yang mempunyai penawaran terhad seperti
tanah
(a) Sewa ekonomi
Adalah lebihan bayaran yang diterima oleh faktor pengeluaran berbanding dengan bayaran
yang diperoleh daripada pilihan/kegunaan kedua terbaik
(b) Perolehan pindahan
Adalah bayaran minimum kepada faktor pengeluaran untuk mengelakkan pindahan faktor
tersebut kepada kegunaan pilihan kedua terbaik
Contoh:
Andaikan tanah mendirikan rumah, sewanya RM1300. Sementara jika tanah itu untuk
mendirikan kilang, sewanya RM2000
Oleh itu, perolehan pindahan adalah RM1300.
Sewa ekonomi = RM2000 - RM1300

0 RM700
Mikroekonomi
Sewa
S Sewa ekonomi = RES
Perolehan pindahan = 0SEQ

R E
D
S
0 Q Tanah
(c) Sewa kuasi
Hasil/ Kos
MC
AVC
AC
P0 E
AR=MR
P1 A
0 Q Kuantiti
Jumlah hasil = 0P0EQ

Jumlah kos berubah = 0P1AQ
Sewa kuasi = 0P0EQ - 0P1AQ
1 P1P0EA
Sewa kuasi hanya wujud dalam jangka pendek
Bunga
Ganjaran ke atas modal dalam bentuk peratus / ganjaran yang dibayar ke atas penggunaan
sejumlah modal dan diukur dalam bentuk peratus
0 Kadar bunga nominal
 iaitu kadar bunga yang dikenakan ke atas sejumlah modal yang dipinjam
Mikroekonomi
(ii) Kadar bunga benar
iaitu kadar bunga selepas mengambil kira perubahan tingkat harga umum iaitu
perbezaan antara kadar bunga nominal dengan kadar inflasi
Contoh:
Andaikan Encik Azam meminjam wang sebanyak RM10000 dari sebuah bank
perdagangan. Kadar faedah dikenakan sebanyak 10% dan kadar inflasi pula 4%.
Oleh itu, kadar bunga niminal adalah 10%
Kadar bunga benar = 10% - 4%
0 6%
Untung
ganjaran kepada pengusaha kerana sanggup menanggung risiko daripada kegiatan

pengeluaran iaitu perbezaan di antara jumlah hasil dengan jumlah kos
Untung ekonomi
0 adalah perbezaan antara jumlah hasil dengan jumlah kos implisit dan kos eksplisit
Untung Perakaunan
0 adalah perbezaan antara jumlah hasil dengan jumlah kos eksplisit
Contoh:
Andaikan kos pengeluaran dan hasil keluaran bagi sebuah firma pengeluar T-Shirt seperti
berikut:
 Mesin = RM10 000

 Kain = RM3000
 Upah buruh = RM500
 Bangunan kilang (sendiri) = RM1000 (sepatutnya disewa)
 Kuantiti keluaran T-Shirt = 1000 helai
 Harga T-Shirt = RM20.00 sehelai
Kos eksplisit = mesin + kain + upah buruh

= RM13 500
Kos implisit = kos bangunan kilang sendiri

= RM1000
Jumlah hasil = RM20 X 1000

= RM20 000
Untung ekonomi = Jumlah hasil - ( kos eksplisit + kos implisit )

= 20 000 - ( 13 500 + 1000 )
= RM5 500
Untung perakaunan = Jumlah hasil - kos eksplisit

= 20 000 - 13 500
= RM6 500
Oleh itu, untung ekonomi lebih kecil daripada untung perakaunan, kerana untung perakaunan
hanya mengambil kira kos eksplisit sahaja.
Mikroekonomi
PANDUAN MENJAWAB
BAHAGIAN B (ESEI)
1. (a) Jelaskan perbezaan antara upah wang dengan upah benar. [2]
Dengan menggunakan rajah, terangkan kesan perubahan berikut terhadap

keseimbangan pasaran buruh:
(i) umur bersara wajib dilanjut dari 58 tahun kepada 60 tahun. [4]
(ii) lebih ramai pengeluar menggunakan kaedah intensif modal [4]
Cadangan Jawapan:
1(a)
Upah wang ialah ganjaran dalam nilai wang yang dibayar kepada buruh disebabkan
sumbangan mereka dalam proses pengeluaran. [1]
Upah benar merupakan kuasa beli upah wang, iaitu jumlah barang dan perkhidmatan
yang dapat diperoleh dengan sejumlah upah wang. [1]
Upah
1(b) (i) D S0
S1
W0 E0
W1 E1
D
0 L0 L1 Bilangan ruh
Keseimbangan pasaran buruh yang asal tercapai pada titik E 0 apabila keluk permintaan
buruh D0D0 bersilang dengan keluk penawaran buruh S0S0 pada kadar upah 0W0 dan
kuantiti buruh 0L0.
Lanjutan umur bersara wajib akan menambahkan penawaran buruh. Kesannya keluk
penawaran buruh beralih ke kanan dari S 0S0 ke S1S1
Keseimbangan baru pasaran buruh tercapai pada titik E 1 apabila keluk D0D0 bersilang
dengan keluk S1 S1. Kesannya, upah keseimbangan buruh menurun dari 0W 0 ke
0W1, tetapi kuantiti keseimbangan buruh bertambah dari 0L0 ke 0L1.
Mikroekonomi
1 (b) (ii)
Upah
D0 S0
D1
W0 E0
W1 E1
D0
S0 D1
L1 L0Bilangan
0
Keseimbangan pasaran buruh yang asal tercapai pada titik E 0 apabila keluk permintaan
buruh D0D0 bersilang dengan keluk penawaran buruh S0S0 pada kadar upah 0W0 dan
kuantiti buruh 0L0.
Penggunaan kaedah intensif modal menyebabkan pengeluar menggantikan input buruh
dengan input modal. Permintaan terhadap buruh akan berkurang. Keluk permintaan
buruh beralih ke kiri dari D0D0 ke D1D1
Keseimbangan baharu pasaran buruh tercapai pada titik E 1 apabila keluk D1D1 bersilang
dengan keluk S0 S0. Kesannya, upah keseimbangan buruh turun dari 0W0 ke 0W1,
kuantiti penggunaan buruh berkurang dari 0L0 ke 0L1
Jadual di bawah menunjukkan hubungan antara input dengan jumlah keluaran bagi sebuah
firma pasaran persaingan sempurna.
Input Jumlah Keluaran

(unit) (unit)
1 10
2 25
3 45
4 60
5 72
6 82
7 89
8 94
Hitung keluaran hasil purata dan keluaran hasil sut jika harga keluaran RM 10.00
seunit. [2]
(b) Dengan menggunakan kertas graf, lukis keluk keluaran hasil purata dan keluk
keluaran hasil sut. [2]
(c) Berdasarkan graf di (b), pada penggunaan buruh yang ke berapakah hukum
pulangan berkurangan bermula ? [1]
Mikroekonomi
Berapakah tingkat harga jualan jika fungsi permintaan dan fungsi penawaran durian
dalam pasaran persaingan sempurna masing-masing di beri seperti berikut :
P = 60 – 5Q
P = -60 + 10Q [1]
(e) Jika tingkat upah buruh ialah RM40 seorang, hitung :
(i) tingkat keseimbangan penggunaan buruh. [2]
(ii) keuntungan firma pada tingkat keseimbangan. [2]
Cadangan Jawapan:
1 (a)
Buruh Jumlah keluaran Keluaran purata Keluaran sut

(orang) ( kg) ( kg) (kg)
0 0 - -
1 3 3 3
2 8 4 5
3 12 4 4
4 15 3.75 3
5 17 3.4 2
6 17 2.83 0
7 16 2.29 -1
1(b)
3
AP
2
0
Kuantiti Buruh (orang)
1 2 3 4 5 6 7 -‐1
MP
-‐2
1(c) 1.5 orang buruh

Mikroekonomi
1(d)
Tingkat harga jualan durian :
60-5Q = -60 + 10Q P = 60 – 5Q
60 + 60 = 10Q + 5Q = 60 – 5 (8)
120 = 15Q = 60 - 40
120 = RM20
Q = = 8 unit
15
(i) Tingkat keseimbangan penggunaan buruh: MRP = MCF = Upah = 40
Buruh Jumlah keluaran TRP MRP

(orang) ( kg) ( RM) (RM)
(TP x RM20)
0 0 0 -
1 3 60 60
2 8 160 100
3 12 240 80
4 15 300 60
5 17 340 40
6 17 340 0
7 16 320 -20
Pengiraan MRP:
Tingkat keseimbangan penggunaan buruh ialah5 orang
Mikroekonomi
SOALAN PENGAYAAN
BAHAGIAN A (ANEKA PILIHAN)
Rajah berikut menunjukkan keluk keluaran hasil sut (MRP), keluk keluaran hasil purata
(ARP) dan keluk kos sut buruh (MCL) .
Harga / Kos/ Hasil (RM)
50
30
MCL
25
ARP
MRP
Pada tingkat keseimbangan, berapakah jumlah keuntungan firma

0 RM150
1 RM400
2 RM900
3 RM1000
Rajah di bawah menunjukkan keluk kos purata (AC), keluk kos sut (MC), keluk kos
berubah purata (AVC), keluk hasil sut (MR) dan keluk hasil purata (AR) sebuah firma.
Harga/ Kos
(RM)
MC AC AVC
19 AR = MR
16
14
0 25 Output
Mikroekonomi
Sewa kuasi firma ini ialah

0 RM50
1 RM75
2 RM125
3 RM350
Antara berikut, yang manakah merupakan kepentingan untung?

0 menggalakkan inovasi
1 menggalakkan persaingan sihat
2 menggalakkan kegiatan monopoli
3 menggalakkan penggunaan faktor secara semulajadi
Hukum pulangan berkurangan berlaku jika …………..

0 jumlah keluaran berkurang apabila kuantiti buruh digunakan bertambah
1 jumlah keluaran bertambah apabila kuantiti buruh digunakan bertambah
2 tambahan kepada jumlah keluaran berkurang apabila kuantiti buruh digunakan
bertambah
3 tambahan kepada jumlah keluaran bertambah apabila kuantiti buruh digunakan
bertambah
Apakah jenis ganjaran yang diterima oleh input yang mempunyai keluk penawaran anjal
sempurna?
0 sewa kuasi
1 sewa ekonomi
2 perolehan pindahan
3 bayaran pindahan
Jadual di bawah menunjukkan hubungan antara input berubah dengan jumlah output
sebuah firma dalam jangka pendek.
Input buruh (unit) Jumlah output (unit)

0 0
1 5
2 15
3 37
4 47
5 55
6 60
7 63
8 63
9 62
Pulangan bertambah kurang bermula pada unit buruh yang
ke 3
ke 4
ke 5
ke 6
Mikroekonomi
Rajah menunjukkan DD adalah keluk permintaan dan SS adalah keluk penawaran

terhadap pertanian.
Sewa (RM)
7.00 D
S
0 10 Tanah (hektar)
Pada keseimbangan di titik E, perolehan pindahan ialah sebanyak
0 RM35.00
1 RM50.00
2 RM15.00
3 RM17.50
Gambar rajah di bawah menunjukkan keluk permintaan buruh dan keluk penawaran buruh
bagi sebuah firma.
Kadar upah
(RM)
DL SL
10.00
8.00
SL DL
0 10 15 20 Buruh
Apakah yang berlaku jika keasatuan sekerja menetapkan upah minimum pada
kadar RM10.00?
Jumlah upah adalah sebanyak RM15 000.00
Pengangguran sebanyak 5 ribu orang
Perubahan upah sebanyak RM20.00
Jumlah upah yang baru sebanyak RM200 000.00
Mikroekonomi
Jadual di bawah menunjukkan hubungan antara kuantiti buruh dengan jumlah hasil
keluaran.
Buruh (unit) 2 4 6 8 10
Jumlah Keluaran (unit) 5 12 21 29 35
Berapakah kuantiti buruh yang akan digunakan pada tingkat keseimbangan jika harga
keluaran ialah RM 10 dan upah seunit buruh ialah RM40?
4 unit buruh
6 unit buruh
8 unit buruh
10 unit buruh
BAHAGIAN B (ESEI)
1. (a) Jelaskan maksud keluaran fizikal purata dan keluaran fizikal sut. [4]
(b) Takrifkan hukum pulangan berkurangan. [2]
0 Dengan menggunakan rajah yang sesuai, terangkan hukum pulangan berkurangan.[4]
(a) Berdasarkan contoh yang sesuai, terangkan perbezaan antara sewa ekonomi dan
perolehan pindahan. [4]
Dengan menggunakan rajah, jelaskan hubungan antara keanjalan penawaran faktor

dengan sewa ekonomi dan perolehan pindahan apabila
(i) penawaran anjal [3]

(ii) penawaran anjal sempurna [3]
Salah satu daripada matlamat utama Kesatuan Sekerja adalah untuk menuntut tingkat upah
yang lebih tinggi .Terangkan 3 kaedah bagaimana Kesatuan Sekerja menuntut
tingkat upah yang lebih tinggi dan kaedah manakah yang terbaik. Mengapa? [10]
Mikroekonomi
Jadual di bawah menunjukkan hubungan antara input dengan jumlah keluaran fizikal bagi
firma pasaran persaingan sempurna. Harga keluaran ialah RM 10.00.
Input Jumlah keluaran fizikal

(unit) (unit)
1 10
2 25
3 45
4 60
5 72
6 82
7 89
8 94
(a) Sediakan jadual yang menunjukkan keluaran hasil sut dan keluaran hasil purata [4]
(b) Dengan menggunakan kertas graf, lukis keluk keluaran hasil sut dan keluk
keluaran hasil purata. [3]
(c) Dengan merujuk kepada gambar rajah yang dilukis, hitung keanjalan permintaan
faktor, jika harga input turun daripada RM 150.00 kepada RM 120.00. [2]
0 Apakah yang berlaku kepada permintaan input jika harga input ialah RM 170.00 ?[1]
Fungsi penawaran faktor dalam sebuah ekonomi adalah seperti berikut:

Qs = 30 + 0.5P
P = harga faktor (RM)
Qs = kuantiti faktor ditawar (unit)
Permintaan faktor pada pelbagai tingkat harga ditunjukkan dalam jadual di bawah.
Kuantiti faktor diminta

Harga (RM)
(unit)
20 100
40 80
60 60
80 40
100 20
(a) Kirakan kuantiti faktor ditawar pada setiap tingkat harga. [1]
(b) Dengan menggunakan kertas graf, lukiskan keluk permintaan faktor dan keluk penawaran
faktor. [2]
(c) Berdasarkan gambar rajah yang dilukis,

(i) nyatakan keseimbangan pasaran faktor [2]
(ii) hitung jumlah bayaran faktor [1]
(iii) hitung jumlah sewa ekonomi dan perolehan pindahan [2]
Sekiranya kuantiti faktor diminta ialah 90 unit dan semua bayaran faktor adalah
perolehan pindahan,
(i) Nyatakan fungsi penawaran faktor yang baru. [1]
(ii) Berapakah jumlah perolehan pindahan? [1]
Mikroekonomi
Mikroekonomi

Mikro 1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mikro 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Modul PdP Ekonomi Penggal 1

1.2 Sumber Ekonomi/ Faktor Pengeluaran

1.3 Kehendak manusia

(iv) Barang persendirian

0 Barang pengeluar / barang modal

1.4 Masalah ekonomi

(i) Masalah kekurangan

1 Masalah kos lepas

(b) Terdapat tiga masalah asas ekonomi seperti berikut:-

(i) Apa dan berapa barang yang hendak dikeluarkan

dikeluarkan kerana masalah kekurangan sumber ekonomi.

(ii) Bagaimana barang hendak dikeluarkan

(iii) Untuk siapa barang hendak dikeluarkan

1.5 Keluk Kemungkinan Pengeluaran

Keluk Kemungkinan Pengeluaran Yang Lurus

Kombinasi Pakaian Kain

Kombinasi pada titik A, 25 unit barang kain dan 0 unit barang

Kos lepas untuk mengeluarkan

0 Kesimpulannya, bagi setiap tambahan pengeluaran 1 unit barang pakaian,

Pengeluaran pada kombinasi G tidak

Pengeluaran pada kombinasi A, B, C,

Keluk Kemungkinan Pengeluaran Yang Cembung

Kombinasi Barang Barang

Barang Pertanian (unit)

Kombinasi pada titik A, 30 unit barang pertanian dan 0 unit barang

Kos lepas untuk mengeluarkan

Kesimpulannya, bagi setiap tambahan pengeluaran 1 unit barang industri,

Perubahan Keluk Kemungkinan Pengeluaran

(i) Perubahan anugerah sumber

0 Pertambahan anugerah sumber disebabkan pertambahan penduduk atau kemasukan

3 (ii) Kemajuan tingkat teknologi

0 Perkembangan teknologi menyebabkan daya pengeluaran meningkat.

23 Jika berlaku perkembangan teknologi dalam pengeluaran barang Y sahaja, maka

23 Jika berlaku perkembangan teknologi dalam pengeluaran barang X sahaja,

)0 (iii) Komposisi barang modal dan barang pengguna

Barang Pengguna Barang pengguna

5888 Kadar pertambahan 23 Kadar pengurangan komposisi

23 Sekiranya pertambahan komposisi barang pengguna sahaja yang bertambah,

5888 Sekiranya pertambahan komposisi barang modal sahaja yang bertambah,

1.6 Sistem Ekonomi

(a) Sistem Ekonomi Kapitalis / Pasaran Bebas

5888 Sistem pemilikan 23 Individu bebas memiliki dan menggunakan sumber

5889 Sistem membuat 24 Pengguna dan pengeluar bebas membuat keputusan

5888 Agihan 23 Agihan pendapatan ditentukan berdasarkan jumlah faktor

5889 Insentif / 25 Individu bebas memperoleh dan mencari kekayaan dan

(b) Sistem Ekonomi Perancangan Pusat (Sosialis)

23 Sumber ekonomi iaitu buruh, modal, tanah dan

0 Semua keputusan ekonomi dibuat oleh kerajaan

(iii) Agihan pendapatan  Kerajaan bertanggung jawab dalam pengagihan

0 Insentif / peruntukan 0 Tujuan utama pengeluaran barang adalah untuk

Sistem Ekonomi Campuran

0 Sistem pemilikan 0 Individu bebas memiliki sumber ekonomi dan terdapat

1 Sistem membuat 1 Pengguna , pengeluar dan kerajaan bersama-sama

0 Agihan pendapatan 5 Agihan pendapatan lebih setara kerana ada campur

0 Insentif / peruntukan 0 Individu bebas memperoleh dan mencari kekayaan

(d) Sistem Ekonomi Islam

0 Sistem membuat 0 Pengguna , pengeluar dan kerajaan bersama-

0 Agihan pendapatan 0 Harta dan kekayaan perlu diagihkan secara adil.

1 Insentif 2 Tujuan dalam sistem ekonomi ini adalah untuk

Bagaimanakah Sistem Ekonomi Pasaran Bebas Menyelesaikan Masalah

0 Apa dan berapa barang yang hendak dikeluarkan

1 Bagaimanakah barang yang hendak dikeluarkan

2 Untuk siapakah barang itu dikeluarkan

Kebaikan Sistem Ekonomi Pasaran Bebas