Projekty AVT

Płytka
testowa
kursu 3510
AVR
Podczas nauki programowania oraz przy zdarzyć się podczas testów. W podstawce przez programator ISP, a drugie przez
budowaniu układów prototypowych bar- można też umieścić układ ATmega324. interfejs JTAG. Wykorzystano standardo-
dzo przydatnym narzędziem jest płytka Z mikrokontrolerem połączony jest we złącza 2x5 pinów. Dysponując zarówno
testowa. Dzięki niej łatwo można podłą- rezonator kwarcowy wraz z towarzyszą- programatorem ISP, jak i JTAG, należy
czyć do mikrokontrolera programator oraz cymi mu kondensatorami. Rezonator ten pamiętać, aby nie podłączać ich do płytki
różne układy peryferyjne. Prezentowana może być źródłem sygnału zegarowego dla w tym samym czasie. Do mikrokontrolera
płytka testowa pozwoli zrealizować przy- mikrokontrolera, znacznie dokładniejszym podłączony jest także przycisk RESET,
kłady prezentowane w kolejnych odcin- i stabilniejszym niż wbudowany generator który ściągając podciągnięty wewnętrznie
kach kursu AVR, a także wiele własnych RC. Częstotliwość rezonansowa rezona- do plusa pin /RESET, pozwala na zerowa-
projektów. tora wynosi 16 MHz i jest najwyższą, nie układu.
z jaką może pracować ATmega32. Nie ma Płytka wyposażona jest w osiem diod
Opis układu przeszkód, aby użyć rezonatora o innej, świecących, sterowanych od strony anod.
Schemat płytki testowej przedstawiony jest niższej częstotliwości. Oczywiście będzie Użytkownik ma do nich dostęp poprzez
na rysunku 1. Założeniem podczas projek- to wymagało odpowiedniego dostosowania złącze o nazwie LED. Skorzystać można
towania płytki było, aby do mikrokontro- pisanych programów. też z trójkolorowej diody za pomocą złącza
lera na stałe podłączone były tylko podsta- Do mikrokontrolera podłączonych jest RGB.
wowe elementy umożliwiające jego pracę sześć złączy. Na czterech z nich wyprowa- Do wyświetlania danych można wyko-
i programowanie. Wszelkie inne układy dzone są końcówki we/wy poszczególnych rzystać standardowy wyświetlacz zgodny
użytkownik doda, łącząc przewodami piny portów, a także masa i plus zasilania. z HD44780. Sterować można nim zarówno
odpowiednich złączy. Dwa złącza służą do programowania: jedno 4-, jak i 8-bitowo poprzez złącze LCD.
Zasilanie płytki może odbywać się na
dwa sposoby: przez gniazdo microUSB
lub zasilacz o napięciu 8–12V podłączany
do złącza ZAS. W zależności od wybra-
nego źródła napięcia trzeba odpowiednio
ustawić jumper JP1. Napięcie z gniazda
microUSB podawane jest bezpośrednio
do układu, a w przypadku złącza ZAS jest
stabilizowane układem 7805 (U8). Główne
napięcie zasilające VCC, napięcie zasilają-
ce przetwornik A/C mikrokontrolera (koń-
cówka AVCC) oraz wyjście napięcia odnie-
sienia (końcówka AREF) są filtrowane
za pomocą odpowiednich kondensatorów,
a AVCC dodatkowo z użyciem dławika.
Wszystkie układy płytki z wyjątkiem karty
SD zasilane są napięciem 5V. Karta zasila-
na jest przez dodatkowy stabilizator 3,3V.
Sercem płytki jest mikrokontroler
ATmega32, umieszczony w podstawce.
Dzięki niej można łatwo wymienić układ
w przypadku jego uszkodzenia, co może

Elektronika dla Wszystkich Styczeń 2016 17

 10k VCC
3 1 U3 VCC BC857

8
U7 BC857 BC857
4 2 9 33 R36 T4

2k2
VCC T1 T2 T3

R17

2k2
2k2

R15
2k2
R16

R14
RESET (ADC7)PA7
Rys. 1
EEPROM 3 VCC
RESET 34 1 2 WP BC857
(ADC6)PA6 1 2
35 3 4
(ADC5)PA5 3 4 1 R10 2k2

10k
R37
36 5 6 CS R11 2k2
(ADC4)PA4 5 6 5 2
16 MHz 37 7 8 SI SO R12 2k2 R13 2k2
(ADC3)PA3 6

22p
C1
12 38 9 10 SCK

EEPROM
Array
XTAL2 (ADC2)PA2 7
39 VCC 10k HOLD

3
8
5
3
8
5
3
8
5
3
8
5

Q1 (ADC1)PA1 GND DISP1 DISP2 DISP3 DISP4

PORT A VCC

4
40
(ADC0)PA0 R38 25LC080SN

DP
DP
DP
DP

C2
22p
COM
COM
COM
COM
13 8
XTAL1 (SCK)PB7 ISP VCC
7 1 2
(MISO)PB6
6 3 4 1 2
(MOSI)PB5 MOSI VCC

a
b
c
d
e
f
g
a
b
c
d
e
f
g
a
b
c
d
e
f
g
a
b
c
d
e
f
g

1 BLUE LED_DISP

7-SEG_SA52-11
7-SEG_SA52-11
7-SEG_SA52-11
7-SEG_SA52-11

5 5 6 5 4*4 8 x 680
(SS)PB4 RST GND

7
6
4
2
1
9
7
6
4
2
1
9
7
6
4
2
1
9
7
6
4
2
1
9

4 7 8 7 3

10
10
10
10

(AIN1/OC0)PB3 SCK N.C. R20 2 1 2 R2

Projekty AVT

2
4
3 9 10 9 GREEN 3 4 R3
(AIN0/INT2)PB2 MISO
2 R21 3 5 6 R4
(T1)PB1 VCC
100n 1 PORT B GND 7 8 R5
(T0/XCK)PB0 4

LED_RGB
C3 32 29 R22

1
3
AREF (TOSC2)PC7 RED 9 10 R6
28 11 12 R7

RGB
(TOSC1)PC6 3 x 680
31 27 R8
GND (TDI)PC5 1 4*2
11 26 TCK VCC R9
GND (TDO)PC4 3 2*2
25 1 2 TDO GND
(TMS)PC3 5 8 S1 S2 S3 S4
24 3 4 TMS N.C.
(TCK)PC2 9 6 3 1 3 1 3 1 3 1
23 5 6 TDI RST U8 7805TV
(SDA)PC1 ZAS-1 4 2 4 2 4 2 4 2
22 7 8 1 3
(SCL)PC0 JTAG VI VO
9 10

+
VCC VCC 1 2 2 x 100n C16
10 VCC 100n C1+ V+ GND S5 S6 S7 S8

2
21 PORT C 6 3 1 3 1 3 1 3 1
(OC2)PD7 V- C8 C9 100n C20
30 20 KEYB 4 2 4 2 4 2 4 2
AVCC (ICP)PD6 C10 3 C1-
L1 10uH 19 ZAS-2 100u 1 2
(OC1A)PD5
18 1 2 VCC
100n 4 C2+
U9 3 4
C15 C17 (OC1B)PD4 DB9 1 JP1 S9 S10 S11 S12
17 3 4 5 6
100n (INT1)PD3 SERIAL 2 3 1 3 1 3 1 3 1
16 5 6 7 8
100n (INT0)PD2 2 1
C11 5 C2-
1 MICRO_USB 3 VCC 4 2 4 2 4 2 4 2
15 7 8
(TXD)PD1 4 3 11 14 2 6 VUSB LED9
14 9 10 T1IN T1OUT
(RXD)PD0 10 7 3 7 D-
T2IN T2OUT S13 S14 S15 S16

+
VCC 12 13 4 8 D+ C21 C13 3 1 3 1 3 1 3 1
ATmega32 PORT D R1OUT R1IN
9 8 5 9 USBID

USB
R2OUT R2IN 4 2 4 2 4 2 4 2
680

100u
R34

GND 100n
VCC MAX3232ESE
32768Hz CON-USB-F-MICRO-B
VCC
Q2 VCC
1 2
X1 X2 2 3

R19 4k7

R18 4k7
8 5 TR Q
4k7

VCC SDA
R32

D1 R1 1k 3 6 1 2 4
U5 7
VBAT SCL R DIS
C4 3 4 U4 4k7

+
C7 DS18B20 5
NE555D 6
U1 CV THR

-
100n BAT 100p 4 VSS 7 RTC VCC R31
MFP 1 8
GND V+
CR2032
GND
DQ
VCC

MCP79410I/SN C14
CD LED1 R23 10n
R33
4k7

VCC LD117AS33TR CARD_DETECT 1 2

K
A
DB7
DB6
DB5
DB4
DB3
DB2
DB1
DB0
E
RW
RS
VO
VDD
VSS

GP3
COMMON_SW LED2 R24 3 4
IN OUT WP
C18 C19 WRITE_PROTECT 5 6

9
8
7
6
5
4
3
2
1

11

16
15
14
13
12
10
ADJ 7 AREF 7 8 VCC
100n 100n DATA_OUT LED3 R25
U10 2 9 10
DATA_IN
5 VCC LED4 R26
SCLK VCC VCC VCC
1
VCC 1 CS MISC
47k

VCC VL 8 R27 R35

14 DAT1 LED5 2
8 x 680

9 LED VS
13 2 DAT2 1 2
IO_C1 IO_L1 1 2 330

2
4
6
SG1

12 3 R28 3 OUT
+

IO_C2 IO_L2 4 3 4 3 4 LED6

P1

VDD
+

11 4 5 6 C12
IO_C3 IO_L3 3 5 6 R29
10 5 VSS1 LED7 4.7u 1
F/CM12P

IO_C4 IO_L4 6 7 8 7 8
-

VSS2 GND

1
3
5
9 10 9 10
7 8 LED8 R30 U2 TFMS5360

SD_CARD
GND TRI GP 11 12 P2
GND 10k
LCD VCC
U6 MAX3392 SD & MMC
Top www WWW.LISPOL.COM F.H.U.P. "LIS POL”
ul. Rzemieœlnicza 2
32-400 Myœlenice
Mikrokontrolery, wyœwietlacze LCD, diody LED i wiele innych E-mail: lispol@lispol.pl

Kontrastem steruje potencjometr montażo-

GND
LED_RGB

2
KEYB

4
T1

6
7
8
5
wy P2. Na płytce znajdują się także cztery

R14
R10
W4 K4

LED
7-segmentowe (plus kropka) wyświetlacze W3 K3

S12
S4

S16
R21

T2

S8
VCC
W2 K2

4
3
2
1

1
DISP1
LED. Włączenie zarówno danego wyświet-

3
R11

R15
R22
W1 K1

2
4

4
lacza, jak i danego segmentu odbywa się R20 LED1 R23

T3
R12

R16
RGB
przez podanie stanu niskiego na odpowied- B G

S11

S15
S3
LED2 R24

S7
nie piny złącza LED_DISP.

1
GND R

T4

3
R17

DISP2
LED_DISP LED3 R25

2
Na płytce znajduje się układ MCP79410

4
R13
C B

będący układem zegara czasu rzeczywiste- D A

R8 R26

S10
LED4

S14
S2

S6
E 1
R7

go (RTC). Podtrzymywany jest on z typo-

1
3

3
F 2
R9 LED5 R27

wej baterii CR2032. RTC pozwala na eks-

2
4

4
G 3
R6

DISP3
. 4
R5

perymenty z odmierzaniem czasu, a także

LED6 R28

S13
R4

S1

S5

S9
SERIAL

z obsługą szyny I2C, z której układ korzy-

1
TX RX

3
R3 LED7 R29
GND VCC
R2
sta do komunikacji z mikrokontrolerem. LED8 R30

transportation for
direction of pcb
Szyna ta oraz pin MFP, służący do sygna-

wavesoldering
DISP4

C18
2,54

U10
lizacji alarmu lub wyprowadzania sygnału
zegarowego, dostępne są na złączu RTC.
DB9

9
5
C19

Kolejnym układem umieszczonym

C12
U2
C8
C11
na płytce jest EEPROM typu 25LC080, U3

C9
o pojemności 8 kilobitów. Tutaj wykorzy-

C10
U9
stana jest szyna SPI. Na złącze EEPROM
F09

R35
R31
6
1

wyprowadzone są linie danych i zegara C14

SPI (SI, SO, SCK), wyboru układu (/CS –

R32

C15
3

1
chip select), zabezpieczenia przed zapisem
U5
PORTD

RESET
(/WP – write protect) i wstrzymywania

C3
PD0 PD4
PD1 PD5
komunikacji (/HOLD).
4

2
PD2 PD6

C17
Łączność mikrokontrolera z innymi PD3 PD7
C1

GND VCC
urządzeniami, np. komputerem, poprzez
P1

PORTC
C2

port szeregowy, zapewnia popularny kon-

U6
PC0 PC4
Q1

PC1 PC5

L1
werter napięć MAX3232 w typowej kon- PC2 PC6

figuracji. Niskonapięciowe linie danych PC3 PC7

GND VCC
są dostępne na złączu SERIAL. Linie PORTB
standardu RS232 wyprowadzone są na PB0 PB4

standardowe złącze DB9 typu żeńskie-

PB1 PB5
C5
C6

PB2 PB6
go. Do podłączenia do portu szeregowego PB3 PB7
D1
komputera wystarczy więc zwykły kabel GND VCC Q2 SD_CARD
DI CLK
P2
LED9 R34

PORTA
szeregowy (nie null-modem). W przypad-
BAT
C13

R1

PA0 PA4 CS DO
R37
C7
C21

R19
U1

ku braku takiego portu, co jest obecnie PA1

PA2
PA5
PA6
WP CD
JEDEC MS-012 AA

DS1820 U4

typowe w laptopach, można wykorzystać

C16
C4
IPC SO8

SG1
PA3 PA7 LCD
R33

U7
DB2 DB1
przejściówkę na USB. GND VCC CR2032
/WP R38
R18

R36

MISC

DB3 DB0
JP1

Temp
AREF

C20
VCC

Na płytce testowej znajduje się również

RC5
/HOLD

GI DB4 E
/CS
SDA
SCL

1 2
konwerter napięć dla karty SD, która pra-
DB5 RW
1 2 3

EEPROM
RTC

DB6 RS
cuje przy napięciu 3,3V. W roli konwertera DB7 GND
Pot

ZAS
Buz

GO
GND
GND
U8

SO
SCK
GND
MFP

SI

pracuje MAX3392. Napięcie zasilające dla

ISP JTAG

karty i konwertera zapewnia popularny sta-
bilizator LD117 (LM1117). Karta obsługi-
wana jest w trybie SPI i jej wyprowadzenia
dostępne są na złączu SD_CARD. Wyko-
rzystano standardowe „duże” gniazdo dla
kart SD. W przypadku kart micro SD
konieczny jest odpowiedni adapter.
Jako układ wejściowy dla użytkownika
służy klawiatura matrycowa 4x4 wykonana
z microswitchy. Przyciskom nie towarzy-
szą rezystory podciągające, gdyż założo-
no wykorzystanie podciągnięć dostępnych
w portach mikrokontrolera.
Występujące na płytce testowej złącze
MISC grupuje w jednym miejscu dostęp
do kilku układów: popularnego termo-
metru cyfrowego DS18B20 na szynie
1-Wire, odbiornika podczerwieni w stan-
dardzie RC-5 (TFMS5360), brzęczyka
piezo, potencjometru oraz wyjścia gene-
ratora sygnału prostokątnego opartego to przede wszystkim elementy Rys. 2
na NE555. Wyjście potencjometru może SMD: układy scalone, tranzysto-
posłużyć jako źródło sygnału analogo- ry, rezystory, kondensatory i LED-y. Z racji
wego do ćwiczeń z przetwornikiem A/C. swoich małych rozmiarów mogą się one
Pozwala także przestrajać częstotliwość wydawać trudne w montażu, szczególnie
generatora NE555, którego wejście CV dla Czytelników dopiero rozpoczynających
zostało wyprowadzone na złącze MISC. przygodę z elektroniką i przyzwyczajonych
Sam generator zaś będzie pomocny przy do elementów przewlekanych. Kto chce,
ćwiczeniach związanych z pomiarem czę- może nabyć w sklepie AVT wersję goto-
stotliwości. Może też służyć do awaryjne- wą – zmontowaną. Jednak samodzielny
go „ożywienia” mikrokontrolera, gdy za montaż układu, chociaż wymaga pewnej
pomocą fuse bitów zostanie on przypadko- precyzji przy lutowaniu elementów SMD,
wo skonfigurowany do wykorzystywania nie jest trudny, przynajmniej w przypadku
zewnętrznego sygnału zegarowego. elementów w takich stosunkowo dużych
obudowach, jakie zostały użyte w omawia-
Montaż i uruchomienie nej płytce.
Elementy układu testowego można zmon- Ponieważ elementy SMD nie mają prze-
tować na płytce, pokazanej na rysunku wlekanych wyprowadzeń, które pomaga-
2. Tradycyjnie montaż elementów rozpo- łyby utrzymać je na odpowiednich polach
czynamy od tych najniższych. Tutaj będą lutowniczych, trzeba je podczas montażu

Elektronika dla Wszystkich Styczeń 2016 19

 Projekty AVT
przytrzymywać pęsetą lub innym chwy-
takiem, ewentualnie przykleić. Jedna ręka
będzie zajęta pozycjonowaniem elementu,
więc lutowanie wyprowadzenia wymaga
wcześniejszego nabrania niewielkiej ilości
cyny na grot lutownicy. Mając przylu-
towane jedno wyprowadzenie, pozostałe
można lutować już normalnie, dotykając
do wyprowadzenia jednocześnie grotem
lutownicy i cyną.
Taki sposób można wykorzystać do
lutowania układów scalonych, ale luto-
wanie każdej nóżki oddzielnie jest mało
wygodne. Na szczęście jest na to sposób.
Korzystając z grotu do minifali, mającego
ściętą i lekko wklęsłą końcówkę, możemy
przylutować cały bok układu scalonego
jednym ruchem. Najpierw na lutowane
wyprowadzenia należy zastosować topnik,
np. RF800. Potem wystarczy, mając trochę
cyny na grocie, przeciągnąć nim jednym
ruchem po końcówkach nóżek układu sca-
lonego. Można też nie nabierać cyny, ale
trzymać przy lutowanych nóżkach cienką
cynę i w ten sposób ją pobierać podczas
ruchu grota wzdłuż boku układu scalonego.
Efekty lutowania minifalą są bardzo dobre,
o ile nie zapomnimy o zastosowaniu topni-
ka. Jeśli zdarzy się, że użyjemy zbyt dużo
cyny i nastąpi zwarcie sąsiednich nóżek,
jej nadmiar możemy zebrać za pomocą
plecionki. Dobrze jest plecionkę również
pokryć topnikiem. Dostępna w handlu ple-
cionka często już zawiera topnik.
Elementy przewlekane, które też zosta-
ły użyte w tym projekcie, nie powinny
sprawić trudności podczas montażu. Przy
złączach do programo-
wania należy pamiętać
o właściwym ustawieniu
ich plastikowych osło-
nek. Powinny być usta-
wione wcięciem do środ-
ka płytki, zapobiegnie to
odwrotnemu podłączeniu
przewodu taśmowego
programatora. Podobnie
trzeba zwrócić uwagę na
biegunowość kondensato-
rów elektrolitycznych czy
diody D1.
Wyświetlacz LCD
można wlutować bezpo-
średnio w płytkę, ale lepiej
zastosować pod niego
16-pinowe złącze żeńskie,
np. Z-BL16/1G z oferty
AVT. Aby wyświetlacz
nie opierał się na samej
listwie, dobrze jest zasto-
sować tulejki dystansowe
12mm do przymocowania
wyświetlacza do płytki.
20
Wykaz elementów U9 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MAX3232ESE SMD
R1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1kΩ U10 . . . . . . . . . LD117AS33TR SMD lub odpowiednik
R2–R9,R20–R30,R34 ���������������������������������������� 680Ω LED1–LED9 . . diody świecące w obudowie 1206 SMD
R10–R17 ����������������������������������������������������������2,2kΩ DISP1,DISP2,DISP3,DISP4 . . . . . . . . . . . wyświetlacze
R18,R19,R31,R32,R33 ��������������������������������������4,7kΩ 7-segmentowe LED 13,2mm ze wspólną anodą, np. SA52-11
R35 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330Ω LED_RGB . . . . . . . . . . . . . dioda świecąca trójkolorowa
R36,R37,R38 �����������������������������������������������������10kΩ ze wspólną katodą
Wszystkie rezystory w obudowach 0805 SMD Q1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kwarc 16MHz
Q2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . kwarc 32,768kHz
C1,C2 ������������������������������������������������������������������22pF
P1 . . . . . . . . . . . . . . . potencjometr montażowy 47kΩ
C3,C4,C8,C9,C10,C11,C13,C15–C19 �����������������100nF
P2 . . . . . . . . . . . . . . . potencjometr montażowy 10kΩ
C5,C6 ������������������������������������������������������������������10pF
C7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100pF Gniazdo baterii CR2032
C12 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7uF Złącze DB9 żeńskie
C14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10nF Wyświetlacz LCD 2x16 zgodny z HD44780
C20,C21 ������������������������������������������������������������100uF 16-pinowe złącze żeńskie pod LCD, np. Z-BL16/1G
Wszystkie kondensatory w obudowach 0805 SMD Gniazdo microUSB
z wyjątkiem elektrolitycznych C12, C20, C21 Gniazdo karty SD
D1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dioda Schottky’ego SG1 . . . . . . . . . . . . . . brzęczyk piezo (bez generatora)
T1,T2,T3,T4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BC857 SMD ZAS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . złącze ARK500/2
U1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MCP79410I/SN SMD ISP, JTAG ���������������� goldpin 2x5 z obudową z kluczem
U2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . TFMS5360 lub odpowiednik JP1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . goldpin 1x3
SD_CARD, LCD, MISC, EEPROM, RTC, PORTA, PORTB,
U3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ATmega32
PORTC, PORTD, SERIAL, LED_DISP, RGB, LED, KEYB
U4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . DS18B20
U5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . NE555D SMD goldpiny dwurzędowe
S1–S16, RESET . . . . . . . . . . . . . przyciski microswitch
U6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . MAX3392 SMD
U7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25LC080SN SMD Plytka drukowana jest do­stęp­na
U8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7805 w sie­ci han­dlo­wej AVT ja­ko kit szkol­ny AVT-3510.
Płytka testowa nie wymaga i uruchamiając właściwą dla
specjalnych czynności urucho- danego programatora apli-
mieniowych. Po zakończeniu kację na komputerze. Apli-
montażu warto tylko sprawdzić kacja programująca powin-
poprawność napięć zasilających, na poprawnie wykryć typ
w tym napięcia 3,3V dla karty mikrokontrolera. Szczegóły
SD. Potem można włożyć mikro- programowania zawarte
kontroler do podstawki. Popraw- zostaną w kursie AVR.
ne działanie mikrokontrolera
sprawdzamy, podłączając progra- Grzegorz Niemirowski
mator do odpowiedniego złącza grzegorz@grzegorz.net
Styczeń 2016 Elektronika dla Wszystkich