ΕΝΟΤΗΤΑ 4 ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ

● Η πρωταρχική λειτουργία ενός επιθέτου είναι να προσδιορίζει ένα ουσιαστικό,

να του δίνει δηλαδή μια μόνιμη ιδιότητα. Στην περίπτωση αυτή το επίθετο
λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός.π.χ. η υγιεινή διατροφή
● Το επίθετο συμφωνεί με το ουσιαστικό που προσδιορίζει ως προς το γένος, τον
αριθμό και την πτώση, π.χ. η διατροφική αξία, του οικογενειακού τραπεζιού
Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΤΟΥ
● Η κανονική θέση του επιθέτου όταν λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός είναι
πριν από το ουσιαστικό, π.χ. διατροφικές συνήθειες
● Όταν το ουσιαστικό συνοδεύεται από άρθρο, το επίθετο εμφανίζεται ανάμεσα στο
άρθρο και το ουσιαστικό π.χ. η μεσογειακή διατροφή
● Όταν το ουσιαστικό συνοδεύεται από οριστικό άρθρο και στόχος είναι να δοθεί
ιδιαίτερη έμφαση στον επιθετικό προσδιορισμό, τοποθετούμε το επίθετο μετά το
ουσιαστικό και επαναλαμβάνουμε το άρθρο, π.χ. ο άνθρωπος ο υγιής
ΜΟΡΦΕΣ ΕΠΙΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ
 επίθετα : ελληνική διατροφή
 αντωνυμίες: κάποια φαγητά
 αριθμητικά: δύο φέτες
 μετοχές: προσεγμένη διατροφή
 επιρρήματαμε το οριστικό άρθρο μπροστά του: η κάτω γνάθος
 ουσιαστικά που δηλώνουν εθνικότητα, ηλικία , επάγγελμα, γεωγραφικό όρο,
χρονικό όρο, φυσικό φαινόμενο: γιατρός άνθρωπος, Αιγαίο πέλαγος, Κυριακή
μέρα, νοτιάς αέρας
 εμπρόθετα ( πρόθεση +(άρθρο)+ ουσιαστικό) πχ: είναι άνθρωπος με
μυαλόείναι μυαλωμένος άνθρωπος
● Όταν οι επιθετικοί προσδιορισμοί ενός ουσιαστικού είναι περισσότεροι από ένας:
 οι επιθετικοί προσδιορισμοί μπαίνουν ο ένας κοντά στον άλλον χωρίς
σύνδεσμο ή χωρίς να χωρίζονται με κόμμα , όταν ο πλησιέστερος στο
ουσιαστικό προσδιορισμός συναποτελεί με αυτό μια έννοια και οι άλλοι
προσδιορίζουν αυτή την έννοια πχ: το ελληνικό παραδοσιακό γεύμα
 διαχωρίζονται με κόμμα ή σύνδεσμο , προσδιορίζοντας ξεχωριστά τα
ουσιαστικά πχ: ήταν υγιεινό , νόστιμο και ευπαρουσίαστο πιάτο.
● Κάποιες φορές το ουσιαστικό παραλείπεται επειδή εννοείται εύκολα. Τότε το
επίθετο λειτουργεί ως πυρήνας της ονοματικής φράσης, επιτελεί δηλαδή τη
λειτουργία του ουσιαστικού ως υποκειμένου, αντικειμένου κ.λπ.. Στην περίπτωση
αυτή μιλάμε για ουσιαστικοποιημένο επίθετο. πχ: Οι νέοι (εννοείται άνθρωποι)
προτιμούν το γρήγορο φαγητό.
A.Να υπογραμμίσετε τους επιθετικούς προσδιορισμούς και πάνω από κάθε προσδιορισμό να
ονομάσετε το είδος του λόγου (επίθετο, αριθμητικό κλπ.)

1. Για να φτιάξεις τριπλή δόση κουλουράκια θα χρειαστείς τριπλάσια ποσότητα αλεύρι. επιθετα
2. Ο υπουργός ήταν το τιμώμενο πρόσωπο στη χθεσινή εκδήλωση του Δήμου. μετοχη-επιθετο
3. Αφού δεν κατέληξαν σε συμφωνία, χωρίστηκαν σε δύο αντιμαχώμενα στρατόπεδα και ο
πόλεμος ξεκίνησε. αριθμητικο-μετοχη
4. Μόλις έκλεισε το τηλέφωνο, μας ανακοίνωσε το θλιβερό νέο. επιθετο
5. Πολλοί απογοητευμένοι καθηγητές επιθυμούν να διοριστούν άμεσα. επιθετο-μετοχη
6. Από τότε που έχασε την περιουσία του στο τζόγο, τον πήρε η κάτω βόλτα. επιρρημα
7. Τόση βροχή δεν την περιμέναμε. αντωνυμια
8. Χίλιοι οπαδοί ακολούθησαν την ομάδα. αριθμητικο επιθετο
9. Έμαθε να οδηγεί μηχανή από μωρό παιδί. προθεση-ουσιαστικό
10. Φτάσαμε στο όμορφο χωριό Κυριακή μεσημέρι. επιθετο-ουσιαστικό
11. Ανάστατες είναι οι κάτω χώρες από την νέα τρομοκρατική επίθεση.-Επιρρημα-επίθετο-
επιθετο
12. Αρρώστησε βαριά και πήρε άδεια για ένα μήνα. προθεση-αριθμητικο
13. Ήταν ένας μικρός ασήμαντος άνθρωπος. αριθμητικό-επιθετο-επιθετο
14. Στο φούρνο του χρησιμοποιεί σιτάρι από την Αίγυπτο. πρόθεση
15. Μυκηναϊκός οικισμός ανακαλύφθηκε στο Πήλιο Όρος. επιθετο-ουσιαστικο
16. Έκανα θυσίες στους θεούς του Κάτω Κόσμου. επίρρημα
17. Η κάθε μητέρα θυσιάζεται για τα παιδιά της. αντωνυμία
18. Η μέχρι τώρα έρευνα δεν έφερε αποτελέσματα. πρόθεση
19. Τα έθιμα των παλιών Μανιατών συγγένευαν περισσότερο με την Κρήτη. επιθετο
20. Η σκόνη έκανε τα κορμιά άσπρα. επιθετο
21 Η παιδαγωγική μέθοδος του δασκάλου ήταν βάρβαρη. επιθετο-επιθετο
22. Μου αρέσει ένα άγαλμα της κλασικής εποχής. επιθ
B. Στις παρακάτω προτάσεις να εντοπίσετε τους επιθετικούς προσδιορισμούς και να βρείτε
πώς εκφέρονται (με επίθετο, αντωνυμία, μετοχή κ.λ.π.).
α. Ο Θερμαϊκός κόλπος έχει μολυνθεί. ουσιαστικό
β. Δεξιά μας βλέπουμε τώρα τον αρχαίο ναό του Ποσειδώνα. επιθετο
γ. Για να σφίξει η ζύμη, πρέπει να προσθέσουμε δύο κουταλιές αλεύρι. αριθμ
δ. ’Ήταν άνθρωπος με μυαλό. προθεση
ε. Τέτοιες συμπεριφορές ήταν απαράδεκτες. αντωνυμια-επιθ
στ. Είναι παιδί χωρίς πείρα. πρόθεση
ζ. Καθόταν στον καναπέ σαν βρεγμένη γάτα. επιθ
η. Ο κάτω όροφος χρησιμοποιείται σαν ιατρείο. επιρρ
θ. Μακριά στον ορίζοντα διαγράφονταν οι χιονισμένες κορυφές των βουνών. επιθ
ι. Ο Γιώργος στάθηκε στην απέναντι γωνία και του έκανε σινιάλο να πλησιάσει. επιρρ
Γ. Να βρεθούν οι επιθετικοί προσδιορισμοί.
α. Ο πρωινός ήλιος τους ζέστανε με τις ακτίνες του. επίθετο
β. Έφαγε γρήγορα γρήγορα το πρωινό του. ουσιαστκοποιημενο επιθετο
γ. Πολλά είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η εργαζόμενη γυναίκα σήμερα. επιθετο-μετοχη
δ. Ο διευθυντής υποσχέθηκε να μελετήσει προσεχτικά τα αιτήματα των εργαζομένων. μετοχη
ε. Μαζευτήκαμε όλοι στο σπίτι μου για να παρακολουθήσουμε τον τελικό αγώνα ποδοσφαίρου.
ουσιαστικοποιημενο επιθετο-επιθετο
στ. Αν και δεν του φαίνεται έχει ήδη πατήσει τα πενήντα. αριθμητικό ουσιαστικοποιημένο
ζ. Έγινε μαέστρος μόλις στα είκοσι του χρόνια. αριθμητικό