DEFINICJA RYNKU

¾ Wg W. Wrzoska: rynek to ogół stosunków

zachodzących między podmiotami uczestniczącymi
w procesach wymiany. Tymi podmiotami są
sprzedawcy i nabywcy, którzy reprezentują podaż,
popyt, a także wzajemne relacje między nimi.
¾ Wg L. Balcerowicza – rynek to szczególny mechanizm
koordynacji zamierzeń i działań dostawców oraz
odbiorców danego dobra, kiedy dochodzi do uzgodnień
między nimi bez odgórnego, szczegółowego
kierowania. Rynek istnieje tylko wtedy, gdy ludzie
mają w gospodarce szeroki zakres wolności.
 Rynek w ujęciu ekonomicznym
- stosunki wymienne, znajdujące wyraz
w transakcjach kupna - sprzedaży między dostawcami
i odbiorcami, których decyzje kształtują podaż, popyt
i ich wzajemne relacje.
Rynek jest wtedy miejscem wymiany, gdy:
• nabywcy odczuwają potrzebę zakupu, którą są skłonni
zaspokoić,
• nabywcy posiadają środki pieniężne,
• sprzedawcy posiadają produkty i chcą je sprzedać,
• nabywcy akceptują ceny sprzedawców.
 Proces analizy rynku
Obserwacja rzeczywistości rynkowej

Stwierdzenie współwystępowania zjawisk i

ustalenie zależności przyczynowo-skutkowych

Zbudowanie modelu

Przewidywanie przyszłości
 Główne funkcje rynku
(według T. Sztuckiego)
informowanie dostawców i nabywców o ofercie
towarowej i chłonności rynku na towary i usługi,
wyrównywanie poziomów i struktury podaży i popytu
za pomocą cen równowagi,
alokacja, czyli przemieszczanie zasobów pracy,
środków produkcji i kapitałów do dziedzin
gospodarczych i rodzajów działalności o wysokim
stopniu efektywności i zyskowności,
pobudzanie przedsiębiorczości i innowacyjności przez
wyzwania i zagrożenia lokalnej, krajowej i światowej
konkurencji,
Główne funkcje rynku
(według T. Sztuckiego)
weryfikacja prawidłowości decyzji
i działalności produkcyjnej, handlowej i usługowej
przedsiębiorstw poprzez udzielanie bądź odmowę
akceptacji ze strony nabywców,
motywacja pracy i wykorzystywania kapitału
w działalności przedsiębiorczej jako źródeł
uzyskiwania dochodów i zaspokajania potrzeb na
coraz wyższym poziomie,
stymulowanie rozwoju gospodarczego kraju i jego
powiązań z gospodarką światową.
 Cechy systemu rynkowego
swoboda wchodzenia na rynek i prowadzenia działalności
zgodnej z ustanowionymi normami prawnymi
i przepisami administracyjnymi,
przewaga przedsiębiorstw prywatnych nad państwowymi,
regulacyjne i weryfikacyjne oddziaływanie rynku na
podaż, popyt i ceny,
powszechna konkurencja, zwalczanie i przeciwdziałanie
praktykom monopolistycznym,
ograniczona ingerencję państwa w funkcjonowanie
przedsiębiorstw,
 Cechy systemu rynkowego
stwarzanie przez państwo jednolitych
i powszechnych zasad i rozwiązań systemu finansowego,
celnego, czasu pracy, warunków bhp oraz innych
unormowań i świadczeń dla państwa, świadczeń
i powinności pracodawców i pracobiorców,
swoboda eksportu i importu dóbr i usług (z wyjątkiem
tych, które wymagają uzyskiwania zgody lub
koncesjonowania),
inicjowanie i sprzyjanie przez państwo
przedsiębiorczości, popieranie ochrony własności
prywatnej i indywidualnych dochodów uzyskiwanych
z pracy i wszelkich rodzajów działalności podstawowej
i pomocniczej,
 Cechy systemu rynkowego
sprawowanie przez państwo ochrony interesów
producentów oraz controlling, monitoring,
a nawet karanie tych podmiotów, które
prowadzą nierzetelną i nieuczciwą działalność,
określanie i realizowanie przez państwo polityki
nastawionej na rozwój gospodarczy kraju, dosto-
sowanie do współpracy gospodarczej z Europą,
ułatwianie wdrożeń najlepszych światowych
rozwiązań oraz sprostanie nowym wymogom
wobec środowiska naturalnego.
 Kryteria podziału rynku:
1. Kryterium przestrzeni:
– rynek lokalny,
– rynek regionalny,
– rynek krajowy,
– rynek zagraniczny,
– rynek międzynarodowy.
2. Kryterium kanałów rynku:
– rynek zbytu,
– rynek skupu,
– rynek hurtowy,
– rynek detaliczny,
 Kryteria podziału rynku:

3. Kryterium przedmiotu obrotu:

– rynek dóbr konsumpcyjnych,
– rynek dóbr produkcyjnych,
– rynek usług.
 Kryteria podziału rynku:
4. Kryterium dostępu:
─ rynek potencjalny – zbiór konsumentów, którzy wykazują
znaczące zainteresowanie daną ofertą rynkową,
─ rynek dostępny –zbiór konsumentów, którzy są
zainteresowani, mają wystarczającą siłę nabywczą (dochód)
oraz dostęp do danej oferty rynkowej,
─ kwalifikowany rynek dostępny – zbiór konsumentów
zaintereso-wanych, z dochodem, dostępem i kwalifikacjami
(cechami) stosownymi do danej oferty rynkowej,
─ rynek działania (rynek docelowy) – ta część kwalifikowanego
rynku dostępnego, na której przedsiębiorstwo chce zaistnieć,
─ rynek spenetrowany – zbiór konsumentów, którzy nabyli już
produkt
Podmioty rynku:

Gospodarstwa domowe
Gospodarstwa rolne
Przedsiębiorstwa
Bank centralny
Banki komercyjne
Giełda
Instytucje państwowe (administracja
państwowa oraz władze lokalne)
 Podaż
– zaoferowana przez producentów,
dystrybutorów, sprzedawców wielkość
określonych produktów określonym nabywcom,
przy określonej cenie.

Wyraża ujawnione przez sprzedawców zamiary

sprzedaży określonej ilości dóbr (usług) w da-
nych warunkach i po danej cenie.
 Czynniki wpływające na podaż
ze strony przedsiębiorstw

okres, jaki upływa od chwili zgłoszenia przez odbiorców

zapotrzebowania i związanej z nim motywacji,
liczba dostawców oraz ich zdolności produkcyjne,
możliwe do uzyskania środki finansowe oraz zasady ich
uzyskiwania,
materialne i pozamaterialne zainteresowanie zwiększaniem
produkcji (podaży) stwarzane przez system zarządzania
przedsiębiorstwem,
ruchliwość i elastyczność substytucji czynników produkcji
w gospodarce,
warunki uzyskania potrzebnego do zwiększenia podaży
zaopatrzenia produkcyjnego,
koszt krańcowy produkcji
Czynniki wpływające na podaż
ze strony odbiorców (popytu)

popyt reprezentowany przez

odbiorców,
cena.
 Czynniki determinujące podaż
można inaczej podzielić na:

1. czynniki materialno-rzeczowe (to głównie

zasoby kapitału trwałego oraz zasoby
czynników wytwórczych) – związane
z realną sferą działalności gospodarczej;
określają fizyczne możliwości tworzenia
podaży oraz dokonywania zmian w jej
wielkości i strukturze; decydują o podaży
dóbr i usług oraz podaży pracy, nie mają
wpływu na podaż pieniądza;
 Czynniki determinujące podaż
można inaczej podzielić na:

2. czynniki ekonomiczne (ceny i popyt) –

związane ze sferą regulowania procesów
gospodarczych; decydują o skłonnościach
sprzedawców do tworzenia sprzedaży
i oferowania nabywcom produktów; mają
wpływ na podaż pieniądza.
 Rodzaje podaży
1. Ze względu na przedmiot podaży:
– podaż produktów,
– podaż usług,
– podaż pracy,
– podaż pieniądza.
 Rodzaje podaży

2. Ze względu na skalę podaży:

– podaż globalna (zagregowana)
– podaż cząstkowa (w aspekcie
przedmiotowym lub podmiotowym)
 Źródła podaży:

ÖProdukcja przemysłowa,
ÖProdukcja rolna,
ÖRezerwy towarowe,
ÖDziałalność usługowa.
 Popyt
wielkość zakupów produktów, która
byłaby dokonana przez określoną grupę kon-
sumentów na określonym obszarze, w okre-
ślonym czasie, w określonym otoczeniu
marketingowym i przy zastosowaniu określo-
nego programu marketingowego, czyli wiel-
kość zapotrzebowania na dany towar, zgłasza-
na przez konsumentów przy określonej cenie.
 Czynniki wpływające na popyt

¾ dochody, ich wielkość i zróżnicowanie w gospo-

darstwach domowych,
¾ potrzeby, wymagania, gusta, preferencje i upodo-
bania konsumentów,
¾ liczba konsumentów,
¾ struktura demograficzna,
¾ struktura społeczno-zawodowa,
¾ skłonności do oszczędzania (lub wydatkowania
pieniędzy) oraz do korzystania z kredytu.
 Czynniki wpływające na popyt można
inaczej podzielić na:

¾ czynniki demograficzne ,
¾ czynniki ekonomiczne,
¾ czynniki psychosocjologiczne.