Доц.

д-р Зоран Темелков

БАНКАРСКО РАБОТЕЊЕ - ПРАКТИКУМ

Штип, 2019
 Доц. д-р Зоран Темелков
БАНКАРСКО РАБОТЕЊЕ - ПРАКТИКУМ
 Автор: доц. д-р Зоран Темелков

БАНКАРСКО РАБОТЕЊЕ - ПРАКТИКУМ

Рецензенти:
Проф. д-р. Оливера Ѓоргиева Трајковска
Проф. д-р. Весна Георгиева Свртинов

Лектор:
Вангелија Цавкова

Уредник:
доц. Д-р. Зоран Темелков

Техничко уредување:

доц. д-р Зоран Темелков

Издавач:
Универзитет „Гоце Делчев“ - Штип

Објавено во е-библиотека:
https://e-lib.ugd.edu.mk

CIP - Каталогизација во публикација

Национална и универзитетска библиотека "Св. Климент Охридски",
Скопје

336.717(076.1)

ТЕМЕЛКОВ, Зоран
Банкарско работење [Електронски извор] : практикум / Зоран
Темелков. - Штип : Универзитет 'Гоце Делчев"-Штип, Факултет за
туризам и бизнис логистика, 2019

Начин на пристап (URL): https://e-lib.ugd.edu.mk/833. - Текст во PDF

формат, содржи 43 стр. - Наслов преземен од екранот. - Опис на
изворот на ден 29.05.2019

ISBN 978-608-244-633-2

а) Банкарско работење - Практикуми

COBISS.MK-ID 110451978
УНИВЕРЗИТЕТ „ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ” – ШТИП

ФАКУЛТЕТ ЗА ТУРИЗАМ И БИЗНИС ЛОГИСТИКА

Доц. д-р Зоран Темелков

БАНКАРСКО РАБОТЕЊЕ

- Практикум -

Штип, 2019
ПРЕДГОВОР

Овој практикум ги зема предвид темите кои треба да бидат разработени на

вежбите по предметот Банкарско работење, кој се изучува на Факултетот за
туризам и бизнис логистика при Универзитетот „Гоце Делчев“ – Штип.
Целта на вежбите е интерактивно разработување на темите и прашањата кои
се составен дел од овој практикум, со што студентите би имале можност да ја
разберат важноста на банките во една економија. Исто така, преку реализирање на
задачите опфатени во овој практикум, студентите ќе имаат можност да го
продлабочат своето разбирање за различните видови на банкарски модели и
различните видови на банки. Исто така, се добива можност да се провери нивото
на компетенции во однос на улогата во спроведување на монетарната политика и
начинот на функционирање на централната банка, како банка над банките. Во
продолжение, студентите ќе го проверат своето ниво на разбирање на различните
видови ризици и начинот на кој што овие ризици можат да влијаат на банките.
Разбирањето на различните производи и услуги, покрај теоретските вежби,
наметнува потреба и за практични вежби. Практичните вежби имаат за цел да дадат
можност на студентите да ги увидат пропустите во своето разбирање на
финансиските производи и услуги кои што ги нудат банките.
Во практикумот е предвиден простор за подготовка и обработка на темите од
страна на студентите, при што, студентите, исто така, треба да ја посочат
литературата преку која го стекнале дополнителното знаење.
СОДРЖИНА

1. ТЕМИ И ПРАШАЊА ЗА РАЗРАБОТУВАЊЕ (ЗАДАЧА 1) ............................................ 7

1.1. Основни функции на банките .................................................................................... 8
1.2. Специфичноста на банкарската индустрија ............................................................. 8
1.3. Промени кои настанале во работењето на банките ................................................ 9
1.4. Видови на банкарски модели ...................................................................................10
1.5. Видови на банки ........................................................................................................11
1.6. Принципи во банкарското работење ........................................................................11
1.7. Активни и пасивни банкарски работи.......................................................................13
1.8. Извори на средства и приходи .................................................................................13
1.9. Улогата на банките во економијата .........................................................................14
1.10. Банкарство во сенка ..............................................................................................14
2. ТЕМИ И ПРАШАЊА ЗА РАЗРАБОТУВАЊЕ (ЗАДАЧА 2) ...........................................16
2.1. Поим и дефиниција за централна банка..................................................................16
2.2. Функции на централната банка ................................................................................16
2.3. Централната банка и монетарната политика ..........................................................17
2.4. Инструменти на централната банка.........................................................................18
2.5. Независност на централната банка .........................................................................19
3. ТЕМИ И ПРАШАЊА ЗА РАЗРАБОТУВАЊЕ (ЗАДАЧА 3) ...........................................21
3.1. Управување со ризици во банкарското работење ..................................................21
3.2. Видови на ризици ......................................................................................................21
4. ТЕМИ И ПРАШАЊА ЗА РАЗРАБОТУВАЊЕ (ЗАДАЧА 4) ...........................................26
4.1. Потребата и важноста на супервизијата и регулацијата во банкарското работење
......................................................................................................................................26
4.2. Цели на банкарската супервизија и регулација ......................................................26
5. ТЕМИ И ПРАШАЊА ЗА РАЗРАБОТУВАЊЕ (ЗАДАЧА 5) ...........................................34
5.1. Видови на производи и услуги кои ги нудат банките ..............................................34
5.2. Каматни стапки во банкарското работење ..............................................................34
5.3. Производи за штедење.............................................................................................35
5.4. Кредитни производи..................................................................................................36
5.5. Процесот на одобрување на кредити ......................................................................41
 1. ТЕМИ И ПРАШАЊА ЗА РАЗРАБОТУВАЊЕ (ЗАДАЧА 1)

1.1. Основни функции на банките

Објаснете ги основните функции кои ги извршуваат банките во економијата:

Рочна трансформација:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Создавање на ликвидност:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Трансформирање на ризикот:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

1.2. Специфичноста на банкарската индустрија

Банкарската индустрија има своја специфичност со која се разликува од

другите индустрии, оваа специфичност е во можноста за појава на домино ефектот.
Објаснете ги причините поради кои пропаѓањето на една банка може да предизвика
системски последици:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

8
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

1.3. Промени кои настанале во работењето на банките

Од развивање на банкарството до денес, бројни фактори влијаеле врз

активностите кои ги извршуваат банките во своето работење. Како резултат на тоа,
идентификувани се одредени разлики помеѓу традиционалното банкарство и
модерното банкарство. Направете споредба помеѓу традиционалното и модерното
банкарство:

Традиционално банкарство Модерно банкарство

9
1.4. Видови на банкарски модели

Објаснете ги различните видови на банкарски модели:

Приватно банкарство

Банкарство на големо

Банкарство на мало

Комерцијално банкарство

Корпоративно банкарство

Инвестициско банкарство

Монобанкарски систем

10
 1.5. Видови на банки

Објаснете ги различните видови на банки:

Централна банка или емисиона банка

Специјализирани или грански банки

Универзална банка

Развојна банка

Корпоративна банка

Инвестициски банки

Онлајн банки

1.6. Принципи во банкарското работење

Објаснете ги основните принципи кои постојат во банкарското работење:

Принцип на ликвидност:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

11
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Принцип на сигурност и ефикасност во вложувањето:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Принцип на профитабилност:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Принцип на транспарентност:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Принципот на солвентност:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Принцип на ажурност во работењето:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

12
 1.7. Активни и пасивни банкарски работи

Објаснете ги активните и пасивните банкарски работи

Активни банкарски работи

Пасивни банкарски работи

1.8. Извори на средства и приходи

Објаснете ги изворите на средства и изворите на приходи во банкарското

работење:

Извори на средства за банките

Извори на приходи во банкарското

работење

13
 1.9. Улогата на банките во економијата

Објаснете ја улогата и важноста на банкарската индустрија во една

економија:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

1.10. Банкарство во сенка

Објаснете што претставува банкарство во сенка. Дали мислите дека треба

да постојат институции кои работат во овој систем?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

14
 После завршување на Задача 1, студентите треба да ја разберат важноста
на банките и банкарската индустрија за економијата. Исто така, треба да можат да
ги разграничат различните видови на функции кои ги извршуваат банките и
важноста на банкарските функции. Со завршување на вежбите опфатени во Задача
1, студентите ќе имаат можност да го проверат нивното знаење за различните
видови на банкарски модели како и различните видови на банки кои може да се
сретнат во финансискиот систем. Студентите треба да стекнат компетентност во
разграничување на изворите на приходи во банкарското работење и изворите на
средства кои што ги имаат на располагање банките.

15
 2. ТЕМИ И ПРАШАЊА ЗА РАЗРАБОТУВАЊЕ (ЗАДАЧА 2)

2.1. Поим и дефиниција за централна банка

Објаснете што претставува централната банка, кои се нејзините основни

цели и која е важноста на централната банка:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

2.2. Функции на централната банка

Во своето работење, централната банка извршува бројни функции кои се

важни за функционирањето на банкарскиот систем и економијата. Објаснете ги
основните функции кои што ги извршува централната банка:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

16
 Објаснете ја функцијата на централна банка како кредитор во крајна
инстанца:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

2.3. Централна банка и монетарна политика

Централната банка е институција која е одговорна за креирање и водење на

монетарната полика во една економија. Од таа причина, се наметнува потребата
за разбирање на начинот на кој централна банка управува со монетарната
политика, како и насоката и инструментите на монетарната политика.

Објаснете ги насоките на монетарната политика:

Експанзивна монетарна политика:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Рестриктивна монетарна политика:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

17
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

2.4. Инструменти на централна банка

Објаснете ги инструментите кои ги користи централната банка при

спроведување на монетарната политика:

Инструмент на монетарната политика

Основна каматната стапка

Инструмент на монетарната политика

Стапка на задолжителни резерви

Инструмент на монетарната политика

18
 Операции на отворен пазар

2.5. Независност на централна банка

Во своето работење, централната банка треба да биде независна од

политичките влијанија за да може да ја спроведува монетарната политика. Притоа,
постојат различни индикатори за степенот на независност на централната банка.
Меѓутоа, потребата за независност е предмет на одредени критики. Од таа
причина, постојат бројни аргументи за и против независноста на централната банка.

Објаснете ги индикаторите за степенот на независност на централната банка:

Функционална независност

Институционална независност

Лична независност

Финансиска независност

19
 Објаснете ги аргументите кои ја поддржуваат независноста на централната
банка и аргументите кои се против независност:

Аргументи „ЗА“ независност Аргументи „ПРОТИВ“ независност

Со цел реализирање на барањата во Задача 2, студентите треба да се имаат

здобиено со знаење кое би овозможило да ја разберат улогата на центраната банка
при спроведување на монетарната политика. Студентите треба да бидат во
можност да дискутираат за потребата на независност на централната банка како и
степенот на независност.

20
 3. ТЕМИ И ПРАШАЊА ЗА РАЗРАБОТУВАЊЕ (ЗАДАЧА 3)

3.1. Управување со ризици во банкарското работење

Улогата на финансиски посредници во економијата и самата природа на

активностите и производите на банките создаваат можност за појава на одредени
ризици во банкарското работење. Со цел намалување или елиминирање на
можноста за појава и последиците од овие ризиците, банките треба да воспостават
адекватен систем за управување со ризици.

Објаснете ја потребата и важноста на системите и процесите за управување

со ризици:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

3.2. Видови на ризици

Понудата на широк спектар на финансиски производи и услуги заедно со

дерегулацијата, глобализацијата и развојот на технологијата довеле до појава на
бројни ризици во работењето на банките. Дефинирајте ги основните ризици кои
постојат во банкарското работење.

Кредитен ризик:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

21
 Ликвидносен ризик:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Ризик на каматни стапки:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Валутен ризик:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Оперативен ризик:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Пазарен ризик:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

22
 Управувањето со кредитниот ризик наметнува потреба за дефинирање и
имплементирање на соодветни методи и модели за евалуација на кредитните
барања, односно за оценка на кредитната способност на кредитобарателите.
Објаснете некои од моделите кои можат да се користат при оценка на кредитната
способност:

ЛАПП методот

КАМПАРИ методот

5К моделот

Пет П моделот

23
 Објаснете некои од основните причини кои можат да доведат до појава на
ликвидносен ризик:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Објаснете ги различните извори преку кои може да настане ризикот на

каматни стапки:

Ризик на рочна неусогласеност:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Ризик од кривата на принос:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Базен ризик:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Опциски ризик:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Ценовен ризик:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

24
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Со завршување на Задача 3, студентите треба да ја имаат разберено

важноста на процесот на управувањето со ризици во банкарското работење.
Имено, треба да се разберат причините кои се одговорни за појава на ризиците како
и влијанието на ризиците на различните активности во банкарското работење. Исто
така, студентите треба да разберат дека управувањето со ризици е процес кој ги
опфаќа сите ризици истовремено, притоа дефинирајќи соодветни техники и методи
за секој ризик. Треба да се разбере дека потребата за управување со сите ризици
е поради нивната меѓусебна поврзаност, па, така, негативните последици од
појавата на еден ризик можат да доведат до појава на друг ризик.

25
 4. ТЕМИ И ПРАШАЊА ЗА РАЗРАБОТУВАЊЕ (ЗАДАЧА 4)

4.1. Потребата и важноста на супервизијата и регулацијата во банкарското

работење

Очигледно е дека банките имаат големо влијание врз економската

активности и растот и развојот на економијата. Исто така, не треба да се игнорира
и фактот дека најголем извор за финансирање на активностите на банката се
средствата на штедачите. Поради претходното, се создала потреба за
воспоставување на соодветни правила и регулатива за контрола и надзор во
работењето на банките со цел да се елиминираат можни негативни ефекти и
последици за економијата или загуба на средствата на штедачите.

Објаснете ја разликата помеѓу регулација и супервизија:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Објаснете ја потребата за супервизија и регулација на работењето на

банките:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

4.2. Цели на банкарската супервизија и регулација

Објаснете ги целите кои треба да се постигнат преку имплементирањето на

супервизија и регулација во банкарското работење:

Заштита на банкарскиот систем:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

26
______________________________________________________________________
________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Постоење на системскиот ризик:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Заштита на штедачите:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Поради разлики во економската состојба и разлики во степенот на развој на

банкарската индустрија и финансискиот систем, може да постојат различни модели
и пристапи на супервизија. Објаснете ги различните видови на модели за
супервизија кои што можат да бидат употребени во економијата за контрола и
надзор на работењето на банките:

Корпоративно управување:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Саморегулација:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

27
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Директна државна регулација:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Покрај горенаведените модели, објаснете ги и пристапите кои постојат за

супервизија на банките:

Институционалниот пристап:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Функционалниот пристап:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Интегрираниот пристап:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Твин пикс (twin peaks) пристапот:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

28
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Со цел унифицирање на правилата, процедурите и стандардите за контрола

и надзор на работењето на банките креирани се Базелските стандарди.

Објаснете ја целта и потребата за креирање на Базелските стандарди:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Со развојот и промените кои настанале во финансиските пазари и развојот на

нови финансиски инструменти, како и настанување на некои кризи, се наметнала
потребата за модификување на Базелските стандарди.

Објаснете ги трите базелски спогодби:

Базел I спогодбата:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Базел II спогодбата:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Базел III спогодбата:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
________________________________________________________________

29
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Посочете ги предностите и недостатоците на секој од Базелските стандарди:

Предности Слабости
Базел I

Базел II

Базел III

За да се врати довербата во банкарскиот систем, да се спречи повлекувањето

на депозитите поради шпекулативни причини и да се заштитат средствата на
штедачите креирани се неколку инструменти. Еден од тие инструменти е фондот за
осигурување или гарантирање на депозитите.

Објаснете ги целите кои треба да се постигнат со фирмирање на фондот за

осигурување на депозитите:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

30
 Поради кои причини е креиран фондот за осигурување на депозити?
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Објаснете ги имплицитниот и експлицитниот систем за осигурување на

депозити:

Имплицитен систем за осигурување на

депозити

Експлицитен систем за осигурување на

депозити

Наведете ги основните разлики помеѓу имплицитниот и експлицитниот

систем за осигурување на депозити:

Карактеристика Имплицитен систем Експлицитен систем

Постоење на правила и
процедури за
спроведување на
заштитата на депозитите

31
Обврска за заштита на
депонентите

Степен на заштита

Ex ante финансирање

Финансирање во случај
на пропаѓање на банките

За дискусија: Дали во случај на пропаѓање на некоја банка, државата треба да ги

троши парите на даночните обврзници за да ги заштити штедачите?

Објаснете што претставува CAMELS системот и за што се употребува:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Објаснете ги факторите на CAMELS системот преку кои се оценува

работењето на банките:

Капитал:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Квалитет на средствата:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

32
 Менаџмент:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Заработка:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Ликвидност:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Чувствителност на пазарен ризик:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Со завршување на Задача 4, студентите треба да бидат во можност да ги

разликуваат поимите регулација и супервизија на банкарската индустрија. Исто
така, студентите треба да ги разберат потребите за супервизија како и потребата
за постоење на заеднички стандарди во работењето на банките. Треба да се
разберат и основите на различните Базелски спогодби и потребата за нивно
модификување. Студентите треба да ја разберат важноста и потребата за
постоење на системи за заштита, односно гаранција на депозитите на штедачите.

33
 5. ТЕМИ И ПРАШАЊА ЗА РАЗРАБОТУВАЊЕ (ЗАДАЧА 5)

5.1. Видови на производи и услуги кои ги нудат банките

Со започнување на дерегулацијата и зголемување на степенот на

глобализација, банките биле соочени со нови можности, меѓутоа и со зголемено
ниво на конкуренција. Со цел да ја задржат својата конкурентност и да ги зголемат
своите профити, банките развиле голем број на различни финансиски производи и
услуги. Покрај наведените причини, исто така, и промената во преференците и
потребите на клиентите довеле до проширување на палетата на производи и услуги
што ги нуди банкарската индустрија.

Наведете ги основните производи кои ги нудат банките и објаснете ги

основните видови на сметки:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

5.2. Каматни стапки во банкарското работење

Главниот извор на приходи и главниот расход на банките се каматните

стапки. Па, така, постојат неколку основни видови на каматни стапки кои можат да
се сретнат во банкарското работење. Поради важноста на каматните стапки се
наметнува потребата за нивно разбирање.

Објаснете ги каматните стапки кои можат да се сретнат во работењето на

банките:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

34
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

5.3. Производи за штедење

За да можат да ги реализираат своите активности, банките треба да ги

привлечат штедачите. Банките треба да развијат и понудат производи поради кои
штедачите би биле мотивирани да ги чуваат своите средства во банките. За да ги
привлечат средствата на штедачите, банките нудат различни видови на депозити.

Објаснете ги карактеристиките и разликите помеѓу основните видови на

депозити:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

35
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

5.4. Кредитни производи

Средствата кои банката ги прибира од штедачите се насочени кон

реализирање на функцијата на кредитирање. Имено, банките со средствата од
депозитите пласираат кредити и соодветно заработуваат приходи. За да ги
задоволат различните потреби на исти и различни клиенти, банките во својата
понудат имаат голем број на кредитни производи кои имаат различни
карактеристики.

Објаснете ги основните елементи на кредитните производи:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

36
 Објаснете што претставува амортизација и што претставува амортизационен
план и елементите на амортизациониот план:

Амортизација:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Амортизационен план:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Објаснете што претставува негативната амортизација:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

37
 Објаснете ја потребата од залог (колатерал) за банката и кои инструменти се
прифатиливи како залог од страна на банката:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Како би ги категоризирале кредитните производи?

Категорија на кредити Видови на кредити
Кредит со обезбедување
Кредит без обезбедување
Отворена кредитна линија
Затворен кредит
Краткорочни кредити
Среднорочни кредити
Долгорочни кредити
Ненаменски кредити
Наменски кредити
Кредит за купување недвижен
имот
Кредит за купување автомобил
Потрошувачки кредит (за
купување во продавници)

Кредити со променлива каматна стапки

Кредити со фиксна каматна стапка

Кредити со фиксна и променлива
каматна стапка

38
 Објаснете што претставуваат кредитните картички:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Објаснете некои од видовите на кредитни картички:

1.____________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

2.____________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Објаснете ги различните видови на годишна процентуална стапка кај

кредитните картички:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Наведете ги основните видови на станбени кредити кои може да бидат

понудени од страна на банките:
• ______________________________________________________________
• ______________________________________________________________
• _______________________________________________________________
• _______________________________________________________________
• _______________________________________________________________
• ________________________________________________________________

39
 Објаснете ги карактеристиките на секој вид на станбен кредит:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Кој од наведените видови на станбени кредити не го нудат банките во

Македонија?

40
 5.5. Процесот на одобрување на кредити

За да можат успешно да се справат со кредитниот ризик, банките треба да

имаат воспоставено соодветен систем за управување со ризиците. Составен дел
од управувањето со кредитниот ризик е и креирање и имплементирање на
соодветни процеси за обработка и одобрување на кредитните барања. Па, така,
креирањето и имплементирањето на соодветна рамка за управување со
кредитниот ризик, подразбира и дефинирање на процес за одобрување на кредити.
Објаснете ги чекорите кои се опфатени во процесот на одобрување на
кредити:
Предквалификација:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Кредитна апликација:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Процесирање на апликацијата:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Анализа на кредитната апликација:

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Кредитна одлука:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Проверка на квалитетот:

41
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Исплаќање на кредитот:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Сервисирање на кредитот:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Наведете кои информации се потребни во првите два чекори од процесот на

одобрување на кредити:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Објаснете ги факторите кои се земаат предвид при анализа на кредитната

апликација:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

42
______________________________________________________________________

Објаснете некои од причините поради кои банката може да го одбие

кредитното барање, односно да не го одобри кредитот на клиентот:
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

Со комплетирање на Задача 5, студентите треба да имаат познавање за

различните видови на производи и услуги кои што ги нудат банките на своите
клиенти. Исто така, студентите треба да бидат запознаени и со различните видови
на каматни стапки кои се составен дел од кредитните и депозитните производи.
Покрај каматните стапки, студентите треба да ја знаат и разликата помеѓу
амортизација и амортизационен план, како и нивната важност како составен дел на
кредитните производи.

43