KARTA PRACY

Adam Mickiewicz Romantyczność

Zestaw 1.
nim zadan ia. Odpow iadaj
Przecz ytaj uważnie tekst, a następnie wykonaj umies zczon e pod
tylko na podsta wie tekstu i tylko własnymi słowami - chyba że w
zadan iu poleco no inacze j.
zamkniętych wybie rz tylko
Udzie laj tylu odpow iedzi, o ile jesteś proszo na(-ny ). W zadan iach
jedną z zaprop onowa nych odpow iedzi.

Alina Kowalczykowa
Widz enie w biały dzień. O Romantyczności Mickiewicza
Historycy literat ury
Sposó b przeds tawien ia Karusi jako obłąkanej jest niezwykle interesujący.
zaczerpnięte z tekstu . A jednak Mickiewicz
piszą często o jej obłędzie tak, jakby to były słowa
, ani nie określił żadnym pokrewnym
bezpośrednio ani razu nie nazwał jej obłąkaną, szaloną
ystał spopularyzowane
epitete m. Opisał natom iast szczegółowo objawy jej anormalności. Wykorz
wzbogacił, przede wszyst-
[...] poglądy na temat zachowania się umysłowo chorych i znacznie je
" ludzi.
kim o obraz pozycji człowieka obłąkanego wśród zwykłych, ,,normalnych
ze słów dziewczyny znie-
O obłędzie Karusi świadczą objawy trojakiego rodzaju: przebijające
kształcenie wizji świata realnego, sposób jej zachow
ania się, reakcje osób postro nnych. Obraz
symptomów aż zaskakuje
zareje strowa nych objawów dewiacji jest wyjątkowo dokładny, mnogość
w utworz e bądź co bądź niewielkim, i to lirycznym.
rezultat nietypowej sy-
Przede wszystkim więc wizja świata realnego uległa odkształceniu. To
eganie widm, a nawet wy-
tuacji, w jakiej Karusia uległa halucynacjom. Gdyż wprawdzie spostrz
część Dziadó w - w pewny m typie kultur y
świadczanie im drobny ch przysług to - jak świadczy II
i w odpowiedniej atmosfe-
rzecz natura lna, lecz zawsze w stosownym miejscu, o stosownej porze
Nie w biały dzień, nie w lud-
rze. Na przykład gdzieś na odludziu, przy świecach, w noc zaduszną.
nym miasteczku.
Toteż w Romantyczności zwraca się uwagę przede wszyst
kim właśnie na niestosowność sytu-
ale, że widma pojawiają się
acji: ,,To dzień biały! to miasteczko!''. Zresztą sama Karusia wie doskon
nocą i znikają z pierwszym kurem. Emocjonalny stan dziewc
zyny prowadzi ku deformacji rzeczy-
więc kochanka, wbrew oczywistości,
wistości, ku zupełnemu zachwianiu ram czasowych. Wita
porę podkreśla:
słowami: ,,Tyżeś to w nocy? To ty, Jasieńku!'; i dalej tę nocną
Gdzie znikasz, gdzie, mój Jasieńku?
Jeszcze wcześnie, jeszcze wcześnie!

Mój Boże! kur się odzywa,

Zorza błyska w okienku.
, świadczy o nieziem-
Nocna godzina, tak samo jak biała sukienka, białe oblicze i zimne dłonie
skości, niematerialności Jasia. Tak pojawiają się umarli.
Jaś kochał Karusię i może - jak wierzy gawiedź - siła uczuci
a pozwala mu pokonać granicę
między żywymi a umarłymi i pokazać się dawnej kochance.
Karusia dla Jasia przew raca obraz
świata: z dnia czyni noc, z gwarnego rynku odludn e ustron ie
zakochanych. Jawnie przekształca
chorob y umysłu.
obraz świata - co uchodziło wówczas i dziś uchodzi za widomy dowód
Innym świadectwem nienormalności jest dziwne zachowanie się dziewc
zyny. Dziwn e, bo kie-
ordynowanyc h ruchów:
rowan e omamami, a rażące na tle otoczenia. Wykonuje ona szereg niesko
,,coś niby chwyta, coś niby trzyma'; ,,bieży" i pada, pieści się z
niewidzialny m dla otocze nia ko-
Nie odpowiada na zwraca ne
chankiem. Powodowana omamami, płacze i śmieje się na przem ian.
m zewnętrznym uległy całko­
do niej słowa, zdaje się wcale ich nie słyszeć. Jej kontak ty ze świate
witemu zerwaniu.

4
 I wreszcie sprawa reakcji środowiska. Obłąkana dziewczyna wyobcowana jest spośród wszyst-
kich - lecz niejednakowo. Różny stosunek do widzeń Karusi i do Karusi samej, reprezentowany
przez postaci z gminu, przez mędrca i młodego romantyka, stanowił właśnie punkt wyjścia dla
sensu filozoficznego ballady. [... ]
Mickiewicz ukazał szaleństwo jako zjawisko istniejące relatywnie. Wysiłki lekarzy zmierzały ku
rejestracji i analizie symptomów patologii, ku krystalizacji pojęcia, którego sens ogólny wydawał
się bezsporny. To ostatnie uznawali za pewnik wszyscy „ludzie rozsądni" - tak myślał starzec
z Romantyczności. Wiedział, że dziewczyna jest obłąkana. Natomiast kwestia jej poczytalności
nie istnieje dla gawiedzi, jak nie istnieje problem chorób umysłu; lud odmienność Karusi ujrzy
w kategoriach nie choroby, lecz nadprzyrodzonego daru. Stan Karusi nie jest więc oceniany jed-
noznacznie; szaleństwo okazało się kategorią relatywną. Uczony może mieć pewność, że dziew-
czyna jest obłąkana; ludzie prości mogą jej zachowań wcale nie kojarzyć z chorobą umysłu.
Na podstawie: Alina Kowalczykowa, Widzenie w biały dzień. O nRomantycznościn Mickiewicza [w:] Mickiewicz
w „Pamiętniku Literackim", pod red. Stanisława Rośka, Gdańsk 2011.

Zadanie 1. (0-1)
Na czym polega niezwykłość sposobu przedstawienia obłędu bohaterki przez Mickiewicza?
Polega
···· ·· ·· ··· ·······na przedstawieniu
·········· ······ ·· ·· ···· ····· ···· ·····go w sposób
··········· szczegółowy
·········· ························· i realistyczny
·· ···· ·· ······ ··· ······ ········ ··· ···· ··········· ···· ··· ···
oraz
······ nie
·· ··· ··· ··· ··traktowaniu
·· ·· ······ ·········· ·····obłędu
··· ·· ··· ········jako
······ ····stanu choroby,
········ ···· ···· tylko
····· ····· ··· ······ ······· ··············· ······· ········ ······· ··· ····· ··· ·
nadprzyrodzonego daru
·····•········ ········ ···· ···· ·· ····· ······ •·· ·· ······ ···· ··· •·· ··················· ········ ··· ····· •··· ···· ······ ··•···· ······ ···· ···· ··· ···· ······· ··· ···· ······
·· ····· ······· ····· ····•·· ··•······· ·······• ···· ···· ··· ······· ···· ······· ············· ········ ····•··············· ········ ·· ·· ·· ······ ···•··· ······· ··· ·•·· ···•··
·· ······ ···· ···· ··· ··········· ············ ·· ········•·· ·········· ······························· ···· ·········· ·· ··· ·······•·· ·· ········ ···· ···

Zadanie 2. (0-3)
Znajdź w tekście akapity omawiające różne rodzaje objawów obłąkania Karusi oraz opis reakcji
otoczenia. Podaj numery tych akapitów, a następnie scharakteryzuj opisane w nich symptomy
choroby bohaterki i zachowania obserwatorów.

Rodzaj objawu Akapity Opis l

I

halucynacje i przywidzenia
zniekształcenie
świata realnego
wizji
4
I

sposób zachowania się

bohaterki 7 zmiany nastroju, nagłe i
nieskordynowanie ruchy
1
Starzec wiedział, że jej

reakcje otoczenia
9 zachowanie jest spowodowanie
chorobą, natomiast lud sądził, że
I

I naprawde rozmawia z duchami

I I -------
l

5
 Zadanie 3. (0-2)
Na podstawie akapitów 3.-6. przedstaw wiarę ludową w duchy.
-
Element wierzeń Charakterystyka

Kiedy przychodzą? w nocy

Gdzie się pojawiają? na uboczu

Jak wygląd ają? niematerialne, koloru białego

Komu się u kazują? osobom dla nich ważnych

Zadanie 4. (0-1)
Wyjaśnij znaczenie terminów użytych przez autorkę .

osoba
osoba postronna - .. ..... nie... ...uczestnicząca
......... ......... .. ....... . w wydarzeniu

symptom- .......objaw
... ............. .. .. .... ..... .... ... ...... ....... ..... ....... ....... .. ....... .... .......... ..... ............ ... ................. .......

deformacja - ... ...nienaturalne przekształcenie

... ..... .. ........ .. ... ............... ...... .... ... ... ........ ..... .. .. ...... ..... .. ._..__ .____... ._. __.... .___..__ _.______ ____ .___ .
·········· ······· ······ ······ ···· ··· ····•·· ··· ············ ······· ·······•···· ··· ··· ···· ······ ······ ··· ···· ······· ···· ······ ·· ····· ··· ···· ·· ···· ············· ··· ·

Zadanie 5. (0-1)
Szaleństwo Karusi zostało określone jako „kategoria relatywna'; ponieważ

A. poeta wprost nie nazywa bohaterki obłąkaną, stawia jedynie hipotezę o jej szaleństwie.
B. na podstawie tekstu Romantyczności trudno jednoznacznie zdiagnozować, na j aką chorob ę
cierpi Karusia.
C. lekarze w tych czasach opisali już i zbadali znaczną część symptomów choroby umysłowej.
D. istnieje rozbieżność w postrzeganiu zachowania bohaterki: mędrzec uważa ją za szaloną, nato-
miast prości ludzie widzą w niej osobę obdarzoną nadprzyrodzonymi zdolnościami.

Zadanie 6. (0-2)
Który styl wypowiedzi dominuje w tekście Aliny Kowalczykowej? Odpowiedź uzasadnij przez
wskazanie w artykule jednej cechy charakterystycznej dla tego stylu.

informatywny
styl - ...... .. .... ........ ......... ... .. .... .. .. .. ..... ..... ... .......... ........ ....... .... .... .. ... .... .... ..... .... ... .... .. .. .......... ... ........ ..
cecha -jasność przekazu,
..... ... .. ............ .... .......... ..... ....przedstawienie
........... .... .. ... ..... .. ... ... .....faktów
...... ........ ... .. .... ...... ...... .... ......... .... .. .... ... .. ..
···· ···· ············•···•· ·· ··········· ··· •············· ···• ··· ········ ···· •···•···•· ··· ····· ·· ·· ······· ·· ··· ·· ·· ·········· ·· ······ ···· ·· ···· ······· ··· ···· ····· ·

Zestaw 2.
Przeczytaj uważnie tekst, a następnie wykonaj umieszczone pod nim zadania. Odpowiadaj
tylko na podstawie tekstu i tylko własnymi słowami - chyba że w zadaniu polecono inaczej.
Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile jesteś proszona(-ny). W zadaniach zamkniętych wybierz tylko
jedną z zaproponowanych odpowiedzi.

6
 Halina Krukowska
„Nocna stron a" romantyzmu
Poezja roman tyczn a z niespotykaną dotąd intensywno ścią - jak
żadna inna poezja przed wie-
kiem dziewiętnastym - zwróciła egzystencję ku niej samej,
skierowała jej energię do wnętrza
jednostki. Rezul tatem tego procesu stało się uświadomienie
i ujawnienie zjawisk psychicznych
dotychczas ukryty ch, nieznanych, zepchniętych w cień. Skupi
enie egzystencji romantycznej na
sobie było nowym aktem poznawczym, w którym zmierzała ona
do odnalezienia rzeczywistości
danej jej najbardziej bezpośrednio, rzeczywistości najpierwotn
iejszej. Jej synonimem staje się ser-
ce [... ]. Serce, intuicja, a także wyobraźnia, pamię ć, marzenie
i sen, a więc doświadczenia we-
wnętrzne niepo wtarz alne, czysto indywidualne, ujawni
ają człowiekowi roman tyczn emu nowe
sposoby docho dzeni a do prawd o sobie i rzeczywistości. [... ]
Dziewczyna dzień bierze za noc albo też nie odróżnia dnia od
nocy. Jej istnienie w tym sensie
jest wyodrębnione spośród innych istnień: cechuje ją wyczucie
czegoś, czego inni nie wyczuwają ,
nie słyszą, nie widzą : wyczucie „nocności''. Jakie sfery egzystencji
podporządkowane są tu nocnej
stroni e duszy bohaterki, w jakim stosun ku pozostają one do tego,
co dzienne? Wydaje się, iż at-
mosfera nocy w Mickiewiczowskiej Romantyczności narzuca przed
e wszystkim określone widze -
nie świata; takie widzenie, w który m patrząc w dzień, dostrz
ega się i noc, a patrząc w noc,
w śmierć , dostrz ega się i dzień . Zestawienie, połączenie obraz
ów dnia i nocy w utworze oznacza-
ją egzystencję, która integr uje w sobie świat żywyc
h i umarłych, rzeczywistość i marzenie, jawę
i sen. Karusia dzięki sile serca i pamięci widzi Jasieńka zmarłego
od dwóch lat. Tylko dzięki nim
świat umarłych, świat wieczności, świat nocny
istnieje w niej i chron i ją przed ostateczną samot -
nością i izolacją.
Ballada Mickiewiczowska waloryzuje nocne sfery egzystencji,
takie zjawiska, jak śnienie na ja-
wie, pamięć, wspomnienie, wielkie uczucie, szczególne stany duszy
, w któryc h odsłania się szcze-
gólna strona dnia, a noc i dzień jawią się jako jedność. Są to zasadn
icze motywy wczesnej poezji
Mickiewicza. Wśród nich szczególną rolę pełni motyw snu poj
awiający się już w Romantyczności.
Karusia błaga przecież zmarłego Jasieńka, by odwiedził ją we
śnie. Sen u Mickiewicza stanow i
osnowę doświadczenia egzystencjalnego jedno stki.[
... ]
,, Szkiełko i oko" sprowadzają natom iast rzeczywistoś
ć do „białego dnia'; do istnie nia zamknię­
tego w schem atach wiedzy abstrakcyjnej, pozbawionego intuic
ji, prawd żywych i głębszych. Ogra-
niczenie się tylko do tego, co dzien ne, zubaża egzystencję. Świad
czyć ma o tym postawa mędrca
z Romantyczności - wyraz istnienia powierzchownego, martw
ego i nierozumiejącego człowieka,
istnie nia, które zatraciło bezpośredni konta kt z wszelkimi sferam
i świata ducha , z mrocznymi,
nocny mi jego głębiami. Egzystencja prawdziwa odnajduje samą
siebie, swoją istotę, a tym samym
i istotę bytu w powrocie do nich przez czucie i wiarę, tęsknotę
i sen, poprz ez - "zapatrzenie w ser-
ce''. Uzyskanie konta ktu z tym, co nocne , jest równocześnie
jedyną możliwością złagodzenia sa-
motności bohat erki.
Na podstawie: Halina Krukowska, "Nocna strona" roman tyzmu
(w:] Problemy polskie~o roman tyzmu. Seria druga ,
pod red. Marii Zmigrodzkiej, Wrocław 1974.

Zadanie 1. (0-1)
Wyjaśnij, czym poezj a roman tyczn a różni się od twórcz
ości wcześniejszych epok.
·· ······· ······· ······· ···· ··· · ... ......... .. .. ......... .. ·· ······ ··· ······ ......... ..... ············· ....... .. ..... ... ... ... .
Poezja
·· ········ ···· ········· ··romantyczna
...... ........ .. . skupia się na uczuciach wewnętrznych i świecie
nadprzyrodzonym
··· ·•······· ·········• ····· ·· ········· ···· ··· ······w o·· ······
·· ····· wiele większym
··· ·••····· stopniu niż poprzednie epoki.
······· ··· ········ ·· ····· ··· ····
·· ··· ···· ················ ······· · ······ ··· ···· •······ ·•· ································· ··········· ·• ·······
.. .... . ·········· ·· · . ····· ··· ··· ·· ··· ···· ··· ·········· ···········
·· ···· ·······• ·" ··· ·· ····· ·· ·· ··•· "·· ··•· ···· ··"···"· ·· ·•··· ··
··· ····· ······•• "··· ··········· ··· ·· ·· ···· ····· ······ .. •······· .. · • •"· ·· ·· ·· ·· ...
.... .. .... ... ......... ......... . .

7
 Zadanie 2. (0-1)
Wymień narzędzia poznania cenione w romantyzmie.
Serce i dusza
······· ····························· ·· ··· ····· ···· ········ ···· ············ ····· ························ ·· ··· ·· ···· •···· ···· ···· •···· ·· ······ ····· ·· ··· ···········
···•······· ····· ······· ·•····· ··········· ····························· ··············· ···· ·· ···· ········ ····· ···· ··· ·········· ··· ········· ·· ·· ···· ··.

Zadanie 3. (0-3)
Wypisz z tekstu znaczenia symboliczne, które autorka artykułu przypisuje nocy i dniu.

śmierć
Symboliczne znaczenie
l
dzień
świat materialny
Zadanie 4. (0-1)
Wytłumacz, dlaczego Mickiewicz przedkłada nocną sferę egzystencji nad dzienną .
··· ···· ··· ···· ··· ········· ················ ····· ·········· ··· ··· ······ ··· ··· ··· ···· ···· ·· ······ ··· ··· ··· ··· ···· ·· ······ ······ ··········· ····· ·· ·· ················ ·
Ponieważ uważał noc za czas wyjątkowym w którym
··········· ·· ··· ······ ······ ··· ······· ···· ······· ··· ··· ···· ···· ···· ············· ···· ··· ····· ····· ··· ·············· ·· ··· ··· ··· ··· ···· ················· ··· ·········
········ ······ ··· ······· ··śni
człowiek ·· ·····i···kontaktuje
····· ········ ······· ····się
········ze światem
········ nadprzyrodzonym
····· ··· ··· ·········· ·· ·· ·· ············· ···· ····· ········ ··· ········ ··· ··· ··· ····· ···
··· ····· ··············· ······ ······ ··· ············ ····· ········· ······ ······· ····· ··· ·· ·· ·· ······· ········· ·····
·· ················· ··········· ····· ····· ···· ··· ·

Zadanie 5. (O-I)
Wskaż właściwą definicję terminu ballada.

A . Gatunek liryczny o antycznym rodowodzie, charakteryzujący się niesamowitym nastrojem

i obecnością postaci fantastycznych. Chętnie stosowany przez romantyków.
B. Gatunek literacki z pogranicza epiki, liryki i dramatu, który zawiera elementy dydaktyczne.
Reprezentowany przez utwór Romantyczność Adama Mickiewicza.
C. Synkretyczny gatunek literacki łączący w sobie cechy wszystkich rodzajów literackich. Charak-
teryzuje się tematyką fantastyczną.
D. Gatunek epicki zawierający elementy liryczne. Wywodzi się ze średniowiecza. Chętnie stoso-
wany przez romantyków {np. Romantyczność Adama Mickiewicza).

Zadanie 6. (0-1)
Określ, do kogo odnosi się metafora „szkiełko i oko" użyta w czwartym akapicie tekstu .
··· · ···· · ········· ···· ··· ····· ····· ·· ··
Do Starca i ludzi kierujących ··· ·· ···· ··· ···· ··· . ... ......
się.... . ··············· ·· ··················· · ·················· ·· . . . ·· ·· ·· ····· · ·· ···· · · · · ·
···· ··· ···· ······· ··· ··· ····· ······· ·· ················ ·· ········ ·· ·· ······················· ··· ······· ·· ···· ··········· ·············· ···· ·· ·· ····· ··· ··· ··· ······
rozumem
······· ············· ···· ·· ··· ····· •········ ···· ·•··········· ··· ··· ······· ·· ······················· ····· ················· · ··· ·· ···· ·· ··· ······ ·············· ···

Zadanie 7. (0-2)
z akapitu trzeciego wypisz wyrazy nacechowane stylistycznie. Do jakiego stylu one należą?
. .
wyrazy nacechowane styl1styczme wielkie,
- ....... szczególne,
.. .. ...... ........... .. ... ....... ...... .. ........ ....... .... ........... ........ .... ....... ...
······ · ············· ···· ············· ·········· ···· ···· ······ ······ ······ ··········· ··· ·· ·· ····· ····· ······ ·········· ··· ··········· ··· ····· ····· ····· ·· ·········
·····•·· ···· ·· ·········· ·· ········· ··· ·· ·· •······ ··· ············· ·····•······· ······ ······ ········ ·· ······ ···· ····· ··· ·················· ··· ···· ·· ·· ·· ··· ······· ·
· ···· ····· ···· ·· ·•···· ·•· ····· ·············· ···· ·· ···· ···· ·· ··············· ··· ······· ·· ·· ······················ ················· ·•······ ······ ·· ········ ······ ··
·· ···· ··· ·· ··· ······· ········· ····· ·• ···· ····· ···· ···· ··•··· ··· ······ ··· ···· ······· ··· ············ ······· ··· ·· ················· ····· ······ ········ ·· ···· ····· ····
styl wypowiedzi - .styl
. . .. . .. . .artystyczny
. .. . . . . . . . . . . . . . .. . .. . . . .. . .. . . . ... .. .. . . . .. . .. ... . . . . .. . . .. . . .. .. . .. . .. . .. . ... . . ... . . . .... ... ____ ...... ... .