UNIVERSITETI I PRISHTINS

FAKULTETI NDRTIMTARIS DHE ARKITEKTURS

KATEDRA E MATERIALEVE DHE KONSTRUKSIONEVE
PRISHTIN

LNDA :
BAZAT E BETONIT T
ARMUAR

LIGJRUESIT :
HAMDI SYLEJMANI
NEJAZI HOXHA
KADRI MORINA

PRISHTIN , 2009

1
 HYRJE

1. KA SHT BETONI I ARMUAR

Me beton t armuar kuptojm bashkimin racional n rrug artificiale t dy

materialeve me veti fiziko-mekanike t ndryshme: beton dhe elikut, t cilt punojn
s bashku.
Betoni, ashtu sikurse do gur artificial, gzon veti fiziko-mekanike shum t
mira n shtypje, por e duron shum pak trheqjen; ndrsa eliku punon mjaft mir si
n shtypje ashtu edhe n trheqje.
Duke e pajisur me armatur, veanrisht n pjest e tij q punojn n
trheqje, realizohet nj struktur elastike e aft q tju afroj nj rezistenc t madhe
edhe nderjeve trheqse.
Si rezultat i nj bashkimi t till bhet i mundur shfrytzimi m i mir i vetive
fiziko-mekanike pr t dy materialet prbrse t betonit t armuar, d.m.th.
shtrytzohet n maksimum rezistenca e mir e betonit n shtypje dhe rezistenca e lart
e elikut n trheqje. Rrjedhimisht, pranohet se elementet prej betoni, n t cilat lindin
nderjet n trheqje, kan nj aftsi mbajtse shum t vogl, ndrsa elementet prej
betoni t armuar me shufra elikut n zonn e trhequr kan nj aftsi mbajtse shum
t madhe.
Nga provat laboratorike dhe n praktikn e ndrtimeve sht vrtetuar se nj
tra prej betoni i armuar mban rreth 20 her m shum n perkulje se nj tra me beton
t paarmuar, sepse nderjet trheqese thithen prej armaturs s hekurit q vendoset n
pjesn e trhequr t tij.
Nse marrim ne studim nj tra t ndrtuar vetm prej betoni, i cili nn
veprimin e ngarkesave t jashtme ndodhet n kushte pune n prkulje, si rezultat i
prkuljes, n tra do t lindin nderje t brendshme: posht aksit neutral nderje
trheqse dhe sipr tij ndejre normale shtypse. (fig.1.1 a).
Nderjet n zonn e shtypur thithen me sukses nga betoni, pasi betoni punon
mir n shtypje. Problem sht me nderjet e zons s trhequr, pasi betoni punon
shum keq n trheqje dhe jep t plasura pr ngarkese shum t vogla dhe trari thyhet.
Q betoni t thith nderjet trheqse n kushte normale, prerja trthore e tij duhet t
rritet n mnyr t till q nderjet maksimale n trheqje prej prkuljes t jen m t
vogla se nderjet e lejuara n trheqje pr beton d.m.th. t t . Sigurimi i ktij
kushti pr mnjanimin e t plasurave n pjesn e poshtm krkon rritjen e prmasave
t elementit n nj shkall t madhe, gj kjo q nuk sht e levrdishme, pasi
zmadhohet pasha vetiake dhe rritet kostoja e veprs.
a) b)

shtypje
trheqje
Fs

Fig.1

Mnyra m e mir pr prmirsimin e ksaj t mete t puns s betonit n

trheqje, sht armimi i ksaj zone me shufra eliku, t cilat i vijn n ndihm betonit
pr thithjen e nderjeve trheqse. Ky prforcim bn q t menjanohen lindjet e t

2
plasurave, t rritet aftsia mbajtse e trarit me po ato prmasa dhe t paksohet pesha
vehtiake e strukturs duke dhn nj levrdi ekonomike t madhe n ndrtim.
Betoni tani mund t trhiqet dhe bile edhe mund t plasaritet, por trari nuk
thyhet sepse shufrat metalike prej elikut i thithin kto nderje (fig.1. b).
Puna e prbashkt e ktyre dy materialeve me veti fiziko-mekanike t
ndryshme bhet e mundshme n saje t ktyre tri veqorive themelore:
a) t adherencs (kohezionit ose lidhjes) midis betonit dhe hekurit q
krijohet pas ngurtsimit t betonit, si pasoj e s cils betoni dhe armatura
punojn s bashku dhe deformohen n mnyr t barabart. Kjo lidhje
sht aq e madhe, saq shufra e hekurit e betonuar n nj gjatsi (20
30) d, ku (d) sht diametri i shufrs, m par mund t kputet s sa t
rrshqas. N kt rast eliku si nj material m i fort, prballon pr nj
njsi t siprfaqes nj forc m t madhe ndaj asaj t betonit;
b) t koeficientve t bymimit linear pothuajse t barabart (pr betonin
t 0.000010 0.000015 ; pr hekurin t 0.000012 ). Pr kt arsye,
n betonin e armuar, gjat ndryshimit t temperaturs lindin deformime
pothuajse t barabarta, t cilat shkaktojn nderje t brendshme jo t mdha
dhe q nuk kan ndonj rndsi praktike;
c) t mbrojtjes q i bn betoni elikut nga veprimi i agjentve atmosferik
duke e siguruar armaturn nga ndryshku dhe nga ndryshimet e
temperaturs, kjo bn q t zgjatet jeta e shufrave prej eliku n prgjithsi
dhe ajo e konstruksionit n veanti. sht vrtetuar gjat eksperimenteve
q jan br, si dhe gjat prishjeve t trarve prej betoni t armuar, se kur
ato kan sasin e duhur t imentos dhe jan vibruar mir armatura
mbrohet mjaft mir nga ndryshku.
Nga sa shtjelluam m larte, nxjerrim prfundimin e prgjithshm se ideja
themelore e formimit t betonit t armuar sht q t prdorim pr kushtet e puns n
shtypje dhe shufrat prej elikut n ato zona ku lindin nderje trheqse. Pra si rregull,
betoni duhet t armohet me shufra hekuri n ato zona ku lindin nderje trheqse.
a) b
d)
shtypje
h

trheqje

armatura armatura

b)
armatura armatura
h

c)
I II armatura III IV armatura

armatura armatura

I III
II IV

Fig.2
Kshtu p.sh n trarin e mbshtetur lirisht n t dy ant armatura vendoset n
zonn e poshtme sepse aty lindin nderjet n trheqje (fig.2a), n trarin konsol (fig.2b)
nderjet trheqse lindin n pjesn e siprme t tij, prandaj armatura n kt tra
vendoset n pjesn e siprme. N trarin e vazhduar (fig.2c) armatura vendoset n

3
prerjet I-I dhe III-III n pjesn e poshtme dhe n prerjet II-II dhe IV-IV n pjesn e
siprme, d.m.th. atje
ku kemi lindjen e nderjeve trheqse.
Mirpo, shpesh her armimi me shufra t elikut sht i prshtatshm edhe pr
elementet q punojn n (shtypje qndrore) dhe jasht qendrore, si p.sh. shtyllat etj.
( fig.1.2d), ku ndrmjet vendosjes s nj sasie t vogl hekuri zmadhohet edhe m
shum aftsia mbajtse n shtypje te elementit etj.
Sipas mnyrs s prgaditjes, ndrtimet prej betoni t armuar ndahen n dy
grupe kryesore:
a) n ndrtime monolite dhe
b) n ndrtime t parapregaditura.
Themi se kemi t bjm me nj ndrtim monolit ather kur n vendin e
caktuar t konstruksionit ndrtojm n fillim kallpin, n t cilin vendoset armatura e
hekurt, dhe pastaj bjm n vend betonimin ; ndrsa me ndrtime t parapregatitura
kuptojm pregaditjen paraprake t elementeve t montueshme prej betoni t armuar
npr uzina ose n poligone t hapura pran kantierve t ndrtimit ose t
prqndruara, t cilat pastaj vijn n objektin e ndrtimit pr tu montuar.
Sipas mnyrs s prdorimit t armaturs, ndrtimet prej betoni t armuar
klasifikohen n:
t zakonshme dhe
n t paranderura.

2. HISTORIKU I ZHVILLIMIT T KONSTRUKSIONEVE ME

BETON T ARMUAR
Ndrtimet prej betonit t armuar, n krahasim me ndrtimet prej guri, druri apo
metali hyn n rradhn e konstruksioneve t reja, duke u br mjaft t prhapura dhe
pothuajse t pazavendsueshme, krejt kjo n saj t vetive t mira fiziko-mekanike n
krahasim me materialet tjera, duke na dhn nj historik t shklqyer t zhvillimit t
tyre. Sot te ne dhe n Bot supozohet se n konstruksione t ndryshme ndrtimore
gjat nj viti betonohen rreth 3 milion kub beton. Si zbulues i betonit t armuar njihet
kopshtari i mirnjohur franez MONIER i cili n vitin 1867 ndrtoi vazot e luleve
dhe m von pllakat, tubat etj, me skelet prej nj rrjete metalike, t mveshur n t dy
ant me llaq imentoje.
Zbulimit t MONIERit i cili n kt periudh mbante patentn e ktij lloj
prodhimi, pr disa koh nuk iu dha ndonj rndsi t veant, pasi sistemi i tij binte n
disa raste n gabime t rnda prsa i prket vendosjes s armaturs, t ciln pr
elementet q punojn n prkulje e prqndronte n mes t prerjes trthore ku nuk
lindin nderjet trheqse.
Ndrkaq prdorimin e kufizuar t ktij materiali t ri dhe t porsa lindur n at
koh, duhet ta krkojm edhe n vet faktin se athere mungonte edhe industria e
prodhimit t imentos dhe t elikut t prshtatshm pr kt qllim, mungonin
studimet krkimore-shkencore dhe t dhnat laboratorike n kt fush gj kjo q pr
at periudh krijoi tek inxhiniert e ndrtimit njfar mosbesimi pr betonin e armuar.
Mirpo m von me kalimin e kohs nn ndikimin e krkesave t praktiks dhe me
rritjen e madhe t ritmeve t ndrtimit n t gjith sektort e ekonomis, lindi nevoja e
domosdoshmris s futjes s materialeve t reja m ekonomike n ndrtim. Si
rezultat i eksperimenteve t ndryshme dhe i t dhnave t studimeve fillestare n
fushn e betonit t armuar, n shum inxhinier ndrtimi u prforcua ideja e prdorimit
t tij n mnyr m t guximshme. N kt mnyr, brenda nj kohe t shkurtr (rreth
vitit 1880) betoni i armuar filloi t prdoret n ndrtimin e mbulesave, t trarve dhe
t urave me hapsira drite t vogla, t rezervuarve, t tubacioneve etj. Ndrkaq

4
studimet teorike dhe eksperimentale m von, bn t mundur q t saktsohen
metodat e llogaritjes pr dimensionimin e elementeve, duke nxjerr edhe rregullat
teknike pr konstruktimin e ktyre ndrtimeve.
Zhvillimi historik i ktij materiali deri n ditt e sotme, mund t ndahet n 3
etapa t rndsishme:
ETAPA E PAR- e zhvillimit fillon afrsisht aty nga vitet e fundit t shekullit
XIX me prdorimin e metods s par pr llogaritjen e elementeve prej betonit t
armuar n varsi t nderjeve t lejuara. Kjo periudh karakterizohet nga nj prdorim i
gjr i ndrtimeve prej betonit t armuar mbi rezultatet krkimore dhe mbi punimet
themelore t shkencs s konstruksioneve (Rezistenca e materialeve), si jan:
ndrtimi i mbulesave, brinjve, themeleve, mureve mbajtse fortifikatave ushtarake,
pilotave, urave dhe harqeve, tuneleve, rezervuarve, silosave, bunkerve, digave pr
hidrocentralet, etj. Gjat ksaj periudhe, nj kontribut t muar pr zhvillimin e
betonit t armuar n fushn e ndrtimeve, kan dhn shkenctart franez
CONSIDERE dhe HENNEBIQUE si dhe gjermani MORSCH dhe m von
inxhinieri i talentuar franez FREISIGNET, t cilt bn q betoni i armuar t dal
nga faza e tij eksperimentale dhe t futet n fazn e prdorimit t gjr, duke e br
at material kryesor n ndrtim.
ETAPA E DYT- e zhvillimit t konstruksioneve prej betoni t armuar,
prkon me fillimin e puns s studimeve dhe t eksperimenteve shkencore pr
llogaritjen e elementeve me metodn e re n varsi t forcs shkatrruese metod kjo
q pasqyron m mir natyrn e puns s elementeve prej betoni t armuar, n
krahasim me metodn sipas nderjeve t lejuara dhe kursen elikun sidomos pr
elementet q punojn n shtypje jashtqendrore.
Kontribut t muar ka dhn shkenctari A.F LLOLLEJ i cili n vitin 1932
dha parimet themelore teorike t ksaj metode, dhe n vitin 1936 u botuan kushtet e
para teknike pr llogaritjen e elementeve prej betoni t armuar sipas ksaj metode.
ETAPA E TRET- sot shkenca e betonit t armuar ka hyr n etapn e tret
t zhvillimit t vet. Kjo etap karakterizohet nga nj kalim i gjithanshm drejt
ndustrializimit t konstruksioneve, si dhe n gjetjen e metodave edhe m progressive
pr llogaritje, t cilat ojn drejt nj ekonomizimi edhe m t madh t armaturs dhe
t betonit.

3. PRPARSIT DHE T METAT E BETONIT T ARMUAR

3.1. Prparsit e betonit t armuar n krahasim me materialet tjera ndrtimore
jan t shumta:

1. REZISTENCA NDAJ ZJARRIT- Vet eliku sht jo rezistent ndaj

zjarrit sepse deformohet dhe lshohet shpejt. Aftsia mbajtse e elikut n
temperatur 600C-700C bie deri n (25-28)% t aftsis mbajtse
fillestare. Mirpo betoni sht i qndrueshm ndaj zjarrit dhe at n tepr
ngaq esht agregat m i mir se sa prbrsit e tij (graniti, bazalti
diabazi). Betoni ka prqueshmri t ult t nxehtsis, kshtu q nuk lejon
q eliku t nxehet. Praktika ka treguar q n temperatur t jashtme
konstante prej 1000C eliku nxehet deri n 550C vetm pas nj ore kur
shtresa mbrojtse sht 2.5cm, gjegjsisht pas dy orsh me shtres
mbrojtse prej 5cm. Objekti nga betoni i armuar i konstruktuar drejt dhe i
ndrtuar n mnyr solide nuk mund t shkatrrohet gjat zjarrit. Nse
dshirohet t konstruktohet nj objekt jashtzakonisht i qndrueshm ndaj
zjarrit, ather shtresn mbrojtse duhet t rrisim n 4cm. Eksperimentet
kan treguar (BERLIN 1893) q betoni sht materiali i vetm i cili mund
t prballoj suksesshm zjarrin, pr koh m t shkurtr edhe n
5
 temperatur prej 1000C. Dy zjarret e mdha n PETERSBURG 1809 dhe
1813 kan treguar se, prkundr faktit q zjarri ka zgjatur prej 5-7 or, nuk
ka pasur shembje por vetm dmtime siprfaqsore. Asnj konstruksion
tjetr nuk do t kishte mundur t prballonte ndikim aq t gjat t zjarrit.
S fundi, gjat termeteve n JAPONI m 1923 dhe n SAN FRANCISKO
m 1906, zjarret q kan ndodhur kan treguar qart prparsit e betonit
t armuar ndaj materialeve tjera. Mirpo nse zjarri vazhdon shum gjat
ekziston mundsia q edhe konstruksionet nga betoni i armuar t
shkatrrohen (RIGA 1928).

2. KARAKTERISTIKAT MEKANIKE DHE QNDRUESHMRIA NDAJ

NDIKIMEVE DINAMIKE- Rezistenca e betonit t armuar ndaj ndikimeve
mekanike sht e lart, posaqrisht nse ai sht kompakt dhe i armuar
mir. Pr nga natyra e tij, betoni sht monolit, d.m.th ai nuk ka nevoj pr
lidhje t posaqme sikur te konstruksionet e drurit dhe t elikut. Betoni po
ashtu sht rezistent ndaj forcave dinamike dhe vibrimeve nga makinat,
transmisioni etj. Duke iu falenderuar elasticitetit t tij, te betoni i armuar
bht shprndarja e drejt dhe e njtrajtshme e goditjeve, d.m.th vjen deri
te dridhja e trsis, kshtu q forca e gjall e goditjes absorbohet. Po
ashtu n praktik sht vrtetuar edhe rezistenca e betonit n trmete
gjegjsisht n forcat seizmike t cilat kan karakter t ngarkesave
dinamike- p.sh. trmeti n Shkup.
N rajonet seizmike edhe objektet pr banim bhen nga betoni i armuar.
Prvoja ka treguar se skeletet nga betoni i armuar jan m t prshtatshmet
dhe m t qndrueshmet n rajonet seizmike.
3. JETZGJATJA E BETONIT- Si material betoni sht i prhershm.
Armatura sht e mbrojtur nga korezioni kshtu q betoni i armuar sht i
qndrueshm ndaj ndikimeve atmosferike. Kjo sht nj prparsi e madhe
e betonit t armuar, ndaj konstruksioneve t elikut t cilat do 5 vjet duhet
t ngjyrosen srish, kshtu q mirmbajtja e tyre sht e shtrenjt
krahasuar me konsruksionet me beton te armuar, t cilat nuk kan
harxhime pr mirmbajtje.
Nse bjm fjal pr objektet t cilat u ekspozohen tymit dhe gazrave
t dmshme, athere prparsia e betonit sht e pamohueshme (furrat,
mbikalimet dhe fabrikat).
4. HARXHIMI I MATERIALIT- Konstruksionet nga betoni i armuar kan
nevoj pr harxhim m t vogl t materialit sidomos t elikut, gj qe
ndikon n uljen e kostos s ndrtimit. N kostruksionet prej betonit t
armuar, harxhohet 2-3 her hekur m pak se sa n konstruksionet metalike.
5. OBJEKTET NGA BETONI I ARMUAR JAN HIGJIENIKE DHE
ESTETIKE- Kto objekte plotsojn t gjitha kushtet higjienike pr arsye
se nuk kan vrima dhe t ara t ndryshme n t cilat do t mund t
shumoheshin parazitt dhe insektet. Pr kt arsye ato jan shum t
prshtatshme pr shkolla, spitale dhe ente t tjera shndetsore.
Konstruksionet nga betoni i armuar mund t ken fardo forme dhe t
plotsojn krkesat m t ndryshme t natyrs konstruktive dhe
arkitektonike.
6. PRBRSIT E BETONIT- Betoni i armuar krkon materiale t rndomta
ndrtimore, zhavor dhe rr, t cilat gjendn n sasira t bollshme n
Tokn ton, e t cilat paraqesin materialin kryesor pr nga pasha dhe
vllimi, si dhe t ujit t cilat s bashku prbjn rreth 85% t mass s
betonit.
6
 7. MNYRAT E PUNIMIT-Mundsia e kryerjes s punimeve me beton t
armuar n mnyr monolite por edhe n mnyr montazhe (te elementet e
parafabrikuara).
8. SHUMLLOJSHMRIA E NDRTIMEVE- Mundsia e ndrtimit t
objekteve t llojllojshme prej betonit t armuar (mbitoksore, nntoksore,
hidroteknike, inxhinierike, etj).

3.2. T metat e betonit t armuar jan:

1. SHPENZIMET E KONSIDERUESHME PR PAHI DHE SKELE

Mirpo kjo e met mund t menjanohet me an t mundsis s montimit
t elementeve t betonit t armuar, pastaj me pahi metalike si dhe me
ndihmn e pahis rrshqitse e cila kohve t fundit sht duke u prdorur
gjithnj e m shum.
2. EKSPERTIZA E LART GJAT PUNIMIT- D.m.th nevojitet fuqi
puntore e kualifikuar e cila nevojitet poashtu edhe pr konstruksine nga
materialet e tjera, kshtu q shikuar m thell, kjo nuk mund t
konsiderohet si e met vetm e betonit t armuar.
3. KARAKTERI SEZONAL- D.m.th vshtirsia e puns me beton gjat
dimrit. Megjithat kjo mund t shmanget me an t mundsis s montimit
t elementeve. Prveq ksaj sot kemi mundsin e nxehjes, pastaj puns n
ambient t mbyllur etj.
4. NEVOJA E MBROJTJES S KONSTRUKSIONIT ME PAHI PR
KOH T CAKTUAR (6-28 dit). Kjo koh mund t shkurtohet duke
prdorur imento qe forcohen shpejt (imento e boksitit).
5. ADAPTIMI I VSHTIRSIVE- Te konstruksionet nga betoni i armuar
ekzistojn vshtirsi m t konsiderueshme pr shpuarjen e mvonshme t
vrimave ose intervenimeve t ngjajshme, sesa tek materialet e tjera. Por
edhe kjo e met mund t zgjidhet me an t shkathtsis s ndrtimtarve
dhe me an t masave t menduara mir ndrtimore.
6. MUNDSIA E PARAQITJES S PLASARITJEVE DHE T ARAVE,
SHTRESIMIT, etj- t cilat mund t paraqiten ose pr shkak t vet natyrs
s betonit ose pr shkak t tejngarkimit n t (gabimet n llogaritje, detale,
shafitjen e objektit, cilsin e dobt e betonit t punuar). arjet m t
mdha mund t jen t rrezikshme pr shkak t korodimit t armaturs.
7. NDIKIMI I RRYMS ELEKTRIKE- n beton mund t shkaktoj
korodimin e lart t armaturs, poqse lshojm rrymn elektrike njfazore
n beton me lagshti.
T metat e cekura t betonit t armuar jan t parndsishme n raport me
prparsit e tij, e prveq ksaj shumica e ktyre te metave mund t menjanohen,
ashtu q betoni edhe m tej mbetet njri nga materialet kryesore n arkitekturn
moderne.
4. FUSHAT E PRDORIMIT T BETONIT T ARMUAR
N praktikn e ndrtimeve t shumta, n ditt tona, betoni i armuar n saj t
anve shum t mira q gzon, po prdoret si jasht ashtu edhe brenda vendit ton. Ai
sht br materiali kryesor pr ndrtimin e veprave t ndryshme dhe sot sht e
vshtir q t gjejm ndonj fush t ndrtimeve nntoksore os mbitoksore ku t
mos prdoret me sukses.
Me beton t armuar projektohen dhe ndrtohen objekte t shumllojshme
njkatshe dhe shumkatshe, me nj ose m shum hapsira drite me mbulesa brinjore
t mbshtetura n kontur dhe n form kpurdhe me ose pa kapitel.

7
 Aftsia q ka betoni pr t marr forma nga m t ndryshmet, e ka br q t
prdoret me shum sukses n ndrtimet shoqrore e kulturale, n ndrtimet e banimit
etj., duke krijuar forma arkitektonike nga m t bukurat.
Gjithashtu betoni i armuar po prdoret n mnyr t gjr edhe n ndrtimet
hidroteknike, n ndrtimin e hidrocentraleve, n veprat e artit t bonifikimit dhe t
ujitjes etj.
Prdorimi i tij me plot sukses n ditt e sotme, pr mbulimin e hapsirave t
mdha me guaska me mure t holla npr godinat qytetare-industriale ka br nj
revolucion t tr n artin e ndrtimeve.
Me levrdi t madhe ekonomike betoni i armuar prdoret sot pr projektimin
dhe ndrtimin e rezerevoarv t vegjl e t mdhenj, t tubave t ndryshme dhe t
oxhaqeve t larta, n ndrtimin e urave dhe n veprat e artit pr rrugn automobilistike
dhe hekurudhore, n tunele, metrot dhe fortifikatat ushtarake.
Prdorimi i tij i madh pr ndrtimin e shtyllave t tensionit t lart apo t ult,
pr shtylla telefonike etj. Prdorimi n minierat dhe n ndrtimet e shumta bujqsore,
ka br q t kursehet n nj shkall t ndjeshme lnda e drurit.
Sot, konstruksionet e parapregatitura dhe t paranderura prej betoni t
armuar,po ju prgjigjen n nj shkall t ndjeshme masave t marra pr
industrializimin e ndrtimeve, me ann e t cilave po sigurohet pregatitja e
industrializuar e elementeve dhe montimi i mekanizuar i tyre npr kantiert e fushat
e ndrtimit.
Prdorimi i betonit t armuar t parapregatitur, ka krijuar kushte t favorshme,
q t paksohen vllimet e punimeve n masn 3-6 her; shkurtojn n nj shkall t
ndjeshme afatin e ndrtimeve dhe e paksojn, ose edhe n disa raste pothuajse edhe e
shmangin prdorimin e lnds s drurit q nevojitet pr skelet dhe pahit.
Parapregatitja e gjr krijon kushte t favorshme q ndrtimet t zhvillohen pa
ndrprerje gjate gjith vitit duke mos e rritur koston n stinn e dimrit, si ndodh me
strukturat monolite q kan nevoj pr nj trajtim t posaqm n periudhn e ngricave
(ngrohja e betonit gjat ngurtsimit etj.).

VETIT FIZIKO-MEKANIKE T BETONIT T ARMUAR

REZISTENCA E BETONIT N SHTYPJE
Rezistenca e betonit n shtypje definohet si rezistenc karekteristike t
mostrave t normuara t ngarkuar n shtypje gjer n thyrje n presat pr shqyrtime ,
pas kohs s caktuar , m s shpeshti pas 28 dit ngurtsie.
Faktort q ndikojn n rezistencn n shtypje jan :
Klasa e imentos
Lloji i agregatit dhe prbrja e tij
Faktori uj imento.
Lloji i konstruksionit ku vendoset betoni
Mnyra e vendosjes n vepr e betonit.
Lloji i aditiveve.
Mirmbajtja e betonit gjat ngurtsimit.
Mosha e betonit.
Shpejtsia e ngarkimit t mostres.
Sipas ENV-206 nn vlern e definuar t rezistencs n shtypje mund t jen m
s shumti 5% t gjitha rezultateve t shqyrtimeve t betonit t caktuar.
Rezistenca n shtypje duhet t bhet sipas ISO 4012 , n mostrat t pregaditura
dhe t mirmbajtura sipas ISO 2736, t punuar n kubza me dimensione 15/15/15 cm

8
( fck,cube) apo n form t cilindrit 15/30 cm ( fck,cyl) , pas 28 dit ngurtsimi n
prputhshmri me ISO 1920.
N projekte sht e kushtzuar rezistenca n shtypje e betonit e kjo thirret
klasa ( sipas BAB-87 marka ) e betonit.
Normat ENV 206 parashojn klasen e betonit C 12/15 , 16/20 , 20/25 , 25/30 ,
30//37 , 35/45 , 40/50 , 45/55 , 50/60 ku vlera e pare tregon rezistencn n shtypje t
cilindrit 15/30 cm ( fck,cyl) , ndersa vlera e dyt tregon rezistencn n shtypje t
kubzs 15/15/15 cm
( fck,cube). Vlera fck,cyl n llogari sipas EC-2 identifikohet sikurse fck. , ndersa fck,cube
identifikohet sikurse fc

C12/15 C16/20 C20/25 C25/30 C30/37 C35/45 C40/50 C45/55 C50/60

fck,cyl n
N/mm2 12 16 20 25 30 34 40 45 50
fck,cube n
N/mm2 15 20 25 30 37 45 50 55 60

Normat BAB 87 kan kto marka t betonit MB - 10, 15, 20, 25, 30, 35, 40,
45, 50, 55, 60. Numri tregon vlern e normuar t rezistencs n shtypje t
betonit
fck,cube (N/mm2) t kubzs 20/20/20 cm.
Kur betoni prodhohet sipas standardeve me materiale gjithashtu q i plotson
standardet n fuqi , ather mund t sypozojm se statistika e rezultateve t
shqyrtimeve n shtypje prcjellin lakoren e Gaussit .
Sipas shprndarjes s pjesmarjes s rezultateve t rezistencs n shtypje sht
caktue me parametra rezistenca mesatare e betonit n shtypje dhe devijimi standard.
Duke shfrytzue llogarin e gjass dhe statistiks sht marr vlera karekteristike
t rezultateve t shqyrtimeve . Rezistenca karakteristike n shtypje e betonit sht ajo
q n shprndarje normale nn te cilen mund t priten maksimum p% prej t gjitha
rezultateve t shqyrtuara , rezistenca karekteristike e betonit n shtypje definohet me
ann e shprehjes :
fck = fcm -
fcm rezistenca mesatare n shtypje e betonit
koeficient i gjass ( i cili i prgjigjet p% , ku sipas ENV 206 lejohet p = 5%
gjegjsisht = 1.64 )
devijimi standard

Kontrolla e kualitetit t betonit sht baz pr do ndrtim prej betonit t

armuar.

9
 Verifikimi i klases s betonit sipas EC-2 bhet sipas dy kriteriumeve :
Kriteriumi i pare :
Prdoret kur kemi 6 e m tepr mostra t maruna n t njejten koh pr shqyrtim.

X n f ck sn
Xmin fck-k

X n - rezistenca mesatare n shtypje e betonit pr n mostra
Xmin Vlera m evogl e rezistencs n shtypje t mostrave t shqyrtuara .
sn - devijimi standard pr mostrat e shqyrtuara
dhe k koeficient q mvaren prej kontrolls s mostrave n .
Numri i mostrave n koeficientt

6 1.87 3
7 1.77 3
8 1.72 3
9 1.67 3
10 1.62 4
11 1.57 4
12 1.55 4
13 1.52 4
14 1.50 4
15 1.48 4

Kriteriumi i dyt :
Prdoret kur kemi tri mostra pr shqyrtime

X 3 f ck 5
Xmin fck-1

X 3 - vlera mesatare e rezistencs n shtypje e tri mostrave t shqyrtuara.
- Ndikimi i forms s mostres n rezultatet e shqyrtimeve

Gjat eksperimenteve sht tregue se rezistenca e mostres prizmatike sht m

e vogl se e mostres kubike ,
fp < f c
ndersa rezistenca e mostres cilindrike sht m e vogl se ajo e mostres kubike
fcyl < fc
Mostrat me dimensione m t vogla kan rezistenc m t
lart n shtypje dhe anasjelltas.

10
Forma e Dimensionet e = fci / fc (20/20/20 cm) 1/
mostres mostres
a= 10cm 0.90 1.11
Kubza
a*a*a 15 0.95 1.05
20 1.00 1.00
30 1.08 0.93
cilindri D/H 10/20 1.17 0.85
D*H 15/30 1.20 0.83
20/40 1.26 0.79
10/10 1.02 0.98
15/15 1.05 0.95
20/20 1.10 0.91
prizma 12/12/36 1.25 0.80
20/20/60 1.25 0.80

- Ndikimi i moshs s betonit n rezistencn e tij

N mvarshmri t kohs edhe rezistenca e betonit ndrron , mirpo ajo mvaret

prej shum faktorve si q sht ambienti ku gjindet elementi , mirmbajtja etj.
N lidhje me kt jan br shum eksperimente laboratorike dhe kan punue
shum autor ku n nji mnyr japin koeficientin pr koh t caktuar.
Rezistenca e betonit mund t matet edhe me nxjerrjen e mostrave pas kohs t
prej konstruksionit ku pas prpunimit bhet shqyrtimi i tyre .
N fazn e projektimit , kur m s shpeshti nuk disponojm me rezultate
eksperimentale paraprake , si orientim pr vlersimin e ndryshimit t rezistencs s
betonit n shtypje gjat kohs mund t shfrytzohet lakorja q sht dhn sipas
Modelit CEB-FIB 78 t trguar n figure .

Sipas ksaj lakore prognozohet se rezistenca e betonit n shtypje n mosh to = 28

dit arrin vetm 70% t vlers pas kohs t () . Mirpo duhet pas parasysh se rritja

11
 relativisht e madhe e rezistencs n shtypje t betonit sipas lakores , n kushtet
tona eksperimentalisht nuk sht vertetue dhe se realisht vlerat jan m t vogla.
Sipas CEB (Komiteti Europian pr beton) rezistenca e betonit n shtypje mund t
llogaritet me kto shprehje :
fck 1.55 fck,7 pr imento normale portlande,
fck 1.30 fck,7 pr imento me veti t larta portlande
Rregulloret Franeze BAEL 83/11 t vitit 1983 definon ndryshimin e
rezistencs s betonit n shtypje sipas shprehje :
fcj = 0.685 log (j+1) fc28 , pr j 28 dit
fc28 rezistenca e betonit n shtypje pas kohs t = 28 dit.
fcj - rezistenca e betonit n shtypje pas kohs j dit.
Pr vjetrsi m t madhe se 28 dit kto rregullore nuk lejojn q rezistenca e betonit
n shtypje t miret m e madhe se ajo pas 28 dit ngurtsie.
Nse krkohet t dihet rezistenca e betonit edhe pr kohn t ather mund t
shfrytzohen koeficientt e dh n tabelen vijuese.

Vjetrsia betonit n 3 7 28 90 365

e
dit
fck,t /fck Cimenta normale- 0.40 0.65 1.00 1.20 1.35
portlnd
imentot me veti 0.55 0.75 1.00 1.15 1.30
t larta portlande

REZISTENCA E BETONIT N TRHEQJE

Pr llogarin e gjendjes kufitare t shfrytzimit t elementeve dhe

konstruksioneve prej betonit t armuar randsi t vacant ka njohja e rezistencs n
trheqje e betonit. Rezistenca n trheqje e betonit sht shum m e vogl se
rezistenca n shtyphje e betonit , nganjiher edhe 10 her m e vogl , mirpo kjo
mvaret prej parametrave t shumt , mirpo m t rndsishmit jan :
- lloji dhe sasia e imentos
- faktori uj-imento
- rezistenca n trheqje e mostres s imentos
- prbrja granullometrike e sidomos lloji i tij , forma , pastertia , ashprsia e
kokrrave t agregatit
- kushtet e vendosjes n vepr t betonit dhe mirnmbajtja e tij
- lagshtia relative dhe temperatura e ambientit rreth konstruksionit t betonit,
- vjetrsia e betonit n momentin e shqyrtimit.

Pasi q prej ktyre parametrave shum mvaret edhe rezistenca e

betonit n shtypje ather vendoset lidhja mes rezistencs s betonit n shtypje dhe
rezistencs s betonit n trheqje.
Trheqjen n beton e prcjellin deformimet gjatsore , mirpo deri te thyrja
zakonisht vie kur deformimet arrin vlern rreth 0.1mm/m . N mvarshmri prej shum
faktorve mundet q thyrja nga trheqja t ndodh edhe m pare ( 0.08mm/m ) , ose m
von deri te 0.3mm/m .
Sot rezistenca e betonit n trheqje mund t caktohet eksperimentalisht n tri
mnyra :
shqyrtimi i mostres drejtprsdrejti n trheqje ,

12
 shqyrtimi i mostres nga presioni linear ( shqyrtimi n arje).

shqyrtimi i mostres n prkulje,

- Shqyrtimi i mostres drejtprsdrejti n trheqje

Pr kt metod m s miri prdoret shufra prej betonit me dimensione sikur se

shihen n figure , e cila ngarkohet n trheqje qendrore deri n thyrje.

Shqyrtimi me kt metod sht shum i ndieshm , sepse gjat shqyrtimit

haset n problemet teknike pr vendosjen n prerje e shikuar gjendjes homogjene
trheqse, prandaj rrall prdoret.
Shprehja pr rezistencen n trheqje sht :
fct,ax = Fu / Ac
Fu forca e thyrjes
Ac siprfaqja e prerjes trthore t mostres.

- Shqyrtimi i mostres nga presioni linear ( shqyrtimi n arje)

Shqyrtimi i rezistencs n trheqje me shqyrtim n arje bhet me mostrat n

form cilindrit apo kubit t cilat ngarkohen me forc lineare n dy ant e kundrta
deri te thyrja me arjesi shihet n figur .
Mangsia e ksaj metode sht n ate se e tr prerja ku vie te thyrja nuk sht
e ngarkuar vetm nderjeve trheqse . Pr kt arsye rezultatet e ksaj metode jan
dika m t mdha se ato prej mostres me trheqje qndrore ( 10-40 % , sipas CEB-
FIB ato jan 17% ) .

13
 Rezistenca n trheqje me mostr n form cilindrit caktohet me shprehjen :

fct,sp = 2Fu / ( d h )

d- diametric i cilindrit
h- gjatsia e cilindrit
pr formn katrore kemi shprehjen :

fct,sp = 2Fu / ( a2 )

a- gjatsia e bruit t kubzs

Fu forca e thyrjes .

- Shqyrtimi i mostres n prkulje

Pr konstruksionet kur betoni sht i ngarkuar trheqjes gjat prkuljes

rekomandohet q shqyrtimet t bhen me ann e prizmes n prkulje si shihet n
figure :

Prizma punohet prej betonit me prerje trthore 15/15 cm e cila ngarkohet me

forcn Fu deri n thyrje.
Rezistenca e betonit n trheqje gjat prkuljes bhet prej momentit t thyrjes
Mu , me sypozimet se sjellja e betonit deri n thyrje sht elastike dhe moduli i

14
elasticitetit t betonit gjat trheqjes sht i njejt sikurse moduli i elasticitetit gjat
shtypjes , gjegjsisht sipas shprehjes :
fct,fl = 6Mu /(bh2)
b- gjrsia e prizmes , h- lartsia e prizms
Plasaritjet e para q paraqiten n zonn e trhequr t prizmes me njiher shkakton
thyerjen , sepse prerja trthore n venditn e plasaritjes zvoglohet.
Rezistenca n trheqje e llogaritur n kt mnyr sht m e madhe se ajo e fituar
prej mostres t ngarkuar drejtprsdrejti n trheqje .
Mardhnja e rezistencs n trheqje gjat prkuljes me rezistencen gjat trheqjes
qendrore sillet prej 1.5 deri 2.5 , mesatarisht miret 1.7. Kt ndryshim t rezistencs
duhet t krkohet n mos aplikimi i drejt i hipotezes s Navieut n momentin e thyrjes
s prizmes.
Nse dijm vlerat e rezistencs n shtypje ather mund t caktojm rezistencn n
trheqje me shprehjet enpirike :
f ct ,ax 0.253 f ck ,cube
EC-2 propozon relacionin pr raportin e rezistencave n trheqje :
fct,ax = 0.9 fct,sp
fct,ax = 0.5 fct,fl
Pasi q rezistenca n trheqje ndrron pr disa klasa t betonit , e cila mundet t
jet me randsi pr analizen e siguris dhe jetzgjatjen e konstriksionit EC-2 ka parapa
vleren mesatare pr rezistencn n terheqje , shih tabelen vijuese :

Klasa e C12/15 C16/20 C20/25 C25/30 C30/37 C35/45 C40/50 C45/55 C50/60
betonit
fct,m 1.6 1.9 2.2 2.6 2.9 3.2 3.5 3.8 4.1
fctk,0.05 1.1 1.3 1.5 1.8 2.0 2.2 2.5 2.7 2.9
fctk,095 2.0 2.5 2.9 3.3 3.8 4.2 4.6 4.9 5.3

apo me ann e shprehjeve :

f ct ,m 0.303 f 2 ck
fctk,0.05 = 0.70 fct,m
fctk,0.95 = 1.30 fct,m
Kufiri i poshtm I vlers s rezistencs n trheqje fctk,0.05, pararqet madhsin q ka
apo tejkalon 95% t rezultateve t shqyrtuara , vetm 5% do t jen nn te , ndersa
kufiri i siprm i vlers fctk,0.95 paraqet madhsin q devijon vetm 5% t rezultatit ,
ndersa 95% do t japin vleren e barabart apo m t vogl.

REZISTENCA E BETONIT N PRERJE

N praktikn e ndertimeve t konstruksioneve nga betoni I armuar prerje t
pastert nuk ka. Pr shqyrtimin e rezistencs n prerje t betonit mund t miret metoda
eksperimentale e
prof. A.A. Gvozdajev q pr here t pare autori e prdori me 1934.
Pr caktimin e rezistenc s betonit n prerje n pikpamje teorike edha autori Mrch
me shprehjen : fprerje = f ct f c
fct rezistenca e betonit n trheqje
fc rezistenca e betonit n shtypje

15
Mirpo rezultatet e fituara nuk knaqin , andaj pr raste praktike mund t caktohet sipas
shprehjes fprerje =0.75 f ct f c
vlera orientuese pr rastin e rezistencs s betonit n preje t pastrt sillet
fprerje 0.3 fc
ndersa te preja me prkulje sht
fp 0.2 fc
shqyrtimi eksperimental mund t bhet edhe sipas mosters tjetr ;

fprerje = F / 2Ac

1. DEFORMIMET E BETONIT
1.1 Llojet e deformimeve
Pr t kuptue punn e konstruksionit gjat eksploatimit dhe ekujlibrin kufitar ,
si dhe formimin e sypozimeve pr llogarin e konstruksionit , sht m s e
domosdoshme t dihen dy karakteristika m kryesore t betonit si material pr
konstruksion si q sht rezistenca e betonit dhe aftsia pr deformim.
Deformimet e betonit jan veqanarisht t randsishm pr betonin e armuar.
Dihet se betoni i armuar ka ka pr baz vetin e monolitetit , gjegjsisht lidhjen e forte
siprfaqsore t dy materialeve t ndryshme si q sht betoni dhe eliku, prandaj
edhe deformimet e dy materialeve n vendin e lidhjeve t tyre jan t njejta. Prej nga
del se pr t vlersimin e drejt t puns s prbashkt t ktyre dy materialeve duhet t
studiohen deformimet e tyre.
Sot mund t konkludojm se deformimet e betonit kan ndikim t caktuar n
uljet e konstruksionit dhe gjendjen e nderjeve , e nganjiher edhe n stabilitetin dhe
sigurin e konstruksionit.
Deformimet e betonit mund t ndahen n dy lloje. N grupin e pare bajn pjes
deformimet e volumit t cilat nuk mvaren prej veprimit t ngarkess s jashtme por
prej vetive t betonit q t ndrroj vollumin e vet pr shkak t ndrrimit t
temperaturave t ambientit apo nn ndikimin e uljes (tkurjes ) , apo t mufatjes
(bymimit ) s betonit.

16
 N grupin e dyt t deformimeve hyjn ato q shkaktohen nga veprimi i
forces s jashtme . N mvarshmri t karakterit t ngarkess deformimet mund t
jen :
deformimet e shkaktuara prej ngarkesa afatshkurta.
deformimet e shkaktuara prej ngarkesa afatgjate (deformimet kohore ).
deformimet e shkaktuara nga prseritja e ngarkess .

1.2. Deformimet e volumit t betonit

1.2.1 Deformimet nga ndrrimi i temperatures
Betoni sikurse edhe materialet tjera gjat ndrrimit t
temperaturave t ambientit fiton deformime t volumit.
Sipas EC-2 koeficienti i bymimit linear t betonit sht
T,c = 1.010-5 K-1
mirpo kjo vler sipas rezultateve t hulumtimeve mund t ndrrojn n
mvarshmri nga llojet e ndikimeve.
Me rritjen e faktorit W/ koeficienti T,c zvoglohet pak , ndersa me
kalim t kohs ai rritet. Hulumtimet kan tregue se koeficienti T,c mvaret prej llojit t
agregatit . Kshtu koeficienti m i vogl sht te agregati glqeror , ndersa m i
madh sht te kuarci.
Pra shihet se koeficienti T,c nuk sht madhsi stabile.
Koeficienti linear i bymimit te eliku sht T,s =1.210-5 n
temperaturen prej 0-100o C , q sht afr koeficientit t bymimit linear t betonit T,c
= 1.010-5 K-1 . Kjo ka nji randsi t veqant pr punn e prbashkt t elikut dhe
betonit te konstruksionet monolite t betonit t armuar. Mirpo n baz t hulumtimeve
eksperimentale mund t themi se T,s > T,c , pr kt arsye gjat ndrrimit t
temperaturave n vend bashkimin e betonit dhe elikut paraqiten nderje plotsuese .
EC-2 propozon q pr llogari t miret koeficienti i bymimit linear t elikut
T,s =1.010-5 K-1 .
Deformimet e volumit te veprimi i temperaturave t larta sht
problem i vaant , i cili duhet t trajtohet n veanti.
1.2.2 Deformimet nga ulja (tkurja ) dhe mufatja(bymimi) i
betonit
Si dihet , betoni ka vetin q gjat ngurtsimit n ajr t
zvoglon vllimin d.m.th. t tkuret ndrsa gjat ngurtsimin n uj t zmadhoj
vllimin , d.m.th. t bymehet (mufatet).
Betoni i ruajtur n uj prej fillimit , tregon rritjen e volumit dhe t
mass . Kjo rritje bhet prshkak se llai i imentos absorbon ujin , ku molekulat e
ujit veprojn n kohezion dhe tentojn t ndajn thrmiat t llait t imentos pr kt
arsye paraqitet bymimi (mufatja ).
Sipas karakterit deformimet nga tkurja dhe mufatja m shum jan
deformime visko-plastike , pra jan n funksion t kohs dhe kryesisht jan jokthyese,
gjegjsisht plastike.
Klasifikimi i tkurjes s betonit mundet t ndahet n tri faza:
1. Faza e pare prej przirjes s imentos me uj deri te fillimi i lidhjes .
2. Faza e dyt prej fillimit deri te fundi i lidhjes s imentos, n kt
periudh disa imento zhvillojn temperatura t larta t hidratizimit .
3. Faza e tret pr kohn e ngurtsimit t betonit.
Tkurja e betonit prej przirjes s imentos me uj deri te fillimi i lidhjes
thirret ,,tkurja e hershme.
Tkurja e betonit miret ajo q fillon pas lidhjes dhe fillimit t ngurtsimit
t betonit , m s shumti 24 or pas przirjes s ujit me iment. Shpejtsia e

17
deformimeve n fillim sht e madhe e pastaj me kalimin e kohs zvoglohet dhe
tenton kah zeroja.
Kjo tkurje e betonit shkaktohet nga tharja e betonit , gjegjsisht
humbja e ujit.
Madhsia e mufatjes n uj sht shum m e vogl se madhsia e
tkurjes n ajr me kushte tjera t njejta (rreth 7 fish).
Agregati zvoglon tkurjen e betonit , dhe ate sa ma t mdha
dimensionet e agregatit dhe sa m pak lla imento si shihet n figure.
Tkurja e betonit deri sot akoma nuk sht definue saktsisht , pasi q mvaret
prej shum faktorve q e prcjellin.
Pr studimin e tkurjes jan dhn shum teori , mirpo deri sot t
qndrushme jan vetm dy dhe ate :

Teorija sipas autorit Michael, e cila tkurjen e betonit e paraqet permes

proqesit fiziko-kimik q ndodh prej fillimit t lidhjes deri te ngurtsimi i
betonit.
Teorija termomekanike e Freyssines , definon tkurjen e betonit permes
kushteve termo-hidrometrike n masen e betonit dhe ambientin q rrethon.
Ndikimi i prbrjes s agregatit n beton ndaj mardhnjeve t tkurjes s
beonit dhe imentos
Tkurja e betonit kryesisht mvaret nga kta faktor :
- prbrja e betonit ( sasia dhe imtsia e imentos, shtesat, w/ ,
agregati),
- lagshtia e ambientit,
- dimensionet elementit ,
- temperatura e ambientit ( vepron vetm n shpejtsin e zhvillimit
t tkurjes por jo edhe n vlern prfundimtare).
imentoja me bluarje t imt shkaktojn tkurjen e madhe t trupit t imentos
si shihet n figure , por jo edhe t betonit.
Sasia m e madhe e imentos n beton rrit vlern e tkurjes dhe anasjelltas.
Ngurtsimi i betonit n ajr mundson tkurje momentale e cila prap n
funksion t lagshtis . Nse ambienti ka lagshti relative t vogl tkurja rritet n t
kunderten zvoglon tkurjen. Nse betoni sht n uj ather kemi bymimin e betonit
(mufatjen).

18
 Betoni i mufatur n uj nse nxirret jasht vazhdon t tkuret.

N tkurje t betonit ndikon faktori w/ , nse faktori w/ sht m i madh

ather edhe tkurja do t jet m e madhe. Prbrja e agregatit ndikon n madhsin e
tkurjes , kshtu fraksionet e ima t cilat kan nevoj pr ma shum iment duhet t
shfrytzohen sa m pak ndersa zgjidhjen duhet krkue me prdorimin e fraksionit me
kokrr m t trash, me pesh vllimore m t madhe si dhe modulin e elasticitetit m
t madh.
Lloji i agregatit ndikon n tkurjen e betonit , kshtu te agregati poroz tkurja
sht m e madhe se ato jo poroze .
Tkurja e betonit mvaret prej dimensioneve t elementit , sipas shum autorve
trashsia e elementit ndikon n shpejtsin e tkurjes por jo edhe shum n vlern
prfundimtare t saj si shihet n figur.

Tkurja e betonit t llojit t njejt te prizmat me dimensione t ndryshme ( fillimi i trajtimit sht 24 or
pas przirjes s betonit)

19
 Kur nuk nevojitet precizitet i lart pr vlerat e tkurjes s betonit , vlerat e
dhna n tabelat vijuese mund t prvetsohen pr tkurje t betonit pr betone me
pesh normale t cilat gjat ngarkimit t par n kohn t0 nuk kalojn nderjet n
shtypje vlern 0.45fck . Vlerat n tabel vlejn pr temperaturat gjat vitit oscilojn
prej -200C dhe +400C dhe oscilimi i lagshtis sillet prej 20% deri 100%.

vlera prfundimtare e tkurjes cs n

ambienti ku vlera mesatare e
gjindet elementi lagshtia prerjes
relative 2Ac / u (mm)
% 600
150
n hapsir t 50 -0,60 -0,50
mbyllur
n hapsir t 80 -0,33 -0,28
hapur

Ac siplrfaqja e prerjes trthore t betonit

u- perimetri i siprfaqes q sht nn ndikimin e ambientit.
Vlerat n tabel mund t korigjohen me koeficientt 0.7 kur betoni ka konzistenc t
ult dhe 1.2 kur betoni ka konzistenc t lart.

Vlerat e tabels duhet t korigjohen me koeficientin 0,7 kur betoni ka

koezistenc t vogl (ulja 10-40 mm ), dhe 1,2 kur ka koezistenc t lart
(ulja 160mm ).
Vlerat e tkurjes n koh t caktuar mundet t gjindet sipas EC-2 pr betone normale
dhe kushte t njejta pr lagshti dhe temperaturen e cila vlen pr tabelen e m
siprme me ann e shprehjes :
cs (t- ts ) = cso s ( t-ts )
ku sht :
cso = s (fcm) RH -koeficienti baz i tkurjes
t ts
s (t t s ) - koeficient q prshkruen tkurjen n
0,035ho2 t t s
funksion t kohs
t- vjetersia e betonit n dit n kohn e trjatuar
ts - vjetersia e betonit n dit n momentin kur fillon t trjtohet
tkurja .
s (fcm) = [ 160+ sc(90-fcm)]10-6

RH = -1.55 sRH pr lagshti relative 40% RH <99% (n

ambient t hapur )
RH = +0.25 pr lagshti RH 99% (n uj )
fcm rezistenca mesatare e betonit n shtypje pas 28 dit
ngurtsie.
sRH 1-(RH/100)3 koeficient q merr parasysh lagshtijen
relative n koeficientin baz t tkurjes.

sc koeficient q mvaret nga lloji i imentos dhe mund t ket vlern :

sc = 4 pr imento q ngadal lidhin S,
sc = 5 pr imento normale dhe ato q lidhin shpejt , N, R,
sc = 8 pr imento me rezistenc t lart t cilt shpejt lidhin, RS.

20
 Koeficienti mesatar i ndryshimit t shnimeve mbi tkurrjen, t dhna n
tekstin e mparshm, prcaktohet me an t Data Banks s Kompjuterizuar mbi
rezultatet e hulumtimeve laboratorike dhe i takon rendit t madhsis 35%.

DEFORMIMET E BETONIT NGA VEPRIMI I NGARKESAVE

NDIKIMI I KOHZGJATJES S NGARKESS N DEFORMIMET E

BETONIT
Varsisht nga koh zgjatja e nderjeve, deformimet gjat ngarkess mund t
ndahen n momentale (afatshkurte) dhe kohore (afatgjate).
Sipas karakterit t tyre deformimet jan kryesisht elastike (t kthyeshme) dhe
n nj mas m t vogl plastike (t pakthyeshme), q varet poashtu edhe nga
shpejtsia e veprimit t ngarkess.
Deformimet afatgjate jan kryesisht plastike dhe m pak elastike.
Gjat ngarkesave afatshkurtra sht shum vshtir ti ndajm deformimet elastike
nga ato plastike (rrjedhje e hershme).
Moduli i elasticitetit t betonit rritet me kalimin e kohs dhe pr kt arsye bie
deformimi elastik. Nse deformimet plastike merren si deformime fillestare elastike t
rritura, t llogaritura sipas modulit t elasticitetit gjat vendosjes s ngarkess, fitohet
n t vrtet deformim plastik paksa m i madh. Pr llogaritje m t sakt t
deformimeve do t duhej t merret parasysh ndryshimi i vetive t betonit me kalimin e
kohs.

DEFORMIMET E ASTIT DHE KARAKTERISTIKAT MEKANIKE T

BETONIT
Koha e veprimit t ngarkesave pr deformimet e astit prcaktohet me an t kohs q
nevojitet pr leximin nga instrumentet.
Diagrami i gjithmbarshm c prbhet nga dy pjes: ce elastik dhe
cp plastik. (c = ce + cp)
N raportin e pjess plastike ndaj deformimet t gjihmbarshm ndikon koha e
veprimit t nderjeve dhe madhsia e tyre.
Pr trheqjet t cilat paraqiten gjat eksploatimit, d.m.th. kur sht
c 1/3 fck mund t mirret n llogaritjet praktike q deformimet e astit nga karakteri
jan elastike.
Kur t prcaktohen deformimet e betonit dhe deformimi i konstruksionit t betonit
gjat veprimit t ngarkesave afatshkurtra prdoren kto karakteristika t betonit:
moduli i elasticitetit, moduli i rrshqitjes dhe koeficienti i Pausonit.
Moduli i elasticitetit do t duhej t gjendet n mnyr eksperimentale nse bhet fjal
pr konstruksione me hapsira t mdha dhe ngarkesave t mdha, nga diagramet e
mostrs i cili pas numrit t madh t ngarkimeve dhe shkarkimeve nuk ka m
deformime t pakthyeshme.

c(N/mm2)

21
 12

ike
10

st
pla
8 ke
ti e

et
m
as sh

im
el ith
et gj

rm
r
6 im p

fo
e
r m et

de
fo im
de rm
fo
4 de

200 600 1000 1600 n gjatsi 19cm

Diagrami i deformimeve t astit

Moduli i elasticitetit mvaret jo vetm prej klases s betonit por edhe prej vetive t
agregatit t prdorur pr beton.
Nqoftse gjat projektimit nuk kemi rezultate eksperimentale pr modul t
elasticitetit ather sipas EC2 mund t shrbemi me tabelen apo shprehjen pr llogarin
e sekantit t modulit t elasticitetit pr vjetersi t betonit 28 dit, e ajo sht :
Ecm = 9.5 ( fck + 8 ) 1/3 ( Ecm n kN / mm2 , fck n N / mm2 ), kjo shprehje sht
caktue pr vlerat e nderjeve c = 0 dhe c = 0.4 fck .
Klasa e
betonit C C C C C C C C C
12/15 16/20 20/25 25/30 30/37 35/45 40/50 45/55 50/60
Ecm[kN/mm2] 26 27.5 29 30.5 32 33.5 35 36 37
.

Pr vjetrsi t betonit n kohn t e cila sht e ndryshuar nga 28 dit , ather n vend
t fck duhet t miret rezistenca e vrtet e betonit n kohn t.
Pr konstruksionet me hapsira dhe ngarkesa t mdha moduli i elasticitetit duhet t
caktohet eksperimentalisht , nga diagrami i mostrave q pas shum ngarkim
shkarkimeve nuk ka ma deformime jokthyese.
Pr agregatet e panjohura rekomandohet q t caktohet eksperimentalisht moduli i
elasticitetit pa marr parasysh karakterin e objektit
N literatur mund t gjendet formula pr llogaritjen e modulit tangent t elasticitetit:
Ecm = 1000 (fck + 8) (N/mm)
Moduli i elasticitetit mund t llogaritet nse dihet funksioni i diagramit punues.
22
Pr diagramin punues t idealizuar n form t parabolls s rendit t dyt funksioni
sht:
c = 2fcpr c (cl c/2) / cl
ku: fcpr sht rezistenca e betonit e fituar me an t ekzaminimit t prizmave.
Moduli i elasticitetit sht tangjenta e kndit n lakoren -.
Ec = dc / dc
dhe fitohet moduli fillestar i elasticitetit (o):
Eco = 2fcpr / cl
modulit tangjent t elasticitetit (2)

Ec2 = 2fcpr ( 1- c / cl ) / cl = Eco ( 1- c / cl )

modulit sekant apo statik i elasticitetit (1)

Ecl = Ecm = Eco ( 1 + 1-c / fcpr ) /2 = Eco ( 1 c / 2 cl )

N madhsin e modulit t elasticitetit dhe n fortsin e betonit vetm disa faktor

kan ndikim t prbashkt: prbrja granulometrike, sasia e imentos, vuarja n vepr
e betonit dhe prpunimi i tij, faktori U/, vjetrsia etj. Pr kt arsye raportet ndrmjet
modulit t elasticitetit t betonit dhe t fortsis s betonit kan vetm rndsi t
prgjithshme.

Arsyeja q diagrami - sht i lakuar n vend q t jet i drejt te materialet si sht

betoni, sht pr shkak t pranis s siprfaqes kontaktuese ndrmjet gurit t imentos
dhe agregatit, ndrsa mbi ato siprfaqe kontaktuese ka edhe mikroplasaritje.
Plasaritjet zhvillohen n mnyr progresive, e me kt edhe intenziteti i nderjeve dhe i
deformimeve lokale. Gjat asaj kohe deformimet rriten m shpejt sesa nderjet e
shkaktuara, kshtu q fitohet diagrami i lakuar -, q i prgjigjet sjelljes
pseudoplastike.

Pasi q diagrami - nuk sht linear, as moduli i elasticitetit i cili ka vlern e

tangjents t kndit n lakoren - nuk sht me vler konstante pr do nderje. Me
rritjen e nderjeve n betonit bie moduli i tij i elasticitetit.

23
 Moduli dinamik i elasticitetit sht raporti ndrmjet nderjeve dhe deformimit
gjat ngarkimit ciklike me amplituda shum t vogla, dhe i prgjigjet modulit t
elasticitetit i cili fitohet me an t ekzaminimit t shpejtsis s prhapjes s valve t
ultrazrit npr beton.
Betoni i zhytur n uj tregon 12+25% modul m t madh elasticiteti nga
betoni i ruajtur n gjendje t that.
Deformimet trthore t cilat paraqiten si prcjells t deformimeve gjatsore t betonit
sillen prafrsisht sipas t njejtave ligje sikurse ato gjatsore.

Vlerat pr deformimet trthore varen nga shum faktor, si vjetrsia, rezistenca n

shtypje, faktori U/ etj, dhe sillen ndrmjet (0.11-0.21) t deformimeve gjatsore.
Raporti ndrmjet deformimit trthor dhe gjatsor quhet koeficienti i Pausonit
ose koeficienti i deformimit trthor ().
Me rritjen e nderjeve rritet edhe vlera e koeficientit t deformimit trthor. N
zonn e kufirit t ekuilibrimit, kur betoni deformohet n mnyr plastike pa rritjen e
ngarkess, deformimet trthore rriten pr vlern 0.5 nga ato gjatsore, kshtu q
fitohet prshtypja q materialit i rritet vllimi.
Deformimi trthor sht m i vogl pr betonet e fortsis m t madhe.
Duke e ditur vlern pr dhe Ec edhe moduli i rrshqitjes s betonit Gc mund t
prcaktohet leht me an t shprehjes s njohur nga teoria e elasticitetit:
Gc = Ec / 2(1+ ) 0.4 Ec .
DEFORMIMET E BETONIT PR NGARKESA T PRSRITSHME
Ngarkesa e elementeve mund t jet: njaksiale ose shumaksiale (ngarkesa e
prsritur).
Gjat veprimit nj aksial t nderjeve afatshkurtr n elementit paraqiten
deformimet primare, kryesisht elastike dhe n mas m t vogl plastike si n figur
7.
Raporti i deformimeve elastike ndaj atyre plastike varet nga madhsia e
nderjeve. Gjat nderjeve t vogla c 1/3 fc , diagrami c c sht pothuajse linear,
ndrsa me rritjen e forcs c diagrami c c fiton form t lakores, e me kt edhe
deformime m t mdha plastike. N raportin e deformimeve elastike ndaj atyre
plastike ndikon poashtu edhe kohzgjatja e ngarkesave. Gjat veprimit t ngarkesave
afatshkurte diagrami c c i afrohet drejtzes , ndrsa me rritjen e kohs s veprimit
t ngarkesave , diagrami c c fiton formn e lakores dhe me te rritjen e
deformimeve plastike ndaj atyre elastike.
Te elementet me ngarkes shumdrejtimshe vetit deformuese ndryshohen si
n figurn 8.

24
 Diagrami c c pr ngarkim - shkarkim nji aksiale t ngarkes afat shkurte

Te ngarkesa primare lakorja c c ka form konvekse. Gjat shkarkimit t

trupit provues fitohet lakorja c c me form konkave.

diagrami c c gjat prseritjes s ngarkim shkarkimit

Gjat prsritjes s ciklit ngarkim-shkarkim si dhe gjat nderjeve c fc /2, t

dy lakoret drejtohen gradualisht kshtuq paraqitet proporcionaliteti ndrmjet
nderjeve dhe deformimeve. Deformimet e prhershme (plastike) amortizohen dhe pas
nj numri t ciklit ngarkim-shkarkim ato zhduken. N ato rrethana nuk do t ket
thyerje t betonit.
Nse nderjet n element tejkalojn kufirin c = fc /2, n ciklet e para lakorja ka
formn si pr ngarkesn primare, ndrsa me rritjen e mtutjeshme t ciklit t
ngarkess fiton form lineare gjat ngarkess dhe form konkave gjat shkarkess
kshtuq shum shpejt fiton prsri formn e vijs s lakuar, por n drejtim t
kundrt d.m.th. n drejtimin konkav edhe gjat
ngarkim-shkarkimit.
Lakimi i till i diagramit c c sht shenj e paraqitjes s lodhjes t betonit,
kshtuq me rritjen e mtejme t numrit t cikleve t ngarkesave sjell rritjen e

25
deformimeve t prhershme, zvoglimin e ramjes s diagramit c c dhe, n fund
thyerjen e betonit.
Kufiri i lodhjes d.m.th. nderjet me t ciln betoni ngarkohet dhe shkarkohet
shumher, varet poashtu edhe nga madhsia e nderjeve fillestare, e cila mund t jet
zero ose m e madhe se zero. N figurn 8 sht paraqitur diagrami c c nse
nderjet fillestare jan zero. N at shembull rekomandohet t zgjidhet si kufi i lodhjes
prafrsisht 0.6fc.
DEFORMIMET AFATGJATE T BETONIT

Deformimet e tana t betonit nn veprimin e ngarkess mvaret jo vetm nga

madhsia e nderjeve t shkaktuara por edhe nga nga koha e veprimit t nderjeve n
beton . Me kalimin e kohs rriten deformimet elastike kohore (viskoelastike) , a
veanarisht deformimet plastike kohore ( viskoplastike). Betoni ka veti t plasticitetit
dhe deformohet nn veprimin e nderjeve nga ngarkesat afatgjate.
Me rritjen e kualitetit t materialeve ,( imentit dhe armaturs ) mundsohet
punimi i konstruksioneve me hapsira t mdha me dimensione t prerjes trthore
relativisht t vogla. Konstruksioni i till sht nn ndikimin t nderjeve t mdha n
koh t gjat, e cila formon kushte pr rritjen e deformimeve fillestare dhe atyre
afatgjate.
Nga diagrami n fig.9 shihet se proesi i deformimeve t betonit nn veprim t
ngarkess dhe pas shkarkimit sht viskoz, gjithashtu n funksion t kohs. Pr dy
zonat sht karakteristik q proqesi sht monoton dhe konvergjent . Betoni tregon
vetit e trupit t ngurt .

Deformimet e betonit me kalimin e kohs nga nderjet konstante dhe pas shkarkimit

DEFORMKOHA E BETONIT

Funksioni i deformkohes t betonit sipas EC-2 sht dhn me shprehjen:

J(t.t0) = 1/ Ec(t0) + (t, t0)/Ec28
(t, t0) = 0 c(t-t0)
(t, t0) koeficienti i deformkohes t betonit , caktohet n mardhnje me
deformimet elastike t betonit n moshn prej 28 dite , t llogaritun me Ec28.
t0 vjetersia e betonit n momentin e ngarkimit .
t- vjetersia e betonit n momentin e shiquar.
0 = RH (fcm) (t0)
0 - koeficienti baz i deformkohes s betonit.
26
RH = 1+( 1- RH/100)/(0.10 3 h0 )
RH faktor me t cilin miren parasysh ndikimi i lagshtis relative n koeficientin
baz t deformkohes s betonit.
(fcm) = 16.8 / f cm
fcm - vlera mesatare e rezistences s betonit n shtypje n N / mm2 , pas 28 dit
ngurtsie.
RH- lagshtia relative e ambientit n % .
(t0) = 1 / ( 0.1 + t00.20)
h0 = 2Ac / u
h0 - trashsia mesatare e elementit , Ac siprfaqja e prerjes trthore e betonit , u
perimetri i prerjes n kontakt me atmosferen.
Koeficient q prshkruen zhvillimin e deformkohes pas ngarkimit mund t caktohet
me ann e shprehjes:
c(t-t0) = [(t-t0)/( H+t-t0)]0.3
ku sht (t-t0) koha e veprimit t ngarkess n dit , ndersa H koeficient q mvaret
nga lagshtia relative e ambientit (RH n%) dhe trashsia mesatare e elementit (h0 n
mm).
Koeficientin H mund t llogaritet sipas shprehjes
H = 1.5 [1 + (0.012RH)18]h0 + 250 1500
c(t-t0) koeficient q prshkruen zhvillimin e deformkohes pas ngarkimit .
(fcm) - faktor q mer parasysh ndikimin e rezistencs s betonit n koeficientin baz
t deformkohes s betonit.
(t0) - faktor q mer parasysh ndikimin e vjetersis s betonit gjat ngarkimit n
koeficientin baz t deformkohes s betonit.
Ndikimi i llojit t imentos n koeficientin e deformkohes s betonit mund t miren
parasysh me korigjimin e vjetersis s betonit n momentin e ngarkimit t0 sipas
ekuacionit :
t0 = t0,T{9/[2+ (t0,T)1.2 ] +1 } 0.5
t0,T vjetersia e betonit n momentin e ngarkimit , korigjuar prshkak t ndrrimit t
temperaturave , n dit .
eksponent q mvaret nga lloji i imentos i cili mund t ket kto vlera :
= - 1 , pr imento q ngadaq lidhin , S,
= 0 , pr imento normale ose imento q shpejt lidhin , N , R .
= 1 , pr imento me rezistenc t lart q shpejt lidhin , RS .

Ndikimi i ndryshimeve temperaturale n kufijt 00C deri 800C n vjetersin e betonit

mund t miren parasysh me korigjimin e vjetersis s betonit sipas shprehjes :
n
tT = e
i 1
( 4000 /[ 273T ( ti )]13.65 )
t i

tT vjetersia e betonit e korigjuar prshkak t ndryshimit t temperaturave , n dit ,

me t cilen zavendsohet vjetesia e betonit t n ekuacionet gjegjse.
T(ti) temperatura n perioden kohore ti .
ti- numri i ditve kur zotron temperatura T .
Vlera (t, t0) duhet t shfrytzohet me modul t elasticitetit t betonit Ec28 = 1.05 Ecm .
Kur nuk nevojitet precizitet i lart pr vlerat e deformkohes s betonit , vlerat e
dhna n tabelat vijuese mund t prvetsohen pr deformkoh t betonit n koh
zgjatje prej 70 vjetve, pr betone me pesh normale dhe gjat ngarkimit t par n
kohn t0 nuk kalojn nderjet n shtypje vlern 0.45fck
Vlerat n tabel vlejn pr temperaturat gjat vitit oscilojn prej -200C dhe +400C dhe
oscilimi i lagshtis sillet prej 20% deri 100%.

27
Vlerat n tabel mund t korigjohen me koeficientt 0.7 kur betoni ka konzistenc t
ult dhe 1.2 kur betoni ka konzistenc t lart.

Tabela 1
vjetrsia e Vlera mesatare e trashsis s prerjes h0 = 2Ac / u (mm)
betonit gjat kushtet e thata atmosferike kushtet me lagshti atmosferike
ngarkimit (ambient t mbyllur) (RH = 50%) (ambient t hapur) (RH = 80%)
1 5,5 4.6 3.7 3.6 3.2 2.9
7 3.9 3.1 2.6 2.6 2.3 2.0
28 3.0 2.5 2.0 1.9 1.7 1.5
90 2.4 2.0 1.6 1.5 1.4 1.2
365 1.8 1.5 1.2 1.1 1.0 1.0
Vlera prfundimtare e koeficientit pr deformkoh t betoneve me pesh normale (, t0)

(, t0) vlera prfundimtare e koeficientit t deformkohes t betonit.

N rast se deformkoha sht shum e randsishme n element vlerat n tabeln 1
duhet t shumzohen me 1.05.

Koeficienti mesatar i ndryshimit t shnimeve mbi deformkohs s

betonit i dhn n tekstin e mparshm, prcaktohet me an t Data Banks s
Kompjuterizuar mbi rezultatet e hulumtimeve laboratorike dhe i takon rendit t
madhsis 20%.

1. DIAGRAMI PUNUES DHE LLOGARITS I BETONIT

(c c )

1.1 Elementet t nnshtruar shtypjes qndrore

Pr t caktue aftsin llogaritse mbajtse t prejes t elementit prej betoni t
armuar sipas gjendjes kufitare jan t nevojshme epjurat llogaritse pr beton dhe
armatur.
Deri sa epjura llogaritse pr armatur sht e definuar , ajo nuk vlen edhe pr
nderjet shtypse n beton.
Hulumtimet e gjertanishme kan tregue se forma e epjurs s puns t
betonit mvaret nga lloji i forcs prerse ( prkulja , shtypja ose trheqja
jashtqndrore ), llojit ( klass ) t betonit , forms s prerjes trthore , prqindjes s
armimit n zonn e shtypur, kohzgjatjes s veprimit t ngarkess , shpejtsis s
deformimeve dhe vjetrsis s betonit n momentin e aplikimit t ngarkess.
Pr nevojat praktike, pr t thjeshtsue llogarin , sht e nevojshme t
zgjedhim nj epjur t idealizuar t puns s betonit pr t cilin m pare dihet se nuk
sht dhe nuk mundet t jet aproksimimi i besueshm pr t gjitha epjurat e
mundshme reale t puns s betonit, mirpo do t plotson gjendjen m t
disfavorshm dhe sa m real t tregoi sjelljen e prerjes s shiquar .
Pr shkak t kompleksitetit t problemit , numrit t madh t faktorve ndikues
dhe nevoja e shfrytzimit t dhnave eksperimentale , sot n bot prdoren disa forma
t idealizuar t epjurave punuese t cilat mes veti ndryshojn n kufijt e tolerancs.
Jan br shum hulumtime t sjelljes s betonit n kushte t ngarkess n
nj, dy dhe tri drejtime. Pr nevojat e dimensionimit sipas gjendjes kufitare prdoret
epjura pr raste t shtypjes qndrore, pr t cilin do ta trajtojm m gjrsisht.
Epjurat llogaritse t betonit dhe elikut prcaktohen nga epjurat e idealizuara
t cilat n aspektin matamatik jan t definuara njashtu q n vend t rezistencs
kufitare prdoren rezistenca llogaritse.

28
 1.1.1 Hulumtimet dhe rezultatet e shqyrtimeve
Hulumtimet e shumta t sjelljes s betonit n kushte pune shtypje qndrore
bazohen n trajtimin e epjurs s puns nderje- deformim dhe krahasimin matamatik
(enpirik) t lakoreve t fituara. Gjat puns eksperimentale m s shumti jan
prdorur mostrat cilindrike me dimensione 15x30 cm , dhe dika m pak prizmat me
dimensione 12x12x36 cm .
Epjura e gjeneralizuar e puns s betonit t nnshtruar shtypjes qenrore sht
dhn n fig.1 .

Fig. 1 Epjura punuese pr rastin e shtypjes qndrore

Epjura c /c ka tri karakteristika deri n thyrje :
jolineariteti sht i theksuar deri c = 0.7 fck (fck rezistenca karakteristike
n beton ) pr ngarkesa afat shkurta, kurse gjat veprimit t ngarkesave
afatgjate deri 0.3 fck , mesatarisht sht 0.5fck ( pika A) .
rritja e volumit me arritjen n pikn kritike t nderjeve n beton (pika B) e
cila sillet n kufijt 0.7 deri 0.9 fck (c=(0.70.9) fck) .
vlerat e ndryshueshme mes deformimeve dhe nderjeve shtypse (pika
C ).
Pr nevojat praktike deri n piken (A ) betoni mund t
trajtohet si material elastik , ndersa prej A deri n C si ngurtsim deformabildhe
prej pikes C deri n thyerje zbutje deformabile.
Lakorja e epjurs nderje-deformim prshkruan prezencn e mikroplasaritjeve
n siprfaqen kontaktuese t gurit t imentos dhe agregatit edhe para ngarkimit.
Gjat ngarkimit kto plasaritje zhvillohen n mnyr progressive , dhe paraqiten edhe
t reja n gurin e imentos , me ka mundson zhvillim m t shpejt t nderjeve lokale
dhe deformimeve n beton. Prandaj deformimet rriten shpejt n krahasim me nderjet ,
me ka fitohet epjura e kurbzuar c c .
Pas arritjes s rezistencs kufitare ( pika C) lakorja bie prshkak t kputjes s
lidhjeve t brendshme deri sa t vie te thyerja.
N paraqitjen e madhsis dhe numrit t mikroplasaritjeve ka ndikim sasia dhe
madhsia e agregatit , q sht lmi e hulumtimeve t veanta.
Nse dijm se duktiliteti i materialit , gjegjsisht koeficienti i duktilitetit
paraqet raportin mes deformimeve kufitare ndaj atyre elastike , sht e kjart se betoni
i nnshtruar shtypjes qndrore paraqet nj material t ngurt ( jo duktil) , veanarisht
pr betone me rezistenca m t larta.
29
 Gjithashtu sht evidente se definimi i kriterit t thyerjes sht m e
prshtatshme permes deformimeve kufitare se sa prmes nderjeve kufitare.

a. betone t rendomta b. betone me kualitete t

larta
Fig. 2 Epjura e puns s betonit pr kualitete t ndryshme

Ndikimi i klass t betonit n diagramin punues t tij shihen n fig.2 , ku

deformimet pr nderje maksimale te betonet e rndomta jan c ~ 2 ( shih fig. 2a) ,
ndrsa pr betone me kualitete t larta c ~ 2.5 .
Deformimet kufitare mvaren prej klass t betinit dhe sillen prej 2.2 deri 4 .
Betonet e klasave m t larta kan deformimet kufitare m t vogla a deformimet
elastike m t mdha, prandaj zvoglojn duktilitetin. Te klasat e ulta t betonit sht
anasjelltas.

Tabela 1
Klasa 12 16 20 25 30 40 55 65 75 85 95 105
e 15 20 25 30 37 50 65 75 85 95 105 115
betonit
1 1.75 1.80 1.85 1.90 1.95 2.0 2.03 2.06 2.10 2.14 2.17 2.2
cu 3.6 3.5 3.4 3.3 3.2 3.05 3.01 2.7 2.50 2.4 2.3 2.2

Krkimet e autorit Rsch-it jan orientue n definimin e diagramit punues

nderje-deformim n zonn e ngurtsimit deformabil te prizmat e ngarkuara n shtypje
qndrore n intervale t shkurta (fig.3).

30
 Fig. 3 Epjura e puns s betonit pr kualitete t ndryshme t tij.

Te betonet e klasave t larta shihet se kan kurbzim m t vogl dhe

deformime t vogla q i prgjigjet rezistencs s betonit, ndrsa te betonet e klasave
t ulta kemi kurbzim m t madh dhe deformime m t mdha .
Shpesh here n literature citohet epjura e idealizuar nderje-deformim t autorit
Hognestadov i cili ka fitue n baz t eksperimenteve me cilindra (fig. 4).
Raporti i nderjeve pr beton t prkuljes (fc) me ate t shtypjes qndrore ( fck )
sillet prej 1.03 deri 0.93 pr klasa t betonit C12/15 deri C40/50.
Pjesa fillestare e epjurs sht definim si paraboll e rendit t dyt:

2 c
2

c


o o ,
c = fc kurse pjesa e dyt si drejtz (fig 2.5)
Forma e epjurs punues t betonit sipas autorit Rscha mvaret prej shpejtsis s
deformimeve ( v = d/dt) (fig.5). Nse ngarkesa aplikohet shpejt arrihet rezistenca
dhe moduli i elasticitetit m i madh, dhe anasjelltas pr shpejtsi m t vogl arrihet
rezistenca dhe moduli i elasticitetit m i vogl. Ndryshimi i rezistencave t arritura
pr t njejten klas t betonit mund t arrin deri 17 .

Fig. 4 Epjura e idealizuar c c sipas Hognestadov-it

31
 Fig. 5 Epjura c c pr shpejtsi t ndryshme t deformimeve

Fig.6 Epjura c c n funksion t kohveprimit t ngarkess

Gjat veprimit afatgjat t nderjeve rriten deformimet , kryesisht plastike , dhe pa
rritjen e ngarkess q shihet n epjuren n fig.6.
Pr ngarkesa me veprim t gjat vie deri te deformimet e gurit t imentos .
Pasi agregati nuk mundet t prcjell kto deformime , vie deri te shkputja e lidhjeve
t ktyre materialeve dhe formimin e plasaritjeve t reja n gurin e imentos , e cila do
t sjell deri te shkatrrimi i betonit pr vlera m t vogla t nderjeve se tek nderja
gjat veprimit ciklik afatshkurt t ngarkess.

1.1.1 Epjura pr llogaritje t betonit

Llogaritja sipas gjendjes kufitare parasheh qndrushmrin e

hipotezs s Bernoulit mbi prerjet e rrafshta , domethan se deformimet jan
proporcionale t larguar nga aksi neutral dhe se raporti nderjedeformim sht
jolinear. Hipoteza e Bernulit vlen edhe n dimensionimin sipas teoris s elasticitetit
por edhe raporti nderje-deformim sht linear.
N mnyr eksperimentale sht vertetue se me rritjen e nderjeve prej
momentit prkuljes apo prej jashtqendrsis ndryshon forma e epjurs shtypse n
beton si dhe pozita e aksit neutral, kurse deformimet prafersisht jan lineare (fig.7).

32
 Fig.7 Epjura c c sipas ngarkess

Prerja trthore arrin aftsin mbajtse kufitare kur prodhimi i forcave t

brendshme dhe i krahut t iftit t tyre arrin maksimumin. Me rritjen e ngarkess
rriten forcat e brendshme dhe krahu i tyre me ka rritet produkti i tyre.

Fig. 8 Epjura llogaritse c c sipas normave ACI

N baz t hulumtimeve t Hognestadov-it, sht definue epjura llogaritse t
nderjeve n shtypje pr rastin e prkuljes dhe prkuljes me forc normale nga normat
Amerikane ACI me deformim maksimal prej 3.
Q t thjeshtsojn llogarin sht zavendsue epjura e kurbzuar me epjur
drejtkndshe ashtu q siprfaqja e nderjeve shtypse t jet njisoj sikurse krahu i
forcave t brendshme (fig.8).
Koeficientt k1, k2, k3 jan fitue eksperimentalisht dhe jipen n tab.2.
Tabela 2
fck ( N/mm2 ) k1 k2 k3 c
14 0.86 0.48 1.03 -0.0037
21 0.82 0.46 0.97 -0.0035
28 0.79 0.45 0.94 -0.0034
35 0.75 0.44 0.92 -0.0032
41 0.71 0.42 0.92 -0.0031
48 0.67 0.41 0.93 -0.0029

33
 Diagrami nderje-deformim pr beton t ngarkuar me shtypje nji aksiale ka
formn e cila skematikisht paraqitet n figurn vijuese

fc- nderjet maksimale

cu deformimi kufitar
Komiteti Europian pr beton CEB-FIB, normat gjermane DIN dhe normat e
bashksis europiane EC-2 n baz t hulumtimeve shumvjeare propozojn formn e
epjurs nderje-deformim (c c) pr rast t shtypjes qndrore n form t parabolls
s rendit t dyt plus drejtz, por nuk prejashton mundsin e shfrytzimit t epjurave
tjera si drejtkndsh, trekndsh plus drejtkndsh (fig.9). Vlera maksimale e
deformimeve n beton lejohen t jen 3.5 .

Fig. 9 Epjura llogaritse c c sipas normave EC 2

Rezistenca llogaritse e betonit fcd fitohet kur rezistencn karakteristike t

betonit fck e pjestojm me koeficientin e siguris pr beton c.
f ck
fcd =
c
kurse vlera prmban efektet nga ndikimi i vazhdueshm i ngarkess n rezistencen e
betonit gjat shtypjes , si dhe efekteve t pavolitshme nga mnyra q vepron
ngarkesa.
N prgjithsi mundet t prvetsojm q faktori redukues pr veprime afatgjate n
shtypje t jet 0.85.

34
 a) Diagrami nderje deformim pr beton gjat shtypjes n form paraboll-
drejtz

b) Diagrami nderje deformim pr beton gjat shtypjes n form drejtkndshi

c) Diagrami nderje deformim pr beton gjat shtypjes n form bilineare

35
 AR MAT U RA

1. Roli i armatures n konstruksionet prej betonit t armuar

Pr armimin e elementeve t betonit prdoren shufrat prej elikut , armatura n form

rrjete , apo n disa raste skelete t salduara t cilat vendosen n masn e betonit n
mvarsi t funksionit n punn e konstruksionit.
Siprfaqja e armaturs q duhet t vendoset n masn e betonit prcaktohet si
prqindje n armimin e prerjes , ku sht :
A
l s 100 %
Ac
elementet prej betoni t armuar me shufra zakonisht kan prqindjen e armimit
l 0.3 3 %

elementet me l 3% zakonisht jan tirantet , pastaj elementet me dimensione t

kufizuara dhe veprim t ngarkesave t mdha dhe elementet prej betoneve t klasave
t larta dhe eliqeve me veti t ulta mekanike .
Sipas normave n fuqi prdoren kto lloje t armaturave :
- armatura e lmuet
- armatura me profil periodik
- armatura rrjet dhe
- Bi armatura
T gjitha armaturat ndahen sipas ktyre karakteristikave , dhe ate :
- karakteristikat mekanike : kufiri i rrjedhshmris , kufiri i kputjes,
zgjatimi gjat kputjes s mostres me gjatsi 10 , moduli i
elasticitetit , aftsia pr kthim dhe rezistenca dinamike.
- Prpunimi siprfaqsor gjat trheqjes : e lmuar dhe me profil
periodik. Armatura me profil periodik ka prveq dy brinjve
paralele gjat gjith gjatsis dhe brinjt trthore ose brinjt t pjerta
n form t draprit.
- Lloji i prpunimit : i pa prpunuar dhe i prpunuar n t ftoht.

Pr betonin e armuar sht karakteristike kufiri i rrjedhshmris s elikut . N kto

nderje eliqet e betonit zgjaten shum , kshtu q kalojn kufijt nominal dhe pran
ktyre nderjeve rezikohen m leht t shkputen nga betoni , pastaj paraqiten plasaritjet
n beton , vie deri te uljet e mdha dhe thrmimi i betonit n zonn e shtypur te
elementet q punojn n prkulje, plasaritjet arrijn gjer te fibrat m t shtypura.
36
Grafiku karakteristik i nderjeve deformimeve pr eliqret q prdoren te ne sht
paraqitur n fig. vijuese

Te eliqet t prpunuar n t ftoht zona e rrjedhshmris pothuajse nuk duket qart

dhe ajodefinohet deri n at kufi kur deformimet t pakthyeshme arrijn vlern 0.2%
pr kt shkak ky kufi shenohej m par f0,2 k., ndersa tash shenohet me fyk .

2. Format dhe lloji i armaturs

Pr armim prdoren telat ( 12mm ) ose shufrat (>12mm) t armaturs s lmuet

ose me profile periodike apo kombinimi mes tyre , armatura n form rrjete , Bi
armatura. Mund t prdoren edhe format tjera nse plotsojn krkesat e normave n
fuqi.
Te ne pr betone t armuara prdoren kto lloje t eliqeve :
Armatura e lmuar prodhohen nga eliku S 240/ 360 sht me prerje trthore
rrethore me diameter : 5,6,8,10,12,14,16,18,20,22,25,28,32 dhe 36mm . Siprfaqja e
prerjes trthore mund t devijojn deri 5% t siprfaqes nominale t prerjes trthore.

Armatura e but pregaditet n shufra t drejta >28mm , n rolne 12mm dhe

form t U 12 < 28mm mirpo pr pregaditjen n rolne dhe form t U duhet
pas kujdes gjat mbshtjelljes dhe drejtimit t armaturs q nderjet n elik t mos
kalojn kufirin e rrjedhshmris.
Armatura periodike prodhohet nga eliku S 400/500 dhe n siprfaqe ka brinj t
dala , gjatsore dhe trthore , pozita e t cilave duhet t mundsojn duktilitet t
nevojshm t elikut dhe kohezionin mes elikut dhe betonit n shkall q i prgjigjet
rezistencs s elikut.

- diametri i emrtuar i armaturs

Toleranca e diametrit t brthams s shufrs sht
= 0.5 mm pr 22mm
= 0.6 mm pr 25 32mm
= 0.7 mm pr 36 40mm
Armatura periodike prdoret me kto diametra :
6, 8, 10, 12, 14, 16, 19, 22, 25, 28, 32, 36, 40 mm
Siprfaqja e prerjes trthore mund t devijojn deri 4% t siprfaqes nominale t
prerjes trthore.
Armatura e brinjzuar pregaditet n shufra t drejta >22mm , n rolne 14mm
dhe form t U 12 < 22mm mirpo pr pregaditjen n rolne dhe form t U
duhet pas kujdes gjat mbshtjelljes dhe drejtimit t armaturs q nderjet n elik t
mos kalojn kufirin e rrjedhshmris.

37
Armatura n form rrjete prodhohet nga eliku S 500/560 , dhe sht shenuar me
shenjat ARR 500/560. Armatura rrjet prodhohet n uzina dhe sht e prbr prej
telave t drejt , t kryqzuar dhe n nyje t salduara me rezistenc elektrike.
Armatura n form rrjete te konstruksionet prej betoni t armuar prdoren pr
armimin e pllakave , mureve , te trart si armatur trthore stafat. Gjithashtu
prdoren si armatur pr armimin e rrugve prej betoni , t pistave t aeroportit ,
gypave, bazeneve, t pllakave t soletave meskatore , kupollave etj.
Rrjetat prpunohen n forma drejtkndshe me gjatsi L 5.0m (sipas porosis
mund t prodhohen edhe me gjatsi m t madhe )dhe gjrsi B 2.7m.

Dimensionet e hapsirave t rrjetes jan : a/t = 5/5 15/25 cm duke plotsue kushtin q
t jet :
t 3a a + t 40 cm
pr ngarkesat dinamike n konstruksione ku n llogaritje merret koeficienti dinamik ,
prdorimi i armaturave n form rrjete nuk lejohet.

Bi-armatura ( Bi A) sht armatur speciale e prpunuar prej dy telave gjatsor t

lidhur mes veti me traversa q gjinden n nji rrafsh, sht e shenuar me shkronja t
Bi dhe numrin me t cilin shenohet diametri i telave gjatsor e shprehur n t dhjetat
e milimetrit .

Telat gjatsor jan prej elikut t lmuar , e trhequr n t ftoht n form rrethi S
680/800 dhe traversat prej elikut S 240/360.
BiA prodhohet n kto 9 tipe dhe ate :

Tipi BiA e (mm) (mm) AS (cm2) c (mm) h (mm) b (mm)

BiA 31 20 3.1 0.15 95 3.0 2.5
BiA 36 20 3.6 0.20 95 3.5 2.5
BiA 40 20 4.0 0.25 95 4.0 3.0
BiA 56 20 5.6 0.50 95 5.5 3.5
BiA 69 20 6.9 0.75 95 7.0 3.5
BiA 80 20 8.0 1.0 95 8.0 4.0
BiA 89 20 8.9 1.25 95 9.0 4.5
BiA 98 20 9.8 1.50 95 10.0 5.0
BiA 113 23 11.3 2.0 95 12.0 6.0

38
3. Vetit mekanike t elikut pr armatur
Prodhuesi i elikut duhet t garanton kto karakteristika mekanike :
- rezistenca n trheqje ( ftk)
- kufirin e rrjedhshmris ( fyk)
- zgjatimin pas kputjes n gjatsi 10 (- diametri i armatures).
- moduli i elasticitetit ( Es = 200 kN/ mm2 )
- aftsia pr kthim dhe rikthim dhe
- rezistenca dinamike.

EPJURA E PUNS E ELIKUT SIPAS EN 10080

Sipas EN 10080 do t prodhohen dy lloje t elikut t brinjzuar B 500H me duktilitet

t lart dhe B 500N elik me duktilitet normal. Kto prodhohen n form t
shufrave , rolneve dhe rrjetave t salduara. N tabel jan dhn vetit fiziko mekanike
dhe krkesat tjera t nevojshme pr dimensionim.
Sipas normave europiane jan definue dy klasa t duktilitetit :
- duktiliteti i lart (klasa H) uk>5% ; ( ft /fy)k > 1.08
- duktiliteti normal (klasa N) uk>2.5% ; ( ft /fy)k > 1.05

Tabela
1 Forma eprodhimit Shufra Rrath Rrjeta t p
salduara
2 Lloji i elikut B500H B500N B500H B500N B500H B500N
3 Diametri (mm) 640 616 616 616 616 416
4 Kufiri i rrjedh
fyk (N/mm2) 500 500 500 500 500 500 95
5 Raporti ft/ fyk 1.08 1.03ose 1.08 1.03ose 1.08 1.03ose 95
1.05 1.05 1.05
6 Deformimi total gjat 5.0 2.0ose 5.0 2.0ose 5.0 2.0ose 95
forces maksimale uk 2.05 2.05 2.05
)
7 Lakushmria tab.3 tab.3 tab.3 tab.3 tab.3 tab.3
8 Fortsia e prher.
(N/mm2) (2A) 200 200 200 200 100 100
9 Forca tangjenciale e
pjesve tsalduara 0.3 fyk A 0.3fykA
(N)
10 Toleranca e peshs s
deklaruar -4.5 -4.5 -4.5 -4.5 -4.5 -4.5 95
11 Siprfaqja e
zhvilluare brinjs tab.5 tab.5 tab.5 tab.5 tab.5 tab.5
12 Prbrja kimike dhe
ekvivalente e tab.2 tab.2 tab.2 tab.2 tab.2 tab.2
karbonit
Vrejtje: eliku me rolne s pari prehet pastaj drejtohet . Forca e prhershme pr
>20 mm sht 150N/mm2. Shenja A paraqet diametrin e deklaruar t shufrs (telit) .
Raporti (ft / fy)k dhe dilatimi su akoma nuk jan definue prendaj jan paraqitur dy
vlera.

N fig. sht paraqitur epjura e puns s elikut t brinjzuar.

39
 Fig.1 Epjura e puns te eliku i brinjzuar

Vlerat (ftk,fyk, ) caktohen n mnyr eksperimentale duke u llogaruar me

metoda t ndryshme statistikore dhe teoris s gjasave . Sipas EN10080, kur kemi
n=20 mostra , vetia e krkuar e mostrs s shqyrtuar i plotson kushtet nse sht
prmbush kushti :

m20 2.21 s20 cv (1)

ku kemi :
m20 - vlera mesatare e mostrave t shqyrtuar
s20 - devijimi standard
cv - vlera karakteristike (ftk,fyk,) t dhna n fig.1
Me plotsimine kushtit (1) sht sigurue pr 90 gjasa se 95 e
rezultateve t fituara do t jen t njejta ose m t mdha se vlerat nominale t dhna
n tab.1.
Pr kufirin e rrjedhshmris n tab.1 mirret kufiri i poshtm i rrjedhshmris nga
epjura s- s t fig.1 , kurse pr rastin kur rrjedhshmria nuk sht e theksuar, merren
nderjet q i prgjigjen deformimit t prhershm prej 0.2 .
Nderja e prhershme (kufiri i lodhjes) sht i definuar si hapsir e nderjeve
t ciln mostra mund t pranojn edhe m tej pr 2*106 cikle t prseritje t nderjeve :
2 a = o- u , ku a amplituda e nderjeve.

EPJURA LLOGARITSE E ELIKUT

Nse deformimet n beton jan t mdha ather nderjet n armature jan t

mdha n zonn e fortsimit . Pr kt arsye duhet njohim epjurn s- s t shprehur
n mnyr analitike pr elikun e prdorun .

Pr epjuren nderje -deformim ekzistojn tri forma :

epjura bilineare ku miret fs = fy (fig. 2.a)

epjura trilineare e aproksimit (fig. 2.b)
epjura e kombinuar bilinear dhe e kurbzuar (fig. 2.c)
Aproksimimi m i mire i epjurs punues arrihet me propozimin e
tret.

40
 Ktu do t jipen dy kombinime t epjurave t elikut t cilat jan verifikuar t
mira pr raste praktike e cila sht vertetue eksperimentalisht.

1. Propozimi i D.C. Kent dhe R. Park sht tregue n fig. 2.c. Shihen tri zona
t cilat jan definuar me shprehjet.

- pr zonn AB: s y ; s = sEs

- pr zonn BC: y< s sh ; s = fy

- pr zonn CD: sh< s su ;

m( ) 2 s sh 60 m
s f y s sh
60 s sh 2 2 30r 1
2

f s / f y 30n 1 60r 1
2

ku sht : m
15r 2

r= s - sh

fs- rezistenca karakteristike e elikut

a. Epjura bilineare

b. Epjura trilineare

41
 c. Epjura e kombinuar bilineare dhe e kurbzuar

Fig. 2 Epjurat llogaritse t elikut

2. Autori Wang Pao-Tsan ka dhn epjuren e puns s elikut t shprehur n

mnyr analitike (fig. 3)
Epjura sht definue si vijon :
- pr zonn AB : s y ; s = sEs
- pr zonn BC: y< s sh ; s = fy

A X B X 2
- pr zonn CD: sh< s su ; S f y fo
1 C X D X 2
c sh
ku sht : x= ; fo = fs fy ; o = su - sh
o

Fig. 3 Epjura llogaritse e elikut sipas Wang Pao-Tsan

vlerat A,B,C dhe D paraqesin konstantat e caktuara n mnyr

eksperimentale.

3. Autori J.B. Mandera ka dhn propozim t ngjajshm t verifikuar n mnyr

eksperimentale (fig.4).

Epjura sht definue si vijon :

- pr zonn AB : s y ; s = sEs

- pr zonn BC: y< s sh ; s = fy

P
s
- pr zonn CD: sh< s su ; S f s f s f y su
su sh

42
 su sh
ku P = E sh

fs f y

Fig. 4 Epjura llogaritse e elikut sipas J.B. Mandera

fy kufiri i rrjedhjes s elikut

fs rezistenca e elikut
Es moduli i elasticitetit t elikut
Esh tangenta e moduli i elasticitetit t elikut n lakore
Sipas EC-2 epjura punuese nderje- deformim e elikut miret :

Fig. 5 Epjura pr llogari sipas EC-2

*s = fyd / Es
ftk vlera karekteristike e rezistencs gjat trheqjes.
fyk kufiri i rrjedhjes s elikut
s koeficienti i siguris pr elik , miret 1.15

Nse pr llogari miret pjesa e pjert ather deformimet miren max. 10 , e nse miret
pjesa horizontale deformimet maksimale miren 20.

43
 Rezistenca llogaritse e aderences (athezionit)
Pr llogari t ankerimit duhet t dihet rezistenca llogaritse e aderimit fbd e
cila gjat shqyrtimit definohet permes shprehjes:
fbd = F(=0.1)/(ulb) ku sht ;

fig 1
F(=0.1)- forca n shufr prej s cils njra an e lir rrshqet pr =0.1mm
u = perimetri i shufrs
lb gjatsia e inkastrimit t shufrs
Rezistenca e vrtet e athezionit fb te eliku i brinjzuar sht deri dy here m i madh
se ai pr llogari (shiqo fig 1)
N aderencen mes betonit dhe elikut ndikim ka edhe klasa e betonit.
EC-2 jep rastet e aderences s mire dhe t dobt t elikut dhe betonit n
mvarshmri t siprfaqes s shufrave ( lmuet , brinjzuar), dimensioneve t
elementeve si dhe poziten dhe kdin e shufrave.

Fig.2a. dhe b. kushti i mire i athezionit pr tra shufrat. c. dhe d. shufrat

te zona e shrafuar ka kushte t mira athezioni , ndersa jasht saj t dobta.

Rezistenca llogaritse e athezionit mvaret prej llojit t betonit , caktohet ashtu q t

sigurohet lidhja e forte mes armaturs dhe betonit , gjegjsisht q mos t ket rrshqitje
t shufrs prej betoni pr ngarkes t llogaruar me koeficient t siguris c = 1.5.

44
Rezistenca llogaritse e athezionit sipas EC2 n zonn e mire t athezionit mund t
llogarohet me shprehjen :
0.36 f ck
f bd pr armatur t lmuet
c

2.25 f ctk , 0.05

f bd pr armatur t brinjzuar.
c
fck rezistenca e betonit n shtypje
fctk,0.005 - rezistenca e betonit n trheqje.
Vlerat e llogaritura sipas shprehjet e mparme gjinden n tabelen vijuese.

fbd
fck 12 16 20 25 30 35 40 45 50
armatura e lmuet 0.9 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7
arm. period. pr 32mm 1.6 2.0 2.3 2.7 3.0 3.4 3.7 4.0 4.3
dhe ARR prej armatures
periodike
Pr armatura n kushte t dobta t athezionit , rezistenca llogaritse e athezionit
fitohet kur vlerat e dhn n tabel shumzohen me 0.7.
Pr shufrat me diameter > 32mm vlera fbd t dhn n tabel duhet t shumzohet
me koeficientin (132- ) / 100 , ku sht n mm.
N rastin e presionit trthor p [N/mm2] ( normal ndaj rrafshit t arjes s betonit )
vlerat n tabel duhet t shumzohen me 1/(1-0.04p) 1.4 , ku p sht vlera
mesatare e presionit trthor.

Inkastrimi i armaturs

Gjatsia e inkastrimit t armaturs n beton caktohet nga kushti q mos t vie te

shkputja e bashkpunimit mes betonit dhe armaturs.

fig 3
Fs = Asfyd = fbdulb , prej nga fitohet :

As f yd f yd
lb = , ku sht :
f bd u 4 f bd
fyd = fyk /s kufiri llogarits i rrjedhjes (s =1.15)
Pr armaturen rrjet me shufra t dyfishuara me diameter n shprehje duhet t
vendoset diametri ekvivalent n = 2 .
Mundsia dhe gjatsia e inkastrimit sht dh n figuren vijuese :

45
a dhe c nuk duhet t shfrytzohet pr armatur t but mbi diametrin 8mm.
( fig. 4)

- Inkastrimi me ganxh te armaturat q punojn n shtypje nuk lejohen .

N zonn e inkastrimit t aramaturs duhet t parashikohet armatura trthore pr
pranimin e forces s arjes n kto raste :
- kur ankerohet armatura q punon n trheqje , nse nuk ka shtypje
trthore nga reaksioni i mbshtetsit ( si sht rasti gjat mbshtetjes
indirekte);
- t gjitha rastet e armaturs n shtypje.

Armatura trthore te zonat e inkastrimit t armaturs gjatsore pr shkak t forcs s

arjes duhet t jen 25% t nj armature gjatsore q inkastrohet, si shihet n
figuren vijuese.

fig 5
Siprfaqja e tan ndahet n numrin e armaturave trthore :
Ast = n Ast
n- numri i armaturave trthore n gjatsi t inkastrimit.
Ast siprfaqja e prerjes trthore t nji shufre.
Pr pranimin e forces s arjes n vendin e inkastrimit t armaturs q ka nderjet n
shtypje duhet t parashihen 4 nga t cilat nj mbetet jasht gjatsis s inkastrimit
( shiko vazhdimin e thjesht t armatures ).

Gjatsia e nevojshme ( efektive) e ankerimit caktohet me shprehjen :

As ,req
lb ,net a lb lb ,min
As , prov
lb gjatsia e ankerimit
As,req dhe As,prov armatura e nevojshme sipas llogaris dhe ajo e vrtet.
a = 1 pr shufra t drejta

46
a = 0.7 pr shufra t trhequra t inkastruara q prfundojn me gremq ,ku pjesa e
drejt jasht harkut sht minimum 3.

lb,min gjatsia minimale e ankerimit.

lb,min = 0.3 lb 10 10 cm armatura e trhequr

lb,min = 0.6 lb 10 10 cm armatura e shtypur.

Gjatsia efektive e ankerimit pr rrjetat e salduara prej telave t brinjzuar mund t

llogaritet me shprehjen e dhn m lart por ajo mund t zvoglohet me faktorin 0.7
nse n zonn e ankerimit gjindet s,paku nj tel trthor.

Inkastrimi i armatures pr stafa dhe armatura pr transverzale

Stafat e hapura dhe armatura trthore ( armatura shtes vertikale mbrenda stafes)
duhet t ankerohet me ann e ganxhave ose me saldimin e armaturs trthore .
Shufrat me kualitet t lart t athezionit mund t ankerohen edhe me ganxh
kndore. Stafat prej rrjetes s brinjzuar mund t ankerohen me ann e ganxhave
kndore . Nj shufr trthore duhet t jet mbrenda ganxhes .
Ganxhat duhet t lakohen sipas figurs s m poshtme.

Vazhdimi i armaturs
Vazhdimet e armaturs n shtypje dhe trheqje n parim duhet ti iket . Mirpo nse
duhet ather vazhdimet duhet t parashihen aty ku nderjet n prerje jan m t vogla.
Vazhdimit t armaturave duhet t jet ashtu q t sigurojn:
- prcjelljen e forcs prej nji shufre n tjetren,
- monoliteti i betonit n zonn e vazhdimit t armaturs, t pengohet
ndarja e shtress mbrojtse t betonit.
- gjrsia e plasaritjeve mos t kalojn vleren kufitare.
Vazhdimet e armatures mund t bhen :
- vazhdimi i thjesht,
- vazhdimi me saldim kok pr kok,
- vazhdimi me saldim ansor,
- vazhdimi me lidhse speciale.
Vazhdimi i thjesht i aramturs -
Mnyra e vazhdimit sht prezentue n figuren vijuese.

47
Gjatsia e vazhdimit t armaturs sht dhn sipas EC-2 me shprehjen:
ls = lb,net1 ls,min
ku sht :
lb,net gjatsia efektive e ankerimit
ls,min 0.3a 1 lb 15 20 cm
a = 1 pr shufra t drejta
a = 0.7 pr shufra t trhequra t inkastruara q prfundojn me gremq ,ku pjesa e
drejt jasht harkut sht minimum 3.
1 koeficienti me t cilen miren parasysh sasia e vazhdimit t armaturs , zona e
nderjeve ( shtypje , trheqje ) , distanca mes shufrave q vazhdohen dhe distanca prej
tehut t prerjeve trthore.

1 =1 pr shufrat me ndreje n trheqje apo n shtypje kur vazhdohen m pak se

30% t shufrave n nji prerje dhe kur a 10 dhe b 5 .
1 =1.4 pr shufrat me ndreje n trheqje n rastet :
I. kur n nji prerje trthore vazhdohen 30% a m tepr t shufrave
II. kur n nji prerje trthore vazhdohen m pak se 30% t shufrave, mirpo
njra prej dy vlerave nuk sht plotsuar a < 10 dhe b < 5.
1 = 2 pr shufrat me ndreje n trheqje vazhdohen 30% a m tepr t shufrave
dhe dy distancat t dhna n kushtin II jan plotsuar.

Pr pranimin e forces s arjes n zonn e vazhdimit t armatures do t

jet e mjaftueshme armatura trthore e nevojshme pr pranimine forcave prerse
apo te pllakat armatura shprndarse nse shufrat q vazhdohen jan me diameter m t
vogl se 16mm apo kur n prerje vazhdohen m pak se 20% t shufrave.
Kur vazhdohen shufrat me diameter m t madh se 16mm, ather duhet t
llogaritet armatura trthore . Siprfaqja e tan e armatures trthore n rrafshin e
armatures gjatsore q vazhdohet nuk guxon t jet m i vogl se siprfaqja As t nj
shufre t vazhduar (Ast 1.0As ).
48
 Vazhdimet e armaturave rrjet duhet t bhen n zonat ku ndikimet nga
ndikimet e rralla t ngarkesave nuk jan m tepr se 80% t aftsis mbajtse llogaritse
t prerjes.
Prqindja e lejuar e vazhdimit t armatures rrjet n nji prerje t dhn n
mvarshmri t sasis s tan t armaturs n prerje sht :
- 100% kur mardhnja mes armatures s nevojshme dhe distanca mes
telave plotson kushtin As / s 1200 mm2 / m,
- 60% kur As / s > 1200 mm2 / m dhe kur armature rrjet q vazhdohet
gjindet mbrenda rrjets q nuk vazhdohet ( n shtresn e mbrendshme )
.
Vazhdimet e rrjetave me shum shtresa duhet t jen 1.3 ls .
Gjatsia e vazhdimit t rrjetave llogaritet me shprehjet :

As ,req
l s 2 lb l s ,min
As , prov
As / s
2 0 .4 1.0 2.0
800
ls,min = 0.32 lb st 20 cm
st distance mes shufrave trthore.
As / s hyn n llogari me njisin mm2 / m .
Vazhdimi i armatures trthore te rrjetat bhet n nji prerje . Vlera minimale pr
gjatsin e vazhdimit ls jan t dhn n tabelen vijuese. Minimum dy shufra gjatsore
duhet gjinden mbrenda gjatsis s vazhdimit ( nji katror i rrjets ).

Gjatsia e vazhdimit diametri i shufrs (mm)

t armatures trthore 6 6 < 8.5 8.5 < 12
sl sl sl
Armatura e brinjzuar 150mm 250mm 350mm
s1 - distanca mes shufrave gjatsore.

Vazhdimi i aramturs me saldim kok pr kok-

Vazhdimi i armaturs me saldim elektrorezistues bhet me aparat special .
Profili minimal q mund t saldohet sht 10mm. Mund t vazhdohen profile t
ndryshme , mirpo mardhnja e siprfaqeve t shufrave q vazhdohen nuk guxon t
jet m e madhe se 1.5.
Shufrat e vazhduara n kt mnyr nuk trjtohen sikurse t vazhduara pr
shkak t kualitetit t lart t vazhdimit.
Pr profilet m t mdha se 20mm nganjiher vazhdimi bhet edhe me saldim
harkor si shihet n figur .

Vazhdimi i armatures me saldim kok pr kok

a) Me saldim elektrorezistues
b) Me saldim harkor.

49
 Vazhdimi i armaturs me palim dhe saldim harkor
Vazhdimi i armaturs me saldim harkor punohet me palimine shufrave apo me
ndihmen e lidhseve si shihet n figurat e m poshtme :
Gjatsia e tegelit pr saldim n nji an sht 10 ndersa pr saldim n dy ant
sht 5 . N t gjitha rastet trashsia e tegelit miret 0.25 , por jo m e vogl se
4mm .
Saldimi duhet t bhet ashtu q mos t ndrrohen vetit mekanike t elikut , e
cila duhet t tregohet me shqyrtime paraprake.
Para vazhdimit skajet e shufrave duhet ashtu t vendosen q shufrat n
vazhdim nn ndikimin e nderjeve trthore t mos deformohen.

Vazhdimi mekanik i armaturs me lidhse

Shufrat t cilat vazhdohen me ann e lidhseve mekanike n skaje prfundojn
me trashsi m t madhe pr t hapur vidn dhe q t mos dobsohet prerja trthore e
shufrs . Aftsia mbajtse e lidhses duhet patjetr m par t verifikohet me
shqyrtimin e modelit.

Vazhdimi i armaturs me lidhse

wsFormimi i aramturs

Armatura n elementet e konstruksionit formohen si t drejta apo t lakuara ,

me ganxha apo pa te. Stafat punohen t mbyllura , mbyllja arrihet me ganxha pa
dyfishim apo me te ( stafat pr torzion) , dhe t hapura.
Sipa EC2 jipet vlerat minimale pr diametrin e formimit t ganxhave,
kndit t ganxhave dhe lakimit t dyfisht ( fig. **), si dhe trashsin e shtress
mbrojtse normal n rrafshin e lakimit t shufrs e cila prezentohet n tabelen vijuese.
Diametri minimal i lakimit t armaturs duhet t jet ashtu q ti iket thrmimit
apo arjes s betonit mbrenda t kthess s shufrs , si dhe plasaritjet e shufrs nga
lakimi.

50
 Ganxha ganxha kndore Armaturat e pjerta apo t lakuara
rrethore, (shih tab. vijuse)
ganxha t
dyfisht
diametri i shufrs Vlera minimale e shtress mbrojtse t
betonit , normal n rrafshin e prkuljes
< 20mm 20mm >100mm dhe >7 >50mm dhe >3 50mm dhe 3

S-220 2.5 5 10 10 15
S-400, S- 4 7 10 15 20
500
Tabela Diametri minimal i formimit (mandrels) pr lakim t armaturs
Pr shufrat me armatur trthore t salduara dhe rrjetat e salduara , t cilat lakohen
pas saldimit , vlen vlera minimale pr diametr t formimit (mandrels) rreth s cils
lakohet , t dhn n tabelen vijuese.

Diametri minimal i lakimit t armaturs sht prshkrue me normat BAB87. N

figuren vijuese jan tregue t gjitha rastet e mundshme pr armaturen e lmuet dhe
gjatsia e nevojshme e ganxhs.
Diametri i mbrendshm i lakimit pr ganxhat kndore dhe gjysmrrethore sht :
D2 = 6 pr profilet 20 mm
D2 = 8 pr profilet > 20 mm

Shembujt e lakimit t armaturs s lmuet

Lakimi i armaturs bhet nn kndin 450 dhe 500 . Diametri minimal i formimit t
shufrs duhet t jet
D1 15
Stafat lakohen rreth cilindrit me diametr D4 4.

51
Nse stafat pranojn nderjet kryesore trheqse nga torzioni apo forcs seizmike ,
skajet dyfishohen me gjatsin e ans m t shkurt t prerjes trthore , por jo m t
vogl se gjatsia e nevojshme e inkastrimit.
Vlerat m t vogla t diametrit pr lakim t armaturs s brinjzuar dhe gjatsia e
nevojshme e ganxhs paraqitet n figuren vijuese:

Shembujt e lakimit t armaturs s brinjzuar

Armatura rrjet punohet kryesisht pa ganxha pr mbajtsit siprfaqsor
( pllakat, kupollat , muret mbajtse ) . Nganjiher armatura rrjet shfrytzohet pr
stafa te shtyllat t ngarkuar n shtypje dhe shtypje jashtqendrore si dhe te mbajtsit
e ngarkuar me prkulje dhe torzion , me kusht q profili maksimal i telit t rrjets nji
fishe t jet 10mm , ndersa te ato dyfishe t jet 8mm.

Stafat e punuara me armatura rrjet mund t jen me ganxha t mbyllura apo

t dyfishuar ( fig. a,bdhe c ).

Format e stafave prej armaturs rrjet

Stafat lakohen rreth cilindrit me diametr D3 4.

Nse stafat prej armaturs rrjet shrben pr pranimin e momentit t torzionit
apo pr pranimin e nderjeve t shkaktuar nga forca seizmika , gjatsia minimale e
dyfishimit duhet t jet tri distanca mes shufrave t rrjets , por jo m pak se 30 cm
( fig. c).

52
 Stafat e hapura prej armarurs rrjet (fig.d) mund t shfrytzohet vetm nse
ka ganxha dhe spaku nji shufr n ganxh vetm pr trart t ngarkuar nga prkulja
dhe te t cilt nuk ka nevoj pr armatur n shtypje.

Shtresat mbrojtse t aramturs

Me shtres mbrojtse t armaturs nnkuptojm shtresn e betonit prej siprfaqs s

jashtme t armaturs m skajore , duke prfshi edhe stafat , deri te siprfaqja m e
afrt ansore e betonit ( shih fig.).

Shtresa mbrojtse e armaturs

Shtresa mbrojtse e armaturs duhet t siguroi:
- athezion t mir mes armaturs dhe betonit.
- q mos t vie te ndarja e betonit me armaturen
- t mbroi nga zjarri armaturn
- t mbroi armaturen nga korozioni
Mbrojtja e armaturs prej korozionit mvaret prej prezencs s alkaleve (pH ) ,
trashsis s shtress mbrojtse , kualitetit dhe mirmbajes. Trashsia e nevojshme e
shtress mbrojtse t armaturs mvaret prej kualitetit t betonit dhe kushteve t
ambientit.
Sigurimi i shtress mbrojtse e arrijm me ann e mbajtsve q jan paraqitur
n figuren vijuese :

Mundsit e ndryshme pr sigurimin e shtress mbrojtse t armaturs

53
 N figuren vijuese jan paraqitur disa raste t formimit dhe sigurimit t pozits
s armaturs gjat ndrtimit t cilat jan t pamjaftueshme pr sigurimin e shtress
mbrojtse t projektuar t betonit.

Fig. Formimi dhe ndrtimi jo i mir i armaturs;

a) vendosjen e armaturs mund t shkakton era dhe ramjet duhet t shtrengohet
armatura ,
b) armatura konzol e pa sigurume- armatura lakohet dhe shtyp kallupin,
c) stafat e hapura mund t mbshteten n kallup pr shkak t presionit t betonit.

Trashsia minimale e shtress mbrojtse t armaturs q t siguroi athezion t mir

mes armaturs dhe betonit duhet t jet :
c = apo n pr dg 32mm , ose
c = +5mm apo n +5mm pr dg > 32mm
ku sht :
- diametri i shufrs , diametri i fytzes apo t gypit pr fytza n mm.
n diametri ekvivalent i grupit t shufrave
dg diametri i kokrs maksimale t agregatit
Trashsia e shtress mbrojtse t armaturs mvaret nga ambienti ku gjindet elementi
apo konstruksioni , prandaj n tabeln vijuese jan prezentue klasa e ambientit.
Tabela Klasa e agresivitetit n mvarshmri nga kushtet e ambientit
Klasa e ambientit Kushtet e ambientit
1)
1. Ambienti i that Mbrendsia e objektit pr banim apo zyre
a)pa - elementet e mbrenshme t objekteve me lagshti t lart (psh. vend larja e teshave)
2. Ambienti me ndikim t - elementet e jashtm
acarit - elementet q jan n tokn joagresive apo uj
lagshti b) nn - pjest e jashtme t elementit jan nn ndikimin e acarit
ndikim t - pjest e elementit n tokn joagresive apo uj nn ndikimin e acarit
acarit - pjest e mbrendshm t elementit kur lagshtia sht maksimale dhe nn ndikimin e acarit
3. Ambienti me, lagshti elementet e jashtm dhe t mbrendshm jan nn ndikimin e acarit dhe mjetet pr shkrirje
ngrirje , shkrirje (krypa )
4. Ambienti nn a)pa ndik. - elementt pjesrisht apo plotsisht n ujin e detit , apo n zonn e strpikjes me uj t detit
ndikimin e ujit t t acarit - elementet n ajr t ngopur me kryp (zona bregdetare)
detit b)nn ndik. - elementt pjesrisht apo plotsisht n ujin e detit , apo n zonn e strpikjes me uj t detit
t acarit dhe nn ndikimin e acarit
- elementet n ajr t ngopur me kryp (zona bregdetare) dhe nn ndikimin e acarit
Klasat tjera mund t lajmrohen vet apo n kombinim me klasat e lartshenuara :
a) - ambienti me agresivitet t dobt kimik ( t gazt , t lngt dhe t ngurt)
5. Ambienti me - ambienti me agresivitet industrial
agresivitet b) - ambienti me agresivitet t mesm kimik ( t gazt , t lngt dhe t ngurt)
Kimik2) c) - ambienti me agresivitet t lart kimik ( t gazt , t lngt dhe t ngurt)
1) Kjo klas e ambientit vlen nse gjat ndrtimit t konstruksionit apo disa pjes t tij nuk jan nn
ndikimin e kushteve t ashprta n period kohore t gjat.
2 ) Ambienti me agresivitet kimik sht klasifikue n (Organizatn Internacionale pr Standardizim)
ISO/DP 9690. Mund t prvetsohen kushtet ekvivalente t agresivitetit si vijon :
klasa e ambientit 5 a) : ISO , klasifikimi A1G, A1L, A1S

54
klasa e ambientit 5 b) : ISO , klasifikimi A2G, A2L, A2S
klasa e ambientit 5 c) : ISO , klasifikimi A3G, A3L, A3S

Shtresa mbrojtse minimale e armaturs prej fardo armature , duke prfshi stafat dhe
armaturat shprndarse , nuk duhet t jet m e vogl se vlerat e dhna n tabelen
vijuese :
Tabela pr shtresn minimale t armaturs
Klasa e ambientit
1 2a 2b 3 4a 4b 5a 5b2) 5c3)
Shtresa armatura 15 20 25 40 40 40 25 30 40
Minimale1) eliku pr
c (mm) paranderje 25 30 35 50 50 50 35 40 50

1) Shtresa minimale e armaturs pr pllak mund t zvoglohet pr 5mm pr klasen 2 deri n 5.

2) Zvoglimin pr 5mm mund t lejohet kur betoni me klas C40/50 dhe mbi shfrytzohet pr beton t
armuar pr klasat e ambientit 2a deri 5b , e pr betonin e paranderur n klasat e ambientit 1 deri 5b.
Mirpo shtresa minimale mbrojtse e armatures kurr nuk guxon t jet m e vogl se klasa 1.
3) Pr klasen e ambientit 5c , pr ti ik kontaktit direkt me ambientin agresiv duhet t parashihet
prvetsimi i barierave mbrojtse.

Shtesa h pr tolerancn te elementet montazhe zakonisht sillet n kufijt

0mm h 5mm, nse kontrolla e prodhimit mund t garantojn at vler dhe nse
ajo verifikohet me kontroll t kualitetit .
Shtesa h pr betonin t armuar t punuar n vend duhet t jet n kufijt 5mm h
10mm.
Pr beton t punuar n siprfaqet jo t rrafshta ,vlerat e dhna n tabel n
mnyr gjenerale duhet t rriten pr vleren m t madhe t shtess pr toleranc. Psh. ,
pr beton t punuar drejt n tok shtresa minimale mbrojtse e armaturs duhet t jet
m e madhe se 75mm; pr beton t punuar n bazn e pregaditur ( duke prfshi edhe
betonin e leht) shtresa minimale e mbrojtse e armaturs duhet t jet m e madhe se
40mm.
Krkesat minimale t shtress mbrojtse t dhn n tabelen e m parme , t
korigjuar pr shtesen e tolerancs , mund t jen t pamjaftueshm pr mbrojtje nga
zjarri. Krkesat e veanta pr zjarrqendrushmri sht dhn n dokumentet tjera.

BAZAT TEORIKE PR LLOGARITJEN E KONSTRUKSIONEVE

PREJ BETONI T ARMUAR

Nj nga detyrat kryesore t projektuesit sht q , duke u mbshtetur n

kuptimin e drejt t natyrs s materialeve dhe t vetive t tyre fiziko-mekanike , t
krijoj nj struktur ndrtimi , e cila ti prgjigjet funksionit t saj n vepr , si nga
pikpamja statike , arqitektonike , ashtu edhe nga pikpamja ekonomike.
Konstruksionet prej betoni t armuar , ashtu sikurse edhe t gjitha strukturat e
tjera t ndrtimit q pregatiten me materiale kompakte dhe homogjene , duhet mbi t
gjitha t plotsojn krkesat pr nj shfrytzim normal t veprs . Q t arrihet kjo,
bhen llogaritjet e strukturave.
Gjat historis s zhvillimit t konstruksioneve prej betoni t armuar , metodat
e llogaritjeve nuk kan qndruar konstante dhe t pandryshueshme. Me zhvillimin e
shkencs dhe me grumbullimin e nj prvoje t madhe gjat periudhes s kaluar, ato
kan ndryshuar dhe kan ardhur vazhdimisht duke u prsosur.
Meqense gjat llogaritjeve t konstruksioneve prej betoni t armuar ,
sypozimet e tezave q mbshteten n teorin e llogaritjeve statike , n t shumtat e
rasteve , jan kushtsore dhe nuk i prgjigjen gjithmon puns s vrtet t

55
konstruksionit , sht e nevojshme q , gjat projektimit paralel, saktsis s
llogaritjeve ti kushtohet nj kujdes i veant konstruktimit dhe prpunimit t detaleve.
Konstruktimin duhet ta konsiderojm si nji nga etapat vendimtare dhe shum
t rndsishme gjat proesit t preojektimit , pasi t metat n kt drejtim nuk mund
t kompensohen as me saktsin e metods s llogaritjeve statike , as me pedantizmin
e provs s nderjeve, apo me koeficientin e siguris.
N mvarsi t gjendjes s brendshme t nderjeve , pr llogaritjen e elementeve
prej betoni t armuar ka tri metoda :
metoda e llogaritjes sipas nderjeve t lejuara ose metoda klasike;
metoda e llogaritjes sipas teoris s thyerjes;
metoda e llogaritjes sipas gjendjes kufitare.
Metoda sipas nderjeve t lejuara sht metod e vjetr dhe ka dal prej
prdorimit.

Etapat e gjendjes s brendshme t nderur te elementet q punojn n

prkulje

Eksperimentet kan tregue se n saj t vetive fiziko-mekanike t ndryshme t

betonit dhe elikut , gjendja e brendshme e nderur e nji elementi prej betoni t armuar
q punon n prkulje , nprmjet rritjes graduale t ngarkess , ndryshon jo vetm nga
ana sasiore por edhe nga ana cilsore.
Gjat mbikqyrjes s gjendjes s mbrendshme t nderur t nji elementi q
ndodhet n kushte pune n prkulje , nn nj ngarkes q ndryshon nga zero n at
shkatrruese , jan vrejtur kto etapa (fig.1).

Fig.1
N fillim t ngarkimit t elementit , nderjet pothuajse jan n prpjestim t
drejt me deformimet duke shkuar sipas nj vije t drejt (fig.1-a). N zonn e trhequr
, si betoni ashtu edhe armatura marrin pjes n thithjen e nderjeve trheqse
prsderisa kto t fundit n fibrat e poshtme nuk kan arritur ende kufirin e
rezistencs n trheqje t betonit . Kjo etap e gjendjes s nderur quhet etapa e par
(I).
Me rritjen e ngarkess prtej etaps s par , rritja e nderjeve bhet m me
ngadal se deformimet e fibrave , kshtu q diagrami i nderjeve devijon nga vija e
56
drejt , duke marr kshtu formn e nj vije t lakuar . Arrin nj koh kur nderjet n
skajin e poshtm t zons s trhequr arrijn vleren e kufirit t rezistencs n trheqje
t betonit, duke shkaktuar t plasura t holla n beton ( fig,1.b). Kjo gjendje e nderur
prbn etapen e I-a dhe shrben si baz pr llogaritjen e elementeve prej betoni t
armuar prkundrejt plasaritjeve.
Me rritjen e mtejshme t ngarkess , deformimet e fibrave t zons s
trhequr n skajin e poshtme t betonit arrijn vlera t atilla, sa q betoni shkputet
nga puna pr arsye t plasjeve t mdha , t cilat dalngadal me rritjen e ngarkess
shtrihen deri n afrsi t aksit neutral, duke br q tr forca trheqse e zons s
trhequr t thithet vetm prej armaturs , ku nderjet n te ende nuk kan arritur kufirin
e rrjedhshmris . Betoni n zonn e trhequr , si rezultat i t plasurave del nga puna.
Kjo gjendje e nderur (fig.1-c) prbn etapn II, e cila shrben si baz e
metods s llogaritjes s elementeve sipas nderjeve t lejuara.
M von , kur momenti prej ngarkess s jashtme arrin vlern e atij
shkatrruese , kemi fazn III t gjendjes s nderur , ku elementi fillon t shkatrrohet
ose si rezultat i arritjes s kufirit t rrjedhshmris s armaturs s trhequr , ose si
rezultat i arritjes s kufirit t rezistencs n shtypje prej prkuljes s betonit n zonn
e shtypur. N kt etap epjura e nderjeve t zons s shtypur merr nj kurbzim shum
t theksuar. Kjo etap shrben si baz e metodave t llogaritjes sipas teoris s
thyrjes dhe sipas gjendjes kufitare.

Bazat e llogaritjes sipas nderjeve t lejuara (metoda klasike)

Metoda e llogaritjes sipas nderjeve t lejuara , ose e ashtuquajtur metod

klasike q prdoret pr llogaritjen e elementeve prej betoni t armuar sht nj nga
metodat e para dhe m t vjetra. Ajo bazohet n punn elastike t betonit t armuar ,
me kt metod nuk shfrytzohen mire vetit plastike t betonit.

Llogaritja e elementeve sipas metods klasike bazohet n sypozimet q

vijojn:

a.) N elementin prej betoni t armuar , betoni pranohet si material elastik,

duke pranuar q nderjet zhvillohen n prpjestim t drejt me deformimet e fibrave t
betonit n zonn e shtypur , pra pranohet edhe pr betonin n zonn e shtypur
vlefshmria e ligjit t Hukut, d.m.th.:

c = c Ec

b.Pranohet vlefshmria e hipotezs s Bernulit mbi prerjet trthore plane ,

d.m.th. hipoteza q nuk pranon deformimet e prerjes trthore , nn veprimet e
ngarkess;
c.) Llogaritja sipas ksaj metode si u tha m sipr bazohet n etapn e
dyt t gjendjes s brendshme t nderur , ku puna e betonit n zonn e trhequr , pr
arsye t plasaritjeve q shkojn deri afr boshtit neutral , nuk merret parasysh dhe e
tr forca trheqse thithet nga armatura. Meqense kjo metod pranon vlefshmrin e
ligjit t Hukut dhe hipotezn e Bernulit, duhet q epjuren e zons s shtypur q ka
form t kurbzuar ta zvendsojm me nj epjur lineare si n fig.2 e cila prputhet
plotsisht me krkesat q dalin nga ligji i Hukut dhe hipoteza e Bernulit.
57
Ndryshimet e diagramit real te ndrejeve i cili ka formen e lakuar me diagramin e
pervetsuar te zones se shtypur eshte shume vogel. Kur nderjet jan te vogla (gjendja e
nderjeve Ia ) diagrami i nderjeve ne shtypje ka formen e perafert te trekandshit
cr cf .

Fig.2
d) Per llogaritje miret faza IIa e gjendjes se nderjeve, me prejashtim te
zones se terhequr te betonit nen aksin neutral. Forcen terheqse pranon
armatura e cila duhet te jet sa me larg nga aksi neutral.
e) Nderjet ne armature mund jen 5% me te medha se ato te llogaritura
pershkak se armature eshte vendosur ne shume rende , ndersa ne
llogari te distances se armatures se tane (d1) miret qendra rendse e
armaturave gjegjese.
f) Kur dimensionojm elementet qe plasaritjet jane jo te mira si jane :
rezervaret, akvaduktet, gypat, pendat, tunelet per transportimin e ujit
dhe te ngjajsheme duhet te llogariten sipas fazes Ia .
Kshtu duke u mbshtetur n ate q u tha m siprm, llogaritja e elementeve prej
betonit t armuar , sipas metods klastike , mund t bhet duke prdorur formulat
e rezistencs s materialeve duke i marr parasysh vetit fiziko-mekanike t
betonit t armuar ,d.m.th. duke e shndrrue betonin e armuar nga nj material jo t
nj trajtshm ( beton dhe armature) , n nji material t njtrajtshm t prbr
vetm prej betonit . Pr kt sht e domosdoshme q prerja trthore , e prbr
prej siprfaqes s betonit dhe armaturs , t kthehet n siprfaqe fictive vetm pr
beton , me modul t elasticitetit t njejt Ec.
Nga sa u tha m lart , duke e pranuar vlefshmrin e ligjit t Hukut ,
deformimet n fibrat e betonit dhe t armaturs do t jen :

c = c /Ec ; dhe s = s /Es

Meqense betoni dhe armatura n elementin e betonit t armuar , si pasoj e forces

s kohezionit , punojn s bashku , duhet t pranojm q edhe deformimet e dy
materialeve jan t barabarta d.m.th. ;

s = c ; ose c /Ec = s /Es prej ku s = c Es / Ec

duke zvendsuar raportin Es / Ec = E , ather fitojm ;

s = c E

58
 Pra , pr ta kthyer siprfaqene armaturs As n siprfaqe betoni duhet q at ta
shumzojm me numrin (E ). N kt mnyr siprfaqja fiktive e elementit t
kthyer n siprfaqe ekuivalente betoni do t jet ;

Af = Ac + EAs
vlera e numrit E miret t jet 10 .

P rastin e dhn , momenti statik i siprfaqes fiktive ndaj aksi t fardoshm

mund t shprehet me formuln ;
Sf = Ic + E Is
ndrsa momenti i inercis pr siprfaqe fictive ndaj aksi t fardoshm mund t
shprehet me formuln ;
If = Ic + EIs

Dimensionimi i elementeve prej betoni t armuar q punojn n

prkulje

Mbajtsi beton-arme armohet me armature statike e cila vendoset ne zonen e terheqjes

ndersa nderjet ne shtypje pranon vetem betoni . Prerjet te te cilet nderjet ne shtypje i
pranon vetem betoni ndersa nderjet terheqje i pranon armatura njihet si prerje me
armim te njifisht
Me dimensionim te elementit nenkuptojm :
1. Dimensionimi i prerjes se lire , per momentin e perkuljes te dhene (M)
,nderjet e lejuara ne armature dhe beton bejm caktimin e dimensioneve te
prerjes dhe armatures ne prerje .
2. Dimensionimi i kufizuar , per dimensionet e njohura te prerjes dhe per
momentin e perkuljes te njohur caktohen nderjet ne beton dhe llogaritet
armatura ne prerje .

1.1 Prerja e fardoshme

Fig.3

Kushtet e ekuilibrit ;
X =0 ; cdAc s1As1 =0 (1)
M =0 ; cdAc zc s1As1 zs1 = M .(2)

59
c nderjet n beton n fardo pjese t zons s shtypur,
c2 nderjet skajore n beton,
s1 - nderjet n armaturn e trhequr,
Nga shprehjet e m siprme t panjohura jan nderjet n beton dhe armature
(c2 , s1 , ) dhe pozita e aksit neutral x .

Nga lineariteti i epjurs mund t shkruajm :

c2 : (c2 + s1/ E) = x : d , prej nga fitohet

x = d E c2 / (E c2+ s1) =1/(1+ s1/ E c2)= kx d

x = kx d

x- paraqet poziten e aksit neutral prej fibrave te skajshme te shtypjes

Nse mardhnjet e nderjeve i vendosim n ekuacionin (1) fitohet :

dAczc E As1zs1 =0 (3)

Momenti statik i prerjes s betonit n shtypje dhe armatures ndaj aksit neutral duhet t
jet n ekuilibr.
Nse mardhnjet mes nderjeve i vendosim n ek.2 fitohet :

c2 /x ( dAcz2c + E As1z2s1) =M .(4)

shprehja brenda kllapave paraqet momentin e inercionit ndaj aksit neutral (Iidx) . andaj
fitojm formn e shkurt

c2 /x Iidx = M , prej nga e fitojm nderjet maksimale skajore

n beton ;
c2 = Mx / Iidx ,

nderjet n fardo pike t betonit n shtypje :

c = Mzc / Iidx ,

nderjet te armatura e terhequr do t jen;

s1 = EM(d-x) / Iidx .(5)

60
1.2 Rasti i prerjes drejtkndshe

N praktik m s teprmi hasim mbajtsit me prerjet drejtkndshe t cilt m se

teprmi armohen vetm n zon e trhequr..

Fig.4
Nga lineariteti i epjurs mund t shkruajm :

c2 : (c2 + s1/ E) = x : d , prej nga fitohet

x = d E c2 / (E c2+ s1) =1/(1+ s1/ E c2)= kx d

x =kx d

x- paraqet poziten e aksit neutral prej fibrave te skajshme te shtypjes

krahu i forcave te brendsheme z = d- x/3 = d- kxd/3 = (1-kx/3)d

forca rezultuese e zones se shtypur do te jete :

Fc =b x c2 /2

forca rezultuese e zones se terhequr do te jete :

Fs1 = As1 s1
Nga kushti i ekuilibrit te momenteve t forcave ndaj qendres s gravitetit t armatures
fitohet
M = Fc z = b x c2 /2 (d-x/3) = 0.5 kx (1- kx /3) c2 bd2
prej nga rrjedh
2 M M
kd
d= kx b b , - lartsia statike e elementit
k x c 2 (1 )
3
lartsia e elementit do t jet
h = d + d1

Nga kushti i ekujlibrit te momenteve t forcave ndaj qendres rndse t zons s

shtypur kemi:

61
 M
M = Fs z = As1 s1(1- kx /3)d = As1 s1(1- kx /3) k d
b

prej nga rrjedh

M
M b
As
k M M
s (1 x )k d
3 b b

1 M
As b
k b
s (1 x )k d
3
1
t
pas zavendsimit k
s (1 x ) k d
3

M
As t b
b

Armatura e nevojshme caktohet edhe nga kushti

Fc = Fs
b x c2 /2 = As1 s1 , prej nga fitojm :

c2 k x k d b M c2 k x k d
As1 = M b t M b ,
2 s1 b 2 s1
M d
Nse vendosim n vend t , dhe zavendsojm
b kd
t
1 ather fitojm :
kd
t M
As1 kd b
kd b
As1 = 1 b d

nse 1 sht n % ather kemi :

As1 = 1 b d/100 ,

Kontrollimi i nderjeve n beton dhe armatur

Pozita e aksit neutral gjindet nga ekuacioni i barazimit te momentit statik te betonit
dhe armatures ndaj aksit neutral

b x x/2 = E As1 (d-x) , gjegjsisht

2 E As 2 A
x2 x E s h 0 pas zgjidhjes s ekuacionit
b b
fitojm :

62
 E As1
x= 1 1 2bd
b E As1

momenti i inercionit fiktive ka formn :

bx 3
If E As (d x ) 2
3
Nderjet n beton dhe armature do t jen :

M
c x cd
If
M
dhe s E ( d x) sd
If
vlerat e nderjeve n beton dhe armatur mund t prcaktohen nga kushti i ekuilibrit t
momenteve nga forcat e jashtme dhe t brendshme ndaj qendrave t gravitetit t
zones s shtypur Ac dhe dhe t armaturs As1 .

M = Fc z = b x c2 /2 (d-x/3)

2M
c cd
x
b x( d )
3
M = Fs z = As1 s1(1-s/3)d

M
s1 sd
x
As1 ( d )
3

Mnyra e llogaritjes

Llogaria fillon me prcaktimin e hapsires statike t elementit , pastaj propozojm

dimensionet e elementit nga mund t bjm analizen e ngarkesave t prhershme dhe
t prkohshme dhe atyre shfrytzuese . Me ngarkesat e llogaruara ngarkojm skemen
statike t mbajtsit nga caktojm vlerat ekstreme M,V,N. Si hap i fundit sht
dimensionimi sipas normave. Ku prvetsohet lloji i elikut dhe klasa e betonit ndrsa
nga tabelat lexohen nderjet e lejuara n beton dhe elik, pr kto vlera t nderjeve t
lejuara n tabelat pr koeficient lexojm kd. kx, t ,, pastaj caktojm lartsin statike t
mbajtsit d , lartsin e elementit h , sasin e nevojshme t armatures As1 dhe prvetsimin
e saj .
Pr poziten e caktuar t armaturs bhet kontrolla e nderjeve n beton dhe armatur .

Shpesh her n praktik pr shkaqe arkitektonike ose pr shkaqe t zgjidhjeve

konstruktive dimensionet e elementeve m par jan t definuar , pr kt rast
dimensionimi bhet si vijon :
- Caktohet lartsia statike e prerjes
d = h-d1
pastaj caktohet koeficienti

63
 d
kd
M pastaj gjinden nderjet e lejuara t elikut q jipen n
b
tabela ku n shtyllen pr kd krkojm vlern e kd s llogaruar ose vleren e pare m t
vogl pr t cilen lexojm vlerat nderjet n beton si dhe vleren e koeficintit prej nga
lexohen nderjet n beton c dhe koeficientt tjer kx, (1-kx/3) , t, pastaj llogarojm
armaturen me shprehjen
As1 = 1 b d/100 , ose

M
As1
x
s1 (d )
3
dhe pastaj bhet kontrolla e nderjeve n beton , ku fillimisht caktohet pozita e aksit
neutral
E As1
x= 1 1 2bd
b E As1

pastaj krahu i forcave t brendshme
z = d- x/3

dhe pastaj bhet kontrolla e nderjeve

2M
c cd
x
b x( d )
3

M
s1 sd
x
As1 ( d )
3

2. Armimi i dyfisht
Te elementet e betonit t armuar praktikisht nuk kemi armim vetm n zonn e
trhequr. do prerje sht n dy zonat e armuar qoft me armatur konstruktive apo
mbajtse, e cila shrben me i lidh stafat.
Armimi i dyfisht sht prerja te e cila armatura n zonn e shtypur llogaritet si
mbajtse.
N ndertimtari kemi raste kur pr shkak t lartsis s kufizuar t prerjes dhe
gjrsis s saj jemi t detyruar ta armojm prerjen sdhe n zonn e shtypur , sepse
momenti prkuls M sht m i madhs se aftsia mbajtse e betonit dhe kt diferenc
duhet ta pranojn armatura e shtypur.

1.1Prerja e fardoshme

Kushtet e ekuilibrit ;
H =0 ; cdAc s1As1 - s2As2 =0 (1)
M =0 ; cdAc zc s1As1 zs1 - s2As2zz2 =M .(2)

c nderjet n beton n fardo pjese t zons s shtypur,

c2 nderjet skajore n beton,

64
s1 - nderjet n armaturn e trhequr,
s2 - nderjet n armaturn e shtypur.
Nga shprehjet e m siprme t panjohura jan nderjet n beton dhe armature (c2 , s1 ,
s2 ) dhe pozita e aksit neutral x .
Tri nderjet e panjohura shendrrohen n nj kur nisemi nga sypozimi se nderjet
shprndahen njtrajtsisht. :

1. Llogaritja e nderjeve

1.1Prerja e fardoshme

s1 s 2
c : : : c 2 zc : zs1 : zs2 : x , prej nga rrjedh :
E E
s2 = E c2 zs2 /x ; s1 = E c2 zs1 /x ; c = c2 zc /x ,..(3)

prandaj mbeten dy ekuacione me dy t panjohura (c2 dhe x) .

Nse mardhnjet e nderjeve i vendosim n ekuacionin (1) fitohet :

dAczc E As1zs1 + E As2zs2 =0 (4)

Momenti statik i prerjes s betonit n shtypje dhe armatures ndaj aksit neutral duhet t
jet n ekuilibr.
Nse mardhnjet mes nderjeve i vendosim n ek.2 fitohet :

c2 /x ( dAcz2c + E As1z2s1 + E As2z2s2) =M .(5)

shprehja brenda kllapave paraqet momentin e inercionit ndaj aksit neutral (Iidx) . andaj
fitojm formn e shkurt

c2 /x Iidx = M , prej nga e fitojm nderjet maksimale skajore

n beton ;
c2 = Mx / Iidx , nderjet n fardo pike t betonit n shtypje :
c = Mzc / Iidx , nderjet te armatura e terhequr do t jen;

65
 s1 = EM(d-x) / Iidx , , nderjet te armatura e shtypur do t
jen;

s2= EM(x-d2) / Iidx , .(6)

Mc = (d/kd)2 b, ku kd sht koeficient pr nderje e lejuara pr beton

dhe elik.
Pr vleren e kd lexojm edhe vleren e koeficientit t armimit 1 dhe pastaj
llogarojm siprfaqen e armaturs :

Acs1 = 1 b d /100
Nse M > Mc prerja duhet t armohet me armim t dyfisht.

M = M Mc kt ndryshim t momentit e pranon armatura trheqse Ass1

dhe armaturen e shtypur As2.

M = F (d-d2) = Ass1 s1 (d-d2) =>

Ass1 = M/ ((s1 (d-d2))

Ndersa armatura e tan n zonn e trhequr do t jet :

As1 = Acs1 + Ass1 = 1 b d /100 + M/ ((s1 (d-d2))

Armatura e shtypur As2 llogarohet nga kushti q aksi neutral x= kx d mbetet i

pandryshuar , q momenti statik i armaturs trheqse Ass1 dhe armatutrs s shtypur
As2.ndaj aksit neutral sht zero.

Ass1 (d-x) - As2 (x-d) = 0

M dx
As 2
s 2 (d d 2 ) x d
nderjet n armaturen e shtypur llogarohen nga ngjajshmria e trekndshave te
diagrami i nderjeve.
xd d
s2 E c E c (1 2 )
x x
kontrolla e nderjeve :
nga barazimi i momentit statik ndaj aksit neutral kemi :
b x2
E As 2 ( x d 2 ) E As (d x) 0
2
2 E 2
x2 ( As1 As 2 ) x E ( As1 d As 2 d 2 ) 0
b b

E 2b As1 d As 2 d 2
x ( As1 As 2 ) 1 1
b E ( As1 As 2 ) 2

66
 M
c
bx x d
(d ) E As 2 (1 2 )(d d 2 )
2 3 x
dx
s E c
x
Shqyrtimet kan tregue q te armimi simetrik te prerja drejtkdshe aftsia mbajtse
sht m e madhe , e disa raste e barabart sikurse te armimi i njifisht me armatur t
njejt n zonn e trhequr.
Pr kt arsye duhet q t shkohet q As2 As1 n t kunderten duhet ndrrue prerjen
ose klasen e betonit.

GJENDJA KUFITARE MBAJTSE TE KONSTRUKSIONET E

BETONIT
Llogaria sipas teoris klasike apo llogaria sipas nderjeve t lejuara nuk jep
prgjegjje n lidhje me aftsin mbajtse dhe sigurin e nevojshme t elementit dhe
konstruksionit , ku me rndsi sht t vertetohet cila ngarkes shkakton thyrjen , si
dhe shkalla e siguris t caktohet ashtu q t dy materialet betoni dhe eliku t jen t
shfrytzuara racionalisht.
Gjendja kufitare ndahet n dy grupe :
g) Gjendja kufitare e thyrjes e cila prgjigjet mbajtjes maksimale t
betonit dhe elikut.
h) Gjendja kufitare e shfrytzimit e cila prgjigjet kushteve pr shfrytzim
normal dhe qndrushmrin e konstruksionit gjat eksploatimit.

a) Gjendja kufitare e thyrjes e cila prgjigjet mbajtjes maksimale arrihet:

- nse arrin thyrjen e materialit n prerjen kritike apo nse arrin

deformime t mdha t elementit n konstruksion,
Kjo gjendje kufitare ndodh n rastin e veprimit t momentit t prkuljes dhe forcs
normale ku thyrja ndodh gjat nderjeve normale ose n rastin e veprimit t forcave
transverzale , momentit torzionit, mosdeprtimit si dhe joefikasitetit dhe jo athezioni i
mir mes betonit dhe elikut ku thyrja ndodh gjat nderjeve tangjenciale.
- fundin e aftsis mbajtse t konstruksionit t prcjellur me paraqitjen e
deformimeve t mdha n disa vende ( paraqitja e sharnierave plastike ) ,
ku formohet mekanizm i thyrjes te mbajtsit statikisht t paprcaktuar
(transformimi i konstruksionit n mekanizm llogaria sipas teoris s
plasticitetit),
- nse vie te gjendja e humbjes s ekuilibrit s elementit ose t
konstruksionit t shiquar si trup t ngurt ( rrshqitja, rrotullimi ,
prkulshmris , cedimit),
- prkulshmria sipas zons elasticitetike apo plastike,
- gjendja kufitare e thyrjes nga lodhja e materialit vetm pr objekte t
caktuara (urat , trart e vinurs etj),
- jostabiliteti i fituar nga deformimet dhe vendosjet e mdha ( teorija e
rendit dyt ).

b) Gjendja kufitare e shfrytzimit ose eksploatimit prfshin:

- gjendja kufitare e nderjeve,

- gjendja kufitare e deformimeve sht e lidhur pr shfrytzim dhe dukjes
s elementit apo konstruksionit n trsi (llogaria e deformimeve ),
67
 - gjendja kufitare e vibrimeve ,
- gjendja kufitare e t plasurave ( llogaritja e t plasurave ) , t cilat mund
t ndikojn n dukjen , jetzgjatjen dhe ujpaprshkrueshmris s
konstruksionit,

Dimensionimi i konstruksioneve nga betoni i armuar deri n ditt e sotme sht krye
sipas :
- nderjeve t lejuara n beton dhe armatur nga ndikimet e llogaritur prej
sistemit elastik dhe gjendje pa t plasura. Gjendja e nderjeve n beton
dhe armatur gjat llogaris s till prgjigjet ngarkess afatshkurte n
eksploatim , ndersa pr ngarkesa afatgjate betoni sillet si material
viskoplastik.
Metoda e nderjeve t lejuara sht shfrytzue nga shumica e vendeve
europiane gjer n vitet 1970 . Ndersa te ne gjer n vitin 1987.
- sipas teoris s plasticitetit e cili mir prfshin gjendjen kufitare duke
marr parasysh q te llogaria e ngarkess kufitare t shtin rishprndarjen
e ndikimeve si pasoj e plastifikimit t materialit.
- sipas gjendjes kufitare t thyrjes , pr ndikimet e llogaritur nga sistemet
elastike , me siguri t mjaftueshme pr ngarkesat eksploatuese , gjat s
cils duhet patjetr t tregohen gjendja e deformimeve dhe gjendja e
plasaritjeve pr ngarkesat ekploatuese . Deformimet e mdha dhe
plasaritjet e mdha mund t jen t padeshiruara n shfrytzim normal
n qndrueshmri, pamjen dhe shfrytzimin e objektit.
Te llogaria sipas nderjeve t lejuara pr ngarkesat eksploatuese llogarohen me nderjet
t lejuara n beton pr preje gjegjse
c = fc / c*

ku c* sht koeficienti i siguris n mvarshmri me rezistencn e betonit e jo n aftsin

mbajtse t prerjes apo konstruksionit. Llogaria sipas nderjeve t lejuara bhet me
parashikimin e nderjeve n beton lineare c vetm pr ngarkesat eksploatuese.

Pr fazn e ngarkimit deri n thyrje , betoni dhe armatura sillen jo njisoj, e cila sht
paraqitur n diagramin vijues.

Fig. 1-1

N figuren 1-1 n diagramin ngarkes deformim jan tregue kto faza:

68
 - Pjesa 0-a tregon fazen e elasticitetit ku deformimet jan elastike , betoni
sht homogjen, pa plasaritje . Shprndarja e nderjeve i prgjigjet
nderjeve llogaritse.
- Pjesa a-b tregon fazen e plasaritjeve n beton.
- Pjesa b-c tregon fazen e plastifikimit , dhe bhet n fazn kur armatura
plastifikohet para se t bhet thyrja sipas betonit .Pr kt faz
karakteristik sht formimi i sharnjerave plastike te mbajtsit linear
ndersa te pllakat vijen e thyrjes.
- Pjesa c-d tregon gjendjen e fazs s thyrjes.
Rishprndarja e ndikimeve n fazn e para shkatrrimit nuk mundet gjithnji t arrihet ,
n mvarshmri nga kushtet e paraqitjes t deformimeve dhe plasaritjeve pr gjendjen
e eksploatimit. Kjo rishprndarje e ndikimeve mund t sillet prej (15-30)% nga vlera
maksimale e ndikimeve te sistemi elastik.
Thyrja e elementit mund t paraqitet:
- me mbarimin e aftsis mbajtse t armaturs s trhequr , me ka
deformimet n elik rriten ashtu q plasaritjet shkojn n tr naltsin e
prerjes,
- me mbarimin e aftsis mbajtse t prerjes n zonn e shtypur ku me pak
deformime t elikut plasaritjet sipas naltsis kufizohen.N zonn kritike
ku nderjet n shtypje jan m t mdha vie gjer te grimcimi i betonit,
- me mbarimin e aftsis mbajtse t armaturs s trhequr dhe betonit n
shtypje n t njejten koh, ku aftsia mbajtse e armaturs sht kufizue
n madhsin e deformimeve s.
Pr mbajtsin nga betoni i armuar ku t njejten koh kemi thyrjen prej betonit dhe
elikut, me kufizime t deformimeve t elikut, n mvarshmri nga mardhnja e
momenteve M / Msd , nderjet n beton dhe armatur jan tregue n fig. 1-2 .

Fig. 1-2
Gjat paraqitjes s plasaritjeve t para pr momentin Mp shkaktohet kcim t nderjeve
n armatur , q kto nderje linearisht t rriten me rritjen e momentit M deri te
plastifikimi i eliku deri te nderjet fyk . Nderjet n beton c jan kvazolineare deri te
momenti i paraqitjes s plasaritjeve , a pastaj rriten me ligjin parabollik deri te fillimi i
plastifikimit t elikut kur nderjet n beton c fillojn shpejt t rriten deri te thyrja
sipas betonit.
Gjendja e thyrjes m s shpeshti definohet :

69
 - me armim jo t mjaftueshm ku < min ashtu gjat kalimit prej fazs I
( prerja pa t plasura ) n fazn II ( prerja me t plasura ) ndodhin kcim
t nderjeve n armatur deri n kufinin fyk kur do t ndodhin plastifikimi
i armaturs dhe paraqitja e plasaritjeve me hapje t mdha shum m
hert se sa te gjendja e eksploatimit,
- me thyrjen sipas armaturs me paraqitjen e plasaritjeve me hapje t
theksuara , dhe paraqitjen e deformimeve m t mdha,
- me thyrje sipas betonit e cila ndodh te prerjet e armuara shum , ku
para thyrjes s betonit nuk sht ardhur deri te hapjet e mdha te
plasaritjeve si dhe te deformimet e dukshme,
- me thyrje sipas betonit dhe armaturs me rritjen e dukshme t hapjes s
plasaritjeve dhe paraqitjen e deformimeve t mdha.

Koncepti i siguris

Shkalla e siguris n kushtet e llogaris s aftsis mbajtse t konstruksionit

sipas thyrjes sht e domosdoshme pr arsye t prbushjes s kushteve t
shfrytzimit t objektit. N fillim shkalla e siguris s objektit sht caktue me intuit ,
sipas ndieshmris dhe prvojs s konstrukterit . Me aplikimin e teoris s elasticitetit
dhe rezistencs s materialeve te llogaria e konstruksioneve dhe konceptit t
pasqyrimit t nderjeve sht pranue koncepti i siguris s mjaftueshme.
Me aplikimin e llogaris sipas gjendjes kufitare t thyrjes pr ngarkesat m t
disfavorshme , koncepti i siguris fiton pasqyre t caktuar , edhe pse modeli
matematik i llogaris mbetet praktikisht i njejt sikurse edhe te llogaria sipas teoris
klasike . Koreksionet e caktuara bhen pr gjendjet t caktuara prshembull pr
gjendjen e plasaritjeve apo pr gjendjen e deformimeve t sistemit t konstruksionit.
Problemi i siguris nuk sht qshtje vetm e projektantit i cili llogarit
konstruksionin, por problem m i koklavitur i cili manifestohet gjat ndrtimit dhe
shfrytzimit t objektit.
Faktort e shumt q ndikojn n sigurin e konstruksionit pr shkak t
mosnjohjes s tyre jan :
- vetit karakteristike fiziko-mekanike t materialit me t cilin
konstruksioni sht ndrtue,
- madhsia dhe mnyra e veprimit t ngarkess si dhe mundsia e
veprimit simultant t saj,
- ndrrimi i vetive fiziko-mekanike t materialit n mvarshmri nga kushtet
klimatike dhe kushtet tjera gjat ndrtimit dhe eksploatimit t
konstruksionit,
- rrethanat e pa parapara gjat ndrtimit,
- mospreciziteti gjeometrik (ndrrimi i dimensioneve, vertikaliteti etj),
- llogaria jo e sakt e modelit dhe sjellja e vrtet e konstruksionit,
- devijimi gjat analizs strukturale , gjat llogaris s ndikimeve, si dhe
devijimi gjat llogaris s gjendjes s nderjeve t modelit.
T gjith faktort e lartcekur mund t veprojn n mnyr kombinatorike
sipas ligjit t interakcionit .
Ndikimet indirekte nuk mund t iket si q sht : niveli i projektantit dhe
ndrtuesit, shkalln e pregaditjes dhe t organizimit t ndrtimit dhe t tjera.
Koncepti i ri i siguris fillon prej asjes s re gjat projektimit , punve
ndrtimore, kontrolls s kualitetit dhe mirmbajtjes.Gjat ksaj duhet t kihet
parasysh kto :

70
 - t gjith parametrat t cilt ndikojn n sigurin e konstruksionit trajtohen
si proes i rastit apo rastsisht t ndryshuar,
- problemi i siguris trajtohet m tepr si problem i gjass e jo si problem i
mekaniks,
- problemi i siguris nuk sht vetm problem i llogaris por edhe m
tepr problem i ndrtimit, kontrolls s kualitetit dhe mirmbajtjes s
konstruksionit.
Elementet me rndsi te prvetsimi t vlerave m propabl t trajtimit
t siguris s konstruksionit jan:
- ngarkesa e normuar e cila definohet n baz t metodave ekzakte
matematikore ,
- zgjidhja e modelit unikat t llogaris si dhe mnyra e llogaris ,
- optimalizimi n llogari dhe zgjidhja e sistemit.

Koeficienti i siguris s thyrjes

Llogaria sipas gjendjes kufitare mbajtse prfshin proven e gjendjes
mbajtse t prerjes s elementit t konstruksionit ku sht arrit :
- siguria e mjaftueshme n thyrje pr ngarkesn dhe rezistencn kufitare,
- sigurim i aftsis mbajtse pr ngarkesat eksploatuese me kufizim
maksimal t hapjes s plasaritjeve t lejuara ,
- llogaria e deformimeve nga t gjitha ndikimet duke prfshi edhe
ndikimet nga deform-koha e betonit , tkurja dhe dhe temperaturs
kufizimet e nevojshme , me ka arrihet jet-zgjatje konstruksionit .
Kushtet e cekura vlejn pr prerjet kritike apo te mbajtsit statikisht t
pa prcaktuar pr tr mbajtsin me mekanizmin t caktuar t thyrjes, ku gjat
rezistences t caktuar t materialit dhe ngarkes t caktuar llogaria determinohet.
Siguria sht arrit nse tri kushtet e lartprmendura jan plotsue. Pr do
gjendje kufitare prgjigjet ngarkesa kritike apo kufitare pr gjendjen e fundit t thyrjes
dhe pr gjendjen kufitare t shfrytzimit.
N mvarshmri t ngarkess dhe materialeve t cilat shfrytzohen koeficienti i
siguris duhet t mbulon :
- vlersimi jo i sakt i ngarkess t prhershme dhe shfrytzuese e cila
mund t vie me ndrrimin e dimensioneve t prerjes s projektuar dhe
ndrrimine e peshs vllimore t betonit. Kto josaktsi mvaren prej
forms dhe dimensioneve t prerjes s elementit, dhe sillet deri 10%
ndryshim n dimensione, ndrsa te pesha vllimore deri 10% . Ngarkesat
shfrytzuese kan disperzion t intenzitetit dhe mvaren prej llojit t
objektit banuese , industriale, dhe t tjera sillen deri 15% .
- n raporte me materiale beton dhe elik , koeficienti i siguris duhet t
mbulojn josaktsin e caktimit t rezistencs dhe deformimeve t
materialit, mundsia e disperzioneve t rezultateve n mostra dhe n
konstruksion, ka rezulton n paraqitjen jo t plot t nderjeve n
llogarin statike dhe n dimensionim, ku llogaria sht bazue n
sypozimet e idealizuar.
Koeficienti i siguris duhet t mbulojn edhe :
- mosprvetsimi i sakt i sistemit statik,
- devijimi n sjelljen e materialit n konstruksion dhe n mostra,
- gabimet toleruese n llogari,
- gabimet n caktimin e prerjes kritike gjat dimensionimit,
- ndikimet i deform-kohs dhe tkurjes s betonit n rezistencn
prfundimtare , si dhe mosmarja parasysh ndryshimet jo t njitrajshme
temperaturale n aftsin mbajtse t prerjes,
71
 - mos saktsia gjat ekzekutimit, devijimi toleruesi i vertikalitetit t
elementit, mos saktsia e dimensioneve t prerjes etj.,
- ndryshimi i mundshm i pozits s aramturs , sidomos devijimi n
trashsin e shtress mbrojtse ndaj lartsis statike t projektuar t
prerjes,
- mundsia e korodimit t betonit dhe elikut e cila ndikon n zvoglimin e
aftsis mbajtse,
- kufizimi i llogaris n sistemet plane duke mos mar parasysh ndikimet
hapsinore t konstruksionit si dhe mos marja parasysh gjendjes s
nderjeve hapsinore n fortsi.
T gjitha ndikimet e lartcekura ndikojn me faktorin e caktuar n shkalln e
siguris . Shkalla e siguris mvaret nga kategorija e gjendjes kufitare.

BAZA E LLOGARIS SIPAS GJENDJES KUFITARE T THYRJES

Elementet e konstruksionit te dimensionimi duhet t plotsojn kushtet :

- q ekziston siguria e mjaftueshme n thyrje
- t plotson kushtin e mbajtjes pr ngarkes punuese me kufizim t hapjes
s plasaritjeve ( kushti i qndrueshmris ),
- deformimet e prgjithshme me ndikimin e deform-kohes , tkurjes dhe
temperaturs nuk duhet t shkaktojn asnj ndikim t disfavorshm n
konstruksion gjat eksploatimit ( kushti i shfrytzimit ),
Llogaria bhet pr t gjitha ngarkesat e parapara , t prhershme dhe
t prkohshme sipas normave pr ngarkesave .
Sipas rregullores n llogari miret nj gjendje kufitare , e cila miret m e
disfavorshme , ndersa pr gjendjen kufitare tjera bhet kontrolla q nuk ka tejkaluar.
Gjendja kufitare sht e ndar n dy grupe :
1. Gjendja kufitare e thyrjes e cila prgjigjet kapacitetit maksimal mbajts.
2. Gjendja kufitare n eksploatim me kushtet e nevojshme pr shfrytzim
normal dhe qndrushmri.
1.Gjendja kufitare e thyrjes prfshin rastet :
- Ekuilibrimi statik ku konstruksioni trajtohet sikurse trup i ngurt,
verifikohet n rrshqitje , prkulshmri, cedim t mbshtetsit .
- Transformimi i konstruksionit n mekanizm t thyrjes , ku llogaritet me
teori t plasticitetit duke prdorur metoda statike dhe kinematike.
Metoda statike metoda e shiritit prfshin rishprndarjen e momentit ,
ndersa te metoda kinematike t cilat prdoren te teorija e thyrjes s
pllaks, shqyrtohen rastet e mundshme t thyrjes.
- Gjendja kufitare mbajtse t prerjes kritike apo deformimet e mdha nga
ndikimet e momenteve t prkuljes dhe forcs normale, pr ndikimin e
forcave transverzale, torzionit, nderjeve lokale, mosdeprtimit , si dhe
gjendjen kufitare t athezionit.
- Gjendja kufitare nga lodhja e materialit , shkakton zvoglimin e
rezistencs , dhe me te aftsit mbajtse t prerjes. Pasi lodhja sht me
randsi vetm pr elemente t veqanta t konstruksionit dhe
konstruksione t caktuara me spektrin e definuar t ngarkesave, lodhja
pr shkaqe praktike trajtohet si gjendje kufitare e veqant pr shkak t
kushteve t ngarkess n ekploatacion.

2. Gjendja kufitare n eksploatim prfshin :

72
 - Vrtetimin e distancs dhe hapjes s plasaritjeve n zonn trheqse t
betonit. Me kt gjendje kufitare prfshin edhe nderjet lokale n shtypje , ku pr
shkak t efektit t Poisson-it paraqitet nderjet trheqse trthore , si pr shembull te
mbshtetja apo te prerjet me armim t lart te elementet nn ndikimin e prkuljes, ku
nderjet kufizohen apo me prpunimt veqant t armaturs sigurohet prerja .
- Vrtetim i deformimeve e cila bhet me qllim q ti iket ndikimeve t
disfavorshme n konstruksion ; deformime ulje kufizohen.

KUSHTET MBAJTSE DHE DIMENSIONIMI I PRERJES

Parimet baz pr llogaritje

Kushti i aftsis mbajtse t prerjes plotsohet nse vlera llogaritse t forcave prerse
Sd sht m e vogl se aftsia mbajtse t prerjes Rd apo t barabarta:
S d Rd
Dimensionimi i prerjes bhet nga ekuacioni :
S d = Rd
Ku caktohen dimensionet e prerjes dhe sasia e armaturs.
Vlerat llogaritse t forcave prerse , si dhe vlerat llogaritse mbajtse mund
t jen t gjitha madhsit statike ( forcat normale, forcat transverzale, momenti i
prkuljes, momenti i torzionit) t shkaktuar nga ndikimet e jashtme ( forca
koncentrike , ngarkesat kontinuale , ndryshimi i temperaturs , tkurja e betonit,
vendosja e mbshtetsit etj), gjegjsisht ato q ofrojn rezistenc veprimit t jashtme
( forcat e mbrendshme ).
Vlerat llogaritse t forcave prerse bhet pr ngarkesat llogaritse apo pr
ngarkesat reprezentative ( ngarkesa n eksploatim) ashtu q ather vlerat e fituara t
madhsive statike shumzohen me koeficientin e siguris.
Vlera llogaritse mbajtse e prerjes ( forcat e mbrendshme t cilat prerja
mund ti pranojn ) llogaritet n mvarshmri me forcat prerse , dimensioneve t prerjes
dhe kualitetit t materialit.

Vlerat llogaritse t veprimit dhe t qndrushmris (prballimit )

Metoda e gjendjes kufitare sht metod semiprobabilistike e cila n princip t
gjass pr ngarkes (veprimit) definojn vlerat reprezentative , ndersa pr rezistencn
e materialeve vlerat karakteristike. Vlerat e tilla i bashkangjitet koeficienti parcial i
siguris me ka fitohet vlerat llogaritse. Devijimi jo i mjaftueshm i veprimit dhe
rezistencs s materialeve mbulohet me koeficientin parcial t siguris i cili njashtu
caktohet me metoden probabilistike . Vlersimi i sakt i veprimit ( vlerat
reprezentative ) dhe rezistencs s materialeve ( vlerat karakteristike ) dhe
koeficientt e siguris arrihet vlersimi i drejt i siguris s konstruksionit , t elementit
dhe prerjes gjat veprimeve t ndryshme . Rezultat i till dimensionimi ekonomik
dhe siguri t mjaftueshme .
Veprimi sht bashksi e ngarkesave koncentrike dhe kontinuale ( veprimi
direkt) apo pasojat e deformimeve t dhunshme ( veprimi indirekt ) e cila vepron n
konstruksion n disa raste t veanta.
Veprimi klasifikohet sipas ndryshimit n koh :
Veprimi i prhershm ( pesha vetiake, ngarkesa e mbindrtimit , presioni i
dheut dhe nganjiher i ujit , paranderja, etj) te t cilat ndryshimet jan
shum t rralla apo t pa randsishm n krahasim me vlern e mesme.
Veprimi i ndryshuar ( ngarkesat shfrytzuese , pesha vetiake gjat
ndrtimit , ngarkesa lvizse, presioni i ujit, era, bora ) te t cilat ndrrimet

73
 jan t shpeshta apo kan pothuj se karakter t njejt n mvarshmri me
vleren e mesme.
Sipas ndryshimit n hapsir veprimet ndahen n :
- fikse ( t caktuar n hapsir ) te t cilt shprndarja n konstruksion
sht caktue me parametrat determistik;
- t lira ( t pa caktuar n hapsir ) e cila mund t ket shprndarje t lir
n konstruksion .
Rasti i veprimit aksidencial ( eksploadimi, ramja e kerrit, rrshqitja e ortiqeve
t bors , era tornado, dridhja ku nuk sht parapa) jan ato te cilat nuk jan prfshi
pr perioden kohore referente , por mund t jen t mdha. Zakonisht prvetsohen si
vlera nominale.
N munges t dhnave statistike , vlerat reprezentative pr veprim t
prhershm mund t zavendsohet me vlera nominale nga normat. Vlera reprezentative
pr veprim t ndryshuar fitohet nga vlerat karakteristike t ngarkess t shumzuar me
koeficientin e kombinimeve . Vlerat karakteristike mund n munges t dhnave
statistike t zavendsohen me vlerat nga normat t cilat jan marur nga prvoja ,
vlersimi dhe parashikimi pr zhvillimi i ardhshm.
Koeficienti i kombinimeve miret n zvoglimin e gjass t veprimit t
njikohshm t shum ngarkesave t ndryshuara . Ato mund t jen :
0 koeficient i kombinimit
1 koeficient i cili prfshin pjesmarjen n veprim ( bhet fjal pr veprim t
shpesht dhe t veant);
2 koeficient q prdoret pr ngarkesa t ndryshuara kur ato kan karakter t
prhershm (bhet fjal pr veprim t kombinime t veant dhe kvazi t prhershme
);
Nse nuk ka t dhna t mjaftueshme q t verifikohen koeficientt e till ,
mundet pr rastet e thjeshta t miret vlerat e praferta n tabel .

Tabela pr koeficient
Koeficientt e kombinimit
Veprimi o 1 2
Ngarkesa lvizse n pllaka
Objektet pr banim, byrot, dyqanet deri 50m, koridoret, 0.7 0.5 0.3
ballkonet, spitalet

Hapsira pr tubime, garazha, objektet pr parkim, sallat 0.8 0.8 0.5

e fiskulltures, koridoret e shkollave, bibliotekat, arkivat
Hapsira pr ekspozita dhe tregti, shtpi mallrash dhe 0.8 0.8 0.8
tregtare
Era 0.6 0.5 0.0
Bora 0.7 0.2 0.0
T gjitha veprimet e tjera 0.8 0.7 0.5

Vlera e shpesht (1 Qk) sht caktue me sypozimin q do t jet tejkalue m

pak se 10% t kohs s qndrimit t konstruksionit , a pjesmarja e tejkalimit < 300
her n vit.
Vlera kvazi e prhershme (2 Qk) sht caktue me supozimin q do t jet e
humbur gjat kohs m gjat se gjysma e jetzgjatjes s konstruksionit.

74
 Rezistenca karakteristike e materialit fitohet me llogarin e gjass . Numri i
tan i mostrave pr shqyrtim mvaren nga sasia e prodhimit , randsis s objektit apo
t elementit, kushteve t puns dhe zgjatja e punve. Me numrin e madh t mostrave
mundsohet vlersimi i sigurt t kualitetit t prodhimit , por me te rriten hargjimet e
shqyrtimeve.
EC-2 propozon gjasn 95% pr beton dhe elik.
Vlera llogaritse e veprimit fitohet me shumzimin e vlers reprezentative me
koeficientin parcial t siguris F .
Vlera llogaritse e rezistencs s materialeve fitohet me pjestimin e vlers
karakteristike t rezistencs me koeficientin parcial t siguris M .
Koeficienti parcial i siguris pr veprim F prfshin mundsit vijuese :
- devijimi jo t mjaftueshm t veprimit nga vlera reprezentative;
- modelimi jo i sakt i veprimit dhe josigurt caktimi i kapacitetit ;
- prvetsimi jo i sigurt i gjendjes kufitare t trajtura.
Koeficienti parcial i siguris pr material M prfshin :
- ndryshimi i rezistencs t fituar nga mostrat dhe n konstruksion;
- mundsia e dobsimit lokal t materialit apo konstruksionit gjat ndrtimit;
- josaktsia n caktimin rezistencs s elementit n baz t rezistencs s
materialit.
Kur ky koeficient prfshin vetm ndryshimin e rezistencs , ather ai sht m.

Koeficienti parcial i siguris pr veprim apo forca prerse mvaret prej llojit dhe
karakterit t ngarkess ( t favorshme dhe t disfavorshme) dhe parashikimi i gjass
s devijimit. Sipas EC-2 koeficientt parcial jan t dhn n tabeln vijuese :

Tabela : Koeficientt parcial t siguris pr situata llogaritse t prhershme dhe t prkohshme jan dhn n
tabel:

Veprimet e prhershme Veprimet e prkohshme

Veprimet G Q Paranderja p

Veprimi i favorshm 1.0 0.0 0.9 ose 1.0

Veprimi i
disfavorshm 1.35 1.5 1.1 ose 1.0

Pr shkak se forca paranderse Pmt ( forca n fytz pas t gjitha humbjeve ) ka dy vlera
karakteristike ( maksimum dhe minimum ) propozohet t miret :
Pk,sup = 1.1 Pmt - pr ngarkes t disfavorshme ;
Pk,inf = 0.9 Pmt - pr ngarkes t favorshme;
me kusht q humbjet e tana nuk kalojn vleren 30% t forcs paranderse.

Koeficienti parcial i siguris t matarialit m i cili merr parasysh ndryshimin mes

mostrave dhe materialit n konstruksion , sipas EC-2 sht dhn n tabeln vijuese :

Tabela : Koeficientt parcial t siguris pr veti t materialeve

Armatura ose litart pr

Lloji i kombinimit Betoni c paranderje s
Kombinimi baz 1.5 1.15
Incidentale (prjashtimisht trmeti) 1.3 1.0

75
 Vlerat m t mdha ose m t vogla t c mund t prdoren nse vrtetohen
procedurat adekuate t kontrolls.
Vlerat e dhna n tabel nuk prdoren pr dshmi n lodhje t materialit.

Pr kombinim baz t ngarkesave madhsit llogaritse t forcave prerse llogarohen

sipas shprehjes :

G , j Gk , j Q ,1 Qk ,1 Q 0,i Qk ,i p Pk
Sd = Sd j i 1

ku jan :
G,j - koeficienti parcial i siguris pr ngarkess s prhershme j,
Q,i - koeficienti parcial i siguris pr cilendo ngarkes t
prkohshme i,
Q,1 - koeficienti parcial i siguris pr ngarkesn e prkohshme m t
disfavorshme ,
p - koeficienti parcial i siguris pr veprime nga paranderja,
Gk,j vlera karakteristike e ngarkesave t prhershme,
Qk,1 vlera karakteristike e njrs prej ngarkesave t prkohshme,
Qk,i - vlera karakteristike e ngarkesave tjera t prkohshme,
Pk - vlera karakteristike e forcs paranderse,
o,i - koeficient t cilt definojn vlerat reprezentative t ndikimeve t
ndryshueshme e t cilt jan:
o,i pr kombinim t vlerave ,
1 - pr vlera t shpeshta,
2 - pr vlera kuazi- permanente,
Kur rezultatet llogaritse mund t jen shum t
ndieshm n ndrrimin e intenzitetit t ndonj veprimi t prhershm n konstruksion
prej vendit n vend, veprimet e pjesshme t favorshme dhe t disfavorshme t ktij
veprimi duhet t analizohen si veprime t veanta, pjest e favorshme duhet marr
G,inf = 0.9 ndrsa t disfavorshmen
G,sup = 1.1.
N parim koeficienti i siguris G pr tr konstruksionin sht me vler
konstante t dhn n tabeln pr veprim t ngarkesave , gjithashtu ajo do t jet
konstante edhe pr trart kontinual dhe ramat pa konzolla .
Prejashtohen mbajtsit me lshime apo n prgjithsi kur ngarkesa e
prhershme mundet veprojn ndryshueshm ( favorshm dhe disfavorshm ). N kto
raste duhet t shumzohet pjesa e disfavorshme e ngarkess me koeficientin
G,sup= 1.1, ndersa pjesa e favorshme me G,inf = 0.9 . Pr traret kontinual me
lshime t mdha duhet q momenti i llogaritur nga pesha vetiake t shumzohet me G
= 1.35 , por kur t krkohet momenti pozitiv n fushen e par , momenti n konzol
prej peshs vetiake shumzohet me
G,inf= 0.9 , ndersa n fush momenti nga pesha vetiake me G,sup= 1.1.

Gjat shtypjes jashqendrore kur forca normale redukon armaturen pr prkulje

, duhet t prdoret G = 1.0 , pr kombinim t ngarkesave.

Sipas EC-2 lejohet thjeshtsimi:

a) Vetm pr veprim t nj ngarkese t ndryshuar, apo m shum kur zgjidhet
njra si m e disfavorshme Qk,1, do t jet :

G , j Gk , j 1.5 Qk ,1 p Pk
Sd = Sd j

76
 b) Pr m shum ngarkesa t ndryshuara propozohet :

G , j Gk , j 1.35 Qk ,i p Pk
Sd = Sd j i 1
Pr rezultatet e fituara nga dy shprehjet e fundit pr llogari miret vlera m e madhe.
Veprimet e shkaktuara nga deformimet e dhunshme nga temperatura, tkurja e
betonit , cedimi i mbshtetsit etj. trajtohen si t ndryshuar , me kusht se forcat prerse
fitohen sipas teoris jolineare t shumzum me koeficient t siguris Q = 1.5 n pajtim
me tabelen e dhn pr ngarkesa, ndersa kur ato llogariten me teori t elasticitetit pa
rishprndarje , pr shkak t zvoglimit t arjeve do t jet Q = 1.2.
Pr llogaritjen e elementeve t paranderura n mnyr gjenerale duhet
t prdoren vlerat e p nga tabela. Mirpo kur paranderja sht e favorshme, pr
prcaktimin e kombinimeve t veprimeve prej paranderjes dhe prej ngarkess vetjake
mund t prdoren vlerat e zvogluara t koeficientve t siguris n t cilt nuk sht
marr parasysh mossiguria analitke (p.sh,
p =1.0 dhe Q = 1.2)

EC-2 propozon nji rast t kombinimit t ngarkesave pr ngarkesa t rastit

Pr situata llogaritse incidentale, koeficienti parcial i siguris pr
veprime t prkohshme dhe pr paranderje jan barazi me 1.0.

GA, j Gk , j Ad 1,1 Qk ,1 2 ,i Qk ,i p Pk
Sd = Sd j i 1
Ad- vlera llogaritse pr veprim t rastit .
1,1, 2,i koeficientt kombinimit t dhna m par,
GA,j= 1 - nse nuk ka t dhna tjera,
p= 1 - nse nuk ka t dhna tjera,
Ndersa pr rastin e trmetit n kombinim me ngarkesat tjera kemi :

Gkj I AE 2 ,i Qk ,i Pk
Sd = Sd j i 1
I=faktori i rndsis q ipet n EC-8/1,2 n tab.3.7,
2,i koeficient i kombinimit pr ngarkesa kvazi-t prhershme t
ndryshuara q ipet n EC-8/ 1,2 n tab 3.6a dhe 3.6b,
Qk,i vlera karakteristike pr veprim t prkohshm ,
AE vlera llogaritse t shkaktuara nga trmeti.

Eurocod 2 krkon edhe vrtetimin e gjendjes kufitare mbajtse t stabilitetit t

konstruksionit nga rrshqitja , rrotullimi dhe prkulshmria:
Ed,dst < Ed,stb ,

ku Ed,dst dhe Ed,stb ndikimet llogaritse nga veprimi i disfavorshm (destabilizues) ,

gjegjsisht nga veprimi i favorshm (stabilizues) ku ky funksion mund t shkruhet n
formn :

G ,sup Gk , j Q Qk ,1 0,i Qk ,i G ,inf Gk ,i Pk

f j i 1 <f j
ku sht :
G,sup= 1
G,inf= 0.9
Pr kombinim t rastit t ngarkesave ather G,sup= G,inf= 1 gjegjsisht verifikimi i
stabilitetit :

77

G A Q Q
k , j d 1,1 k ,1 2,i k ,i G
f
j i 1 f i
k ,i Pk

Shembull:
T gjinden t gjitha kombinimet e mundshme t ngarkesave pr prerjen I-I t murit
mbrojts.

Fig.1
Kombinimi i par ;
Momenti maksimal dhe forcat gjegjse normale dhe tranzverzale
Msd = 1.35(94*0.12+80*1.66)+1.5(140*2.5+0.6*9.0*3.5)=747.9kNm

78
Vsd = 1.35*80+1.5(140+0.6*9.0) = 326.1kN
Nsd = 1.35*94 =126.9kN
Kombinimi i dyt ;
Forca minimale normale , momenti dhe tranzverzalja gjegjse
Msd = 1.00(94*0.12+80*1.66)+1.5(140*2.5+0.6*9.0*3.5)=697.4 kNm
Vsd = 1.00*80+1.5(140+0.6*9.0) = 298.1 kN
Nsd = 1.00*94 =94 kN

Kombinimi i tret ;
Kombinimi i disfavorshm (redukimi i forces normale )

Msd = 0.9*94*0.12+1.1*80*1.66+1.5(140*2.5+0.6*9.0*3.5)=709.6 kNm

Vsd = 1.1*80+1.5(140+0.6*9.0) = 306.1 kN
Nsd = 0.9*94 =84.6kN

Pr t gjitha kto kombinime miret koficienti c = 1.5, s = 1.15

Kombinimi i katrt ;
Vepron edhe ngarkesa e rastit

Msd = 94*0.12+80*1.66+0.7*140*2.5+100*6.2=1009.1 kNm

Vsd = 80+0.7*140+100 = 278 kN

Nsd = 94 =94kN
Pr t kt kombinim miret koficienti c = 1.3, s = 1.0

Kombinimet pr kontrollen e stabilitetit ndaj rrotullimit

( rrotullimin ndaj pikes A)

Kombinimi i pest;
Msd,dst = 1.1*80*2.66+1.5(140*3.5+0.6*9.0*4.5) =1005.5 kNm

Msd,stb = 0.9(94*0.88+325*2.9+113*2.25) =1151.5 kNm

Msd,dst = 1005.5 kNm < Msd,stb =1151.5 kNm , plotson stabilitetin.

Kombinimi i gjasht;

Msd,dst = 80*2.66+100*7.2+140*0.7*3.5 =1275.8 kNm

Msd,stb = 94*0.88+325*2.9+113*2.25 =1279.5 kNm

Msd,dst = 1275.8 kNm < Msd,stb =1279.5 kNm , plotson stabilitetin.

N kt shembull forca destabilizuese llogaritse Ed,dst prgjigjet momentit t

rrotullimit, ndersa ajo stabilizuese Ed, stb momentin ndaj piks A e cila i kundervihet
rrotullimit.

ZONAT E DEFORMIMEVE

79
 N figuren e m poshtme sht dhn forma e deformimeve te prerja trthore
te elementet e betonit t armuar n mvarshmri nga ajo se n prerje vepron momenti i
prkuljes ( me a po pa forc normale ) , forca n shtypje apo forc n trheqje. N
mvarshmri t ksaj dallojm 5 zona.

Zona 1 , e cila gjindet mes drejtzave a dhe b , prfshin rastet te t cilat tr

prerja trthore sht n trheqje , trheqje qndrore dhe trheqje ekscentrike me
jashqendrsi t vogl. Prerja trthore aktive prbhet prej siprfaqes t armaturs As1
dhe As2 , pra tr forcen trheqse do ta pranon armatura . Pika e rrotullimit sht rreth
piks A. Shkaku i thyrjes sht shkatrrimi i elikut ( qart duket shkatrrimi me
plasaritje t mdha dhe uljet e elementit) . Drejtza a prgjigjet deformimeve
maksimale t elikut s1= s2 =smax , n tr lartsin e prerjes ( trheqje qndrore ),
derisa drejtza b kalon npr piken c2=0 (tehu i siprm i prerjes) dhe smax (niveli i
qendres s armaturs As1). Drejtza a' prgjigjet deformimeve n armaturen lart s2 =
s2/Es , dhe deformimet n armaturen posht s2 = s2max .
Zona 2 , gjindet mes drejtzave b dhe c , prfshin rastet prkuljen pa forc
normale dhe prkuljen me forc normale ( n shtypje) dhe trheqje n rastin e
ekscentricitetit t madh ( aksi neutral gjindet lart n prerje). Pika e rrotullimit t
drejtzave t mundshme t deformimeve sht pika A . Betoni vetm n vijen
kufitare (vija C) plotsisht sht shfrytzue. Drejtza c paraqet deformimet n prerje
trthore gjat s cils t dy materialet (eliku dhe betoni ) jan shfrytzue deri n
deformimet maksimale t lejuara.
Zona 3 gjindet mes drejtzave c dhe d , prfshin rastet me armim t lart t
prerjes trthore , prerja sht nn ndikimin e prkuljes pa forca normale apo me forc
normale relativisht me ekscentricitet t mesm apo t madh ( aksi neutral gjindet n
prerjen trthore , por jo aq lart sikurse te zona 2 . Armatura trheqse As1 arrin , te
ngarkesa kritike ( ngarkesa q shkakton thyrje t prerjes ) , deformimet s1<smax .
Rezistenca llogaritse e betonit gjat shtypjes dhe deformimeve c2 (c2 = 3.5) jan
plotsisht t shfrytzuar., pika e rrotullimit e drejtzave t mundshme t deformimeve
sht pika B. Shkak i thyrjes t prerjes s elementit prej betonit t armuar sht
grimcimi i betonit t shtypur . Gjat s1=smax (drejtza c ) paraqitet shkatrrimi i prerjes
edhe sipas elikut , ( thyrja simultante ) sepse deformimet e elikut prej smax
prvetsohet si kusht i vlers ekstreme gjat s cils prerja arrin gjendjen kufitare t
thyrjes nga arritja e deformimeve ekstreme t elikut.
Zona 4 gjindet mes drejtzave d dhe g , prfshin prerjet nn ndikimin e
prkuljes me forc normale n shtypje , ku ekscentriciteti nuk sht aq i madh ( aksi
neutral gjindet posht te prerja trthore ). Armatura trheqse As1 sipas deformimeve
nuk sht mjaft e shfrytzuar . Pika B sht pika e mundshme e rrotullimit t
80
drejtzave t deformimeve. Drejtza e , e cila gjindet mbrenda ksaj zone , paraqet
diagramin e deformimeve gjat s cils nderjet n beton dhe armaturen e trhequr
plotsisht jan shfrytzue, c = 0.85fcd , s1 = fyd , ndrsa deformimet c2 =3.5,
s2=s2/ Es . N kt rast thyrja e prerjes arrin me shkatrrimin e betonit n shtypje para
se armatura As1 arrin vleren kufitare sipas nderjeve , para se nderjet s1 t marin vleren
fyd .
Gjat deformimeve c2 =3.5 , drejtza f prgjigjte deformimet t armaturs s1 =0,
ndersa drejtza g prgjigjte deformimet e betonit n zonen e poshtme t prerjes
c1 =0 .
Zona 5 gjindet mes drejtzave g dhe h , prfshin prerjet nn ndikimin e
forcave n shtypje me jashqendrsi t vogl ( gjendja I gjendja pa t plasura ; aksi
neutral gjindet jasht prerjes trthore). Pra n tr prerjen trthore paraqiten vetm
nderjet n shtypje. Gjat zvoglimit t ekscentricitetit t forcs n shtypje e0 ,
nderjet dhe deformimet n tehun (1) rriten , ndersa n tehun (2) zvoglohen . Pika e
rrotullimit t drejtzave t mundshme t deformimeve sht pika C , ku deformimet e
tehut t siprm do t jet
c2 =3.5- 0.75c1
Pr shtypje qendrore kemi c2 = c1 = 2 (drejtza h) .
N kt zon thyrja ndodh gjithnji sipas betonit , pra pa kurfar signalizimi , prandaj
ktu krkohet sigurim m i madh i prerjes.

Dimensionimi i elementeve prej betoni t armuar q punojn n

prkulje sipas gjendjes kufitare

Llogaria e prerjes nga prkulja sipas gjendjes kufitare mbajtse thyrjes bazohet n
kto sypozime :
- Deformimet sipas lartsis s prerjes jan lineare.
- Betoni n zonn e trhequr nuk pranon forca n trheqje.
- Dihet lidhja nderje - deformim (s - s) pr armatur.
- Dihet lidhja nderje - deformim (c - c) pr beton , me t cilen sht
caktue madhsia e nderjeve n shtypje dhe shperndarja e tyre n zonn e
tyre t shtypjes.
Sypozimi i par paraqet hypotezen e Bernulit , sipas t ciles deformimet n beton dhe
n armatur , n pikat t ndryshme t prerjes sipas lartsis jan proporcionalisht t
larguar nga aksi neutral. Studimet e shumta eksperimentale te elementet nga perkulja,
sht tregue se ky sypozim , pr nivelin e ndikimeve e cila prgjigjet ngarkesave
eksploatuese t konstruksionit , sht pothuajse i sakt e sidomos te zona n shtypje e
prerjes . N zonn trheqse t prerjes , me paraqitjen dhe hapjen e plasaritjeve ,vie
deri te rrshqitja mes armatures dhe betonit rreth afr plasaritjeve , prandaj ktu
paraqitet devijim i vogl nga hipoteza e Bernulit. Mirpo me trajtimin e pjess s trarit
i cili ka disa plasaritje t njipasnjishme , jan mat deformimi mesatar t cilat i
prgjigjen sypozimit se prerjet edhe pas deformimit mbeten t rrafshta . N gjendjen
kufitare t thyrjes sypozimi n ruajtjen e rrafshit t prerjes trthore nuk sht
prmbush trsisht. , nga zhvillimi intenziv i plasaritjeve dhe plastifikimi i zons s
shtypur t prerjes, mirpo devijimet nuk jan aq t theksuara q t ndikojn n mas te
rezultatet e llogaris , prandaj prvetsohet q sypozimi t vlej edhe pr gjendjen
kufitare t thyrjes. Pr t realizue kt sypozim me randsi sht q egziston lidhja e

81
mir athezionale mes armatures dhe betonit, plotsohet kushti q deformimet gjatsore
n beton dhe armatur jan t barabarta pr distanc t njejt nga aksi neutral.

Sypozimi i dyt q betoni n zonn e trhequr , n gjendjen e thyrjes , nuk pranon

forc trheqse , q n llogari mund t prvetsohet q nderjet trheqse n beton jan
zero sht i sakt. Te elementt e prkulur dhe t trhequr plasaritjet paraqiten para
ngarkesave eksploatuese , prandaj jo vetm pr gjendjen kufitare t thyrjes por edhe
pr gjendjen kufitare t shfrytzimit nuk miret parasysh nderjet trheqse n beton .
Prandaj e tr forca trheqse n zonn trheqse i besohet vetm armaturs trheqse.

Sypozimi i tret se dihen raporti nderje- deformim sht e sakt sepse ajo sht i
prcaktuar nga diagrami bilinear s - s i prezentuar m par.

Paraqitja e deformimeve dhe nderjeve n gjendjen kufitare t thyrjes

Sypozimi i katrt ka t bj me sypozimin e shperndarjes s nderjeve n shtypje te

prerja e cila na nevojitet q sa m real t caktojm sjelljen e prerjes, gjegjsisht ta
dimensionojm prerjen . Deformimet gjatsore t prerjes jan proporcionale me largsit
nga aksi neutral , forma e lakores c - c tregon formen e shperndarjes s nderjeve n
shtypje pr ngarkesa t ndryshme . N figur jan paraqitur diagramet e nderjeve
normale n beton sipas lartsis s prerjes , gjat vlerave t ndryshme t momentit t
prkuljes , gjat s ciles kalon trari i thjesht gjat rritjes s ngarkess prej zero deri n
thyrje . Gjat momentit t vogl t prkuljes M(I) kemi shperndarjen e nderjeve
drejtvizore si n zonn e shtypur dhe ate n trheqje , ndersa gjat momentit M(Ia), e
cila prgjigjet gjendjes para paraqitjes s plasaritjeve , zona shtypse n prerje akoma
sillet lineare , ndersa zona e trhequr devijon nga ligji i linearitetit. Zona trheqse e
betonit e cila gjindet afer tehut t trhequr t prerjes fiton deformime jo lineare dhe
ato plastike.

82
Gjat momentit M=M(II) > M(Ia) paraqiten t plasurat n mbajts , prandaj prerja q
prmban plasaritje ka ct = 0 . Shperndarja e nderjet n shtypje c (II) sht jo linear. Me
rritjen e m tejm t ngarkess , gjat M(III) , intenzivisht hapen plasaritjet , armatura
gjatsore e trhequr arrin (s = fyk) ndersa betoni i shtypur fiton deformime jolineare
(plastike) . Prandaj diagrami c(III) n lartsin e zons s shtypur mjaft devijon nga
shprndarja lineare e nderjeve e cila ka qen karakteristike pr analizen nderje
deformim pr gjendjen I, I(a) dhe II. Gjendja III paraqet kapacitetin kufitar mbajts t
prerjes , nga definimi i diagramit preciz c - c shfrytzohet pr llogari -dimensionimin
e prerjes sipas mbajtjes kufitare. Gjendja I, I(a) pprfshin gjendjen e prerjes pa
plasaritje , ndersa gjendja II prerja me plasaritje. Niveli i ndikimeve statike q
shkaktojn kt gjendje , prgjigjen nivelin e ndikimeve n eksploatimin e
konstruksionit.
Diagrami punues paraboll+drejtz

Pr dimensionimin e prerjes shfrytzojm kushtin e ekuilibrit q ka formn :

MSd MRd

MSd - vlera llogaritse e momenteve t forcave t jashtme

MRd - vlera llogaritse e momenteve t forcave t mbrendshme momenti prballues.
MSd =
j
G, j M G , j Q M Q ,1 Q 0,i M Q ,i
i 1.

MRd = Fc *z = Fs1 *z
Nga kushti x = 0 fitojm :
Fc = Fs1

83
Fc forca llogaritse shtypse n beton
Fs1 forca llogaritse trheqse n armature.
z- krahu i forcave t mbrendshme
Forca llogaritse shtypse n beton do t jet :
yx

Fc
y 0
c( y) b( y ) dy pr prerje drejtkndshe do t kemi
yx

Fc b c ( y ) dy 1 b x f cd
y 0

ku fcd = fck / c rezistenca pr llogari e betonit

fck rezistenca karekteristike e betonit
c koeficienti i siguris pr beton
koeficient punues i betonit q pr diagramin paraboll +drejtz miret 0.85
1 koeficient plotsues t siprfaqes shtypse t betonit dhe mvaret nga deformimet e
betonit.

pr c 2 1 c (6 c )
12

3 c 2
pr 2 c 3.5 1
3 c
pr c = 2 , 1 = 0.667 , c = 3.5 , 1 = 0.81

Poziten e forces n shtypje Fc e definojm me a = x , ku mvaret prej deformimeve.

8 c
pr c 2 '
4 6 c

c 3 c 4 2
pr 2 c 3.5 =
2 c 3 c 2

pr c = 3.5 , = 0.416

Forca llogaritse trheqse n armature fitohet me shprehjen :

Fs1 = As1 s1
s1 = s1Es fyd
Es = 200000N/mm2 moduli i elasticitetit t elikut

fyd = fyk /s - kufiri llogarits i rrjedhjes

Pozita e aksit neutral fitohet nga sypozimi se deformimet e armatures dhe betonit jan
lineare.
c2 : (c2 + s1) = x :d
c2
x= d kx d
c 2 c1

Krahu i forcave t mbrendshme llogarohen

z = d-a = d- x = d- kx d = (1- kx)d = kz d

84
Pr shfrytzim t plot t betonit kemi :

MSd = Fc z = 0.85 fcd 1 kx d b kz d = Rd b d2 0.85fcd ,

gjegjsisht
M Sd
Sd = = Rd = 1kx kz
b d 0.85 f cd
2

Sd koeficient pr momentin veprues t prkuljes .

Rd - koeficient pr momentin prballues t prkuljes .

Lartsin e elementit fitohet nga shprehja

MSd = Rd b d2 fcd ,

1 M Sd M Sd
d= kd
Rd b f cd b f cd

Armatura e nevojshme caktohet prej ekuacionit

MSd = FS1 z = AS1 s1 kz d

M sd
As1
s1 k z d
Nga kushti x = 0
Fc = Fs1

AS1 s1 = 0.85 fcd 1 kx d b

f cd 0.85 f cd
As1 0.85 1 k x b d 1 b d 1 b d
S1 S1
1 k x 1

f cd 0.85 f cd
0.85 1 k x 1 1
S1 S1

- koeficienti i armimit
- koeficienti mekanik i armimit

problemi i dimensionimit shndrrohet n kto raste :

1. dimensionimi i lir , dihet momenti Msd duhet t caktohen dimensionet e

prerjes dhe armatura . N fillim prvetsohet klasa e betonit dhe e elikut , deformimet
n beton dhe elik (c , s1) si dhe gjrsia e elementit , pr deformimet e sypozuara nga
tabelat lexojm koeficientet kd , kx , kz , 1, 1 dhe pastaj llogaritet lartsia statike e
nevojshme me ann e shprehjes :

85
 M Sd
d kd
b f cd
Prej nga mundsohet t llogaritet sasia e armatures me ann e shprehjeve :
M sd
As1
s1 k z d
0.85 f cd
ose me shprehjen As1 1 b d 1 b d
S1
nse lejohet lartsia m e madhe e trarit mund t miret c = 3.5 dhe s1 = 20 n
kt rast fitohet armatur m pak por prerja sht m e madhe . Nse nuk ka mundsi
pr lartsi m t madhe mund t miret c = 3.5 dhe s1= fyd/Es ku fitohet m tepr
armatur , elementi sht m i holl. N dy rastet s1= fyd.

2. dimensionimi i kushtzuar- Mundson caktimin e siprfaqes s nevojshme t

armatures pr prerjet me dimensione t njohura . Pr momentin e dhna Msd gjejm :

d
kd
M sd pastaj nga tabelat lexojm c2 , s1 , kx , kz , 1, 1
b f cd
dhe pastaj llogarojm siprfaqen e armaturs

M sd 0.85 f cd
As1 apo As1 1 b d 1 b d
s1 k z d S1

3. Caktimi i momentit prballues- Dihet prerja trthore e elementit , sasia e

armatures dhe klasa e materialit ( betonit dhe elikut ) , krkohet momenti prballues.
N fillim gjindet koeficienti i armimit nga shprehja
As1
1 , pastaj caktohet koeficienti kx
bd
1 s1
kx
0.85 1 f cd

kz =(1- kx) pastaj llogarojm Rd - koeficient pr momentin

prballues t prkuljes,

Rd = 1kx kz

MRd = Rd b d2 fcd ,

ARMIMI I DYFISHT SIPAS EC-2

Pjesmarja e armatures s shtypur n aftsin mbajtse mund t merret n llogari

n rast se sht e lidhur me ann e stafave n distance sw 15 ( diametri i shufrs
s armatures s shtypur) dhe n rast se sht plotsue kushti x 2d2 .
Kur armimi i njifisht , me shfrytzim t plot t betonit c=0.85fcd nuk sht n
gjendje t pranon momentin e jashtm Msd , ather projektohet armimi dyfisht.Pra
armimi i dyfisht prdoret n rastet kur momenti i prkuljes MSd q vepron n prerje

86
sht m e madhe se momenti prballues i prerjes pa pjesmarjen e armatures s
shtypur (MRd).
Aftsia mbajtse e prerjes pa pjesmarjen e armaturs s shtypur (armimi
njifisht) me shfrytzim t plot t betonit quhet momenti i limituar .
Armatura n zonn e shtypur t prerjes , pr t ciln nuk krkohet duktilitet i
lart , sht e nevojshme nse momenti i prkuljes i llogaruar kalon momentin
kufitar t prerjes pr lartsin m t madhe t zons s shtypur , gjegjsisht armimin e
njifisht .

Fig.1

pr shfrytzim t plot t betonit kemi deformimet kufitare

c2= 3.5 dhe

s1 = fyd / Es , fyd = fyk / 1.15 , Es = 200 Gpa

3.5
d
xlim = f yk / 1.15
3.5
200
Ndryshimi mes momentit t llogaritur Msd dhe atij kufitar MRd,lim pranohet me
armaturn shtes n zonn e trhequr dhe armaturn n zonn e shtypur.
Pr shfrytzim t plot t betonit kemi :

Msd = MRd

MRd = Fcz = 0.85fcd 1kxbdkzd = 0.851kxkzbd2fcd = Rdbd20.85fcd

M sd
sd = Rd 1 k x k z
b d 0.85 f cd
2

3 c 2 3 3.5 2
1 0.81
3 c 3 3.5
c 3 c 4 2 3.5(3 3.5 4) 2
= 0.416
2 c 3 c 2 2 3.5(3 3.5 2)
x
kx
d

87
kz =(1- kx)

koeficient pr momentin prballues t prkuljes sht :

3 3.5 2 x x
Rd,lim = 0.851kx,limkz,lim = 0.85 1 0.416
3 3.5 d lim d lim

ndersa momenti kufitar do t jet:

MRd,lim = Rd,limbd20.85fcd

1 0.81 , = 0.416
x x
MRd,lim = 0.81 1 0.416 bd2fcd = Rd,lim bd2 fcd
d lim d lim

Vlerat e limituara t kx,lim , Rd,lim , kd,lim mvaren prej llojit t elikut (fyk) dhe diagrami
i nderjeve n shtypje (1, ` ) .

Armatura n zonn e trhequr do t jet e mvarur prej momentit kufitar (limituar) dhe
armatura prej ndryshimit t momentit t llogaruar dhe atij kufitar.

AS1= AS1 + AS1

M Rd ,lim M sd M Rd ,lim
As1 =
z lim f yd d d 2 f yd

Ndersa armatura n shtypje llogarohet prej M

M M M Rd ,lim
As 2 sd
d d 2 s 2 d d 2 s 2
zlim = kzd - krahu i forcave t jashtme

s2 = -s2 Es - nderjet n armatur e shtypur (s2 fyd )

d2
k x ,lim
s2 = -3.5 d ()
k x ,lim
q t sigurohet aftsia pr rrotullim plasticitik t prerjes (duktiliteti) , EC-2 prshkruen
kushtin pr armim t nji fisht (x/d)lim.
kx,lim = (x/d)lim = 0.45 , pr betone C 12/15 deri C 35/45

kx,lim = (x/d)lim = 0.35 , pr betone C 40/45 dhe mbi.

kx,lim = (x/d)lim = 0.25 , te aplikimi i teris s plasticitetit pr caktimin e ndikimive t

forcave prerse n pllaka.

Vlerat kx,lim, Rd,lim dhe kd,lim pr armim t njifisht dhe duktilitet normal t elikut
jan :

88
S 240/360 S400/500
s1,lim = 1.04 s1,lim = 1.74
kx,lim = 0.771 kx,lim = 0.668 1 = 0.810
kz,lim = 0.679 kz,lim = 0.722
Rd,lim = 0.360 Rd,lim = 0.332 ` = 0.415
kd,lim = 1.667 kd,lim = 1.736

Vlerat e limituar pr kx,lim, Rd,lim dhe kd,lim armim t njifisht rasti i elikut me
duktilitetit t lart jan :

C 12/15 C35/45 C 40/50 n teorin e plasticitetit

kx,lim = 0.45 kx,lim = 0.35 kx,lim = 0.25
Rd,lim = 0.252 Rd,lim = 0.206 Rd,lim = 0.154
kd,lim = 1.993 kd,lim = 2.204 kd,lim = 2.547
Diagrami punues drejtkndesh

Pr dimensionimin e prerjes shfrytzojm kushtin e ekuilibrit q ka formn :

MSd MRd

MSd - vlera llogaritse e momenteve t forcave t jashtme

MRd - vlera llogaritse e momenteve t forcave t mbrendshme momenti prballues.
MSd =
j
G, j M G , j Q M Q ,1 Q 0,i M Q ,i
i 1.

MRd = Fc *z = Fs1 *z
Nga kushti x = 0 fitojm :
Fc = Fs1
Fc forca llogaritse shtypse n beton
Fs1 forca llogaritse trheqse n armature.
z- krahu i forcave t mbrendshme
Forca llogaritse shtypse n beton do t jet :

89
 yx

Fc
y 0
c( y) b( y ) dy pr prerje drejtkndshe do t kemi
yx

Fc b c ( y ) dy b 0.8 x f cd 0,850.80bx fcd 0.68bx fcd

y 0

ku fcd = fck / c rezistenca pr llogari e betonit

fck rezistenca karekteristike e betonit
c koeficienti i siguris pr beton
koeficient punues i betonit q miret 0.85

Poziten e forces n shtypje Fc e definojm me a = 0,4 x , ku

Forca llogaritse trheqse n armature fitohet me shprehjen :

Fs1 = As1 s1
s1 = s1Es fyd
Es = 200000N/mm2 moduli i elasticitetit t elikut

fyd = fyk /s - kufiri llogarits i rrjedhjes

Pozita e aksit neutral fitohet nga sypozimi se deformimet e armatures dhe betonit jan
lineare.
c2 : (c2 + s1) = x :d
c2
x= d kx d
c 2 c1

Krahu i forcave t mbrendshme llogarohen

z = d-a = d- 0,4 x = d- 0,4 kx d = (1- 0,4 kx)d = kz d

Pr shfrytzim t plot t betonit kemi :

MSd = Fc z = 0.68bx fcdkz d ,

gjegjsisht
M Sd
Sd = = Rd = 1kx kz
b d 0.85 f cd
2

Sd koeficient pr momentin veprues t prkuljes .

Rd - koeficient pr momentin prballues t prkuljes .

Lartsin e elementit fitohet nga shprehja

MSd = Rd b d2 fcd ,

1 M Sd M Sd
d= kd
Rd b f cd b f cd

Armatura e nevojshme caktohet prej ekuacionit

MSd = FS1 z = AS1 s1 kz d

90
 M sd
As1
s1 k z d
Nga kushti x = 0
Fc = Fs1

AS1 s1 = 0.85 fcd 1 kx d b

f cd 0.85 f cd
As1 0.85 1 k x b d 1 b d 1 b d
S1 S1
1 k x 1

f cd 0.85 f cd
0.85 1 k x 1 1
S1 S1

- koeficienti i armimit
- koeficienti mekanik i armimit

problemi i dimensionimit shndrrohet n kto raste :

1. dimensionimi i lir , dihet momenti Msd duhet t caktohen dimensionet e

prerjes dhe armatura . N fillim prvetsohet klasa e betonit dhe e elikut , deformimet
n beton dhe elik (c , s1) si dhe gjrsia e elementit , pr deformimet e sypozuara nga
tabelat lexojm koeficientet kd , kx , kz , 1, 1 dhe pastaj llogaritet lartsia statike e
nevojshme me ann e shprehjes :

M Sd
d kd
b f cd
Prej nga mundsohet t llogaritet sasia e armatures me ann e shprehjeve :
M sd
As1
s1 k z d
0.85 f cd
ose me shprehjen As1 1 b d 1 b d
S1
nse lejohet lartsia m e madhe e trarit mund t miret c = 3.5 dhe s1 = 20 n
kt rast fitohet armatur m pak por prerja sht m e madhe . Nse nuk ka mundsi
pr lartsi m t madhe mund t miret c = 3.5 dhe s1= fyd/Es ku fitohet m tepr
armatur , elementi sht m i holl. N dy rastet s1= fyd.

2. dimensionimi i kushtzuar- Mundson caktimin e siprfaqes s nevojshme t

armatures pr prerjet me dimensione t njohura . Pr momentin e dhna Msd gjejm :

d
kd
M sd pastaj nga tabelat lexojm c2 , s1 , kx , kz , 1, 1
b f cd
dhe pastaj llogarojm siprfaqen e armaturs

91
 M sd 0.85 f cd
As1 apo As1 1 b d 1 b d
s1 k z d S1

3. Caktimi i momentit prballues- Dihet prerja trthore e elementit , sasia e

armatures dhe klasa e materialit ( betonit dhe elikut ) , krkohet momenti prballues.
N fillim gjindet koeficienti i armimit nga shprehja
As1
1 , pastaj caktohet koeficienti kx
bd
1 s1
kx
0.85 1 f cd

kz =(1- kx) pastaj llogarojm Rd - koeficient pr momentin

prballues t prkuljes,

Rd = 1kx kz

MRd = Rd b d2 fcd ,

ARMIMI I DYFISHT SIPAS EC-2

Pjesmarja e armatures s shtypur n aftsin mbajtse mund t merret n llogari

n rast se sht e lidhur me ann e stafave n distance sw 15 ( diametri i shufrs
s armatures s shtypur) dhe n rast se sht plotsue kushti x 2d2 .
Kur armimi i njifisht , me shfrytzim t plot t betonit c=0.85fcd nuk sht n
gjendje t pranon momentin e jashtm Msd , ather projektohet armimi dyfisht.Pra
armimi i dyfisht prdoret n rastet kur momenti i prkuljes MSd q vepron n prerje
sht m e madhe se momenti prballues i prerjes pa pjesmarjen e armatures s
shtypur (MRd).
Aftsia mbajtse e prerjes pa pjesmarjen e armaturs s shtypur (armimi
njifisht) me shfrytzim t plot t betonit quhet momenti i limituar .
Armatura n zonn e shtypur t prerjes , pr t ciln nuk krkohet duktilitet i
lart , sht e nevojshme nse momenti i prkuljes i llogaruar kalon momentin
kufitar t prerjes pr lartsin m t madhe t zons s shtypur , gjegjsisht armimin e
njifisht .

Fig.1

92
pr shfrytzim t plot t betonit kemi deformimet kufitare

c2= 3.5 dhe

s1 = fyd / Es , fyd = fyk / 1.15 , Es = 200 Gpa

3.5
d
xlim = f yk / 1.15
3.5
200
Ndryshimi mes momentit t llogaritur Msd dhe atij kufitar MRd,lim pranohet me
armaturn shtes n zonn e trhequr dhe armaturn n zonn e shtypur.
Pr shfrytzim t plot t betonit kemi :

Msd = MRd

MRd = Fcz = 0.85fcd 1kxbdkzd = 0.851kxkzbd2fcd = Rdbd20.85fcd

M sd
sd = Rd 1 k x k z
b d 0.85 f cd
2

3 c 2 3 3.5 2
1 0.81
3 c 3 3.5
c 3 c 4 2 3.5(3 3.5 4) 2
= 0.416
2 c 3 c 2 2 3.5(3 3.5 2)
x
kx
d

kz =(1- kx)

koeficient pr momentin prballues t prkuljes sht :

3 3.5 2 x x
Rd,lim = 0.851kx,limkz,lim = 0.85 1 0.416
3 3.5 d lim d lim

ndersa momenti kufitar do t jet:

MRd,lim = Rd,limbd20.85fcd

1 0.81 , = 0.416
x x
MRd,lim = 0.81 1 0.416 bd2fcd = Rd,lim bd2 fcd
d lim d lim

Vlerat e limituara t kx,lim , Rd,lim , kd,lim mvaren prej llojit t elikut (fyk) dhe diagrami
i nderjeve n shtypje (1, ` ) .

Armatura n zonn e trhequr do t jet e mvarur prej momentit kufitar (limituar) dhe
armatura prej ndryshimit t momentit t llogaruar dhe atij kufitar.

AS1= AS1 + AS1

93
 M Rd ,lim M sd M Rd ,lim
As1 =
z lim f yd d d 2 f yd

Ndersa armatura n shtypje llogarohet prej M

M M sd M Rd ,lim
As 2
d d 2 s 2 d d 2 s 2
zlim = kzd - krahu i forcave t jashtme

s2 = -s2 Es - nderjet n armatur e shtypur (s2 fyd )

d2
k x ,lim
s2 = -3.5 d ()
k x ,lim
q t sigurohet aftsia pr rrotullim plasticitik t prerjes (duktiliteti) , EC-2 prshkruen
kushtin pr armim t nji fisht (x/d)lim.
kx,lim = (x/d)lim = 0.45 , pr betone C 12/15 deri C 35/45

kx,lim = (x/d)lim = 0.35 , pr betone C 40/45 dhe mbi.

kx,lim = (x/d)lim = 0.25 , te aplikimi i teris s plasticitetit pr caktimin e ndikimive t

forcave prerse n pllaka.

Vlerat kx,lim, Rd,lim dhe kd,lim pr armim t njifisht dhe duktilitet normal t elikut
jan :

S 240/360 S400/500
s1,lim = 1.04 s1,lim = 1.74
kx,lim = 0.771 kx,lim = 0.668 1 = 0.810
kz,lim = 0.679 kz,lim = 0.722
Rd,lim = 0.360 Rd,lim = 0.332 ` = 0.415
kd,lim = 1.667 kd,lim = 1.736

Vlerat e limituar pr kx,lim, Rd,lim dhe kd,lim armim t njifisht rasti i elikut me
duktilitetit t lart jan :

C 12/15 C35/45 C 40/50 n teorin e plasticitetit

kx,lim = 0.45 kx,lim = 0.35 kx,lim = 0.25
Rd,lim = 0.252 Rd,lim = 0.206 Rd,lim = 0.154
kd,lim = 1.993 kd,lim = 2.204 kd,lim = 2.547

ELEMENTET ME PRERJE TRTHORE N FORM T

SHKRONJS T

94
 N praktik trart n form t shkronjs T i takojm zakonisht si pjes
prbrse t mbulesave t brinjzuara duke qen t lidhura n mnyr monolite n mes
veti.

fig.1
Por nuk prejashtohen rastet kur takohen si elemente t vetmuar qoft monolite
apo t parapregaditur , si q sht rasti i trarit t vinurs , trarve sekundar , traret e
themeleve n form shiriti , traret kryesor me prerje si shihen n fig.2.

fig.2
Prerjen T e takojm edhe te pllakat e parapregaditura me ann e montave (
Ferti ).
N rastin kur pllaka ndodhet n zonn e shtypur ajo ndikon shum n rritjen e
aftsis mbajtse t elementit , pasi q sbashku me briun merr pjes n thithjen e
nderjeve n shtypje . Kjo pjesmarje e pllaks n thithjen e nderjeve n shtypje mvaret
kryesisht nga aftsia e siprfaqeve t kontaktit t pllaks me briun (trarin) pr ti
rezistue nderjeve rrshqitse ( tangjenciale) .

95
 N qoft se kjo rezistenc sht e mjaftueshme pr ti prcjell nderjet prej
brinjs n pllak , ather sht e domosdoshme t meren parasysh edhe puna e
dyshemes s elementit .
Eksperimentet kan tregue se ndikimi i dyshemes n aftsin mbajtse t trarit
do t ekzistojn derisa nderjet tangjenciale n vendin e bashkimit t pllaks me brinjn
nuk kan kaluar vleren e atyre shkatrruese .
Nse gjrsia e dyshemes rritet b > 10bw nderjet tangjenciale n zonn e
kontaktit ( pllak brinj ) arrijn vlera t atilla q betoni nuk i prballon , pra pllaka
shkputet nga brinja dhe nuk ndikon n aftsin mbajtse t trarit .
N rastin kur dyshemeja e trarit bie n zonn e trhequr t elementit ather pr
arsye t daljes s betonit nga puna pr shkak t plasaritjeve , zona e pllaks nuk meret
parasysh dhe elementi meret si prerje drejtkndshe.

DIMENSIONIMI I T PRERJES

Gjat dimensionimit t prerjes T hasim kto raste :

1. Aksi neutral kalon npr pllak

fig.3
N kt rast llogarohet

96
 M Sd
h kd
beff 0.85 f cd

d
kd
M sd
beff f cd
M Sd
Sd
beff d 2 0.85 f cd

nse kjo vler sht m e vogl se kd,lim , Rd,lim , dhe pr kx t lexuar nga tabela
gjejm
x = kx d

pr x ht

llogaria e m tejm bhet sikurse te prerja drejtkndshe me dimensione beff /h.

2. Aksi neutral kalon npr brinj

- Rasti i par beff > 5bw

N kt rast prdoret llogaria e prafrt e cila pr nevojat praktike sht e

mjaftueshme , a njiherit sht n ann e siguris.
Spari sypozojm se q forcen e tan n shtypje Fc e pranon vetm pllaka dhe
kjo forc vepron n mesin e pllaks ku krahu i forcave t brendshme sht

z d ht / 2
kjo vlen nse plotsohet kushti :
- pr elik S-240/360 ht 0.330 d
- pr elik S-400/500 ht 0.286 d
- pr elik B-500 ht 0.264 d

Kto tri kushte plotsojn krkesen q deformimet e betonit n rrafshin lidhs pllak tra
nuk guxojn t jen m t vogl se 2.

Nga kushti i ekuilibrimit MAs1 = 0 kemi :

97
 Fc * z Msd = 0

dhe nga kushti x = 0 ;

Fc = Fs ; Fs = As * fyk / s

Prej nga fitohet

As = Msd / [ fyd (d- ht/2)]

Pr llogari t till t prafrt sht e nevojshme t kontrollohet q nderjet mesatare n

pllak c nuk kalojn vlern fcd .

c = Msd / [ beffht (d- ht/2)] fcd

kjo kontroll sht e nevojshme kur deformimet n vendin e lidhjes pllak tra jan
c 2 . N se fitohen nderjet n beton c > fcd nevojitet t rritet trashsia e pllaks
apo lartsia statike d.

Nse c<< fcd ather shperndarja e nderjeve n pllak sht sipas diagramit
parabolik , prandaj deformimet n mesin e pllaks caktohen me ann e shprehjes :
c 0
c 2.0 1 1 00
f cd

Te ky rast mund t aktivizohet forc e madhe n shtypje te pllaka andaj

deformimet s afrohen vlers kufitare 10 prandaj thyrja bhet gjithnji sipas elikut.

- Rasti i dyt beff 5 bw

Metoda e prafrt pr kt rast nuk jep rezultate t mira , prandaj prdorim

metoden e sakt duke marur parasysh forcen shtypse n tra. Metoda e sakt duhet t
prdoret edhe te rasti beff > 5bw pr x >> ht , kjo do t ndodh te prerja e ngarkuar me
prkuljen dhe forcn e madhe n shtypje.

Fc = Fc1 - Fc2

Fc1 = 1 x beff 0.85fcd

Fc2 = (beff bw)(x-ht)0.85fcd

98
x = {Fc1 1x - Fc2 [ ht + 2(x-ht)]} / Fc

dhe 1 koeficientet punues t betonit.

Nga kushti i ekuilibrimit MAs1 = 0 kemi :

Fc * z Msd = 0

dhe nga kushti x = 0 ; F c = Fs ; Fs = As * fyk / s

Prej nga fitohet

As = Msd / (fyd *z)

Ku z = d- x
N praktik n vend t metodes s sakt shfrytzohet metoda me gjrsi t idealizuar bi
e cila caktohet nga kushti q pr aksin neutral t njejt t fitohet forca e njejt n shtypje
t prerjes T dhe prerjes s idealizuar.

Fc = Fci

Fc forca n shtypje n zonn e shtypur te prerja T

Fci - forca n shtypje n prerjen e idealizuar.

Fci = 1xbi0.85fcd = 1 kx dbi0.85fcd

bi = beff\
' ht / d b

1 1 1 w
1
k x beff

n kt mnyr prerja T zavendsohet me prerjen drejtkndshe me gjrsi bi dhe lartsi h
, ndersa llogaria e m tejm bhet sikurse prerja drejtkndshe.
N tabel sht dhn koeficienti ku ht /d ndrron prej 0.05 deri 0.50 ndrsa beff / bw
n kufijt 1.5-25 . Mirpo m par sht cekur q n dy raste si sht prkulja me forca
t mdha n shtypje mund q kjo mnyr e dimensionimit t prdoret edhe n rastet
beff /bw > 5 , pr kt tabela sht punue deri beff /bw = 25

99
 ht /d beff /bw
0.5 0.45 0.40 0.35 0.30 0.25 0.20 0.15 0.10 0.05 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 5.0 7.5 10.0 15.0 20.0 25.0
kx = x/d = bi /bw
0.50 0.45 0.40 0.35 0.30 0.25 0.20 0.15 0.10 0.05 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1,0 1.0 1.0
0.50 0.44 0.39 0.33 0.28 0.22 0.17 0.11 0.06 0.99 0.99 0.99 0.99 0.99 0.99 0.98 0.98 0.98 0.98 0.98 0.98
0.50 0.44 0.38 0.31 0.25 0.19 0.13 0.06 0.97 0.96 0.95 0.95 0.95 0.94 0.94 0.93 0.93 0.93 0.93 0.93
0.50 0.43 0.36 0.29 0.21 0.14 0.07 0.95 0.92 0.90 0.89 0.89 0.88 0.87 0.86 0.86 0.85 0.85 0.85
0.50 0.42 0.33 0.25 0.17 0.08 0.91 0.87 0.84 0.82 0.81 0.80 0.79 0.77 0.76 0.75 0.75 0.75
0.50 0.40 0.30 0.20 0.10 0.87 0.81 0.77 0.75 0.73 0.71 0.70 0.67 0.66 0.65 0.64 0.63
0.50 0.38 0.25 0.13 0.83 0.75 0.70 0.66 0.64 0.62 0.60 0.56 0.54 0.53 0.52 0.51
0.50 0.33 0.17 0.79 0.69 0.62 0.58 0.55 0.53 0.50 0.45 0.43 0.41 0.40 0.39
0.50 0.25 0.75 0.62 0.55 0.50 0.46 0.44 0.40 0.35 0.32 0.30 0.29 0.28
0.50 0.71 0.56 0.47 0.42 0.37 0.34 0.30 0.24 0.21 0.18 0.17 0.16

gjrsia punuese sipas EC 2

Te trart me prerje T gjrsia punuese mvaret nga dimensionet e trarirt dhe pllaks ,
llojit t ngarkess , hapsirs mes mbshtetsave, kushtet e mbshtetjes dhe armaturs
trthore.

Pr analizen q nuk krkon saktsi t madhe ( p.sh. trari kontinual te ndrtesat ) ,

mund t prvetsohet gjrsia punuese e pllaks n tr gjatsin e hapsirs .

Gjrsia punuese e pllaks te trari simetrik me T prerje mund t llogarohet sipas

shprehjes :
1
beff bw l0 b1 bw b2
5
ndrsa pr trarin skajor ( trari me pllak vetm njren an ) gjrsia punuese llogarohet
me shprehjen :
1
beff bw l0 bi bw (i 1 ose2) ,
10

distanca mes pikave zero t momenteve (l0) mund t caktohet n baz t figurs s m
poshtme , ku duhet t plotsohen kto kushte:
- gjatsia e lshimit t trarit t jet m e vogl se gjysma e hapsirs s par
pran lshimit.
- mardhnja e hapsirave njra pran tjetrs t jet mes 1 dhe 1.5 .

100
 ELEMENTET Q PUNOJN N SHTYPJE QENDRORE

Elementet q punojn n shtypje qendrore konsiderohen , elementet n t cilt

forca normale (qendrore) vepron n qendren e gravitetit t prerjes s idealizuar.
Elementet q punojn n shtypje qendrore jan :
- Shtyllat me b < 4h t ramave dhe konstruksioneve skeletore ,
- Shufrat e shtypura t mbushjes s kapriates prkatsisht shufrat e
shtypura t kapriats me forca q veprojn n nyje t kapriats.
- Muret e mbshtetura n mnyr t vazhduar me b 4h .
Elementet q punojn n shtypje qendrore mund t ken forma t ndryshme t

prerjes trthore , n mvarshmri nga qshtja konstruktive dhe funksionale. Format

m t shpeshta t prerjes trthore jan: drejtkndshe , katrore, rrethore, poligonale si
m t thjeshta dhe m t prshtatshme nga prkulshmria . Te mnyra montazhe e
ndrtimit elementet mund t ken prerjen trthore n formt T, I etj.
Dimensionet minimale t elementeve q punojn n shtypje qendrore mvaret
nga ndikimet e prkulshmris gjatsore , mundsia e drejt e vuarjes s betonit n vepr
dhe konstruimi i armaturs .
Dimensioni minimal i prerjes s plot t shtylls q betonohet n vend sht
20cm, ndersa ai montazh 14 cm.
Muret t cilat jan t lidhura me konstruksion meskator kontinual ,
projektohen me trashsi minimale 10cm pr ndrtim n vend, ndersa 8cm pr mur t
parapregaditur n uzin . Nse kontinuiteti i konstruksionit meskator nuk sht arrit ,
trashsia minimale e murit rritet pr 2cm .

Llogarija e elementeve q punojn n shtypje qendrore q nuk jan t

prkulshm 25 -

Para llogaris s elementeve t ngarkuar n shtypje qendrore duhet t caktohet

gjatsia e prkulshmris gjatsore . Duhet t dallohen elementet q skajet i kan t
sigurume nga vendosjet ansore, prej elementeve me lvizje t lira t skajeve.

101
 Fig.1
Prkulshmria gjatsore e elementit caktohet me shprehjen:
l
o
imin
lo gjatsia e epjes
imin rezja minimale e inercis
Kushti i ekuilibrit pr elemntin t ngarkuar n shtypje qendrore pa epje sht pr
gjendjen kufitare sht :
NSd NRd
NSd =
j
G, j N G , j Q N Q ,1 Q 0,i N Q ,i
i 1.

Aftsia kufitare mbajtse (prballuse) te prerjet e betonit t armuar arrihet pr

deformimet e betonit prej c = 2 , pra shfrytzimi i plot i betonit.

fig.2
NRd = Ac c + As s
Ac siprfaqja trthore e prejes.
As siprfaqja e armaturs gjatsore.

ku pr s = 2 , S- 240 dhe S-400 , s = q , ndersa pr armaturen rrjet dhe

armaturen Bi , s = q = s Es = 400 Mpa.
q nderjet n shtypje gjat deformimeve n kufirin e ngjeshmris e cila me
vler apsolute sht e barabart me nderjet n kufirin e rrjedhshmris fyk .

NRd = Ac 0.85fcd + As fyd

Shprehja prfundimtare pr aftsin mbajtse kufitare ka formn :

NRd = Ac 0.85fcd [1+ ]

102
 As f yd
ku - paraqet koeficientin mekanik t armimit.
Ac 0.85 f cd

f ck
fcd = , fck rezistenca e betonit pas 28 dite ,
c
gc =1.5 koeficienti i siguris pr beton ,

f yk
fyd = , fyk rezistenca e elikut n shtypje n kufirin e ngjeshmris
s
gs =1.15 koeficienti i siguris pr elik ,

f yd
, ku r- paraqet koeficientin e armimit.
0.85 f cd

Kur dihet forca q vepron n prerje dhe dimensionet e prerjes trthore dhe
klasa e betonit dhe elikut ather mund t llogarojm siprfaqen e armaturs

N Sd Ac 0.85 f cd
As
f yd
siprfaqja minimale e armaturs gjatsore nuk guxon t jet m e vogl se
N
As min 0.15 Sd , gjegjsisht r= 0.6% nse c = fcd
f yd
e nse nderjet n beton nuk jan t shfrytzuara c < fcd ather lejohet q prqindja
minimale e armimit t jet rmin = 0.3%
Elementet q punojn n shtypje qendrore t armuar me armatur
gjatsore dhe armatur spirale

Prdorimi i armaturs n form spirale pr armimin e elementeve prej betoni

t armuar q punojn n shtypje qendrore bazohet n rezultatet e provave
eksperimentale , t cilat tregojn se shkatrrimi i kampioneve prizmatike prej guri apo
prej betoni vie si pasoj e deformimeve trthore , t shkaktuar si pasoj e veprimit t
ngarkess s jashtme. Kshtu siq kan tregue provat , aftsia mbajtse e mostres mund
t rritet shum , n qoft se n t gjitha ant do t ushtrojn presion pr t menjanue
deformimin ansor . Kshtu , p,sh. kampionet cilindrike q punojn n shtypje
qendrore , t ndodhur nn veprimin e presionit hidraulik ansor prej 100 at, tregojn
nj rritje t ndishme t aftsis mbajtse si dhe nj rritje t deformimeve plastike pr n
15 % . Kjo bn q armatura e betonit t shfrytzohet si duhet .
Duke u bazuar mbi kto studime eksperimentale autori Considere , propozoj
zvendsimin e presionit ansor me veprimin e stafs n form spiraleje, e cila gjat
veprimit t ngarkess t jashtme n element i kundrvepron zgjerimi ansor
(deformimet trthore ).
Studimet eksperimentale kan tregue se edhe me plasaritjen e shtress
mbrojtse pjesa tjetr e prerjes trthore q prfshihet brenda spirales mbetet e plot e
pashkatrruar dhe vazhdon t punoj ende deri sa armatura spirale t arrij kufirin e
rrjedhshmris. Kjo siprfaqe , e cila quhet edhe siprfaqe e brthames e prerjes

103
trthore prdoret si siprfaqe punuese n prcaktimin e aftsis mbajtse t shtyllave
me stafa spirale.

fig.3

fig.4
Pr t ardhur deri te shprehja e aftsis mbajtse e armaturs spirale parashikojm q n
vend t spiraleve kemi enn e mbyllur cilindrike prej eliku q ka lartsin d=1 dhe
trashsin e mureve d dhe se n en gjindet lngu nn presionin p . Gjithashtu
parashikojm q trashsia e mureve d sht e vogl ndaj diametrit t cilindrit ds , n
kt mnyr forca trheqse e mureve t cilindrit mund t llogaritet me ann e
formuls :

p ds
F ............(1)
2

Fig 5
Ndersa vlera e forcs maksimale mund t pranohet nga muri i cilindrit me lartsi d = 1
dhe trashsi d duke shfrytzue plotsisht elikun .

F = s max As

As = d1

F = dfyd .......................(2)
f yk
s max = f yd ........................(2 )
s

104
 fyk kufiri i rrjedhjes s elikut
As siprfaqja e prerjes trthore t murit t cilindrit n lartsi d = 1.
Me barazimin e shprehjeve 1 dhe 2 fitojm shprehjen pr presion
f yd
p 2 .........................(3)
ds
nga kushti i ekuilibrit fitojm
f yd d s2 d
N o p As 2 s f yd .................(4)
ds 4 2
f yd
N o As/ d s
2

Fenomenin e ngjajshm sht edhe n shtylla me armatur spirale sikurse edhe

te ena cilindrike prej eliku t mbushur me lng nn presion , me dallim q betoni
frkimin t brendshm dhe nga veprimi i forcs N do t paraqitet deformimi gjatsor
c. Pr kto shkaqe presioni radial trthor n beton do t jet shum m i vogl dhe do
t ket vlern c pr kt arsye presioni radial n beton do t jet m i vogl me
vler p . Ku sht koeficient i Poasonit ( Poisson-it). ( 0.25 ).

Fig.6
s- hapi i spirales
Aos siprfaqja e prerjes trthore t spirales,
Relacioni pr trashsin e murit t cilindrit sht
Ao
s .........................(5)
s
d- trashsia fiktive e murit t cilindrit me shndrrimin e spirales n cilindr.
Nse n shprehjen (4) vendosim shprehjen (5) ather fitojm:
d s Aso
No f yd ..............(6)
2 s

siprfaqja e armaturs spirale do t jet:

Aso
As d s ..............(7)
s
pas zavendsimit n (6) do t kemi :
1
Ns As f yd ..................(8)
2

105
n rast se prvetsohet se n zonn e deformimeve t mdha t betonit q paraqitet para
momentit t shkatrrimit t prerjes pr koeficientin e Poasonit = 0.25 do t kemi :

Ns = 2Asfyd ................................(9)

Nga barazimet q fitohen nga kushti i ekuilibrit mes forcave t jashtme dhe t
brendshme duke marur parasysh edhe ndikimin e spirales n aftsin mbajtse kemi :

NSd = NRd

NSd =
j
G, j N G , j Q N Q ,1 Q 0,i N Q ,i
i 1.

NRd = Nc +Nsl + Ns = Acs0.85fcd+ Asl fyd +2Asfyd

Asl f yd' A f yd
N Rd Ac 0.85 f cd 1 2 s
Ac 0.85 f cd Ac 0.85 f cd
A A f yd' f yd
o sl , s s , k o , ks
Ac Ac 0.85 f cd 0.85 f cd

N Rd Ac 0.85 f cd 1 0 k 0 2 s k s

fyd kufiri llogarits i ngjeshjes s armatures gjatsore

Acs siprfaqja mbrenda spirales,
ro koeficienti i armimit pr armatur gjatsore i cili sillet n kufijt
0.6% o 3%
rs koeficienti i armimit pr armatur spirale i cili sillet s ( 2 3) o
As siprfaqja e armaturs s spirales pr njisin e lartsis,
Aos siprfaqja e armaturs s spirales .

Sipas normave DIN koeficienti i siguris pr kto elemente sht 3 ,prandaj forca e
lejuar q mund t veproi n prerje sht :
N N Rd
3
Elementet e armuar me armatur spirale nga pikpamja e hargjimit t armaturs
dhe betonit jan m ekonomike se ato me stafa t zakonshme , pasi q pr t njejtat
ngarkesa t jashtme kan prerje trthore m t vogl , por pr shkak t vshtrsive t
mdha t zbatimit ato prdoren rrall, vetm ather kur kemi ngarkesa t mdha apo
kur krkojn rrethanat arkitektonike . Zakonisht kto elemente i takojm me prerje
trthore rrethore ose shumkndshe. Armatura spirale vendoset n siprfaqen e
jashtme t armaturs gjatsore.
Distanca e armaturave gjatsore duhet t sillet 12-15 cm , diametri minimal i
armaturs spirale sht 6mm ndersa ai maksimal 16mm por jo m i vogl se 0.25 e
max.
Elementet e armuara me armatur spirale mund t llogarohen si t tilla n rast
se punojn n shtypje qendrore dhe i 50 .
Elementet me armatur spirale punohen prej betoni t klass CB 16/20 dhe
diameter t prerjes trthore t shtylls D 20 cm.

106
 Konstruimi dhe armimi i shtyllave

Diametri minimal e armaturave gjatsore te shtyllat duhet t jet 12mm,

ndersa te muret 8mm. Nse muret armohen me armatur rrjet ather diametri
minimal i armaturs gjatsore duhet t jet 5mm .
Distanca maksimale mes armaturave gjatsore nuk guxon t kaloj vlern
40cm.
Sasia minimale e armaturave gjatsore te shtyllat sht :

0.6 Acnev

As min N Sd
0.15
f
yd
Te shtyllat dhe muret ku nderjet nuk jan t shfrytzuara koeficienti i armimit
nuk guxon t jet m i vogl se 0.3 % t prerjes s vrtet t betonit.
As min 0.003 Ac vert .
Koeficienti maksimal i armimit t shufrave gjatsore te shtyllat dhe muret
sht 6% , ndersa te vazhdimet 8%.
As max 0.06 Ac vert . gjegjsisht te vazh dim et
As max 0.08 Ac vert .
Diametri i stafave nuk guxon t jet m i vogl se 6mm, gjegjsisht jo m i
vogl se 0.25max .
Distanca mes stafave duhet t jet :
12min

s dim ensioni min imal i shtylles
30cm

kjo distanc e stafave zvoglohet pr 0.6 pr :
- prerjet q gjinden mbi dhe nn tra apo pllak , n gjatsi t dimensionit
maksimal t shtylls.
- prerjet n afrsi t vazhdimeve t armaturs nse max sht m e madhe
se 14mm.

Te zonat seizmike
prdoren stafat dyfishe (n ann m t shkurt) t lakuara n skaje nn kndin 145o
dhe gjatsi 10s .
Gjatsia e inkastrimit t shufrave gjatsore lbnet duhet t matet prej distancs
kb prej tehut t trarit.
kb = 10 pr DC H (duktiliteti i lart)
kb = 5 pr DC M (duktiliteti i mesm)
kb = 0 pr DC L (duktiliteti i ult)

107
 fig7

Distanca e stafave te pjesa e vazhduar e armaturave gjatsore nuk guxojn t kalojn

vleren

b

s 4
10cm b- dimensioni minimal i prerjes trthore

ndersa siprfaqja e armatures trthore llogarohet sipas shprehjes:

f yd
A st s
5 f wd
fyd kufiri llogarits i rrjedhjes s armatures gjatsore
fwd kufiri llogarits i rrjedhjes s armatures trthore
- diametri i armaturs gjatsore q vazhdohet n cm.
Zona n shtypje n distancn lcr n dy ant e shtyllave duhet t trajtohet sikurse zon
l cr
kritike ( duktilitet lokal) , nse < 3 , ather tr lartsia e shtylls duhet t
hc
trajtohet si zon kritike dhe ashtu duhet t armohet.
hc - sht dimensioni maksimal i prerjes trthore.
N munges t dhnave t sakta, pr gjatsin e zons kritike mund t shrbemi me
1.5hc

shprehjen l cr max l cl / 5 lcl gjatsia e shtylls, pr DC H (duktiliteti i
60cm

lart)

1.5hc

lcr maxlcl / 6 lcl gjatsia e shtylls, pr DC M (duktiliteti i mesm)
45cm

108
 hc

lcr maxlcl / 6 lcl gjatsia e shtylls, pr DC L (duktiliteti i ult)
45cm

ndersa n kt gjatsi kritike duhet t plotsohen kushtet minimale :
f yd
a) A st 0.4 max , pr DC H (duktiliteti i lart)
f wd
max f yd
A st 0.35 , pr DC M (duktiliteti i mesm)
f wd
b)nse distanca mes stafave nuk sht m e madhe se :
b
4

s min10cm pr DC H (duktiliteti i lart)
5


b
3

s min15cm pr DC M (duktiliteti i mesm)
7


b
2

s min20cm pr DC L (duktiliteti i ult)
9


b- dimensioni minimal i prerjes trthore.
30cm per DC " H "

b 25cm per DC " M "
20cm per DC " L"

c) pr stafat shumfishe
s 15cm , pr DC H (duktiliteti i lart)
s 20cm , pr DC M (duktiliteti i mesm)
s 25cm , pr DC L (duktiliteti i ult)
Koeficienti i tan i armaturs gjatsore r nuk guxon t jet m i vogl se 0.01 , dhe m
i madh se 0.04.
Te zonat seizmike vazhdimet e armaturs bhen vetm n etazh ndrsa gjysma
tjetr sht pa ndrprerje , e nse ka nderprerje vazhdimi bhet me saldim.

Vazhdimi te shtyllat bhet pa ganxha.

109
Te shtyllat me prerje drejtkndshe me m tepr se 4 shufra nevojiten stafa plotsuese
q pengojn vendosjen horizontale t shufrave .

Nse armatura gjatsore sht 20mm vazhdimi bhet me saldim.

Fig 8
Nse shtyllat kan prerje t ndryshme , n vendin e kryqzimit t stafave nse nuk ka
nevoj pr armatur kryesore prvetsohet armatur montazhe 6,8 ose 10 mm.
Armimi kryhet si shihet n figur.

Fig.9
Nse shtyllat jan shum t armuara , mund t bhet grupimi i tyre n knde t
shtyllave dhe ate nga dy tri ose katr shufra . Vazhdimi i ktyre armaturave duhet t
bhet me an t saldimit .

Te shtyllat me armatur spirale , hapi i spirales nuk guxon t jet m shum se 1/5 t
diametrit t brthames s betonit si dhe m shum se 8cm, dhe jo m pak se 3cm.

Kur bhet vazhdimi i spirales bhet n perimetr t shtylls duke br dyfishimin m

s paku 30 diametra t spirales , ndersa fundet e spirals n gjatsi 20 hyn thell n
beton.

Numri i shufrave gjatsore te shtyllat rrethore qofshin t rndomta apo me spirale

nuk guxon t jet m i vogl se 6.

110
 Fig.10
Nse prerjet e shtyllave t dy etazheve njeri pas tjetrit kan dimensione t ndryshme ,
armatura mund t vazhdohet me lakimin e armaturs prej shtylls s poshtme n at
t siprme . Ramja e lakimit t armaturs nuk guxon t jet m shum se 1:6 , Nse
ndryshimi i dimensioneve t shtyllave sht i madh , vazhdimi bhet me vendosjen e
armaturs s veant pr vazhdim.
Te muret e ngarkuara , pr mbajtjen e armaturs vertikale n pozitn e
projektuar , prdoren shufrat horizontale me t cilat lidhin mes veti t dy rrjetat e
armaturave .
Numri i lidhjeve n 1m2 t murit nuk guxon t jet m pak se 4.
Kto lidhje nuk jan t detyruara nse diametri i armaturs gjatsore sht m
s paku 12mm , nse shtresa mbrojtse e betonit sht dyfishi i diametrit t
armaturs gjatsore, gjegjsisht nse armatura kryesore sht mbrenda armaturs
shprndarse .
Nse skajet e murit jan t lir shufrat gjatsore sigurohen me ann e stafave.

Fig.11

Armatura vertikale minimale n muret t ngarkuar n rrafshin e tij sht

0.004Ac, ndersa vlera maksimale sht 0.04Ac, dhe vendoset n dy ant.
Distanca maksimale e armaturs horizontale nuk guxon t jet mbi 30cm, a
diametri i shufrave nuk guxon t jet m i vogl se t diametrit maksimal t
armaturs vertikale.
Muret q prcjellin forcn seizmike n tok, sipas Normave pr ndrtimin n
zonat seizmike. N skajet e mureve armatura grupohet n gjatsi 1/10 e ans s murit.

111
Armatura n skajet e murit nuk guxon t jet m i vogl se 0.15% t prerjes s murit.
Pjesa e mbrendshme e murit armohet me 0.15% t prerjes s murit. Armatura
vertikale nuk guxon t jet m e vogl se 0.45% t prerjes horizontale t murit. Kjo
rregull vlen pr muret te cilt rapori lartsi me gjrsi nuk sht m vogl se 2 dhe
trashsin e murit jo m t vogl se 15 cm . Muret te t cilt rapori sht m i vogl se
2 , armohet me armatur vertikale dhe horizontale e cila duhet t jet m e madhe se
0.25% t prerjes trthore t murit dhe shprndahet njitrajtsisht.
Sipas normave EC-8 kemi :
- trashsia minimale e murit duhet t jet :

15cm

h
bwo h lartsia e katit
20
l
q 60 q vlera e faktorit te sjelljes
l- gjatsia e murit.
Shufrat horizontale me diametr (h) duhet t jen :

8mm

h bwo
8
A
h h sh 0.002
bwo
20h apo 20cm per DC " H "
sh
25h apo 25cm per DC" M "
Shufrat vertikale me diametr (v) duhet t jen :

8mm

v bwo
8
A
v v sv 0.002
bwo
20v apo 20cm per DC " H "
sv
25v apo 25cm per DC" M "
112
 s - hapi i armaturave

ELEMENTET Q PUNOJN N TRHEQJE QENDRORE

Elementet e trhequra nuk jan m par t prcaktuara q t punohen prej betoni t

armuar , mirpo pr shkak t natyrs t sistemit konstruktiv prdoren te konstruksionet
prej betoni t armuar . Kto elemente jan n rend t par t prcaktuara pr
konstruksionet e paranderura.
Elementet e trhequra prdoren te :
1. N godinari dhe ura si elemente t harkut me tirant , ku tiranti dhe varsja jan
elemente t ngarkuara n trheqje qndrore ( fig 1).

Fig. 1 a,b

Varset jan elemente q mbajn ngarkesen prej tirantit qoft peshn vetiake , nse te
harku me tirant mbulesa e kulmit gjindet n rrafshin e harkut , apo tr peshn prej
tirantit dhe mbuless s kulmit nse mbulesa e kulmit gjindet n rrafshin e tirantit.
Te elementet e trhequra pamvarsisht se forca vepron n mnyr qendrore apo
ekscentrike , por kusht sht q ajo t veproi mes armaturave n prerje , forcn e
gjithmbarshme n prerje e pranon vetm armatura.
Armatura te elementet e trhequra punohet prej profileve t holla dhe inkastrohet
m s shpeshti me lakim n gjysm valor ( fig. 1-b).
2. N godinari dhe ura punohen harqet me tirant si trar pr shtangim , prandej tiranti
sht i ngarkuar prveq forcs trheqse dhe momentin prkuls gjegjs . Harku si
element konstruktiv i holl pranon vetm forcat normale n shtypje (fig.2).

Fig. 2

3. Brezi i shufrave t trhequra dhe shufrat e trhequra te mbushja e kapriates prej

betoni t armuar t ngarkuar kryesisht nga forcat trheqse , me moment t vogl t

113
 prkuljes i cili shkaktohet nga vendosja t nyjeve t kapriates , si dhe nga pesha
vetiake e shufrave( fig.3).

Fig. 3

4. N godinari kupollat sferike si elemente t kulmit apo si mbules e rezervarit

cilindrik jan t lidhur me unaz e cila pranon forcat trheqse prej kupolls sferike
(fig.4).

Fig. 4

5. Te objektet hidroteknike cilindri si element i rezervuarit n dhe rezervuaret n kull

sht nn ndikimin e presionit t ujit q shkakton forcat trheqse (fig.5).

Fig. 5a,b
Te elementet e betonit t armuar t ngarkuar me forc qndrore n trheqje dallojm dy
raste:

I) Monoliteti i betonit nuk sht me randsi dhe n te lejohen t plasurat n

beton.

114
 ()
N kt rast forcn trheqse N sd e pranon vetm armatura :
()
N sd =
j
G, j N G , j Q N Q ,1 Q 0,i N Q ,i
i 1.

()
N f yk
As sd , f yd , s 1,15
f yd s

Prerja trthore e elementit q punon n trheqje formohet nga nevoja e puns

t prbashkt t armaturs n prerje ; pr kt duhet t plotsohen rregullat pr betonim
normal dhe vazhdimin e armaturs.
Armatura shprndahet ashtu q qendra e armaturs gjatsore prputhet me
qendren e forcs trheqse .

Fig. 6

Distanca e pastrt horizontale mes shufrave pr elementin horizontal apo t

pjert me kndin 40o ndaj horizontales duhet t jet c1 = 5 cm , gjegjsisht sa
diametri i gjylpres s prvibratorit t rritur pr 0.5cm , pr shkak t ngjeshjes s
betonit n vepr me prvibrator.
Distanca mes rendeve t shufrave sht c'1= 0 apo 3 cm . Distanca vertikale
mes shufrave , nse numri i rendeve sht i vogl , nuk sht e domosdoshme t
sigurohet . Pr shkak t bashkpunimit m t mir beton-elik rekomandohet sigurimi
i distancs vertikale minimum c'1= 3cm gjegjsisht F.
Dimensionet e elementit fitohen :
b = 2 ( c + Fs ) + n F + ( n - 1 ) c1
h = 2 ( c + Fs ) + m F + ( m - 1 ) c'1
n - numri i shufrave n nj rend
m - numri i rendeve

Armatura e tirantit prveq stafave t cilat vendosen n distanca t caktuara

sikurse elementt e shtypur, ka edhe armaruren n form t krahnit e cila ka pr detyr
ta mbajn n pozit t projektuar armaturen n prerje . Kjo armatur punohet prej
profilit m t holl F 5 ose F 6 mm dhe vendoset n distanca 1 deri 2m n mvarshmri
t diametrit t armaturs kryesore.
Tiranti ka prqindje e lart t armimit n prerje . Betoni te kta element
mundson armaturs pun t prbashkt dhe monolitizim e veprimit t gjitha shufrave
t armaturs n prerje.
Me qllim q t pengohen plasaritjet t mdha n beton te elementi me
prqindje t lart t armimit , si sht tiranti , punohet me betonim n faza , ku n
fazn e par betonohen elementet pa shtres mbrojtse . Faza e dyt e betonimit bhet
m von pasi q betoni i fazs s par sht ngurtsue , ndersa elementi ngarkohet
artificialisht me forc maksimale t llogaruar. Me fazn e dyt t betonimit formohet
shtresa mbrojtse e betonit e cila nn veprimin e forcs trheqse maksimale mbetet pa

115
plasaritje . Shtresa mbrojtse duhet t punohet me trashsi minimale 5 cm , prandaj
sht e nevojshme q kjo shtres t armohet me nj rrjet t telit t holl q njihet
me emrin rabic .

Fig. 7

II) Duhet pas kujdes n monolitetin afatgjat t betonit, n kt rast nuk

lejohen t plasurat n beton.
Pr dimensionimin e elementeve t objekteve hidroteknike dhe objekte
t ngjajshme ku krkohet kompaktsia e elementeve gjegjsisht nuk lejohen
paraqitja e plasaritjeve , llogaria e elementeve t tilla bhet sipas fazs s par
ku betoni dhe armatura pranon forcen trheqse.

Pr kt duhet t aplikohet analiza e dyfisht:

a. Sypozohet q betoni sht plasarit , mirpo konstruksioni sht i

qndrueshm (mnyra e par );
b. Krkohet siprfaqja e nevojshme e betonit nga kushti q t mos
vie te paraqitja e plasaritjeve n beton ;

As f yd Ac f ct ,m As s
N ()
F
(+)
N forca trheqse ,
fct,m- rezistenca mesatare trheqse e betonit,
f
f yd yk , s 1,15 ,
s
s nderjet e vrteta n armatur ,
F koeficienti i siguris pr veprim (G = 1.35, Q = 1.5),
- koeficienti i sigurimit q mos t paraqiten t plasurat, i cili ka
kuptimin e koeficientit global dhe sillet prej 1.2 deri 1.5 n mvarshmri nga
konstruksioni .
Nderjet e vrteta n armatur s gjinden nga kushti q deformimet e
betonit c dhe t elikut s n momentin e paraqitjes s plasaritjeve sht i njejt
(kushti i monolititetit).
Sipas prvojs rreziku nga paraqitja e plasaritjeve n beton sht kur
deformimet e betonit arrin vlern c 0.0001, prej nga llogarohen nderjet n
armatur:
c = s
s = Es s = 200000 0.0001 = 20 N/mm2
nga shprehja e m parshme fitohet :
A f yd 20
Acnev s
f ct ,m F

116
 Trheqja jashtqendrore (jashtqendersia e vogl)

E tr prerja punon n trheqje , ndersa forca N(+) , vepron mbrenda

armaturave t prerjes trthore domethan
h
e d1
2

Fig 8

Forcen e tan trheqse e pranon armatura A s1 dhe As2 sepse betoni nuk miret
parasysh n pranimin e nderjeve trheqse.
As = As1 + As2
()
N f yk
As sd , f yd , s 1,15
f yd s
Armatura n prerje vendoset ashtu q qendra e armaturs As prputhet me
pozitn e forcs N(+) n prerje. N kt rast armatura As1 dhe As2 n distanc e1 dhe e2
prej forcs N(+) llogaritet me shprehjen :

e1 N () e
As1 As sd 1 - armatura posht ;
e1 e2 f yd e1 e2

e2 N () e
As 2 As sd 2 - armatura lart ,
e1 e2 f yd e1 e2
Elementet me trheqje jashqendrore jashqendersia e vogl , si q jan tirantt
e harqeve , dhe brezi i trhequr i kapriates , jan nn ndikimin e momentit t
prkuljes Msd ku ekscentriciteti sht :
M sd
e ,
N sd( )

117
 Fig. 9
Te elementet te t cilt gjat aksit t mbajtsit momenti ndrron shenjn , armohet me
armatur konstante As1 gjat tr mbajtsit n dy zonat .
Me ndryshim t armaturs As1 = As2 = ..........mbulojn zonat me moment
alternativ
Msd0 = N(+)sd e ku sht :
A 2 As 2
As1 As 2 .... s ,
n
ku sht n- numri i vendeve t lakimit t armaturs nga zona e poshtme n zonn e
siprme , majtas apo djathtas nga mbshtetsi.
N fig. 9 sht tregue skema e armimit t elementit t trhequr me moment
alternativ.
Siprfaqja minimale e armaturs te elementet e prkulur
Thyrja e prerjes me armim t dobt ndodh n moment , pr mos me ardh te
nj thyrje e till duhet q prerja t armohet me armatur minimale.
Sasia e armaturs n zonn e trhequr duhet t jet e till q t pranojn forcn
trheqse t ciln para plasaritjeve i pranon zona trheqse e betonit.

Ai kusht sht :

As1,minfykz fct,mWct

Wct momenti rezistues i prerjes s betonit

fct,m rezistenca mesatare trheqse e betonit

Pr prerje drejtkndshe kemi :

z 0.9 d - krahu i forcave t brendshme

b h 2 b1.1d
2
Wct = 0.2b d 2 - momenti rezistues
6 6

Rezistenca trheqse e betonit prafersisht sht :

fct = 0.1 fck , prej nga fitohet :

As1,minfyk0.9d = 0.1 fck0.2bd2 , prej nga rrjedh s ekoeficienti minimal i

armimit sht :
As1 min 0.1 0.2 f ck f
1,min 0.022 ck
bd 0.9 f yk f yk

N mvarshmri t llojit t elikut dhe klases s betonit n tabel sht dhn prqindja
minimale e armimit.

fyk (N/mm2) 240 360 400 500

C (N/mm2)
30/37 0.275 0.183 0.165 0.132
50/60 0.458 0.306 0.275 0.220

EC-2 siprfaqen minimale t armaturs e cakton n baz t shprehjes ;

118
As1,min 0.6btd/fyk 0.0015btd (fyk n N/mm2)

bt gjrsia mesatare e zons s trhequr

Gjithashtu EC-2 cakton edhe siprfaqen maksimale t armaturs n prerje me ann e

shprehjes :

As1,max = 0.04 Ac ,

Ac - siprfaqja e prerjes trthore t betonit.

Rregullorja BAB 87 parasheh 0.25% pr eliqet me

fyk< 400 N /mm2 dhe 0.20% pr eliqet me fyk 400 N /mm2

siperfaqja maksimale caktohet librit te Ivkoviqit faqe 16

ELEMENTET PREJ BETONI T ARMUAR Q PUNOJN N

SHTYPJE JASHTQENDRORE

Fenomenin e shtypjes jashtqendore e takojm n ato elemente ku forca e

jashtme shtypse gjatsore nuk vepron gjat qendrs s gravitetit t elementit , por
gjat nj boshti t tij me nj fare jashtqndrsie e o (fig.1.a) . Nga statika e dim se
skema (1.a) sht e barabart me skemn (1.b) pasi efekti i t dy forcave N, t
vendosura n qendrn e gravitetit me kahje t kundrt, sht baraz me zero.

Fig.1.1

Nga figura 1.1 duket qart se efekti i forces me jashtqendrsi e o sht i

barabart me efektin e ksaj force N t vendosur n qendrn e gravitetit t elementit t
elementit (fig.1.1.c) plus efektin e momentit t prkuljes M = N . eo (fig.1.1.d). Pra,
prfundimisht elementi ndodhet n kushte pune n shtypje me prkulje.
N elementet prej betoni t armuar m t prhapura q punojn n shtypje
jashtqendrore hyjn shtyllat e godinave industriale me nj ose m shum hapsir
drite, shtyllat e konstruksioneve t ramave n godinat industriale apo qytetare, harqet
etj.
N praktikn e ndrtimeve, elementet q punojn n shtypje jashtqendrore
projektohen zakonisht me prerje trthore katrkndshe kndrejt me lartsi h n
drejtim t veprimit t momentit prkuls me qllim q si pasoj e shtangsis m t
madhe t rritet aftsia mbajtse e elementit. Por nuk prjashtohet rasti kur ato mund t
projektohen edhe n form T je apo

119
I je.
Prerja trthore drejtkndshe rekomandohet t meret me raport brinjsh h/b = 1.53
si
raport m ekonomik . Lartsia h e prejes deri n 80cm rrumbullaksohet si shumfish i
5-ss, ndersa pr lartsin m t madhe se 80cm rrumbullaksohet si shumfish i 10-ts.
Pr sa i prket gjrsis b ajo meret si shumfish i 5-ss .

Llogaria e elementeve q punojn n shtypje jashtqendrore

Pr studimin e elementeve prej betoni t armuar q punojn n shtypje

jashtqndrore jan eksperimentuar deri n shkatrrimin e tyre shum kampione
prizmatike prej betoni t armuar me eliqe t markave t ndryshme, me prqindje t
armimit t ndryshme, si dhe me jashtqendrsi eo dhe me force normale N t
ndryshme. Eksperimentet kan treguar se karakteri i shkatrrimit t shtylls varet n
nj shkall t ndjeshme nga prqindja e armimit t zones s trhequr dhe shtypur dhe
nga madhsia e jashtqendrsis me t ciln vepron forca shtypse. Kshtu pr shtylla
me jashtqendrsi t madhe karakteri i shkatrrimit t elementit sht i ngjajshm me
at t elementeve prej betoni t armuar q punojn n prkulje, ku aftsia mbajtse
varet kryesisht nga aftsia mbajtse e armatures s trhequr, ndrsa pr shtyllat q
ndodhen n kushte pune me jashtqendrsi t vogl karakteri i puns s shtylls sht
i ngjajshm me at t shtyllave q punojn n shtypje qendrore dhe aftsia mbajtse e
tyre varet kryesisht nga rezistenca e betonit.
N varsi t gjendjes s brendshme t nderur dallojm dy raste t shtypjes
jashtqendrore:

a) Rasti i jashtqendrsis t madhe ( x < h )

b) Rasti i jashtqendrsis s vogl ( x h )

a) Rasti i jashtqendrsis t madhe ( x < h )

Te rasti i jashtqendrsis s madhe prerja trthore punon pjesrisht n trheqje dhe

pjesrisht n shtypje domethan se aksi neutral gjindet brenda prerjes trthore (x < h).
Shkatrrimi i elementit vjen si pasoj e shkatrrimit t zones s trhequr. N
momentin e shkatrrimit nderjet n armaturn e trhequr arrijn vlern kufirin e
rrjedhshmris (fyk), ndrsa betoni n zonn e shtypur arrin kufirin e rezistencs n
shtypje nga prkulja ( fck).
Ktu po e paraqesim gjendjen e brendshme t nderur (fig.1.2) t nj elementi
prej betoni t armuar q punon n shtypje jashtqendrore me jashtqendrsi t madhe
n momentin e shkatrrimit t tij.

120
 fig.1.2.

Nga hipoteza e Bernulit del se lartsia e zons s shtypur sht :

c2
x d kx d
c 2 s1

c2
ku k x
c 2 s1
ndersa deformimet e armaturs s shtypur As2 do t jen :
d
kx 2
s2
x d2
c2 x
k d d2
c2 d k x 2 ,
c2 c2
x kx d kx kx
ku 2 = d2/d

Nga kushti i ekuilibrit t momenteve t forcave t jashtme dhe t brendshme kundrejt

armatures s trhequr As1 kemi :
N 0 N F F F 0 sd c s2 s1

M 0 M F z F (d d
As1 sds c c s2 2 )0
h h
M sds M sd N sd ( d ) M sd N sd ( d 1 ) N sd es
2 2
ku sht :
y x

Fc
y 0
c( y ) b( y ) d y

Fs1 As1 s1 pr s1 s1 E s f yd Fs1 As1 f yd

2
Es = 200000N/mm moduli i elasticitetit t elikut

fyd - kufiri llogarits i rrjedhjes

f yk
f yd ku s 1.15
s
Fs 2 As 2 s 2 pr s 2 s 2 E s q f yd Fs 2 As 2 f yd

Pr kombinim baz t ngarkesave madhsit llogaritse t forcave prerse llogarohen

sipas shprehjes :


G , j N Gk , j Q ,1 N Qk ,1 Q
0,i N Qk ,i
NSd = j i 1
ku jan :
G,j - koeficienti parcial i siguris pr ngarkess s prhershme j,
121
 Q,i - koeficienti parcial i siguris pr cilendo ngarkes t prkohshme i,
Q,1 - koeficienti parcial i siguris pr ngarkesn e prkohshme m t
disfavorshme ,
p - koeficienti parcial i siguris pr veprime nga paranderja,
NGk,j vlera karakteristike e ngarkesave t prhershme,
NQk,1 vlera karakteristike e njrs prej ngarkesave t prkohshme,
NQk,i - vlera karakteristike e ngarkesave tjera t prkohshme,
o,i - koeficient t cilt definojn vlerat reprezentative t ndikimeve t
ndryshueshme e t cilt jan:
o,i pr kombinim t vlerave ,
1 - pr vlera t shpeshta,
2 - pr vlera kuazi- permanente,

- Fc forca e zones s shtypur t betonit;

- Fs1 . forca e t armatures s terhequr As1
- Fs2 . forca e t armatures s shtypur As2
- x latsia e zones s shtypur t betonit;
- z krahu i iftit t forcave t brendshme;
- d1 dhe d2 largsia nga qendra e gravitetit e As1 dhe As2 deri n ann prkatse
t elementit
- h lartsia e prerjes trthore;
- d lartsia statke e prerjes trthore;
- e jashqendrsia e forces s jashtme ndaj qendres rndse t prerjes rrthore.

Prerja drejtkndshe
Pr prerje derjtkndshe b(y) = b = kostant , forca n shtypje e betonit do t jet:
yx

Fc b c ( y ) d y f cd 1 b x 0.85 f cd 1 b x
y 0

ku fcd = fck / c rezistenca pr llogari e betonit

fck rezistenca karekteristike e betonit
c koeficienti i siguris pr beton
koeficient q pr diagramin paraboll +drejtz miret 0.85
1 koeficient plotsues t siprfaqes shtypse t betonit dhe mvaret nga deformimet e
betonit.
pr c 2 1 = c(6- c)/12

3 c 2
pr 2 < c 3.5 1 =
3 c

pr c = 3.5 , 1 = 0.81

122
 Fig.

Poziten e forces n shtypje Fc e definojm me a = x , ku mvaret prej

deformimeve.
8 c
pr c 2 =
4 6 c
c 3 c 4 2
pr 2 < c 3.5 =
2 c 3 c 2
pr c = 3.5 , = 0.416

krahu i forcave t brendshme Fc dhe Fs1 caktohet:

z = d - x = d ( 1 - kx ) = d kz
krahu i forcave t brendshme Fs1 dhe Fs2 caktohet:
zs = d - d2
pas zavendsimit n shprehjen e m parshme fitohet :

N sd 0.85 f cd 1 b x As 2 f yd As1 s1 0
M sds 0.85 f cd 1 k z b d 2 Fs 2 f yd (d d 2 ) 0

N rastin kur prerja sht e armuar me armatur njifishe ather kemi :

M sds 0.85 f cd 1 k z b d 2 0 , MSds = MRds

M Sds
Sds ,
b d 2 f cd

N sd 0.85 f cd 1 b x As1 s1 0 , NSd = NRd

M Sds N
As1 Sd
z s1 s1
nse Sds Rds ,lim Rd ,lim , prerja armohet dyfisht ,

123
Momenti prballues q mund t pranojn prerja pa armatur n zons s shtypur
llogarohet me ann e shprehjes .
M Rds ,lim Rds ,lim b d 2 f cd
Ndryshimi mes momentit prballues dhe atij kufitar t veprimit sht :
M M Sds M Rds ,lim
Armatura e nevojshme do t jet :
M Rds ,lim M N
AS 1 Sd
z lim f yd (d d 2 ) f yd
M
AS 2
(d d 2 ) S 2

lartsia statike e prerjes llogarohet me shprehjen :

M Sds
d kd
b 0.85 f cd
pasi kemi shum t panjohura lartsia statike d e caktojm me ann e iterimeve.
Nse konstruksioni gjindet n zonn e seizmiks , ather prerjet afr
mbshtetsit (shembulli i konstruksionit t ramave) duhet t armohet ashtu q t
plotsohet kushti
As2 > 0.5 As1.
Sipas Leonhard-it prqindja e armimit n zonn e shtypur te prkulja duhet t
jet
2 1% dhe
As2 As1/3 kjo bhet pr shkak t ngjeshjes s betonit
gjegjsisht vuarjes n vepr betonit.

Llogaria e elementeve q punojn n trheqje jashtqendrore rasti i

jashqendersis s madhe
h h
M Sds M Sd N Sd d M Sd N Sd d1
2 2
M Sds N sd
As1
z c s 1 s1

pr Sds Rds ,lim

M M Sds M Rds ,lim
M Rds ,lim Rds ,lim b d 2 f cd
M Rds ,lim M N
AS 1 sd
z lim f yd d d 2 f yd f yd
M
As 2
d d 2 s 2

b) Rasti i jashtqendrsis s vogl ( x h )

124
 Prerja e betonit t armuar , n t ciln vepron forca n shtypje N Sd me
jashtqndersi e , gjindet n gjendje pa t plasura , nse e tr prerje punon n shtypje ,
pra nse
xh
N rastin e prgjithshm diagrami i deformimeve c ka formn e trapezit, vetm pr
rastin
x = h diagrami i deformimeve sht trekandsh ( c1 = 0 ).
Pr prerjen e fardoshme forca n shtypje e betonit caktohet me shprehjen :
y2 y2 y1

Fc F1 Fc 2 c ( y ) b( y ) dy c ( y ) b( y ) dy c ( y ) b( y ) dy
y1 0 0

ndersa pozita e ksaj force ndaj qendres s randimit t prerjes trthore paraqitet me
shprehjen :
1 2
y y1

yd b y y dy c y b y y dy y c1 y1
Fc 0
c y
0

Fig.

Prerja drejtkndshe

Pr prerje derjtkndshe b(y) = b = kostant , forca n shtypje e betonit do t jet:

Fc d f cd b h d 0.85 f cd b h
yd kd h y

ku sht : d
1
189
125 64 c 2 16 c22
kd
40

c 2 2 2

7 125 64 c 2 16 c22
vlen t ceket se c2 sillet n intervalin
2 0 00 c 2 3.5 0 00
te prerjet drejtkndshe e cila sht e ngarkuar me jashtqendersi t vogl , zgjidhja
optimale fitohet nse bhet armimi simetrik.
A
As1 As 2 s , ka n praktik duhet t shfrytzohet.
2

Ekuacionet e ekuilibrit jan :

125
N 0 F c Fs1 Fs 2 N Sd 0
h h
M G 0 Fc y d Fs 2 d 2 Fs1 d1 M Sd 0
2 2
ku d1 = d2 = konstant ; 1 2 d1 / h
h
d h d1 ; d1 h d h
1 1
AS1 AS 2
1 ; 2 ; 1 2 / 2
bh bh
f yd f yd
1 1 ; 2 2 ; 1 2 / 2
f cd f cd
deformimet n armatur do t jen :
d
S1 1 c 2 ; S 2 1 c 2
x x
dhe forcat n armatur :
f yd
Fsi si Asi E S si Asi pr si ; ( i = 1, 2)
Es

f yd
Fsi f yd Asi pr si ; ( i = 1, 2)
Es
dhe forcn Fc , mund ta shprehim me ann e shprehjeve
1 s2
n Sd d s1
2 f yd
1
m Sd d k d s 2 s1
41 f yd
koeficientt pa dimension nSd , dhe msd caktohen nga shprehjet :
N Sd M Sd
nsd ; msd
b h 0.85 f cd b h 0.85 f cd
2

ndersa mardhnja mes ktyre koeficientve paraqitet :

msd e

n sd h

prqindja e armimit sillet 0.8% 3 %

ndersa prqindja minimale sht min = ( 0.81.0) % .

NDERJET KRYESORE TRHEQSE TE ELEMENTET NN

NDIKIMIN E PRKULJES

126
Te mbajtsit vijor , ku prveq momentit prkuls i cili ndrron prgjat mbajtsit
kemi edhe forcat transverzale , plasaritjet n beton mund t ndahen n 3 grupe dhe ate
:

Fig.1

a. Plasaritjet prej ndikimit t momentit prkuls t cilat lindin te zonat e

momenteve m t mdha , ku ndikimi i forcave transverzale sht i
vogl . Si shembull te mbajtsi kontinual q shihet n fig.1 , zona e
cila prfshin pjesn e mesme t hapsirs , ku plasaritjet jan t
shenuara me 1 dhe jan pothuajse vertikale.
b. Plasaritjet t cilat shkaktohen nga ndikimi i madh i momentit prkuls
dhe forcs transverzale n zonn e mbshtetsave t mesm , apo te
fushat e mbajtsve m hapsirave t vogl me veprim t forcs
koncentrike, ku prveq momentit prkuls kemi edhe forcn
transverzale t mdha . Kto plasaritje i shenojm me shenjn 2 dhe
kan pozit t pjert prveq n zonn e ngusht ku ndrron shenjn forca
transverzale.
c. Plasaritjet diagonale t shenuara me 3 paraqiten te mbshtetsit skajor-t
lir ku momenti prkuls sht i vogl ndersa forca transverzale sht
e madhe.

Nderjet kryesore trheqse

Te mbajtsit linear , te t cilt momenti pr gjat aksit t mbajtsit ndrron , paraqitet

edhe forca transverzale ; ato shkaktojn nderjet tangjenciale n rrafshet paralele dhe
normale ndaj aksit t mbajtsit. Nderjet tangjenciale ndikojn n madhsin dhe
drejtimin e nderjeve kryesore , t cilat jan si shkak i veprimit t njikohshm t
nderjeve dhe .

Fig.2
Kushtet e ekuilibrit jan:
dVx = -qxdx
dM x
dMx = Vxdx Vx pas derivimit kem :
dx
2
d M x dV x
qx
dx 2 dx
127
 Fig.3

Te mbajtsit linear afr mbshtetsit prveq nderjeve normale pr gjat aksit t trarit (x)
paraqiten edhe nderjet (y) , prandaj te gjendja e nderjeve n dy drejtime , nderjet
kryesore jan t njohura me an t shprehjes :

1/ 2
x y

x y
2

xy2
2 4
xy yx

fig.4

e njejta paraqitet grafikisht te rrethi i Mohrit.

fig.5
Drejtimi i nderjeve kryesore 1 sht caktue me kndin 1 nga shprehja :
2 xy
tg 21
x y
N afrsi t mbshtetsit nderjet y jan relativisht t vogla n krahasim me nderjet x
. Nderjet y mund t jen t rndsishme te prerjet mbi mbshtets , me ato mund t
fitojm zvoglim t nderjeve kryesore trheqse 2 prej ndikimeve t nderjeve n shtypje
y .

128
Nderjet kryesore m s shpeshti llogarohen pr nderjet y=0 dhe pr nderjet n
shtypje x= c ku madhsia e nderjeve kryesore dhe drejtimi i nderjeve kryesore n
shtypje sht :
2
1/ 2 c c 2
2 4
2
tg 21 ku xy yx
c
Nderjet kryesore n shtypje 1 me vler apsolute jan m t mdha apo t barabart me
nderjet kryesore n trheqje 2 .
N aksin neutral pr c = 0 , nderjet kryesore jan t barabarta me nderjet
tangjenciale.
1 / 2
Drejtimi i nderjeve kryesore n shtypje 1 sht :
tg 21 ; 1 450

Nderjet kryesore trheqse ku c =0 sht n drejtim t diagonales tangjenciale .

45o
2
Vija e cila n do pik t mbajtsit tregon drejtimin e nderjeve kryesore thirret
trajekrorja e nderjeve kryesore .
Pr mbajtsin vijor t ngarkuar me ngarkesa kontinuale konstante ,trajektorja e
nderjeve kryesore sht tregue n figur pr nderjet homogjene pr gjendjen pa t
plasura ( faza e Ir ) .
Ndersa n figurn tjetr kemi gjendjen e nderjeve jo homogjene pr gjendjen
me t plasura n zonn e trhequr t mbajtsit (faza e IIt).

fig.7

Fig.8

Nga shprehjet me t cilat caktohet madhsia dhe drejtimi i nderjeve kryesore

trheqse si dhe trajektoret e treguara t nderjeve kryesore pr mbajtsin linear pa t
plasura dhe rastin me t plasura del :

129
 1. N aksin neutral nderjet kryesore jan t barabart me nderjet tangjenciale ,
ndrsa kndi i drejtimit t nderjeve kryesore shtypse dhe trheqse ndaj
aksit t trarit jan :

1 450 , 2 450
2
2. Pr y = x pr tehun e skajshm t shtypur ku x = c , nderjet kryesore jan
:

1 = c , 2 = 0

3. Nderjet kryesore n shtypje dhe trheqje , nn aksin neutral , pr rastin e

mbajtsve me plasaritje n zonn e trhequr , jan sa nderjet tangjenciale .
1 / 2
kso nderje jan deri n armatur , ndersa drejtimi i tyre sht konstant dhe
kan vlern

1 450 , 2 450
2
pr mbajtsit homogjen pr rastin pa t plasura , nderjet kryesore trheqse
n zonn e trhequr ndrrojn prej 2 t , ndersa nderjet kryesore n
shtypje ndrrojn prej 1 0 si shihet n figur.

fig.9

4. Pr mbajtsin homogjen , pr mbajtsin me plasaritje , nderjet kryesore n

shtypje pranon betoni , ndersa nderjet kryesore n trheqje pranon
armatura.
Kur nderjte kryesore n trheqje 2 n afrsi t mbshtetsit tejkalojn
rezistencn n trheqje t betonit (fct ), paraqiten plasaritjet diagonale q
jan normal n drejtim t trajektores s nderjeve kryesore trheqse . Q
hapjet e plasaritjeve t zvoglohen dhe q t pranon forcn e pjert
trheqse , vendoset armatura n drejtim t nderjeve kryesore trheqse.
Sipas rregullores armatura n tr naltsin e mbajtsit ka pjertsin 450 ,
ndrsa te traret me lartsi m t madhe n knd 600 ndaj aksit mbajts.

5. Armatura pr pranimin e nderjeve kryesore trheqse mund t vendoset n

disa mnyra :
5.1 Pranimin e nderjeve kryesore trheqs bhet me stafat ekzistuese .
5.2 Pranimin e nderjeve kryesore trheqs bhet me stafat ekzistuese dhe
armaturat e lakuara .
NDERJET TANGJENCIALE

Gjendja e par e nderjeve

130
Nderjet tangjenciale caktohen nga kushti i ekuilibrimit t elementit diferencial me
gjatsi diferencilae dx sipas shprehjeve nga rezistenca e materialeve.
V S

I b
S Momenti statik i siprfaqes mbi prerjen ku krkohet nderja tangjenciale ndaj
qendres rndse t prerjes .
I - Momenti i inercis s prerjes ndaj qendres rndse.

Fig.10
Pr prerjen nga betoni i armuar kemi
V S id

I id b
Sid momenti statik ideal i prerjes trthore mbi prerjen ku krkohen nderjet
tangjenciale ndaj qendres rndse t prerjes.
Iid Momenti ideal i inercis ndaj qendres rndse.
I id
N aksin neutral do t jet z - krahu i forcave t brendshme (shtypje dhe
Sid
trheqje), dhe ndikimet tangjenciale do t jen :

V
xy 0
b0 z

Gjendja e dyt e nderjeve

Pr kt gjendje t nderjeve zona e trhequr e betonit del jasht prdorimit (prerja

johomogjene) . Nderjet maksimale tangjenciale llogarohen nga kushti i ekuilibrit t
elementit diferencial me gjatsi dx.

Fig.11
Fc dFc Fc b dx xy
dFc
prej nga fitohet xy
dx b

131
 dM dM
duke prdorur shprehjet e njohura dFc ; dhe V fitojm :
z dx
V
xy 0
bz
Nderjet tangjenciale maksimale pr prerjet trthore :
4 V V
- rrethore xy 0.425 2 r- rrezja e rrethit
3 Ac r
V V
- unazore xy 2 0.64 2 ku Ac - prerja trthore.
Ac rj rm2
Shprndarja e nderjeve tangjenciale n zonn e shtypur i prgjigjet shprndarjes pr
prerje homogjene. Mirpo n zonn e trhequr shprndarja e nderjeve xy sht linear
sepse zona e trhequr sht plasarit dhe nuk mund t pranojn forcat trheqse. Nderjet
tangjenciale i pranon armature me ndihmen e forcave athezionale mes betonit dhe
elikut.

MBAJTSIT ME LARTSI T NDRYSHUAR

N praktik shpesh hasim mbajtsit me vuta vertikale . Prerja n mbshtets rritet pr

t pranue momentin e mbshtetsit apo pr shkak t nderjeve tangjenciale .

fig.12

Shiqojm mbshtetsin e brendshm t mbajtsit kontinual i cili ka vut vertikale

(fig.20) . N distancen x nga mbshtetsi veprojn forcat prerse Mx dhe Vx . Momentit
Mx i reziston qifti i forcave t brendshme Fsx dhe Fcx me krahun mes tyre zx .

Forca e shtypjes Fcx sht e pjert , e cila prcjell konturen e vuts dhe mund t ndahet
n dy komponente Fcxx dhe Fcxy . Komponenta vertikale Fcxy vepron n drejtim t njejt
apo t kundert t forcs Vx dhe ashtu zvoglon apo rrit ate.

132
 V x' Vx Fcxy Vx Fcxx tg x

kur bjm zavendsimin pr vlerat :

M z
Fcxx x ; tg x x tg x
zx dx
fitohet :
M
V x' V x x tg x
dx

Forcat prerse zvoglohen pr shkak t vuts vertikale n prerje nse rritja e vlers
apsolute t momentit prkuls dhe rritja e vuts sht nji shenjshe , si shihet n
fig.20. Nse shtimi nuk sht nji shenjshe , rritent forcat prerse n prerje . Pr
llogarin e nderjeve tangjenciale , forca prerse Vx dhe momentit prkuls Mx miret pr
t njejten skem t ngarkess . Nse vlerat ekstreme pr Vx dhe moment Mx nuk jan
fituar nga e njejta skem e ngarkess , vlerat pr moment miren:
- n pikn A Mx = MGx
- n pikn B Mx = MGx + MQx/2
ku MGx momenti prkuls t shkaktuar nga pesha e prhershme , ndersa MQx nga
ngarkesa shfrytzuese.

Zvoglimin apo rritjen e forcave prerse nga ndikimi i momentit prkuls sht tregue
te shembulli i trarit kontinual me ngarkes kontinuale. (shih fig.13).

Fig.13
Zvoglimi apo rritja e forcave transverzale llogarohen me shprehjen :
M
Vx x tg x
dx
Shembulli te mbajtsi i thjesht me lartsi t ndryshuar dhe ngarkes kontinuale sht
paraqitur n fig.14.

133
 Fig.14

DIMENSIONIMI I ELEMENTVE NGA FORCAT

TRANSVERZALE SIPAS : EC-2
Bazohet n metodn e zgjeruar t MRCHE it e cila parasheh q nj pjes t
forces prerse e prballon betoni n zonn e shtypur dhe armatura gjatsore pas
paraqitjes s plasaritjeve t pjerta (diagonale) n beton , kurse pjesn tjetr t forces
prerse pranon armatura trthore ( kular ose kular me armaturn e kthyer ) ku
pjesmarrja e kularve sht minimum 50 t armatures trthore.

Fig. 15
N fig 1 shihet se armatura fillon t nderet seriozisht pas paraqitjes s
plasaritjeve t pjerta. Vlera Q'b sht prcaktu n baz t dhnave eksperimentale dhe
n rregullat pr beton arme t shum vendeve sht prvetsue si vijon:

1. Q'b = bb0d , b = 0.166fctk - ACI

'
2. Q b = bb0z , b = 0.03fck - DIN
3. Q'b = bb0z , b 3.19 rd - BAB-87
4. Q'b = 2.5rdb0s , rd = 0.25 fctk/ c - CEB-FIP
5. Q'b = VRd1= [rdk(1.2 + 401)+0.15cp]bwd - EC-2

134
 fck/fck,cub 12/15 16/20 20/25 25/30 30/37 35/45 40/50 45/55 50/60
Rd(Mpa) 0.18 0.22 0.26 0.30 0.34 0.37 0.41 0.44 0.48

Me EC-2 sht prcaktue se ngarkesat e njtrajshme n gjatsin (distancn)

d , majtas dhe djathtas nga skajet e mbshtetsit prcillen drejt n mbshtets ,
andaj nuk prfillet n forcn llogaritse transverzale (prerse) t elementit (Vsd)
(fig.16).

Fig.16

Kushti pr prballimin e forces prerse sht :

Vsd VRd

Vsd = (GVG,i + QVQ,i + PVP,i ) forca llogaritse prerse

VRd Forca prballuese nga ndikimi I forcave llogaritse tangenciale (prerse).

Forca (VRd) mund t jet :

VRd1 Forca prballuese nga forcat prerse tek elementet beton arme pa
armature trthore ( kular ose kular + armatura e kthyer).
VRd2 Forca prballuese n shufrat e shtypura t kapriats s MRCHE-it
VRd3 Forca prballuese nga ndikimi i forcave prerse me pjesmarjen e betonit
dhe armatures trthore pas paraqitjes s plasaritjeve n elementet prej betonit t
armuar.
Nga t dhnat (definicionet ) e mparshme del se llogaria trjtohet pr dy raste
:
1. Vsd VRd1 - armatura trthore nuk nevojitet.
2. Vsd > VRd1 - armatura trthore sht e nevojshme.

1. Dimensionimi pr rastin : Vsd VRd1

Forca prballuese n prerje sht dhn me shprehjen :

VRd1= [rdk(1.2 + 401)+0.15cp]bwd ..(1)
ku kemi :
rd = 0.25 fctk/ c , c = 1.5 pr beton
k = ( 1.6-d) > 1 , (d n metra)
k = 1 , n rastet kur n zonn e poshtm sht ndrpre m shum se
50% t armatures gjatsore n fush ( nuk ka kalue 50% t armatures gjatsore mbi
mbshtets).
1 = ASI/bwd < 0.02
ASI Siprfaqja e armatures gjatsore ( trhequr) e cila vazhdohet nga
prerja e shiquar pr vleren e (d+lb,net).

135
 lb,net gjatsia e inkastrimit t shufrs s armatures.
bw - gjrsia minimale e prerjes trthore t elementit beton arme n
zonn e trhequr.
bw,nom = bw 0.5 n , pr mbajtsin e paranderur

Fig. 17

N rast se n afrsi t mbshtetsit ( x 2.5d ) vepron forca koncentrike ( F ) ,

ather lejohet rritja e vlers VRd1 pr koeficientin = 2.5d / x dhe i njejti
merret 1 5
V*Rd1 = VRd1
Kjo rritje sht e pranueshme nse jan marr kto masa konstruktive :
- Formimi i shufrs (harkut) s shtypur prej pikes s veprimit t forces ( F )
deri n mbshtets.
- Inkastrimi i tr armatures s trhequr n gjatsin 2.5d prej mbshtetsit ,
te mbshtetsi e skajshme.
- N mbshtetsat e mesm armatura trheqse duhet vazhduar (prcjell)
n fushn e ardhshme pr vlern 2.5d + lb,net .

Fig. 18
Njkohsisht sht e domosdoshme q t bhet llogaria e forces prballuese
n diagonalen e shtypur t kapriats VRd2 , pa mar parasysh armaturen
trthore pr tangjenciale.
Vsd VRd2
VRd2 = 0.5fcdbwz ..(2),
z 0.9d - krahu i forcave t brendshme
ku kemi :
= 0.7-fck/200 0.5 , koeficienti i cili korigjon nderjet n beton tek shufrat
(diagonalet) shtypse .
fcd nderjet llogaritse t betonit n shtypje.
bw gjsia minimale n zonn e trhequr.
Vlera VRd2 zvoglohet nse n element vepron forca normale shtypse dhe ate :
VRd2,red = 1.67 VRd2(1-cp,eff) VRd2 ..(3)
ku kemi :
cp = ( Nsd - fykAs2/s) /Ac , . s = 1.15
nse vlerat n formulat 1dhe 2 jan m t mdha se Vsd , ather llogarohet
armatura trthore.

136
2. Dimensionimi pr rastin : Vsd > VRd1
Te trart armatura e lakuar mund t prdoret pr pranimin e forcave
tangjenciale vetm n kombinim me kular . Minimum 50% t Vsd duhet t
pranohet me stafa vertikale . Ndrsa armatura e lakuar nuk guxon t ket kndin
m t vogl se 45o .
Elementet me lartsi kostante
Shenjat q shfrytzohen n llogari jan paraqitur n figuren vijuese .

Fig. 19

Siq sht theksuar n fillim pr llogarin e armatures trthore edhe me

EC-2 prdoret kapriata e MRCHE it ,

a. Metoda (analogjia) e MRCHE it pr rastin :

1. Brezi i lart sht parallel me brezin e poshtm.
2. = 450 , 0 ; > 450
3. Vwd gjithnj punojn n trheqje.
4. Shufrat e kapriats n nyje formojn sharniern .
Konstatimet 2 dhe 4 realisht nuk ekzistojn.

Fig. 20
Forcat n shufra kan kto vlera :

Fig. 21

137
Fc,1(O1) = Vsd ( 1+ ctg ); Fc,2(O2) = 2Vsd ( 1+ ctg ); ; Fc,n(On) = nVsd ( 1+ ctg
)
Fs,1(U1) = Vsd ; Fs,2(U2) = Vsd ( 2+ ctg ); ; Fsn(Un) = nVsd [n+(n-1) ctg ],

'
Vw V ' sd 1 Vsd
Vw = (forca n njisi t gjatsis )
c sin z (ctg 1) z (sin cos )

VRd2 = Vsd 2 , Fs = Fs,n Mm/z = Vsd (1-ctg )/2

Mm = Vsd (n-1/2 ) c = Vsd (n-0.5 ) z (1+ctg )

N trajtimin e m tejshm do t prdorim metodn STANDARDE e cila

prfshin kontrollin e aftsis mbajtse n shufrat e shtypura ( diagonales)
Vsd VRd2 dhe llogarin e armatures trthore duke shfrytzue kushtin :

Vsd = VRd3 = Vcd + Vwd

ku vlera Vcd prfshin forcn prballuese n beton dhe ndikuesve t tjer (forca
trheqse n armaturn e zons s trhequr , harku n beton etj. ) , kurse vlera e saj
merret se sht e barabart me (VRd1)
Vcd = VRd1 pa mare parasysh vlerat e nderjeve kryesore
trheqse.
Vcd = VRd1= [rdk(1.2 + 401)+0.15cp]bwd
Shprehjet e nevojshme pr caktimin e aftsis mbajtse t armaturs trthore
jan marun nga analiza e kapriats s MRCHE it:
(= 450, = (450 900 ) > 450 ).
pr stafa :
A
Vwd sw z f yw,d ; 900
s
pr armature t lakuara sht:
A
Vwd sw z f yw ,d 1 cot sin ; ( 900 , > 450 )
sw
s distanca mes kularve
sw distanca mes armaturave t lakuara .

Vrejtje : Kndi = 450 . Metoda klasike e MRCHE it

Forca prballuese n shufrat e shtypura ( t pjerta ) t kapriats llogarohet

sipas formules:

VRd2 = 0.5fcdbw0.9d (1+cot ) ; 0.9d = z

Pr kularet vertikal , ose kularet vertikale n kombinim me shufrat e lakuara , n
llogari mund t merret cot=0, gjegjsisht sin=1 , pra = 900 .

VRd2 = 0.5fcdbwz

138
 900
ndrsa pr 0 , z = 0.9d
45
VRd2 = 0.5fcdbwz (1+cot )

apo pr = 450

VRd2 = fcdbwz

T dhnat ( krkesat ) e mparshme tregojn se ctg 0 , nse armatura

trthore bhet me kular t pjert ose kombinim ( kular t pjert + armatura e kthyer ).

2.b Mnyra e zgjeruar e Mrche it = 450

Fig. 20

Kndi mes diagonals s shtypur dhe boshtit t elementit beton arme

sillet n kto kufij :
0.4 ctg 2.5 kur armatura gjatsore vendoset deri
68.80 21.80 n mbshtets pa nderprerje.

0.5 ctg 2 n rast se armatura gjatsore ndrpritet n

63.40 26.60 fush (zvoglohet kah mbshtetsi ).

Vsd V 1
Vw = sd
c sin sin z (ctg ctg )

Vsd 1 Vsd
VRd2 =
b z ctg ctg sin sin b z sin (ctg ctg )
2

Fs = 0.5 Vsd (ctg ctg ) , vazhdimi i armatures

a1 = 0.5z(ctg ctg ) 0.5z
Fc = - 0.5 Vsd (ctg ctg )

Te kjo mnyr e trajtimit meret n llogari pjesmarja e betonit n pranimin e

forcave prerse prmes kndit t shufrave ( diagonaleve) t shtypura i cili n t

139
shumten e rasteve sht m i vogl se 450. kjo mnyr e llogaris prvetsohet n
rastin kur n element prveq forces prerse (transverzale ) vepron edhe momenti i
prdredhjes.

2.b.1 Pr elementt beton-arme ku si armatura trthore jan prdor

kulart vertikal. Forcat prballuese n diagonalet e shtypura dhe ato t trhequra
kan kto vlera :

VRd2 = bwz fcd (ctg+tg ) ; 450 , = 900

A
VRd 3 Vwd sw z f ywd cot , me kusht q
s
Asw f ywd
0.5 f cd
bw s

2.b.2 Pr elementt beton-arme ku si armatura trthore jan

prvetsue aramtura e kthyer ose kulart e pjert kemi :
cot tan
VR 2 bw z f cd , 900 , 450
1 cot 2

Asw
Vwd VRd 3 z f ywd cot cot sin , me kusht q
s
Asw f ywd 0,5 f cd

bw s 1 cos

Caktimi i siprfaqes minimale t armatures trthore , pr nderje t vogla dhe t

mesme bhet me prvetsimin e vlers maksimale t (ctg), kurse pr vlerat t mdha
t nderjeve tangenciale (prerse) vlera maksimale e ctg ( e cila i prgjigjet vlers
minimale t armatures trthore), mund t caktohet nga barazimi:
Vsd = VRd2 (cot).
Siprfaqja e armaturs trthore caktohet nga barazimi i dyt :
Vsd = VRd3 = Vwd
Vlera e (cot) mund t caktohet edhe nga kushte tjera ( shembull : nga kushti i sasis
minimale t armatures s prgjithshme ).

3. Analiza e forces trheqse n armaturen gjatsore

Nga analiza e kapriats s MRCHE it rrjedh se forca trheqse n brezin

e poshtm sht m e madhe se vlera q i prket prerjes trthore homogjene
( Msd/z) . Njashtu q pas paraqitjes s plasaritjeve, forca n brezin e poshtm
(n armatur) ka kto vlera :

Fs = Msd/z + 0.5Vsd (cot -cot ) . (4)

Si alternative e vlers 0.5Vsd (cot -cot ) e epjurs s forcave

trheqse ( Msd/z) i shtohet vlera :

a1 = 0.5z (cot -cot ) 0.5z

140
 Tek mbajtsit me mbshtets indirekt (mbshtetsat sekundar)
gjithnj duhet t caktohet armatura gjatsore e cila duhet t pranoj forcn trheqse
(Fs) t caktuar me formuln (4).

4. Dimensionimi i elementve me lartsi t ndryshme

Ndryshimi i lartsis statike (d) , z 0.9d , kndeve 0, u dhe p ndryshon
edhe vlera e forcs llogaritse prerse dhe e njejta shprehet sipas formuls :
Vsd = Vod Vccd - Vtd Vpd ..(5)

Fig.21
Vod forca llogaritse tangenciale n prerjen trthore .
Vccd komponenta e forces shtypse , paralele me Vod .
Vtd - komponenta e forces trheqse (Fsd) , paralele me Vod .
Vpd - komponenta e forces pr paranderje , paralele me Vod .

Vccd = ( Msd/z) tg 0
Vtd = ( Msd/z) tg u , nse forca normale vepron n shtypje ather kemi :

Vtd = ( Msd/z-Nsd) tg u
Vpd = Pd sin , ktu dallojm dy raste :

a. p fp0.1k Pd = Pmtp , p =1 ose (0.9)

Pmt forca mesatare nga paranderja pas llogaris s humbjeve.
b. p > fp0.1k , Pd = Pmt
Pmt = APfp0.1k/ s
p nderjet n fytza ( kablla )

5. Aspekte konstruktive t armimit

5.1 Rregullat e armimit
Shprndarja e armaturs gjatsore bhet sipas epjurs s forcave trheqse
( Msd/z) t spostuara n drejtim t boshtit t elementit beton-arme pr vlern :
a1 = 0.5z (cot -cot ) 0.5z

141
 Fig. 22

Inkastrimi i armaturs kryesore bhet sipas skemave :

Fig.23

Gjatsia e inkastrimit t shufrave t kthyera bhet sipas skems :

Fig.24
Inkastrimi llogarohet pr forcn trheqse:
Fs = Vsda1/d + Nsd , ( Nsd pozitive si forc trheqse)
Sasia minimale e armaturs trthore llogarohet me shprehjen :
Asw,min = minsbwsin , = 900 pr stafa
min prqindja minimale e armaturs trthore e cila sht dhn n tabelen vijuese.

Tabela II
fck fyk
S 220 S 400 S 500
C12/15 dhe C20/25 0.0016 0.0009 0.0007
C25/35 dhe C35/45 0.0024 0.0013 0.0011
C40/50 dhe C50/60 0.0030 0.0016 0.0013

142
Distanca ( hapi) maksimale t kularve apo armaturave t lakuara s sht caktue nga
kushtet vijuese :
Tabela III
Rasti Forca llogaritse transverzale Hapi i kularve
Vsd s,max
1 Vsd 0.2 VRd2 0.8d , 30cm
2 VRd2 < Vsd 0.67 VRd2 0.6 d , 30cm
3 Vsd > 0.67 VRd2 0.3d , 20 cm

Distanca maksimale e armaturave t lakuara sht :

Swmax = 0.6d(1+cot)
Distanca trthore e anve t kularit merret:

Sw,max = d ose 80cm pr Vsd 0.2 VRd2

Sw,max = ( sipas tabels (lll) rreshti (2) dhe (3) pr Vsd > 0.2 VRd2

Armatura trthore n pllak prdoret n rastin kur lartsia e saj h > 20cm.
N pllaka t cilat Vsd 1/3 VRd2 armatura trthore mund t jet e prbr vetm nga
shufrat e kthyera nga fusha dhe mbajtsi n distance sw=h.

Fig.25

Lidhja e pllaks me brinj te T prerja

N llogari t aftsis mbajtse n tangjenciale t pllaks mund t trajtohet si sistem i

shufrave t shtypura n kombinim me tirantt t ciln e paraqesin armaturat e
trhequra .

Gjendjen kufitare mbajtse mundet t arrihet n shtypje te shufrat e shtypura apo

trheqje te tirantet t cilt sigurojn lidhjen mes pllaks dhe briut . N lidhjen mes
pllaks dhe briut duhet t sigurohet armatura minimale trthore :
Asf
sf w,min
s f h f sin
Asf armatura ekzistues n pllak.
- kndi i armaturs s pllaks me aksin gjatsor t mbajtsit , zakonisht sht =
900 .
sf distanca mes shufrave t armaturs trthore n drejtim t gjatsis s mbajtsit.

Vlera mesatare e nderjeve tangjenciale gjatsore n kontakt pllaka dhe briu n njisi
gjatsie , e cila duhet t pranohet , caktohet me shprehjen :
Fd
v Sd
av
Fd ndryshimi i forcs gjatsore e cila vepron n prerrje t pllaks n gjatsin av .
av distanca mes piks zero dhe piks maksimale t momenteve.

143
Nse nuk sht br llogaria e sakt duhet t vertetohet se :
v Sd v Rd 2
v Sd v Rd 3
v Rd 2 0,2 f cd h f - paraqet forcn prballuese t shufrave t shtypura t
kapriats.
Asf
v Rd 3 2.5 Rd h f f yd v cd v wd - paraqet forcn prballuse nga
sf
tangjenciale prej betoni dhe armatura.
Nqoftse n prerjen ku M = Mmax pllaka sht n trheqje , ather pjesa
v cd 2.5 Rd h f nuk duhet t miret parasysh n ekuacionin e lartshenuar.

N rastin e kombinimit t nderjeve tangjenciale me prkulje trthore , ather aramtura

trthore Asf llogarohet pr t dy rastet kurse prvetsohet ajo me vler m t madhe.

LLOGARIA E MOSDEPRTIMIT T SHTYLLAVA N PLLAK

Deprtimi i elementeve vertikale n pllak paraqitet n rastet kur ngarkesat e mdha te

elementet vertikal me siprfaqe t vogla prcillen n pllak. N objekte ndrtimore
mund t kemi deprtim te pllakat e rrafshta, themelet pllak, pllaka kpurdh ,

144
meskatoret me ngarkesa koncentrike, urat me sistem pllak si dhe te objektet
industriale.
Kontrolla e aftsis mbajtse n mosdeprtim nuk sht e nevojshme gjithmon t
bhet . Sipas EC-2 ajo bhet n kto raste:

Nse diametri i shtylls rrethore sht m i vogl se 3.5d , ku d sht lartsia
statike e pllaks.

Kur perimetri i prerjes drejtkndshe sht m i vogl se 11d , si dhe raporti
mes brinjve jo m i madh se 2.

Format tjera duhet t prshtaten ashtu q mund t mirren njri prej kritereve t
cekur m lart.

Principet e llogaris q do ti paraqesim tani nuk kan t bjn me rastet kur n afrsi
t shtylls ka forca tjera koncentrike .

Pr rastet kur siprfaqet jan t mdha ku llogaria n mosdeprtim nuk sht e

nevojshme , mirpo n afrsi kemi ngarkesa tjera koncentrike ather ngarkesa kufitare
fitohet me superponimin e ngarkess kufitare t fituar n mosdeprtim dhe ngarkess
kufitare t fituar nga forcat prerse.

Hulumtimet nga kjo lami kan fillue me paraqitjen e meskateve si pllaka t rrafshta
dhe kto hulumtime edhe sot jan aktuale. Pr llogarin n mosdeprtim prshkak t
problemit kompleks nuk ka akoma teori t sakt t llogaris por llogaria bazohet nga t
dhnat e shqyrtimeve eksperimentale.

Shumica e shqyrtimeve n mosdeprtim sht br te pllakat e rrafshta me ngarkes

kontinuale n shtyllat e mesit. Ndrsa shum m pak jan br shqyrtime n
mosdeprtim nga veprimi i njikohshm i forcave vertikale dhe horizontale dhe pr
shtyllat ansore dhe kndore. Pr kto raste EC-2 jep rekomandime apo formen e
llogaris s prafert e cila bazohet nga t dhnat eksperimentale.

N studimet e shum autorve , pr shkak t thjeshtsimit , kan marr sypozimin q pr

ngarkes kontinuale dhe shtyllen e mesit ngarkesa vepron n perimeter t rrethit me dr
0.22l n pikn zero t momentit radial t prkuljes.

Te pllakat e rrafshta n afersi t mbshtetsit ku momenti prkuls vepron n dy

drejtimet ortogonale , forcat transverzale dhe forcave shtypse paraqiten nderjet e
prbra . Llogaria deri m sot bhet ndaras pr do veprim.

145
N baz t eksperimenteve sht vertetue se rezistenca e betonit n mos deprtim t
shtylls pr rastin e veprimit triaksial t nderjeve sht m e madhe n rastin kur
pllaka sht e paranderur, ka sht prfshi n EC- 2 dhe ACI.

Siprfaqja kritike

Aftsia mbajtse paraqitet si rezultat i nderjeve n siprfaqen e konit t conguar i cili

formohet mes shtylls dhe pllaks me nj knd 33.69o .
Llogaria n mos deprtim bhet pr prerjen kritike e cila shtrihet normal n mesin e
siprfaqes s pllaks me lartsi d n nji distance 1.5d gjat tr perimetrit t shtylls .

fig. 2
Varsisht prej pozits s siprfaqes s ngarkuar mund t paraqiten kto raste pr prerje
kritike.
a.) Siprfaqja e ngarkuar e larguar prej zbrasirave n pllak apo prej kunturs s
lire t pllaks .
Korniza e prerjes kritike sht korniz e mbyllur( a,b,c).

fig. 3

Nqoftse siprfaqja e ngarkuar sht e madhe apo e gjat (d ), nderjet e

shkaktuara n deprtim jan koncentruar n knde , ku prerja kritike sht vija

146
e nderprer te kndet. Pr siprfaqen tjetr llogaria bhet pr prerje t ngarkuar
me force transverzale.
N figuren e mparme vlerat pr a1dhe b1 duhet t plotsojn kushtin :
a b

a1 2b dhe b1
5.6d b 2.8d
1
b. ) N rast se siprfaqja kritike n afersi ka vrim , ather perimetri i prerjes
kritike zvoglohet pr pjesn mes tangjentave t trhequr prej qendres s
siprfaqes s ngarkuar.

fig. 4

c. ) Siprfaqja e ngarkuar sht n afersi t briut t lire t pllaks.

fig. 5

Nse siprfaqja e ngarkuar gjindet afr tehut t lire apo e tangon ate , ather
gjat kornizs s pllaks duhet parapa armature shtes si shihet n figure.

fig. 6

147
 Kur t bhet koncepti i konstruksionit, rekomandohet q shtyllat sa m tepr
t largohen prej kornizs s pllaks , me ate letsojn vendosjen e armatures s
pllaks dhe rritet rezistenca n mosdeprtim e pllaks.

fig.7

Kushtet pr aftsin mbajtse t pllaks n mosdepertim t shtylls pa armature

terthore
Sipas EC-2 pllaka nuk ka nevoj t sigurohet me armature trthore nse sht
plotsue kushti :
VSd VRd1
ku kemi :
v
vSd = Sd p - paraqet forcen llogaritse transverzale n njisi t gjatsis t
u
siprfaqes kritike.

vRd1 aftsia mbajtse n deprtim pr njisi t gjatsis t perimetrit t

siprfaqes kritike.

VSd vlera llogaritse e forces normale t elementit .

p koeficienti korrektues i cili merr parasysh ekscentricitetin e forces

normale ndaj siprfaqes kritike .

p=1.0 pr veprim t ngarkesave simetrike

p=1.15 pr shtylla t mesme.
p=1.5 pr shtylla n knde.
p=1.4 pr shtylla afr kornizs

u- perimetri kritik.

Aftsia mbajtse n deprtim t shtylls pa armature trthore do t jet :

vRd1= Rdk(1.2 + 401)d

Rd rezistenca llogaritse pr nderjeve tangjenciale

k = 1.6-d 1.0 ( d vendoset n metra)

148
 1 1x 1 y
- koficient i armimit ( 0.5% 1 1.5% )
1x, 1y koeficientet e armimit t pllaks drejtim t x dhe y
d = (dx+dy) / 2 lartsia statike mesatare pr dy drejtime

Aftsia mbajtse nga mosdeprtimi n pllak rritet nse sht paranderur n dy

drejtime , kt rritje EC-2 sht shprehur perms koeficientit t armimit sipas
shprehjes :
cp
1 1x 1 y 0.015
f yd
ku cp = Npd/ Ac nderjet n shtypje te pllaka
Npd forca llogaritse mesatare paranderse prej dy drejtimeve t zvogluar pr
humbje p = 0.9 .

Llogaria e armaturs pr sigurim nga mosdeprtimi

Nse nuk sht plotsue kushti vSd vRd1 duhet t llogarojm armaturen trthore
e cila siguron mosdeprtimin e shtylls n pllak.
Pr pllak duhet t plotsohet edhe kushti I aftsis mbajtse t shufrave t
shtypura t kapriats
vSd vRd2 = 1.6 vRd1

Nga kushti I aftsis mbajtse t armatures terthore

vSd = vRd3 = vRd1 +ASw fyd sin/ u

prej nga llogarohet siprfaqja e armatures trthore.

ASw = (vSd - vRd1)u /( fyd sin)

- kndi q formon armatura trthore ndaj rrafshit t pllaks

Armatura e llogaritur nuk guxon t jet m e vogl se siprfaqja minimale q e

jep EC-2
ASw,min = w ( Acrit Aload) / sin ,ku sht:

w = 0.6 w,min

w,min prqindja minimale e armimit me armature trthore te trart.

Acrit siprfaqja mes perimetrit kritik
Aload siprfaqja n t cil vepron ngarkesa

Llogaria n mosdeprtim t shtylls n pllak sipas normave amerikene ACI

Pllaka nuk do t jet e nevojshme t armohet me armature trthore nse sht plotsue
kushti :
vSd vc
ku = 0.85 sht koeficient i redukimit t nderjeve n shtypje n beton.
vc = 0.17(1+2/c) f cd d 0.332 f ck d aftsia mbajtse llogaritse n mosdeprtim n
njisi t gjatsis t perimetrit t larguar pr d/2 prej
kornizs s siprfaqes s aplikuar t ngarkess apo prej shtylls (fck n N/mm2) .
c mardhnja mes dimensionit m t madh t shtylls me ate normal n te.
c = b/a ( b>a )

149
Nse pllaka sht e paranderur ather me kto rregullore jipen formula pr rritjen e
aftsis mbajtse.

Nqoftse nuk sht plotsuar kushti

vSd vc , ather duhet llogarit armaturen trthore me ann s
shprehjes :
vSd = ( vc + vs )
ku sht :
vc - aftsia mbajtse llogaritse n mosdeprtim t llogaritur me shprehjen e
msiprme , por nuk mund t jet m e madhe se
0.16 f ck d .

vs
Asw f sin
yk
u

fig.8
u- gjatsia e perimetrit kritik
Llogaria q u prezentue m lart ka t bj pr sigurimin e mosdeprtimit pr shtyllat
e mesme , kurse te shtyllat ansore dhe ato t kndit ku qendra e randimit t siprfaqes
kritike nuk prputhe t me qendren e rndimit t shtylls q dmth. se kemi paraqitjen e
nji momenti me nj jashqendersi e . Sipas rregullave amerikane nj pjes t
momentit prkuls prcillet nga prkulja e pllaks n shtyll .

Pjesa e momentit prkuls i cili prcillet me prkuljen e pllaks do t jet :

1
M Sd 1 M Sd
2 C1
1
3 C2
Gjrsia e fektive e pllaks pr pranimin e ktij momentit sillet prej b+2h deri b+3h.

150
Pjesn tjetr t momentit i cili pranohet nga forca transverzale ekscentrike sht :


1
M Sd 2 1 M sd M Sd
2 C1
1
3 C 2

Ky moment prputhet me at t dhn nga CEB-FIP t 79.

1
M Sd 2 M Sd
C2
1
C1

Vlera e forc prerse n njisi t gjatsis s konturs t prerjes kritike pr rastin kur
vepron forca transverzale dhe momenti prkuls i mbetur do t jet :

v Sd M Sd e AB
vAB,Sd = d
u I1

151
 v Sd M Sd eCD
vCD,Sd = d
u I1
Pr shtyllat e mbrendshme momenti i inercis dhe perimetri kritik do t jet :
d C13 C1 d 3 d C 2 C12
I1
6 6 2
u = 2( a+b+2d)
ndrsa p shtyllat e jashtme kemi :
d C13 C1 d 3
I1 +2C1d g2 + dC2 eAB2
6 6
u = 2( a+ d/2) + + d = 2a+b+2d

Llogaria nga mosdeprtimi i shtylls n pllak sipas DIN dhe BAB-87

Kushti i aftsis mbajtse t pllaks nga mosdeprtimi I shtylls n t pa prdorimin e
armatures trthore sht :
V 2
v max max vb ,lej 1 a d
u 3
Vmax forca maksimale transverzale e cila shkakton deprtimin e shtylls , e llogaruar
pr gjat perimetrit kritik.
u perimetri i kornizs kritike
1 1.3 a I - sht koeficient I cili mvaret prej llojit dhe sasis s armatures n
pllak.
a =1 pr armature t lmuet ( S 240/360)
a =1.3 pr armature t brinjzuar( S 400/500)
a =1.4 pr armature rrjet( S 500/560)
I = 0.5(Ix+ Iy) prqindja e armimit t pllaks ( 0.5% I1.5% )
Nqoftse kushti i mosdeprtimit nuk sht plotsue duhet t llogaritet armatura trthore
pr sigurim nga mosdeprtimi.

0.75Vmax
A Sw
s
s fyk/1.8 nderjet e lejuara n armature

pastaj duhet t kontrollohet edhe nderjet n shtypje

vmax 2bd
2 = 0.45 aI
b nderjet tangjenciale t lejuara pr beton.
Forca maksimale trthore redukohet me factor 0.75 me kt miret parasysh betoni
dhe faktort tjer n mosdeprtim.
Trashsia minimale e pllaks sipas DIN dhe BAB-87 sht 15cm.

Dimensionimi i pllaks mbi shtylla

Pllaka mbi mbshtetsa (shtylla) duhet llogaritur nga ndikimi i momentit prkuls prej
dy drejtimeve.
Nse kto momente jan m t vegjl se vlerat minimale t caktuar me EC-2 ,
gjegjsisht nse nuk sht plotsue kushti

152
mSdx apo mSdy VSd
ather pllakat dimensionohen pr vlerat minimale t momenteve t cilat veprojn n
shiritin t dhn n tabeln e m poshtme.
Pozita e pr mSdx pr mSdy
Shtylls Pjesa e Pjesa e Pjesa e Pjesa e
sip. poshtm. by sip. poshtm. bx
pllaks pllaks pllaks pllaks
Shtylla e mesit -0.125 0 0.30 ly -0.125 0 0.30 lx

Shtylla ansore -0.250 0 0.15 ly -0.125 0.125 *

parallel me aksin x
Shtylla ansore -0.125 0.125 * -0.250 0 0.15 lx
parallel me aksin y
Shtylla n -0.500 0.500 * 0.500 -0.500 *
Knd
* Shprndarja llogaritet n nji meter gjatsi.

Armimi i pllaks pr sigurim nga mosdeprtimi i shtylls

Armatura e llogarituar trthore do t jet meritore nse shufrat jan t holla , t

shprndara n mnyr t dendur n siprfaqen e konit dhe mire t inkastruara.
Propozimi i EC-2 pr armimin e pllaks mbi mbshtets sht dhn n figurate
vijuese.

153
Trashsia minimale e pllaks q armatura trthore t jet e inkastruar sht 20 cm .
Pr inkastrim m t mire t armatures propozohet q armatura trthore n form t
stafave t saldohet n unaza apo vetm t lidhet me tel nse pllaka sht me trashsi t
mjaftueshme ( d> 40cm) pr inkastrim. Kjo armature vendoset vshtir dhe
kushton shtrenjt.
N disa vende t zhvillura ekzistojn patentet t ndryshme pr formimin e armaturs
trthore mbi shtylla e nj prej tyre ka kt form.

154
Shembull :
Pllaka e rrafsht me trashsi d =25 cm sht e mbshtetur n shtylla 40*40cm , ku
distanca mes tyre sht lx =ly = 5.00m. Ngarkesa shfrytzuese Q= 20 kN/m2, betoni C
30/37 ;armatura gjatsore S-400/500, armatura trthore S-240/360.

ngarkesa e prhershme 0.25*25 = 6.25 kN/m2

shtresat mbi pllak . =1.25 kN/m2
G =7.50 kN/m2
fcd = 30/1.5 = 20 N/mm2
fyd = 400/1.15 = 347.8 N/mm2
fyd = 240/1.15 = 208.7 N/mm2
p=1.0 pr veprim t ngarkesave simetrike
Momenti i prkuljes pr shiritin e mesm mbi shtylla
mosd = 1/12(7.5*1.35+20.0*1.5)5.02 = 83.6 kNm/m

Mbshtets
msd = 2.1 mosd = 2.1*83.6 = 175.56 kNm/m> VSd/(0.3lx) = 0.125*1003.1/1.5
= 84 kNm/m
d = 25-3 = 22 cm
Sd = 17560/(100*222*20) = 0.181 < Rd,lim = 0.332
c2 = -3.5, Sl = 8.0 , kz = 0.874
As1 = 17560/(0.874*22*34.78) = 26.3 cm2 /m

Sigurumi nga mosdeprtimi i pllaks n shtyll.

Korniza e shtylls
2(40+40) = 160cm < 11*22 = 242 cm
nevojitet t kryhet llogaria n mosdeprtim.
Acrit = 40*40+40*66.2+332*3.14 = 10301 cm2
u = 4*40+3*22*3.14 = 367 cm
VSd = (5.0*5.0)(7.5*1.35+20*1.5) = 1003.1 kN
vSd = 1003.1/3.67 =273.3 kN/m

k = 1.6-0.22 = 1.37 >1.0

155
 1 = 26.3/(22*1.0) = 1.195% < 1.5% ( kufiri i poshtm)

vRd1= 0.034*1.38(1.2+40*0.01195)22*100 = 173.2 kN/m vRd1=173.2 kN/m < vSd

= 273.3 kN/m
duhet t armohet me armature trthore
ASw = (273.3 173.2)*3.67 /20.87 =17.61 cm2

ASw,min =0.6*0.0024*(10300-1600)=12.53cm2 < ASw

ELEMENTET Q PUNOJN N PRDREDHJE
(TORZIONI)

N ndrtimtari te konstruksionet e betonit elementet q punojn n prdredhje

t pastrt jan shum rall. Prndryshe, elementet n prdredhje paraqiten me
ndikimet tjera si jan: momentet e prkuljes, forcat transverzale dhe ato normale
( M, V dhe N ).
Gjendja e nderjeve nga perdredhja e pastrt ose perdredhja dhe transverzalja
sht me rndsi , kur elementi vie n fazn e gjendjes s nderjeve gjat s cilave
paraqiten plasaritjet , prandaj elementi duhet t trajtohet veqanarisht gjat llogaris dhe
konstruimin e armatures n mbajts.
Hulumtimi i problemit t prdredhjes dhe prcaktimi i metodave pr llogaritje
ka zgjatur shum koh, ku edhe tani sht aktuale. N koh t fundit posaqrisht rol
t madh kan hulumtimet eksperimentale, q mirren si baz pr llogaritje si dhe pr
vrtetimin e formulimit t bazs teorike.
N mbajts paraqiten nderje nga prdredhja, nse qendra e rndess (aksi
neutral) s prerjs trthore t mbajtsit nuk shtrihet n rrafshin e veprimit t forcave
t jashtm. Te konstruksionet e betonit t armuar, ku lidhja e pllaks dhe mbajtsit
sht e ngurt, pr shkak t rrotullimit t pllaks shkaktohet prdredhja e mbajtsit,
prandaj paraqiten n to momentet e prdredhjs.
Momentet e prdredhjes zakonisht prcillen nprmjet momenteve t prkuljes,
forcave aksiale (dhe pa to) dhe forcave prerse. Nga varrshmria e ndikimeve,
aftsia mbajtse e elementit llogaritet pr kto raste t nderjeve, dhe at pr :
Moment t prdredhjes ,
Moment t prdredhjes dhe t prkuljes,
Moment t prdredhjes dhe forcs prerse,
Moment t prdredhjes, prkuljes dhe forcs prerse.
N fig.1- 4 jan dhn rastet e paraqitjes t prdredhjs.
Prdredhja n elementin A C dhe B D Prdredhja n elementin A - B

156
Prdredhja n elementin A - B Prdredhja n prerjen T t traut

Fig. 1- 4.

Momentet e prdredhjes prndryshe prcillen n t ashtu quajturat mbshtetset e

torsionit t cilt mund t jen t ngurta ose elastike. Nse mbshtetset jan t ngurta-
rizhide ather diagrami i momenteve t prdredhjes sht identike me vijn e forcave
transverzale t mbajtsit t thjesht; nse mbshtetset jan elastik ndaj torzionit
ather llogaria e momentit t prdredhjes , t ciln e pranon mbshtetsi zgjidhet me
kushtet shtes t lidhjeve sipas deformimeve fig. 5.

Fig. 5

Nse mbajtsi sht i inkastruar nga njra an, si pr rastin e konzols ose pr
shtylla t lartprquesve ather momentet e prdredhjes llogarohen vetm nga
kushtet e ekuilibrit nga forcat e jashtme dhe nga forcat q lindin n mbshtetse. fig. 6.

157
 Fig. 6

Me masa konstruktive mundet, ndonjher, t eliminohen momentet e torsionit,

s.psh.n rastin e mbajtsit i cili e mban pllakn konsol ku me vazhdimin e pllaks
eliminohen ndikimi i torsionit nprmjet momentit t prkuljes n pllakn e vazhduar
fig.7.

Fig. 7
Momentet e torsionit shkaktojn nderjet tangjenciale, gjegjsisht nderjet e
prdredhjs.
T
t (1 )
Wt
ku :
T momenti i prdredhjes n prerje
Wt momenti rezistues i prdredhjes

NDERJET KRESORE TRHEQSE TE MBAJTSIT ME PRERJE

HOMOGJENE NGA PRDREDHJA E PASTRT

Pr fenomenin e prdredhjes jan br shum eksperimente pr prerje trthore

unazore, drejtkndshe dhe rrethore .Nga rezultatet eksperimentale arrihet n
prfundim se gjat veprimit t momenteve t prdredhjes n element lindin plasaritje
hapsinore n form t spirales nn kndin 450 ndaj aksit t elementit.
Nderjet kryesore n trheqje dhe n shtypje nga veprimi i momentit t
prdredhjes jan nn kndin 45 0 .
Nji dukuri e till e zhvillimit t plasaritjeve nga prdredhja hedh drit mbi
mnyren m ekonomike t armimit t elementeve pr prballimin e prdredhjes , duke

158
vendosur armaturen trthore n formn e spirales n drejtimin e veprimit t
trajektoreve t nderjeve trheqse kryesore apo normal n plasaritje.

Fig.8 .Nderjet kryesore n trheqje dhe shtypje pr elementin me prerje rrethore.

Por meqense nga pikpamja e zbatimit armature n form spirale sht e vshtir
dhe nga ana tjetr , pr rastet e veprimit t momentit t prdredhjes n mnyr
alternative do t nevojitet edhe nji spirale tjetr ( psh. shtylla e tensionit lart ) .
N praktiken e projektimeve elementet q punojn n prdredhje me prkulje
armohen me armature gjatsore dhe trthore pr efekt t prdredhjes . Natyrisht n
kt rast siprfaqja e armatures pr prballimin e prdredhjes rezulton m e madhe se
n rastin e armimit me stafa spirale.
Gjithashtu eksperimentet kan tregue se edhe pas plasaritjeve t shtress
mbrojtse pjesa e prerjes q prfshihet brenda armatures spirale ( apo aramtura
trthore dhe gjatsore ) mbetet e pa shkatrruar dhe vazhdon t punoj deri n
momentin e shkatrrimit , pr kt arsye shtresa mbrojtse gjat llogaris nuk hyn n
dimensionim, por si siprfaqe llogaritse e prerjes merret siprfaqja q prfshihet
brenda spirales.
Elementi prej betonit t armiruar me prerje trthore unazore i ngarkuar me
moment t torzionit do t deformohet. Ku pr elementin e vogl diferencial, katrori
ABCD pas deformimit do t merr formn e rombit. N prerjen diagonale AC betoni
tkuret, ndrsa normal n prerje diagonalja BD zgjatet. fig.8.
N figurn 8 pr prerjen trthore rrethore sht treguar drejtimi i trajektors s
nderjeve kryesore trheqse 2 = - t dhe i nderjeve kryesore n shtypje 1 = t . Pr
thyerje t prerjes rrethore nderjet dominant do t jet nderjet n trheqje .
Nderjet tangjenciale pr gjendjen e nderjeve t fazes I pa t plasura me shtangsi
ndaj prdredhjes (GJt)I . Pr gjendjen e nderjeve II , pr mbajtsin me plasaritje ,
mundet q shtangsia ndaj prdredhjes t llogaritet me shprehjen :

GJ t 1
II GJ t
I

T (2)
1
MR
Ku ;
G - moduli i rrshqitjes ; prafrsisht mund t miret G = 0.45 Ec

- prqindja e armirimit t armatures gjatsore pr prdredhje, kjo prqindje e

armimit nuk duhet t jet m e vogl se 0.5 %.

159
 T - momenti maksimal i prdredhjs ku njkosisht shprndahet me moment t
prkuljes .

MR momenti llogarits i prerjes s thyer pr prkulje t pastrt.

Forcat n trheqje pranohen me armatur gjatsore dhe trthore. Armatura pr

pranimin e nderjeve nga prdredhja sht e prbr nga stafat e mbyllura spirale apo
rrethore dhe armaturs gjatsore.
Nderjet normale te prdredhja e pastrt jan c = 0, prandaj nderjet kryesore sipas
vlers apsolute jan t barabart me nderjet prerse-transverzale. Ato sipas rregulls
jan m t mdhaja n kontur t prerjes.
N praktik n shumicn e rasteve elementet e betonit me prerje trthore
katrkndshe jan t ngarkuar n prdredhje, prandaj pr kto prerje diagrami i
nderjeve transverzale t sht paraqitur n fig.9 ku nderjet jan m t mdhaja pr
pjesn e prerjes me brinj m t mdha, ndrsa pr brinjt m t vogla t prerjes
nderjet jan m t vogla, ndrsa n cepet e prerjes nderjet transverzale jan barazi me
zero. Ligjin e nderjeve tangjenciale e supozojm t jet linear. Pr raport t brinjve d
> 3b, nderjet t pr briun m t madh sht prafrsisht constant.

Fig.9. Diagrami i nderjeve tangenciale nga prdredhja pr prerje trthore katrkndshe

Llogaritja e elementeve t betonit t armuar sipas teoris klasike nga prdredhja
bazohet n shprehjet prej rezistencs s materialeve pr nderje dhe deformime.
Nderjet tangjencial nga prdredhja llogarohen sipas shprehjes ( 1 ) pr prerje
trthore katrkndshe, si dhe pr kndin e rrotullimit njsi , ipen me shpehjet:
T T

max t1 2 1 . ( 3)
Wt b h
t 2 max t1 2 ............. (4)
T T
3 ..................... (5)
G b h
3
G Jt
Funksionet 1, 2 dhe 3 jan dhn n tabel 1

Tabela 1

160
 d/b

1 1.5 2.5 3 4 6 8 10 >10
2
1
4.81 4.33 4.07 3.87 3.74 3.55 3.35 3.26 3.20 3.00
2
1.00 0.859 0.796 0.765 0.753 0.745 0.743 0.743 0.742 0.742
3
7.14 5.10 4.37 4.02 3.81 3.56 3.35 3.26 3.20 3.00
Momentet e prdredhjes n prerje shkaktojn nderje tangjenciale ku pr
materiale homogjene dhe elastike sipas autorit Saint Venanit jan t paraqitura n
tabeln vijuese. Tabela 2

Te prerjet e prbra nderjet tangjenciale pr ti llogaritur sht procedur e komplikuar.

Mirpo autori Basch bn disa thjeshtime kumomentin e prdredhjes e shprndan n
mvarshmri t shtangsis s elementeve t prerjes ndaj shtangsis s
prgjithshme.fig.10.
K ti
Ti T
K ti
i
....................... (6)

Ndersa nderjet tangjenciale n pjesn e i-t t prerjes jan :

T
ti i ....................... (7)
Wti

161
 Fig. 10

NDERJET KRYESORE TRHEQSE NGA PRDREDHJA E PASTRT,

PRDREDHJA DHE MOMENTIT T PRKULJES SI DHE MNYRA E
SIGURIMIT

Mbajtsi i ngarkuar me moment t prdredhjes T nuk duhet t sigurohet vemas

me armatur derisa shuma e nderjeve T prej ndikimeve t prdredhjes dhe forcave
transverzale jan nn kufirin a .
Nse n prerjen trthore t elementit kemi veprim t njkohshm t momenteve t
prdredhjes T . dhe t prkuljes apo forcave transverzale o ato duhet t blidhen n
form vektoriale sipas vlerave t tyre absolute.
Kur shuma e nderjeve T 0 e kalon kufirin normativ a T , prerja duhet
t sigurohet me armatur dhe at vemas pr ndikimet e forcave transverzale dhe
vemas pr momentet e prdredhjes.
N figur 11 sht treguar diagrami i nderjeve pr mbajts prej prdredhjes s
pastr dhe diagrami i prdredhjes me prkulje si dhe gjatsia e sigurimit .
Gjatsia e sigurimit llogarohet deri ku sht shuma e nderjeve t lejuara a T
varsisht pr rastin e prdredhjes ose pr rastin e prkuljes dhe t prdredhjes.

Fig. 11
Regullorja BAB jep nderjet e lejuara kryesore trheqse prej prdredhjes s
pastert dhe prdredhje me prkulje.
Tab.3
Gjendja e prerjes
S nderjeve MB

162
 MPa 15 20 30 40 50 60
Nderjet kryesore n aT
trheqje prej 0.5 0.6 0.8 1.0 1.1 1.2
prdredhjes s pastr cT
1.5 1.8 2.2 2.6 3.0 3.4
Kombinimi i nderjeve aT
o

n trheqje prej 0.6 0.8 1.0 1.1 1.2 1.3

prdredhjes dhe cT
o

prkuljes 3.4 3.9 4.4

1.9 2.2 2.8

METODA E GJENDJES KUFITARE

Llogaritja e nderjeve t shkaktuar prej momentit torzionit

Nderjet tangjenciale nga momentit i prdredhjes trajtohen ndryshe pr rastin e

materialit elastik dhe atij plastik.
Pr material elastik llogaria e nderjeve tangjenciale bhet sipas autorit Saint
Venant-it q sht paraqitur n tabelen e m parshme pr dimensionimin sipas
metods s nderjeve t lejuara.
Metoda e gjendjes kufitare analizon gjendjen e nderjeve n momentin para
thyerjes , dhe llogarohet me vleren e momentit llogarits t prdredhjes.
Rezhiditeti n prdredhje i elementit fitohet me trajtimin e elementit me gjatsi
diferenciale dz t ngarkuar me momentin e prdredhjes. Nga rezistenca e
materialeve dihet :
d T
pr moment t prdredhjes konstant dhe prerjen konstante , pas
dz G I t
integrimit t ekuacionit diferencial fitojm vlern e kndit t prdredhjes
T
l
G It
Rezhiditeti n prdredhje i elementit pr T = 1 do t jet :
1 G It
Kt
l
- kndi i rrotullimit nga prdredhja pr gjatsi l
I t momenti polar i inercis
G- moduli i rrshqitjes
Te materialet me veti plastike parashikohet shprndarja konstante e nderjeve
tangjenciale nga prdredhja n prerje.
Nga kushti i ekuilibrit T = 0 , llogarohet vlera e nderjeve tangjenciale nga
prdredhja.

Fig.12
- pr prerje katrore do t jet:
163
 b 1 b b3
T = 4 b t t , gjegjsisht
2 2 3 3
3T
t
b3
- pr prerje drejtkndshe do t jet:

b b b t 1 b2 b
T (a b)3 b t b t a , gjegjsisht
3 6 2 3
2 T
t
b b2 a
1
3 a
Prerjet trthore boshe prdoren kryesisht te urat , pr shkak t raportit t madh n
mes t siprfaqes s prgjithshme dhe kornizs , kto prerja kan rezhiditetin e lart
n prdredhje dhe absorbojn mir nderjet tangjenciale. Pr ilustrim jan n figur
jan tregue disa prerje trthore t urave prej rezhiditetit m t vogl deri te ai m i
madh.

Fig.13

N raste kur trashsia e mureve te elementet me prerje boshe ti sht e vogl

n krahasim me dimensionet e prerjes , mundemi me saktsi t mjaftueshme t
parashikojm se nderjet tangjenciale t n tr prerjen jan konstante.

Fig.14

Pjesmarja e prerjes (1) ndaj prerjes (2) n pranimin e momentit t prdredhjes sht
shum i vogl prandaj shpesh her nuk miret parasysh.
Shprehja pr llogarin e momentit t prdredhjes tek prerjet trthore boshe
meret nga kushti i ekuilibrit T = 0 , dhe nga parashikimi se nderjet tangjenciale n
trashsi t murit jan konstante fitojm :

164
 l
T t r ds 2 Ak t t gjegjsisht
0

T
t
2 Ak t
ku sht : t- trashsia e murit
Ak- siprfaqja q mbulon kontura e mesit t prerjes boshe.
Rezhiditeti i prerjes trthore boshe shprehet prmes principit t puns vitruale.
1 1
2 t t t ds T
G 2 l
T
Kur pr t vendosim shprehjen t 2 A t fitojm :
k

4 Ak2 t G C G
T k
ds l l
ather rezhiditeti i elementit pr T = 1 dot jet :

1 Ck G
Kt , ku sht :
l

4 Ak2 t
Ck , momenti ekuivalent polar i inercis pr fardo prerje
ds
boshe me trashsi konstante t .

4 Ak2
Ck
uik i
, momenti ekuivalent polar i inercis pr prerje boshe
ti
poligonale ds u k , kontura e mesit t prerjes boshe.

- Vlerat llogaritse t nderjeve n beton te elementet e nnshtruar prdredhjes-

Rezistenca e betonit nga veprimi i nderjeve kryesore trheqse t shkaktuara nga

prdredhja mvaret prej shum faktorve . N mnyr eksperimentale jan fitue ato
vlera t paraqitur permes rezistences s betonit n shtypje

tc 0.33 f ck 0.58 f ck
Kto vlera prgjigjen rezistencs s betonit n trheqje , gjegjsisht nderjet gjat s
cils fillojn plasaritjet prshkak t veprimit t prdredhjes. Normat Amerikan ACI
japin shprehjen pr llogarin e rezistencs n terheqje t betonit kur vepron prdredhja
n mvarshmri t rezistencs n shtypje t cilindrit 15/30cm.

tc 0.5 f ck
Veprimi i njikohshm i momentit t prdredhjes dhe atij t prkuljes n element
paraqet nderje t prbra , kshtu q prcaktimi i aftsis mbajtse t betonit te kto raste
sht mjaft i vshtir.
Paraqitja e plasaritjeve n kto elemente varet nga raporti mes vlers s momentit t
prdredhjes dhe momentit t prkuljes . Nga prkulja plasariten paraqiten n zonn e
trhequr ,kshtu q paraqitja e tyre dobson aftsin mbajtse pr pranimin e prdredhjes

165
dhe n kt kombinim plasaritjet nuk jan normale n aksin e mbajtsit por jan t
pjerta.
N baz t ktyre t ktyre t dhnave rregulloret amerikane ACI zvoglojn aftsin
mbajtse pr 40% te rasti kur kemi prkulje me prdredhje , q do t thot :

tsc 0.4 0.5 f ck 0.2 f ck

Ndersa EC-2 jep vlerat llogaritse t rezistencs nga veprimi i nderjeve kryesore
trheqse.
0.25 f ctk
Rd
c
fctk - rezistenca karakteristike n trheqje.
c 1.5 koeficienti i siguris pr beton
N mvarshmri mes momentit t prdredhjes dhe momentit t prkuljes sipas autorve
Walshovin dhe Collins-it mund t paraqiten dy lloje t thyrjes :

- pr TSd / MSd> 0.5 pritet thyrje klasike t shkaktuar prej nderjeve kryesore
trheqse ( elementi pa armatur pr prdredhje).
- pr TSd / MSd< 0.5 pritet thyrje duktile (e ngadalshme, spari paraqiten plasaritjet e
pastaj dalngadal prerja shkatrrohet , elementi sht me armatur n zonn e trhequr
t prkuljes) .
Rezhiditeti n prdredhje mund t rritet me rritjen e sasis s armaturs pr pranimin e
armaturs s prdredhjes .
Veprimi i njikohshm i momentit t prdredhjes dhe forcs transverzale gjithashtu
paraqet nderje t prbr dhe pr kt rast kemi kto vlera :
tsc 0.2 f ck - rezistenca llogaritse e betonit n trheqje kur n prerje kemi moment
t prdredhje dhe prkuljes.

vc 0.166 - rezistenca llogaritse e betonit n trheqje kur n prerje kemi forcat

f ck
prerse ( tangjenciale).

TSd
tSd - nderjet shkputse nga momenti llogarits i prdredhjes
2 Ak t

VSd
vSd - nderjet shkputse nga forcat prerse llogaritse.
bw d

= 0.85 koeficient i redukimit

Pr kt lloji t ngarkess duhet t plotsohet kushti :

2 2
tSd vSd
1
tSc vc

N rastin kur kemi ndikimin e prdredhjes dhe prezencn e forcs transverzale

llogarojm nderjet shkputse llogaritse tvc sipas shprehjes

166
 0.2 f ck
tvc
1
0.200 vSd
2
, n mnyr analoge llogarojm edhe nderjet
0.166 tSd 2

shkputse llogaritse pr rastin kur kemi forc tranzverzale dhe prezent momentin e
prdredhjes.
0.166 f ck
vtc
2
0.166 tSd
1
0.200 vSd

sht e mjaftueshme t llogarohet nj nderje shkputse ndersa tjetra mund t fitohet

prej raportit:
tSd tvc

vSd vtc
EC-2 nuk trajton rastin e rezistencs s betonit kur vepron momenti i prdredhjes dhe

forces transverzale.

- Kushti i aftsis mbajtse te elementet beton arme pa pjesmarjen e armaturs

trthore-

Kushti i ekujlibrit Sd < Rd do t plotsohet nse :

Sipas normave ACI

tSd tc 0.5 f ck pr ngarkim me moment t prdredhjes

tSd tsc 0.2 f ck - pr ngarkim me moment t prdredhjes dhe prezent

momenti i prkuljes.

tSd tvc - pr ngarkim me moment t prdredhjes dhe prezent t forcs

transverzale.
vSd vtc - pr ngarkim me forcs transverzale dhe prezent moment t
prdredhjes.

Llogaritja e armaturs pr pranimin e momentit t prdredhjes

- Nga ndikimi vetm i momentit t prdredhjes

Pas paraqitjes s plasaritjeve diagonale ( gjendja e nderjeve II) , elementi

mund t mbajn
vetm me ndihmen e armaturave trthore dhe gjatsore. N elementin me prerje t
plot apo me zbrasira formohet kapriata hapsinore e cila i reziston momentit t

167
prdredhjes. Shufrat e trhequra t kapriates e bn aramtura , ndrsa t shtypjes
betoni. Pjertsia e shufrave t diagoneleve t shtypura t kapriates mvaret prej
mardhnjes s armaturs gjatsore me at gjatsore.
Llogaritja e elementeve t nnshtruar prdredhjes sipas EC 2 bhet me
shfrytzimin e modelit kapriat hapsinore duke e transformuar prerjen e plot n
prerjen boshe me trashsi t konturs (murit) t.
A
t
u
A- siprfaqja e tan e prerjes trthore
u - perimetri i kontures s jashtme
Pr prerje boshe trashsia t nuk guxon t jet m e madhe se trashsia reale e mureve
t prerjes dhe jo m pak se dyfishi trashsis s shtress mbrojtse (2c).

N llogari t aftsis mbajtse sypozojm se nderjet tangjenciale jan shpernda n

mnyr njitrajshme n trashsin e mureve fiktive t , me ka shum thjeshtsohet
llogaria , ndrsa gabimet nga ky sypozim jan shum t vogla.

Fig.15

Te llogaria e elementeve nga prdredhja duhet t plotsohen dy kushte :

TSd TRd 1 dhe
TSd TRd 2 .
ku ;

TRd1 paraqet momentin maksimal t prdredhjes q mund t prballon prerja t

shufrat e shtypura t modelit kapriat

TRd2 paraqet momentin maksimal prballues t prerjes q mund t prballon prerja

me ndihmn e armaturs.
2 f cd t Ak
TRd 1
cot tan
A paraqet siprfaqn e prgjithshme t prerjs trthore mbrenda konturs s jashtme
duke prfshi edhe zbrastsirat.

Ak siprfaqja e konturs t prerjes s mbrendshme duke prfshir edhe pjesn

trthore t mureve boshe
- paraqet faktorin e efikasitetit
168
 f N
0.7 0.7 ck 0.35 : f
200 ck mm 2

Kjo vler vlen nse stafat vendosen vetm n konturn e jashtme.
Mirpo nse stafat e mbyllura jan n t dy ant e do muri t prerjes ekuivalente me
zbrasira ,ose n do mur t prerjes sanduk , mund t parashikojm q
f
0.7 ck 0.5 ;
200

- kndi n mes t shufrave t shtypura t kapriats dhe aksit t trarit q duhet t
prvetsohet ashtu q t plotsojn kushtet:
0.4 cot 2.5
Elementi i prdredhjes q mund ta pranoj armatura sht

f A
TRd 2 2 Ak zwd sw cot
s
Asw siprfaqja e prerjes trthore t shufrave pr stafa
fyw,d kufiri rrjedhshmris s armatures pr stafa
s - hapi i stafave

Armatura shtes gjatsore prshkak t prdredhjes caktohet ;

T u
As1 Rd 2 k cot
2 Ak f y1d
Nse dihet armatura ather vlera e kndit dhe forces TRd2 mund t caktohet me
shprehjet vijuese;
Asw
f ywd
tan
2 s
As1
f y1d
uk
Asw A
TRd 2 2 Ak f ywd s1 f y1d
s uk
Nse kndi i llogaruar sht jasht kufijve t dhn m pare ather duhet t
prvetsohet afr atyre kufijve.
Armatura gjatsore duhet t shprndahet ashtu q rezultanta e forces n trheqje
FSl=Asl fyl,d t shprndahet n qendrn e prerjes trthore.
Q t sigurohet pranimi i presionit n drejtim t konturs s jashtme , ku shufrat e
shtypura t kapriates prej betoni prcjellin n stafa , sht e nevojshme q t jet
spaku nga nj shufr n skajet e prerjes reale.
Stafat te prdredhja duhet t jen t mbyllura. Ndrsa distancat minimale caktohen
sikurse te transverzalet.
- Nga ndikimi i momentit t prdredhjes dhe forcave transverzale

N rastin kur kemi veprim t prbashkt t forcave transverzale dhe momentit t

prdredhjes duhet t plotsohen edhe kto kushte;
2 2
TSd V
Sd 1
TRd 1 VRd 2

ku sht ;

169
 2 f cd t Ak
TRd 1
cot tan
cot tan
VRd2 =fcdbwz (cot+tan) ; ose VR 2 bw z f cd
1 cot 2
Pr prerje t prafert katrkandshe e plot duhet t plotsohen kushtet :
b
TSd VSd w dhe
4.5
4.5TSd
VSd 1 VRd 1
VSd bw

- Nga ndikimi i momentit t prdredhjes , momentit prkuls dhe forcave

transverzale

Pr nderjet e komplikuara t shkaktuara nga veprimi i momentit t prdredhjes, forcs

prerse dhe momentit t prkuljes sipas Eurocodit 2 propozohet llogaritja e armaturs
t bhet ve e ve pr do ndikim.

Elfgren-i shpreh ekuacionet pr lidhjen e thyrjes :

2 2
M T V
r Sd Sd Sd r - armatura n zonn trheqse dhe stafat n
M Rd TRd 2 VRd 2
zonn e trhequr shkatrrohen.
2 2
M T V
r Sd Sd Sd 1 - armatura n zonn shtypse dhe stafat n
M Rd TRd 2 VRd 2
zonn e shtypur shkatrrohen.
2 2
TSd 2 T V V 1
Sd Sd Sd 1 r
TRd 2 b TRd 2 VRd 2 VRd 2
1 s
2
hs
AS1 f y1d ASw f ywd hs
VRd 2 2
2 s

ARMIRIMI I PRERJES PR PRANIMIN E PRDREDHJES

Pr prejet q jan me b 40cm sht e nevojshme t vendoset armature

mbajtse (gjatsore) n skaje, q me kt profili i armatures mbajtse t jet 12 ,
gjegjsisht m e madhe se 1/12 s (hapi i lidhjes). Lidhja duhet t zgjatet pr gjatsin
e ans m t shkurt, por jo m pak se gjatsia e lidhjes.
Zgjidhje m e mir sht m shum armatura gjatsore me stafa t shpeshta sepse
para ksaj mund t lajmrohen plasaritje t holla me distanca t njejta. Hapi

170
maksimal i stafave nuk duhet t jet m i madh se uk/8 dhe jo m i madh se kushti i
dhn nga transverzalet. Hapi i armaturs gjatsore nuk lejohet t jet m i madh se
35 cm.
Armatura minimale gjatsore caktohet n mvarshmri t kualitetit t elikut :
AS1,min 0.0015bwd pr eliqet S-400 dhe S-500.
AS1,min 0.0025bwd pr eliqet S-220.
Siprfaqja maksimale e armatures n trheqje dhe shtypje nuk guxon t kaloi vlern
4% t siprfaqes s prerjes trthore t elementit.

Siprfaqja minimale e armatures trthore n distancn s caktohet n mvarshmri nga

klasa e betonit dhe e elikut.
Asw,min = w,minbw ssin
w,min koeficienti minimal i armimit
- kndi q formon armatura trthore me aksin e elementit.

Armatura gjatsore duhet mir t ankerohet n mure t holla .

fig. ankerimi i aramturs gjatsore pr prdredhje

Shufra me profil t trash n knde , apo stafat e shpeshta pengojn q t damtohet
betoni n knde t prerjes , te ajo mund t vie pr shkak t veprimit forcs shtypse n
diagonale .

171
Prerja sanduk armohet me rrjeta njfishe apo dyfishe . Armatura e mureve t sandukit
duhet t dyfishohen pr gjatsin e cila nuk guxon t jet m e vogl se gjatsia e
ankerimit.
Llogaria e hapsirs statike
Te pllakat dhe trart hapsira statike (leff) sipas EC 2 caktohet sipas shprehjes :
leff = ln + a1 + a2
ku sht :
ln hapsira e drits
vlerat a1 dhe a2 n skajet e mbajtsit mund t caktohet n baz t vlerave gjegjse n
fig.

BETONI I PAARMUAR ME PESH NORMALE

172
Elementt punohen prej betoni t pa armuar n ato raste kur veprimi i efektit dinamik
mund t mos miret parasysh .
N elemente t tilla mund t hyjn :
elementt nga betoni i pa armuar t cilt jan nn ndikimin e madh t
shtypjes si jan muret, shtyllat, harqet dhe tunelet;
themelet shiritore dhe themelet e vetmuara;
muret mbrojtse.

Te kto elemente nuk prejashtohet shfrytzimi i armaturs s nevojshme pr

sigurimin e shfrytzimit dhe jetzgjatjen e konstruksionit apo prdorimi i armaturs te
disa pjes t elementit. Armatura mund t miret parasysh gjat kontrolls s gjendjes
kufitare mbajtse lokale, si dhe gjat kontrolls s gjendjes kufitare t shfrytzimit.
Shembuj t ksaj armature sht armatura lidhse n naltsi t murit q t iket arjet
dhe lidhja e themelit me shtll.
Betoni me pesh normale nnkuptohet betoni te t cilt pesha vllimore pas tharjes n
temperaturn 105oC sillet n kufijt prej 2000-2800 kg/m3 .
Te elementt nga betoni i pa armuar hyjn edhe elementt t t cilat prqindja e
armimit sht nn minimale si q jan :

Pr shtyllat Asmin .0 003Ac

Pr trart As,min < 0.0015btd ,
bt gjrsia mesatare e zons s trhequr . pr T prerjet me brez t shtypur , gjat llogaris
s bt miret vet gjrsia e briut .
d- lartsia statike

Pr shkak t duktilitetit t vogl t betonit t paarmuar , koeficienti parcial i siguris

pr betonin e shtypur dhe t trhequr shumzohet me koeficientin n = 1.2 pr shtypje
dhe
n = 1.2 pr trheqje , ku fitohet

pr kombinim baz: c = 1.8 gjat shtypjes

c = 1.8 gjat trheqjes

pr raste incidente c = 1.56 gjat shtypjes

( prveq trmetit) c = 1.56 gjat trheqjes
Analiza e konstruksionit mundet t bhet sipas teris jo lineare dhe lineare t
elesticitetit . N rast t analizes jolineare ( shembull mekanika e thyrjes ) duhet t
verifikohet kapaciteti i deformimeve.

Pr llogaritjen prballuese t elementit prej betonit t pa armuar duhet t shfrytzohen

rezistenca dhe deformimet sikurse te betoni i armuar.
Kur trajtohen nderjet n trheqje te betoni diagrami nderje-deformim te betoni i
armuar mund t shtrihet edhe te zona e nderjeve trheqse deri te vlera e rezistencs
llogaritse
fctd = fctk0.05 / c

173
Gjendja kufitare mbajtse - prballuese
1. Llogaria prballuese nga prkulja dhe forca normale

- Rezistenca e betonit n trheqje zakonisht nuk miret parasysh.

- Pr caktimin e nderjeve te betoni n shtypje shfrytzohet diagrami
nderje deformim .

- Pr prerjen trthore e cila sht ngarkuar me forc n shtypje

deformimet n beton jan t kufizuara n vlern -0.002.

- Pr prerjet q nuk jan plotsisht nn shtypje ( ku n gjendjen

kufitare prballuese egziston edhe trheqja ), deformimet kufitare
t shtypjes jan -0.0035. Kur gjendja kufitare e nderjeve sht mes
ksaj dhe asaj t ma parshme , diagrami i deformimeve definohet
si -0.002 n lartsin 3/7 e lartsis s prerjes nga tehu i shtypur i
prerjes.

- Duhet t tregohet se egziston ekuilibri mes forcave t

mbrendshme dhe momentit dhe ato prej ngarkesave t jashtme si
(ose) dhe deformimeve t dhunshme . Mundsia e pasaktsis s

174
 pozits s rezultants s nderjeve duhet t meret parasysh me masat
gjegjse.
- Pr mirmbajtje t drejt t mureve , me detale konstruktive gjegjse ,
deformimet e dhunshme nga temperaturat apo deformkohes s
betonit mund t mos miren parasysh.
- N prerjen trthore t elementit prej betonit t pa armuar , t ngarkuar
me forc gjatsore n shtypje NSd n pikn G me ekscentricitet ey dhe ez
ndaj qendres rndse t prerjes 0 t prerjes trthore Ac t pa plasaritur,
mund t sypozojm q shprndarja e nderjeve sht njitrajtshm n
pjesn e asaj prerje trthore , t shenuem si prerje aktive Ac,eff.
Siprfaqen tjetr t prerjes trthore trajtohet si jo aktive .

Ac,eff = 2az 2ay

Forca prballuese llogaritet me shprehjen :

NRd = Aceff 0.85fcd
N munges t llogaris s sakt, forca prballuese NRd pr prerje drejtkndshe
pr ekscentricitet e nji drejtimshe t hw mund t caktohet n baz t shprehjes :

NRd = 0.85fcd bhw (1-2e/hw)

b- gjrsia e prerjes
hw lartsia e tan .
e- ekscentricitetin i forcs NSd

Te elementet prej betonit t paarmuar mundet t miret parasysh rezistenca e

betonit gjat trheqjes n gjendjen kufitare mbajtse pr prerje , me kusht q me
llogari apo shqyrtime t tregohet siguria nga thyrja krt dhe t sigurohet mbajtja e
nevojshme.
Pr elemente prej betoni t paarmuar t ngarkuar t njejten koh prerje ,
prkulje, dhe forca normale duhet t kontrollohet nderjet nga tangjencialet sipas
shprehjes :

Sd 2
f ctd cm f ctd
cm nderjet mesatare n shtypje te betoni
- koeficienti i redukimit , n rastet e prgjithshme mundet t miret 1.
Sipas gjendjes e vrtet t nderjeve , sd duhet llogaritur pr prerjen pa plasaritje, apo
nse n rast ka plasaritje , pr prerjen aktive Ac,eff .
Elementi i betonit mundet t trajtohet i pa plasaritur n gjendjen kufitare mbajtse
nse sht i tr i shtypur ose nse nderjet kryesore trheqse ct1 nuk kalon
fctd = fctk0.05 / c

175
Klasa e C12/15 C16/20 C20/25 C25/30 C30/37 C35/45 C40/50 C45/55 C50/60
betonit
fct,m 1.6 1.9 2.2 2.6 2.9 3.2 3.5 3.8 4.1
fctk,0.05 1.1 1.3 1.5 1.8 2.0 2.2 2.5 2.7 2.9
fctk,095 2.0 2.5 2.9 3.3 3.8 4.2 4.6 4.9 5.3

Gjendja kufitare mbajtse te elementt e prkulshmris gjatsore nga betoni i

paarmuar

Prkulshmria gjatsore e shtyllave dhe mureve caktohet me shprehjen

l
o
imin
imin rezja minimale e inercis
lo gjatsia e epjes t cilen mund t sypozojm q sht :

lo =lw
rasti kur muri lidhet dy ant

lw- lartsia e lir e elementit

rasti kur muri lidhet tri ant

1
2
l
1 w
3l h

rasti kur muri lidhet katr ant

176
 1
2 1
pr lwlh l nse lw>lh
1 w 2 l w / l h
lh
sypozohet q muret nuk kan hapje m t mdha se 1/3 e lartsis s murit lw apo
siprfaqes e cila sht m e madhe se 0.1 e siprfaqes s murit. Te muret q lidhen tri
apo katr ant me hapje q kalojn kufirin e cekur m lart , pjest mes zbrasirave
duhet t trajtohen sikur mbshteten vetm dy ant dhe llogarohen n at form.

koeficienti pr shtyllat duhet t miret 1, ndersa pr shtyllat dhe muret konzoll

miret 2.

Muret trthore mund t miren muret pr shtangim nse :

- nse trashsia nuk sht m e vogl se 0.5 hw, ku hw trashsia e tan
e murit i cili shtangohet.
- ka t njejten naltsi lw sikurse muri q shtangohet
- gjatsia e tij lht sht m s paku lw/5
- dhe gjat gjatsis lht nuk ka hapje.
Te muret q lidhen gjat zons s poshtme dhe t siprme n mnyr t shtangt pr t
prcjell moment t prkuljes , me ndihmen e armaturs dhe betonit duke egzekutuar
n vend ashtu q momenti skajor mundet i tr t prcillet , ather mundet t miret
= 0.85 nse lwlh
Prkulshmria e shtyllave apo mureve nga betoni i paarmuar q betonohen n vend
nuk guxon t kalon vlern = 86 ( psh lw/lh =25).

N rastin kur mungon llogaria e sakt , forcen normale t cilen mund ta mbajn shtylla
e prkulshme n mnyr gjatsore apo muri prej betoni t paarmuar mundet
prafersisht t llogaritet nga shprehja :
NRd = bhw0.85fcd
b- gjrsia e prejes trthore
hw lartsia e prerjes trhore

- funksioni i cili marr parasysh efektet e rendit t dyt n mbajtje t elementeve t

shtypur, i cili ipet me shprehjen :

e l
1.14 1 2 tot 0.02 0
hw hw
etot
ku 1 2
hw
0

etot = e0+ea+e

177
e0 ekscentriciteti i rendit par
ea ekscentriciteti shtes e cila prfshin gjeometrin e imperfeksionit . Nse nuk ka t
dhena t sakta mund t miret 0.5l0/200
e- ekscentriciteti nga deformkoha e betonit.
Trashsia minimale e murit nga betoni i paarmuar q betonohet n vend do t jet
12cm.

Te themelet nga betoni i paarmuar n munges t dhnave t sakta mund t

projektohen nse raporti i lartsis s themelit hF dhe lshimin a nga shtylla nuk sht
m pak se :

hF 3 gd

a f ctd

gd nderjet llogaritse t nderjeve n tok

hF
m s thjeshti mund t shfrytzohet raporti 2
a

178