Soru Kodları-Zorluk Seviyesi

“Bir sorunun zorluk seviyesi” belirlenirken tüm dünyada onlarca yıldır kullanılan bir formül var. Bu
formülün temelinde, “sınava giren kişiler” ve “o sınavda o soruyu doğru yapan kişi sayısı” vardır.
Belirli oranlar yapılır, soru “zor” ya da “kolay” diye karar verilir.

Bu yöntem bana hep anlamsız gelmiştir. Neden mi?

1) Sınavda bir soruda iki seçenek arasında kalıp, sallayıp “tutturma” olayı göz ardı edilir.
2) Sınavda o soruyu hiç okumadan sallayıp tutturma olayı önemsenmez.
Dünyanın en zor 5 matematik sorusunu 5 tane şık ile koyup bir test yaptığınızı düşünün.
YKS’ye giren 2.500.000 kişi bu testi çözmeye kalksın, 800 kişi full çeker.
YKS’de 800 kişi full çekmiyor -> Demek ki YKS daha zor?!?

3) Sınavdaki sorunun zorluk seviyesi sınavdan sonra belirleniyor. Evet yanlış okumadınız.
Dünyanın genelinde kullanılan (en son Vejetaryen T-Rex’ler yaşarken mantıklı bulunan)
sistemde, sınava konulacak soruların zorluk seviyesi teknik olarak belli değil.
Bu yüzden soru havuzundan rasgele soru alınarak hazırlanan testler bazen çok kolay,
bazen dengesiz zor oluyor. (Tek sene, çift sene olmasına göre sınavların kolay-zor
olması tartışmasının temel kaynağı, aslında yazı-tura atma meselesinden ibaret)

4) Soruyu çözmek için verilen ortalama süre hesaba katılmıyor.

Çok basit bir örnekle açıklayayım: bir olimpiyat sorusu için 1 saat süre vermekle 1 gün
süre vermek arasında ciddi fark var.

5) Sorunun doğal zorluk seviyesi* göz ardı ediliyor.

*Sorunun doğal zorluğu: O soruyu çözebilmek için gereken minimum bilgi miktarı.
“Sayı Basamakları” konusundan herhangi bir soruyu çözmek için gereken bilgi ile
herhangi bir “integral” sorusunu çözmek için gereken minimum bilgi miktarı aynı değil.

Not: “Sorunun doğal zorluğu” , “Sorunun doğal zorluk seviyesi” gibi kavramlar bana aittir. İzinsiz
kullanan herkes ESŞ (Eğitim Siken Şeytan/Ertan Sinan Şahin) yasaları gereği doğrudan
Guantanamo Hapishanesine gönderilir. Ağırlaştırılmış müebbest hapis cezası yer.

Bunun gibi sebepler yüzünden yıllar önce farklı bir soru zorluğu seviyesi belirleme
sistemi geliştirdim. Oluşturduğum formülde kullandıklarım;

ND (Natural Difficulty): Doğal Zorluk Seviyesi

ATPQ (Average Time Per Question): Sınavda bir soru başına düşen ortalama süre
MT (Minimum Time): Soruyu çözmek için gereken minimum zaman. Bu zamanın altında
çözenleri elemek için.
AT (Average Time): Soruyu çözmek için gereken ortalama zaman.

AT (Average Time) hesaplanırken dikkate aldıklarım;

1. Sorunun uzunluğu
2. Soru eğer Matematik, Geometri sorusu gibi işleme dayalı bir sayısal sorusuysa,
soruyu çözmek için gereken ortalama işlem sayısı.
 Benim Discordtaki öğrencileri çalıştırırken kullandığım (ve özel okullara kiraladığım)
sistemde soru kodlarının yanında 1/2/3/4/5/6/7/8 olduğunu yazmıştım. Unutanlar
önceki “soru kodları” yazılarına göz atsın.

Bu 8 zorluk seviyesi ÖSYM, SAT/ACT, PISA, TIMMS, Kanguru vb. sınavların soru zorluk
seviyelerini kapsayacak şekilde düzenledim. (Olimpiyat finalleri ve zeka yarışmaları gibi
sınavlar için daha üst zorluk seviyeleri de var elbette ama bunların yeri şimdilik burası
değil.)

“Soru kodları”nın ne olduğuna dair önceki yazılardan az çok fikir sahibi olduysanız, size üzerinde
düşünmek için bir ödev. Aşağıda Türkiye’deki yayınlardan derlenen 5 soruluk bir mini test var.
Sorulara kısaca göz atarsanız eğer aynı “soru kodu”na sahip olduklarını hemen fark edersiniz.

Mustafa Yağcı, MY GEO-1 Üçgenler

Karekök MPS Geometri-1 , Açılar, Köşetaşı 2.14

Sınav YGS-LYS Geometri Soru Bankası Test 5

Birey YGS-LYS B Geometri Üçgende Açılar Test 3

Matematik Kulübü Zor YGS-LYS Geometri Soru Bankası Test 5

Herkesin rahatça anlayabilmesi için soruları doğal zorluk seviyesi 1 olan doğruda açı konusundan
seçtim. Bu soruların hepsi genel olarak aynı soru kodu kümesine ait olsa da hepsi aynı zorluk
seviyesinde değil…

Siz olsanız soruyu nasıl kodlardınız?

Bu 5 soruya tek tek zorluk seviyesi atamak isteseniz hangileri kaçıncı derece zorluğa sahip olurdu?

Düşünmeniz için ev ödevi…