a. İmale (çekme, uzatma): Kısa olan bazı he elerin ölçüye uydurulması içi uzun okunmasına denir.

b. Zihaf (kısma): İmalenin tersidir. Arapça ve Farsça söz üklerdeki uzun heceyi, ölçü ün gerektirdiği
yerde kısa hece gibi okumaya denir.
c. Med (kabartma): Aruzda ritim denen iç ahengi sağlamak ama ıyla iki heceyi bir hece durumuna
getirmek, yani bir tam sesi bir buçuk sese yükseltmektir. Med, her zaman bir uzun hece ve onu takip
ede kısa hece arasında yapılır. Yani med, iki kapalı hece arası da bir açık hece bulunması
gerektiğinde sonu bir uzun ü lü ve bir ü süzle biten birinci heceyi imaleden biraz daha uzun
okumaktır.
d. Vasl (ulama, ulaştırma, liyezon):Kapalı bir heceyi açık höle getirmek için, son
hecesi ünsüz bir harfle biten bir sözcüğün, kendinden sonra gelen ve ilk hecesi ünlü
olan sözcüğe kendiliğinden bağlanması ve iki sözcüğün tek sözcük gibi
okunmasıdır. Ulama aslında bir kusur sayılmaz, çünkü şiirdeki musikiyi artırır.
e. Kasr (kısaltma, inceltme): Uzun heceyi hafifletmek, inceltmektir. Aruzda uzun olan
“mâh, şâh, nigâh” gibi bir sözcüğü hafifleştirerek “meh, şeh, nigeh” şeklinde
okumaktır. “İstanbul” gibi kimi özel adların “Stanbul” şeklinde okunması da kasr ile
ilgilidir.
Örnek:
Ol şeh-süvâr-ı mülk-i saadet ki rahşına
Ceylan deminde arsa-i âlem gelirdi teng
Baki
f. Sekt-i melîh (Güzel kesme):Sözlük anlamı “güzel kesme”dir. Yalnız “mef’ûlü
mefa’ûlün” kalıbında yapılır. Bu parçalardaki “-lü” ve “me-” açık hecelerinin
birleşerek bir uzun hece oluşturmasıyla bir uyum kesikliği meydana getirmektir. Bu
durumda ölçü ”mef’ûlün fa’ûlün fa’ûlün” biçimine girer.
Örnek:
Bir yoldu parıldayan gümüşten
Gittik…. Bahs açmadık dönüşten
Yahya KEMAL

Takti: Aruz ölçüsüyle yazılmış bir şiirdeki ölçüyü belirleyebilmek için şiiri oluşturan
hecelerin (.) veya (—) işaretiyle gösterilmesine ve kalıplarının bulunmasına “takti”
denir. Takti, ölçünün parçalarını belirlemeyle ilgilidir.
Örnek:
Bu harmanın gelir sonu kapıştırın giderayak
Yarın bakarsınız söner bugün çatırda yan ocak
.–.–/.–.–/.–.–/.–.–
Mefâ’ilün / mefâ’ilin / mefâilün / mefâilün
Tevfik Fikret, Hâ -ı Yağma
Aruz Kalıpları: Aruz kalıpları Arapça dakı faa le eyleminde türetilmiş olan
falü ,feÖ»lü ,fÖ¢lü ,fÖ¢ilatün, müstef ilü , mefÖ¢ilü , mütefÖ¢ilü , müstef ilÖ¢tün gibi
söz üklerden birinin tekrarlanmasıyla veya birkaçını yan yana getirilmesiyle ortaya çıkar.
En çok Kullanılan Belli başlı aruz kalıpları :
Feûl (. -)
Feûlün (. – -)
Feilün (. . -)
Fâilün (- . -)
Mef ûlü (- – .)
Fâilâtü (- . – .)
Feilâtü (. . – -)
Fâilâtü (- . – -)
Mefâîlü (. – – .)
Mefâîlün (. – – -)
Mefâilün (. – . -)

Türk şiirinde en fazla kullanılan kalıplar:

Fâilâtü fâilâtü fâilâtü fâilün (-.–/-.–/-.–/-.-)
Feilâtü feilâtü feilâtün feilün (..–/..–/..–/..-)
Mefâîlün mefâîlün mefâîlün mefâîlün (.—/.—/.—/.—)
Mefûlü fâilâtü mefâîlü fâilün (–./-.-.-/.–/-.-)

Örnek:
Bu gamze değil belâdır ey dost
Bu hande değil cefâdır ey dost
-–./.–.–/.––
Mef’ûlü / mefâ’ilün /fa’ûlün
Ahmet Paşa
Aruz Kuralları:
Farsça tamlama eki olan -i ile ve anlamındaki ü, vü bağla ı vezin gereği uzu da kısa da olabilir.
Bir şiirin vezni en az iki dizeden hareket ederek bulunabilir. Tek dizeye bakarak vezin bulunmaz.
Hecelerin açık kapalı değerleri karşılıklı kontrol edilir. Ö e imkÖ¢ varsa ulama, yoksa imale yapılır.
Zihaf çok az bulu duğu içi en son o ihtimal düşü ülür.
Aruzla yazılmış dizelerin son heceleri her zaman uzun sayılır.
Aruz ölçüsünde üç tane kapalı hece, yani kısa okunan hece yan yana gelmez, çünkü una uygun bir
aruz kalı ı yoktur.
Aruz vezninde tef ileler heceleri bölebilir. Hece ölçüsündeki gibi okuyuşta tef ilelerde durgu yapılmaz.

ARUZ ÖLÇÜSÜ
1- Aruz ölçüsünde heceler açık (kısa), kapalı (uzun) ve medli hece olmak üzere üçe
ayrılır.
2- Başlıca tef‘ileler şunlardır:
Fa‘ (-), Fe ul (. -),Fa‘ lün (- -), Fe i lün (. . -),Fâ i lün (- . -), Fe û lün (. – -), Mef û lü
(- – .), Fe i lâ tün (. . – -), Fâ i lâ tün (- . – -), Fâ i lâ tü (- . – .), Me fâ i lün (. – . -), Me
fâ î lün (. – – -), Me fâ î lü (. – – .), Müf te i lün (- . . -), Müs tef i lün (- – . -), Mü te fâ
i lün (. . – . -)… Burada tef‘ilelerle parantez içindeki hecelerinin değerlerinin aynı
olduğuna dikkat ediniz.
3- Aruz vezninde tef‘ileler heceleri bölebilir. Hece ölçüsündeki gibi okuyuşta
tef‘ilelerde durgu yapılmaz.
4- Aruz vezninde hecelerin kısalığı ve uzunluğu esas olduğu için bazı Türkçe
kelimeler kısa olduğu halde vezin gereği uzun okunur; buna imale denir. İmale kısa
heceyi uzun yapar. Arapça ve Farsça kelimelerdeki bazı uzun seslerin vezin gereği
kısa okunmasına da zihaf denir. Zihaf ise imalenin tersine uzun heceyi kısa yapmayı
sağlar. Hece ölçüsünde böyle bir mesele yoktur. Türk edebiyatında imale çok sayıda
bulunmakla beraber zihaf kusuru hoş karşılanmadığı için çok az yapılmıştır.
5- Farsça tamlama eki olan “-i” ile “ve” anlamındaki “ü, vü” bağlacı vezin gereği uzun
da kısa da olabilir.
6- Medli heceler hafif bir “i, ı” sesi varmış gibi okunur. Bahâr kelimesi bahâr[ı],
eşkden kelimesi ise eşk[i]den şeklinde söylenmelidir.
7- Feilâtün / Feilâtün / Feilâtün / Feilün kalıbıyla yazılan şiirlerde ilk tef‘ile bazı
mısralarda Fâilâtün, son tef‘ile ise Fa‘lün olabilir. Bu sadece bu kalıba özgü bir
durumdur. Bu kalıpla yazılan şiirlerde başta imale yapmaya gerek yoktur. Farklı
tef‘ile parantez içinde hemen altında gösterilir.
8- Türkçe kelimelerle aruz veznindeki başarı Muallim Naci ile başlamış olup Türk
aruzu Tevfik Fikret, Yahya Kemal Beyatlı ve Mehmet Âkif Ersoy tarafından
gerçekleştirilmiştir. Hatta Mehmet Âkif o kadar başarılı olmuştur ki bir çok kişi
İstiklâl Marşı’nın hece ölçüsüyle yazıldığını zanneder. Oysa bu marş aruzun “Fe i lâ
tün / Fe i lâ tün /Fe i lâ tün /Fe i lün” kalıbıyla yazılmıştır.
9- Aruzla yazılan bir şiirin hece sayısı bazan eşit olabilir. Mısralardaki açık kapalı
dizilişinin aynı olması o şiirin aruzla yazıldığın gösterir.
Cânı cânânı bütün vârımı alsın da Hüdâ 15 hece
Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ 15 hece
10- Sessiz bir harfle biten kelime vezin gereği açık olması gerekirse, kendinden
sonra sesli ile başlayan bir hece varsa birinci kelimenin sonundaki harf, ikinci
kelimenin ilk hecesine ulanır. Buna ulama denir. Ulama kapalı heceyi açık yapar.
Ulama genellikle yapılır; fakat her zaman yapılmak mecburiyetinde değildir.
11- Servet-i Fünun edebiyatçıları bir şiirde değişik aruz kalıpları kullanmak suretiyle
serbest vezne zemin hazırlamışlardır. Cenap Şahabetin’in “Elhân-ı Şita” adlı şiiri bu
şekilde yazılmıştır. Bu şiirdeki bazı mısralar Feilâtün / Mefâilün / Feilün, bazı
mısralar ise Mef‘ûlü / Mefâîlü / Mefâîlü / Feûlün kalıbıyla yazılmıştır.
12- Bir şiirin vezni en az iki mısradan hareket ederek bulunabilir. Tek mısraa
bakarak vezin bulunmaz.
13- Mısralardaki imale ve zihaf kusuru olan heceleri altı çizilerek belirtilmiştir.
14- Bir şiirin vezni bulunurken şu işlemler yapılır:
a) Veznini bulacağımız mısraların hecelerindeki uzun seslilere dikkat ederek
yazmalıyız.
b) Önce mısralardaki hecelerin açık mı kapalı mı oldukları tespit edilir.
c) Medli hece olup olmayacağı özellikle kontrol edilmelidir. Bu ihmal edilirse bir
mısradaki hece değeri eksik çıkar. Mısralardaki heceler sayılarak medli hece olup
olmadığı konusunda bir ipucu yakalayabiliriz.
d) Hecelerin açık kapalı değerleri karşılıklı kontrol edilir. Önce imkân varsa ulama,
yoksa imale yapılır. Zihaf çok az bulunduğu için en sonra o ihtimal düşünülür.
e) Hecelerin karşılaştırılması yapıldıktan sonra açık kapalı değerleri çizgi ve nokta
şeklinde ayrı bir yere geçilir. Mısra sayısına göre tef‘ile sayısı tahmin edilmeye
başlanır. İlk tef‘ile en az heceden oluşur. Genelde az heceli Fa’, Fe i lün, Fâ i lün gibi
tef‘ileler sonda bulunur.
f) Yazılan aruz kalıbı ile işaretler arasında uyum olmasına dikkat etmelidir.
ARUZ KALIPLARI-II

ARUZ KALIPLARIYLA İLGİLİ UYGULAMALAR:

1) Göz gördü gönül sevdi seni ey yüzü mâhım

Kurbânın olam var mı benim bunda günâhım

2) Açınca yel keni hiç bakma, oynasın varsın;

Kayık çocuk gibidir: Oynuyor mu kaydetme

3) Duydum seni istiyor bu vicdan

Bildim sana vâsıl ol du cânân

4) Memleket bitti, yine bitmedi hâlâ sen, ben….

Bize bu hâl ile bizden büyük olmaz düşmen

5) Ağır ağır çıkacaksın bu merdivenlerden

Eteklerin de güneş renkli bir yığın yaprak

6) Âsûde olam dersen eğer gelme cihâna

Meydâna düşen kurtulamaz seng-i kazâdan

7) Hayır mâtem senin hakkın değil, mâtem benim hakkım:

Asırlar var ki aydınlık nedir hiç bilmez âfâkım.

8) Çatma, kurban olayım çehreni, ey nazlı hilâl!

Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet bu celâl?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl…
Hakkıdır ,Hakk’a tapan milletimin istiklâl!

9) Uçtuk Mohaç ufkunda görünmek hevesiyle

Canlandı o meşhûr ova at kişnemesiyle
10) Gönlüm, dilim, kanım ve mizâcımla sizdenim
Dünyâ ve âhirette vatandaşlarım benim.

11) Sitanbul’a geçmiş idim salı gün

Cihân görmesin ânın emsâli gün

12) Saçma ey göz eşk[i]den gönlümdeki odlare su

Kim bu denlü tutuşan odlare kılmaz çâre su

13) Dinle neyden kim hikâyet etmede

Ayrılıklardan şikâyet etmede

14) Hani ol gül gülerek geldiği demler şimdi

Ağlarım hâtıra geldikçe gülüştüklerimiz

15) Ne Süleymân ne Selîm’in kuluyuz

Hazret-i Rabbi rahîmin kuluyuz

16) Anı hoş tut garîbindir efendi işte biz gittik

Gönül derler ser-i kûyun da bir dîvânemiz kaldı

17)Geçer firkat zamânı böyle kalmaz

Sağ olsun sevdiğim Mevlâ kerimdir

18) Cihânda âşık-ı mehcûr[ı) sanma râhat olur

Neler çeker bu gönül söylesem şikâyet olur

19) Ağlatmayacaktın yola baktırmayacaktın

Ol va'de-i tekrâr[ı] -be-tekrârı unutma

20) Gül hasretinle yollara tutsun kulağını

Nergis gibi kıyâmete dek çeksin intizar
Çalışma 1
Kalıplar
1. Mef’ûlü / Mefâîlü / Mefâîlü / Feûlün
2. Mefâilün / Feilâtün / Mefâilün / Fa’ lün
(Feilün)
3. Mef’ûlü / Mefâilün/ Feûlün
4. Feilâtün / Feilâtün / Feilâtün / Feilün
(Fâilâtün) (Fa’lün)
5. Mefâilün / Feilâtün / Mefâilün / Feilün
6. Mef’ûlü / Mefâîlü / Mefâîlü / Feûlün
7. Mefâîlün / Mefâîlün / Mefâîlün / Mefâîlün
8. Feilâtün / Feilâtün / Feilâtün / Feilün
(Fâilâtün) (Fa’lün)
9. Mef’ûlü / Mefâîlü / Mefâîlü / Feûlün
10. Mef’ûlü / Fâilâtü / Mefâîlü / Fâilün
11. Fe û lün / Fe û lün / Fe û lün / Fe ûl
12. Fâilâtün / Fâilâtün / Fâilâtün / Fâilün
13. Fâilâtün / Fâilâtün / Fâilün
14. Feilâtün / Feilâtün / Feilâtün / Feilün
(Fâilâtün) (Fa’lün)
15. Feilâtün / Feilâtün / Feilün
(Fâilâtün) (Fa’lün)
16. Mefâîlün / Mefâîlün / Mefâîlün / Mefâîlün
17. Mefâîlün / Mefâîlün / Feûlün
18. Mefâilün / Feilâtün / Mefâilün / Feilün
19. Mef’ûlü / Mefâîlü / Mefâîlü / Feûlün
20. Mef’ûlü / Fâilâtü / Mefâîlü / Fâilün
Çalışma 1

1 Seher-geh Hüsrev-i mesned-nişîn-i kal’a-ı mînâ

Geyindi bir zemînî âsumânî hil’at-ı dîbâ

2 Süvâr-ı hınk-ı zerrîn zeyn olup itdi ‘alem ber-dûş

Şuâ’ından çeküp bir tîg-i âteş-tâb u berk-âsâ

Çalışma 2
1 Ey güzîn-i mu’âşir-i ‘ulemâ
Serv-i ser-hayl-i zümre-i fuzelâ

2 Eşref-i halk u ekmel-i mahlûk

Hâce-i dî ü dâver-i dünyâ

Çalışma 3
1 Döymeyüp subh-ı tecellîde dem-i dîdâra gül
Tûr-ı Mûsâ gibi kendin itdi pâre pâre gül

2 Subh-dem dem urmasa sırr-ı Ene’l-hakdan eger

Gâlibâ Mansûr-veş asılmaz idi dâra gül

Çalışma 4
1 Eyâ sipihr-i sehâ âfitâb-ı burc-ı celâl
Huceste-tâli’ ü ferhûnde-fer u ferruh-fâl

2 ‘Atîk-i sıdk u ‘Ömer-ma’delet ‘Alî-’irfân

Hasan-mahâsin ü ‘Osmân-hayâ Hüseyn-hısâl

Aşık Çelebi Divanı’ndan..

Çalışma 5
1 Sensüz yola girürisem çârem yok adım atmaga
Gevdemde kuvvetüm sensin başum götürüp gitmege
2 Gönlüm canum ‘aklum bilüm senün ile karâr ider
Pervâz ururlar dem-be-dem uçuban dosta gitmeğe

Yunus Emre Divanı’ndan..

Çalışma 6
1. [yazdı okuña kudret-i sun‘ u kemâli gör]
bak rûy-ı yâra âyine-i zü’l-celâli gör

2.gam pisterinde derd-ile cân virmedin yetiş

iy câ tabîbi hâl-i dil-i bî-mecâli gör

Çalışma 7
1. bezm-i mahşerde olursam o lebi mülden dûr
âh-ı dil-sûzumuñ âhengi ola nagme-i sûr

2. dâ’imâ kavs-i kazâdan atılur tîr-i fenâ

iy göñül sanki nişânıdur anuñ ehl-i kubur

Çalışma 8
01. ruhuñ iy gonca verd-i hod-bûdur
ül ül-i cânı zâr iden budur

02. leb-i yâkûtuñ içre dendânuñ

dürc-i la lî içinde lü lûdur

Çalışma 9
1. cânâ dime ki itdügin âdem neden bulur
cevr itme belki ‘âşık olasın iden bulur

2. bulmaga feyz râh-ı harâbâta sâlik ol

bu yolda zâyi olmaz emek isteyen bulur
Çalışma 10
1. pây-bûs-ı nigâr devletdür
el virürse ‘azîm rif‘atdür

2. seg-i kûyuñla hem-sifâl olmak

ulu ni et büyük sa âdetdür

Yakînî Divanı ndan…

Çalışma 11

Nerd-i gamda şimdi zâr olmakdur oyunuñ senüñ

Devr ider turmaz dilâ hâl-i diger-gûnuñ senüñ

İy göñül hengâme-i ‘aşk içre idüb mâhiye

Başuñı tob itmek olsun yüri oyunuñ senüñ

Çalışma 12
Ola yohsullara bir yir kim döşek
Anda toz toprag olur yendek döşek

Hep güle olur diken yendek yakın

Bülbül ammâ kim ırakda öterek

Edirneli Nazmi Divanı’ndan..

Çalışma 13

Hem-çü perî sanki nihândur bana

Gelmeyeli hayli zamândur bana

Gamzeleri zahm-zen ü haste-dil

Mihr-i ruhı sînede cândur bana

Çalışma 14

1 Hayfâ o nâzenîn ise râm olmadı bana

Gönlümce âh neyl-i merâm olmadı bana
2 İtdi sükût hâl-i perîşânumı görüp
Bilmem niçün ki feth-i kelâm olmadı bana

Çalışma 15

1 Urıldum tîr-i müjgâna dilüm pür-pâredür cânâ

Amân gel virme ruhsat gamzene hûn-hâredür cânâ

2 ‘Aceb bilmem dökinmez mi gözümde eşk-i hasretle

Dü çeşmüm çifte havz olmış akar fevvâredür cânâ

Çalışma 16

1 Kârum benüm âh ile figân eyleme yâ Rab

Seyl-âb-ı sirişk-âbumı kan eyleme yâ Rab

2 Bu bâd-ı semûm u tef-i sûz-ı cigerümle

Gül-ber[g]-i ruh-ı yâri hazân eyleme yâ Rab

Çalışma 17

1 Hazân-ı bâg-ı dilümde bahâr olur mı ‘aceb

O gül-nihâl ile zevk-i hezâr olur mı ‘aceb

2 Niyâz-ı bûse iderken o gonce-i femden

‘Aceb bu giryelerüm de medâr olur mı ‘aceb

Enderunlu Hasan Yaver Divanı’ndan..

Çalışma 18
Ehl-i îmâna oldı menzilgâh
Cennet-i lâ ilâhe illallâh

Cânı âzâd ider cihândan

Rahmet-i lâ ilâhe illallâh
Çalışma 24
19

Çokdur cihânda gerçi şehâ dânehâ-yı cev

‘Âlemde bî-nihâye velî mübtelâ-yı cev

Cevden lezîz nesne bulunmaz behâyime

Ammâ n’idem ki artuga çıkdı behâ-yı cev

Endicikli Ravzî Divan’ından..

Çalışma 20
1 Elde iken beyüm dem-i fursat
Fukarânun du’âsın al kerem et

2 Etmege et gerek dimişler çün

Ete etmek gerek meded himmet

Çalışma 21
1 Tahiyyât ile añmışlar dil-i gamgînüm idüp şâd
İlâhî cümle halk ile Karîn-âbâd ola âbâd

2 Kerem lutf eyleyüp ahvâlimüz her biri sormışlar

Bi-hamdi’llâh sıhhatde eger evlâd eger ahfâd

Çalışma 22
1 Ey mihr ü devletüñle ziyâda nehâr-ı şer’
V’ey mâh-ı ‘izzetüñle bahâda bahâr-ı şer’

2 Bahr-ı kemâl ü yemm-i hünerdür o tab’-ı pâk

Cârî dilinden anuñ içün cûy-bâr-ı şer’

Çalışma 23
1 İstimâ’ itse kuluñ kavlini sultân-ı kerem
Diñlese mûr söziñ ya’ni Süleymân-ı kerem

2 Görse hâlümi benüm fakr ile a’yân-ı sehâ

Bilse zulm oldugını añlasa erkân-ı kerem

FİLİBELİ VECDÎ VE DİVÂNI’ndan…

Çalışma 24
19

‘Arûs oldı bu gice şem‘-i ra‘nâ

Anuñçün yakdılar pâyına hınnâ

Tuvâg itmişler aña âl vâlâ

Urınmış başına bir tâs takyâ

Çalışma 25
1Hâke berâber oldı gördüm o serv-kâmet
Başuma kopdı sandum bugün benim kıyâmet

2Kopmadısa kıyâmet bugün cihânda ey dil

Bu fitneler mukarrer andan durur ‘alâmet

Çalışma 26
Göñül dervîş çün gördi
Göñül dervîş olur dervîş

Muhabbet dâgını urdı

Göñül dervîş olur dervîş

Çalışma 27
Kaldum ayakda al elüm
El benüm ü etek senüñ

Ya nice tozda kalalum

El benüm ü etek senüñ

Gelibolulu Sun'i Divanı’ndan..

Çalışma 28
1 Masnû`-ı kâinâta sabâh eyledüm nazar
Lutf-ı Hudâya mazhar idi zâhirâ seher

2 Meydân-ı gül-sitânda çemân idi her çemen

Mânend-i Hızr hulle-i hadrâ geyüp şecer

Çalışma 29
1 Cihâna vakt-i hazân irdi câna hüzn ü melâl
Cihâna berf-i şitâ yagdı câna derd-i zevâl

2 Degül degül ki `umûmen havâdis-i gerdûn

Bi-esrihâ baña mahsûs oldı fi’l-âzâl
Çalışma 35
30

1 Diyâr-ı gurbete düşdüm gam u derd oldı yârânum

Bu fânî `âlem içre ne serâyum var ne dükkânum

2 Mekîn olmaga asla bir mekânda yokdur imkânum

İrişdi anca dürlü devlete emsâlüm akrânum

Çalışma 31
1 Alma şeftâlümi dir ol lebi hurmâ eyvâ
Kays-ı nâr-ı gama âlûde kılur san Leylâ

2 Sıdı peymâne-i kalbüm çün o peymân-şiken

Dîdeden hûn-ı ciger akmaga yüz tutsa n’ola

Çalışma 32
1 İtdüm kamu Rûm illerini gerçi temâşâ
Va’llâhi saña bulmadum ey mugbeçe hem-tâ

2 İki gözümüñ yaşı biribirine akdı

Buluşdı Sitanbul’da sanasın iki deryâ

Hasan Ziyâî (Mostarlı Ziyâî) Dîvânı’ndan..

Çalışma 33
1 Sepîde-dem ki fürûg-ı ruh-ı peyâm-ı sürûr
Cihân-fürûz-ı sımâh oldı çün eşi‘‘a-i hûr

2 Hoşâ peyâm-ı ferah-zâ ki oldı şevkinden

Reg-i semâ‘-ı cihân hem-çü târ-ı şem‘a-i sûr

Çalışma 34
1 Habbezâ hâne-i pür-feyz-i keder-fersâ kim
MiSlini var ise cennetde görür ehl-i safâ

2 Bâreka’llâh zihî hâne ki olmışdur anuŋ

Sâye-i sakfı penâgâh-ı gürûh-ı zurafâ

Katibzade Sakıb Divanı’ndan…

Çalışma 35
30

1. Dervîşüñe sâhib çık yâ Hazret-i Mevlânâ

İsterse yap ister yık yâ Hazret-i Mevlânâ

2. Gurbet-zedegânuñ gör dâg-ı dile merhem sür

Hicrân nekebâtuñdur yâ Hazret-i Mevlânâ

Çalışma 36
1. Nakş vüsûlidür heme ‘unvân-ı Nakş-bend
Bes ‘âşıkân-ı hazrete sülvân-ı Nakş-bend

2. Bu hâkde vücûd virürseñ ‘adîmdür

Başka zemîndedür der-i eyvân-ı Nakş-bend

Çalışma 37
1Bûse-demdür leb-i ‘uşşâka cenâb-ı Mısrî
Secdegehdür ser-i eşvâka turâb-ı Mısrî

2.Perde-i şeş-cihet sâz-ı tesellîdendür

Şu‘be-efzâ dil-i huzzâka rebâb-ı Mısrî

Kani Divanı’ndan…
Çalışma 38
1 Bu ne vâdî-i cennet-âsâdur
Bu ne dil-keş bihişt-i ra‘nâdur

2 Bu mıdur yohsa gülsitân-ı İrem

Ne ‘aceb cây-ı râhat-efzâdur

Çalışma 39
1 O müjdeler ki pey-â-pey sımâh-ı câna gelür
Neşât u zevki ne ta‘bîr ü ne beyâna gelür

2 Ne müjde bir güher-i şâhvâr-ı zî-kıymet

Ne yetîmgâh-ı yeme ne dükân-ı kâna gelür

Çalışma 40
1 Ey dil-rübûde bâğ-ı bihiştüñ hevâsına
Gel gülsitân-ı Edrene’nüñ gül safâsına

2 İtmiş henûz nâmiye etfâl-i gonceyi

Teslîm-i dest-i dâye-i bâd-ı sabâsına
Çalışma 46
41

1 Sad müjde gelen ‘âleme ‘ıyd-ı Ramazândur

‘ Iyd-ı Ramazân eşref-i eyyâm-ı cihândur

2 Sersâm-ı meh-i rûzedür erbâb-ı harâbât

Tahsîl-i dimâg eyleyecek dem bu zamândur

Kami Divanı’ndan…

Çalışma 42
1 ‛Urûc-ı ‛arş-ı kemâle peyâm-berân-ı Hudâ
Resîde her biri “Lâ raybe fîhi” âmennâ

2 Hem evliyâ-yı şeri‛at ki şübhemiz yokdur

Kerâmetinde kim inkâr eder anı hâşâ

Çalışma 43
1 Vezân oldu nesîm-i cân-fezây-ı ‛avn-i Yezdânî
Tarâvet verdi gülşen kesdi kûh u deşt ü ‛umrânı

2 Ne gülşen gülşen-i nusret ki ta‛rîf-i nuhustîni

Diyânet bâgbânı yümn ü ikbâl iki derbânı

Çalışma 44
1 Eyâ kalem-rev-i Rûm’uñ vezîr-i kahhârı
Sipihr-i ma‛deletiñ neyyir-i ziyâdârı

2 O memleket ki bulur tâb-ı necm-i ikbâliñ

Revâk-ı çarha urur pertev-i has u hârı

Çalışma 45
1 Hâme kim bülbül-i belâgatdir
Nagme-senc-i du‛â-yı devletdir

2 Şimdi kasdı hidîv-i devrâna

Bu terâneyle ‛arz-ı hidmetdir

Lebib Divanı’ndan…
Çalışma 46
41

1 Ey zât-ı pâk-i erham ü ekrem olan Hudâ

Hep sîr-hân meğer mütekeddir bu mâ-sivâ

2 Geldim kapına sâil-i ihsân u lutf kim

Lutfundan eyle matlûbumı ne ise atâ

Çalışma 47
1 Tab'-ı pâkim ki kumâş-ı ma'rifet dükkânıdır
Feyz-i bî-pâyân-ı Hak gevherlerinin kânıdır

2 Öyle tab'ım ki nesîm-i feyz-i lutf-ı Hakk ile

Bâğ-ı dehrin nev-şüküfte gonca-i handanıdır

Çalışma 48
1 Senin şevkinle tab'ım gülsitândır yâ Resûlallah
Sürûdun ayn-ı savt-ı bülbülândır yâ Resûlallah

2 Kelâmım sükker-i bâdâmdır terkîb-i vasfında

Zebânım tûti-i mu'ciz-beyândır yâ Resûlallah

Meşhûri Divanı’ndan…

Çalışma 49
Ey takvâ-güzîn-i meclis-i sâmî
V`ey rind-i harâb-ı cür`a-i câmî

Kimdür dir iseñ hakîr-i nâ-kâmı

Hâk-i kadem-i Nakş-bendî Nâmî

Çalışma 50
1 Nâtık-ı mecmû`a-i hâtır budur
Hâsıl-ı mecmû`-ı havâtır budur

2 Tıfl-ı nev-endîşe belâgat-resân

Tâze `ibârât-ı nevâdir budur

Çalışma 51
1 Ey nesîm-i feyzüñi tahrîk idüp
Nev-nihâl-i kilkümi kıl cilve-ger

2 Rûy-ı pâk-i safha lafz u ma`nîden

Göstere tâ şîve-i deng ü şeker
Çalışma 52
1 Ey mihr-i ruhuñ zerresidür cümleten eşyâ
Zâhirde nihânsın

V`ey `aks-i cemâlüñ yine her zerrede peydâ

Gâyetde `ayânsın

Çalışma 53
1 Ey tûtî-i âyîne-i ruhsâr-ı hakîkat
V`ey âyîne-i tûtî-i esrâr-ı hakîkat

2 Bulmış o kadar hüsn-i edâ cünbiş-i nutkuñ

Ey her sühanı mâye-i âsâr-ı hakikat

Namî Divanı’ndan…

Çalışma 54
1. Lutf-ı Hudâ eyledi pervâ bana
Sundı ki ikrâmını bî-pâ bana

2. Bâğ-ı hüsnden yine bir tâze gül

Lutf-ı Hudâ eyledi i‘tâ bana

Çalışma 55
1. Ey dil ne revâdır sana bu râhat-ı bî–câ
Destinde degül zülf ü gözünde ruh–ı zîbâ

2. Bülbül gibi efgãn eyle pervâne gibi yan

Ger ‘âşık isen şâm u seher ey dil-i şeydâ

Çalışma 56
1. Yandım Allâhı sever kanı şarâb
Meded ey merd-i Hudâ ehl-i sevâb

2. Bahş ider bezm şarâb-hârlara

Oda yanmış cigerim bûy-ı kebâb

Nigari Divanı’ndan…

*Yukarıda verilen beyitlerin kalıpları çalışma numaralarına göre aşağıdadır.

*Alınmış olan beyitler www.kultur.gov.tr adresindeki Divanlardan seçilmiştir.
ÇALIŞMALAR

1. Mefâ’îlün Mefâ’îlün Mefâ’îlün Mefâ’îlün

2. Fe’ilâtün Mefâ’ilün Fe’ilün
3. Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilün
4. Mefâ’ilün Fe’ilâtün Mefâ’ilün Fe’ilün
5. Müstef'ilün Müstef'ilün Müstef'ilün Müstef'ilün
6. mef‘ûlü fâ‘ilâtü mefâ‘îlü fâ‘ilün
7. fe‘ilâtün fe‘ilâtün fe‘ilâtün fe‘ilün
8. fe‘ilâtün mefâ‘ilün fe‘ilün
9. mef‘ûlü fâ‘ilâtü mefâ‘îlü fâ‘ilün
10. fe‘ilâtün mefâ‘ilün fe‘ilün
11. [Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilün]
12. [Fâ’ilâtün Fâ’ilâtün Fâ’ilün]
13. Müfte’ilün/ Müfte’ilün/ Fâ’ilün
14. Mef’ûlü/ Fâ’ilâtü/ Mefâ’îlü/ Fâ’ilün
15. Mefâ’îlün/ Mefâ’îlün/ Mefâ’îlün/ Mefâ’îlün
16. Mef’ûlü/ Mefâ’îlü/ Mefâ’îlü/ Fe’ûlün
17. Mefâ’ilün/ Fe’ilâtün/ Mefâ’ilün/ Fe’ilün
18. Fe‘ilâtün/ Mefâ‘ilün/ Fe‘ilün
19. Mef‘ûlü/ Fâ‘ilâtü/ Mefâ‘îlü/ Fâ‘ilün
20. Fe’ilâtün Mefâ’ilün Fe’ilün
21. Mefâ’îlün Mefâ’îlün Mefâ’îlün Mefâ’îlün
22. Mef’ûlü Fâ’ilâtü Mefâ’îlü Fa’ilün
23. Fe’ilâtün Fe’ilâtün Fe’ilâtün Fe’ilün
24. Mefâîlün Mefâîlün Feûlün
25. Mefûlü Fâilâtün Mefûlü Failâtün
26. Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün
27. Müfte‘ilün Mefâ‘ilün
28. Mef`ûlü Fâ`ilâtü Mefâ`îlü Fâ`ilün
29. Mefâ`ilün Fe`ilâtün Mefâ`ilün Fe`ilün
30. Mefâ`îlün Mefâ`îlün Mefâ`îlün Mefâ`îlün
31. Fe`ilâtün Fe`ilâtün Fe`ilâtün Fe`ilün
32. Mef`ûlü Mefâ`îlü Mefâ`îlü Fa`ûlün
33. Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün Fe‘ilün
34. Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün
35. Mef‘ûlü Mefâ‘îlün Mef‘ûlü Mefâ‘îlün
36. Mef‘ûlü Fâ‘ilâtü Mefâ‘îlü Fâ‘ilün
37. Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün
38. fe‘ilâtün mefâ‘ilün fe‘ilün
39. mefâ‘ilün fe‘ilâtün mefâ‘ilün fe‘ilün
40. mef‘ûlü fâ‘ilâtü mefâ‘îlü fâ‘ilün
41. mef‘ûlü mefâ‘îlü mefâ‘îlü fa‘ûlün
42. mefâ‛ilün fe‛ilâtün mefâ‛ilün fe‛ilün
43. mefâ‛îlün mefâ‛îlün mefâ‛îlün mefâ‛îlün
44. mefâ‛ilün fe‛ilâtün mefâ‛ilün fe‛ilün
45. fe‛ilâtün mefâ‛ilün fe‛ilün
46. Mef'ûlü fâilâtü mefâîlü fâilün
47. Fâilâtün fâilâtün fâilâtün fâilün
48. Mefâîlün mefâîlün mefâîlün mefâîlün
49. Mef`ûlü Mefâ`ilün Mefâ`îlün
50. Müfte`ilün Müfte`ilün Fâ`ilün
51. Fâ`ilâtün Fâ`ilâtün Fâ`ilün
52. Mef`ûlü Mefâ`îlü Mefâ`îlü Fe`ûlün
Mef`ûlü Fe`ûlün
53. Mef`ûlü/ Mefâ`îlü/ Mefâ`îlü /Fe`ûlün
54. Müfte‘ilün/ Müfte‘ilün /Fâ‘ilün
55. Mef‘ûlü Mefâ‘îlü Mefâ‘îlü Fe‘ûlün
56. Fe‘ilâtün Fe‘ilâtün Fe‘ilün