ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Α. ∆Ι∆ΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Πλάτωνος Πρωταγόρας 324 Α – C.

Ἔνθα δή πᾶς παντί θυµοῦται καί νουθετεῖ, δῆλον ὅτι ὡς ἐξ ἐπιµελείας καί

µαθήσεως κτητῆς οὔσης. Εἰ γάρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τό κολάζειν, ὦ

Σώκρατες, τούς ἀδικοῦντας τί ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε

ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστόν εἶναι ἀρετήν. Οὐδείς γάρ κολάζει

τούς ἀδικοῦντας πρός τούτῳ τόν νοῦν ἔχων καί τούτου ἕνεκα, ὅτι

ἠδίκησεν, ὅστις µή ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιµωρείται. ὁ δέ µετά λόγου

ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήµατος

τιµωρεῖται -οὐ γάρ ἄν τό γε πραχθέν ἀγένητον θείη- ἀλλά τοῦ

µέλλοντος χάριν, ἵνα µή αὖθις ἀδικήσῃ µήτε αὐτός οὗτος µήτε ἄλλος ὁ

τοῦτον ἰδών κολασθέντα. Καί τοιαύτην διάνοιαν ἔχων διανοεῖται

παιδευτήν εἶναι ἀρετήν. ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει. Ταύτην οὖν τήν

δόξαν πάντες ἔχουσιν ὅσοιπερ τιµωροῦνται καί ἰδίᾳ καί δηµοσίᾳ.

Τιµωροῦνται δέ καί κολάζονται οἵ τε ἄλλοι ἄνθρωποι οὕς ἄν οἴωνται

ἀδικεῖν, καί οὔχ ἥκιστα Ἀθηναῖοι οἱ σοί πολῖται. ὥστε κατά τοῦτον τόν

λόγον καί Ἀθηναῖοί εἰσι τῶν ἡγουµένων παρασκευαστόν εἶναι καί

διδακτόν ἀρετήν. Ὡς µέν οὖν εἰκότως ἀποδέχονται οἱ σοί πολῖται καί

χαλκέως καί σκυτοτόµου συµβουλεύοντος τά πολιτικά, καί ὅτι διδακτόν

καί παρασκευαστόν ἡγοῦνται ἀρετήν, ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες,

ἱκανῶς, ὥς γέ µοι φαίνεται.

Β. Α∆Ι∆ΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Λυσίας Επιτάφιος §72 – 74

Πολλῶν δέ καί δεινῶν ὑπαρχόντων τούς µέν παῖδας αὐτῶν ζηλῶ, ὅτι

νεώτεροι εἰσίν ἤ ὥστε εἰδέναι οἵων πατέρων ἐστέρηνται, ἐξ ὧν δ' οὗτοι

γεγόνασιν, οἰκτείρω, ὅτι πρεσβύτεροι ἤ ὥστε ἐπιλαθέσθαι τῆς

 δυστυχίας τῆς ἑαυτῶν. Τί γάρ ἄν τούτων ἀνιαρότερον γένοιτο, ἤ τεκεῖν

µέν καί θρέψαι καί θάψαι τούς αὑτῶν, ἐν δέ τῷ γήρᾳ ἀδυνάτους µέν εἶναι

τῷ σώµατι, πασῶν δ' ἀπεστερηµένους τῶν ἐλπίδων ἀφίλους καί ἀπόρους

γεγονέναι, ὑπέρ δε τῶν αὐτῶν πρότερον ζηλοῦσθαι καί νῦν ἐλεεῖσθαι,

ποθεινότερον δ' αὐτοῖς εἶναι τόν θάνατον τοῦ βίου; Ὅσῳ γάρ ἄνδρες

ἀµείνους ἦσαν, τοσούτῳ τοῖς καταλειποµένοις τό πένθος µεῖζον. Πῶς δ'

αὐτούς χρή λῆξαι τῆς λύπης;

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Από το διδαγµένο κείµενο να µεταφράσετε το απόσπασµα: "εἰ γάρ

ἐθέλεις ἐννοῆσαι τό καλάζειν ... καί ἰδίᾳ και δηµοσίᾳ".

Α. 1. Να προσδιορίσετε τη λειτουργία του σχολιασµού των ποιητικών κειµένων

ως µεθόδου ανάπτυξης των θέσεων του Πρωταγόρα και να αναφέρετε τη

βασική αντίρρηση του Σωκράτη για τη χρήση αυτής της µεθόδου.

2. α. Ποιος είναι ο ρόλος της τιµωρίας σύµφωνα µε τον Πρωταγόρα;

β. Ti επιδιώκει να αποδείξει ο Πρωταγόρας µε την αναφορά του στη

λειτουργία της τιµωρίας;

3. "ἀποδέδεικται σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς ὅτι διδακτόν καί παρασκευαστόν

ἡγοῦνται ἀρετήν". Ο Πρωταγόρας θεωρεί ότι έχει αποδείξει «ἱκανῶς» στο

συνοµιλητή του ότι η αρετή µπορεί να διδαχθεί. Με βάση ολόκληρο το

απόσπασµα που σας δίνεται να κρίνετε τις αποδείξεις που προβάλλει ο

σοφιστής, σχετικά µε το διδακτό της αρετής.

4. Κολάζω, δόξα, λόγος: α. Να αποδώσετε τη σηµασία των λέξεων

στην Αρχαία Ελληνική γλώσσα. β. Να δώσετε για καθεµία από αυτές

δυο οµόρριζες λέξεις της Νέας Ελληνικής (απλές ή σύνθετες).

Β. Να µεταφράσετε το αδίδακτο κείµενο.

B. 1. α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεµία από τις παρακάτω

λέξεις:
 καταλειπόµενοι: τον αντίστοιχο τύπο στον αόριστο β´ και τον

παθητικό αόριστο α΄.

εἰδέναι: α´ ενικό πρόσωπο οριστικής παρατατικού.

ἐπιλαθέσθαι: β´ ενικό πρόσωπο υποτακτικής του ίδιου χρόνου και

απαρέµφατο του µέλλοντα.

ζηλοῦσθαι: β´ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα και παρατατικού

ενεργητικής φωνής.

β. ὑπαρχόντων, τούς παῖδας, οὗτοι, ἑαυτῶν, σώµατι: τη γενική και τη

δοτική των λέξεων στον άλλο αριθµό.

B. 2. α. Να αναγνωρίσετε το είδος των δευτερευουσών προτάσεων που

ακολουθούν και να προσδιορίσετε το συντακτικό τους ρόλο: "οἵων

πατέρων ἐστέρηνται ..." "ὅτι πρεσβύτεροι (εἰσίν) ...".

β. Να αναγνωρίσετε το συντακτικό ρόλο των ακόλουθων λέξεων:

ὑπαρχόντων, πατέρων, ἐξ ὧν, τῷ σώµατι, ὑπέρ τῶν αὐτῶν, λῆξαι.