HANOİ KULESİ

HAZIRLAYAN: RABİA KARABAĞ

BÖLÜM: İLKÖĞRETİM MATEMATİK

ÖĞRETMENLİĞİ

SINIF: 2

NO: 190444020
 HANOİ KULESİ OYUNU
Hanoi Kulesi oyunu Fibonacci dizisini incelemesiyle tanınan ve Fransız bir matematikçi olan Edouard
Lucas tarafından 1883 yılında icat edilip piyasaya sürülmüştür. Fakat tarihinin çok daha eskilere
dayandığı söylenmektedir. Hanoi kuleleri hakkında bilinen en eski rivayete göre Hindistan’da bulunan
Kashi Wishwanat Tapınağında içinde 64 adet altın disk olan bir oda varmış. Rahipler bu 64 diski
büyükten küçüğe sıralanacak şekilde hareket ettirirlermiş. Son disk doğru şekilde yerleştirildiğinde
dünyanın sonunun geleceği söylenirmiş. Eğer bu efsane doğru olsaydı ve rahiplerin her biri saniyede
bir hamle yapsalar bile oyunun 565 milyar yıl sonra bitmesi gerekiyordu fakat bu sayı evrenin yaşının
tam 4 katı yapıyor yani böyle bir şey mümkün değildir.

Başka bir inanışa göre Benares şehrinde dünyanın merkezinde olduğuna inanılan tapınağın kubbesinin
altında yaşayan Brahma, evini oluştururken 3 elmas iğneye büyükten küçüğe doğru sıraladığı 64 altın
tekeri yerleştirmiştir. Bu durumu gören rahipler ise 64 altın tekeri gece gündüz durmaksızın başka bir
iğneye geçirmeye çalışmışlar ancak bir türlü başaramamışlar. Bu nedenle rahipler dünyanın sonunun
gelerek kıyametin kopacağına inanmışlardır.

Bu oyunu her yaştan insan oynayabilir. Tek kişiyle oynanan bir oyundur. Tahtadan veya plastikten
yapılan çeşitleri vardır

Hanoi kulelerinde sabit bir platform üzerinde yan yana 3 adet ince sütun vardır. İlk sütuna çapları
aşağıdan yukarıya doğru azalan diskler yerleştirilir. Bu disklerin sayısı oyunun seviyesine göre
değişebilir. En basit seviye 3 diskle başlar daha sonra seviye arttıkça disk sayısı 4’e 5’e 6’ya 7’ye
kadar hatta daha da yükseğe çıkabilir. Amaç oyundaki tüm diskleri en sondaki sütun üzerinde
toplayabilmektir, her seferde tek hamle hakkı vardır. Tabii tüm oyunlar gibi Hanoi kulelerinin de
kendine özel bazı kuralları vardır:

 Diskler, en alta en büyük disk gelecek şekilde büyükten küçüğe doğru sıralanmalıdır.

Her hamlede yalnızca bir disk taşınabilir.

Yalnızca en üstteki disk taşınabilir, üstteki disk taşınmadan alttaki disk oynanamaz.

Büyük disk kendinden küçük boyuttaki diskin üzerine gelemez. (En önemlisi)

Diskler en baştaki sütundan en sondaki sütuna taşınmalıdır.

 Amaç oyunu en az hamlede bitirebilmektir.

 Yukarıda Hanoi kulesine ait bir görsel yer almaktadır.

Oyunun amacının 1. Sütundaki tüm diskleri en sondaki sütuna taşımak olduğundan bahsetmiştik. Ben
her bir sütuna ve diske isim verdim böylelikle size oyunu daha rahat ve anlaşılır bir şekilde
aktarabileceğim. Öncelikle sütunlara blok diyeceğimi belirtmek istiyorum. Yukarıdaki şekilde de
görebileceğiniz üzere en soldaki bloğu A bloğu, ortadaki bloğu B bloğu ve en sağdaki bloğu da C
bloğu olarak adlandıracağız. Disklere gelince en alttaki en büyük olan yeşil renkli diske 1 numaralı
disk, hemen üstündeki lacivert renkli diske 2 numaralı disk, kırmızı renkli diske 3 numaralı disk, sarı
renkli diske 4 numaralı disk, lila renkli diske 5 numaralı disk, turkuaz renkli diske 6 numaralı disk ve
sonuncu mor renkli diske 7 numaralı disk diyeceğiz.

 Bu yazıyı hazırlarken her adım için ayrıca görsel koymadım çünkü tüm adımların görsellerine
yer verseydim çok fazla görsel olacaktı. Bu yüzden ben de en önemli ve tereddütte bırakan
adımları görsellemek istedim.

Evet gelelim oyunu oynamaya;

3’LÜ HANOİ KULESİ

Oyunu oynamaya en basit seviye olan 3 adet diskle oynanan kısımla başladım. En üstte duran 3
numaralı diskimi C bloğuna koydum, 2 numaralı diski de B bloğuna koydum. Daha sonra 3 numaralı
diski 2 numaralı diskin üzerine koydum amacım C bloğunu boş bırakmaktı. 1 numaralı diskimi hemen
C bloğuna koydum.

3 numaralı diski ya bir numaralı diskin üzerine ya da A bloğuna atmak üzere iki şıkkım vardı.
Hamlemin uzamasını önleyip en kısa hamleyle oyunu bitirebilmek için diski A bloğuna koydum.
(Eğer 3 numaralı diski 1 numaralı diskin üzerine koysaydım 2 numaralı diski A bloğuna 3 numaralı
diski de B bloğuna atacaktım.1 numaralı diskin üzeri boşalınca 2 numaralı diski,1 numaralının üzerine
3 numaralıyı da 2’nin üzerine koyup oyunu bitirecektim fakat oyun 9 hamlede bitecekti ki bunu
istemeyiz.).

2 numaralı diski 1 numaralı diskin üzerine, 3 numaralı diski de 2 numaralı diskin üzerine koydum,
böylelikle tüm disklerim C bloğunda toplanmış oldu ve yapabileceğim en az hamleyi yapıp 7 hamle
kullanmış oldum.

***Eğer oyunun başında 3 numaralı taşımı C bloğu yerine B bloğuna atsaydım hamle sayım artardı.
Oyunun amacı zaten en az hamlede bitirmek olduğu için bunu yapmadım.
4’LÜ HANOİ KULESİ

Şimdi gelelim bir üst level olan 4 diskle oynanan kısma;

4 numaralı diski B bloğuna, 3 numaralı diski C bloğuna koydum. Daha sonra 4 numaralı diski 3
numaralı diskin üzerine koydum ve B bloğu boşalmış oldu. 2 numaralı diski B bloğuna koydum, 4
numaralı diski A bloğuna ya da B bloğuna koymak için iki seçeneğim vardı hamlenin uzamasını
önlemek için A bloğuna koymayı tercih ettim.

3 numaralı diski de 2 numaralı diskin üzerine koydum. Böylelikle C bloğum boşalmış oldu amacım
da zaten buydu.

4 numaralı diski 3 numaralı diskin üstüne koydum.1 numaralı diski de hemen C bloğuna attım. 4
numaralı diski 1 numaralı diskin üzerine 3 numaralı diski de boşalan A bloğuna koydum.4 numaralı
diski 2 numaralı diskin üzerine koydum böylece 1 numaralı diskin üzeri boşalmış oldu artık oraya 3
numaralı diskimi atabilirdim ve öyle yaptım. Ardından 4 numaralı diskimi boşalan B bloğuna attım 3
numaralı diskimi 2 numaralı in üzerine atıp en üste de 4 numaralı diskimi attım ve böylece oyunu en
az hamle olan 15 hamle ile bitirdim.  
5’Lİ HANOİ KULESİ

Şimdi sıra geldi bir üst level olan 5 diskle oynanan kısıma. Bu leveli, 3 ve 4 diskli Hanoi kuleleri gibi
ayrıntılı anlatmayacağım çünkü hamle sayısı çok olduğu için kafa karışıklığı olabilir.

5 numaralı diski C bloğuna atarak oyuna başladım, eğer B bloğuna atsaydım hamlem uzardı.

İlk 15 adımda zaten bir önceki leveldeki (4’lü Hanoi kulesi) hamlelerin aynısını yapıyoruz. Fakat
oynamaya 5 numaralı diski C bloğuna atarak başladığımız için bu 15 hamlenin sonunda 2,3,4,5
numaraya kadar olan diskler B bloğunda birikmiş oldu. A bloğunda kalan 1 numaralı diskimi
böylelikle C bloğuna atabildim.

Ardından B bloğunda en altta kalan iki numaralı diskimin üzerini boşaltmak için hamleler yaptım. 2
numaralı diskimi de C bloğundaki 1 numaralı diskimin üzerine attım. Ardından 3,4, ve 5 numaralı
disklerim aslında bunlar da 3’Lü Hanoi kulesindeki deki disklerim A bloğunda birikmiş oldu. En altta
kalan 3 numaralı diskimin üzerini boşaltmak için hamleler yaptım ve 3 numaralı diskimi de C bloğuna
attım, geriye kalan 2 diskimi de C bloğuna atarak oyunu 31 hamle ile bitirmiş oldum
6’LI HANOİ KULESİ

Şimdi sıra geldi bir üst level olan 6 diskle oynanan kısıma. Bu level 5 diskli Hanoi kulesi
çözümlemesinin üstüne eklenmiş hali.
6 numaralı diski B bloğuna atarak oyuna başladım, eğer C bloğuna atsaydım hamlem uzardı. İlk 31
adımda zaten bir önceki leveldeki (5’li Hanoi kulesi) hamlelerinin aynısını yapıyoruz. Fakat oynamaya
6 numaralı diski B bloğuna atarak başladığımız için 31 hamlenin sonunda 2,3,4,5,6 numaraya kadar
olan diskler B bloğunda birikmiş oldu. A bloğunda kalan 1 numaralı diskimi böylelikle C bloğuna
atabildim.

Ardından B bloğunda en altta kalan iki numaralı diskimin üzerini boşaltmak için hamleler yaptım. 2
numaralı diskimi de C bloğundaki 1 numaralı diskimin üzerine attım. Ardından 3,4,5 ve 6 numaralı
disklerim aslında bunlar da 4’Lü Hanoi kulesindeki deki disklerim A bloğunda birikmiş oldu. En altta
kalan 3 numaralı diskimin üzerini boşaltmak için hamleler yaptım ve 3 numaralı diskimi de C bloğuna
attım.

Oyundaki hamlelerime devam ettim ve 4,5,6 numaralı disklerimin (3’lü Hanoi kulesindeki taşlar) B
bloğunda biriktiğini fark ettim. Ve tüm disklerim C bloğunda toplanacak şekilde hamlelerime devam
ederek 63 hamle ile oyunu bitirdim.
7’Lİ HANOİ KULESİ

Şimdi sıra geldi bir üst level olan 7 diskle oynanan kısıma. Bu level 6 diskli Hanoi kulesi
çözümlemesinin üstüne konmuş hali.
7 numaralı diski A bloğuna atarak oyuna başladım, eğer B bloğuna atsaydım hamlem uzardı. İlk 63
adımda zaten bir önceki leveldeki (6’lı Hanoi kulesi) hamlelerinin aynısını yapıyoruz. Fakat oynamaya
7 numaralı diski A bloğuna atarak başladığımız için 63 hamlenin sonunda 2,3,4,5,6,7 numaralı diskler
B bloğunda birikmiş oldu böylelikle 1 numaralı diskimi C bloğuna atabildim.

Ardından B bloğunda en altta kalan iki numaralı diskimin üzerini boşaltmak için hamleler yaptım. 2
numaralı diskimi de C bloğundaki 1 numaralı diskimin üzerine attım. Ardından 3,4,5,6 ve 7 numaralı
disklerim aslında bunlar da 5’Li Hanoi kulesindeki deki disklerim A bloğunda birikmiş oldu. En altta
kalan 3 numaralı diskimin üzerini boşaltmak için hamleler yaptım ve 3 numaralı diskimi de C bloğuna
attım.

Oyundaki hamlelerime devam ettim ve 4,5,6,7 numaralı disklerimin (4’lü Hanoi kulesindeki taşlar) B
bloğunda biriktiğini fark ettim. Ve tüm disklerim C bloğunda toplanacak şekilde hamlelerime devam
ederek 127 hamle ile oyunu bitirdim.
  Fark ettiğimiz üzere aslında her levelde disk sayısı ile hamle sayısı arasında bir bağlantı olduğu
ortadadır. 3’lü disk için 7, 4’lü disk için 15, 5’li disk için 31, 6’lı disk için 63 ve 7’li disk için 127
tane hamle yapıldığı görülmüştür. O halde n tane disk için kullanılan toplam hamle sayısı 2n – 1
formülünü ortaya çıkarır. Demek ki Hanoi kulesi oyununun matematik dersinde gördüğümüz üslü
sayılar konusuyla ilişkili olduğunu söyleyebiliriz.

Ayrıca tek rakamlar olan 3-5-7 li oyunlarda ilk hamlenin C bloğuna yapıldığı

Çift rakamlar olan 2-4-6 lı oyunlarda ilk hamlenin B bloğuna yapıldığına dikkat
çekmek isterim. Bunlar oyunun en az hamlede bitmesinde etkili stratejik hamlelerdir.

 Diğer bir farkettiğim olay ise mesela 3 lü Hanoi kulesinde 3 tane diski de C bloğunda
bitirmiştik.4 lü Hanoi kulesinde bu 3 disk B bloğunda birikir, 5 li Hanoi kulesinde bu 3 disk A
bloğunda birikir. Yani demek istedim şey seviye arttıkça disklerin sol bölmelere doğru kayıp oralarda
birikmesi.

Bu oyunu oynamayı derste öğrendim defalarca oynayarak da kendi kafamda stratejiler ürettim. Tabii
seviyeler arttıkça oyun da zorlaştı bu sebeple internetten oyunla alakalı videolar izleyerek zorlandığım
seviyelerin çözümüne de ulaşmış oldum

KAYNAKÇA:

https://www.ilkokulmarket.com/hanoi-kuleleri-oyunu-nasil-oynanir/

https://www.matematikciler.com/hanoi-kulesi/

https://tr.wikipedia.org/wiki/Hanoi_kuleleri