ARTHROLOGIA

Prof. Dr. M. Yakup TUNA

Dr. Öğr. Üyesi Hürriyet ÇETİNOK
İstanbul Atlas Üniversitesi
Anatomi Anabilim Dalı-2021
ARTHROLOGIA (EKLEM BİLİMİ)

En az iki kemik arasında oluşan birleşmelere eklem

adı verilir.

Eklemler, hareket yeteneklerine ve kemiklerin arasında

bulunan dokunun özelliklerine göre iki şekilde
sınıflandırılırlar.
Eklemlerin hareket yeteneklerine göre
sınıflandırılmaları:

Synarthrosis (hareket etmezler)

Amphiarthrosis (az hareket ederler)

Diarthrosis (serbest hareket ederler)

Eklemlerin, kemiklerin arasında bulunan dokunun
özelliklerine göre sınıflandırılmaları:

Articulationes fibrosae: Kemikler arasında fibröz

doku vardır (sutura, gomphosis, syndesmosis).

Articulationes cartilaginea: Kemikler arasında

kıkırdak doku vardır (synchondrosis, symphysis).

Articulationes synoviales: Kemikler arasında bir

doku bulunmaz; sıvı vardır.
Articulationes fibrosae
Bu eklem tipinin üç alt tipi
vardır:

1-Sutura: Kafa kemikleri

arasındaki dikişsi
eklemlerdir ve sadece
kafada bulunurlar.
Articulationes fibrosae

2-Gomphosis: Dişler ile

maxilla ve mandibula
arasındaki eklemlerdir.
Articulationes fibrosae

3-Syndesmosis: Kemikler
arasında sağlam bağ
dokusundan oluşan bağlar
(ligamentler) vardır; sınırlı
harekete izin verirler.
Articulationes cartilaginae
Bu eklem tipinin iki alt tipi vardır:

1-Synchondrosis: Kemikler arasında

hiyalin kıkırdak vardır. Diğer adı “primer
kartilaginöz eklem”dir. Epifiz-diafiz
arasındaki eklem (metafiz) örnek olarak
verilebilir.
Articulationes cartilaginae

2-Symphysis: Kemikler
arasında fibro-kartilaginöz doku
vardır. Diğer adı “sekonder
kartilaginöz eklem”dir.
Vertebraların corpus’ları
arasında, os pubisler arasında
ve sternum’un manubrium ve
corpus bölümleri arasında
bulunur.
Articulationes synoviales

Eklemleşen kemik uçları birbiri ile devamlılık

göstermezler.

Kemikler arasında madde bulunmaz.

Kemiklerin aralarında boşluk vardır.

Serbest olarak hareket etme özellikleri vardır.

Articulationes synoviales

Özellikleri:
1- Eklem yüzleri (facies
articularis)

2- Eklem kapsülü
(capsula articularis)

3- Eklem boşluğu (cavitas

articularis)

4- Eklem bağları
(ligamenta articulares)
Articulationes synoviales
Eklem yüzleri (facies articularis)

•Kemiklerin, birbirine uyacak

şekilde biçimlenmiş uçlarıdır.

•Kemik uçları hiyalin tipteki eklem

kıkırdağı (cartilago articularis) ile
kaplıdır.
Articulationes synoviales
Eklem yüzleri (facies articularis)

•Kıkırdak doku tampon görevi

görür ve hareketin akıcı olmasını
sağlar.

•Kıkırdak dokuda kan damarı ve

sinirler yoktur.
Articulationes synoviales
Eklem yüzleri (facies articularis)

•Eklem yüzleri arasında uyumsuzluk

varsa bazı yapılar (meniscus, discus,
labrum) bu uyumsuzluğu gidermek
için kemik uçları arasına yerleşmiştir.
Articulationes synoviales
Eklem kapsülü (capsula articularis)

Eklemleşen kemiklerin uçlarına tutunan ve onlara

kapalı bir ortam sağlayan sağlam doku. İki tabakalıdır:
1- Stratum fibrosum: Dıştaki sağlam tabakadır. Eklem
bütünlüğünü korur.
2- Stratum synoviale: İçte bulunan ve sinovyal sıvı
salgılayan ve emen tabakadır.
Articulationes synoviales
Eklem boşluğu (cavitas articularis)

•Sinovyal eklemlerin en önemli özelliğidir.

•İçinde “sinovya” adı verilen sıvı bulunur.
•Berrak, visköz, saman sarısı renktedir.
•Kayganlık sağlar ve kıkırdağı besler.
•0,5-1 mL
Articulationes synoviales
Eklem bağları (ligamenta articulares)

Eklem kapsülünü destekleyip eklemi güçlendiren

yapılardır. Üç tiptir:
1- Ekstrakapsüler bağlar
2- Kapsüler bağlar
3- İntrakapsüler bağlar
 Articulationes synoviales

• Anatomide tüm hareketler üç adet

temel eksen veya üç adet temel
düzleme göre tanımlanır.

• Temel Eksenler:

• Sagittal eksen

• Transvers eksen

• Vertikal eksen
 Articulationes synoviales

• Anatomide tüm hareketler üç adet temel

eksen veya üç adet temel düzleme göre
tanımlanır.

• Temel Düzlemler:

• Sagittal düzlem

• Frontal (koronal) düzlem

• Transvers (horizontal) düzlem

Articulationes synoviales
Temel eksen ve düzlemler
üzerinde yapılan hareketler
Fleksiyon-ekstansiyon
•Eklemi oluşturan yapıların ön
yüzlerinin yaklaşması (fleksiyon) ve
uzaklaşmasıdır (ekstansiyon).
•Transvers eksende ve sagittal
düzlemde yapılır.
Articulationes synoviales
Temel eksen ve düzlemler
üzerinde yapılan
hareketler
Abdüksiyon-addüksiyon
•Bir uzvun orta hattan
uzaklaşma (abd) ve orta
hatta yakınlaşma (add)
hareketidir.
•Sagittal eksende ve frontal
düzlemde yapılır.
Articulationes synoviales
Temel eksen ve düzlemler üzerinde yapılan
hareketler
İç ve dış rotasyon
•Bir uzvun yere dik konumunu bozmadan dönmesidir.
•Vertikal eksende ve horizontal düzlemde oluşur.

Omuz ve
kalçada iç
rotasyon
Omuz ve
kalçada dış
rotasyon
Articulationes synoviales
Diğer hareketler
Protraksiyon-retraksiyon
•Bir uzvun öne-arkaya yer değiştirmesidir.

Scapula’nın
protraksiyonu ve
retraksiyonu
Articulationes synoviales
Diğer hareketler
Pronasyon-supinasyon
•Önkolun iç ve dış rotasyonudur.

Avuçiçi öne bakar Avuçiçi arkaya bakar Avuçiçi öne bakar

Articulationes synoviales
Sinovyal eklemlerin sınıflaması

Tek eksenli (uniaksiyel) eklemler

1- Trokoid eklemler (articulatio trochoidea): Silindirik
bir kemik ucu ile bunun çevresine uyan halka biçimli
başka bir kemikten oluşur. Sadece vertikal eksen-
horizontal düzlem üzerinde hareket ederler (rotasyon
yaparlar).
Articulationes synoviales
Sinovyal eklemlerin sınıflaması

Tek eksenli (uniaksiyel) eklemler

2- Menteşe tip eklemler (ginglymus): Sadece transvers
eksen-sagittal düzlem üzerinde hareket ederler
(fleksiyon-ekstansiyon yaparlar).
Articulationes synoviales
Sinovyal eklemlerin sınıflaması

İki eksenli (biaksiyel) eklemler

1- Elipsoid eklemler (art. ellipsoidea): Uzunlamasına
kesilmiş bir yumurtaya benzer konveks ve konkav
eklem yüzleri vardır. Sagittal ve transvers eksenlerde
hareket ederler (flek-ekst ve abd-add yaparlar).
Articulationes synoviales
Sinovyal eklemlerin sınıflaması

İki eksenli (biaksiyel) eklemler

2- Bikondiler eklemler (art. bicondylaris): İki kondilin
olduğu eklemlerdir. Transvers ve vertikal eksenlerde
hareket ederler (flek-ekst ve iç-dış rotsyn yaparlar).
Articulationes synoviales
Sinovyal eklemlerin sınıflaması

İki eksenli (biaksiyel) eklemler

3- Sellar eklemler (art. sellaris): Eyere benzeyen iki
yüzeyin yaptığı eklemdir. Transvers ve sagittal
eksenlerde hareket ederler (flek-ekst ve abd-add
yaparlar).
Articulationes synoviales
Sinovyal eklemlerin sınıflaması

Çok eksenli (multiaksiyel) eklemler

1- Küresel eklemler (art. spheroidea): Yuvarlak bir baş
ve buna uyan bir çukur vardır. Tüm eksen ve
düzlemlerde hareket edebilirler.
Articulationes synoviales
Sinovyal eklemlerin sınıflaması

Çok eksenli (multiaksiyel) eklemler

2- Düz eklemler (art. plana): Tam düz olmayıp çok hafif
eğrilik gösteren eklemlerdir. Tüm eksen ve
düzlemlerde hareket edebilirler.
Üst Ekstremite Eklemleri

Art. sternoclavicularis
• Sternum ile clavicula’nın medial ucu arasındadır. Plana
tipindedir. Discus içerir.
•Üst ekstremite ile gövde arasındaki tek eklemdir.
Üst Ekstremite Eklemleri

Art. acromioclavicularis
• Acromion ile clavicula’nın lateral ucu arasındadır. Plana
tipindedir. Discus içerir.
• Bağları:
Lig. acromioclaviculare (1) 1
Lig. coracoclaviculare (2+3) 2 3
lig. trapezoideum (2)
lig. conoideum (3)
Üst Ekstremite Eklemleri

Art. humeri (omuz eklemi)

• Cavitas glenoidalis ile caput
humeri arasındadır. Sferoid
tiptedir. Labrum vardır.
• Bağları:
Lig. glenohumeralis superius,
medius ve inferius
Lig. coracohumerale
Lig. transversum humeri
Üst Ekstremite Eklemleri

Art. humeri (omuz eklemi)

•Arcus coracoacromialis
Acromion
Lig. coracoacromiale
Proc. coracoideus
Bu kemer omuzu yukarıdan
destekler
Üst Ekstremite Eklemleri

Art. cubiti (dirsek eklemi)

• İkiden fazla kemik tarafından oluşturulan bir kompozit
eklemdir.
• Art. humeroradialis (spheroid)
• Art. humeroulnaris (gingylimus)
• Art. radioulnaris proximalis (trokoid)
Üst Ekstremite Eklemleri

Art. cubiti (dirsek eklemi)

•Bağları:
Lig. collaterale ulnare ve radiale
Lig. anulare radii
Chorda obliqua
Membrana interossei antebrachii
Üst Ekstremite Eklemleri

Artt. radioulnares (radioulnar eklemler)

Üç adettir:
• Art. radioulnaris proximalis (trokoid)
• Syndesmosis radioulnaris
• Art. radioulnaris distalis (trokoid)
 Üst Ekstremite Eklemleri

Art. radioulnares (radyoulnar eklemler) Olecranon

Lig. anulare radii

Radius

Art. radioulnaris
Art. radioulnaris distalis proximalis
(distalden görünüm) (proksimalden
görünüm)
Üst Ekstremite Eklemleri

Art. radiocarpalis (elbileği eklemi)

• Radius, scaphoideum, lunatum, triquetrum ve
discus’tan (ulna’nın distalinde) oluşur. Elipsoid
tiptedir.
Üst Ekstremite Eklemleri

Art. radiocarpalis (elbileği eklemi)

Üst Ekstremite Eklemleri

Artt. manus (el eklemleri)

• Artt. intercarpales (plana)
• Artt. carpometacarpales (plana)
Art. carpometacarpalis pollicis sellar,
diğerleri plana’dır
• Artt. metacarpophalangeae (elipsoid)
• Artt. interphalangeales (ginglymus)
Alt Ekstremite Eklemleri

Art. sacroiliaca
• Sacrum ve os ilium arasındadır.
• Plana tipindedir.
Alt Ekstremite Eklemleri

Art. coxae (kalça eklemi)

• Acetabulum ve caput femoris arasında oluşur; sferoid tiptedir.
• Dış bağları:
Lig. iliofemorale (Bigelow bağı)
Lig. pubofemorale
Lig. ischiofemorale

Lig. iliofemorale

Lig. pubofemorale Lig. ischiofemorale

Alt Ekstremite Eklemleri

Art. coxae (kalça eklemi)

• İç bağları:
Zona orbicularis
Lig. transversum acetabuli
Lig. capitis femoris
Alt Ekstremite Eklemleri

Art. genus (diz eklemi)

• Femur, patella ve tibia arasında oluşur; bikondiler tiptedir.
• Dış Bağları:
Lig. collaterale tibiale ve fibulare
Lig. popliteum arcuatum ve obliquum
Lig. patellae

Lig. popliteum
obliquum

Lig. popliteum
arcuatum

Lig. patellae
 Alt Ekstremite Eklemleri

Art. genus (diz eklemi)

• İç bağları: Lig. meniscofemorale
posterius
Lig. cruciatum anterius ve posterius
Lig. meniscofemorale anterius ve posterius
Lig. transversum genus

Sağ diz
üstten
görünüm
Alt Ekstremite Eklemleri

Art. genus (diz eklemi)

• Meniscus’lar:
Meniscus medialis ve lateralis
Meniscus
lateralis
Lig.
Meniscus
collaterale
medialis
fibulare

Lig.
collaterale
fibulare

Sağ diz
üstten
görünüm
Alt Ekstremite Eklemleri Bursa
suprapatellaris

Art. genus (diz eklemi)

• Bursa’ları:
Bursa suprapatellaris
Bursa prepatellaris
Bursa infrapatellaris (derin ve
yüzeysel)
Alt Ekstremite Eklemleri

Artt. tibiofibulares
Üç adettir:
• Art. tibiofibularis proximalis (plana)
• Membrana interossea cruris
• Syndesmosis tibiofibularis
 Alt Ekstremite Eklemleri

Art. talocruralis (ayak bileği eklemi)

Tibia, fibula ve talus arasındadır; ginglymus tipindedir.
• Bağları:
Lig. collaterale laterale
Lig. collaterale mediale

Lateral

Medial
Alt Ekstremite Eklemleri

Art. talocruralis (ayak bileği eklemi)

Lateral bağları:
Lig. talofibulare anterius
Lig. talofibulare posterius
Lig. calcaneofibulare
Alt Ekstremite Eklemleri

Art. talocruralis (ayak bileği eklemi)

Medial bağları (lig. deltoideum):
Lig. tibiotalaris anterior ve posterior
Lig. tibionavicularis
Lig. tibiocalcanea
Aksiyel İskelet Eklemleri

Art. temporomandibularis
(çene eklemi)
Mandibula ve os temporale
arasında oluşur; bikondiler tiptedir;
discus içerir.

Çene kapalı Çene açık

Discus
Aksiyel İskelet Eklemleri

Art. atlantooccipitalis
Os occipitale ve atlas arasında oluşur; elipsoid tiptedir.
Aksiyel İskelet Eklemleri

Art. atlantoaxialis lateralis

Atlas ve axis arasında oluşur; plana tipindedir.
 Aksiyel İskelet Eklemleri

Art. atlantoaxialis mediana

Atlas ve dens axis arasında oluşur; trokoid tiptedir.
Midsagittal kesit

Yukarıdan
görünüm
Aksiyel İskelet Eklemleri

Art. atlantoaxialis mediana

Atlas ve dens axis arasında oluşur; trokoid tiptedir.
• Bağları:
Lig. cruciforme atlantis
Lig. transversum atlantis
Lig. apicis
Lig. alaria (başın rotasyonunu sınırlar) dentis
Lig. apicis dentis Lig. alaria
Lig. transversum
atlantis

Arkadan görünüm; proc.

spinosus’lar çıkarılmış
Aksiyel İskelet Eklemleri

Symphysis intervertebralis
Komşu iki vertebranın corpus’ları arasındadır.
• Bağları:
Lig. longitudinale anterius (ekstansiyonu sınırlar) Lig. longitudinale
Lig. longitudinale posterius (fleksiyonu sınırlar) posterius

Lig. longitudinale
anterius

Anulus
fibrosus

Nucleus
pulposus
Aksiyel İskelet Eklemleri

Art. zygapophysialis (faset eklemler)

Komşu iki vertebranın proc. articularis’leri arasındadır. Plana
tipindedir.
Aksiyel İskelet Eklemleri Lig. flavum

Art. zygapophysialis (faset eklemler)

• Bağları:
Lig. flavum Lig.
intertransversaria
Lig. supraspinale
Lig. interspinale
Lig. nuchae
Lig. intertransversaria
Columna vertebralis
önden görünüm;
üstten üç corpus
Lig. interspinale çıkarılmış

Lig. supraspinale

Lig. intertransversaria
Lig. nuchae
Columna vertebralis soldan görünüm
Aksiyel İskelet Eklemleri
Art. costovertebrales
1- Art. capitis costae
Vertebra corpus’u ile costa’nın caput’u
arasında oluşur; plana tipindedir.
2- Art. costotransversaria
Proc. transversus ile costa’nın
tuberculum costa’sı arasında oluşur;
plana tipindedir.

Columna vertebralis
soldan görünüm