12 Nisan

Kısa cevap gerektiren testler:

-Boşluk doldurmalı testler:
Boşluk doldurmalı testleri ne zaman kullanmalıyız? Bilişsel düzeyin, bilgi basamağı yani terim
bilgisi, kavram bilgisi, olay- olgu bilgisi aşamasında öğrencilere sahip olduğu bilgiyi beceriyi
ölçeceksek bu aşamalarda uygulamamız gereken bir testtir. Çok fazla kullanılmaması gereken
bir testtir daha çok ilkokul yıllarında kullanılması gereken bir test olarak geçer. Yani ilkokul ve
ortaokul düzeyinde kullanılması gereken bir testtir çünkü yoğun bir şekilde kullanıldığı zaman
öğrenciyi ezbere yönlendirebilecek testlerden birisidir. Bu testler hazırlanırken ilk önce
sorular açık net bir şekilde anlaşılır yazılmalıdır. Kitap ifadesi aynı şekilde soru haline
getirilmemelidir.
-Boşluk cümlenin sonuna doğru bırakılmalıdır. Eğer biz cümlenin başına bırakırsak öğrenci
cümleyİ okuyacak tekrar başa dönecek ikinci kez okurken soruyu cevapla alınabilecektir o
yüzden boşluğu cümlenin sonuna bırakırsak öğrenci tek bir okuyuşta cevaplandırabilecekler.
O yüzden boşluklar cümlenin çünkü sonlarına doğru bırakılmalıdır
- Tek bir cümlede 2 ve daha fazla boşluk olmamalıdır yani tek bir boşluk bulunmalıdır.
-Cevabın baş harfini yazma, orta harfini yazma gibi cevaba yönlendirebilecek açıklamalar
yazılmamalıdır.
-Boşluktan sonra bırakılan ekler cevaba yönlendirme yapmamalıdır. Öğrencilerin doğru cevabı
bulmalarına yardımcı olacak imalardan ve ipuçlarından kaçınmalıyız. Eğer ki kişi verirsek bu
ipuçları ölçmeye çalıştığımız bilgiye sahip olan ve olmayan öğrenciyi birbirinden ayırt
edemeyiz. Bu da testin geçerliliğini etkiler.
-Bıraktığımız boşlukların uzunlukları birbirine denk olmalıdır.
-Boşluk doldurmalı testte sorduğumuz sorular hatırlanmaya değer olmalıdır. Öğrencini
bilmesi gereken bilgiler olmalıdır.
-Objektif bir testtir.
-Çok fazla soru sorabiliriz. Soru sayısı arttıkça testin geçerliliği ve güvenirliliği artar.
-Üst düzey davranışları ölçmede yetersiz olan bir testtir. (Uygulama, kavrama,analiz,sentez
ölçmede yetersiz) ama bu alt düzeyde başarı listelerinin bilgi düzeyindeki davranışları
ölçmede yeterli olan bir testtir o yüzden ölçmeye çalıştığımız evrendeki kazanım düzeyleri
sentez ve değerlendirme düzeyinde ise kapsam geçerliği sağlamada sorunlarla karşı karşıya
gelebiliriz. Alt sınıflarda uygulayabileceğimiz bir testtir. Yoğun bir şekilde uygularsak öğrenciyi
ezbere yönlendirebilir. Yoğun bir şekilde kullanabileceğimiz bir test değildir.
Doğru veya yanlış cevap gerektiren testler:
Sorunun önerme halinde sorulduğu önermelerin doğru veya yanlış mı olduğu öğrenciler
tarafından tahmin edilmeye çalışıldığı testlerdir.
Bilgi ve kavrama düzeyindeki davranışları ölçmede kullanabileceğiniz bir testtir. En çok ilkokul
birinci ikinci üçüncü sınıflarında uygulayabileceğimiz bir testtir. Ya ortaokulda ve yüksek
öğretimde çok fazla tercih edilmeyen bir testtir. Öğrencinin yanlış öğrenmesini sağlayabilir.
Örneğin ölçme aracının random bir şekilde hatalar yapması geçerliliği etkiler öğrencinin bunu
doğru olarak cevaplandırması bu bilgiyi doğru bir şekilde algılamasını sağlayabilir ya da yanlış
bir bilgiyi doğruları cevaplandığı zaman o bilgiyi yanlış öğrenmesini sağlayabilir. Alt
kademelerde Uygulanması yanlış öğrenmelerin ileride telafi edilmesini sağlayabilir.
-doğru ve yanlış cevap gerektiren basit yapıda ve sadece belleğe dayalı soru hazırlamak
yerine açıklama, karşılaştırma, yorumlama, genelleme ve uygulama gücünü ölçebilecek
sorular hazırlanmalıdır.
- Maddelerin yarısı doğru yarısı yanlış cevaplanacak şekilde hazırlanmalıdır (20 sorudan 10’u
doğru 10 u yanlış)
-Kaynaktaki kalıp ifadeler soru haline getirilmemelidir.
-Sorduğumuz sorunun önermelerinin uzunlukları birbirlerine denk olmalıdır. Önerme uzun
oldukça soru daha da anlaşılmaz hale gelir. (Öğrenciler uzun olan seçeneğin doğru olduğu
eğilimindedir.)
-olumsuz ifadelerden kaçınılmalıdır. Bir cümlede birden fazla olumsuz ifade olmamalıdır.
-Bir madde bir ana fikri ölçmelidir birden fazla ana fikri ölçmemelidir.
-sorular öğrencileri şüpheye düşürmemelidir.
-cevap anahtarı hazırlanırken cevaplar bir örüntü oluşturmamalıdır.
-şans başarısının en yüksek olduğu testlerdendir.
-Her düzeydeki davranışları ölçmede yetersiz olan bir testtir. Cevaplaması kolaydır bu yüzden
soru sayısını artırabiliriz. Üst kademelerde uygulanmaması gereken bir sınavdır. Yanlış
öğrenmeye yol açabilir.
Eşleştirmeli test:
2 grup halinde verilen ifadelerin belli kurallar çerçevesinde öğrenciler tarafından
ilişkilendirilmeye çalışıldığı testlere denir. (Tarihler, eserler- yazarları, semboller, kavramların
başka dillerdeki karşılıkları vs. sorulabilir). Madde kökleri bir sütunda, olası cevaplar ise bir
sütunda bulunur. Hazırlaması kolay, puanlaması objektiftir.
Bilişsel düzeyin bilgi basamağındaki davranışları ölçmede yeterli olan bir testtir.
- Birinci kolona öncüller, ikinci kolona seçenekler denir. Seçeneklerdeki madde sayısı
öncüllerden üç fazla olmalıdır.
-Birbirinden bağımsız şeyler sorulduğunda çelişkilerden yola çıkarak tahmin edebilir. Hangi
bilgiyi ölçüyorsak tüm soruları o konuyla ilgili sormalıyız. (Seçenekleri de göre vermeliyiz.)
Farklı kollardan soru sordukça yapı geçerliliğini sağlamak zorlaşır.
-İfadeler uzun olmamalıdır. Soru sayısı 6 dan az 15 ten fazla olmamalıdır. Sorular aynı sayfada
olmalıdır.
-Cevapla rakamlardan oluşuyorsa büyükten küçüğe veya küçükten büyüğe sıralanmalıdır.
-Mutlaka önerge olmalıdır.
26 Nisan:
Test hazırlama sürecinde bir açıklamada bulunmuştuk. Yazdığımız maddeye Teste
koyamıyoruz. Kaliteli olan soruyu teste koymaya çalışıyoruz. Yazdığımız soruyu bir havuza
topluyorduk ve eğer yazdığımız soruya öğrenciler doğru cevap verdiğinde 1, yanlış cevap
verdiğinde 0 puan verebiliyorsak koyarız. Soruyu teste koymadan önce o soruyu daha
önceden o dersi almış (üst sınıflardan) bir deneme grubuna uygularız. Deneme grubunda en
az 80 kişi olmalıdır. Öğrencilerin sorulara verdiği tepkilerden yola çıkarak madde
istatistiklerine bakarız.
Madde istatistikleri:
1. Madde güçlük indeksi:
2. Madde varyansı:
3. Madde standart sapması:
4. Madde ayırt edicilik gücü:
5. Madde güvenirlik kat sayısı:

1. Madde güçlük indeksi: Sembolü “PJ”

Madde güçlük indeksi bir maddeye doğru cevap veren öğrencilerin bu maddeyi
cevaplandıran öğrencilerin oranıdır.

Madde güçlük indeksi= maddeye doğru cevap veren birey sayısı/ maddeyi cevaplandıran
birey sayısı
Beşinci soruya doğru cevap verenlerin sayısı =20
Bu soruyu cevaplandıran anların sayısı=50
PJ= 20/50 = 0,40
PJ ‘nin alabileceği en yüksek değer 1 en düşük değer 0 ‘dır.
Elimizde 11 soruluk bir test olsun ve bu testi 10 kişilik bir gruba uygulayalım.
-Soruya doğru cevap verenlerin oranı arttıkça madde güçlük indeksi 1’e yaklaşmaktadır.
-Bir soruya doğru cevap verenlerin sayısı arttıkça (1’e doğru yaklaştıkça) sorunun kolay
olduğunu anlarız.
-Bir soruya doğru cevap verilme oranı düştükçe madde güçlük indeksi 0’a doğru yaklaşır. Bu
da sorunun zor olduğu hakkında bilgi verir.
-Grubun yarısının doğru yarısının yanlış cevap verdiği soruya nitelikli soru diyebiliriz. ( Bu
durumda PJ değeri 0,50 çıkar)
-İyi bir testin sorularının %10 u çok zor olmalıdır. 0-20 arası çok zor,20-40 arası zor,40-60 arası
orta, 60-80 Kolay, 80-100 çok kolay Olmalıdır.
-Sorduğumuz soruların:
% 10 unun PJ değeri 0-0,20,
%20 si 0, 20-0,40 arası,
%40 ı 0,40-0,60,
%20 si 0,60-0,80,
%10 u ise 0,80-1 arasında olmalıdır.

Yanlış cevaplayan anların oranı “QJ”

%20 si doğru cevaplandırdıysa %80 i yanlış cevaplandırmıştır.
PJ 0,10 ise QJ 0,90 dır.

2.Madde varyansı (SJ²):

SJ²= PJ*QJ = maddeyi doğru cevaplayanların oranı * yanlış cevaplayanların oranı
-madde varyansının alabileceği en yüksek değer 1, en düşük değer 0,25 tir.
-soru güzel ayrımlar yapmaya başladıkça değer 0,25’e yaklaşır.
-Bir testteki maddelerin madde varyansının yüksek olması beklenir.
-madde varyansı arttıkça testin güvenirlik katsayısı da artar.

Madde standart sapması (SJ): Madde varyansının kare köküdür.

-Madde standart sapmasının alabileceği en düşük değer 0, alabileceği en
yüksek değer 0,50 dir.

0 0,50

-Maddenin standart sapması arttıkça, maddenin daha nitelikli ölçümler yaptığını

söyleyebiliriz.
-Madde standart sapmasının 0,50 ye yakın olmasını bekleriz.
ÇOKTAN SEÇMELİ TESTLER
Sorunun yazılı bir şekilde sorulduğu cevapların da seçenekler halinde verildiği, öğrencinin de
seçeneklerden doğru cevabı işaretleyerek vermeye çalıştığı testlere çoktan seçmeli test denir.
Çoktan Seçmeli Testler Ne Zaman Uygulanır, İçeriği:
 İşlediğimiz ders çoksa, ölçmeye çalıştığımız kapsam genişse ve ciddi bir sınav
yapacaksak uygulanması gereken test çoktan seçmeli testtir.
 Bilişsel düzeyin bilgi, kavrama, uygulama, analiz düzeyindeki davranışları ölçeceksek
kullanılır.
 Öğrenci sayısı çok fazlaysa çoktan seçmeli test uygulamak gerekir, daha kısa sürede
değerlendirme yapılmasını sağlar.
 Ciddi bir şekilde uzmanlık gerektiren bir testtir.
 Çoktan seçmeli testteki her bir soruya madde denir.
 Bir test maddesi dört bölümden oluşur. + Materyal diye bir bölüm vardır.
 Bölüm bölüm incelenmesi gereken bir testtir.

“Hele bir sinemaya git de göreyim seni!”

cümlesinde göreyim seni bu soruya nasıl bir anlam katmaktadır? Madde kökü

a) Korkutma —> Doğru Cevap

b) Yönlendirme
c) Yüreklendirme Seçenekler
d) Özendirme Çeldiriciler
e) Paylama

Test Maddesi

Çoktan Seçmeli Testlerde Soru Tipleri

A. Bir tek kesin cevaplı maddeler: Türkiye’nin başkenti neresidir? , Atatürk ne zaman
doğmuştur?
B. En doğru cevabı gerektiren maddeler:

Ses aşağıdakilerin hangisinde en hızlı yayılır?

A) Tahta B) Kauçuk C) Hava D) Sıvı
En çok uydusu olan gezegen hangisidir?
A) Jüpiter B) Uranüs C) Mars D) Satürn
C. Birleşik cevap gerektiren maddeler:
Aşağıdaki yerleşim merkezlerimize ait gruplamalardan hangisi Marmara Bölgesinde
yer alır?
A) Tekirdağ- İstanbul- Edirne- Çanakkale

1.Kızılırmak 2.Fırat 3.Sakarya 4.Dicle 5.Gediz 6.Asi

Yukarıdaki akarsularımızdan hangisi Karadeniz’e dökülür?
A) 1,2 ve 3 B) 2 ve 3 C) Sadece 3 D) 4,5 ve 6

D. Kök ifadesi olumsuz cümle olan maddeler

E. Kökü yarım ifade (eksik cümle) olup seçeneklerdeki ifadelerle tamamlanan

maddeler

F. Ortak Materyalli Maddeler, Ortak Materyale Dayalı Maddeler

 Birden fazla soruyu cevaplandırmak için sorulur. ÖSYM’de bir paragraf üzerine
birden çok sorulan soru, bir tabloya göre cevaplandırılan birden çok soru buna
örnektir.
G. Ortak seçenekli maddeler

Çoktan Seçmeli Testlerin Özellikleri

1. Cevap, verilenler arasından seçilir. (Öğrenciler cevap verme özgürlüğüne sahiptirler.)
2. Çoğu zaman “tanıma” doğru cevabı vermek için yeterli olur.
3. Çoktan seçmeli test bir araçtır, amaç değildir.
4. Şans faktörü vardır.
5. Puanlaması objektif olarak yapılan bir testtir.
6. Soru sayısı, diğer tekniklere göre daha fazladır. Kısa zamanda çok sayıda soru
cevaplandırılabilir. Soru sayısının artması testin güvenirliğini ve geçerliliğini arttırır.
7. Okuma yeteneği ve hızı puanları etkiler. (Okuma hızı gibi faktörleri ölçüyorsa bu
testin yapı geçerliliğini bozar.)
8. Hazırlanması zordur; bilgi, beceri ve tecrübe gerektirir, uzun zaman alır.
Çoktan Seçmeli Maddelerin Hazırlanması ve Geliştirilmesi
A. Madde Kökünün Hazırlanmasında Dikkat Edilecek Hususlar
1. Soru kökü mümkün olduğu kadar tam bir cümle yapısında olmalıdır. (Kısa, öz ve
net olmalı.)
2. Bir soru kökünde birden fazla olumsuz ifade olmamalıdır. Aşağıdaki illerden
hangisi Karadeniz bölgesinde bulunmayan illerden birisi değildir? böyle bir soru
olamaz.
3. Madde kökünde olumsuz ifade varsa bunların altı çizilmeli, koyu yazılmalı ya da
renkli basımsa renkli bir şekilde yazılmalı.
4. Sorular değil, temel kavramlar, sebep sonuç ilişkileri gibi ayrıntıları, önemli
bilgileri ölçecek nitelikte yazılmalıdır.
5. Sorunun esas konusu, yani öğretmenin ne sormak istediği açık ve kesin olmalıdır.
Madde kökünde eksik bilgi olmamalıdır.
6. Soru kökünde kitabı veya öğrencilerin tanıdığı kaynaktan aynı tip ifadeleri alınıp
kullanılmamalıdır.
Bu şekildeki sorular;
 Esas fikri anlamayan öğrencilere doğru cevap verdireceğinden ve
  Öğrencileri kitap veya teksir ifadelerini ezberlemeye sevk edeceğinden
sakıncalıdır.
7. Soru ifadeleri;
a) Açık, kısa ve özlü olmalıdır.
b) Gereksiz yere fazla kelime bulunmamalıdır.
c) Cümle yapısı dilbilgisi kurallarına uygun olmalıdır.
d) Öğrencilerin anlayamayacağı kelimeler kullanılmamalıdır. Testin dili, testin
uygulanacağı grubun seviyesinin biraz altında olmalıdır.
8. Seçeneklerde tekrarlanabilecek kısımlar köke konularak tekrarlar önlenmelidir.
9. Olumsuz sorular anlama güçlüğü yaratacağından çok sayıda kullanılmamalıdır bir
soru kökünde çift olumsuz ifadeden kaçınılmalıdır.
10. Olumsuz soru kökü yazıldığında, kökü olumsuz yapan kelime belirgin
yazılmalıdır.
11. En doğru cevabı gerektiren soruysa sık sık, en çok, en doğru, en fazla gibi
ifadelerin altı çizilmelidir, koyu yazılmalıdır.
12. Bilmece gibi sorular sorulmamalıdır. Bunlar gizli anlamları bulunan kavraması güç
ancak ipucuyla cevabı bulunabilen sorulardır, amacımız öğrencinin zekasını değil
başarısını ölçmek ise, öğrencilerin ne kastedildiğini anlamakta güçlük
çekmeyeceği şekilde sorular yazmamız gerekir.
13. Madde kökü koyu yazılmalıdır. Madde kökü bir materyale, dokümana, paragrafa,
tabloya dayalı bir soruysa, tabloyla, paragrafla sorunun arasına biraz boşluk
konulmalı ve madde kökü koyu yazılmalıdır.
14. Hazırlanan bir soru, testteki diğer bir sorunun cevabını açıklayacak şekilde
olmamalıdır.
15. Her soru bir başka sorunun doğru cevaplandırılması şartının taşımadan
cevaplandırılabilecek şekilde, bağımsız yazılmalıdır.
16. Madde kökünde tekrarlı ifadeler ve gereksiz açıklamalar olmamalı.
Seçenek Hazırlanmasında Dikkat Edilecek Hususlar
1. İlkokul 1,2,3. sınıflarda seçenek sayısı 3; 4,5,6,7,8. Sınıflarda seçenek sayısı 4; lise ve
yükseköğretimde seçenek sayısı 5 olmalıdır.
2. Bütün seçenekler akla, mantığa uygun olmalıdır.
3. Seçeneklerin uzunlukları birbirine eşit olmalıdır çünkü öğrenciler daha uzun olan
seçeneği seçme eğilimindedirler.
4. Seçenekler aynı konu bütünlüğü içerisinde olmalıdır, anlamlı olmalıdır, seçenekler
sayılardan oluşuyorsa küçükten büyüğe doğru sıralanmalıdır.
5. Seçenekler özel terimlerden, kavramlardan oluşuyorsa alfabetik sıralama yapılmalıdır.
(İç Anadolu bölgesindeki iller: Afyonkarahisar, Aksaray, Konya)
6. Eğer seçenekler kısaysa her bir satıra ikişer tane sığacak şekilde eğer uzunsa her bir
satıra birer tane sığacak şekilde sıralanmalıdır.
7. Seçenekleri nitelendirmekte kullandığımız harfler (A, B, C, D) büyük harfle
yazılmalıdır.
8. İfadeler açık, kısa, özlü olmalıdır.
9. Cümle yapısı dilbilgisi kurallarına uygun olmalıdır.
10. Gereksiz yere fazla kelimeler ve tekrarlar bulunmamalıdır. (Türkiye’nin en fazla yağış
alan bölgesi dedikten sonra seçeneklerde tekrar bölge kelimesini kullanmamalıyız.)
11. Seçeneklerde çok az bilinen ve çoğunluğun kullanmadığı kelimeler olmamalıdır.
12. İfadeler dilbilgisi yönünden kökle ve diğer seçeneklerle uyumlu olmalıdır. Bir seçenek
diğerinden çok uzun veya kısa olmamalı, bir sorunun bütün seçenekleri yakın
uzunlukta olmalıdır.
13. İpucu veren, belirsizlik ifade eden veya yanlışlığı apaçık ortada olan ifadeler
kullanılmamalıdır. “Daima”, “Hiçbir zaman”, “Mutlaka”, “Yalnız”, “Sadece” gibi
kelimeler genellikle yanlış ifadelerde bulunur ve öğrenciler bu durumu kolaylıkla fark
ederler bu kelimelerin kullanıldığı seçeneklerin doğruluğu veya yanlışlığı kolayca
anlaşılır.
14. Doğru cevapta kökteki ifade bazen tekrar edilmek zorunda kalınabilir. Bu durumda
ipucu olmaması bakımından, aynı terimler diğer seçeneklerde de kullanılmalıdır.
15. Zıt seçenekler mümkün olduğu kadar kullanılmamalı, kullanılacaksa ikişer ikişer
kullanılmalıdır
16. Sayıyla ilgili seçenekler, maddenin kolay anlaşılması için ya küçükten büyüğe ya da
büyükten küçüğe sıralanmalıdır.
17.

18.

19.
 20. Arka arkaya 3 taneden fazla aynı seçenek doğru cevap olmamalı. (A seçeneği en fazla
3 kere arka arkaya doğru cevap olabilir.)
21. Cevap anahtarı oluştuğu zaman bir örüntü olmamalıdır. (a,b,c,d,e, a,b,c,d,e şeklinde
bir sıralama olmamalı) Öğrenci tahminen doğru cevabı bulabilir.
Çeldirici Hazırlanmasında Dikkat Edilecek Hususlar
Çeldirici: Öğrenciyi çeldirmek amacıyla oluşturduğumuz alternatif seçeneklerdir.
1. Bir soruyu zorlaştırmak istiyorsak çeldirici ve doğru cevap birbirine yakınlaştırılır.
2. Çeldirici, o sorunun ölçtüğü davranışa sahip öğrenciyi çeldirmemeli, o davranışa sahip
olmayan öğrenciyi çeldirmeli.
3. Çeldiriciler akla, mantığa uygun olmalıdır.
NOT:
Çoktan seçmeli testler çok kullanıldığı zaman, sınavlar sürekli çoktan seçmeli testlere dayalı
olarak yapıldığı zaman öğrencinin düşünme becerisini köreltir. Merak duygusunu öldürür.
Çoktan seçmeli testler algoritmalara dayanır, öğrencilere test çözdürerek sınavda çıkacak olan
muhtemel algoritmalara alıştırılmaya çalışılır ama zamanla öğrenciler soru köklerini
okumadan seçenekler arasındaki çelişkilerden yola çıkarak soruları çözmeye çalışır.
Ölçme öğrenci için yapılır, öğreniyor mu, öğrenmesinin önünde engel var mı?
En yapılması gereken değerlendirme sınıf içi değerlendirmedir. Öğrenci öğreniyor mu,
öğrenmesinin önünde engel var mı?