ชื่อ............................................

เอกสารหมายเลข ๗ นามสกุล....................................
ชั้น ม. ๑/…..... เลขที่...............
หรรษานานากาพย์

กาพย์ เป็นชื่อคำประพันธ์ชนิดหนึ่งของไทย คำนี้มาจากคำว่า “กาวฺย” ในภาษาสันสกฤต ซึ่งมีรากศัพท์มาจาก

คำว่า “กวิ” คำว่า “กาพย์” ตามรูปศัพท์ แปลว่า เหล่ากอแห่งกวี ประกอบด้วยคุณแห่งกวี คำที่กวีได้ร้อยกรองไว้
คำว่า “กาพย์” มีความหมายเป็น ๒ นัย คือ นัยกว้าง หมายถึง คำประพันธ์ร้อยกรองทั่วไป และนัยเฉพาะ หมายถึง
คำประพันธ์ชนิดหนึ่ง คำว่า กาพย์ ที่มีความหมายว่า คำประพันธ์ร้อยกรองทั่วไปมีใช้มาแต่โบราณ

๑) กาพย์ยานี ๑๑
ลิงค่างครางโครกครอก ฝูงจิ้งจอกออกเห่าหอน
ชะนีวิเวกวอน นกหกร่อนนอนรังเรียง
ลูกนกยกปีกป้อง อ้าปากร้องซ้องแซ่เสียง
แม่นกปกปีกเคียง เลี้ยงลูกอ่อนป้อนอาหาร

แผนผังฉันทลักษณ์
OOOOO OOOOOO
๑ บท
OOOOO OOOOOO

OOOOO OOOOOO

OOOOO OOOOOO

๒) กาพย์ฉบัง ๑๖
ราชาว่าแก่เสนี ใครรู้คดี
วารีนี้เท่าใดนา
ข้าเฝ้าเล่าแก่ราชา ว่าพระมหา
วารีนี้ไซร้ใหญ่โต

แผนผังฉันทลักษณ์
OOOOOO OOOO
๑ บท
OOOOOO

OOOOOO OOOO

OOOOOO
 ๓) กาพย์สรุ างคนางค์ ๒๘
ส่วนสุมาลี วันทาสามี เทวีอยู่งาน
เฝ้าอยู่ดูแล เหมือนแต่ก่อนกาล ให้พระภูบาล สำราญวิญญา
พระชวนนวลนอน เข็ญใจไม้ขอน เหมือนหมอนแม่นา
ภูธรสอนมนต์ ให้บ่นภาวนา เย็นค่ำร่ำว่า กันป่าภัยพาล

แผนผัง
OOOO OOOO OOOO
๑ บท
OOOO OOOO OOOO OOOO

OOOO OOOO OOOO

OOOO OOOO OOOO OOOO

ตอนที่ ๑ ให้แบ่งวรรคของกาพย์ต่อไปนี้ จัดเรียงให้ถูกต้องตามฉันทลักษณ์

๑. ข้าวเหนียวหน้าปลาแห้งขนมหม้อแกงวุ้นสังขยาใส่ถาดวางไว้หน้าสมภารมารอประเคน
ข้าวเหนี ยวหน้ าปลาแห้ง ขนมหม้อแกงวุน ้ สังขยา
...................................................... ......................................................
ใส่ ถาดวางไว้หน้ า สมภารมารอประเคน
...................................................... ......................................................
๒. ฉันจารึกชื่อเธอบนเกลียวเกลอนิรนั ดร์ไปบนน้ำซ้ำบนไฟเธอนั้นไซร้คือเสรี
...................................................... ......................................................
...................................................... ......................................................
๓. ป่าไม้นนั้ คือบ้านเป็นสถานที่อาศัยพวกเราแสนสุขใจจะหาไหนนั้นไม่มี
...................................................... ......................................................
...................................................... ......................................................
๔. จากป่ามาสู่เมืองถิ่นรุ่งเรืองด้วยแสงสีจริงใจกลับไม่มีต้องหาที่บ้านป่าเอย
...................................................... ......................................................
...................................................... ......................................................
๕. ฉันมีนำ้ มาให้เป็นน้ำใสจากใจฉันจากใจที่รอวันได้แบ่งปันให้ทุกคนฉันมีน้ำมาฝากฉันมีมากไม่ขัดสนขอมอบ
แด่มวลชนดุจน้ำฝนชโลมใจ
...................................................... ......................................................
...................................................... ......................................................
...................................................... ......................................................
...................................................... ......................................................
๖. เราดีดีกว่าดวงดีเพราะดีนนั้ มีที่เราดีกว่าที่ดวงทำดีนนั่ แหละเราหน่วงเอาดีทั้งปวงมาทำให้ดวงมันดี
...................................................... ......................................................
......................................................
...................................................... ......................................................
......................................................
๗. นักรบแหลมทองร่วมใจหวังที่มีชัยเหนืออริราชศัตรูเพื่อแผ่นแดนดินถิน่ กูจักตรงคงอยู่ให้ลูกไทยได้สุขี
...................................................... ......................................................
......................................................
...................................................... ......................................................
......................................................
๘. รถออกทะยานมุ่งตรงสู่บ้านถิ่นพักเพื่อนผองเหล่าคนบนรถบ้างจดบ้างจ้องบ้างร่วมขับร้องบ้างเล่นเต้นรำเราต่างครื้นเครง
ตามจังหวะเพลงขับขานลำนำโยกซ้ายย้ายขวาใบหน้าฮาขำเต้นจนหน้าดำเหงื่อไหลไคลย้อย
..................................... .................................... ....................................
.................................... .................................... .................................... ...................................
..................................... .................................... ....................................
.................................... .................................... .................................... ...................................
๙. ขอเชิญเด็กไทยนึกถึงต้นไม้ในด้านคุณค่าปลูกเพื่อประดับตกแต่งเคหากันแสงสุริยาด้วยเงาร่มเย็นปลูกเพื่อใช้
ไม้ใช้ฟืนก็ได้หุงต้มจำเป็นเพื่อได้ไม้ขายกั้นเขตให้เห็นป้องกันลำเค็ญขโมยลักของ
..................................... .................................... ....................................
.................................... .................................... .................................... ...................................
..................................... .................................... ....................................
.................................... .................................... .................................... ...................................
๑๐. เกิดมาเป็นคนหนังสือเป็นต้นวิชาหนาเจ้าถ้าแม้นไม่รู้อดสูอายเขาเพื่อนฝูงเยาะเย้าว่าเง่าว่าโง่ลางคนเกิดมา
ไม่รู้วิชาเคอะอยู่จนโตไปเป็นข้าเขาเพราะเง่าเพราะโง่บ้างเป็นคนโซเที่ยวขอก็มี
..................................... .................................... ....................................
.................................... .................................... .................................... ...................................
..................................... .................................... ....................................
.................................... .................................... .................................... ...................................

ตอนที่ ๒ ให้เรียงลำดับวรรคของกาพย์ที่ครูกำหนดให้ให้ถูกต้อง
๑.
(๑) คำนึงหน้าเจ้าตราตรู (๒) เรื่อยเรื่อยมารอนรอน
(๓) ทิพากรจะตกต่ำ (๔)สนธยาจะใกล้ค่ำ

ตอบ ...................................................................................................................................................................................
๒. (๑) คุณค่าเหลือล้ำ (๒) บอกความรุ่งเรือง (๓) แนะนำขนมของไทย
(๔) ทองหยิบจับจีบสีเหลือง (๕) ชี้ชัดวัฒนธรรม (๖) อย่าให้เหลือเพียงทรงจำ

ตอบ ...................................................................................................................................................................................

๓. (๑) ตั้งใจมุ่งหวังให้จำ (๒) มุ่งแนะนำกันโรคา

(๓) เพื่อแจ้งแห่งข้อคำ (๔) จะเล่าเรื่องของยุง

ตอบ ...................................................................................................................................................................................

๔. (๑) หลังสู้ฟ้าหน้าสู้ดิน (๒) สองมือกำมัดกล้า

(๓) หยาดเหงื่อที่ไหลริน (๔) เพื่อเพื่อนไทยในแดนทอง

ตอบ ...................................................................................................................................................................................

๕. (๑) กุหลาบกลีบแย้มสวย (๒) บ่งบอกความสดใส

(๓) กลิน่ ระรวยหอมชืน่ ใจ (๔) ยามชมชิดจิตคะนึง

ตอบ ...................................................................................................................................................................................

ตอนที่ ๓ ให้นำคำทีก่ ำหนดให้มาเติมในช่องว่างให้ถูกต้องตามฉันทลักษณ์ของกาพย์แต่ละชนิด

๑.
ยิ่ง ลอง แข็ง สอง ช่วย

หยิบแก้วเติมน้ำ........... ใส่น้ำแดงสีแสงสวย
โซดาเข้ามา........... ผสมส่วนล้วนน่า...........
ชนแก้วกันกรุ๊งกริ๊ง รวดเร็ว...........เติมแก้ว...........
เต้นรำฮัมทำนอง มองหน้ากันขันเฮฮา

๒.
ชัย ปลาย ไหว หนี

สัตภัณฑ์บรรพตทั้งหลาย อ่อนเอียงเพียง...........
ประนอมประนมชม...........
พสุธาอากาศหวาด........... เนื้อนกตกใจ
ซุกซ่อนประหวั่นขวัญ...........
๓.
หลัก วาง จำ บท สาม มี

สุรางคนางค์ กำหนดบท........... ยี่สิบแปดคำ

บทหนึ่งเจ็ดวรรค เป็น...........พึง........... วรรคหนึ่งสี่คำ แนะนำวิธี
หากแต่งหลาย........... จำต้องกำหนด บัญญัติจัด...........
คำท้ายวรรค........... ต้องตามวิถี สัมผัสกันดี ท้ายบทต้นแล

๔.
นาน เล่ามา ตำนาน ตา เล่าขาน โบราณ ภูเขา ไทย ใหญ่ แม่น้ำ

ทะเลและ................ เป็นของเราช่วยรักษา
ธรรมชาติสะอาด.................... ทัศนามาเมืองไทย
ประวัติที่................... คือ....................แสนยิ่งใหญ่
ชาติศาสน์กษัตริย.์ ................... ศูนย์รวมใจชาวประชา

๕.
มาเถิดเรา กันดีกว่า เสียน้ำตา ปล่อยใจเศร้า เศร้าเดียวดาย ไม่มีใคร

ยิ้มแย้ม.................... ทั้งโลกายิ้มกับเรา
ร้องไห้.................... มีแต่เรา....................

๖.
จะสนใจ ไม่ลดละ การศึกษา โต้ตอบพลัน นอบน้อมตน หมั่นพากเพียร

ลูกดีมีมานะ ....................เรื่องการเรียน
ขยัน.................... รับผิดชอบ....................

ตอนที่ ๔ ให้นักเรียนหาคำมาเติมลงในช่องว่างให้ได้ใจความที่เหมาะสม
๑. พวกเราเป็น.................... จงพากเพียรเรียนหนังสือ
ขยันหมั่นฝึก.................... เพราะเรานัน้ เป็นเด็กดี
๒. ดื่มนมทุกเช้า.................... ประโยชน์ล้ำกำลังมี
สุขภาพแข็งแรง.................... มาดื่มนมสมใจเรา
๓. ตื่นนอนต้องแปรงฟัน ทุกทุก....................เป็นเด็กดี
ฟันขาวทุกทุก.................... ควรแปรงฟันก่อนเข้านอน
๔. ท่องเที่ยวให้ทั่ว.................... เงินไม่ไหลนอกประเทศ
เหนือใต้ทั่วทุก.................... ได้ประสบพบสุขเอย
ตอนที่ ๕ ให้เขียนแบ่งวรรคคำประพันธ์ต่อไปนี้ให้ถูกต้อง พร้อมทั้งบอกว่าเป็นกาพย์ชนิดใด
๑) กางกรอุ้มโอบแก้วเจ้างามแพร้วสบสรรพางค์ปีกปกอกเอวบางพลางคลึงเคล้าเต้าจรจรัล
บทร้อยกรองข้างต้นเป็นกาพย์........................................................
๒) สามสิบสามเศียรโสภาเศียรหนึ่งเจ็ดงาดั่งเพชรรัตน์รูจี
บทร้อยกรองข้างต้นเป็นกาพย์........................................................
๓) นั่งรออาหารสุดช้าแสนนานจนเพ้อเหม่อครวญเฝ้าคิดคำนึงนึกถึงเนื้อนวลใจซัดเซซวนปั่นป่วนอลวน
บทร้อยกรองข้างต้นเป็นกาพย์........................................................
๔) กษัตริย์พราหมณ์แพศย์ศูทรทั้งหลายต่างมาเรียงรายระยอบบังคมเทวัญ
บทร้อยกรองข้างต้นเป็นกาพย์........................................................
๕) ชมพระแท่นดงรังเปลี่ยวเอวังในดวงแดไม่มีใครดูแลต้องอับเฉาเศร้าเดียวดาย
บทร้อยกรองข้างต้นเป็นกาพย์.......................................................

ตอนที่ ๖ ให้นกั เรียนแต่งกาพย์ยานี ๑๑ จำนวน ๒ บทให้สอดคล้องกับภาพที่ครูกำหนดให้ ๑ ใน ๔ ภาพ

๑) ๒)

๓) ๔)

.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................................................