XHMIKH ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

Είναι δυναμικη ισορροπια, ΟΧΙ στατικη κατασταση.

•ΦΥΣΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ → ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ
Σε δυναμικη Ισορροπια: ΟΛΕΣ οι ποσοτητες είναι σταθερες αλλα όχι απαραιτητα
ισες.

Π.χ.
Αρχικα: u1>u2, Σε ιδιο t περισσοτερα μορια νερου εξατμιζονται και λιγοτερα μορια
νερου υγροποιουνται.
Τελικα: u1=u2, Σε ιδιο t οσα μορια νερου εξατμιζονται, τοσα μορια νερου
υγροποιουνται.

•ΧΗΜΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ → ΧΗΜΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

Σε Χ. Ι.: ΟΛΕΣ οι ποσοτητες είναι σταθερες αλλα όχι απαραιτητα ισες.

Π.χ.
Αρχικα: u1>u2, Σε ιδιο t περισσοτερα μορια ΗΙ παραγονται και λιγοτερα μορια ΗΙ
διασπωνται.
Τελικα: u1=u2, Σε ιδιο t οσα μορια ΗΙ παραγονται, τοσα μορια ΗΙ διασπωνται.

•ΕΙΔΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΘΕΣΗ Χ.Ι.

-Μονοδρομες/ Ποσοτικες( ): Οι αντιδρασεις που πραγματοποιουνται μονο
προς μια κατευθυνση και τουλαχιστον ένα αντιδρων καταναλωνεται πληρως.
-Αμφιδρομες( ): Οι αντιδρασεις που πραγματοποιουνται και προς τις 2
κατευθυνσεις ταυτοχρονα και υπο καταλληλες συνθηκες (κλειστο συστημα και
σταθερες συνθηκες) οδηγουνται σε κατασταση Χ.Ι.

•ΕΙΔΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ
-Κλειστο: Το συστημα που διατηρει σταθερη τη μαζα του ενώ μεταβαλεται η
ενεργεια του (δηλαδη απορροφα ή απελευθερωνει ενεργεια).
-Ανοιχτο: Το συστημα που ΔΕΝ διατηρει σταθερη τη μαζα του ενώ μεταβαλεται η
ενεργεια του (δηλαδη απορροφα ή απελευθερωνει ενεργεια).

•ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Χ.Ι.
Σε αυτή τη κατασταση φαινεται ότι η αντιδραση εχει τελειωσει, όμως στη
πραγματικοτητα οι 2 αντιστροφες αντιδρασεις γινονται ταυτοχρονα με ισες
ταχυτητες. Στη κατασταση Χ.Ι., η ποιοτικη και ποσοτικη συσταση των αντιδρωντων
και προιοντων είναι σταθερη, και υπαρχουν ποσοτητες από όλα τα συστατικα.
Θεωρητικα ολες οι αντιδρασεις είναι αμφιδρομες και καταληγουν σε κατασταση Χ.Ι.,
όμως αν η Χ.Ι. είναι τοσο μετατοπισμενη προς τα δεξια οπου σχεδον ένα αντιδρων να
μην ανιχνευεται, η αντιδραση χαρακτηριζεται ως Σχεδον Μονοδρομη (π.χ. καυσεις
και εξουδετερωσεις).

•ΕΙΔΗ Χ.Ι.
Ομογενης: Τα αντιδρωντα και τα προιοντα είναι σε ιδια φαση.
Ετερογενης: Τα αντιδρωντα και τα προιοντα είναι σε διαφορετικη φαση.

•ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΘΕΣΗ Χ.Ι.

-Αν Θεση Χ.Ι.→ τοτε ποσοτητες αριστερα↓ και ποσοτητες δεξια↑.
-Αν Θεση Χ.Ι. ← τοτε ποσοτητες αριστερα↑ και ποσοτητες δεξια↓.

•ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ u=f(t) ΚΑΙ C=f(t) ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Χ.Ι.

Εστω Α2 + Β2 2ΑΒ

•ΑΠΟΔΟΣΗ
*) Το α ονομαζεται συντελεστης αποδοσης, ενώ το α% ονομαζεται αποδοση τοις
εκατο.
ΤΥΠΟΣ:

(ως προς τα προιοντα)

(ως προς το αντιδρων που ΔΕΝ είναι σε περισσεια)

ΕΚΦΡΑΖΕΙ:
Ποσο μετατοπισμενη προς τα δεξια είναι η Χ.Ι.
Οσο α↑, τοσο πιο Χ.Ι.→

ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ:
Φυση αντιδρωντων, Θ, P, Cαντ ή Cπρ

ΤΙΜΕΣ:
•ΒΑΘΜΟΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ (Ή ΔΙΑΣΠΑΣΗΣ)/ ΚΛΑΣΜΑ mol ΠΟΥ
ΑΝΤΙΔΡΟΥΝ

(σε αντιδρων που ΔΕΝ είναι σε περισσεια)

(σε αντιδρων που είναι σε περισσεια)

•ΣΤΑΘΕΡΑ Χ.Ι. (ΚC)

*) Εχει διαφορες μοναδες (που εχουν σχεση με το M) ή και καμια μοναδα.
ΤΥΠΟΣ:
Εστω αΑ + βΒ γΓ + δΔ

(νομος της Χ.Ι)

*) Οι συγκεντρωσεις είναι αυτές σε κατασταση Χ.Ι.
*) Στο νομο της Χ.Ι. ΔΕΝ συμμετεχουν στερεα ή καθαρα υγρα (στη θεση τους
μπαινει η μοναδα)

ΕΚΦΡΑΖΕΙ:
Ποσο μετατοπισμενη προς τα δεξια είναι η Χ.Ι.
Οσο ΚC↑, τοσο πιο Χ.Ι.→

ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ:
Θ και τροπο γραφης της χημικης εξισωσης (δηλαδη συντελεστες και καταστασεις)

Π.χ.

ΤΙΜΕΣ:
Δεν εχει ορια.
Όμως στις μονοδρομες αντιδρασεις, ο παρονομαστης είναι 0 αρα η ΚC τεινει το ∞
(δεν οριζεται).

•ΚC ΣΕ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ KAI ΑΠΟΔΕΙΞΗ

Εστω αΑ + βΒ γΓ + δΔ
•ΝΟΜΟΣ LAVOISER/ ΑΡΧΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΜΑΖΑΣ

*) Ισχυει σε αμφιδρομες και μονοδρομες αντιδρασεις, όμως ΟΧΙ όταν το συστημα

είναι ανοιχτο.
*) Χρησιμοποιειται κυριως για υπολογισμο n, m, ή mr.

•ΑΡΧΗ LE CHATELIER/ ΑΡΧΗ ΦΥΓΗΣ ΠΡΟ ΤΗΣ ΒΙΑΣ

Οταν μεταβαλλεται ένα συντελεστης/ παραγοντας ισορροπιας, τοτε η θεση Χ.Ι.
μετατοπιζεται προς τη κατευθυνση που τεινει να αναιρεσει τη μεταβολη αυτή.
Όταν ένα συστημα εχει φτασει σε κατασταση Χ.Ι. και μεταβαλλεται ενας
παραγοντας, τοτε ΣΤΙΓΜΙΑΙΑ δεν υπαρχει ισορροπια, δηλαδη οι ταχυτητες των δυο
αντιστροφων αντιδρασεων δεν είναι ισες. Όμως, το συστημα τελικα θα ερθει σε μια
νεα κατασταση Χ.Ι., διαφορετικη από την πρωτη. Να σημειωθει ότι η μεταβολη
ΠΟΤΕ δεν αναιρειται πληρως. Η αρχη le Chatelier προβλεπει θεωρητικα προς ποια
κατευθυνση θα μετατοπιστει η θεση Χ.Ι. και μπορει να εφαρμοστει και σε ισορροπιες
φυσικων μεταβολων.

•ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Χ.Ι. ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ

*) Προυποθεση: το συστημα να βρισκεται ηδη σε μια αρχικη κατασταση Χ.Ι.
-ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΑΝΤΙΔΡΩΝΤΟΣ Ή ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ
*) ΔΕΝ ισχυει σε στερεα ή καθαρα υγρα.
*) ΚC=σταθ
Αν Cουσ↑ τοτε: η θεση Χ.Ι. μετατοπιζεται προς τη κατευθυνση οπου ελλατωνεται η
ποσοτητα της (δηλαδη οπου είναι αντιδρων)
Αν Cουσ↓ τοτε: η θεση Χ.Ι. μετατοπιζεται προς τη κατευθυνση οπου αυξανεται η
ποσοτητα της (δηλαδη οπου είναι προιον)

-ΠΙΕΣΗ
*)Προυποθεσεις: Η ΔP να προκαλειται από ΔV
Ένα τουλαχιστον συστατικο να είναι αεριο
Να υπαρχει μεταβολη mol αεριων
*) ΚC=σταθ
Αν P↑ (δηλαδη V↓) τοτε: η θεση Χ.Ι. θα μετατοπιστει προς την κατευθυνση οπου
παραγονται τα λιγοτερα mol αεριων (αρα και η μικροτερη πιεση)
Αν P↓ (δηλαδη V↑) τοτε: η θεση Χ.Ι. θα μετατοπιστει προς την κατευθυνση οπου
παραγονται τα περισσοτερα mol αεριων (αρα και η μεγαλυτερη πιεση)

ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ
ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΑΔΡΑΝΟΥΣ ΑΕΡΙΟΥ ΜΕ V=ΣΤΑΘ.
Επειδη V=σταθ, η θεση Χ.Ι. δεν μετατοπιζεται.
Όμως: Pολ↑ και nολ↑ εφοσον Pολ΄=Pολ +Pαδρ αερ και nολ΄=nολ+nαδρ αερ

ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΑΔΡΑΝΟΥΣ ΑΕΡΙΟΥ ΜΕ P=ΣΤΑΘ.

Επειδη P=σταθ τοτε V↑, οποτε η θεση Χ.Ι. θα μετατοπιστει προς τη κατεθυνση οπου
παραγονται τα περισσοτερα mol αεριων
Επισης: Vολ↑ και nολ↑ εφοσον Vολ΄=Vολ +Vαδρ αερ και nολ΄=nολ+nαδρ αερ

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΟΠΟΥ nΑΕΡαρ=nΑΕΡδεξ

ΑΝ V=σταθ τοτε η θεση Χ.Ι. δεν μετατοπιζεται.
ΑΝ P≠σταθ τοτε V μεταβαλλεται, ΟΜΩΣ η θεση Χ.Ι. ΔΕΝ μετατοπιζεται
Επισης: Οταν nουσ=σταθ και V≠σταθ, τοτε Cουσ≠σταθ

-ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ
*) ΚC≠σταθ
Αν Θ↑ τοτε: η θεση Χ.Ι. μετατοπιζεται προς τη κατευθυνση που απορροφαται
θερμοτητα (δηλαδη προς την ενδοθερμη)
Αν Θ↓ τοτε: η θεση Χ.Ι. μετατοπιζεται προς τη κατευθυνση που απελευθερωνεται
θερμοτητα (δηλαδη προς την εξωθερμη)

•ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΕ Χ.Ι. ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΕΣ mol

*) Σε όλα ισχυει ότι: οι ΔC ειναι αναλογες των συντελεστων, ΔΕΝ βαζουμε τις C των
στερεων ή των καθαρων υγρων και η μεταβολη δεν αναιρειται πληρως.
-ΛΟΓΩ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΟΥΣΙΑΣ
Εστω Α(g) 2Β(g) σε X.I.1
Π.χ. προσθετω +n mol Β, αρα επειδη CΒ↑, η Χ.Ι.←

*) Παρατηρω ότι υπαρχει ένα κατακορυφο τμημα σε μια ουσια στην αρχη της
‘μετατοπισης’ που δηλωνει την μεταβολη που επιφεραμε σε αυτην (αυξηση ή μειωση
συγκεντρωσης)

-ΛΟΓΩ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΠΙΕΣΗΣ (ΟΓΚΟΥ)

Εστω Α(g) 2Β(g) σε X.I.1
Π.χ. αυξανω την P, αρα V↓, αρα η Χ.Ι.← (και C ουσιων↑)
*) Παρατηρω ότι υπαρχει ένα κατακορυφο τμημα σε ΟΛΕΣ τις ουσιες στην αρχη της
‘μετατοπισης’ που δηλωνει την μεταβολη που επιφεραμε [αυξηση ή μειωση P
(ουσιαστικα V)]

-ΛΟΓΩ ΜΕΤΑΒΟΛΗΣ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ

Εστω Α(g) 2Β(g), ΔH<0 σε X.I.1
Π.χ. αυξανω την Θ, αρα η Χ.Ι.←

*) Παρατηρω ότι ΔΕΝ υπαρχει κατακορυφο τμημα σε καμια ουσια στην αρχη της
‘μετατοπισης’ ασχετα απο την μεταβολη που επιφεραμε [αυξηση ή μειωση Θ]

•ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ QC
Όταν εχουμε μια αντιδραση (με γνωστες ποσοτητες) και δεν γνωριζουμε αν
βρισκεται σε κατασταση Χ.Ι., τοτε χρησιμοποιουμε την QC.
Με τις C φτιαχνουμε ένα κλασμα παρομοιο με τη ΚC, που λεγεται QC.
-Αν QC<ΚC τοτε: για να φτασει το συστημα σε Χ.Ι. πρεπει οι αριστερα C να
μειωθουν (ώστε να μικρυνει ο παρονομαστης) και οι δεξια C να αυξηθουν (ώστε να
μεγαλωσει ο αριθμητης), αρα γινεται η αντιδραση προς τα →
-Αν QC>ΚC τοτε: για να φτασει το συστημα σε Χ.Ι. πρεπει οι αριστερα C να
αυξηθουν (ώστε να μεγαλωσει ο παρονομαστης) και οι δεξια C να μειωθουν (ώστε να
μικρύνει ο αριθμητης), αρα γινεται η αντιδραση προς τα ←
-Αν QC=ΚC τοτε: το συστημα βρισκεται σε Χ.Ι.

•ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΜΕ ΚΟΙΝΟ ΣΩΜΑ

Σε ολες τις ΚC χρησιμοποιουμε τη ΣΥΝΟΛΙΚΗ συγκεντρωση του κοινου σωματος,
η οποια είναι το ≈ ‘αθροισμα’ των συγκεντρωσεων του από οπου και αν προερχονται.
Π.χ.1 ΑΝ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΣΩΜΑ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΙΟΝ
Εστω οτι στο ιδιο δοχειο εχουμε β mol ΑΒ και γ mol ΑΓ και αποκαθιστουνται οι
εξης Χ.Ι.: ΑΒ(g) Α(g) +Β(g) και ΑΓ(g) Α(g) +Γ(g)

Π.χ.2 ΑΝ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΣΩΜΑ ΕΙΝΑΙ ΑΝΤΙΔΡΩΝ

Εστω οτι στο ιδιο δοχειο εχουμε α mol Α, β mol Β και γ mol Γ και αποκαθιστουνται
οι εξης Χ.Ι.: Α(g) +Β(g) ΑΒ(g) και Α(g) +Γ(g) ΑΓ(g)

Π.χ.3 ΑΝ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΣΩΜΑ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΙΟΝ ΣΤΗ ΜΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΔΡΩΝ ΣΤΗΝ
ΑΛΛΗ
Με παρομοιο τροπο όπως στα παραπανω π.χ.

•ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΝΕΑΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ (ΑΠΟ ΑΡΧΗ ΕΩΣ Χ.Ι.2)

Γινεται ΠΑΝΤΑ ως προς το αντιδρων που ΔΕΝ είναι ΟΛΙΚΑ σε περισσεια.
Για να βρουμε ποιο σωμα είναι ολικα σε περισσεια, και αντιστοιχως το ολικα
ελλειματικο σωμα, θεωρουμε ότι η μεταβολη που επιφεραμε εγινε στην αρχη, ΠΡΙΝ
ΚΑΝ ΤΗΝ Χ.Ι.1.

*) Αν θελουμε την νεα αποδοση ως προς την Χ.Ι.1, τοτε ακολουθουμε την ιδια

διαδικασια, όμως χρησιμοποιουμε τον εξης τυπο:

Π.χ. Εστω οτι στο ιδιο δοχειο εχουμε α mol Α και β mol Β (α>β) και αποκαθισταται
η Χ.Ι.1: Α(g) +Β(g) ΑΒ(g). Εστω, αφου σε Χ.Ι.1, προσθετω y mol Β, αρα το συστημα
θα βρεθει σε Χ.Ι.2
ΟΛΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΕΡΙΣΣΕΙΑΣ
Το 1 mol Α χρειαζεται 1 mol Β
Τα α mol A χρειαζονται α mol Β
=> Όμως α<β+y, αρα το Α είναι το ΟΛΙΚΑ ελλειματικο σωμα

Επομενως: , οπου x είναι τα mol του Α που αντεδρασαν στη Χ.Ι.1, ω

είναι τα mol του Α που αντεδρασαν στην Χ.Ι.2, και α τα mol του Α στην αρχη.