‫چاپیريال ساتنه‬

‫بېنوا دلوړزده کړو موسسه•‬

‫دانجنیري پوهنځۍ •‬
‫استاد‪ :‬غالم مصطفی ذهین•‬
 ‫زمونږ شاوخوا موجودات چاپېلاير نومېږي‬
‫محیط دوه ډوله دي‪ :‬حیاتي یا ژوندی محیط او غیر ژوندی محیط‬
‫دطبیعت نظام داسې دی چې داجزاوو ترمنځ تعادل دی که ګډوډ شي نو په چاپېلاير ناوړه اغېزه‬
‫ښندي‪ ،‬کله لمر چې په نبات کې په غذا بدلېږي خودلمر ترڅنګ کېمیاوي موادو او اوبوته هم اړتیا‬
‫لري‪.‬‬
‫دافغانستان چاپېلاير درې نیمې لسیزې کورګډې جګړه کې خراب شویدی ‪ ،‬پوهنتونونه‪،‬مکاتب وغیره‬
‫دژوندانه ټول موادله محیط څخه السته راځي(کالي‪،‬خواړه‪،‬کوروغیره)‬
‫په درې نیمې لسیزې کورګډې جګړه کې نیمایي ځنګلونه له منځه تللي دي‪.‬‬
‫دځنګلونو له منځه تلل دباران دورېدو په اندازه ‪ ،‬هوا او دچاپېلاير به شرایطو منفي اغېزې لري او د‬
‫ویجاړوونکو سېالبونو سبب ګرځي‪ ،‬دلرګیو صنعت توریزم ‪ ،‬کاغذجوړونې ته زیانونه اوړي‪.‬‬
‫طبیعي شتمني دټولو نسلونو ګډ میراث دی ‪ ،‬اویونسل یې باید دربحې څخه معقوله ګټه پورته کړي‪.‬‬
‫که غیرمعقوله ګټه ورڅخه پورته شي داکار به د وحشي حیواناتو‪،‬ځنګلونو او مرغانو دنابودۍ سبب‬
‫وګرځي اوپه راتلونکې کې به ښارونوته دخلکو دکډواله کېدو سبب وګرځي‪.‬‬
‫په افغانستان کې دچاپیلاير دویجاړېدو یودلیل دطبیعت نه پېژندنه ده خلک داسې فکر کوي چې‬
‫هرڅه نه تمامېدونکي دي‪.‬‬
 ‫دژوند چاپیلاير داسالم دین له نظره‪:‬‬
‫داڅرګند حقیقت دی چې ټول شیان هللا تعالی دانسان دګټې لپاره پیداکړیدي نو الندې ټکي باید په پام‬
‫کې ونیسو‪.‬‬
‫‪ .1‬دځان او ماحول پاکوالي ته کتنه‪ :‬که ځان پاک وساتو نودمریضیو څخه به خالص شو‪ .‬دځان‬
‫دپاک ساتلو په اړه اسالمي شریعت حکم‪ :‬تاسو چې دلمانځه اراده کوئ نو لومړی ځان پاک‬
‫کړئ‪.‬‬
‫‪ .۱‬الطهور شطراالیمان‪.‬‬
‫‪ .۲‬دجنت کیلي لمونځ ده‪ ،‬اودلمانځه کیلي پاکي او صفایي ده‪.‬‬
‫‪.۳‬دخپل ماحول ساتنه وکړئ ‪ ،‬ځکه یهود دنړۍ بوی ناک ترین خلک دي او دخپل ماحول‬
‫ساتنه نه کوي‪.‬‬
‫‪ .۲‬دوړو بولوڅخه دځان ساتنې حکم‪:‬وړې بولې زهرناک اضافي مواد دي‪ ،‬داچې میکروبي مواد دي‬
‫نو باید ځان ترې وساتو‪.‬حدیث(دغه دواړه به عذاب کې دي)‬
‫‪ .۳‬په اوبوکې دبولونه کولو حکم‪ :‬حدیث(په والړو او روانواوبو کې یوله تاسوبولې مه کوئ چې بیا‬
‫په هغه کې غسل او المبوکوئ‪).‬‬
‫‪ .۴‬دلوښو او کاسو دپاک ساتلو حکم‪ :‬دخوراک شیان په داسې ځای کې کېږدئ چې پاک‬
‫وي او سر یې پټ کړئ‪ ،‬ځکه چې په کال کې داسې یوه شپه ده چې په هغه کې وبا‬
‫نازلېږي اوپه هر ظرف کې لویږي مګرهغه چې سریې پټ وي‪.‬‬
‫حدیث(کله چې تاسې اوبه څښئ باید چې سریې پټ وي)‬
‫‪ .۵‬دالرو اوټولېدو دځایونو دنظافت حکم‪ :‬حدیث(تاسې دلعنت ددوه ځایونو څخه ځان‬
‫وساتئ‪:‬الرې او هغه ځایونه چې دخلکو دناستې لپاره سیوری وي میتیازې مه کوئ)‬
‫‪ .۶‬دچاپیلاير داوسېدو دځایونو دسرسبزۍ حکم‪ :‬سرسبز کول دمحیط او اجتماع په‬
‫جوړولو کې مهم نقش لري‪ .‬حدیث(څوک چې ځمکه لري کرل دوکړي)‬
‫حدیث(هېڅ مسلمان نشته چې نهال کېنوي که څوک یې خوري صدقه ده که یې غالکوي‬
‫صدقه ده او هیڅوک یې ترې کموی نشي)‬
‫حدیث(که دقیامت ورځ برپاشي اوستاسې په الس کې نیالګی وي نوتاسې نیالګی کېنوئ)‬
‫همدارنګه اکثر علما وایي چې بهترین کسب زراعت یا کشاورزي ده)‬
‫پوښتنه؟‬