Professional Documents
Culture Documents
Η θεωρία της Rimland
Η θεωρία της Rimland
Και οι δύο θεωρίες είχαν σαν κεντρική σκέψη πως η σημερινή Ευρώπη
και Ασία αποτελούν ένα τεράστιο νησί και όποιος καταφέρει να το
«υποτάξει» θα είναι και ο παγκόσμιος «αστυφύλαξ», ο κυρίαρχος της
υφηλίου.
Ο Nicholas Spykman
Βλέπουμε πως και οι δύο έδιναν ιδιαίτερη βαρύτητα στον έλεγχο της
παγκόσμιας νήσου, και όποιος τη σφαιτεριζόταν, θα αποτελούσε και τη
μελλοντική υπερδύναμη. Και η Αμερική; Θα αποτελέσει και αυτή
σημαντικό παγκόσμιο παίχτη στην μελλοντική παγκόσμια σκακιέρα, μιας
και συνορεύει θαλάσσια και εναέρια με την παγκόσμια νήσο. Και
εξαρτάται εάν εκμεταλλευτεί σωστά τα λάθη που προφανώς θα κάνουν
τα κράτη μέλη ή η υπερδύναμη της νήσου.
Αυτήν τη στιγμή πέρα από την Ε.Ε και τη γηραιά ήπειρο που
συνασπίζεται για να αποτελέσει μελλοντική υπερδύναμη, υπάρχουν
χώρες στη περιφέρεια της μεγαλονήσου όπως η Κίνα, η Ιαπωνία, η Ινδία,
ο σύνδεσμος των Αραβικών χωρών καθώς και το Ιράν, που θα
διαδραματίσουν σπουδαίο ρόλο. Και να μην ξεχνάμε ποτέ τη Ρωσία,
παραδοσιακή υπερδύναμη αλλά και χώρα που έχει εδάφη και στη
περιφέρεια αλλά και το κυριότερο κομμάτι της Heartland. Θα επικρατήσει
όποιος έχει τα περισσότερα ενεργειακά αποθέματα στην κατοχή του(άρα
εδάφη και ένοπλες δυνάμεις που τα υπερασπίζονται), φυσικά σύνορα
κοντά σε άλλες πηγές ενέργειας όπως η Αφρική, μεγάλο πληθυσμό,
πολιτική σταθερότητα, οικονομική και τεχνολογική δύναμη και ισχυρά
αισθήματα πατριωτισμού των κατοίκων του.
Με την βιομηχανική φρενίτιδα που κυρίευσε την υφήλιο στις αρχές του
20ου αιώνα, η ανάγκη για παραγωγή πετρελαίου ήταν τεράστια. Σε
σημείο που η καταναλωτική ευημερία του παγκόσμιου πληθυσμού να
είναι από τότε σε παράλληλη τροχιά με την κατανάλωση ενέργειας. Και
μάλιστα τόσο εξαρτώμενη είναι η ευδαιμονία και η ανάπτυξη που
προσφέρει ο «μαύρος» χρυσός, που φτάνουνε συχνά οι ειδικοί στο
συμπέρασμα πως όσο περισσότερη ενέργεια/πετρέλαιο καταναλώνει μια
χώρα τόσο ανάλογη είναι και η ανάπτυξή της. Και αυτό παραθέτετε στο
παρακάτω διάγραμμα, όπου επιβεβαιώνει την ηγεμονία των ΗΠΑ, της
Κίνας, της Ιαπωνίας και της Ευρώπης σε παγκόσμιο επίπεδο. (Στη μόνη
μορφή κατανάλωσης ενέργειας που πρωτοστατεί ακόμη η Ευρώπη είναι
αυτή του Άνθρακα-Κάρβουνου.
Οι χώρες που κυρίως πρωτοστατούν στην παγκόσμια κατανάλωση
ενέργειας το 2006 είναι οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Γερμανία, η Ινδία και
ακολουθούν οι περισσότερες χώρες της δυτικής Ευρώπης, η Βραζιλία, η
Αυστραλία ,το Μεξικό, η Ιαπωνία, ο Καναδάς κ.ά. Βέβαια στο πιο κάτω
σκαρίφημα παρατηρούμε πως η παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας ανά
κάτοικο το 2003 είναι διαφορετική. Εδώ πρωτοστατούν οι ΗΠΑ, ο
Καναδάς, τα Η.Α.Ε και οι Σκανδιναβικές χώρες ενώ στη μέση της κλίμακας
βρίσκεται η Ευρώπη , η Ρωσία και ακόμη πιο χαμηλά η Κίνα και η Ινδία.
Η οικονομική ύφεση που μαστίζει τις διεθνή αγορές στις απαρχές του
21ου αιώνα μπορεί να επέδρασε καταπραϋντικά στη ζήτηση του μαύρου
χρυσού στο δυτικό κόσμο, αλλά δεν συμβαίνει τούτο στις αναδυόμενες
υπερδυνάμεις της Κίνας και της Ινδίας. Στη Κίνα η αύξηση της
κατανάλωσης στη δεκαετία 2002-2012 άγγιξε το 100% (υπολογίζεται δε
στο 2030 να επιζητά μέχρι και 210% περισσότερη ενέργεια), και μαζί με
την Ινδία(187% αντίστοιχα) καταναλώνουν πλέον το 18% της
παγκόσμιας παραγωγής, με αυξανόμενους μάλιστα ρυθμούς. Και σε μια
περίοδο που η ζήτηση αυξάνει συνεχώς και η τιμή του πετρελαίου φθάνει
τα 125 δολ/βαρέλι, όσο η ζήτηση προσπερνά τη προσφορά, τα επίπεδα
τιμών μπορεί να αγγίξουν και την τιμή των 300 δολ/βαρέλι.
Από την άλλη φαίνεται η συνεχής αύξηση της Ασίας στην κατανάλωση
ενέργειας τα τελευταία 20 χρόνια. (εικόνα 10 Παράρτημα Α).Στο site της
eia μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως την συνολική κατανάλωση
ενέργειας σε οποιασδήποτε από τις 219 χώρες της υφηλίου, και της
σχέσης αυτής με το πετρέλαιο. Π.χ οι USA έχουν αισθητή πτώση στη
χρήση πετρελαιοειδών σε σχέση με το φυσικό αέριο το 2012 και
μετέπειτα, σε σημείο που το φυσικό αέριο μπορεί ήδη να ξεπερνά τη
ζήτηση ενώ η αναπτυσσόμενη Κίνα αναζητά περισσότερο το πετρέλαιο
για να καλύψει τις ανάγκες της. Τέλος, σύμφωνα με μελέτες που έχουν
γίνει με το μοντέλο POLES η χρήση του πετρελαίου θα μειωθεί αισθητά
έως το 2050 σε Ευρώπη και Β Αμερική, με τη θέση του να παίρνουν οι
εναλλακτικές μορφές καθώς και η πυρηνική ενέργεια.
Η ανάπτυξη στην ανατολή(Κίνα & Ινδία) αυξάνει συνεχώς την ζήτηση και
μάλιστα η ζήτηση θα φτάσει σε αυξανόμενο επίπεδο της τάξης του 42%
για το πετρέλαιο και 65% για το αέριο. (εικόνα 11 Παράρτημα Α). Από
τώρα πρέπει να παρθούν τα δραστικά μέτρα για να μην ζήσουμε τον
ενεργειακό μεσαίωνα που επικαλούνται όλοι. Οι ειδικοί αναφέρουν πως
απαιτούνται 5,4 τρις δολάρια προς επένδυση σε νέες απομακρυσμένες
και επικίνδυνες πετρελαιοπηγές όπως στη Σιβηρία και Αφρική. Με την
κατάλληλη ενεργειακή πολιτική, στις μέρες μας όπου η ζήτηση φαίνεται
να ξεπερνά την προσφορά ίσως δεν ανακύψουν τα αναμενόμενα
προβλήματα. Αλλά και πάλι κάποτε το πετρέλαιο θα πάψει να υφίσταται.
Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε νέες πηγές ενέργειας όπως το
αέριο.
Η ζήτησή του είναι ήδη μεγάλη(αύξηση Ευρώπης 43% και Ασία 222%)
αλλά ανακαλύπτονται και νέα αποθέματα. Βέβαια το κόστος μετατροπής
όλων των μηχανών από καύσης πετρελαίου και παραγώγων σε φυσικού
αερίου, θα ανεβάσει το κόστος αλλά η πολιτική αυτή μοιάζει
μονόδρομος. Βέβαια τα προβλήματα μεταξύ των κύριων παραγωγών και
των υπερδυνάμεων του πλανήτη δεν θα εξαλειφθούν(όπως γίνεται και
στο πετρέλαιο) και μια πηγή νέας έντασης διαφαίνεται. Αλλά λύση στο
ενεργειακό υπάρχει, και θα βοηθήσει στη περεταίρω ανάπτυξη της
υφηλίου. Το αέριο συγκεκριμένα έχει μεγάλο κόστος μεταφοράς και οι
επενδύσεις αποσβένουν το αρχικό κεφάλαιο σε βάθος χρόνου, αλλά
τονίσαμε πως αποτελεί μονόδρομο. Και οι χώρες που φαίνονται πλούσιες
σε κοιτάσματα είναι αυτές του Περσικού Κόλπου, της Νιγηρίας και της
Βενεζουέλας ενώ στον ενεργειακό χάρτη πλέον μπαίνουν και νέες όπως η
Κύπρος και η Ελλάδα. Και εάν τα κεφάλαια που απαιτούνται για το
φυσικό αέριο είναι πολλά να βρεθούν στη παρούσα κατάσταση για
πλήρη ανάπτυξη, υπάρχουν και οι πηγές Άνθρακα αλλά και ουρανίου
που μπορούν να βοηθήσουν στη συνέχιση της ανάπτυξης.
Από την άλλη φαίνεται η συνεχής αύξηση της Ασίας στην κατανάλωση
ενέργειας τα τελευταία 20 χρόνια.
Η ανάπτυξη στην ανατολή(Κίνα & Ινδία) αυξάνει συνεχώς την ζήτηση και
μάλιστα η ζήτηση θα φτάσει σε αυξανόμενο επίπεδο της τάξης του 42%
για το πετρέλαιο και 65% για το αέριο. (εικόνα 11 Παράρτημα Α). Από
τώρα πρέπει να παρθούν τα δραστικά μέτρα για να μην ζήσουμε τον
ενεργειακό μεσαίωνα που επικαλούνται όλοι. Οι ειδικοί αναφέρουν πως
απαιτούνται 5,4 τρις δολάρια προς επένδυση σε νέες απομακρυσμένες
και επικίνδυνες πετρελαιοπηγές όπως στη Σιβηρία και Αφρική. Με την
κατάλληλη ενεργειακή πολιτική, στις μέρες μας όπου η ζήτηση φαίνεται
να ξεπερνά την προσφορά ίσως δεν ανακύψουν τα αναμενόμενα
προβλήματα. Αλλά και πάλι κάποτε το πετρέλαιο θα πάψει να υφίσταται.
Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε νέες πηγές ενέργειας όπως το
αέριο.
Η ζήτησή του είναι ήδη μεγάλη(αύξηση Ευρώπης 43% και Ασία 222%)
αλλά ανακαλύπτονται και νέα αποθέματα. Βέβαια το κόστος μετατροπής
όλων των μηχανών από καύσης πετρελαίου και παραγώγων σε φυσικού
αερίου, θα ανεβάσει το κόστος αλλά η πολιτική αυτή μοιάζει
μονόδρομος. Βέβαια τα προβλήματα μεταξύ των κύριων παραγωγών και
των υπερδυνάμεων του πλανήτη δεν θα εξαλειφθούν(όπως γίνεται και
στο πετρέλαιο) και μια πηγή νέας έντασης διαφαίνεται. Αλλά λύση στο
ενεργειακό υπάρχει, και θα βοηθήσει στη περεταίρω ανάπτυξη της
υφηλίου. Το αέριο συγκεκριμένα έχει μεγάλο κόστος μεταφοράς και οι
επενδύσεις αποσβένουν το αρχικό κεφάλαιο σε βάθος χρόνου, αλλά
τονίσαμε πως αποτελεί μονόδρομο. Και οι χώρες που φαίνονται πλούσιες
σε κοιτάσματα είναι αυτές του Περσικού Κόλπου, της Νιγηρίας και της
Βενεζουέλας ενώ στον ενεργειακό χάρτη πλέον μπαίνουν και νέες όπως η
Κύπρος και η Ελλάδα. Και εάν τα κεφάλαια που απαιτούνται για το
φυσικό αέριο είναι πολλά να βρεθούν στη παρούσα κατάσταση για
πλήρη ανάπτυξη, υπάρχουν και οι πηγές Άνθρακα αλλά και ουρανίου
που μπορούν να βοηθήσουν στη συνέχιση της ανάπτυξης.
Σε μια περίοδος όπου η ανατολή ανακάμπτει μέσω της Κίνας και Ινδίας, η
προτεραιότητα των χωρών που περιβάλλουν τη Κασπία είναι η κάλυψη
των τρομερών αναγκών ενέργειας των νέων αναδυόμενων υπερ-
δυνάμεων. Γι’αυτό και η επένδυση σε δίκτυα μεταφοράς προς
κατεύθυνση την ανατολή αποτελεί νούμερο ένα στόχο των χωρών
αυτών.
Στην Αρκτική
Και εάν η Κασπία αποτελεί εναλλακτική λύση στο εχθρικό και ασταθή
Περσικό κόλπο, τότε η παγωμένη Αρκτική θα αποτελέσει στο μέλλον
πεδίο αντιπαραθέσεις μεταξύ των υπερδυνάμεων, τόσο των πλούσιων
ενεργειακών κοιτασμάτων όσο και της γειτνίασης των υπερδυνάμεων.
Χώρες και συνασπισμοί όπως οι ΗΠΑ (Αλάσκα),Ρωσία(Σιβηρία),Δανία
Γροιλανδία(Ε.Ε),Νορβηγία(Ε.Ε) και Καναδάς θα επιδιώξουν να
αποκομίσουν τα μέγιστα από τη εν λόγω περιοχή, παρά τα προβλήματα
του ψύχους, του τεράστιου κόστους και των υπεράκτιων
περιοχών.Πλέον στη θεωρία ελέγχου της Παγκόσμιας Νήσου, χωρίς να
λαμβάνεται υπόψη από τους πρώτους μελετητές Spykman, Mackinder και
Mahan, θα πρέπει να συμπεριληφθεί και η
παγωμένη Αρκτική.
Από Κ.Καλτσά.