Professional Documents
Culture Documents
3
1. ÑAÏI CÖÔNG VEÀ LIEÂN KEÁT
1.3. Nguyên tắc chung tính toán liên kết
- Các hình thức liên kết kết cấu gỗ chủ yếu là chịu ép mặt
đồng thời chịu trượt
a. Điều kiện chịu ép mặt:
N em
N em T Rem , . Fem Rem , (3.1)
Fem
b. Điều kiện chịu trượt:
tb N tr
N tr T R .Ftr
tr , Rtrtb, (3.2)
Ftr
4
2. LIEÂN KEÁT MOÄNG
2.1. Đặc điểm
- Truyền lực nén trực tiếp từ thanh này sang thanh khác mà
không qua vật trung gian như tấm đệm, chêm, chốt,... Liên
kết mộng làm việc chịu ép mặt và chịu trượt, thường dùng
trong mối nối chịu nén.
- Bố trí thêm các liên kết phụ hỗ trợ: Bu lông, vòng đai, đinh
đĩa… đặt theo cấu tạo.
- Ưu điểm:
+ Liên kết lâu đời nhất, có nhiều kiểu, nhiều loại
+ Không dùng kim loại
+ Liên kết lộ rõ, dễ kiểm tra, dễ sửa chữa
+ Chế tạo không cần máy móc, phù hợp với hiện trường.
- Nhược điểm:
+ Tiết diện bị giảm yếu nhiều, dễ phá hoại giòn khi chịu trượt
+ Thủ công, cần thợ khéo, đòi hỏi chính xác, khó áp dụng cơ
giới hóa. 5
2. LIEÂN KEÁT MOÄNG
2.2. Mộng một răng
a. Cấu tạo:
- Trục thanh nén thẳng góc và đi qua trung tâm tiết diện ép mặt
ab. (để ứng suất tại đó phân bố đều hơn và thanh cánh trên
chịu nén đúng tâm; do đó, mặt tiếp xúc bc không làm việc,
6
không cần bào nhẵn mặt).
2. LIEÂN KEÁT MOÄNG
2.2. Mộng một răng
a. Cấu tạo:
- Xác định đúng điểm hội tụ của các lực. Tại gối dàn vì kèo
tam giác: Cần cấu tạo sao cho các lực A, Nn, Nk đồng quy.
Phản lực gối tựa A, Lực nén ở thanh cánh trên Nn, Lực kéo
Nk ở cánh dưới có phương đi qua trọng tâm của tiết diện
giảm yếu do rãnh gây ra (để phân bố ứng suất kéo tương đối
đều tại tiết diện giảm yếu, tránh gây nguy hiểm cho thanh
chịu kéo. Khi đó, phần tiết diện nguyên thì có bị lệch tâm một
ít nhưng có thể bỏ qua).
- Chiều sâu rãnh hr:
+ mắt gối 2cm hr h/3
+ mắt trung gian 2cm hr h/4
(Để tránh cấu kiện bị giảm yếu nhiều quá và mặt trượt không
gần quá lõi cây, dễ gây nguy hiểm khi chịu lực).
7
2. LIEÂN KEÁT MOÄNG
2.2. Mộng một răng
a. Cấu tạo:
- Chiều dài mặt trượt bd:
ltr 10hr (để đề phòng ảnh hưởng của hiện tượng xiên thớ
đến sự phá hoại tách do trượt gây ra)
ltr 1,5h: (để tránh hiện tượng tách bóc (ltr 3e); thường ltr =
(1,5 3)h hoặc (34)e
8
2. LIEÂN KEÁT MOÄNG
2.2. Mộng một răng
b. Tính toán:
- Điều kiện ép mặt (tiết
diện ab):
N em N n .cos
Fem b.hr
Rem , (mem = 1) (3.3)
b.hr
Fem
cos
Nn .cos Rem
hr Rem ,
(3.4); R
b.Rem ,
1 em 1 sin 3
R 0
em ,90 9
2. LIEÂN KEÁT MOÄNG
2.2. Mộng một răng
b. Tính toán:
- Điều kiện trượt (tiết
diện bd):
N tr
tr Rtrtb (3.5)
Ftr
(mtr = 1)
Ntr
ltr (3.6)
.Ntr
Rtr .b
e
tb Rtr
Ntr = Nk= Nncos; R
tr
; Ftr = bltr
ltr
1
e 10
2. LIEÂN KEÁT MOÄNG
2.2. Mộng một răng
b. Tính toán:
e: độ lệch tâm của lực trượt.
e = 0,5h: khi rãnh mộng đặt một phía;
e = 0,25h: khi rãnh mộng đặt hai phía và chịu lực đối xứng
: hệ số phụ thuộc vào sơ đồ đặt lực trượt; =0.25: trượt một
phía.
Sự làm việc của liên kết mộng hai răng giống mộng một
răng, nhưng do Nn lớn hoặc góc α lớn nên cần Fépmặt lớn,
12
dùng liên kết mộng hai răng.
2. LIEÂN KEÁT MOÄNG
2.3. Mộng hai răng
2.3.1. Cấu tạo:
Về nguyên tắc, tương tự như liên kết mộng một răng chú ý
thêm các điểm sau:
- Các trục thanh cũng phải hội tụ đúng như trường hợp
mộng một răng: lực kéo cũng đi qua trọng tâm tiết diện giảm
yếu.
- Đỉnh của răng thứ hai nên nằm trên đường trục của thanh
chịu nén (để ứng suất phân bố đều hơn trên các diện tích ép
mặt).
- Các chiều dài mặt trượt thỏa mãn:
1,5h l'tr 10h'r
'' ''
1,5h ltr 10hr
13
2. LIEÂN KEÁT MOÄNG
2.3. Mộng hai răng
2.3.1. Cấu tạo:
- Độ sâu các rãnh phải thỏa mãn:
h'r 2 cm : để tránh hiện tượng tách thớ do trượt gây ra;
'' '
hr hr 2cm : để hai mặt trượt ít ảnh hưởng lẫn nhau;
để tránh trường
''
hr h / 3: hợp thanh kéo bị
giảm yếu nhiều.
- Mỗi răng được đặt một
bulông an toàn (để đề phòng
hiện tượng phá hoại giòn
của liên kết)
- Chú ý chế tạo phải chính
xác hơn. 14
2. LIEÂN KEÁT MOÄNG
2.3. Mộng hai răng
2.3.2. Tính toán:
a. Chịu ép mặt (phá hoại dẻo) (tiết diện ab)
- Diện tích ép mặt được lấy bằng tổng diện tích ép mặt của 2
răng.
- Lực ép mặt tác dụng lên từng răng tỷ lệ với diện tích ép
mặt:
' '' ' ''
N em Nem N N em em Nn
'
'' ' ''
F em Fem F F
em em Fem
' ''
' '' ( hr hr )b
Fem Fem Fem (3.8)
cos
N em N n
- Kiểm tra: em Rem , (3.9)
Fem Fem
15
2.3. Mộng hai răng
2.3.2. Tính toán:
b. Chịu trượt (phá hoại giòn) (tiết diện bd)
- Tính trượt cho từng răng riêng rẽ. Lực trượt ở mỗi răng tỷ
lệ với diện tích ép mặt.
'
' F em
N N tr
tr
: lực trượt tính toán đối với răng thứ nhất
Fem
"
Ntr Ntr Nn .cos : lực
trượt toàn bộ cũng là lực trượt
với răng thứ hai (trượt sau)
'
N
tr' tr' m ' Rtrtb ; Ftr' b.ltr'
Ftr
(3.10)
N tr
'' m '' Rtrtb ; Ftr'' b.ltr'' (3.11)
''
tr
Ftr 16
2. LIEÂN KEÁT MOÄNG
2.3. Mộng hai răng
2.3.2. Tính toán:
b. Chịu trượt (phá hoại giòn) (tiết diện bd)
=> Chiều dài mặt trượt:
N tr'
ltr' ' (3.12)
N
tr
0,8Rtr b
e
'' N tr
ltr (3.13)
N tr
1,15Rtr b
e
Hệ số điều kiện làm việc khi tính l’tr là 0,8. Hệ số điều kiện
làm việc khi tính l”tr là 1,15 (để kể đến sự làm việc nặng nề
hơn của răng thứ nhất do cấu tạo không chính xác) 17
2.3. Mộng hai răng
2.3.2. Tính toán:
c. Kiểm tra thanh chịu kéo ở tiết diện giảm yếu
Nk Nk
k ''
0,8 Rk
Fth b( h hr )
(3.14)
Liên kết mộng đầu dàn, cần cấu tạo gỗ táp và gỗ đệm: gỗ
táp được liên kết với thanh ngang: Bề rộng bằng bề rộng
của thanh khoét rãnh; Bề dày ≥ hr. Gỗ đệm nằm dưới gỗ
táp và có khấc khớp dày ≥ hr với gỗ táp. 18
2.4. Mộng gỗ tròn
a. Cấu tạo:
- Khác với gỗ hộp, ở mọi chỗ, các mặt tiếp xúc với nhau
đều cắt vát để tạo phẳng.
- Các lực có thể đồng quy vào trục của các thanh vì thanh
dưới được vát cả mặt trên và mặt dưới nên trọng tâm của
tiết diện giảm yếu cũng gần trùng trên trục thanh. 19
2.4. Mộng gỗ tròn
a. Cấu tạo:
- Trong liên kết mộng đầu dàn, phải cấu tạo gỗ táp và gỗ
gối đệm dưới mộng.
- Gỗ táp có bề rộng bằng bề rộng thanh khoét rãnh và có bề
dày ≥ hr (số đinh liên kết gỗ táp với thanh ngang được tính
với lực trượt bằng thành phần nằm ngang của lực tính bu
lông an toàn).
- Gỗ đệm dưới gỗ táp, gỗ gối đệm phải có khấc khớp với gỗ
táp sâu ít nhất là 2cm.
b. Tính toán:
Fviên phân
- Diện tích ép mặt của liên kết: Fem (3.15)
cos
Fviên phân = 0,71b.hr (3.16) b 2 hr ( d hr )
- Diện tích mặt trượt: Ftr = b.ltr (3.17)
20
2.5. Một số liên kết mộng khác
- Khi cần liên kết hai thanh chịu nén hoặc một thanh chịu
nén với một thanh chịu kéo thông qua gối đệm bằng gỗ, có
thể dùng mộng tỳ đầu đơn giản:
+ Diện tích tỳ đầu được kiểm tra theo điều kiện ép mặt
+ Gối đệm có tác dụng như một vật trung gian truyền nội
lực từ thanh này sang thanh khác. Do đó, bản thân gối cũng
phải đủ cứng để không bị biến dạng, làm nhiệm vụ truyền
lực.
21
3. LIEÂN KEÁT CHEÂM
- Liên kết chêm dùng để tăng tiết diện cấu kiện.
- Các loại liên kết chêm:
+ Chêm dọc Chêm ngang Chêm nghiêng
+ Chêm cách Chêm sát
22
4. LIEÂN KEÁT CHOÁT
4.1. Đại cương về liên kết chốt
4.1.1. Khái niệm
- Chốt là những loại thanh tròn hoặc tấm nhỏ dùng để nối
dài các thanh gỗ hoặc làm tăng tiết diện của các thanh
ghép, chống lại lực trượt xảy ra giữa các phân tố ghép khi
chịu ngoại lực tác dụng.
- Khả năng chịu lực của liên kết tốt và dai, dẻo, phân tán.
- Chế tạo đơn giản; Liên kết lộ rõ dễ kiểm tra.
- Dễ có biến dạng ban đầu lớn do chế tạo không chính xác.
23
4. LIEÂN KEÁT CHOÁT
4.1. Đại cương về liên kết chốt
4.1.2. Phân loại
- Thường có hai loại chốt:
a) b) c)
Hình 3.1 – Các hình thức biến dạng của chốt trụ
b. khi chốt cứng; c. khi chốt mềm
Khả năng chịu lực của liên kết chốt có thể xác định từ:
- điều kiện chịu uốn của bản thân chốt;
- điều kiện chịu ép mặt của phân tố gỗ;
- chốt làm bằng gỗ hoặc tre thì phải xét thêm sự phá hoại
của chốt do ép mặt. 25
- Hình thức liên kết có thể đối xứng hay không đối xứng và
tùy vào số lượng các phân tố được liên kết ta phân biệt liên
kết chốt có một, hai hay nhiều mặt cắt.
a b c d
Hình 3.2. Các sơ đồ liên kết chốt trụ đối xứng và không đối xứng
a. l.kết chốt hai mặt cắt có phân tố biên bằng gỗ; b. l.kết chốt hai
mặt cắt có phân tố biên bằng thép; c. liên kết chốt bốn mặt cắt.
Việc tăng đường kính của chốt quá lớn dẫn tới độ cứng khi
uốn của chốt lớn thì liên kết có thể phá hoại giòn do hiện
tượng trượt hoặc tách ở mặt phẳng giữa các lỗ chốt nên dùng
26
chốt cứng quá chưa chắc đã tốt.
4.2. Liên kết chốt trụ
4.2.1. Sự làm việc của chốt trụ
Để nghiên cứu sự làm việc của chốt, coi chốt như dầm trên nền đàn
hồi chịu tải trọng do phản lực từ các phân tố gỗ khi chốt biến dạng
gây ra. Biến đổi các phần biểu đồ tam giác thành những lực tập trung
T1, T2 đặt tại trọng tâm biểu đồ. Từ đó ta được M và Q. Tại mặt tiếp
xúc giữa hai phân tố M=0 và Q đạt max. Tuy nhiên sự phá hoại
thường xảy ra ở chốt sau khi hình thành khớp dẻo tại vị trí Mmax.
Hình 3.3 - Trạng thái làm việc của chốt một mặt cắt
a,b,c. phản lực từ các phân tố gỗ tác dụng lên chốt trụ, đinh và chốt
bản do chốt bị biến dạng gây ra; d. sơ đồ tính toán chốt một mặt cắt;
27
đ. biểu đồ mômen uốn và lực cắt của chốt
4. LIEÂN KEÁT CHOÁT
4.2. Liên kết chốt trụ
4.2.2. Khả năng chịu lực của liên kết
a. Theo điều kiện ép mặt ở phân tố biên:
a
T k a .a.d
em (3.18)
b. Theo điều kiện ép mặt ở phân tố giữa:
c
Tem kc c.d (3.19)
c. Theo điều kiện chịu uốn của chốt:
Tu K1d 2 K2 a 2 K 3d 2 (3.20)
a, c: Bề dày của phân tố biên và phân tố giữa, cm. Khi hai
phân tố có bề dày khác nhau thì a, c lần lượt là bề dày phân
tố có bề dày bé và phân tố có bề dày lớn.
d: Đường kính của chốt, cm; ka, kc, K1, K2, K3: tra bảng
28
4. LIEÂN KEÁT CHOÁT
4.2. Liên kết chốt trụ
4.2.2. Khả năng chịu lực của liên kết
Baûng 3.1. Khaû naêng chòu löïc tính toaùn cuûa choát truï
Hình thức Điều kiện Khả năng chịu lực (kG) của 1 mặt cắt chốt
liên kết tính toán Đinh Chốt thép Chốt gỗ
a
Tem 80ad 80ad 50ad
Đối xứng c
Tem 50cd 50cd 30cd
a
Không đối Tem 80ad 80ad 50ad
xứng c
Tem 35cd 35cd 20cd
Đối xứng 250d 2 a 2 180d 2 2a 2 45d 2 2a 2
và không Tu
đối xứng 400d 2 250d 2 65d 2
29
4. LIEÂN KEÁT CHOÁT
4.2. Liên kết chốt trụ
4.2.2. Khả năng chịu lực của liên kết
- Khi lực tác dụng hợp một góc α với phương thớ gỗ của liên
kết, các trị số tính theo các công thức trên phải nhân với hệ
số điều chỉnh ka khi tính theo ép mặt và với k khi tính
theo uốn. (ka tra bảng)
Đối với chốt thép có đường kính (cm) Đối với
Góc α
1.2 1.6 2 2.4 chốt gỗ
30 0,95 0,9 0,90 0,9 1,0
60 0,75 0,7 0,65 0,6 0,8
90 0,70 0,6 0,55 0,5 0,7
- Khả năng chịu lực T của một mặt cắt chốt là giá trị nhỏ nhất
của 3 trị số: T min( T a ;T c ;T )
em em u (3.21)
30
4. LIEÂN KEÁT CHOÁT
4.2. Liên kết chốt trụ
4.2.3. Tính số chốt trong liên kết N
- Số lượng mặt cắt cần thiết nc của liên kết: nc (3.22)
T
nc N
- Số lượng chốt cần thiết của liên kết: nch (3.23)
n nT
N: lực tác dụng vào liên kết
n: số lượng mặt cắt tính toán trên một chốt
4.2.4. Bố trí chốt trụ
- Sau khi biết số lượng chốt trụ nch, tiến hành bố trí chốt theo
điều kiện cấu tạo để đảm bảo khả năng chống tách, trượt
dọc thớ và khả năng ép mặt ở các lỗ chốt, cũng như chú ý
đến sự giảm yếu tiết diện do các lỗ chốt gây ra.
- Có thể bố trí chốt theo hai cách: thẳng hàng hoặc so le.
Kiểu ô vuông, ô cờ hoặc thẳng hàng. 31
4. LIEÂN KEÁT CHOÁT
4.2. Liên kết chốt trụ
4.2.4. Bố trí chốt trụ
32
Hình 3.4 - Các cách bố trí chốt trụ
Baûng 3.2. Khoaûng caùch tieâu chuaån giöõa caùc choát
Loaïi
S1 S2 S3
choát
b 10d b > 10d b 10d b > 10d b 10d b > 10d
Buloâng
6d 7d 3d 3.5d 2.5d 3d
Choát truï
baèng goã 4d 5d 2.5d 3d 2.5d 2.5d
deûo toát
15d 25d 4d 3d