[1]

ΕΜΠΡΟΘΕΤΟΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ

(Βιβλίο Αρχαίων Β’ Γ/σίου,σ.133-134)

Ας θυμηθούμε τους κύριους όρους μιας πρότασης:

1.

2.

3.

4.

Σε κάθε πρόταση ,όπως ήδη γνωρίζετε από τα Νέα Ελληνικά, εκτός από
τους κύριους όρους του Ρήματος (και τους αντίστοιχους των
απαρεμφάτων και των μετοχών) υπάρχουν και άλλες λέξεις ,οι οποίες
συμπληρώνουν και αποσαφηνίζουν τους κύριους όρους της Π.

Αυτές οι λέξεις ονομάζονται προσδιορισμοί ή δευτερεύοντες όροι.

Είδη προσδιορισμών
(Δείτε τον πίνακα της σ.111, στο Βιβλίο της Β’ Γ/σίου)

Υπάρχουν 2 βασικές κατηγορίες προσδιορισμών:

α. Οι ονοματικοί: προσδιορίζουν τους ονοματικούς όρους της
πρότασης, π.χ. το Υ, Α, Κ.
(Θα μιλήσουμε αργότερα σχετικά με αυτούς.)
β. Οι επιρρηματικοί: προσδιορίζουν το Ρ ή άλλα ρηματικά στοιχεία
μιας πρότασης, π.χ. ένα απαρέμφατο ή μια μετοχή.

Πρόταση : Κύριοι όροι + Προσδιορισμοί

Προσδιορισμοί: α)Ονοματικοί
β)Επιρρηματικοί

Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί
(Βλέπε σ.132-133 , Βιβλίου Αρχαίων Γ’ Γ/σίου)
Είναι επιρρήματα ή άλλες λέξεις που λειτουργούν στην πρόταση σαν
επιρρήματα.
Οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί χαρακτηρίζονται ανάλογα:
Α) με τη μορφή τους και
Β)τη σημασία τους.
 [2]

Ως προς τη μορφή τους ,δηλαδή πώς εκφέρονται (= με τι μέρος του λόγου

εκφράζονται ) υπάρχουν τα εξής είδη επιρρηματικών προσδιορισμών:

1.επιρρήματα (επιρρηματικοί προσδιορισμοί)

2. πλάγιες πτώσεις (πτώση και τι φανερώνει ,π.χ. γενική του χρόνου)
3.επιρρηματικές μετοχές(αιτιολογική, τροπική…)
4.δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις (αιτιολογική, τελική…)
5.απαρέμφατα (του σκοπού , της αναφοράς…)
6.επιρρηματικά κατηγορούμενα
7. προθετικά σύνολα (εμπρόθετες φράσεις, που ονομάζονται
<<εμπρόθετοι επιρρηματικοί προσδιορισμοί>>).
[3]
 [4]

Ως προς τη σημασία τους (δηλαδή τι σημαίνουν) υπάρχουν τα εξής είδη:

Αυτοί που δηλώνουν:

1.τόπο (εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου…)

2.χρόνο
3.τρόπο
4.μέσο ή όργανο
5.συνοδεία
6.αιτία
7.σκοπό
8.αποτέλεσμα
9.αναφορά
10.ποσό
11.όρο ή προϋπόθεση
12.εναντίωση ή παραχώρηση
13. την υπεράσπιση
14. την εναντίωση

Εμπρόθετοι επιρρηματικοί προσδιορισμοί

Ήδη έχουμε μιλήσει για τις επιρρηματικές μετοχές και αργότερα θα μιλήσουμε
για τις επιρρηματικές προτάσεις και τους υπόλοιπους επιρρηματικούς
προσδιορισμούς.

Τώρα ,θα εξετάσουμε το πιο συνηθισμένο είδος τους :

τους εμπρόθετους επιρρηματικούς προσδιορισμούς.
 [5]

Τρόπος εκφοράς (πώς σχηματίζονται): πρόθεση + όνομα ή αντωνυμία

σε πλάγια πτώση,

π.χ. περί εἰρήνης,

ὑπέρ πίστεως,
μετά ταῦτα,
πρός πέτρᾳ
ἐν τούτοις
Σύν Ἀθηνᾷ

Δείτε την ανάλογη περίπτωση στα Νέα Ελληνικά , π.χ. για τον Γιάννη

Είδη:
Ως προς τη σημασία τους οι εμπρόθετοι επιρρηματικοί
προσδιορισμοί μπορεί να είναι:
1.του τόπου( και να φανερώνει στάση ή κατεύθυνση ή
προέλευση ή απομάκρυνση ή δια μέσου)
2.του χρόνου
3.της αιτίας
4.του σκοπού
5.της αναφοράς
6.της εναντίωσης
7.της υπεράσπισης
8.του μέσου
9.του σκοπού
10.της συνοδείας
 [6]

Προθέσεις της Αρχαίας Ελληνικής :

Κύριες: εἰς, ἐν, ἐκ ή ἐξ, πρό, πρός, σύν, ἀνά, κατά ,διά, άπό,
ὑπό, ὑπέρ, μετά, παρά, περί, ἀμφί, ἀντί, ἐπί.
Εκτός από αυτές υπάρχουν και οι καταχρηστικές
δίφθογγοι , οι οποίες είναι: ἄχρι, μέχρι, ἄνευ, χωρίς, πλήν,
ἕνεκα, ή ἕνεκεν.
ΠΡΟΣΟΧΗ! Οι καταχρηστικές κάποιες φορές μπαίνουν
μετά τη λέξη ,που σχηματίζουν τον εμπρόθετο
προσδιορισμό
π.χ. τιμῆς ἕνεκεν

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1.Να κάνετε την άσκηση 10 του βιβλίου της Γ’ τάξης, σ.13.(σχολείο)

2.Να βρείτε το είδος των εμπρόθετων επιρρηματικών προσδιορισμών :

(Θα σας βοηθήσει η μετάφραση καθώς και τα είδη των προσδιορισμών που
αναφέρονται πιο πάνω).
α) του κειμένου της σ.8:

ἐν Ἰλίῳ:

ἐν τοῖς (πρώτοις) χρόνοις:

παρά τῶν θεῶν:

β) του κειμένου της σ.14:

ὑπέρ μεγίστων:

ὑπέρ καλλίστων:

περί αὑτῶν:

διά τήν φύσιν:

διά τήν ἀρετήν:

ἐπ’αυτόῖς:

ἐν τῷ πολέμῳ:
 [7]

Ὥστε προσήκει ἡγεῖσθαι τούτους εὐδαιμονεστάτους, οἵτινες

κινδυνεύσαντες ὑπέρ μεγίστων καί καλλίστων ἐτελεύτησαν
τόν βίον οὕτω, οὐκ έπιτρέψαντες τῇ τύχῃ περί αὑτῶν,
οὐδ’ἀναμείναντες τόν αὐτόματον θάνατον, ἀλλ’ἐκλεξάμενοι
τόν κάλλιστον. Καί γάρ τοι αἱ μέν μνῆμαι αὐτῶν ἀγήρατοι,
αἱ δέ τιμαί ζηλωταί ὑπό πάντων ἀνθρώπων· οἵ πενθοῦνται μέν
ὡς θνητοί διά τήν φύσιν, ὑμνοῦνται δέ ὡς ἀθάνατοι διά την
ἀρετήν. Καί γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ, καί ἀγῶνες ῥώμης
καί σοφίας και πλούτου τίθενται ἐπ’αὐτοῖς, ὡς τούς
τετελευτηκότας ἐν τῷ πολέμῳ καί τούς ἀθανάτους ὄντας
ἀξίους τιμᾶσθαι ταῖς αὐταῖς τιμαῖς. Ἐγώ μέν οὖν καί μακαρίζω
αὐτούς τοῦ θανάτου καί ζηλῶ, καί οἶμαι τούτοις μόνοις
ἀνθρώπων κρεῖττον εἶναι γενέσθαι, οἵτινες , ἐπειδή ἔτυχον
θνητῶν σωμάτων, κατέλιπον ἀθάνατον μνήμην διά την ἀρετήν
αὑτῶν.

3) Να αναγνωρίσετε συντακτικά τα απαρέμφατα του κειμένου:

ἡγεῖσθαι :

τιμᾶσθαι : (σχολείο)

κρεῖττον εἶναι : (σχολείο)

γενέσθαι :

4)Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις μετοχές του κειμένου:

Κινδυνεύσαντες:

οὐκ έπιτρέψαντες:

ἀναμείναντες:
 [8]

ἐκλεξάμενοι:

τούς τετελευτηκότας:

ὡς ὄντας:

5.Να συντάξετε όλους τους όρους των προτάσεων/φράσεων

του κειμένου:

Α. προσήκει (ἡμᾶς ) ἡγεῖσθαι τούτους εὐδαιμονεστάτους

Β. οἵτινες ἐτελεύτησαν τόν βίον οὕτω

Γ. αἱ μνῆμαι ( εἰσί ) ἀγήρατοι καί ζηλωταί

Δ. οἵ πενθοῦνται μέν ὡς θνητοί διά τήν φύσιν, ὑμνοῦνται δέ

ὡς ἀθάνατοι διά την ἀρετήν.

Ε. τούς τετελευτηκότας ἐν τῷ πολέμῳ καί τούς ἀθανάτους

ὡς ὄντας ἀξίους τιμᾶσθαι

Στ. . Ἐγώ μακαρίζω αὐτούς καί ζηλῶ

Ζ. οἵτινες ἔτυχον (θνητῶν) σωμάτων, κατέλιπον (ἀθάνατον)

μνήμην διά την ἀρετήν .
[9]