SVEUČILIŠTE U ZAGREBU

AKADEMIJA LIKOVNIH UMJETNOSTI

ODSJEK ZA RESTAURIRANJE-KONZERVIRANJE UMJETNINA
Zamenhofova 14, 10000 ZAGREB

KONZERVATORSKO – RESTAURATORSKA

DOKUMENTACIJA

SVETI IVAN EVANĐELIST

AUTOR: Nepoznat, DATACIJA: 18.st,

TEHNIKA: Ulje na platnu?, DIMENZJE: 83.8 cm x50.4 cm
INVENTARSKI BROJ ORKU: 307 A

STUDENT: David Ujević, 4. godina R-S

AK. GODINA:2015/2016
MENTOR/ICA: doc. mr. Tamara Ukrainčik
SURADNIK/ICA: mag. konzervator-restaurator Maja Sučević Miklin

Zagreb

Vrijeme trajanja radova od-do; mjesec, godina - mjesec, godina

„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

SADRŽAJ

1. PODACI O PREDMETU/OBJEKTU.........................................................................................................................1
2. PODACI O KONZERVIRANJU-RESTAURIRANJU.............................................................................................2
CILJ ISTRAŽIVANJA/KONZERVATORSKO-RESTAURATORSKIH RADOVA .....................................................................2
3. ISTRAŽNA DOKUMENTACIJA...............................................................................................................................3
3.1. ISTRAŽIVANJE LITERATURE I IZVORA...................................................................................................................3
3.1.1. Ikonografski opis............................................................................................................................................3
3.1.2. Povijesno-umjetnička analiza.........................................................................................................................3
3.1.3. Povijest objekta / Pisani izvori i arhivska građa / Dokumentacija prethodnih zahvata...............................3
3.2. IZVORNI MATERIJALI I TEHNIKE IZRADE..............................................................................................................3
3.2.1. Tehnološka građa...........................................................................................................................................3
3.2.2. Izvorna stratigrafija predmeta - tablični prikaz.............................................................................................7
3.3. OPIS ZATEČENOG STANJA I UZROCI PROPADANJA................................................................................................9
3.3.1. Ambijentalni uvjeti..........................................................................................................................................9
3.3.2. Promjene izvornog materijala........................................................................................................................9
3.3.3. Stratigrafija predmeta u zatečenom stanju - tablični prikaz.......................................................................13
4. PRIJEDLOG RADOVA.............................................................................................................................................15
4.1. KONZERVATORSKO-RESTAURATORSKE SMJERNICE/STRUKOVNA NAČELA I OBZIRI .......................................15
4.2. PLAN RADOVA.......................................................................................................................................................15
4.3. TROŠKOVNIK RADOVA..........................................................................................................................................15
5. DOKUMENTACIJA RADOVA.................................................................................................................................16
5.1. IZVJEŠĆE O IZVRŠENJU KONZERVATORSKO-RESTAURATORSKI RADOVA .........................................................16
5.1.1. Opis konzervatorsko-restauratorskih radova i korištenih materijala.........................................................16
5.1.2. Stratigrafija predmeta nakon radova - tablični prikaz................................................................................18
5.2. NAPOMENE I UPUTE KORISNIKU..........................................................................................................................19
6. POPIS LITERATURE................................................................................................................................................19
7. POPIS SLIKA..............................................................................................................................................................19
8. POPIS TABLICA........................................................................................................................................................19
PRILOG 1. - FOTOGRAFSKA DOKUMENTACIJA................................................................................................19
PRILOG 2. - GRAFIČKA DOKUMENTACIJA.........................................................................................................19
PRILOG 3. - LABORATORIJSKE ANALIZE............................................................................................................20
PRILOG 4. - MJERENJA TEMPERATURE I VLAGE.............................................................................................20
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

1. PODACI O PREDMETU/OBJEKTU

Naziv predmeta/objekta: Ivan EvanđelistSveti

Autor, atribucija: Nepoznat
Datacija: 18.st
Tehnika: Ulje na platnu?
Dimenzije: 83.4 cmx 50.4 cm
Smještaj:
Lokacija: - županija
- općina
- grad, mjesto
- nadležna konzervatorska uprava
Vlasnik:
Korisnik:
Inventarski broj predmeta/objekta: FSVT S-13
Inventarski broj ORKU: 307 A

Slika 1, Nepoznati autor, Sveti Ivan Evanđelist, Slika 2, Nepoznati autor, Sceti Ivan Evanđelist, 18.st,
ulje na platnu 18.st, Franjevački muzej ulje na platnu, Franjevački muzej Virovitica, cjelina;
Virovitica,cjelina; lice slike poleđina slike

1
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

2. PODACI O KONZERVIRANJU-RESTAURIRANJU

Voditelj radova: : izv.prof. mr.art. Tamara Ukrainčik

Suradnici voditelja radova: mag. konzervator-restaurator Maja Sučević Miklin

Članovi ekipe: David Ujević

Izrada specijalističkih istraživanja:

- doc. dr. sc. Domagoj Šatović, Odsjek za konzerviranje i restauriranje umjetnina,

Akademija likovnih umjetnosti, Zagreb - analiza uzoraka Fourier transform infracrvenom
spektroskopijom (FT-IR)

Datum početka radova: 14.10. 2016.

Datum završetka radova: /

Utrošeno radnih sati: /

Cilj istraživanja/konzervatorsko-restauratorskih radova

Prvi cilj je izvesti istražne radove pomoću kojih ćemo naučiti kemijski sastav završnog i slikanog te
sloja osnove. Konzervatorsko-restauratorski postupci uključuju prije svega obavezno uklanjanje
oksidiranog laka koji narušava estetski izgled same slike. Sljedeći zahvat je uklanjanje
neprihvatljivog podokvira i tretiranja primarnog nosioca na toplinskom stolu zbog njegovih
oštećenja u obliku jakih iskrivljenja i nabora. Nakon ispravljanja primarnog nosioca potrebno je
ukloniti prijašnje restauratorske intervencije koje se odnose se na stare zakrpe i preslike. Nakon
uklanjanja navedenih intervencija, sljedeći korak je izvršiti nadopune u sloju nosioca, osnove i
slikanog sloja uz mogućnost retuša dok je zadnji konzervatorsko-restauratorski zahvat aplikacija
novog zaštitnog sloja.

2
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

3. ISTRAŽNA DOKUMENTACIJA

3.1. Istraživanje literature i izvora

3.1.1. Ikonografski opis

Slika prikazuje sakralnu temu portreta biblijskog lika Ivana Evanđelista znanog kao i
vana Apostola.1 Portret Ivana je prikazan do koljena no postoji mopgućnost da je slika
izrezana iz većeg motiva. Prikazani lik je mladog i feminiziranog izgleda te gleda u
nebo dok u desnoj ruci drži svitak na kojem su naslikana slova koja tvore sljedeći tekst:
„Deus cha: ritas est. Et qui ma.nët etc.I Ioan. c. 4.v.i“.
Ova kompozicija je česta u zapadnjačkoj baroknoj i renesansnoj umjetnosti i ta
kompozicija prikazuje trenutak kada Ivan Evanđelist dobiva inspiraciju od Boga da
napiše evanđelje, međutim lik Ivana je u tim kompozicijama prikazan sa knjigom i
perom a ne sa svitkom .2 U gorljem lijevom kutu se nazire obris blijedih kontura orla
koji predstavlja Ivanov biblijski antropomorfni simbol.3 Na nedefiniranoj formi na
sredini desnoga dijela prikaza nalazi se čaša ili gral koji asocira na biblijsku temu
Posljednje večere. Tekst na na svitku je skraćen preuzet iz Evanđelja po Ivanu, četvrtog
poglavlja 16. iedak i u punom obliku sadrži dvije rečenicei glasi: „Deus caritas est: et
qui manet in caritate, in Deo manet, et Deus in eo.“.4 Prijevod je sljedeći: „Naučili
smo spoznati ljubav koju Bog osjeća prema nama, prepoznati ju i vjerovati u nju. Bog je
ljubav i čovjek koji živi u ljubavi živi s Bogom i u njemu.“5

3.1.2. Povijesno-umjetnička analiza

Moguća datacija slika zbog načina slikanja, motiva, kompozicije i oblikovanja formi
upućuje na 18.st. Na jugoistočnim predjelima Europe kultura i umjetnost su se razvile
kasnije nego na zapadu zbog turskih napada i osvajanje tako da možemo smatrati da je
barok u Hrvatskoj procvao u 18.st skupa sa rokokoom 6 Zrake svijetla u gornjem
desnom kutu koje okomito padaju stvarajući dijagonalu u kompoziciji je klasičan motiv
za to razdoblje i klasično kompzicijsko riješenje. Navedene zrake koje obasjavaju
Ivanovo lice sa jasno definiranim granicom svijetla i sjene stvaraju osječaj dinamike i
drame što je također karakteristično za to razdoblje. Autor se je dosta vremena proveo
na prikazivanje ekspresije i prikaz emocija na Ivanovom licu i taj prikaz je izuzetno
kvalitetno likovno izveden. Još jedan veoma bitan pokazatelj razdoblja u kojem je slika
nslikana je dinamičan način na koji je draperija oblikovana. Gledajući u nju imamo
osjećaj da lik Ivana ledbi i kao da u draperiju puše snažan vijetar, drugim rječima

1
http://www.britannica.com, http://www.britannica.com/biography/Saint-John-the-Apostle,. preuzeto 9.5 2016.
2
http://www.britannica.com, http://www.britannica.com/biography/Saint-John-the-Apostle,. preuzeto 9.5 2016.
3
http://www.britannica.com, http://www.britannica.com/biography/Saint-John-the-Apostle,. preuzeto 9.5 2016.
4
http://www.newadvent.org, http://www.newadvent.org/bible/1jo004.htm, preuzeto 9.5. 2016.
5
http://www.newadvent.org, http://www.newadvent.org/bible/1jo004.htm, preuzeto 9.5. 2016.
6
Marijana Mirković, Iluzionističko zidno slikarstvo, str. 273

3
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

osjeća se snažan dojam pokreta. Nabrojene karaskteristike su klasične značajke

baroknog stila i njegovih slikarskih riješenja.

3.1.3. Povijest objekta / Pisani izvori i arhivska građa / Dokumentacija prethodnih zahvata7
- opisno i pismeno
- podaci vezani za objekt (crkvu, samostan, muzej, arhitektonsku cjelinu…) kojem
predmet pripada; fotografije, nacrti, tekstovi iz arhiva tih ustanova
- podaci vezani za cjelinu kojoj predmet pripada (npr. oltar, priv. zbirku, kompoziciju);
fotografije, nacrti, tekstovi iz stručne literature i izvora
- podaci vezani za predmet (npr. fotografije, tekstovi, kritike, stare dokumentacije) iz
arhiva ustanove, stručne literature i drugih izvora

3.2. Izvorni materijali i tehnike izrade

3.2.1. Tehnološka građa

Nosilac - tkanje/platno
Pismeno opisati:

Primarni nosilac slike je najverojatnije platno lanenog ili konopljinog podrijetla

plenetno običnim vezom(jedna osnova i jedna potka). Gustoća tkanja po cm² iznosi 11
niti osnovi i 10 niti potki. Platno je na podokvir napeto na bočnim(tangencijlanim)
stranama letvica pomoću čavlića. Stražnja strana je premazana neidentificiranim
zaštitnim slojem tamno smeđe boje koje po fizikalnim svojstvima sliči vosku.

Sekundarni nosilac/slijepi okvir/

podokvir

Sekundarni nosilac slike je drveni obični/fiksni podokvir sastvljen od 4 letvice, Dimenzije

okvira mjerene na vanjskim rubovima sveukupne konstrukcije iznose 83.8x50.4cm.Za
detaljne mijere svih dimenzija pojedinih letvice pogledaj sliku 3.. Po smijeru godova
moguče je gotovo sigurno utvrditi da su da dvije kraće horizontalne letve rezane
tangencionalnim rezom(bočnice) dok na vertikalnim letvama skoro uopće ne vidi smijer
godova što upućuje na mogućnost da ru rezane radijalno(blistače) ili barem blizu radijanoj
orijentaciji.Letvice su spojene metodom običnog spoja s trnom gdje se trn odnosi na čelične
čavliće. Okvir je je brušen i vjerojatno premazan bajcom i lakom što se primjećuje u razlici
između tona nebrađenog drva na oštećenjima koje je svijetlijeg tona od obrađenog tamno
smeđeg tona.

7
literatura; navod tekstova, crteža, fotografija i sl. te naziv ustanove koja ih posjeduje

4
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

Osnova/preparacija
Pomoću mikropresjeka je utvrđeno da osnova nije tonirana, bijelo žute boje je i tanje je
nanesena od slikanog sloja. Sastav osnove je nepoznat ali sudeći po razdoblju i izgledu
velika je vjerojatnost da osnova sadrži kredu i titkalo.Slika je izrezana iz već postojeće
kompozicije ili je skaraćena radi neke druge svrhe stoga se ne može sa potpunom
sigurnošće zaključiti kako je osnova bila nanesenana području ruba platna.

Slikani sloj

Slikani sloj je djelomično identificiranog sastava i izrađen u tehnici jajčane tempere ili
ulja. Način i izgled oblikovanja formi na slici ukazuje na uljenu tehniku dok je
instrumentalna anliza FTIR-om pokazala prisutstvo proteina i želatine. Na slici
isključivo prevladavaju zemljane boje: smeđa, oker, zelenkasti oker i hladna crvena.
Sama tekstura i masa sloja je ravna i zaglađena po cijeloj površini slike te su potezi kistu
jako malo vidljivi uključujući i najsvijetlije tonove slike. Jedini detalj koji odskače je
prikaz grala ili čaše na lijevom kraju prizora koji je nanesen u punom impastu.

Završni sloj

Završni sloj je nepoznatog sastava, najverojatnije jako oksidirani lak žuto zelenkaste
boje. Površina slabo odbija svijetlost i blago je hrapava na dodir. Zbog teksture i
nakupljene prašine nemoguće je vidjeti ikakve tragove poteza ili tragova alata s kojim je
nanesen.

3.2.2. Izvorna stratigrafija predmeta - tablični prikaz

5
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

Tablica 1. Izvorna stratigrafija slikanog sloja predmeta (slika na platnu)

Simbolični Kronološki
Tehnološki sloj Opis Datacija Debljina
prikaz sloj

Lak mastiks ili šelak (?) cca 0,004 mm

Slikani sloj uljena boja cca 0,02 mm

kreda, tutkalo crveni

1. sloj osnove I. sloj 1840. godine cca 0,04 mm
pigment

Nosilac laneno platno cca 2 mm

Podokvir drvo 2 cm

6
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

3.3. Opis zatečenog stanja i uzroci propadanja

Izvješće o uvjetima pohrane i stanju očuvanosti materijala te oštećenjima na umjetnini i njihovim

uzrocima prije konzervatorsko-restauratorskog zahvata.

3.3.1. Ambijentalni uvjeti

Pismeno opisati:
- neposrednu okolinu, tlo
- urbanu infrastrukturu
- štetne plinove, zagađivače
- arhitekturu objekta u kojem se predmet nalazi(krov, odvod kišnice, podrum, kripta,
grobovi uz i u objektu, izloženost suncu)
- uvjete u objektu (rasvjeta, grijanje, otvori, ventilacija, instalacije, prisutnost vlage)

3.3.2. Promjene izvornog materijala

.
Nosilac - tkanje/platno

Primarni nosilac je blago oštećen. Poderan je na četiri mjesta: gladajući lice slike u
blizini donjeg desnog kuta,na donjem desnom kutu samom, na lijevom rubu u sredini i
gornjem lijevom kutu. Sve četiri poderotine su otprilike iste veličine cca 2-4cm i u
obliku slova y. Uzrok ovih oštećenja je nepoznat. Na navedenim oštećenjima je
izvedena intervencija nepoznate datacije možda i u više navrata. Na poleđini su
zalijepljene različite zakrpe neidentificiranih tkanina. Gledano s desne strane zakrpa u
gornjem lijevom kutu je srednje tamnog oker tona i srednje gustoće tkanja. Zakrpa ispod
nje je svijetlo žute boje i jako rijetke gustoće tkanja. Zadnja zakrpa u donjem lijevom
kutu je tamno smeđe boje i veoma velike gustoće tkanja. Rubovi platna su
oštećeni,oslabljeni i razrijeđeni višestrukim napinjanjima platna na druge nosioce.
Gledano s lica slike jasno je da je lijevi rub platna rezan što se prepoznaje po rezu platna
i odsječenoj kompoziciji. Pozadina nocioca je prekrivena nepoznatim premazom koji
ima karakteristike slične vosku i pun je prašine i prljavštine.
Taj film daje nosiocu jako kruta svojstva i uzrok je konkvnih i konveksnih deformacija
na dnu slike.

7
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

Sekundarni nosilac/slijepi
okvir/podokvir

Fiksni podokvir je minimalno oštećen i gotovo nedeformiran ili izvitoperen. Oštećenja su

površinska u obliku indentacija i ogrebotina vjerojatno uzrokovana oštrim alatima(čavlima
ili pilom?)udarcima ili fizičkim padom samog objekta i neprikladnim transportom.Gledano
sa poleđine slike, spoj između donje horizontalne i desne vertikalne letve je neprikladno
spojen koso zabijenim čavlom koji ulazi vertikalnu i prodire u horizontalnoj. Zbog svog
položaja u letvi, čavao je deformirao i oslabio taj dio letve. Isto to oštečejne pokazuje
znakove bubrenja(vidi sliku. Osim u donjem desnom spoju okvir ne pokazuje znakove
oštećenja tog tipa ali na gornja horizontalna letva je prekrivena mrljama od vlage dok na
desnoj vertikalnoj se primjećuju samo dvije na sredini. Niti jedno od navedenih oštećenja ne
ugrožava bitno mehaničku stabilnost podokvira. Okvir je takđer umjereno prekriven
prašinom i prljavštinom.

8
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

Osnova/preparacija

Osnova je vidljiva na rubovima slike i jako sitno na oštećenjima u slikanom(vidi sliku)

sloju na području Ivanove lijeve šake i na draperiji kod desnog ramena. Nanešena je u
jako tankome sloju i izuzetno je stabilna te ne pokazuje nikakve znakove pulverizacije.

Slikani sloj

Slikani sloj je umjereno oštećen. Sastoji se od crvenog oker podslika i lazurnog

završnog sloja.To možemo vidjeti u nedostatku lazurnog sloja koje otkriva crvenkasti
podslik na području draperije koja prati formu tog lazurnog sloja. Naknadni preslici
senalaze na tamnosmeđoj pozadini i mjestima poderotina Pigmenti/boje u slici su
crvene za draperiju,okeri za kosu igornji dio draperije, tamnosmeđe za pozadinu i
kombinacija tih boja sa bijelom za inkarnat. Preslici se nalaze ispod završnog sloja
obilno u tamnim dijelovima pozadine. Crna boja(kao za zjenice) i ostali tamni tonovi se
ne mogu ukloniti etanolom dok se pigment i vezimo koje čine crna slova na svitku
veoma lako uklanjaju sa gotovo svim otapalima. Pod UV rasvjetom jasno se vidi lak
preko naslikanih slova. Gotovo na svim područjima gdje je korišten bijeli pigment se
nalaze krakelire dok tamnije crvenih i smeđin se gotovo uopće ne pojavljuju(Vidi sliku
)Tamnosmeđa pozadina je mjestimično iskrakelirana gdje su neka mjesta potpuno glatka
a druga ispucala. Slikani sloj je čvrsto i sigurno vezan za osnovu pogotovo gdje se
nalazi bijeli pigment. Što se tiče topivosti, etanol jedino blago uklanja crveni pigment i
preslike. Rubovi slike su na sve četiri strane cijelom duljinom podokvira drugačijeg tona
i teksture krakelira.

9
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

Završni sloj

Završni sloj nepoznatog sastava je vjerojatno jako oksidirali lak od šelaka ili mastiksa.
Prati formu krakelira ali je slabo raspucan i ne na svim mjestima. Skupio je lagani sloj
prašine koji se lagano uklanja. Lak je žuto zelenkast i reflektira mat sjaj. Zbog svoje
zamućenosti i diskoloracije narušava likovno etetsku kvalitetu slike. Na rubovima slike
cijlom duljinom na svečetiri strane lak je drugačijeg čišćeg tona i krakelirane teksture.
(Vidi sliku)

10
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

3.3.3. Stratigrafija predmeta u zatečenom stanju - tablični prikaz

Tablica 4. Stratigrafija predmeta u zatečenom stanju

Tehnološki sloj Boja Opis Kronološki sloj Datacija Debljina

mastiks ili
Lak Jako tanak
damar (?)

Retuš uljena boja(?) III. sloj cca 1 mm

kredni s Kraj
Kit pigmentima, na 19./početak 20. cca 0,5 mm
bazi ulja st.

Prljavština čađa cca 0,02 mm

II. sloj
Preslik uljena boja(?) Tanak

mastiks ili
Lak cca 0,004 mm
damar (?)

Slikani sloj uljena boja cca 0,02 mm

bolus s
2. sloj osnove pigmentom, na cca 0,10 mm
bazi ulja
I. sloj 1840. godina
bolus, na bazi
1. sloj osnove cca 0,04 mm
ulja

Impregnacija tutkalo Jako tanka

Nosilac laneno platno cca 2 mm

Ljepilo kleister (?) cca 0,05 mm

III. sloj
Kraj
pamučno platno
Zakrpe 19./početak 20. cca 1 mm
(?)
st.

Podokvir drvo II. sloj 2 cm

11
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

12
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

4. PRIJEDLOG RADOVA

4.1. Konzervatorsko-restauratorske smjernice/Strukovna načela i obziri

Prije bilo kakvih zahvata treba provesti istražne radove što ukljućuje uv i ic fotografiju,
uzorkovanje za FTIR i mikropresjek
Najistaknutiji problem je oksidirani lak koji narušava likovno estetske vrijednosti umjetničkog
djela, stoga treba odlučiti o pitanju njegovog uklanjanja i postavljanja novog završnog sloja,
također i o sredstvima koje koristiti u procesu uklanjanja i apliciranja novog. Sljedeći korak je
mijenjanje običnog fiksnog okvira sa slijepim radi spriječavanja karakterističnih oštećenja na
rubovima slike koji nastaju zbog ravnih letvi na tim okvirima i omogućavanja mogućnosti
napinjanja platna. Na primarnom nosiocu se nalaze četiri poderotine od kojih su tri sanirane
zakrpama na pozadini i nekakvim ljepilom. Prije intervencija na slikanome sloju i primarnome
nosiocu treba izraditi grafičku dokumentaciju lica slike sa njenim oštećenjima. Zakrpe se trebaju
ukloniti, rupe zakrpati te postaviti nove zakrpe po mogućnosti što sličnijeg materijala.U slikanom
sloju odlučiti o uklanjanju eventualnih preslika, izvesti nadoknade osnove i slikanog sloja, izvesti
retuš i sanirati ostale oblike oštećenja. Zadnji korak je aplikacija novog završnog sloja ukljućujući i
odabir njegovog sastava-

4.2. Plan radova

-inventarizacija objekta
-pronalazak prikladnog prostora za skladištenje
-izrada dnevnika rada
-fotodokumentacija objekta
-fotografije cjeline lica i poleđine
-detalji oštećenja objekta
-uv fotografija cjeline lica
-ic fotografija cjeline lica
-fotografija cjeline lica pod kosim svijetom
-uzimanje uzoraka
-mikropresjek
-FTIR
-izrada uzoraka za mikropresjek
-probe čišćenja laka
-uklanjanje laka odabranim sredstvom
-uklanjanje preslika
-izrada grafičke dokumentacije
-uklanjanje zakrpi
-uklanjanje veziva na poderotinama
-istražni postupci: pnovna ic fotografija i rendgen fotografija
-odluka o presliku
-uklanjane izvornog podokvira
-nadoknada primarnog nosioca(krpanje poderotina, uljepljivanje niti i postavljanje novih zakrpa)
-nadokanada osnove odgovarajućim kitom
-nadoknada slikanog sloja
-napinjanje platna na noovi podokvir
-aplikacija novog završnog sloja

13
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

4.3. Troškovnik radova

Predloženi troškovnik s popisom materijala, komercijalnim nazivom i dobavljačem, cijenom te

procijenjenom količinom materijala, potrebnom za izvođenje radova.

14
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

5. DOKUMENTACIJA RADOVA

5.1. Izvješće o izvršenju konzervatorsko-restauratorski radova

Izvješće o izvršenju plana i programa (navesti promjene, ukoliko je došlo do njih, te ih obrazložiti),
opisati tijek zahvata, tehnike i korištene materijale.
Fotodokumentacija je izvršena uključujući IC, UV i fotografije pod kosim i običim svijetlom i
fotografija detalja oštećenja. Uzeti su uzorci za mikropresjek i FTIR analizu. Uzorci za
mikropresjek su odliveni u kalup od epoksi smole te promotreni kroz svjetlosni mikroskop.
Proces ukanjanja laka je gotov. Uklonjeno je cca 90% laka. Ostalih 10% nije preporučljivo da se
uklanja zbog manje stabilnijeg crvenog pigmenta na draperiji. Cca 40% slike je uklonjeno polarnim
solvent gelom sa izopropilnim alkoholom kao aktivnim supstancom gela. Gel se pokazio uspješnim
za uklanjanje završnog sloja, no međutim zbog mliječnim ostataka koje ostavlja na površini slike
odabrano je alternativno otapalo etilni alkohol. Slika je poprimila drugačija likovno estetska
svojstva nakon uklanjaja laka kao što su veće razlike u bojama, jači kontrasti i boja čitljivost formi
ali su i uklanjanjem preslika otkriveni nedostatci u slikanome sloju i osnovi te ta područja razbijaju
obnovljena estetska likovna svojstva. Preslici su vjerojatno zamiješani u drugom vezivu jer ih
etanol uklanja. Zakrpe su uklonjene sa pozadine skupa sa vezivom koje ih je pridržavalo i
preslicima koji su se nalazili na poderotinama.

5.1.1. Opis konzervatorsko-restauratorskih radova i korištenih materijala

Nosilac

Izvedeni postupci: čišćenje površine (mehaničkim putem (skalpel) ili kemijskim putem (otapalo));
stabiliziranje (konsolidacija) nosioca; uklanjanje starih zakrpa; uklanjanje starih kitova; kitanje;
pojačavanje rubova (tzv. strip-lining); krpanje rubova; dubliranje cijelog nosioca; ravnanje;
lijepljenje poderotina ili napuklina; parketaža; rekonstrukcije itd...
Paozadina nosioca je prekrivena neidentificiranom supstancom koja liči na vosak te je zbog svojih
ljepljivih svojstava nakupila oblinu količinu prljavštiine. Zrno tkanja uopće nije vidljivo. Izvedena
je proba čišćenja na pozadini slike sa tapetolom. Tapetol je nanesen na površine te ga se ostavi pet
minuta. Nakon što odleži, smjesa otopine se uklanja prvo papirnatim ručnikom, zatim skalpelom.
Nakon uklanjanja, kemikalijama u smjesi se parametri topivosti svedu na nulu pomoću White
spirita. Poslije probe čišćenja zrno tkanja odnosno samo platno je postalo vidljivo. Zakrpe su
uklonjene ručno bez pomoći otapala dok je njihov ostatak ljepila na nosiocu uklonjen pomoću
etanola i tapetola.

Korišteni materijali: Tapetol

White spirit
Medicinski skalpel
Etanol
Papirnati ručnik

Sekundarni nosilac/slijepi okvir/podokvir

Izvedeni postupci:

Na sekundarnom nosiocu trenutno nisu izvedeni nikakvi restauratorski zahvati(osim uzorkovanja)

15
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

Korišteni materijali: /

Osnova/preparacija

Izvedeni postupci:

Na području osnove trenutno nisu izvedeni nikakvi restauratorski zahvati(osim uzorkovanja)

Korišteni materijali: /

Slikani sloj

Izvedeni postupci: Na slikanom sloju je uklonjen dio preslika( i uzorkovanje)

Korišteni materijali: Etilni alkohol

Drveni štapići
Vata

Završni sloj

Izvedeni postupci: Na završnom sloju su izvedene probe čišćenja na tri mjesta. Na gornjem rubu
su redom korištena otapala: slina, venecijanski sapun u vodi 1:5, pemulen Ph8, etilni alkohol i
White spirit sa acetonom u omjeru 1:1. Slina se pokazala da izuzetno dobro otapa završni sloj,
venecijanski sapun i pemulen ostavljaju bijela zamućenja, etilni alkohol otapa jednako dobro kao i
enzimi u slini dok White spirit i aceton nisu ostavili nikakav vidljivi trag. Drugo mjesto proba
čišćenje nalazi se na području Ivanove nadlaktice te su korištena sljedeća otapala: Solvent gel sa
špiritnim gorivom kao aktivnim dijelom, aceton gel i Crash gel. Sva tri gela suostavljena da djeluju
po pet minuta. Špiritni gel i aceton gel relativno dobro uklanjaju završni sloj dok se Crash gel
pokazao malo boljim(vidi sliku). Treća proba su čisti aceton i izopropanol gel odmah ispod drugog
mjesta. Čisti aceton ije napravio gotovo nikakvu promjenu dok izopropanol gel dobro uklanja
završni sloj. Etilni alkohol i izopropanol gel su se pokazali kao dva najbolja rješenja. Da bi se
izbjeglo mehanička oštećenja čišćenja sa vatom na štapiču odabran je izopropanol gel koji se
uklanja otopinom acetona i White spirita u omjeru 1:1. Nakon čišćenja slike izopropilnim gelom
pokazalo se da blaga zamućenja koja ostaju od ostatka gela narušavaju estetska i likovna svojstva
slike. Alternativa izopropilnom gelu bio je etilni alkohol i nakon cca 40% očišćene slike
izopropilnim gelom ostatak je očišćen etilnim alkoholm.

Korišteni materijali: kao i gore; materijale (pribor - štapiće s vatom, skalpel; zaštitnu masku i
rukavice).

16
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

17
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

18
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

5.1.2. Stratigrafija predmeta nakon radova - tablični prikaz

Grafički Kronološki
Tehnološki sloj Opis Datacija Debljina
simbol sloj
Lak 10% damar cca 0,008 mm

Retuš Maimeri Restauro boja IV. 2012. cca 0,03 mm

Lak 10% damar cca 0,008 mm

1840. 19./20. st.

Winsor&Newton

Tanak
uljena
akvarelne boje

cca 0,014 mm
Preslik II.
boja
Retuš

2012.
IV.

cca cca 0,02 cca 0,004

mastiks

mm
Lak ili damar I.
(?)
371 u medicinskom benzinu 1:3,Elemi smola, 5%-tni damar, Beva

Slikani uljena mm
Planatolski kit s pigmentima

sloj boja
0,10

bolus s cca 0,16 mm

cca 0,16 mm
Konsolidant

2. sloj
osnove pigmen-
2012.
2012.

cca 0,04 mm mm
IV.
IV.
Kit

tom, na

1. sloj bolus, na
osnove bazi ulja

Impre-
tanka
Jako

tutkalo
gnacija

umetci laneno platno

laneno cca 2
Nosilac platna + + Lascaux IV. 2012. cca 2 mm
platno mm
ljepilo 498 HV
Ljepilo Beva gel cca 0,2 mm

Dublirno platno teflonsko platno IV. 2012. cca 1 mm

Podokvir drvo 2,5 cm

19
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

Tablica 6. Stratigrafija predmeta nakon radova

20
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

5.2. Napomene i upute korisniku

Napisati sve ono što se smatra važnim za predmet i o predmetu u budućnosti, načinu čuvanja i
uvjetima održavanja (mikroklima: temperatura, vlaga, osvjetljenje i sl.)
- postav
- uvjeti smještaja umjetnine
- mikroklima
- osvjetljenje
- praćenje stanja umjetnine (monitoring)

6. POPIS LITERATURE

- način citiranja prema skripti doc. mr. Neve Pološki

- navesti svu korištenu literaturu, ponoviti već spomenutu u fusnotama

7. POPIS SLIKA

- način navođenja prema skripti doc. mr. Neve Pološki

8. POPIS TABLICA

- način navođenja prema skripti doc. mr. Neve Pološki

Tablica 1. Izvorna stratigrafija slikanog sloja predmeta (slika na platnu), str. 6.

Tablica 2. Stratigrafija izvornog oslika predmeta (polikromija / slika na drvu), str. 6.
Tablica 3. Stratigrafija izvorne pozlate predmeta (pozlata na slici/drvenoj skulpturi/ukrasnom okviru), str. 7.
Tablica 4. Stratigrafija predmeta u zatečenom stanju, str. 11.
Tablica 5. Stratigrafija predmeta u zatečenom stanju, str. 12.
Tablica 6. Stratigrafija predmeta nakon radova, str. 15.

Prilog 1. - Fotografska dokumentacija

Popis fotografija, UV, IC, RTG, termovizijskih i drugih snimaka, s upisanim:

- rednim brojem
- naslov s osnovnim podacima o djelu
- lokacijom fragmenta
- opisom prikazanog (npr. preslik, mehanička oštećenja, proba uklanjanja laka...)
- fazom (npr. prije početka radova, tijekom ili nakon radova...)
- datumom izrade
- autorom snimke
- mjesto pohrane snimke

Prilog 2. - Grafička dokumentacija

Grafička dokumentacija može uključiti:

- zemljopisnu kartu regije, izvadak iz katastra, lokacija objekta na planu grada
- arhitektonski tlocrt objekta s lokacijom predmeta u prostoru
- crtež predmeta unutar objekta (zidne slike, štafelajne slike) u umanjenom mjerilu s
osnovnim elementima likovne kompozicije i osnovnim tehnološkim podacima (npr.

21
„Naziv objekta“, inv. broj ORKU, ak. godina, ALU - ORKU

rubovi dnevnica, urezani crtež, metalne aplikacije), te podacima o instalacijama

(svjetiljke, utičnice, vodovodne instalacije i sl.), otvorima (prozori, vrata, otvori za
ventilaciju)

Svaki grafički prikaz mora imati:

- redni broj
- naslov s osnovnim podacima o djelu
- malu shemu arhitekture objekta u gornjem lijevom uglu, s označenim elementom koji
se dokumentira ili shemu cjeline sa označenim detaljem koji se prikazuje
- legendu s označenim grafičkim simbolima prikazanim na crtežu (donji lijevi ugao)
- datum izrade, ime i prezime autora crteža, naslov institucije i ostale relevantne podatke
(donji desni ugao)
- datumom izrade
- autorom snimke

Prilog 3. - Laboratorijske analize

Ova izvješća moraju imati sljedeće podatke:

- osnovni podaci o djelu
- broj uzorka
- mjesto uzimanja uzorka - naznačiti broj crteža i/ili fotografije
- datum uzimanja uzorka
- ime i prezime osobe koja je uzela uzorak
- rezultat analize
- mjesto pohrane uzorka

Prilog 4. - Mjerenja temperature i vlage

Ova izvješća moraju imati sljedeće podatke:

- lokacija mjerenja (vanjski, unutarnji prostor, zid)
- vrijeme i razdoblje mjerenja
- autor mjerenja
- vrsta mjernog instrumenta
- rezultat mjerenja

22