T.

C
KAFKAS ÜNİVERSİTESİ
DEDE KORKUT EĞİTİM FAKÜLTESİ
İLKÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLİĞİ PROGRAMI

Hafif Düzeyde Zihinsel Öğrenme Güçlüğü Olan Bir

Öğrencinin Okuma ve Anlama Becerilerini Geliştirmeye
Yönelik Nitel Bir Çalışma
MAKALE ÖZETİ ÖDEVİ

HAZIRLAYAN: RABİA KARABAĞ

BÖLÜM: İLKÖĞRETİM MATEMATİK
ÖĞRETMENLİĞİ
SINIF:2
NO: 190444020

DERS SORUMLUSU
DR. ARŞ. GÖR. SERKAN COŞTU
Hafif Düzeyde Zihinsel Öğrenme Güçlüğü Olan Bir
Öğrencinin Okuma ve Anlama Becerilerini Geliştirmeye
Yönelik Nitel Bir Çalışma

Giriş
Okuma, yazılı şeyleri zihinde anlamlandırmaya çalışmadır. Ama öylece okumak yetmez günümüzün
hızına yetişebilmek için doğru ve hızlı okumak daha önemlidir. Bunun yanında bireylerden okurken
okunulan şeyin analizini yaparak anlamlandırmaları beklenir. Ayrıca hafif düzeyde zihinsel öğrenme
güçlüğü olan bireyler de benzer şekilde ele alınmış ve üzerlerindeki araştırma sayıları artırılmış ve
çıkan sonuçlara göre bu bireylerden çoğunun iyi ve doğru şekilde okuduklarını anlamadıkları,
akranlarından geride kaldıkları tespit edilmiştir.

Zihinsel öğrenme yetersizliği kişinin zihinsel olarak yaşadığı ve günlük yaşamını olumsuz etkileyen
bir olayıdır ve hafif, orta ve ağır olarak üçe ayrılır. Kişilerde bulunan hafif düzeydeki öğrenme
güçlüğü okuma gibi temel bilinmesi gereken şeyleri olması gerekenden daha yavaş öğrenme
durumudur. Bir diğeri olan orta düzeyde oluşan öğrenme güçlüğü yaşıtlarından daha geç konuşması,
sosyal yaşam, okuma ve sayma yeteneklerinde oluşan yavaş öğrenme olayıdır. Ağır düzeyde oluşan
zihinsel öğrenme güçlüğü ise kişinin konuşamaması, dilinin çözülmemesi, sosyal yaşantı ve kişisel
bakımını yapabilmesinde oluşan gecikme olayıdır. Okul öncesi dönemde bu durum pek fark edilemese
de okul dönemine akranlarından dersler ve sosyal konularda geri kaldıkları anlaşılınca bu durum fark
edilir.

Bireylerden bu durumu hafif seviyede yaşayanların eğitim yaşamı sıkıntılarla dolu olup aslında bu
konuda yapılan çalışmalar bazı durumlardan dolayı öğrenme güçlüğü yaşayan bireylerin akranlarına
göre yavaş da olsa kavrayabileceklerini söylemiştir. Ama çok daha fazla emek, zaman ve güce
ihtiyaçları olacağı vurgulanmıştır.

Okumadaki yaşanan sıkıntı ve öğrenme güçlüklerinin önüne geçmek için fazla sayıda yöntemler
geliştirilmiş bunlarla alakalı bir sürü çalışmalar yapılmıştır.

Bu yöntemlerden ilki tekrarlı okumadır. Kolay bir şekilde okuyana kadar, okumada sıkıntı yaşayan
bireyler için faydalıdır. Bireylerin birbirine karıştırdığı sözcükleri anlamlandırmalarını sağlar. Bu
yöntemin okumada sıkıntı çeken bireylerin durumlarını düzeltmede ve hızlanmalarına olanak
sağladığı, bu durumun bireylerdeki özgüvensizliği azalttığı anlaşılmıştır.

Bu yöntemlerden ikincisi eko okumadır. Burada iyi okuyan birisi bireye cümleyi okur, okuma
sıkıntısı çeken birey de aynılarını iyi okuyan bireyin ardından gerçekleştirir, onun yaptıklarının
aynısını yapar.
Diğer bir yöntem ise herkesin uygulayabileceği eşli okuma yöntemidir. Okumada uzman veya bilgili
kişinin desteğiyle gerçekleşir. İlk olarak bireyin seviyesinden daha üst bir roman seçilmelidir. Bilgili
kişi sıkıntı yaşayan bireyle birlikte romanın içindeki ve kapağındaki yazılarını, resimleri konuşup
üzerlerinde yorum yaparak beraber seli şekilde okurlar.

Bir de ahenkli okuma vardır. Burada öğretmen ve sıkıntı çeken birey beraber aynı satırı okur.
Cümleler okunurken öğretmen bazen durur, bireyin diğerini okumasına bakar ve süreç bu şekilde
devam eder.

Yöntem

Çalışmada, genel bir farklılık oluşturmak için tasarımı yapılan bilgiyi biriktirmek amaç olduğu için ve
araştırmacı da konu içine bizzat dahil olup var olan problemi çözümlemek amacıyla bilgi topladığı için
eylem araştırması deseni uygulanmıştır. Çalışma Afyon ilinde bir ilkokulda gerçekleşmiş olup
müdürden izin alınıp öğretmenin yardımıyla okuma sıkıntısı çeken bireyler tespit edilerek onlara kendi
seviyeleri ve altı cümleler okutulmuş sıkıntı saptanmaya çalışılmış anlamalarını değerlendirme
amacıyla bazı sorular sorulmuştur. Aralarından okuma sıkıntısı yaşayan 4. Sınıf bir öğrenci
belirlenmiştir. Bazı incelemeler sonucu öğrencide hafif seviyede zekâ sıkıntı olduğu ortaya çıkmıştır.
Bireyin seviyesini bulma amacıyla yaşına uygun metin okutulmuş, zorlanması durumunda bir alt yaş
seviyesindeki metin okutulmuş bunda da pek iyi olmadığı belirlenmiş ve en son okumasının 1. Sınıf
seviyesinde olduğu tespit edilmiştir.

Verilerin Toplanması

Bu aşamada yanlış analiz envanterisi testi seçilmiştir. Sebebi sesli okumadaki yanlışlar ve cümleleri
anlama yeteneğini belirlemektir. Bu test standart olmayıp üç bölüme ayrılmaktadır.

Ortam ölçeği puanı 0-5 aralığında olup, bireylerin okurken hatalı söyledikleri kelimeleri doğru hale
getirip yeniden söylemesidir.

Seslendirme ölçeği puanı 0-n arası olup okunan sözcük ile aynı olan harf sayısı baz alınarak
verilmektedir.

Soru ölçeği puanı ise 0-3 arasında olup bireylerin okuduğu cümlelerle alakalı soruya yanıtlarını göz
önüne alır.

Aynı zamanda bu test ile 3 farklı okuma seviyesi bulunmuştur. İlki olan serbest düzeyde bireyin
kimseye muhtaç olmadan seviyesine göre kitapları okuyarak anlamlandırmasıdır. Öğretim düzeyi ise
bireyin yardım alarak okuyup anlamlandırmasıdır. Endişe düzeyi ise bireyin okuduğunu pek
anlayamadığı düzeydir.

Bireyin yukarıdaki üç ölçekten kazandığı puanlar onların hangi düzeyde olduğunu belirlemiştir.
Öğrencinin Okuma ve Anlama Hatasının Giderilmesine Yönelik Uygulama Süreci

Çalışma için uygun görülen öğrencinin okumasının kendi sınıf düzeyinden çok geride olduğu
belirlenmişti. Bilmediği sözcükleri okumuyor veya ilk harfi okuyup gerisini uyduruyordu. Vurguda da
eksik olan birey noktaya virgüle de dikkat etmiyordu.

Bunun önüne geçmek için şöyle bir yol izlenmiştir. Öncelikle ilgi alanlarından konuşularak birey
rahatlatılmaya çalışılmış kullanılacak metinler sevdiği alanlardan tercih edilmiştir. Bireyin yanlışlarını
azaltmak amacıyla hece listesi yapılmış ve kullanılmıştır. Bunun sayesinde bireyin zorlandığı harfleri
algılamasında yardımcı olmuştur. Bu çalışmadan sonra başka şeyler de yapılmış bireyin okuma
yanlışları düzeltilmek amaçlanmıştır. Bireyin okuma sırasında duraksaması ve fazladan ek koymasını
engellemek amacıyla yaptığı yanlışlar sözcük sözcük renkli olmak üzere kâğıtlara yazılmış bunlar
sürekli okutularak kavraması sağlanmaya çalışılmış her okumadan sonra belli şartlara göre
değerlendirilmiştir. Birey okumalardan sonra yöneltilen sualleri hatalı yanıtlamaktaydı bunun asıl
sebebi sözcükleri tanıyamamasından kaynaklanıyordu.

Bu beceriyi artırmak amacıyla okutulan şeyde görsel varsa düşünceleri alınmış bu şekilde
anlamlandırmayı oturtmak amaçlanmıştır. Tanımadığı sözcükler hakkında tartışılmış gerçek hayattan
şeyler gösterilmiştir. Daha sonra okunulan şeyle alakalı kolay, gerçek yaşam ve kendi yaşamıyla
alakalı sorularla ne anlam çıkardığı tartışılmıştır.

Bulgular ve Yorumlar

Okutulan her parçadan sonra bireye çeşitli testler yapılmıştır. Bireye müdahale yapılmadan
araştırmalar videoya alınmış her yanlış bulunarak ona uygun ölçekler yapılmıştır. Yaptığı yanlışın
temeline inebilmek için normalde 4. Sınıfta olması seviyesinden iki alt seviye başlangıç olarak uygun
görülmüş bir adet öykü ön test maksadıyla kullanılmıştır. Bazı sonuçlar elde edilmiştir. Birey öyküyü
belli bir dakikada okumuş çeşitli okuma yanlışları yapmış testten epey az bir puan elde etmiştir. Bu
yanlışın temel sebebine inilince sözcükleri bilmemesi ve ilk harfi tanıyıp geri kalanını uydurduğu fark
edilmiştir. Hatta iki alt seviyede bile okumasının endişe seviyesinde olduğu belirlenmiştir. Bu sebeple
yeni seviye olarak birinci sınıf uygun görülmüş ve buna uygun çeşitli testler uygulanmıştır. Bireyin bu
aşamada düzenli ve hızlı bir ilerleme içerisinde bulunduğu sonra bir duraksama olduğu ardından tekrar
ilerlemenin devam ettiği gözlemlenmiştir. Sonra bireye tekrar ikinci sınıf seviyesi öykü verilmiş ne
durumda oluğuna bakılmıştır. Önceki ikinci sınıf metninde sonuçlar iyi olmasa da şimdiki okuduğu
metinde ilerleme kaydettiği, sonuçların daha yüksek çıktığı görülmüştür ve artık ikinci sınıf
seviyesinde serbest seviyede ulaştığı tespit edilmiştir. Bu durum öğrencinin moralinin yükselmesine
sebep olmuştur okuma ve anlamlandırma yaptığı yanlışlar büyük oranda düzeltiliştir.
Sonuç ve Öneriler

Birey ilk aşamada kendinden iki seviye aşağıda olan ikinci sınıf seviyesinde yapılan araştırmada
endişe seviyesinde tespit edilmişken bu yanlışların düzeltilmesi amacıyla yapılan çalışmalarla bu
sonuç serbest seviye olarak ölçülmüştür. Araştırma bitimine yakın bireyin ailesi ve hocalarıyla
görüşülüp yapılan uygulamaların bireyin okuma ve anlama düzeyini pozitif şekilde artırdığı
görülmüştür.

Araştırmaya katılan 4. Sınıftaki bireyin bu konudaki sıkıntıları ve yanlışları büyük oranda

düzeltilmiştir. Araştırma başlarında ilerleme çok olmasa da araştırmanın sonlarına doğru çalışmadan
olumlu dönütler alınmış ve düzelmenin gerçekleştiği görülmüştür. Önceleri yaptığı gibi elini
kullanarak okuduğu yerleri takip etmeyi bırakmıştır. Belli zamanda normalde okuduğu sözcük
sayısından daha fazla sözcük okuduğu dikkat çekmiş, anlamlandırma bakımından da güzel bir artış
olduğu belirlenmişidir. Tüm bunlara bakıldığı zaman birey üzerinde uygulanan şeylerin bireye iyi
geldiği ve eğitim hayatına çok fazla faydası olduğu görülmektedir. Bireyin ailesi ve hocalarımda bu
durumu onaylamaktadır.

En çok görülen zihinsel öğrenme eksikliğinin hafif seviyedeki olduğu tespit edilmiştir. Bu yüzden
okul hayatında bu durumlar öğretmenlere dikkate alınmalı gerekli önlemler hazırlanmalıdır.

KAYNAKÇA:

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/304162