Α΄ Επεισόδιο

1η σκηνή : στίχοι 437-494

Όψη:Ο Μενέλαος εισέρχεται στη σκηνή από τη δεξιά πάροδο ερχόμενος από τη
θάλασσα. Είναι ρακένδυτος ( στ.472) και καταβεβλημένος. Η ρακοφορία του
Μενελάου είναι σκόπιμη εκ μέρους του Ευριπίδη:
 Τονίζει τη μεταστροφή που προκάλεσε ο Τρωικός πόλεμος στην κατάσταση
του Μενελάου και κατ’ επέκταση τονίζει την τραγική του θέση
 Τον καθιστά περισσότερο αξιολύπητο και κινεί τον οίκτο και την ευσπλαχνία
γι΄αυτόν τόσο στους Αιγυπτίους όσο και στους θεατές.
 Δίνει τη δυνατότητα να αισθητοποιηθεί η αποκατάσταση του ήρωα με την
αλλαγή της ενδυμασίας στο τέλος.
Ας σημειωθεί ότι όσοι μελετητές εντοπίζουν κωμικοτραγικά στοιχεία στην Ελένη
κατατάσσουν τη συμπεριφορά και την εμφάνιση του Μενελάου σε αυτά. Ο
Ευριπίδης πάντως συνήθιζε να παρουσιάζει τους ήρωές του σε άθλια κατάσταση.

Ο μονόλογος του Μενελάου λειτουργεί και ως δεύτερος πρόλογος. Έχουμε δύο

ανεξάρτητους παράγοντες να λειτουργούν, το Μενέλαο και την Ελένη, η
συνάντηση των οποίων θα φέρει την αναγνώριση και τη λύση του δράματος.

Σκηνοθετική οδηγία αποτελούν τα λόγια του που περιγράφουν την πολυτελή

πρόσοψη του ανακτόρου και την ύπαρξη θυρωρού.

Ήθος: Αν και κατάγεται από τους ενδοξότερους οίκους της Ελλάδας, η εικόνα
που παρουσιάζει είναι αντιηρωική και αντιφατική .Βέβαια στην Ιλιάδα
παρουσιάζεται ως έντιμος και γενναίος στρατηγός χωρίς όμως ηγετικά προσόντα
και στην Οδύσσεια πάλι βρίσκεται στη σκιά της Ελένης χωρίς ιδιαίτερη
πνευματικότητα. Εδώ ο ποιητής παρουσιάζει την παρωδία του τραγικού ήρωα , ο
οποίος ενδιαφέρεται μόνο για τα χαμένα μεγαλεία και όχι για την απιστία της
Ελένης ή για τον καταστροφικό πόλεμο. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι
καπηλεύεται την άλωση της Τροίας για την προσωπική του προβολή , όπως
έκανε νωρίτερα και ο Τεύκρος.( καυχησιάρης στρατηγός miles gloriosus)
Διάνοια: Αναφέρονται ιδέες γνωστές της ηρωικής εποχής όπως η υστεροφημία
( στ.450-3) αλλά και φιλοσοφικού περιεχομένου π.χ. ότι η δυστυχία είναι
αφόρητη για τον μέχρι τότε ευτυχισμένο ενώ ο δυστυχής έχει «εξοικειωθεί» και
είναι πιο ανθεκτικός στα δεινά. Ή ότι οι φτωχοί ακόμα κι αν είναι πιο ευαίσθητοι
δεν έχουν τα υλικά μέσα ώστε να βοηθήσουν τον αναξιοπαθούντα.
Πλοκή: Περιπέτεια αποτελεί η εμφάνιση του Μενελάου , που έως τώρα
θεωρούνταν νεκρός. Από τη δυστυχία μεταπίπτουμε στην ευτυχία. Χαλαρώνουμε
λίγο από το βαρύ και πένθιμο ύφος της παρόδου και του κομμού.
Βασικό στοιχείο στην εξέλιξη αποτελεί η πληροφορία ότι φέρνει μαζί του και την
Ελένη κι έτσι αξιοποιείται για άλλη μια φορά η αντίθεση ανάμεσα στο φαίνεσθαι
και το είναι.
Τραγικότητα: Δε μας θυμίζει τραγικό ήρωα. Η αναφορά όμως στις γενεαλογίες ,
που ο Ευριπίδης δανείζεται από τον Όμηρο, αποτυπώνει καλύτερα τα γνωρίσματα
του ήρωα. Ο Μενέλαος αναθεματίζει τη γενιά του και δείχνει την τραγική του
θέση , αφού η μοίρα των ηρώων εξαρτάται από τη μοίρα της οικογενείας τους. Θα
προτιμούσε να μην είχε γεννηθεί παρά να βιώνει την τωρινή κατάσταση.