Ang Kultura ng T’boli

Ang kulturang T'boli ay mayaman na konektado at inspirasyon ng kalikasan, ang kanilang mga
sayaw ay isang gayahin mula sa pagkilos ng mga hayop tulad ng mga unggoy at mga ibon. Ang
T'boli ay may isang mayamang kulturang musikal na may iba't ibang mga instrumentong
pangmusika, ngunit ang T'boli na musika at mga kanta ay hindi para sa libangan lamang. Ang
mga awiting Tribal ay isang buhay na pakikipag-ugnay sa kanilang mga ninuno at isang
mapagkukunan ng sinaunang karunungan. Naniniwala ang T'boli na ang lahat ay may espiritu na
dapat igalang para sa magandang kapalaran. Ang mga masasamang espiritu ay maaaring
maging sanhi ng karamdaman at kasawian.

Ang T'nalak, ang sagradong tela ng T'boli, na gawa sa abaca ay ang kilalang bapor ng T'boli at
isa sa mga tribo na tradisyunal na tela, ang telang ito ay ipinagpapalit sa panahon ng pag-
aasawa at ginamit bilang takip sa panahon ng mga kapanganakan. Ang mga kababaihan ng
T'boli ay pinangalanan na mga dreamweaver, isa pang alamat ang nagsasabi sa atin na ang
paghabi ng T'nalak ay tinuro ng isang diyosa na nagngangalang Fu Dalu sa isang panaginip at
natutunan ng mga kababaihan ang etniko at sagradong ritwal na ito, batay sa mga disenyo ng
tribo at mga pattern ng tela sa pamamagitan ng kanilang mga pangarap . Ang mga natatanging
pattern na ito ay ginawa ng mga daan-daang gawi at ipinasa mula sa bawat henerasyon. Ang
tipikal na tela na T'boli ay kasaysayan na hawak sa mga kamay ng kanilang mga gumagawa at
ang mayamang pamana sa kultura ay makikita sa pamamagitan ng kanilang mga nilikha,
ipinapakita nito ang kolektibong imahinasyon ng tribo at kahulugan ng kultura. Ang paghabi ay
isang nakakapagod na trabaho at nangangailangan ng labis na pasensya, maraming
pagkamalikhain at isang mahusay na memorya upang muling gawing muli ang mga partikular na
disenyo. Hindi pinapayagan ang mga kalalakihan na hawakan ang napiling hibla ng abaca at
mga materyales na ginamit sa proseso ng paghabi at ang tagapaghahabi ay hindi dapat
makipagtambal sa kanyang asawa sa oras na pinagtagpi ang tela, sapagkat maaari nitong
basagin ang hibla at sirain ang disenyo. Sa kasalukuyan ang mga produktong T'nalak ay naging
pirma ng produkto ng lalawigan ng South Cotabato.

Relihiyon at Paniniwala
Naniniwala ang T'boli sa maraming diyos. Pinakamalakas sa mga diyos na ito ay si Kadaw La
Sambad na diyos ng araw, at si Bulon La Mogoaw na diyosa ng buwan, na magkasamang
naninirahan sa ikapitong langit. Ang dalawang ito ay nagkaroon ng pitong anak na lalaki at
pitong anak na babae, na nagpakasal sa isa't isa at naging mga diyos din. Ayon sa mga T'boli,
ang isang ibong tinatawag na muhen ay diyos ng kapalaran, at ang kanta ng ibong ito ay
nagdudulot ng kamalasan. Bukod sa mga diyos na ito, naniniwala din sila na ang lahat ng bagay
ay may sariling espiritu na dapat amuin upang magkaroon ng magandang kapalaran. Ayon sa
kanila, ang mga busao, o masasamang espiritu, ay maaaring paglaruan ang mga tao at
magdulot ng karamdaman o kamalasan.

Wika at Panitikan
Ang epikong "Tud Bulol" ang pinakasentro ng panitikan ng mga T'boli. Kinakanta lamang ang
kabuuan nito sa mga mahahalagang okasyon, sapagkat ang pagkanta nito ay maaaring umabot
ng 16 oras, at karaniwang ginagawa kapag gabi. Marami ring mga pamahiin, paniniwala,
salawikain at sawikain ang mga T'boli, at mayroon din silang mga alamat at kuwentong-bayan
tungkol sa kanilang mga diyos at bayani.
Di gaya ng ibang mga pangkat-etniko ng Pilipinas, katutubo sa wika ng mga T'boli ang paggamit
ng diptonggo at titik "f". Ito ay kakaiba dahil hindi kasama sa alpabetong Tagalog ang titik "f"
kundi itinuturing na hango sa salita ng mga mananakop na Espanyol.

Mga Salita

 Hyu Hlafus - Magandang umaga

 Tey Bong Nawa hu Kuy - Salamat