Sprawdzian

………………………………………
imię i nazwisko ucznia

………..…… .............
Czas pracy: 60 minut data klasa
Maksymalna liczba punktów: 28

Przeczytaj uważnie teksty oraz wszystkie polecenia. Zadania rozwiązuj zgodnie z

poleceniami. W zadaniach 1., 4., 5., 9. i 11. wybraną odpowiedź zaznacz kółkiem. Jeśli się
pomylisz, błędne zaznaczenie skreśl i otocz kółkiem inną odpowiedź. Rozwiązania zadań
otwartych zapisz starannie w wyznaczonym miejscu. Pomyłki przekreślaj. Powodzenia!

Tekst I

Michel Piquemal
Paw, który nie miał przyjaciół

[…]
Pewnego ranka paw obudził się z poczuciem, że jest bardzo samotny. Zaczął rozpaczać. Nie
miał żadnych przyjaciół. Nikt nigdy nie przychodził do niego, by porozmawiać lub się
pobawić. Wielu podziwiało jego piękne upierzenie, lecz nikt nie był jego przyjacielem.
Poszedł wyżalić się słoniowi, który w owym czasie był najmądrzejszym ze wszystkich
zwierząt.
– Spójrz na mnie – powiedział doń 1. – Jestem bezsprzecznie najpowabniejszym spośród
ptaków, a jednak unikają mnie jak dżumy2. Żadnych odwiedzin, żadnej oznaki przyjaźni!
Powiedz mi, ty, który uchodzisz za mądrego pośród mądrych, skąd ta niesprawiedliwość i jak
jej zaradzić?
– Jest tylko jeden sposób, aby znaleźć sobie przyjaciół – odpowiedział mu słoń. –
Samemu stać się przyjacielem innych. Zamiast wypominać im, że cię unikają, czy sam
podjąłeś kiedyś trud, aby się do nich zbliżyć?

Michel Piquemal, Bajki filozoficzne. Opowieści mędrca Sofiosa, przeł. Maria Braunstein i Michał Krasicki,
Warszawa 2016.
1
Doń – do niego.
2
Dżuma – ciężka choroba zakaźna.

Zadanie 1. (0–1)
Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe,
albo F – jeśli jest fałszywe.

W utworze bohaterowie zostali szczegółowo scharakteryzowani. P F

Każdy z bohaterów utworu reprezentuje inne cechy charakteru. P F

Zadanie 2. (0–1)
Wyjaśnij, dlaczego paw nie miał przyjaciół.
Ponieważ do nikogo nie podchodził i z nikim nie rozmawiał a sam obwiniał za to że z nim nie
rozmawiają.

Zadanie 3. (0–2)
Odpowiedz, jakiej rady słoń udzielił pawiowi. Jaką funkcję pełnią te słowa w utworze?

Udzielona rada: Słoń mówi: ‘’ Jest tylko jeden sposób, aby znaleźć sobie przyjaciół: Samemu
stać się przyjacielem innych. Zamiast wypominać im, że cię unikają, czy sam podjąłeś kiedyś
trud, aby się do nich zbliżyć? ‘’.
Funkcja: Morał utworu

Zadanie 4. (0–1)
Dokończ zdania. Wybierz odpowiedź spośród oznaczonych literami A i B oraz
odpowiedź spośród oznaczonych literami C i D.

Zwierzęta przedstawione w utworze pełnią funkcję A/B. Nadane im cechy mają nie tylko
dosłowne znaczenie, lecz także są obdarzone sensem ukrytym, który jest C/D.

A. alegorii C. wieloznaczny
B. symbolu D. jednoznaczny

Zadanie 5. (0–1)
Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

W utworze została wykorzystana mowa niezależna, aby

A. narzucić bohaterom poglądy narratora.

B. wiernie przytoczyć wypowiedzi bohaterów.
C. zaprezentować bohaterów z perspektywy narratora.
D. dokładnie ukazać stosunek narratora do bohaterów.

Zadanie 6. (0–1)
Wypowiedzenie w mowie niezależnej przekształć na mowę zależną.
– Jest tylko jeden sposób, aby znaleźć sobie przyjaciół – odpowiedział mu słoń.
Słoń opowiedział mu, że jest tylko jeden sposób, aby znaleźć sobie przyjaciół.
Zadanie 7. (0–1)
Czy – według Ciebie – Ebenezer Scrooge z lektury Opowieść wigilijna jest dobrym
kandydatem na przyjaciela? Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się do treści
lektury.

Według mnie nie jest dobrym kandydatem na przyjaciela, nie pozwolił np. Bobowi
rozpalić w piecu i był skąpy względem innych.

Tekst II

Maria Szyszkowska
Przyjaźń

[…] My, współcześni nie umiemy się przyjaźnić. Nie chcemy podejmować tego trudu. Poza
radościami, które niesie – wymaga wszak od nas czasami zrezygnowania z własnej wygody,
niejednokrotnie aż do samozaparcia1. […]
Związki, które na ogół obserwujemy, choć określane bywają mianem przyjaźni, w istocie
rodzą się w wyniku wspólnych interesów czy też doraźnych użytecznych celów. Rozpadają
się zaś, gdy te względy przestają odgrywać rolę. […]
Panuje przekonanie, że przyjaźń rodzi się głównie w okresie szkolnym, jakby można było
ustalić zależność stanów i więzi duchowych od liczby lat. Jeżeli już poszukiwać jakichś
prawidłowości, to obserwacja podpowiada, że szuka się przyjaźni – doceniając jej wartość –
gdy zawiodą kultywowane więzi rodzinne. […] Wtedy wyraźnie czuje się pustkę wynikającą
z braku oparcia w kimś, kto od lat towarzyszył nam i był świadkiem naszej drogi. […]
Przyjaźń zalicza się do tych związków, dla których obojętna jest płeć, wiek, stanowisko
w hierarchii społecznej, wykształcenie czy stopień zamożności. Pojawia się, gdy między
dwiema jednostkami zawiązuje się bezinteresowny kontakt, gdy rodzi się poczucie „bratniej
duszy”. […]
Przyjaźń – co sama odczuwam – pozwala przezwyciężać stany osamotnienia. […]
Przyjaźń to trwały punkt odniesienia w różnorodnym i przeobrażającym się świecie. My
też podlegamy przemianom i taki trwały punkt odniesienia jest dla nas bardzo istotnym
oparciem. Dzięki pamięci tego, kto towarzyszy naszej drodze zmieniającego się życia –
mamy możliwość powracania do siebie sprzed lat.
Przyjaciel bywa naszym lustrem. Pozwala na identyfikację siebie dzisiejszego ze sobą
dawnym. A czuć się potrzebnym choćby jednemu człowiekowi – to znaczy istnieć radośnie.
Dramatyczne w swym osamotnieniu są sędziwe osoby wyczekujące nadaremnie przyjaznego
znaku od kogoś.
[…]
Różnorodne bywają postacie przyjaźni. Od zawiązywanych w momentach krytycznych –
na wojnie, w obozie, w czasie prześladowań – do przyjaźni wyrażających się pomocą
w codziennych trudach. Bywają też niezmiernie silne związki przyjaźni oparte na wspólnych
czynach mających na celu urzeczywistnianie wyznawanych ideałów. Zdarzają się też więzi
przyjaźni, które sprowadzają się głównie do zwierzeń z najbardziej intymnych wzruszeń. […]
W czasach dawniejszych istniała instytucja przyjaciół domu. Nie byli oni „naczyniami”
do wylewania zwierzeń. Same ich odwiedziny były momentem odświętnym i pobudzającym.
W taki sposób również wzrastała tradycja. I dziś trzeba właśnie odbudowywać
bezinteresowne więzi przyjaźni nawet z powodów egoistycznych; by mieć wzmożone
poczucie sensu życia oraz poczucie bezpieczeństwa ze świadomością lojalności drugiego
człowieka.

Maria Szyszkowska, Stwarzanie siebie, Gdańsk 2001.

1
Samozaparcie (się) – wyrzeczenie się spraw osobistych, poświęcenie i wytrwałość w dążeniu do celu;
poświęcenie się w imię wyższych celów.

Zadanie 8. (0–2)
Uzupełnij poniższe zdania w taki sposób, aby stanowiły streszczenie tekstu Przyjaźń
Marii Szyszkowskiej.

Tematem tekstu Marii Szyszkowskiej jest Kwestia przyjaźni międzyludzkiej.

Autorka przedstawia XXI-wieczne problemy z nawiązywaniem znajomości oraz różne

okoliczności poznawania przyjaciół.

i dochodzi do wniosku, Że przyjaźń jest bardzo ważna w prawidłowym prosperowaniu jednostki

Zadanie 9. (0–1)
Oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe,
albo F – jeśli jest fałszywe.

Zdaniem autorki współcześnie przyjaźnią nazywane są relacje między

P F
ludźmi, które dają im korzyści.
Autorka przedstawia sposoby, dzięki którym można znaleźć prawdziwego
P F
przyjaciela.

Zadanie 10. (0–1)

Na podstawie tekstu wyjaśnij sens zdania Przyjaciel bywa naszym lustrem. Nie cytuj
sformułowań z tekstu.
Przyjaciel bywa naszym lustrem oznacza, że nasz przyjaciel pozwala nam na porównanie siebie
dawnego z dzisiejszym sobą.
Zadanie 11. (0–1)
Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.

W zdaniu rozpoczynającym tekst autorka posłużyła się czasownikiem w 1. osobie liczby

mnogiej, aby

A. zarzucić czytelnikom brak umiejętności nawiązywania przyjaźni.

B. podkreślić subiektywny charakter swojej wypowiedzi.
C. utożsamić się z doświadczeniami odbiorców tekstu.
D. zaznaczyć w tekście swoją obecność.

Zadanie 12. (0–1)

Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że przyjaźń wymaga samozaparcia? Zajmij
stanowisko i uzasadnij je jednym argumentem.
Autorka ma rację, ponieważ przyjaźń często oznacza poświęcenie własnego komfortu i czasu na
rzecz drugiej osoby.

Zadanie 13. (0–2)

Przeczytaj podany fragment utworu i wykonaj zadania.
„[…]
Nie tobie igrać przez srebrne tonie
Lub nurkiem pluskać w głąb jasną;
Surowa ziemia ciało pochłonie,
Oczy twe żwirem zagasną.

A dusza przy tym świadomem drzewie1

Niech lat doczeka tysiąca,
Wiecznie piekielne cierpiąc zarzewie2,
Nie ma czem3 zgasić gorąca”.
1
Świadomem drzewie – o drzewie, które było świadkiem wydarzeń.
2
Zarzewie – żar.
3
Czem – czym.

13.1. Podaj tytuł utworu, z którego pochodzi zacytowany fragment, oraz jego autora.

Tytuł: Świtazianka Autor: adam mickiewicz

13.2. Na podstawie znajomości całego utworu, z którego pochodzi zacytowany fragment,

odpowiedz, za jakie przewinienie Strzelec poniósł karę.

Strzelec poniósł karę, ponieważ obiecywał swojej dziewczynie, że nigdy jej nie zdradzi, a gdy
ta zmieniła się w inną kobietę, on jej uległ. .
Zadanie 14. (0–4)
W podanych wypowiedzeniach podkreśl zdania podrzędne i je nazwij.

1. Chłopiec wyruszył w podróż, aby znaleźć przyjaciela.

OKOLICZNIKOWE CELU

2. Zdarzają się takie sytuacje, które są trudne dla ludzi.

przydawkowe
3. Mój kolega jest taki, że zawsze się spóźnia.
podmiotowe
4. Rozmawiałem z kolegą, aby iść do kina.
Zadanie 15. (0–2)
Wyjaśnij, na czym polega błąd w poniższym wypowiedzeniu, a następnie zapisz je
poprawnie.

Czekając na przyjaciół, rozszalała się burza.

Wyjaśnienie:Jeśli używamy imiesłowowego równoważnika zdania, podmiot (wykonawca

czynności) musi być ten sam w obu zdaniach składowych. Z tego zdania wynika, że burza czekała
na przyjaciół. Poprawnie to zdanie należy zapisać wykorzystując czasownik osobowy.

Zdanie poprawne: kiedy czekał na przyjaciół zaczęło padać

Zadanie 16. (0–6)

Jaką rolę w życiu odgrywa przyjaźń?
Postaw tezę a następnie podaj 2 argumenty na uzasadnienie jej. Podaj tytuł dowolnej
książki, która mogłaby je uzasadnić.

Teza:…………………………………………………………………………
Argument 1
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
Argument 2
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………….
Tytuł książki opowieść wigilijna