Evrim Ağacı(https://evrimagaci.

org/)

Beklenen Büyük İstanbul Depremi Nedir? Neden,

Nasıl, Nerede ve Ne Zaman Yaşanması
Beklenmektedir?
Beklenen Büyük İstanbul Depreminin Nedenleri, Mekanizmaları ve Bilimin Beklentileri
Üzerine...
 Yazar Evrim Ağacı (https://evrimagaci.org/uye/85)  Editör Çağrı Mert Bakırcı (https://evrimagaci.org/uye/2)
 Yayınlanma Tarihi 10/04/2011 21:32  Rastgele (https://evrimagaci.org/rastgele-secki)

Kaynak: AFAD (https://www.afad.gov.tr/upload/Node/26735/xpics/TDTH_1_.jpg)

 Okunma Süresi 33 dakika 44 saniye  Son Düzenlenme 07/10/2019 15:48  612,463

Bu yazı, Bilimin Tüm Çeşitliliği yazı dizisinin 11. yazısıdır. Dizinin ilk yazısına gitmek için buraya (https://evrimagaci.org/odtu-neden-onemli-
kisa-bir-odtu-tarihi-ve-odtunun-ilkleri-277), dizideki tüm yazıları görmek için buraya (https://evrimagaci.org/yazi-dizisi/bilimin-tum-cesitliligi-27)
tıklayınız. Yazı dizileri, EA Akademi (https://evrimagaci.org/evrim-agaci-akademi-nedir-7695)'nin bir parçasıdır.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için giriş yapın veya kayıt olun.

G derek artan b r end şe: Büyük İstanbul Deprem . Tar h n en yıkıcı depremler nden b r s n n İstanbul'da
yaşanması beklen yor. Büyük sayılab lecek b r ülken n neredeyse bütün ekonom s n n kalb ne b r hançer
g b saplanacak, belk de h çb r şey n esk s g b olamayacağını garant leyecek b r deprem beklen yor.

Telev zyon kanalları deprem konusunun reyt ng kaymağından y yedursun, ş n b l msel yanı her zamank
g b göz ardı ed l yor. B r deprem, muhtemelen b r "mega deprem", b r magaz n haber ym ş g b
sunuluyor.
Sakarya Ün vers tes Jeof z k Mühend sl ğ bölümünü "Beklenen Büyük İstanbul Deprem " başlıklı b r tez
konusuyla (http://www.cs.sakarya.edu.tr/s tes/jfm/f le/2013_guz_b t rme_12_11_2012.pdf) b t rm ş
olan, yüksek l sans mezunu ve kentsel dönüşüm uzmanı Bülent Bayarslan'ın konuyla lg l nternette
bulab leceğ n z en detaylı, açıklayıcı, der n ve okuması kolay anal zler n b r derlemes n Evr m Ağacı
olarak düzenleyerek bu makalem zde sunacağız.

Umuyoruz k bu ürpert c ve her şey değ şt reb lecek olan doğa olayını daha yakından tanımanıza ve
b l m n bu konuda neler söyled ğ n z öğrenmen ze, hatta belk de gelecek planlarınızı ona göre
ayarlamanıza katkı sağlayacak b r makale olmasını umuyoruz.

Grş
Uzmanlar neden İstanbul’da büyük b r deprem bekl yor? Aynı fay üzer nde olmasına rağmen neden
uzmanlar Adapazarı’nda, Düzce’de veya Bolu’da değ l de, İstanbul’da deprem bekl yor? Neden
İstanbul’da beklenen deprem n büyük olacağı söylen r? Bu depremler "Amer ka'nın oyunu", "HAARP
s lahının ürünler " m ?

Son soruya hemen cevap verel m: Elbette (https://evr magac .org/haarp-kuresel-b r-s lah-o dugu- dd a-
ed len-b l msel-arast rma-1518) k hayır (https://www.dogrulukpay .com/ dd a-kontrolu/mel h-
gokcek/ sra l-ve-abd-n n-yapt klar -tet kleme-golcuk-tek -o-buyuk). B l m nsanlarının bu büyük
İstanbul deprem beklent s , tamamen b l msel temellere dayanan, temel jeoloj b lg s yle açıklanab lecek
olan, şu anda nsan yapımı olan h çb r ürünün doğrudan müdahale edemeyeceğ b r doğal süreç.
Bugüne kadar var olan bütün depremler g b , beklenen büyük İstanbul deprem de son derece doğal b r
olay olacak. Bu makalem zde tüm detaylarıyla bunları s zlere göstereceğ z.

Bu deprem n sürekl büyüklüğünden bahsed lmes de, İstanbul metropol olmasından ya da İstanbul’da
deprem beklemen n daha popüler b r konu olmasından kaynaklanmıyor. Beklenen büyük deprem n
gerçekten de İstanbul'da olacak olmasından kaynaklanıyor.

2019 t bar yle 5 m lyona yakın Evr m Ağacı okurunun yaşadığı bu şeh r hakkında b lmen z
gerekenler s ze herkes n anlayab leceğ b r d lle zah edeceğ z. 

Deprem n B l m : Plakalar ve Fay Hatlarımızı Tanımak

Öncel kle deprem n ve fay hattının ne manaya geld ğ n açıklamak gerek yor:

Dünya üzer ndek bütün tekton k akt v teler n tek neden , Dünya'nın er m ş b r ateş topu hal nde
olmasıdır. B ld ğ m z g b Dünya, b r gezegen olsa b le, ç yapısı t bar yle b r "ateş topudur" deneb l r.
Ancak bunu h ssetm yor olma neden m z, Dünya'nın dış katmanları çer s nden daha soğuk olduğu ç n,
en dış kısımda bulunan nce, "kabuk" adı ver len ve üzer nde gez p yürüdüğümüz kısmın soğumuş
olmasıdır.

Bu ncec k kabuğun üzer nde b ld ğ m z bütün kıtalar ve okyanuslar yer alır. Ancak Dünya'nın bu "katı"
görünümü s z aldatmasın: Kabuk tabakası okyanusların altında 5-10 k lometre, kıtaların altında se 30-
50 k lometre kalınlıktadır; buna rağmen gezegen m z n yarıçapı 6371 k lometred r! Yan üzer nde
bulunduğumuz kabuk, Dünya'nın ger kalan der nl ğ ne kıyasla tek kel meyle b r "h ç"t r.

Şöyle zah edel m: Dünya'yı ele aldığımızda, soğumuş kısımla soğumamış kısmın oranı, b r portakalın
kabuğuyla ç ndek yed ğ m z meyve kısmının oranından daha b le azdır! Bu konuyla lg l detaylı b lg ler
buradak yazımızdan (https://evr magac .org/dunyan n-sekl -neredeyse-puruzsuz-b r-yass lasm s-
kurems -2722) alab l rs n z. Yan gezegen m z çok nce b r kabuğa sah pt r! Kabuğun altında bulunan
magma se sıvıya yakın katı b r madded r (plazmadır).

Dünya'nın merkez ndek sıcak kısımda yüksek m ktarda ısı bulunur. Bu yüksek ısı enerj s , manyet k
alanların ve elektr k akımlarının meydana gelmes ne b le neden olur! Anakara, tek parça değ ld r ve çok
sayıda plakadan oluşur (buna az sonra döneceğ z). Burada b lmen z gereken, ayaklarımız altındak kara
parçaları, bu er y k yapının üzer nde "yüzer". Aşağıdak görsel, gezegen m z n katmanlarını güzel b r
şek lde özetlemekted r.

Dünya'nın boydan boya b r kes d ... Kabuk kısmı, da ren n en dışında kalan ncec k kahvereng ms sarı olan renkle

göster lm şt r. Ayağınızı bastığınız yer n yaklaşık 70 k lometre altına kadar ner. Sonrasında 2891 k lometre der ne

kadar nen manto kısmı gel r. Manto aslen katıdır; ancak çer s nde magmanın sızdığı yarıklar bulunur. Sonrasında

5150 k lometre kadar der ne nen Dış Çek rdek gel r. N hayet ndeyse yer n 6731 k lometre der n ne kadar nen İç

Çek rdek'e ulaşırız. Görüleb leceğ g b üzer nde durduğumuz kabuk, gezegen n toplam der nl ğ n n sadece

%1.03'ü kadardır.

Mantoda bulunan er y k malzemen n neden olduğu konveks yon akımları (İng: Convect on Currents)
denen er y k madde akıntıları, hemen üzer nde bulunan kabuğun parçalarının (plakaların) farklı yönlere
doğru hareket etmes ne sebep olur. Konveks yon akımları, plakaların altındak magmanın
döngüsel/da resel hareket d r. Üzer nde okyanusları ve karaları bulunduran plakaların hareket yle, bu
plakalar üzer ndek her şey de yavaş yavaş hareket eder.

Görselde göreb leceğ n z g b üzer nde bulunduğumuz kabuk ncec kt r. Hemen altında meydana gelen

konveks yon akıntıları, kabukta bulunan ve "plaka" denen dev kara parçalarını sürekl hareket ett r r. Bu hareket,

kahvereng olarak ç z len manto üzer ndek oklarla göster lm şt r. Akıntıların yönüne bağlı olarak karalar da hareket
ederler. Bu nedenle m lyonlarca yıl çer s nde yer yüzünün kara dağılımları sürekl değ ş r. Yen kıtalar var olur, var

olan kıtalar yok olur, kıtalar b rleşerek veya ayrılarak b ç m değ şt r rler.

Dünya'da şu anda bulunan plakalar ve bunların hareket yönler ... Türk ye'n n, daha doğrusu Anadolu'nun, yeş l

renkte göster len Avrasya Plakası'nın ucunda olduğuna d kkat ed n z. Bu plakanın hemen güney doğusunda sarı

renkle göster len Arap Plakası'nın, hemen güney batısında se ten reng yle göster len Afr ka Plakası'nın

bulunduğuna d kkat ed n z. Bu plakaların b rb rler yle etk leş mler , depremler n ana neden d r.

Anadolu Plakası'nın Hareket ve B tl s Okyanusu

Örneğ n b z m de üzer nde bulunduğumuz Anadolu levhası (veya genel olarak Avrasya levhası),
güneyden Arab stan levhası ve Afr ka levhası tarafından t lmekted r (yukarıdak görselden
nceleyeb l rs n z).

Anadolu coğrafyasının jeoloj k evr m nde b r zamanlar sular altında olduğunu buradak yazımızda ve
eğ t m v deomuzda (https://evr magac .org/pangea-ned r-k talar n-ve-anadolunun-jeoloj k-evr m -3617)
detaylıca anlatmıştık. Ülkem z n topraklarını kaplayan bu okyanusa Tet s (İng: "Tethys") Okyanusu,
Anadolu'nun bu okyanusun ç nden yükselerek çıkması sürec ne Anadolu'nun (Türk ye'n n) Tet s Evr m
adı ver lmekted r.

Tet s Okyanusu, Pangea Süperkıtası'nın parçalanmasından sonra oluşan Lauras a ve Gondwana kıtaları
arasındak üçgen şek ll , büyük ve batıya doğru daralan boşlukta oluşan okyanusun adıdır
(https://pdfs.semant cscholar.org/2884/6bc004ffd3fcf5e30ec1532109afd3134753.pdf). Anadolu, bu
okyanus ç nden yüzeye çıkmıştır ve bu yükselme sürec , geleneksel olarak k aşamada ncelen r: Paleo-
Tetyan Faz ve Neo-Tetyan Faz. Bunlardan k nc s sırasında, yaklaşık olarak k adet okyanus oluşur ve
b rb r nden ayrılmaya başlar: B tl s Okyanusu ve Zagros Okyanusu (k m zaman B tl s-Zagros
Okyanusu olarak da b l n r). Bu okyanus, günümüzden 5 la 11 m lyon yıl kadar önce, Geç M yosen
Dönem'de Afr ka’dan kopan Arap levhası yukarı, yan kuzeye doğru hareket etmes ve bu okyanusu
bulunduğu boşluğu kapatmasıyla yok oldu. (https://books.google.com/books?
d=4jQavSJCro4C&pg=PA144-IA50&lpg=PA144-
IA50&dq=b tl s+ocean&source=bl&ots=NoBHd4IJ0p&s g=lsomAmf980hyMheDv5W3xyxopCI&hl=en&
sa=X&ved=2ahUKEwjm17up6NrfAhUPXa0KHeIdDjkQ6AEwC3oECAIQAQ#v=onepage&q=b tl s%20o
cean&f=false)

Bu plaka, g decek yer bulamayınca, bu sefer kabarmaya başladı ve bugünkü Güneydoğu Anadolu’dak
sıradağları oluşturdu. Zaten dağların oluşumu, bu şek lde plakaların b rb r ne çarpması sonucu oluşan
kırılmalar ve bükülmelerle meydana gel r. B r d ğer örneğ n , Afr ka levhasının kuzeye hareket
sonucunda görüyoruz: bu hareket, Toros Dağları'nı oluşturmuştur.

Bell b r süre boyunca Arap levhasının hareket B tl s Okyanusu'nun kapanmasına ve sıradağların

oluşmasına neden olduktan sonra, bu sefer Anadolu’yu batıya tmeye başlamıştır. Anadolu da bu sırada
koparak batı yönde b r hareket kazandı. 4 m lyon yıldır süren bu hareket Anadolu’yu doğu-batı yönünde
k ye böldü. İşte B ngöl’den başlayan ve Ege Den z 'ne kadar uzanan bu kırığa, Kuzey Anadolu Fay
Hattı den r.

Fay hattı olarak s mlend r len olgu, b raz önce bahsett ğ m z g b yer kabuğunun kırılmasıdır. Bu hatlar,
b ld ğ m z anlamıyla yer kabuğunda meydana gelen "kırık"lardır! Bu kırıkların arası boş olduğu ç n
çer s ne su dolar, su magmanın olduğu sıcak kayaçlara kadar ner, ısınır ve tekrar ısındığı ç n deml kten
fışkıran sıcak su buharı g b yukarı fışkırır. B zler de bunlara kaplıca der z. Kuzey Anadolu fayının geçt ğ
bütün şeh rlerde kaplıcalar vardır: Erz ncan, Reşad ye, Havza, Adapazarı g b ...

Türk ye her yıl ortalama 20 m l metre batıya lerler. Tab fay hattının her k yüzey de pürüzlü olduğu
ç n bazen b rb r ne takılır, kenetlen r ve g tmes gereken yolu g demez. Örneğ n 200 yılda ortalama 4
metre lerlemes gereken fay takıldığı ç n lerleyemez, takılan g r nt ve çıkıntılar da 200 yıllık b r k me
dayanamazsa b r anda kırılır ve bu da çok büyük sarsıntılara neden olur. İşte deprem, tam olarak budur;
200 yılda olması gereken yaklaşık 4 metrel k hareket b rkaç san ye ç nde olunca buna deprem adını
ver r z. Çünkü bu aşırı hızlı hareket, aslında yer kabuğu ç n halen son derece yavaş olsa da, üzer nde
yaşayan b z organ zmalar ç n sarsıcı etk ler yaratır. Bu sarsılmaları b z deprem olarak algılarız. Yan
depremler, teknoloj k araçlarla üret lemezler; devasa kara parçalarının adeta tırnağınızın kıyafet n ze
takılması ve kuvvet uygulamanız sonucunda b r anda kırılması g b büyük hareketler sonucu oluşur.
İnsanın ürett ğ h çb r teknoloj buna yön veya şek l veremez.

Meşhur Kuzey Anadolu Fay Hattı le Doğu Anadolu Fay Hattı... Bu har ta üzer nden görmes daha kolay; ancak bu

pek tekn k b r har ta sayılmaz. Aşağıdak görsel daha tekn k olarak görmek ç n daha faydalı olacaktır.

Kuzey Anadolu Fay Hattı ve çevre fay hatları... Plakaların hareket ne d kkat ed n z. Hem Afr ka Plakası, hem Arap

Plakası kuzeye doğru hareket etmekted r; bu hareket dolayısıyla Anadolu Plakası güneybatıya doğru hareket eder.

Bu zıt hareketlenme fay hatları boyunca plakaların uçlarındak devasa kaya yığınlarının b rb r ne geçmes ne,

takılmasına, sürtünmes ne, parçalanmasına, vs. neden olur. Bu takılmaların anlık boşalımları ve kurtulmaları,

yüzeyde deprem olarak algılanan devasa hızlı hareketlere ve parçalanmalara neden olur.

Yukarıdak k nc görsel "North Anatol an Fault" olarak bel rt len ç zg Kuzey Anadolu Fay Hattı'dır. O
hattın üst kısmı Avrasya levhasıdır, alt kısmı da Anadolu levhasıdır. Fay hatlarının, bu levhalar arasındak
bölgeler olduğunu hatırlayınız. Üst kısım jeoloj k olarak daha sab tt r ve hareket etmes çok daha zordur.
Bu sebeple Anadolu levhası, güneyden gelen yoğun baskı neden yle büyük b r stres altında kalarak
batıya doğru hareket eder.

Bahsett ğ m z g b bazen fay hattında takılmalar olur ve t ld ğ ç n hareket etmes gereken levha
hareket edemez. Basınç y ce artar ve b r anda an den fayın b rb r ne takılan yüzey kırılıp fay b r anda
kend n 2-5 metre " ler atar". Yan levha 100 senede yavaş yavaş g tmes gereken 2 metrel k yolu 30
san yede alır ve bu da büyük sarsıntılara yol açar. İşte 17 Ağustos 1999 geces , saat 03:02'de meydana
gelen tam olarak budur. Atım 4-5 metre kadar olmuştur ve bu hareket 45 san ye kadar sürmüştür.

Nasıl k b r ağacın dalı üzer ne kar b r k r, b r k r, b r k r... Sonra an den çatırt d ye kırılır ve ağacı çok sert
b r şek lde sallar... İşte deprem de bunun jeoloj k vers yonudur. 
Anadolu'nun Doğusundan Batısına "Hızla" Gelen
Deprem Fırtınası
Bu başlık s z yanıltmasın. "Hızla" sözcüğü genell kle jeoloj , evr m, kl m, paleontoloj g b b l mlerde
günlük yaşantıdan b raz farklı kullanılır. Normalde b r olayın "hızlı" gerçekleşmes b rkaç san ye, dak ka,
saat, hatta gün olab l r. Ancak bu tür b l mlerde "hızlı"dan kasıt b rkaç on yıl, asır ya da m lenyum (b n
yıl) olab lmekted r. Hatta k m zaman m lyonlarca yılda meydana gelen olaylar, normalde o olayın
seyr ne göre çok daha hızlı gerçekleşt ğ ç n, "hızlı" olarak anılab l r. Dolayısıyla depremlerden ve yer
b l mden bahsederken "hızlı" sözcüğünün nasıl kullanıldığına d kkat etmen zde fayda var.

İşte bu da b z zurnanın zırt ded ğ yere get r yor: B r fay hattı üzer nde bazen (her deprem ser s bu
şek lde olmak zorunda değ ld r!) logar tm k büyüklüklerde aynı eksenl depremler oluşur. Bu
depremler n per yod k aralıklarla meydana geld ğ söyleneb l r. Bu t p depremlere deprem fırtınası den r.
Yan b r fay hattının b r ucunda büyük b r deprem olur. B r kaç on sene sonra az ler s nde, sonra az
ler s nde, sonra b raz daha ler s nde y ne büyük depremler meydan gel r. Bu süreç böyle devam eder ve
bel rl aralıklarla deprem n b r fay hattı boyunca tren g b lerled ğ görülür. İşte b z buna deprem fırtınası
der z. 

Dünyada deprem fırtınasının k taplara kl şe b lg olarak g reb len, en bar z örnekler nden b r Kuzey
Anadolu Fay Hattı üzer nde görülmekted r. B r d ğer meşhur örneğ de Kal forn ya Fay Hattı'dır.
Dolayısıyla Türk ye'dek depremler n b r teknoloj ürünü olduğu dd asını sürdürenler ve bu teknoloj den
ABD'y sorumlu tutanlar, bu ülken n kend s nde de b reb r aynı deprem d z s n n neden bulunduğunu
açıklamalıdırlar. Ancak tab k bu, apayrı b r tartışma konusudur. 

Burada öneml b r uyarıda bulunmak st yoruz: Fay hatları tek b r bütün olarak düşünülmemel d r!
Evren'dek h çb r şey g b , fay hatları da kusursuz yapılar değ ld r. Fay hatları da, uç uca eklenm ş k br t
çöpler g b d r. Parça parçadırlar; ancak o parçalar fay hattının bütününü oluştururlar. Fay hattını
oluşturan her b r "k br t çöpü" g b olan parçaya segment den r. Deprem olduğunda genelde sadece b r
segment kırılır, fayın tamamı kırılmaz. Bunun en net örnekler nden b r , y ne 17 Ağustos 1999
deprem d r. Bu depremde, Anadolu Fay Hattı'nın sadece İzm t segment kırılmıştır. Segment n b r ucu
Yalova da, d ğer ucu Adapazarı’nda olduğu ç n depremde asıl sarsıntıyı Yalova - Gölcük - İzm t -
Adapazarı dörtlüsü yaşamıştır. İşte tam olarak bu sebeple 17 Ağustos deprem hem Gölcük, hem
Yalova, hem İzm t, hem de Adapazarı Deprem olarak anılır. Aşağıdak graf k kırılan ve b rb r ne sürtünen
segmanları göstermekted r.

17 Ağustos 1999 deprem ne neden olan, Kuzey Anadolu Fay Hattı segmanları (ya da segmentler )... Yalova

segmanı en solda, İzm t-Adapazarı segmanı ortada, Düzce fayı da sağda. Bu segmanlar boyunca meydana gelen

sürtünme, sonunda büyük b r kırılmaya neden olmuştur ve 17 Ağustos geces patlamıştır. Tırtıklı göster len

bölgeler, yüzey kırınımların göstermekted r. Bunlar, deprem sırasında kırılan bölgelerd r. Düz kırmızılar se akt f fay

hatlarıdır. İşte deprem fırtınaları, fay hattının b r kısmını oluşturan b r segmentte başlar ve segment segment

zıplayarak fay hattı boyunca devam eder.

Daha gen ş b r fay hattı segmanları har tası...

Batı-Orta Karaden z boyunca uzanan segmanların yıllık hareketler n ve yönler n gösteren b r har ta...

Kuzey Anadolu Fay Hattı'ndak Deprem Fırtınasının

Tar h
Kuzey Anadolu Fayı üzer ndek deprem fırtınasına gel rsek... Aslında çok fazla sayıda depremden söz
etmem z gerek r; ancak nceleyecekler m ze kıyasla, konunun kısa sürmes adına bu deprem
fırtınasındak 7’n n üzer ndek depremler ele alınacaktır. Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın deprem tar h n
ncelemek, İstanbul'da neden dev b r deprem n beklend ğ n net b r şek lde gözler önüne koyacaktır.
Öncel kle bu tar h kısaca gözler m z önüne seren b r görsel nceleyerek başlayalım:

Kuzey Anadolu Fay Hattı boyunca son 1 asırdır meydana gelen tüm depremler... Görüleb leceğ g b bu

depremler n zamanları tıkır tıkır şlememekted r; ancak arada bar z b r şek lde tak p ed leb l r b r l şk söz

konusudur. Üst kısımda depremler n neden olduğu fay kaymaları gözükmekted r. Bunlar, tar hlerle

l şk lend r lm şt r. Ancak sadece alttak görseldek tek b r şeye bakmak b le konuyu özetleyecekt r: görselde, ç zg

hal nde göster len Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın beyazla ç z len kısımları, kırılmış ve rahatlamış olan fay hatlarıdır.

Ancak s yahla ç z lenler henüz kırılmamıştır. Görüleb leceğ g b hat boyunca en doğudak Göynük'ten en batıdak

Hendek-Düzce-İzm t'e kadar olan tüm segmanlar beyazdır, çünkü kırılmışlardır. Bu görsel n 1 Mart 1997'de

hazırlandığına d kkat n z çeker z. Yan bunun hazırlanmasından yaklaşık 2 sene sonra, tam da öngörüldüğü g b

sıradak segman olan İzm t-Düzce arasındak segmanlar kırılmıştır. Ancak batının da batısı vardır: İstanbul!

Ş md bu fayın geçm ş ndek kanlı ve büyük depremlere bakalım:

1939 Erz ncan Deprem - Büyüklük: 7.9

1939 yılında Kuzey Anadolu Fayı'nın en uç kısmında Erz ncan deprem oldu. Deprem n büyüklüğü 7.9
d . Erz ncan deprem n merkez olunca, hal yle Erz ncan segment ndek enerj n n büyük b r kısmı boşaldı.

Bu enerj nereye g tt ders n z? Bu enerj n n b r kısmı t treş me dönüşerek dünyayı t trett ve uzaya
saçıldı. B r kısmı da, fay hattı doğu-batı yönünde burulduğu ç n, hemen batısındak segmentte
depolandı. Bu, Erz ncan’ın batısı ç n felaket demekt . Yan kısacası segment üzer ndek enerj y tıpkı b r
bayrak yarışı g b hemen batısındak segmente aktardı.

1942 N ksar Deprem - Büyüklük: 7.0

Aradan 3.5 yıl geçm şt k Erz ncan segment nden aktarılan enerj hemen batıdak N ksar segment nde
ortaya çıktı. Sene 1942, N ksar 7.0’lık b r depremle yerle b r oldu. Tab N ksar segment de aynı bayrak
oyununa devam ett ve el ndek enerj y hemen batısında bulunan Tosya-Lad k segment ne verd .

1943 Tosya-Lad k Deprem - Büyüklük: 7.2

N ksar deprem n n üzer nden b r yıl geçm ş, sene 1943 olmuştu. Tosya-Lad k arası 7.2l k b r depremle
sallandı. Bu segmenttek enerj de hemen batısındak Gerede-bolu segment ne aktarıldı.

1944 Bolu-Gerede Deprem - Büyüklük: 7.2

1944 senes nde Bolu-Gerede 7.2l k b r depremle sallandı. Enerj y ne her zamank g b batıya kaçtı.
Çünkü Arap levhası, güzel m Anadolu'yu sürekl olarak batıya tt r yordu. 

1957 Bolu-Abant Deprem - Büyüklük: 7.1

Aradan 13 sene geçm şt k Bolu-Gerede segment n n hemen b t ş ğ ndek Bolu-Abant segment 1957
senes nde 7.1'l k b r büyüklüktek depremle kırıldı.

1967 Adapazarı Deprem - Büyüklük: 7.2

Takv mler 1967 senes n gösterd ğ nde tıpkı b r tsunam g b lerleyen deprem fırtınası Adapazarı’nda
ortaya çıktı. Adapazarı 7.2'l k b r depremle yıkıldı.

1999 İzm t Deprem - Büyüklük: 7.4

Y ne uzun yıllar deprem olmadı. Deprem İzm t segment n 1999 senes nde 7.4lük b r depremle yerle b r
ett . Bu kısmı zaten hep m z b l yoruz ve acısını halen ç m zde yaşıyoruz.

Son asır çer s nde meydana gelen büyük depremler n zamanları ve batıya doğru enerj aktarımı...

Neden İstanbul? Neden Ş md ? Neden Büyük

Deprem?
Her depremden sonra açığa çıkan enerj jeof z k mühend sler tarafından modellenerek har tası çıkarılır.
Deprem olan segmentte enerj kalmaz, o segmentte b r daha upuzun yıllar boyunca kolay kolay büyük
deprem olmaz. Elbette levha hareketler devam ett ğ ç n deprem asla b ten b r şey değ ld r; ancak
büyük takılmalar ve kırılmalar, b r defa oldu mu, uzun b r süre tekrarlanmaz. Ama her sefer nde enerj n n
büyük b r kısmı, kırılan segment n komşusu olan segmentlere kayar.

Yazı çer s nde sözünü ett ğ m z, depremler sonrasında meydana gelen enerj yığılmalarının ve aktarımlarının b r

anal z ... 1939 ve 1992 depremler arasında enerj n n aktarımını göster yor. Her b r depremden sonra enerj n n

segment n d ğer ucuna b r k p o bölgeler tehl keye atmasına d kkat ed n z. Bunu görmek ç n, kırmızı bölgen n her

geçen graf kte nasıl sola (batıya) doğru kaydığını tak p edeb l rs n z. Graf ğe yukarıdan aşağıya baktığınızda,

enerj n n batıya doğru hızla aktarıldığı görülmekted r. Her b r aktarım sırasında da, tam beklend ğ g b büyük b r

deprem meydana gelm şt r ve bu enerj b r sonrak segmana kaymıştır. En altta göster len 1992 model nde

Erz ncan’da ve İzm t’te devasa b r enerj n n b r kt ğ ne d kkat ed n z. Bu modelden sadece b r yıl sonra, yan

1993'te Erz ncan yerle b r oldu. Enerj b raz daha batıdak segmente aktarıldı. Aradan sadece 7 sene geçt kten

sonra o segment de kırılarak devasa b r depremle İzm t-Gölcük-Adapazarı'nı yerle b r ett . İzm t segment ,

üzer ndek enerj y nere verd ders n z? Tab k İstanbul’da, adaların altından geçen Marmara Den z Segment' ne.

Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın Marmara Den z Segment ... B r ucunun İstanbul'a ne kadar yakın olduğuna d kkat

ed n z. Öncek segmentlerle kıyaslayacak olursanız, Adapazarı segment yle Adapazarı arasındak mesafen n

hemen hemen aynısını Marmara Den z Segment le İstanbul arasında görmektey z. Adapazarı'nda olanlar

düşünülecek olursa, İstanbul'da olması beklenenler hayal etmes b le güçtür. Ancak buna yazının lerleyen

kısımlarında geleceğ z.

Şu anda fay hattı boyunca fay açıları...

Marmara Den z segment ve etrafında b r ken enerj m ktarı. İstanbul'un doğrudan kırmızı tehl ke ve stres bölges

çer s nde kaldığına d kkat ed n z.

İşte sevg l okurlarımız, uzmanların İstanbul deprem bekleme sebeb tam olarak budur. Uzmanların
İstanbul’da büyük b r deprem bekleme sebeb de, bu deprem fırtınasının 7'n n üzer nde oluşudur. Büyük
b r deprem n İstanbul'u vuracak olmasından bu kadar em n olmamızın sebeb , 1900'lü yıllardan ber
ser n n b l m nsanlarını 1 defa b le şaşırtmamış olmasıdır. Sebep, İstanbul'un sıradak segment üzer nde
bulunuyor olmasıdır. 
Deprem Fırtınası Erz ncan'a Doğru Ger Dönmüş Olab l r m ?
Bazı okurlarımız şöyle düşüneb l r:

Deprem, Erz ncan’dan başlayarak İzm t’e kadar geld , sonra İzm t’te yön değ şt rerek tekrar doğuya
yöneld . 17 Ağustos deprem nden sonra meydana gelen 7.2 büyüklüğündek Düzce deprem n n de
sebeb budur!

Durum, bu değ ld r. Yapılan h çb r jeof z k modellemes , bu fay kırınımlarının tekrar doğuya yöneleceğ n
göstermemekted r. Tam ters ne, neredeyse tüm anal zler n buluştuğu nokta ortaktır: Şu anda stres
İstanbul'da katlanarak artacak şek lde b r k yor ve her geçen yıl bu stres daha da fazla oluyor. Yukarıda,
k nc sıradak görselde de tam olarak bu görülmekted r. 

Massachussetts Inst tute of Technology (MIT) tarafından yapılan b r anal z sonucunda deprem n beklenen merkez

üssü.

Düzce'de b r ken yaklaşık 12 barlık enerj , Düzce deprem yle doğuya göç etm şt r. Pek ya Gebze’de
b r ken enerj nereded r? İşte o enerj , İstanbul segment nded r.

Ne yazık k gerçekle yüzleşmem z gerek yor: Çok fazla ömrü kalmadı, yakında deprem olacak.
Kend m z kandırmanın ya da avutmanın b r faydası yok, çözüm aramaya başlamalıyız, geç b le kaldık.
Örneğ n şunu da net b r şek lde söyleyeb l r z: önümüzdek b rkaç asırlık süre d l m nde İzm t, Adapazarı
ve Yalova'da c dd b r deprem olmasını, en azından jeof z ksel olarak beklememektey z; ancak
depremler n (özell kle de yakın vadede) önceden tahm n ed lmes n n mkansıza yakın olduğunu
(https://evr magac .org/depremler -onceden-tahm n-etmek-mumkun-mu-5030) ve dolayısıyla asla
tedb r elden bırakmamak gerekt ğ n önemle hatırlatırız. Fakat şunu söyleyeb l r z k , İstanbul ve hemen
çevres se bıçak sırtındadır ve en tehl kel bölgelerd r; dolayısıyla d ğer bölgeler n r sk faktörü, İstanbul
yanında daha küçük kalmaktadır.

Ne Yapmalı?
İstanbul segment n n kurtuluşu yok. B rçok uzman, 2019-2021 yılları arasında bu deprem
beklemekted r. En gevşek hesaplara göre b le bu süre 2029-2031 yıllarından sonra olmayacaktır.

Dolayısıyla s ze tavs yem z, Marmara kıyılarından uzaklaşmanızdır. Özell kle de Pend k, Maltepe, Kartal
kıyılarında oturanlarla Zeyt nburnu, Bakırköy ve Avcılar kıyılarında oturanlar, lla k İstanbul'da
yaşayacaklarsa, daha kuzeye göç etmel d r. 17 Ağustos deprem nde Avcılar, deprem n odak noktasına
Zeyt nburnu’ndan, Kadıköy’den ve Bakırköy’den daha uzak olmasına rağmen daha çok zarar görmüştür.
Sebeb , bazı raporlarda dd a ed ld ğ g b Avcıların zem n n n sağlam olmaması değ l; yansıyan ve kırılan
deprem dalgalarının tamamen tesadüf olarak Avcılarda çarpışması d . Yan dalgalarının ne zaman nere
çarpışacağı bell olmaz ve öngörülemez. Ancak stat st k olarak bu buluşmanın kıyılarda olması daha
muhtemeld r. Bu sebeple kıyılardan uzakta durmakta fayda vardır. 

İstanbul'un deprem r sk har tası... Kırmızılar en yüksek tehd t altında olan bölgelerd r. Mor renkle göster lenler orta

r skte, turuncular ve sarılar daha düşük r skte deprem bölgeler d r. Bu har ta, doğrudan jeoloj k b r anal z

yapmaktadır; b na sağlamlığı g b faktörler göz ardı etmekted r.

Farklı anal zlere göre deprem n zarar vereceğ r sk bölgeler de değ şmekted r. Dolayısıyla İstanbul'un güney ve

orta bölgeler nden tamamen uzaklaşmak en faydalı terc h olacaktır. Bu har ta, bölgelerde bulunan evler n de

dayanıklılığını hesaba katmaktadır.

Beklenen Büyük İstanbul Deprem n Yorumlamanın
Zorlukları
Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın B ngöl’den başlayıp, İstanbul’u teğet geçerek Ege Den z 'ne (Saros
Körfez 'ne) kadar ulaştığından bahsetm ş ve har talarda gösterm şt k. Bu hat boyunca onlarca segment
olduğunu söylem şt k. İlg nç b r b lg şudur: Bu segmentlerden son asır çer s nde sadece k tanes
kırılmamıştır: B r s yukarıdak har talarda d kkat n z çekm ş olab lecek Yed su segment d r, d ğer de şu
anda tartıştığımız, adaların hemen altından geçen Doğu Marmara segment d r.

Bu yazının da yazarı olarak, beklenen İstanbul deprem hakkında yazdığım tezde bu makale çer s nde
de bahsett kler mde de dah l olmak üzere b rb r nden bağımsız pek çok çalışmayı b r araya get rd m.
Araştırmam sonucunda yen b r şey ortaya koyduğumu söyleyemem; ancak bağımsız çalışmalar
çer s nde, daha önceden l şk lend r lmeyen bazı parçaların b rb r ne adeta b r yapboz g b oturduğunu
keşfett m. Ş md b razcık bu konudan söz edeceğ z ve daha der n b r anal zden örnekler sunacağız.
İstanbul'un deprem tehl kes n yorumlamanın k zor yanı var, öncel kle bundan bahsedel m: 

B r nc s İstanbul’u etk leyecek olan fayın Marmara Den z altında olmasıdır. Marmara Den z 'n n altındak
fayın nereden geçt ğ 1999 senes ne kadar b l nm yordu b le! 1999 deprem nden sonra ana hatlarıyla
keşf yapıldı.

Esasında Kuzey Anadolu Fayı, Adapazarı’ndan sonra üç kola ayrılıyor. Kuzey kol İzm t körfez , Adalar ve
Florya açıklarından g d p, Tek rdağ’a ulaşıyor. Bu kol, Adalar’ı ve İzm t körfez n yaratan yapı... Orta kol
se Edrem t körfez nden geçerek Bandırma üzer nden Çanakkale tarafına g d yor. İşte bu k fay kolu
Marmara Den z 'n oluşturan faylardır. Yan kuzeyle orta kol b rb r nden uzaklaştığı ç n arada çökme
oluyor ve suyla dolup den z oluşuyor. Bugün bu den z Marmara Den z olarak b l yoruz. 

Bu k fayın arasında da pek çok küçük parça var. MS 484 yılından bu yana İstanbul’da hasara neden
olan 34 deprem olmuş. İsabetl b r anal z yapab lmek ç n, bu depremler n hang ler hang kolda veya bu
k kol arasındak hang parçalarda oluşmuş bunları b lmem z gerek yor.

Eğer Marmara Den z 'n n d b n metre metre nceleyeb lseyd k, ş m z çok kolay olurdu. Bu, ş n b r nc
zor kısmı. Bunu yapacak teknoloj m z yok. Teknoloj s olan ülkelerle de pek fazla şb rl ğ çer s nde
olduğumuz söylenemez. Neyse k tehl ke çanları çalmaya başladıkça, bu anal zler de c dd ye alınıyor.
Haberlerde aralıklarla duyduğunuz Amer kalı, Fransız, Alman, İtalyan ek pler n Marmara Den z 'ne dalıp
anal zler yapması da tam olarak bu sebeple gerçekleş yor. Yoksa HAARP g b saçmalıkların temeller n
Marmara Den z 'ne falan yerleşt rm yorlar. Fay hattından örnekler alıp, ölçümler yaparak hattı
ncel yorlar ve olası r sk faktörler n bel rl yorlar. Böylece deprem öngörmem z kolaylaştırıp, can ve mal
kaybını azaltab lmem z umuyorlar.

Haz ran 2010'da Türk, Amer kalı ve Fransız b l m nsanlarını fay hattında anal z yapmak üzere den zde taşıyan

R/V K P r Re s teknes n n dem rlem ş halde fotoğrafı. Fotoğraf, ek p çer s nde bulunan Amer kalı b l m nsanı

Donna Sh ll ngton tarafından çek lm ş. Sh ll ngton, 20 saatl k uçuş sonrasında d nlenemeden gem yle anal zlere

başlamak zorunda kaldığını anlatıyor.

İk nc zor kısmı se, esk İstanbul depremler yle lg l kaynaklara ulaşamamaktan kaynaklanıyor. Aslında
kaynaklar var. Fakat alfabe değ ş m (https://evr magac .org/turkler n-tar h-boyunca-kulland g -
alfabeler-7798) ve hatta zaman ç nde d l n değ ş m dolayısıyla bu esk kayıtları anlamak oldukça zor.
Örneğ n ben, tez çalışmam sırasında 1884 İstanbul deprem yle lg l Türkçe b r kaynak (zamanın
darec ler n n hazırlattığı b r rapor) buldum. Fakat 130 sene önces nde yazılmış bu raporu bugün b r
tercüman olmaksızın anlamak mümkün değ l. B rçok araştırmacı da bu tercümeler yaptırma zahmet ne
g rmed ğ ve d l de b lmed ğ ç n bu kaynaklar nerede ve nasıl ulaşılır, bunları b lmek çok güç; buna
bağlı olarak da çalışmalara yön vereb lecek b rçok bulgu görmezden gel neb l yor. Bu alanda daha çok
tercümeye ve esk ver ler n d j tal ortama aktarılarak halkın kullanımına açılmasına ht yacımız olduğu b r
gerçek.
Ant k Depremler n Anal z ve Bundan Günümüz İç n
Çıkarılan Sonuçlar
Yukarıda bahsett ğ m z g b Marmara Den z altındak fay har tası yen yen yapıldı. Tar h k taplarından
depremler derley p bugünkü fay har tasıyla karşılaştırıyoruz ve o günkü hasara ve etk alanına bakarak
hang deprem n hang kolda olduğunu tesp t ed yoruz. El m zde Marmara Den z fay har tasıyla lg l altı
bölüm var. Anal zden b r örnek vermek gerek rse, şöyle b r düşünce z nc r nden geç ld ğ söyleneb l r:

Bu veya şu depremler bu altı parçada olmuş. Mesela 1719 yılında meydana gelen deprem
İstanbul’u etk lem ş ama İstanbul’dan z yade Kocael 'de daha büyük b r etk yaratmış. Yan bu
deprem olsa olsa körfez segment nde olmuştur. 1766 deprem nde İstanbul’da ölen nsanlar olmuş
fakat Ed rne’de deprem daha çok hasara neden olmuş. Bu deprem n batı Marmara segment nde
olduğu anlamına gel yor.

İşte bu altı bölgen n (segment n) tüm depremler n tablo hal nde l stel yoruz. Sonra bu l stelere tar hler
g r yoruz ve kaçar yıl arayla bu parçalar kırılmış bunu buluyoruz. 

7'n n üzer ndek depremler d kkate aldığımızda:

• Körfez segment nde; 189, 235, 321, 202, 221, 280 yıl arayla deprem olmuş. Yan 99
deprem nden önce 280 yıl kırılmamış. Aradan 14 sene geçt . Körfez parçası muhtemelen 200 yıl
daha kırılmadan kalacak. Yan körfez per yodu ortalama 200 yıl c varında ve henüz 14. yılında.
Bu, bölgen n şu anda tehl kes z olduğu anlamına gel yor.

• Oradan Adalar segment ne gel yoruz. 432 yıl, 520 yıl ve 504 yıl var depremler n arasında. Şu an
504'üncü yılında olduğu ç n döngüsünün son demler nde. İşte bu yüzden günümüzde Adalar
fayı çok tehl kel d r! Üzer nde çok uzun b r süre boyunca b r ken b r yüklenme var. 99
deprem nden sonra Körfez fayının Adalar fayına yükled ğ enerj s göz ardı etsek b le, zaten
per yodunun sonuna gelm şt r. Yan her halükarda bu fayda b r kırılma beklenmekted r. Bu
kırılma, büyük b r yıkım yaratacaktır.

• Benzer şek lde, Florya’nın açığındak fayın da ortalama per yodu 250 yıl ve bugün bu fay
259'uncu yılında. Yan bu bölge de kırıldı kırılacak b r durumda.

• S l vr açıklarındak d ğer fay kolu, yan fayın Marmara den z çer s nde kuzeye bükey yaptığı
parçadak per yotta yaklaşık 250 yıl ve orası da bugün 246. yılında. 

• Batı Marmara fayında da per yot 250 yıl ve şu ank süre 246 yılda.

• Son olarak, Gaz köy c varındak parçanın da per yodu 270 yıl c varında. Fakat orası sak n. En son
1912 deprem nde kırıldığı ç n henüz per yodunun 101. Yılında. Yan bugün artık deprem
beklemem z pek gerekt rmeyen b r parça. Daha önünde ortalamada 170 sene var.

Adalar’dan Gaz köy’e kadar g den dört parça fay per yotlarını ya doldurmuşlar ya da doldurmak
üzereler. Özell kle de bel rtt ğ m z g b Adalar fayı çok tehl kel b r süreçte.

Eğer Marmara den z n n altındak fay ağını daha ayrıntılı b r b ç mde b lseyd k çok daha y anal zler
yapab l rd k. Y ne de bugünkü gel nen nokta da 10 yıl önces ne göre çok y sayılır.

Büyük İstanbul Deprem 'n n R chter ve Gutenberg

Anal zler
Yukarıdak kısım sadece b r çalışmaydı. Tar h ve jeof z k b l m n n b rleşt r l p yorumlanmasıydı. B r de
sadece jeof z kle lg l , kes n ver ler ele alıp Gutenberg ve R chter tarafından gel şt r len ve depremler n
per yotlarını ve tekrarlama sayılarını veren logar tm k formüller kullandığımızda da yukarıdak sonuçlarla
b reb r örtüşen ver ler elde ed yoruz. Aynı şek lde tamamen bağımsız bu çalışmada da Adalar fayı, Orta
Marmara ve Kuzey kol ve Batı Marmara yüksek derecede deprem r sk taşıyor. 

Tam olarak sayıları vermek gerek rse... 2017 ç n körfezde yüzde 0,04. Yan mkansıza yakın. Adalar'da
yüzde 79, Orta Marmara’da yüzde 63, Kuzey bükeyde yüzde 66, Batı Marmara’da yüzde 65 ve
Gaz köy’de yüzde 0.002...

Tar hsel ver ler ayrı olarak nceled ğ m zde ortadak dört parça çok tehl kel , Körfez ve Gaz köy tehl kes z
görünüyor.

Bunu b r kenara bırakıp R chter ölçeğ n n muc d olan R chter ve Gutenberg’ n bağıntısını kullanarak
tamamen yen nes l, kes n, aletlerle kayded lm ş depremler üzer nden hesaplamalar yaptığımızda y ne
Körfez ve Gaz köy fayları tehl kes z, d ğer ortadak dört fayın da çok tehl kel olduğunu görüyoruz. 2017
ç n yapılan r sk anal zler bu sonucu ver rken bunu 2025 ç n ele aldığımızda adalar fayındak r sk
yüzde 85 oluyor. D ğer üç tehl kel parça da aynı oranda artıyor.

Van deprem nden b r kare...

Bu k çalışmadan bağımsız, hatta jeof z kten bağımsız olan ve genell kle stat st k b l m nde kullanılan
“Student T Test ” denen fonks yonel b r bağıntıyı kullanarak, y ne esk depremler n hesabı üzer nden
yen depremler tahm n etmeye çalıştığımızda da bu altı bölge ç n aynı yüzdel k sonuçlara ulaşıyoruz.
Yan bu üç çalışmada da r sk aynı noktaları aynı derecede şaret etmekted r. Kırmızı alarm veren bölge
Adalar fayıdır. 

Buna b r de 99 deprem n n d rekt olarak Adalar fayına yükleme yaptığını eklersek sonuç daha da vah m
görünüyor. Ama ş n en kötü yanı, Adalar fayı kırıldığında enerj s n zaten kırılma per yodunu doldurmuş,
kırılmanın eş ğ ne gel p enerj s n orta Marmara fayına verecek olması. Onun da kısa b r zaman
çer s nde kırılıp kuzey bükeye, onun da y ne kısa b r zaman sonra kırılıp batı Marmara fayına enerj s n
vermes . Yan önümüzdek en fazla 100 yıl çer s nde İstanbul’da tüm Marmara kıyılarını etk leyecek
en az 4 büyük deprem n olacak olması anlamına gel yor bunlar!

Temel Sorular ve Cevaplar

Soru: Marmara’da kes nl kle deprem olacak mı?

Cevap: Evet, kes nl kle olacak. Marmara den z b r ç den zd r. Neden orada b r ç den z oluşmuştur?
Çünkü Kuzey Anadolu fayı üç kola bölünüp b rb r nden uzaklaşmış, üç kolun arası açılmış ve çer
çökmüştür. Orası da bu açılmadan dolayı suyun b r k m sonucu den z oluşmuştur.

İlg nç b r b lg : Marmara Den z 'n n d b nde İmralı adasının kuzey nden İstanbul boğazına uzanan b r
neh r yatağı kalıntısı vardır. M lyonlarca yıl önce Adapazarı’na kadar tek parça hal nde gelen fay o
bölgede üçe ayrıldığı ç n orta kısım çökmüştür. Bu da şu anlama gel yor: Eğer orada bu üç kol b r den z
yapmışsa bunu yapmaya devam edecekt r. Sürekl büyük depremler olacak, sürekl zem n parçalanarak
d be çökecekt r.

Marmara’da deprem olmayacağını dd a etmek, z rves nde krater gölü olan b r dağın esk den
volkan k b r dağ olmadığını dd a etmek g b d r. İstanbul boğazı, Marmara den z çer s ndek Adalar,
İzm t ve Geml k körfezler , Sapanca gölü, Çanakkale boğazı, Saros körfez , Manyas gölü tesadüfen
olmuş şeyler değ ld r. Bu coğraf b r mler neden Bolu’da yok ya da Tosya’da yok? Çünkü fay oralarda tek
parça, yan sadece deprem yapıyor. Ama üçe ayrılınca şte, böyle karaları b rb r nden ayırıp ortasını
suyla dolduruyor. B z de buna den z, göl, boğaz d yoruz. Bunların jeoloj k süreçler b r devamlılık arz
eder ve bu devamlılık, b ze İstanbul deprem n n kaçınılmaz olduğunu göster yor.
Soru: El n zdek ver lere göre s zce deprem ne zaman olacak?
Cevap: Herkes n bu konuda çok farklı tahm nler var. Bu konuda uzman olmuş nsanlar b le farklı
kanaatlere sah p olab l yor. Deprem olacak d yenler olmayacak d yenler tedb rs zl kle suçlarken d ğerler
de onları halkı korkutmakla suçluyor. Profesyonel sayılab lecek tahm nlere göre Büyük İstanbul
Deprem en geç 2025 yılına kadar, Adalar fayı yaklaşık 7.4-7.6 arası b r büyüklükle kırılacak. B ze bu
tahm n doğrulayan b rb r nden farklı üç b l m var; tar h, jeof z k ve stat st k b l mler ... Bu görüşü
destekleyen araştırmaların b r kısmı şöyle:

• Türk Deprem Vakfı başkanı Mustafa Erd k ve arkadaşlarının yaptığı b r çalışmaya göre 2018-
2033 yılları arasında İstanbul'da 7.0 veya üzer büyüklükte b r deprem olma ht mal %33
c varındadır (https://www. r sht mes.com/news/world/europe/a-se sm c-task- stanbul-awa ts-a-
once- n-a-century-earthquake-1.3605508) ve 2008'den t baren bu deprem n olma ht mal her
yıl %2 c varındadır
(https://www.researchgate.net/publ cat on/225584040_Earthquake_R sk_to_Industry_ n_Istanb
ul_and_Its_Management).

• ABD Jeoloj k Araştırma Da res 'nden Tom Parsons ve ek p arkadaşlarının yaptığı b r çalışmaya
göre
(https://www.researchgate.net/publ cat on/12533223_He ghtened_Odds_of_Large_Earthquake
s_Near_Istanbul_An_Interact on-Based_Probab l ty_Calculat on), 2000-2030 yılları arasında
Marmara Den z 'nde 7.0 ve üzer büyüklükte b r deprem oloma ht mal %62'd r (±15). Aynı
araştırma, bu deprem n 2000-2010 yılları arasında olma ht mal n %32 (±12) olarak ölçmüştür.

• Parsons ve ek b , 2004 yılında yaptıkları güncellenm ş b r anal zde

(https://www.researchgate.net/publ cat on/233032023_Se sm c_Hazard_ n_the_Istanbul_Metro
pol tan_Area_A_Prel m nary_Re-Evaluat on), 2004-2014 yılları arasında bu deprem n yaşanma
ht mal n %44 (±18) olarak, 2004-2034 yılları arasında se %70 olarak hesaplamıştır
(https://www.theguard an.com/world/2006/dec/09/turkey.naturald sasters).

• İTÜ Avrasya Yer B l mler Enst tüsü'nden Okan Tüysüz ve arkadaşlarının yaptığı b r çalışmada,
İstanbul'da 2030 yılına kadar 7.6 büyüklüğünde b r deprem meydana gelme ht mal %65 olarak
hesaplanmıştır (https://www.theguard an.com/world/2006/dec/09/turkey.naturald sasters).

• Almanya'dak GEOMAR Helmholtz Okyanus Araştırmaları Merkez 'nde GeoSEA b r m n n

başında bulunan He drun Kopp ve ek b tarafından 2019 yılında yapılan ve Nature
Commun cat ons derg s nde yayınlanan güncel b r araştırma
(https://www.nature.com/art cles/s41467-019-11016-z), Kuzey Anadolu Fay Hattı'nda b r ken
enerj n n, fay hattını 4 metreden fazla kaydırab leceğ n ve bunun 7.1-7.4 büyüklüğünde b r
depreme karşılık geleceğ n hesaplamıştır.

Soru: Bu deprem olacaksa en tehl kel ller hang ler ?

Cevap: Y ne geçm ştek depremler nceley p gelecekt depremeler ç n senaryolar gel şt reb l r z. Tab k
Adalar’da meydana geleb lecek b r deprem en çok İstanbul’u etk leyecekt r. Özell kle İstanbul kıyıları ya
devlet el yle doldurulmuş ya da doğal olarak dolmuş alüvyon zem nler, her k s de sağlam değ ld r.
Marmara Den z 'ne kıyısı olan ve düz olan bütün semtler ve mahalleler zaten d rekt olarak deprem n
merkez oluyor. Pend k’ten Üsküdar’a, Sarıyer’den kıyı boyunca Avcılar’a kadar olan tüm sah l şer d
tehl ke altındadır. Çünkü alüvyon araz demek, çamur demekt r. Tepel k araz demek kayalık demekt r.
Kaya deprem n sarsıntısını emeb l yor ama çamur tam ters deprem sarsıntısını daha da büyütüyor. Hele
k çamur üzer nde yüksek katlı b r b na varsa bu felaket üstüne felaket anlamına gel yor.
Bunun neden şudur: Örneğ n Bakırköy sah l nde 7-8 katlı b nalar vardır; fakat o bölge alüvyon b r
zem ne sah p. Alüvyon, yan çamur çok sallanan b r malzemed r. Ama 7 katlı b na büyük b r kaya g b
olduğu ç n sallanamaz. Yan çok sallanab len b r zem n üzer ne sallanamayan b r yük koyuyorsunuz. Bu
durumda rezonans denen f z ksel b r olay meydana gel r. Çamur sallanıp, b na sallanamadığı zaman
deprem sallayamadığı b nayı "d b nden keser". Zem n kattan b na kes l yor... Deprem fotoğra arına
d kkat ederden z b naların önce zem n yıkılır. İşte b naların zem n kattan yıkılma sebeb budur. Önce
zem n kat göçer. Bazen b na zem n n üstüne göçüp kalır, üst katlar yıkılmaz. B na zem n katın üstüne
göçtüğünde deprem devam ed yor olursa bu sefer deprem y ne sağlam kalan lk katı keser. Böyle kese
kese tüm b nayı yok eder.

1999 deprem nde zem nden çöken b na örnekler ...

İstanbul dışında Bandırma, Gebze, Bursa ve Yalova bölges de olası b r İstanbul deprem nde büyük
zararlar göreceklerd r. Tar h depremlere baktığımızda bu sonuca varmak çok kolay oluyor. İzm t’te
meydana gelen b r deprem Avcılar’ı yıkab l yorsa, Adalar’da meydana gelen b r deprem de tab atıyla
Yalova’ya rahatlıkla zarar vereb l r. Bu llere Tek rdağ’ı da orta zarar görecek şek lde ekleyeb l r z.

Soru: İstanbul'da tehl ke altındak lçeler hang ler ?

Cevap: Buna yazımız çer s nde büyük oranda cevap verm şt k. Ancak bazı eklemeler yapılab l r: Moda
sah l nde büyük apartmanlar var. Buralar lüks semtler; ancak b nalar esk . İnsanlar Adalar manzarası ç n
m lyonlarca l raya 20 yıllık da re alıyorlar. Hem olası deprem n merkez üssüne çok yakın, hem yüksek
katlı b nalar hem de den z kumuyla, burgusuz dem rle ve en y ht mal c12 betonla yapılmış b nalar...
Bugün c12 betonla kaldırım b le yapılmıyor. 1999 deprem nden sonra heps yasaklandı. B nalarda artık
en az c25 beton kullanılıyor. Bu g b İstanbul’un Marmara sah l nde bulunan düz araz ler üzer ne
yapılmış 3-4 katın üzer ndek , 15 yaşından büyük b naların gelecekte b r gün meydana gelmes
beklenen Adalar deprem ne dayanab lmes mkansız g b gözüküyor.

Az önce sözünü ett ğ m z sayıların ne anlama geld ğ n merak edenler ç n... c12 ve c25 olarak
bahsed len, betondak 12 ve 25 sayılarına karşılık gel r. Yarıçapı 15 cm ve yüksekl ğ 30 cm olan ve 28
gün boyunca sıcaklığı 20 la 23 derece arasında olan b r suda beklet lm ş s l nd r şekl ndek beton
örneğ n n pres mak nes nde dayanab ld ğ , m l metre kareye düşen newton c ns nden kuvvet m ktarını
göster r. Yan kısaca b r beton örneğ m l metre kareye 12 Newton kuvvete dayanab l yorsa c12 beton
olarak n telend r l r. 1 Newton, 1 kg olan b r c sm n hızını, 1 m/s arttırmak ç n o c sme uygulanması
gereken kuvvett r.

Soru: Kentsel dönüşümü yeterl görüyor musunuz?

Cevap: Bu konu hakkında yeter nce b lg m z yok açıkçası; dolayısıyla yanlış yönlend rmek stemey z.
Kentsel dönüşüm ş md ye kadar hem hükümet, hem muhal er tarafından s yas malzeme olarak
yorumlandı. Zeyt nburnu’nda, Vel efend H podromu'nun üst tara arında başlamış b r kentsel dönüşüm
görülüyor. Zeyt nburnu g b tehl kel b r bölge adına sev nd r c b r gel şmed r bu. Oradan lerde,
Yed kule’de sanıyoruz b r hayl kentsel dönüşüm yapılmış. Fakat Anadolu kısmında, pek kentsel
dönüşüm yapılmıyor. Tam manada kentsel dönüşüm yapılmıştır deneb lmes ç n İstanbul’un Anadolu ve
Avrupa yakasında E-5 karayoluyla Marmara Den z arasında kalan kısımda, 1999 yılından önce yapılmış
b na kalmaması gerek r. 

B na sağlamlığından bahsederken sürekl 1999 senes n m lat kabul etmem z n neden , zem n etüt
raporunun zorunluluğu, den z kumunun, burgusuz dem r n, beton kal tes n n gerçek manada gözden
geç r l p tüm b naların sağlam yapılmasıdır. Bunlar hep bu tar hten sonra yapılmaya başlanmıştır. Bugün
Türk ye’n n hang l ne g dersen z g d n, 1999 sonrası yapılmış b naların k r şler n , kolonlarını matkap
b le zor deler. B r de aynı matkapla 1999 önces nde yapılmış b r b nanın kolonunu del n ve matkabın h ç
zorlanmadığını kend gözler n zle görün.
Soru: Deprem önces nde, sırasında ve sonrasında ne yapmamız
gerek yor? Nasıl önlemler alab l r z?
Cevap: Bu konuyla lg l "Deprem Önces , Esnası ve Sonrasında Yapılacaklar
(https://evr magac .org/deprem-onces -esnas -ve-sonras nda-yap lacaklar-374)"  başlıklı yazımızı
okuyab l rs n z.

Teşekkür: Bu yazıyı yazan Sakarya Ün vers tes Jeof z k Mühend sl ğ Bölümü Yüksek L sans Mezunu
Bülent Bayarslan'a teşekkür eder z.

Kaynaklar ve İler Okuma

1. R. S. Stein, et al. (1996). Progressive Failure On The North Anatolian Fault Since 1939 By Earthquake
Stress Triggering. Geophysical Journal International
(http://activetectonics.asu.edu/ActiveFaultingSeminar/Papers/Stein_Barka_Dieterich_2007.pdf), sf: 594-
604.
2. L .Seeber, et al. (2006). Rapid Subsidence And Sedimentation From Oblique Slip Near A Bend On The
North Anatolian Transform Fault In The Marmara Sea, Turkey. Geology
(https://pubs.geoscienceworld.org/gsa/geology/article-abstract/34/11/933/129429/rapid-subsidence-
and-sedimentation-from-oblique?redirectedFrom=fulltext), sf: 933-936.
3. D. Shillington. Surveying The Sea Of Marmara To Understand Faults And Earthquakes In Turkey. (2010,
Haziran 13). Alındığı Tarih: 06 Ocak 2019. Alındığı Yer: State of the Planet
(https://blogs.ei.columbia.edu/2010/06/13/surveying-the-sea-of-marmara-to-understand-faults-and-
earthquakes-in-turkey/)
4. J. Chu. Seismic Gap May Be Filled By An Earthquake Near Istanbul. (2014, Eylül 11). Alındığı Tarih: 06
Ocak 2019. Alındığı Yer: MIT (https://news.mit.edu/2014/seismic-gap-earthquake-istanbul-0911)
5. B. Bayarslan. Beklenen Büyük İstanbul Depremi. (2017, Haziran 21). Alındığı Tarih: 06 Ocak 2019.
Alındığı Yer: EkşiSözlük (https://eksisozluk.com/entry/27683473)
 Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/10/2019 13:03:04 tarihinde
oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın
elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten
sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese
gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde
dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir,
çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin
alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer
şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan
başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu,
yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.