Tetor 2012

1
 Kolonat janë elementet vertikale të një
strukture të cilat transmetojnë ngarkesën e
marrë nga katet e sipërme e më pas në tokë
nëpërmjet themelit.
 Për këtë arsye ato janë kryesisht elemente
që punojnë në shtypje, ndonëse mund të jenë
në pozicione të tilla që duhet të përballojnë
momentet përkulëse për shkak të
vazhdimësisë së strukturës.

2
3
 Klasifikimi

a) Kolona të ngarkuara sipas aksit

Ndryshe quhen
kolona që punojnë
në shtypje
qëndrore.

b) Kolona të ngarkuara me jashtëqëndërsi

Ndryshe quhen
kolona që
punojnë në
shtypje
jashtëqëndrore.
4
Ngarkesa vepron në një pikë
çfarëdo të seksionit tërthor
duke shkaktuar në kolonë
momente sipas aksit-x dhe
aksit-y njëkohësisht.

Ndryshe quhen kolona që

punojnë në përkulje biaksiale.

5
Katërkëndore
Katrore
Rrethore
në formë L-je
Tetraedër
Çdo formë tjetër me dimensione të përshtatshme

Forma të ndryshme të seksionit të kolonave

6
 a) shufra gjatësore b) Shufra gjatësore c) Kolona të realizuara me
elastike dhe stafa elastike dhe armaturë të shtangët.
të zakonshme stafa spirale
Në këto kolona
përveç armaturës
gjatësore elastike
është vendosur
edhe armaturë e
shtangët në formë
profilesh prej
çeliku.
Janë kolona që
përdoren kryesisht
në godinat e larta.
Stafa spirale shërbejnë :
1-mbajnë armaturën kryesore Në përgjithësi stafat e
2- për të ndihmuar rritjen e thjeshta dhe ato spirale
duktilitetit të kolonave. pengojnë zgjerimin anësor
të betonit dhe nuk lejojnë që
Shufrat kryesore gjatësore lidhen me anën shufrat gjatësore të humbin
e stafave normale të cilat vendosen të qëndrueshmërinë në
momentin e shkatërrimit.
shpërndara uniformisht përgjatë lartësisë
së kolonës 7
Grafikët e deformimit në funksion të ngarkesës të një kolone të
përbërë me armaturë me stafë të zakonshme dhe një kolonë e
armuar me stafë spirale

Armatura gjatësore e kolonës me stafa të zakonshme fillon fazën e

rrjedhshmërisë në pikën a ndërsa për kolonën me stafa spirale kjo
fazë zgjat më shumë. Shohim që forca e shkatërrimit është më e
madhe në rastin e dytë.
8
•Mënyrës së kufizimit te zhvendosjeve:
Kolonat janë pjesë e një rame në të cilën vendosen ose jo
elementë që pengojnë spostimin e nyjeve. Kjo mund të arrihet
duke përdorur muret në prerje ose elemente të tjerë shtangësues
(lidhje diagonal etj.)

a) Elemente të lidhur
Kolonat u rezistojnë kryesisht veprimit të ngarkesave
aksiale.
Muret u rezitojnë veprimit të ngarkesave anësore dhe
veprimit të erës.

b) Elemente të palidhur
Kolonat u rezistojnë njëkohësisht veprimit të
ngarkesave gravitacionale dhe anësore.
Kjo zvogëlon kapacitetin e ngarkesave të kolonave.

9
 KOLONA TË SHKURTRA.
Shkatërrimi i kolonës vjen
nga shkatërrimi i materialit
si:
 shkatërrimi i betonit.
 rrjedhshmëria e
armaturës.
 shkatërrim i ballancuar
 KOLONA TË HOLLA.
Shkatërrimi i kolonës
vjen nga humbja e
qëndrueshmërisë së
saj.
Duhet të merret në
konsideratë:
 Efektet e ngarkesës.
 Raporti i gjatësisë së
kolonës me përmasat e
seksionit tërthor të saj.
10
•Armatura është e dalë jashtë
pune.
• krijimi i çernierave plastike në
zonat me stafa të pamjaftueshme.
•Shkatërrimi i kolonës nga prerja.

11
12
Mbështetemi në proçedurat e projektimit sipas kapaciteteve
Principi bazë: “kolona të forta -trarë të dobët”
Sipas principit synohet që
çernierat plastike të formohen
kryesisht në trarë dhe jo në
kolona.
Plastiçizimi në ndonjë zonë të
kolonave do të rrezikonte
stabilitetin e çdo konstruksioni.

a)Formimi i mekanizmit
të një kati (formimi i katit
të butë).
b)Mekanizëm lëkundës i
strukturës (ky duhet të
ndodhë, formimi i
çernierave vetëm në
bazament).
a) b) 13
 Sipas eurokodit:
M Rc   Rd  M Rb
 Rd  1.3 për DCH
 Rd  1.1 për DCM
•Çernierat plastike nuk duhet të
formohen në brendësi të nyjeve të
ramave. Nyjet duke qenë shumë të
ngurta thithin forca të mëdha dhe janë
vulnerabile.

•Duhet të merren masa speciale për

konstruimin dhe armimin e tyre pasi
bëhen vende të shfaqjes së çernierave
plastike.

Shkatërrimi i nyjeve tra-kolonë.

14
Shkatërrimi nga prerja nuk do
të lejonte shfrytëzimin e vetive
duktile të armaturës.
shoqërohet me degradimin e
madh dhe të shpejtë të
ngurtësisë së elementeve
strukturore dhe konstruksionit
në tërësinë e tij.
Duhet të sigurojmë
mbizotërimin e fenomenit të
përkuljes kundrejt atij të
prerjes.
 krijimi i kollonave të shkurtëra

15
Diagrama sforcim-deformim për çelikun dhe betonin
Vlera 0.67
lidh
rezistencën
kubike me
rezistencën
në përkulje.

•Sjellja e kolonave të ngarkuara me ngarkesë aksiale dhe moment

Rasti 1: 0.8x≤h

Rasti 2: 0.8x>h

  Fx  0
  Mo  0
16
 Pika (a): Përkulje e pastër
Pika (b): Pika e balancës
(betoni arrin deformimin e tij
maksimal në të njëjtën kohë që
armatura në tërheqje kalon në
rrjedhshmëri)
Pika (c):shtypje e pastër
(N,M=0)
Pika (d): sforcimi 0 në
armaturën tërheqëse. (aksi neutral
lëviz nga xbal në ∞)
Duke kaluar nga (d) në (c) akset neutralë
do të bien jashtë seksionit tërthor dhe
shpërndarja e sforcimeve do të jetë
uniforme.
Pika (e): deformimi i armaturës në
shtypje do të ndryshojë nga elastike në
rrjedhshmëri.

Në më të shumtën e rasteve pikat që ne kërkojmë mund të jenë në

pjesën e poshtme të kurbës së interaksionit ku kemi një vlerë minimale të
N shoqëruar me një vlerë maksimale të M.

17
Diagrama e interaksionit e ndare ne disa nenzona
Nënzona 1 dhe 2:
Kolapsi shkaktohet
nga rrjedhshmëria e
çelikut.

Nënzonat 3- 6:
Kolapsi shkaktohet
nga shkatërrimi i
betonit.

18
Kolapsi shkaktohet nga rrjedhshmëria e çelikut

Kolapsi shkaktohet nga shkatërrimi i betonit

19
Diagrama e deformimit për nënzonat e ndryshme në të dy fazat.

20
 Metoda e konturit të forcave (Bresler)
Metodat:
Metoda reciproke e forcave (Bresler)
 
 M nx   M ny 
Ekuacioni bazë i Breslerit     1
M 
 M x0   y0 
Diagrama e interaksionit në përkulje
biaksiale

Rasti a : përkulje njëaksiale

sipas –y
Rasti b: përkulje njëaksiale
sipas –x
Rasti c: përkulje biaksiale

Vështirësia e ndërtimit të
kurbave :
• përcaktimi i pozicionit të
aksit neutral. 21
 1
Pn

1
Pnx

1
Pny

1
Pn 0
 Pn  Pu

Metodat e projektimit:

 Metoda e supozimit

 Metoda e jashtëqëndërsisë njëaksiale ekuivalente

 Metoda e bazuar në përafrimin e formës së sipërfaqes

së interaksionit.

22
 2
Mr   My
2
Mx

1
 Mx 
  tan  
 My 
 

2-Metoda e diagramave të interaksionit 3-D

Përafrimi linear – i sigurtë

Përafrimi rrethor – jo plotësisht i
sigurtë po shumë afër me
realitetin
(Mx/Mxmax)²+(My/Mymax)² ≤1

23
 M x  P  ey
M y  P  ex

Zbatojmë formulën e Breslerit

1 1 1 1
  
Pn P0 x P0 y P0

Proçedura e metodës:
1. Llogarisim P0
2. Llogarisim P0y( e=ex,ey=0)
3. Llogarisim P0x(ex=0,e=ey)
4. Llogarisim Pn nga Bresleri
5. Kontrollojmë nëse:
Pu≤φPn ku φ=0.65

Pu, Muy , Mux →Pu,Pu*ex,Pu*ey

24
Klasifikimi sipas raportit te gjatesise efektive me rrezen e inercise se
seksionit (k*lu/r ):
Nese k*lu/r ≤ 22 kemi te bejme me nje kollone te shkurter (sipas ACI)
Nese k*lu/r >22 kemi te bejme me nje kollone te holle

Perkufizimi i nje
kollone te holle.
Nje kollone e holle
eshte ajo kollone qe ka
nje reduktim te
kapacitetit forces
normale te saj per
shkak te rritjes se
momentit nga rritja e
deformimeve.
Ngarkesa perkulese e Euleri-t
Ncrc=

Gjatesia efektive :
eshte gjatesia e nje kollone me te dyja lidhjet cerniere, e
cila ka te njejten ngarkese perkulese si kollona e marre ne
shqyrtim. kl ~ 1/n
Ku: n – eshte nr i ½
valeve sinusoidale
Shkaterrimi prej materialit dhe humbja e qendrueshmerise

O - A kollone e shkurter
O - B kollone me gjatesi te moderuar
O - C kollone e holle
Kurbat e interaksionit per kollonat e holla

B1 eshte pika ne momentin e humbjes se qendrueshmerise

A1 eshte pika ne momentin e humbjes se aftesise mbajtese
 Rritja e momentit per kollonen me te dy lidhjet cerniere dhe te ngarkuar
simetrikisht

δo - eshte spostimi i rendit te pare

δ = δo +δa – eshte spostimi i rendit te

  1 
dyte
0

P P E
Pra : δ rritet
njesoj si
propocional me rritjen e P/PE
Momenti perkules maksimal
eshte : M  M  P
C 0

Mo – eshte momenti i rendit te pare

Pδ – eshte momenti i rendit te dyte

M 1  0.23 P P 
MC  M  M
0 E
1 P P E
ose C ns 0

1
Ku:  ns  1  P PC eshte zmadhuesi i momentit ne ramat me nyje fikse
Efekti i momenteve jo te barabarta fundore ne aftesine mbajtese te nje kollone te
holle

Cm – eshte faktori i momentit ekuivalent   M 1  0.4

Cm 0.6 0.4
M 2
Kurbat e nderveprimit per momente jo te barabarta ne skaje

31
 Shtangesia e kollonave, EI
Vlera EI e zgjedhur per nje
seksion te dhene te kollones,
nivelin e ngarkeses aksiale dhe
perkulshmerine, duhet te jete e
perafert me EI e kollones ne
castin e humbjes se aftesise
mbajtese duke marre parasysh
tipin e humbjes se aftesise
mbajtese (humbje nga
shkaterrimi i materialit apo
humbje e qendrueshmerise) si
dhe efektin e plasaritjes,
deformkohes dhe jo linearitetin
e kurbes sforcim-deformim ne
castin e humbjes se aftesise
mbajtese. 0.2 E C I g  E S I se 0.40 E C I g
EI  EI 
Vlerat e EI per kollonat 1 
d
1  d
individuale
Efekti i deformkohes
do te ndihet ne se
ngarkesa e perhershme
do jete me e madhe se
70% e ngarkeses totale.

33
 Raporti kufitar i perkulshmerise

Perkulshmeria ne rama te paspostueshme k lu M

nuk do te meret parasysh nese :  34  12 1
r M 2

Ku :
k – eshte koeficenti i gjatesise efektive i cili eshte 1.0 per nje kollone me
te dy lidhjet cerniere,;
lu – eshte gjatesia gjeometrike e kollones;
r – eshte rrezja e inercise se seksionit;
Shenja e M1/M2 merret si me siper(poztive per kurbezim te vetem dhe
negative per kurbezim te dyfishte)

Kufiri i siperm (max) i klu/r eshte 100.

 Ramat e spostueshme dhe te paspostueshme

(a) Rame e spostueshme (b) Rame e paspostueshme

Nje kollone mund te konsiderohet si e “mberthyer” ose “ e paspostueshme” ne nje
drejtim te dhene nese qendrueshmeria anesore e struktures si nje e tere eshte e siguruar
nga muret, elementet mberthyes.
Nje kollone eshte plotesisht e “e pamberthyer” ose “e lire per tu spostuar” ne nje plan te
dhene kur e gjithe rezistenca ndaj ngarkesave anesore vjen nga perkulja e kollonave.
Nje rame merret e paspostueshme nese rritja e momenteve ne skajet e kollones ndaj
efekteve te rendit te dyte nuk kalon 5% te vleres se momenteve te rendit te pare.
Nje kat mund te jete i paspostueshem ( i mberthyer) nese shuma e shtangesive anesore,
per elementet mberthyes (mure, nukle)  K m
e kalon gjashte here per kollonat ne
drejtimin e marre ne konsiderate.  K l

Shtangesia anesore vleresohet si :  K  V  ku V - eshte forca prerese ne element dhe Δ

l

eshte zhvendosja relative anesore e skajeve te kollones per shkak te forces prerese.
 Rame e spostueshme
1.Me e ndjeshme ndaj
spostimeve anesore.
2.Gjatesia efektive e
kollones eshte me e madhe
se sa lartesia aktuale (pra
eshte me e holle).
3.Momente perkulese
projektimi me te medha.
(a) Rame e spostueshme
Rame e paspostueshme
1.Me pak e ndjeshme ndaj
spostimeve anesore.
2.Gjatesia efektive e kollones
eshte gjithmone me e vogel se
sa lartesia aktuale(pra eshte
me pak e holle).
3.Momentet perkulese
projektimi me te vogla.
(b) Rame e paspostueshme
  KC 
M C    M ext

 KC Kb 

M max
 M C  P

37
38
39
40
41
42
 Llogaritja e koeficentit te gjatesise efektive
k-eshte funksion i shtangesive relative Ψ te trareve dhe
kollonave ne cdo nyje te kollones    E I l 
 E I l 
C C C

b b b

Ψ =0 skaji i kollones eshte i inkastruar Ψ varion nga 20 ne 0,2

Ψ =∞ skaji i kollones eshte cerniere perfekte
Llogaritja e k :
1. me tabele 2.nga monogramat

Per kollona ne rama te paspostueshme,k≥0,6 Ne rama te spostueshme,

per kollona te mberthyera ne te dy skajet,k≥1,2
 Ramat e spostueshme
 M kulm

 M fund  Vl   P

M 1  0.18 P P 
MC  0

1 P P
E

Nese cernierat do te
formoheshin ne fundet e
trareve te rames sic tregohet
ne Fig. 12-30d, rama do te
ishte jo stabel. Keshtu traret
duhet tu rezistojne momentit
zmadhues te plote skajor nga
kollonat qe rama te mbetet
stabel
N.q.s nje ngarkese e perhershme vepron ne nje rame te pamberthyer, deformimet do te
rriten me kalimin e kohes duke cuar keshtu direkt ne nje rritje te momentit P - Δ. Ky
proces eshte shume i ndjeshem ndaj ndryshimeve te vogla te materialit dhe
ngarkesave. Si rezultat, strukturat qe jane nen veprimin e ngarkesave anesore te
perhershme duhet gjithmone te jene te mberthyera. Ne te vertete ramat e mberthyera
duhet te perdoren kudo qe eshte e mundur, pa marre parasysh nese ngarkesa anesore
eshte e perhershme apo e perkohshme.
 Shtangesia e elementeve
C 0.75 eshte faktori i zvogelimit te shtangesise  K
 ns
 m
 1.0
1  PU anesore, e cila eshte pergjegjese per
(0.75 PC )
ndryshueshmerine e ngarkeses kritike dhe per
ndryshueshmerine e supozuar ne llogaritjen e
momentit-zmadhues. Ky faktor con ne rritjen e
momenteve –zmadhuese.
 K
Ne analizen e rendit te dyte do kete nje
vlere me te madhe rreth 0.80- 0.85
shumezuar me 0.875, ose EI  0.70 EC I g ne kryerjen e
EI  0.8 EC I g analizes se rendit te dyte.

Shtangesia e traut te merret 0.4 EC I g gjate kryerjes se

nje analize
te rendit te dyte ,kjo vlere e shumezuar me nje faktor te
zvogelimit te aftesise mbajtese =0.875, duke dhene
I  0.35 I g
 Metodat e analizes se rendit te dyte
• Metoda iterative
Δ – eshte deformimi relativ
anesor i tavanit te katit ne lidhje
me dyshemene e katit
Shuma algjebrike e forcave te
katit nga kollonat mbi dhe nen
nje dysheme te dhene con ne
lindjen e nje force anesore qe
vepron ne ate kat. Ne
dyshemene e j-te, forca anesore
eshte :

forca anesore j 
 P    P 
i i j j

li l j

Deformimi i rritur mund te

merret parasysh duke marre
forcen prerese te katit si   P  l
ku: γ – eshte koeficenti i
flexibilitetit qe varion nga 1.0 ne
1.22 dhe mund te merret i
barabarte me 1.15 per rama
praktike
 Analiza direkte P-Δ per rama te spostueshme
Procedura e llogaritjes iterative e pershkruar ne seksionin e meparshem,
mund te pershkruhet matematikisht si nje seri infinite. Shuma e termave
ne kete seri jep deformimin e rendit te dyte:


1    PU O / V U l C 
O

Ku:
Vu- eshte forca prerese ne nje kat per shkak te ngarkeses se eres ose
termetit qe vepron ne rame mbi katin e marre ne shqyrtim
lu - eshte lartesia e katit
ΣPu- eshte ngarkesa totale aksiale ne te gjitha kollonat ne kat
γ= 1,15
Δo- eshte deformimi i rendit te pare ne kreun e katit ne lidhje me
dyshemene e katit, per shkak te forces prerese te katit,
Δ- eshte deformimi i rendit te dyte
Te dyja Δ i referohen deformimeve anesore te kreut te katit ne lidhje me
dyshemene e katit.
Qe ne castin kur momentet ne rame jane ne menyre direkte
proporcionale me deformimet,momentet e rendit te dyte jane :
M  S M S  M
1    P  / V l 
O

U O U C
 TRAJTIMI QE I BEN EUROCODE PROBLEMIT
Klasifikimi i strukturave,ka rendesi ne menyren e spostimit te
struktures.

Rame e spostueshme Mper Rame e paspostueshme Mper

• Ne nje rame te spostueshme te gjitha kollonat kane te njejtin spotim.

• Gjatesia efektive percaktohet njelloj si ne kodin ACI .
• Gjatesia efektive varet nga forma e deformuar,mberthimet e skajeve ,dhe
percaktohet si gjatesia midis pikave ku ndryshon kurbezimi.
N.q.s te dy skajet jane te mberthyera β = 0.5 ndersa kur jane cerniere β = 1.0
 Llogaritja e β nga monograma
Rame e Rame e spostueshme
paspostueshme Lidhje cerniere

k < 0.4 nuk

rekomandohen

Inkastrim

k a dhe kb jane shuma e shtangesive te kollones ndaj shumen e

shtangesive te traut ne secilen nyje te kollones. eshte
hapesira drite e traut.
eshte koeficent qe merr parasysh mberthimin ne fundin e traut.
α = 0.5 per mberthim cerniere
α = 1 per tra te vazhduar
α = 0 kur trau perfundon i lire(konsol)
 Raporti i perkulshmerise
Ky raport (λ)percaktohet ne kod si raporti i gjatesise efektive me lartesine
e seksionit e cila per dy drejtime ortogonale eshte:
 •Metodat e llogaritjes sipas EC2
•1.Metoda e kurbezimit nominal
Vleresimi i kurbes kufitare te seksionit1 r0  f
yd E S
/ 0.45d 
Per
ngarkesa aksiale mbi piken e balancuar, kurba do te jete me e vogel se
kjo, sic edhe do te shihet edhe ne Fig. 7.6. Per te lejuar kete, kurba e
balancuar eshte shumezuar me nje faktor,kr , ku:

k r  n0  n/nu  nbal  1 n u

 1 A f
S yd A f
C cd

Kurba ne seksionin kritik gjithashtu mund te rritet prej

deformkohes. Kjo eshte e lejuar per shumezimin e kurbes me
nje faktor , ku
 
k  1  0.35 f ck 200   150  ef
Llogaritja e spostimit kufitar
a  0.11 r l 0
2

Percaktimi i momentit te projektimit ne strukture

M Ed
 M 0 Ed  M 2

Ku
:
M N e2 Ed 2
 TRAJTIMI I PROBLEMIT ME ANE TE KTP
Perkuljen KTP e merr parasysh me ane te raportit lo/i
Rritja e momentit merret parasysh nga η= 1
N
1
 I  0.11   N
E crc

 2   0.1    0.1  I S 
b
N crc 6.4
lO t 

Kjo formule merr parasysh disa karakteristika te b/a si p.sh: ndikimin e

siperfaqes se betonit dhe te armatures,vetite plastike te betonit te
shtypur,plasaritjet ne zonen e terhequr si dhe ndikim e ngarkesave me
veprim te gjate ne shtangesine e lementit ne etapen e gjendjes kufitare te
grupit te pare.

Koeficenti η merret si me poshte:

per elemente me raport lo/i 14 η=1.0
per elemente me raport lo/i 14 η duhet te llogaritet