Πλάτων, Μενέξενος 247b-248c

Εισαγωγή
O Μενέξενος του Πλάτωνα είναι επιτάφιος λόγος που πήρε το όνομα του από έναν μαθητή του
Σωκράτη, τον Μενέξενο. Πρόκειται στην πραγματικότητα για μονόλογο και όχι για διάλογο. Στις
παραγράφους  247e-248c εκφράζεται η άποψη για το ποιοι άνθρωποι θεωρούνται ανδρείοι,
σώφρονες και φρόνιμοι, ενώ γίνεται λόγος και για το ποια στάση πρέπει να έχουμε απέναντι στον
θάνατο.

Αδίδακτο Κείμενο
Πάλαι γὰρ δὴ τὸ μηδὲν ἄγαν λεγόμενον καλῶς δοκεῖ λέγεσθαι· τῷ γὰρ ὄντι εὖ λέγεται. Ὅτῳ γὰρ
ἀνδρὶ εἰς ἑαυτὸν ἀνήρτηται πάντα τὰ πρὸς εὐδαιμονίαν [248a] φέροντα ἢ ἐγγὺς τούτου, καὶ μὴ ἐν
ἄλλοις ἀνθρώποις αἰωρεῖται ἐξ ὧν ἢ εὖ ἢ κακῶς πραξάντων πλανᾶσθαι ἠνάγκασται καὶ τὰ
ἐκείνου, τούτῳ ἄριστα παρεσκεύασται ζῆν, οὗτός ἐστιν ὁ σώφρων καὶ οὗτος ὁ ἀνδρεῖος καὶ
φρόνιμος· οὗτος γιγνομένων χρημάτων καὶ παίδων καὶ διαφθειρομένων μάλιστα πείσεται τῇ
παροιμίᾳ· οὔτε γὰρ χαίρων οὔτε λυπούμενος ἄγαν φανήσεται διὰ τὸ αὑτῷ πεποιθέναι. Τοιούτους
[248b] δὲ ἡμεῖς γε ἀξιοῦμεν καὶ τοὺς ἡμετέρους εἶναι καὶ βουλόμεθα καὶ φαμέν, καὶ ἡμᾶς αὐτοὺς
νῦν παρέχομεν τοιούτους, οὐκ ἀγανακτοῦντας οὐδὲ φοβουμένους ἄγαν εἰ δεῖ τελευτᾶν ἐν τῷ
παρόντι.

Λεξιλόγιο
 τό λεγόμενον: όπως η φήμη λέει
 ἀναρτάομαι -ῶμαι: κρεμιέμαι, εξαρτιέμαι
 αἰωρέομαι, -οῦμαι: εξαρτιέμαι,κρεμιέμαι, κινούμαι στον άερα
 πράττω εὖ ἤ κακῶς: ευτυχώ ή δυστυχώ, έχω καλές ή κακές διαθέσεις.

Παρατηρήσεις
1. Να μεταφραστεί το κείμενο.

2. Να συμπληρώσετε τους τύπους που ζητούνται:

 λεγόμενον : τον ίδιο τύπο στον παθητικό μέλλοντα
 φέροντα: τον ίδιο τύπο στον αόριστο
 ζῆν: τον ίδιο τύπο στον αόριστο
 πλανᾶσθαι: β’ ενικό προστακτική του ίδιου χρόνου
 γιγνομένων: γενική ενικού αρσενικό γένος μετοχή παρακειμένου
 παίδων:δοτική πληθυντικού
 μάλιστα: συγκριτικό βαθμό
 φανήσεται: απαρέμφατο παθητικού αορίστου β’
 φαμέν: β’ ενικό προστακτικής του ίδιου χρόνου
 φοβουμένους: τον ίδιο τύπο στον παρακείμενο

3. τούτου, ζῆν, τούτῳ, παίδων, αὑτῷ: να αναγνωριστούν συντακτικά οι παραπάνω όροι.

4. εἰ δεῖ τελευτᾶν ἐν τῷ παρόντι: Να αναγνωριστεί η δευτερεύουσα πρόταση.

5. τό λεγόμενον, διαφθειρομένων: να αναλυθούν οι μετοχές στις αντίστοιχες δευτερεύουσες

προτάσεις.

6. πραξάντων: να αναγνωριστεί και αναλυθεί ο λανθάνων υποθετικός λόγος.

7. οὗτος γιγνομένων χρημάτων καὶ παίδων καὶ διαφθειρομένων μάλιστα πείσεται τῇ

παροιμίᾳ: Να αντικατασταθούν οι γενικές απόλυτες από ισοδύναμες δευτερεύουσες προτάσεις.
8. Τοιούτους δὲ ἡμεῖς γε ἀξιοῦμεν καὶ τοὺς ἡμετέρους εἶναι καὶ βουλόμεθα και φαμέν: Να
εξαρτηθεί από τη πρόταση: Ἐκεῖνος ἔλεγε ὅτι…
Πλάτωνας, Μενέξενος 247b-248c
Μετάφραση
Το μηδέν αγαν που το λένε από παλιά φαίνεται ότι καλά το λένε· γιατί πραγματικά λέει το ορθό.
Γιατί, αν κάποιος άνθρωπος έχει εξαρτήσει από τον εαυτό του όλα όσα οδηγούν στην ευτυχία ή
κοντά σ’ αυτή και δεν τα εξαρτά από άλλους ανθρώπους, από τους οποίους, αν ευτυχούν ή
δυστυχούν, βρίσκονται στην ανάγκη και οι δικές του υποθέσεις να ταλαντεύονται, αυτός ο
άνθρωπος είναι προετοιμασμένος να ζει άριστα, αυτός είναι ο συνετός και αυτός είναι ο ανδρείος
και ο φρόνιμος. Αυτός, όταν έχει χρήματα και παιδιά και όταν τα χάνει, θα υπακούει στην
παροιμία· δηλαδή ούτε πολύ χαρούμενος θα φανεί ούτε πολύ λυπημένος, γιατί έχει εμπιστοσύνη
στον εαυτό του. Τέτοιοι λοιπόν έχουμε την αξίωση και επιθυμούμε και επιμένουμε να είναι και οι
δικοί μας και τους εαυτούς μας παρουσιάζουμε τώρα τέτοιους, δηλαδή να μην αγανακτούν και να
μη φοβούνται πολύ, επειδή πρέπει να πεθάνουμε αυτή τη στιγμή. Παρακαλούμε λοιπόν και τους
πατέρες τους και τις μητέρες τους να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους έχοντας αυτή την ίδια
σκέψη.

Γραμματικές Παρατηρήσεις
2.
λεγόμενον: ῥηθησόμενον, λεχθησόμενον
φέροντα: ἐνεγκόντα
ζῆν: βιῶναι, ζῆσαι
πλανᾶσθαι: πλανῶ
γιγνομένων: γεγονότος, γεγενημένου
παίδων: παισί
μάλιστα: μᾶλλον
φανήσεται: φανῆναι
φαμέν: φάθι
φοβουμένους: πεφοβημένους
Συντακτικές Παρατηρήσεις
3.
τούτου: γενική της αφετηρίας ή της αναφοράς
ζῆν: υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα παρεσκεύασται , τελικό απαρέμφατο
τούτῳ: ποιητικό αίτιο
παίδων: υποκείμενο μετοχών γιγνομένων & διαφθειρομένων
αὑτῷ: αντικείμενο στο πεποιθέναι
4.
εἰ δεῖ τελευτᾶν ἐν τῷ παρόντι: δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον
σύνδεσμο εἰ και δηλώνει υποθετική αιτιολογική. Εκφέρεται με οριστική γιατί δηλώνει το
πραγματικό. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας.
5.
τό λεγόμενον: ἐκεῖνο, ὅ λέγεται
διαφθειρομένων: ὅταν διαφθείρωνται
6.
πραξάντων: ἐάν εὖ ἤ κακῶς πράξωσινà ἠνάγκασται πλανᾶσθαι, δηλώνει αόριστη επανάληψη σε
παρόν – μέλλον
7.
οὗτος γιγνομένων χρημάτων καὶ παίδων καὶ διαφθειρομένων  μάλιστα πείσεται τῇ
παροιμίᾳ: ἐπάν γίγνωνται τά χρήματα καί παίδες καί διαφθείρωνται
8.
Ἐκεῖνος ἔλεγε ὅτι τοιούτους δὲ οὕτοί γε ἀξιοῖεν καὶ τοὺς σφετέρους εἶναι
καὶ βούλοιντο καί φαίεν.