‫‪1‬‬

‫پیشینهء پژوهشی دكتر ابوالقاسم اسماعيل پور‬

‫‪a-esmailpour@sbu.ac.ir ; www. Sbu.ac.ir; esmailpour2@yahoo.com‬‬
‫متولد ‪ ،1333‬استاد فرهنگ و زبان هاي باستاني دانشگاه شهید بهشتی ته ران‪ ،‬م دیر گ روه زب ان شناس ی‬
‫دانشگاه شهيد بهشتي تهران (‪ 1385‬تا ‪ ،)1392‬رئیس پژوهشکدهء زبانشناس ی‪ ،‬کتیب هه ا و مت ون‪ ،‬م یراث‬
‫ف رهنگی کش ور (‪ ،)1387-1385‬اس تاد م دعو در دانش گاه مطالع ات بین المللی ش انگهای چین (‪-2003‬‬
‫‪ ،)2005‬رئیس مرکز ایرانشناسی انستیتو مطالعات خاورمیانه دانش گاه ش انگهای (‪ ،)2005-2003‬عض و‬
‫هيات تحريريه مجله انسان شناسي ایران دانشگاه تهران‪ ،‬پژوهش نامه نق د زب انه ای خ ارجی دانش گاه ش هید‬
‫بهشتی‪ ،‬مجله زبان و ادب دانشگاه عالمه‪،‬مجل ه ادبی ات دانش گاه مازن دران‪ ،‬مجل ه ادی ان و عرف ان‪ ،‬عض و‬
‫پيوستهء انجمن انسان شناس ان ايران‪ ،‬عض و انجمن ايران شناس ی اروپ ا (‪ ،)SIE‬عض و انجمن بين المللي‬
‫مطالعات مانوی (‪ ،)IAMS‬عضو انجمن بین المللی جوامع فارسی زبان ‪ ،ASPS‬استاد مدعو در دانش گاه‬
‫دولتی مسکو (‪.)2014-2013‬‬
‫تاليفات‪:‬‬
‫‪ )1‬اسطورهء آفرينش در کیش ماني‪ ،‬چاپ ششم نشر هیرمند ‪.1393‬‬
‫‪ )2‬اسطوره بيان نمادين‪ ،‬انتشارات سروش‪ ،‬چاپ سوم ‪. 1391‬‬
‫‪ )3‬زیر آسمانه های نور (جستارهای اسطوره پژوهی و ایرانشناسی)‪ ،‬چاپ دوم نشر قطره ‪.1390‬‬
‫‪ )4‬سرودهای روشنایی (جستاری در شعر ایران باستان و سرودهای مانوی)‪ ،‬نشر اسطوره‪.1386 ،‬‬
‫‪ )5‬عرفان مانوی و اسطورهء آفرینش (به انگلیسی)‪ ،‬چاپ دانشگاه پنسیلوانیا‪.2005 ،‬‬
‫‪ )6‬درسنامهء ادبیات فارسی (به انگلیسی)‪ ،‬نشر اسطوره‪.1390 ،‬‬
‫‪ )7‬ادبیات مانوی (با مهرداد بهار)‪ ،‬نشر کارنامه‪ ،‬در دست چاپ‪.1393 ،‬‬
‫‪ )8‬ترانههای مازندرانی‪ ،‬نشر رسانش‪ ،‬در دست چاپ‪.1393 ،‬‬
‫‪)9‬چشمههای بیدار (جستارهای فرهنگی‪ ،‬ادبی‪ ،‬هنری)‪ ،‬نشر هیرمند‪ ،‬در دست چاپ ‪.1393 ،‬‬
‫ترجمه ها‪:‬‬
‫هنر مانوی ‪ ،‬هانس یواخیم کلیم کایت‪ ،‬تهران‪ :‬ویراست دوم‪ ،‬نشر اسطوره‪.1384 ،‬‬
‫زبور مانوی‪ ،‬س‪ .‬ر‪ .‬س‪ .‬آلبری‪ ،‬تهران‪ :‬ویراست دوم‪ ،‬نشر اسطوره ‪.1388‬‬
‫دانشنامه اساطیر جهان‪ ،‬رکس وارنر‪ ،‬تهران‪ :‬نشر اسطوره‪1389 ،‬‬
‫ادبیات گنوسی ‪ ،‬گروه مولفان‪ ،‬تهران‪ :‬نشر اسطوره‪.1387 ،‬‬
‫اسطوره و آیین‪ ،‬گروه مولفان‪ ،‬تهران‪ :‬نشر اسطوره‪.1387 ،‬‬
‫مجموعه اساطیر جهان (‪ 10‬جلد)‪ ،‬تهران ‪ :‬نشر قطره‪.1390-1389 ،‬‬
‫مجموعه ‪ 10‬جلدی شعر جهان‪ ،‬تهران‪ ،‬اسطوره‪.85-1384 ،‬‬
‫اساطیر جهان‪ ،‬ویلیام داتی‪ ،‬تهران‪ :‬اسطوره‪-‬چشمه‪1392 ،‬‬

‫گزیده مقاالت در مجموعه ها و مجالت علمی پژوهشی‪:‬‬

‫"میتره در اوستا"‪ ،‬مجله باستان شناسی و تاریخ‪ ،‬س ‪ ،9‬ش ‪ ،1‬آبان ‪.1374‬‬
‫"مهرنامگ‪ ،‬سرودنامه ای مانوی" یاد بهار‪ :‬یادنامه دک تر مه رداد به ار‪ ،‬ته ران‪ :‬انتش ارات آگ اه‪ ،‬زمس تان‬
‫‪.1376‬‬
‫"ترانه های ط بری ام یر پ ازواری و اش عار هج ایی ای رانی" در پ ژوهش نام ه دانش کده ادبی ات و عل وم‬
‫انسانی دانشگاه شهید بهشتی‪ ،‬ش ‪ ،32‬زمستان ‪.1380‬‬
‫"بازسازی ارژنگ مانی"‪ ،‬مجله باستان شناسی و تاریخ‪ ،‬ش‪1‬و‪ ،2‬پاییز و زمستان ‪ ،1376‬بهار و تابستان‬
‫‪.1377‬‬
‫‪2‬‬

‫"بررسی تطبیقی دیباچه مثنوی معنوی و اشعار گنوسی"‪ ،‬مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه‬
‫فردوسی مشهد‪ ،‬س‪ ،35‬ش‪1‬و‪ ،2‬ش‪.‬م‪.1381 ،137-136 .‬‬
‫"بازتاب فرهنگی کیش مانوی"‪ ،‬پژوهش نامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی‪ ،‬ش ‪،33‬‬
‫بهار ‪.1381‬‬
‫"تیرماه سیزه (جشن تیرگان) و اسطوره تیشتر"‪ ،‬نامه انسان شناسی‪ :‬فصل نامه انجمن انسان شناسی ایران‪،‬‬
‫س‪ ،1‬ش‪ ،1‬بهار و تابستان ‪.1381‬‬
‫"کیش گنوسی و عرفان مانوی"‪ ،‬نامه مفید‪ :‬مجله علمی پژوهشی دانشگاه مفید‪ ،‬س ‪ ،8‬ش ‪ ،2‬ش‪ .‬پ‪،30 .‬‬
‫تابستان ‪.1381‬‬
‫"درونمایه های اساطیری نوروز"‪ ،‬مجله مطالعات ایرانی‪ ،‬مرک ز تحقیق ات فرهن گ و زب ان ه ای ای رانی‪،‬‬
‫دانشکده‬
‫ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان‪ ،‬س ‪ ،2‬ش ‪ ،4‬پاییز ‪.1382‬‬
‫"مانی و مانویت در روایات کهن پارسی تا سده پنجم هجری"‪ ،‬پژوهشنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی ‪،‬‬
‫ش‪ ،38‬تابستان ‪.1382‬‬
‫"افسانه سفر مانی به چین بر پای ه فارس نامه ابن بلخی و ش رفنامه نظ امی"‪ ،‬نام ه ای ران باس تان‪ :‬مجل ه بین‬
‫المللی‬
‫مطالعات ایرانی‪ ،‬س ‪ ، 3‬ش ‪ ،2‬پاییز و زمستان ‪(1382‬تاریخ انتشار دی ‪)1383‬‬
‫"جستاری در ش عر ای رانی میان ه غ ربی"‪ ،‬مجل ه عل وم انس انی دانش گاه الزه را‪ ،‬س‪13‬و ‪ ،14‬ش‪48‬و‪،49‬‬
‫زمستان‬
‫‪ 1382‬و بهار ‪1383‬‬
‫"تخت جمشید‪ :‬از معبد تا تختگاه"‪ ،‬نامه انسان شناسی‪ ،‬س‪ ،2‬ش ‪ ،1383 ،6‬انتشار ‪1385‬‬
‫"بررسی شخصیت آشیل‪-‬اسفندیار و هکتور رستم در شاهنامه و ایلیاد"‪ ،‬شاهنامه پژوهی ‪ ،‬دفتر دوم‪،‬مشهد‪،‬‬
‫‪1386‬‬
‫"جشن سده" دانشنامه ادب فارسی ج‪ ،2‬فرهنگستان زبان و ادب فارسی‪ ،‬تهران ‪13876‬‬
‫"اشارات مانوی در جوامع الحکایات و لوامع الروایات عوفی"‪ ،‬جشن نامه دکتر بدرالزمان ق ریب‪ ،‬ته ران‪:‬‬
‫طهوری‪.1387 ،‬‬
‫"اسطورهء کیخسرو در شاهنامه"‪ ،‬اسطورهمتن هویت ساز (حضور ش اهنامه در ادب و فرهن گ ای رانی)‪،‬‬
‫به کوشش بهمن نامور مطلق‪ ،‬تهران‪ :‬علمی فرهنگی‪1387 ،‬‬
‫مقاالت در ژورنال های بین المللی و مجموعه مقاالت خارجی‪:‬‬

‫”‪“Rumi’s Prologue to the Mathnawi and Gnostic Hymns: A Comparative Analysis‬‬

‫‪Islamic Culture: An English Quarterly, Hyderabad Deccan, (India),Vol.‬‬
‫‪LXXVII,‬‬
‫‪No. 3, July 2003.‬‬
‫‪“An Iranian Cultural Approach to Manichaean Gnosticism”, Journal of Dharma:‬‬
‫‪An International Quarterly of World Religions, published by‬‬
‫‪Dharma Research Association, Center for Study of World Religions, Bangalore‬‬
‫‪(India), Vol. 30, No. 2, April-June 2005.‬‬

‫‪“New Light on Iranian Approach of Manichaeism based on Classical Persian‬‬

‫‪Texts‬‬
‫‪3‬‬

‫‪from 10th to 11th A.D.”, Proceedings of 5th European Conference of Iranian‬‬

‫‪Studies,‬‬
‫‪University of Bologna, Ravenna (Italy) 2007‬‬

‫‪“The Role of the Beloved of Lights in the Process of Manichaean Cosmogony”,‬‬

‫‪Journal Central Asian Studies, October 2006‬‬

‫‪“Gods and Goddesses in Kitab al-Radd-I al’l-Zandiq al-La’in Ibn-I Muqaffa",‬‬

‫‪Journal of Central Asian Studies, 2007.‬‬

‫مقاالت در همایش ها و کنفرانس ها‪:‬‬

‫س مینار بین المللی نقش ت اریخی فرهن گ ای رانی در ج اده ابریشم ‪ ،‬س ازمان یونس کو ب ا همک اری موسس ه‬
‫مطالعات‬
‫سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه‪ ،‬اصفهان‪ 17-13 :‬شهریور ‪ .1374‬عنوان مقاله‪“ :‬بازسازی‬
‫ارژنگ مانی"‪ ،‬منتشر شده در مجله باستان شناسی و ت اریخ‪ ،‬س ‪ ،12‬ش ‪1‬و‪ ،2‬پ اییز و زمس تن ‪،1376‬‬
‫بهار‬
‫و تابستان ‪.1377‬‬

‫نخس تین هم ایش ملی ای ران شناسی‪ ،‬ته ران‪ :‬بنی اد ای ران شناس ی‪ 30-27 ،‬خ رداد ‪ .1381‬عن وان مقال ه‪:‬‬
‫"بررسی‬
‫وزن یشت ها"‪ ،‬منتشر شده در مجموعه مقاالت نخستین همایش ملی ایران شناسی‪ ،‬ج‪( 1‬زیان و زبان‬
‫شناسی)‪ ،‬بنیاد ایران شناسی‪ ،‬تهران ‪ ،1383‬چکیده فارسی و انگلیسی مقاله در خالصه مقاالت نخستین‬
‫همایش ملی ایران شناسی‪ ،‬تهران‪ ،‬خرداد ‪1381‬‬

‫همایش بین المللی تورفان‪ :‬صدمین سالگرد کشف متون و آثار ه نری م انوی تورف ان‪ ،‬ب رلین‪ :‬فرهنگس تان‬
‫علوم‬
‫انسانی‪ ،‬مرکز پژوهش های تورفانی‪ ،‬و موزه ه نر هن دی‪ 13-8 ،‬س پتامبر ‪ .2002‬عن وان مقال ه‪The“ :‬‬
‫‪ ، ”Function of Roshnan Xwarist in Manichaean Cosmogony‬منتشر شده در ‪Journal‬‬
‫‪.of Central Asia , October 2006‬‬

‫همایش بررسی پیشینه فرهنگی ایران‪ ،‬مرکز تحقیقات فرهنگ و زبان ایران‪ ،‬دانشگاه شهید باهنر کرمان‪،‬‬
‫دانشکده ادبیات و علوم انسانی‪ 18-16 ،‬مهر ‪ .1381‬عنوان مقاله‪ " :‬اشعار پارسی به شیوه آثار منظوم‬
‫ایرانی میانه"‪ ،‬منتشر ش ده در مجل ه مطالع ات ای رانی‪ ،‬دانش گاه ش هید ب اهنر کرم ان‪ ،‬س‪ ،1‬ش‪ ،2‬پ اییز‬
‫‪.1381‬‬

‫نخستین همایش نیماشناسی‪ ،‬دانشگاه مازندران‪ ،‬دانشکده ادبیات و علوم انسانی‪ ،‬اداره کل فرهنگ و ارشاد‬
‫اسالمی استان مازندران و اداره کل دف تر برنام ه ری زی اجتم اعی و مطالع ات ف رهنگی وزارت عل وم‪،‬‬
‫تحقیقات و‬
‫فناوری‪ ،‬بابلسر‪ 12-10 ،‬دی ‪ .1381‬عنوان مقاله‪ " :‬اسطوره در شعر نیما" ‪ ،‬منتشر شده در مجموعه‬
‫مقاالت همایش نیمایوشیج‪ ،‬ج‪.1381 ،1‬‬
‫‪4‬‬

‫پنجمین کنفرانس اروپایی مطالعات ای رانی‪ 11-6 ،‬اکت بر ‪ ،2003‬دانش گاه بولونی ا‪ ،‬راون ا (ایتالی ا)‪ ،‬عن وان‬
‫مقاله‪:‬‬
‫‪New Light on Iranian Approach of Manichaeism based on Classical Persian Texts‬‬
‫‪ .from 10th to 11th A.D‬منتشر شده در مجموعه مقاالت کنفرانس ‪ ،‬ایتالیا‪.2005 ،‬‬

‫دومین هم ایش دوس االنه پ یرامون مطالع ات ای رانی‪ ،‬انجمن مطالع ات جوام ع فارس ی زب ان‪ 5-2 ،‬آوری ل‬
‫‪،2004‬‬
‫ایروان (ارمنستان)‪ ،‬عنوان مقاله‪”Gods and Goddesses in a Classical ArabicText“ :‬‬

‫چهارمین سمینار بررسی زب ان و ادبی ات فارسی‪ ،‬دانش گاه پکن‪ ،‬دانش کده زب ان ه ای ش رقی‪ 8-7 ،‬م ارس‬
‫‪.2005‬‬
‫عنوان مقاله‪A Research on Manichaean Middle Persian and Parthian :‬‬

‫کنگره بین المللی شعر‪ ،‬دانشگاه م ا آن ش ان (چین)‪ 9-6 ،‬نوام بر ‪ .2005‬عن وان مقال ه‪Unification of :‬‬
‫‪ Nationality and Modernity: Its Reflection in Poetry‬منتش ر ش ده متن انگلیس ی در ‪e.‬‬
‫‪ ، .journal Poetry , in www.kritya‬متن فارسی در کتاب ماه ادبیات و فلسفه‪ ،‬س ‪ ،9‬ش ‪ ،1‬آب ان‬
‫‪.1384‬‬

‫همایش هفته فرهنگی ایران در مسکو‪-‬قفقاز‪ ،‬فروردین ‪ ،)2007( 1386‬عنوان مقاله "بررسی مش کالت و‬
‫موانع ایرانشناسی در روسیه"‬
‫شش مین کنف رانس ای ران شناس ی اروپ ا‪ ،‬وین (اط ریش)‪ ،‬س پتامبر ‪ .2007‬عن وان مقال ه‪Manichaean“ :‬‬
‫‪”…Remarks in Javame al-Hekayat‬‬
‫هفتمین کنف رانس ای ران شناس ی اروپ ا‪ ،‬کراک ف‪ ،‬لهس تان‪ ،‬س پتامبر ‪ ،2011‬عن وان مقال ه‪Manichaean :‬‬
‫‪Cosmogony according to a Classical Text: Milal val-Nihal of Shahristani‬‬
‫همایش بین المللی هزارمین سال سرایش شاهنامه فردوسی‪" ،‬اسطورهء آسمان پیمایی کیکاووس" (مجموعه‬
‫مقاالت همایش بخش اول)‪ ،‬تهران‪ ،‬معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسالمی‪ ،‬آذرماه ‪.1390‬‬
‫همایش هزارهء شاهنامه‪ ،‬فرهنگستان زبان و ادب فارسی ‪ 24‬و ‪ 25‬اردیبهشت ‪" ،1390‬اسطورهء رس تم و‬
‫ایندرا" (مجموعه مقاالت همایش)‪ ،‬تهران‪.1392 ،‬‬

‫پیشینهء آموزشی‪:‬‬
‫تدریس دروس تاریخ ادبیات‪ ،‬زبانشناسی تاریخی‪ ،‬زبانهای باستانی‪ ،‬تاریخ زب ان فارس ی‪ ،‬اس اطیر ای ران ‪،‬‬
‫اوستا‪ ،‬متون مانوی در دانشگاه شهید بهشتی‪ ،‬دانشگاه مازندران‪ ،‬دانشگاه تهران ‪ ،‬دانشگاه عالمه و دانشگاه‬
‫مطالعات بین المللی شانگهای‪.‬‬
‫جوایز علمی‪ :‬لوح تقدیر موسسه آموزشی پژوهشی پارسه‪ ،‬لوح تق دیر اس تاد نمون ه دانش گاه ش هید بهش تی‪،‬‬
‫جایزه کتاب فصل برای کتاب سرودهای روشنایی‪ ،1376‬جایزه کت اب س ال ‪ 1387‬ب رای کت اب دانش نامه‬
‫اساطیر جهان و جایزه کتاب فصل و کتاب سال ‪ 1389‬برای کتاب ادبیات گنوسی‪.‬‬