5-Is Ekipmanlari22

İŞ EKİPMANLARI
TASARIM, İMALAT ve
KULLANIMINDA İSG
İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

1
Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi
TANIMLAR
İŞ EKİPMANI: İşin yapılmasında kullanılan herhangi bir
makine, alet ve tesis.
İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMI: İş ekipmanının

çalıştırılması, durdurulması, kullanılması, taşınması,
tamiri, tadili, bakımı, hizmete sunulması ve
temizlenmesi gibi iş ekipmanı ile ilgili her türlü faaliyet.
ÖZEL RİSK TAŞIYAN İŞ EKİPMANI: Tehlikelerin

teknik önlemlerle tam olarak kontrol altına
alınamadığı iş ekipman.
2
TANIMLAR
TEHLİKELİ BÖLGE: İş ekipmanının bünyesinde
veya çevresinde yer alan sağlık ve güvenlik
yönünden risklerin bulunduğu bölge.
MARUZ KİŞİ: Tamamen veya kısmen tehlikeli

bölgede bulunan kişi.
OPERATÖR: İş ekipmanını kullanma görevi

verilen çalışan veya çalışanları.
OPERASYON NOKTASI: Makine ve tezgahta

talaş kaldıran, şekillendiren delen, ezen kesen
veya başka şekilde işlem yapan kısım ile iş alıp
verirken tehlikeli olan bölge. (Makine Kor.
Yön.) İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;
3
TANIMLAR
Amaçlanan kullanım: Makinaların kullanım
talimatlarında verilen bilgilere uygun olarak kullanımı.
Makul şekilde öngörülebilir yanlış kullanım:
Makinaların kullanım talimatlarında amaçlanmadığı
şekilde, ancak kolayca öngörülebilen insan
davranışlarından kaynaklanabilecek kullanım.
Emniyet aksamları: Bir güvenlik işlevini yapan,
bağımsız bir şekilde piyasaya arz edilen, arızalanması
ve/veya hatalı çalışması durumunda kişilerin
güvenliğini tehlikeye sokan, makinaların işlevini yerine
getirmek için gerekli olmayan veya makinanın işlevini
yerine getiren normal aksamın yedeği olarak
kullanılabilecek aksam.
4
İŞ MAKİNALARI RİKSLERİ
MEKANİK RİSKLER DİĞER RİSKLER
 Ezilme  Elektrik (Statik Elektrik dahil)
 Kesme veya bölme  Termik (düşük, yüksek)
 Makaslama  Gürültünün meydana getirdiği..
 Takılma  Titreşimin sebep olduğu..
 Kapma veya  Radyasyonun sebep olduğu
(İyonlaştırıcı ışın yayılması,
yakalanma
İyonlaştırıcı olmayan, mikro
 Darbe (şok) dalga ışınları, Mor ötesi ve lazer
 Delme veya saplanma ışınları vb.)
 Sürtünme veya aşınma  Malzeme ve cisimlerin sebep
 Yüksek basınçlı sıvıların olduğu (zehir, yanıcı, parlayıcı,
kişilere fışkırma patlayıcı, toz, duman salınımı ve
 Makine parçalarının basınç)
veya iş parçalarının  Ergonomik prensiplerin ihmali
sebep olduğu sonucu
İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;oluşan..
5
MAKİNA GÜVENLİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
TASARIM OPERATÖR
İMALAT EĞİTİMİ
İŞLETME
YERLEŞİM BAKIM
SERVİS- YEDEK
MONTAJ
PARÇA VB.
UZMAN
ETKİLEŞİMLER
OPERATÖR
6
CE UYGUNLUK İŞARETİ
CE İŞARETİ: Makinelerin çalışırken veya kullanılırken
insanların ve çevrenin sağlık ve emniyetini tehdit etmeyecek
nitelikte olduğunu belirtir işaret.
(Conformite Europeenne - Avrupa'ya Uygunluk)
CE İŞARETİ İLİŞTİRİLMESİ ZORUNLU ÜRÜN GRUPLARI
• Makineler • İnşaat malzemeleri
• Kişisel Koruyucu • Elektromanyetik uyumluluk
Donanımlar • Otomatik olmayan tartı aletleri
• Alçak gerilim cihazları • Oyuncaklar
• Basit basınçlı kaplar • Vücuda yerleştirilebilir aktif
• Gaz yakan aletler tıbbi cihazlar,
• İn vitro diagnostik tıbbi cihazlar
7
EK 1: ASGARİ GERKLİLİKLER
İş Ekipmanlarında Asgari Gereklilikler:
• Kumanda cihazları
• Çalıştırma sistemleri
• Durdurma sistemleri
• Acil durdurma sistemleri
• Makine koruyucuları
• Uyarı tertibatları
• İş ekipmanının sabitlenmesi ve parçalanma riski
önlemleri
• Mekanik risklere önlem
• Mevzi havalandırma
8
GİDERİLEMEYEN RİSKLERLE İLGİLİ
UYARILAR
Yapısal güvenli tasarım tedbirlerine,
uygulanan koruyucu ve tamamlayıcı koruma
tedbirlerine rağmen risklerin giderilemediği
durumlarda, uyarı tertibatları dahil olmak
üzere, gerekli uyarılar sağlanmalıdır.
9
TEMEL SAĞLIK ve GÜVENLİK KURALLARI
GENEL
• Malzeme ve mamuller
• Aydınlatma
• Kullanımı kolaylaştıracak tasarım
KUMANDALAR
• Kumanda sistemlerinin güvenliği ve güvenirliği
• Kumanda tertibatları
• Çalışmaya başlama
• Durdurma tertibatı
• İşletme tarzı seçimi
• Güç beslemesinin arızası
• Kumanda devrelerinin arızası
• Yazılım Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi
10
MEKANİK TEHLİKLERE KARŞI KORUNMA
• Kararlılık
• Çalışma esnasında kırılma riski
• Düşen ve fırlayan nesnelerin sebep olduğu riskler
• Yüzeyler, kenarlar veya köşelerin sebep olduğu
riskler
• Kombine edilmiş birden çok makinalarla ilgili
riskler
• Hareketli parçalarla ilgili riskler
• Hareketli parçalarla ilgili riskler karşı
koruyucuların seçimi
11
GEREKLİLİKLER
KUMANDA CİHAZI
• İş ekipmanında bulunan ve güvenliği
etkileyen kumanda cihazları açıkça
görülebilir ve tanınabilir özellikte olmalı
• Gerekli durumlarda uygun şekilde
işaretlenmeli.
• Kumanda cihazları zorunlu haller dışında,
tehlikeli bölgenin dışına yerleştirilmeli.
• Kullanımı ek bir tehlike oluşturmamalı.
– Kumanda cihazları, istem dışı
hareketlerde tehlikeye neden
İSG 402; 2021-22 olmamalı.
BAHAR DÖNEMİ;
12
GEREKLİLİKLER
ÇALIŞTIRMA SİSTEMLERİ GÜVENLİK TERTİBATLARI
Tek başına veya bir koruyucu ile beraber riski gideren
veya azaltan tertibat. (TS-EN 292)
 Acil durum durdurma tertibatları.
 Kişilerin varlığını algılamak amacıyla tasarlanmış
koruyucu tertibatlar.
 Makinanın çalışması sırasında, kişileri makinanın
hareketli parçalarından korumak amacıyla tasarlanmış
mahfazalar ve koruyucu tertibatlar.
 Kişileri koltuklarında tutan bağlama sistemleri.
 Kaldırma makinalarında yükleme ve hareket
kumandasını izleme tertibatları.
 Potansiyel olarak tehlike oluşturan elektrostatik elektrik
yüklerinin birikimini önleyecek, boşaltma sistemleri.
13
GEREKLİLİKLER
DURDURMA CİHAZI
• Bütün iş ekipmanlarında, ekipmanı tümüyle
ve güvenli bir şekilde durdurabilecek bir
sistem bulunmalı (güvenli durdurma için
kumanda cihazı).
• İş ekipmanlarının durdurma sistemleri,
çalıştırma sistemlerine göre öncelikli olmalı.
• İş ekipmanı veya tehlikeli kısımları
durdurulduğunda, bunları harekete geçiren
enerji de kesilmiş olmalı.
• İş ekipmanının tehlikesi ve normal durma
süresinin gerektirmesi halinde iş ekipmanında
acil durdurma sistemi bulunmalı.
14
GEREKLİLİKLER
UYARI TERTİBATLARI
• Makinaların denetimsiz bir şekilde çalışırken
meydana gelebilecek bir hata sonucunda,
– makinalar uyarı olarak uygun bir ses veya ışık
sinyali verecek şekilde teçhiz edilmeli.
• Bu tertibatlar belirgin olmalı ve kolayca
algılanabilmeli.
• Operatör, her zaman bu tür uyarı tertibatların
çalışmasını kontrol edecek olanaklara sahip olmalı.
• Renkler ve güvenlik sinyalleri ile ilgili
yönetmeliklerin şartlarına uyulmalı.
15
GEREKLİLİKLER
GÜVENLİK TERTİBATI
• Parça fırlaması veya düşmesi riski taşıyan iş ekipmanları, bu
riskleri ortadan kaldıracak uygun güvenlik tertibatı olmalı.
• Gaz/buhar/sıvı/toz çıkarma tehlikesi olan iş ekipmanları, bunları
kaynağında tutacak ve/veya çekecek uygun sistemlerle donatılmalı.
• Aşırı ısınma veya yanma söz konusu ise çalışanların korunması için
önlem alınmalı.
• Ekipmanın veya ekipmanda üretilenin patlama riskini önleyecek
özellikte olmalı.
• İşçilerin doğrudan veya dolaylı olarak elektrikle temas riskinden
korunmaya uygun olmalı.
• Gerekiyorsa, iş ekipmanı ve parçaları sabitlenmeli.
• İSG açısından önemli bir tehlike oluşturabilecek, iş ekipmanının
parçalarının kırılması, kopması veya dağılması riskine karşı uygun
koruma önlemleri alınmalı.
16
GEREKLİLİKLER
KORUYUCULAR ve KORUNMA DONANIMI
Hareketli parçalar ile mekanik temas riskinin
kazaya yol açabileceği hallerde;
• tehlikeli bölgeye ulaşmayı önleyecek
• veya bu bölgeye ulaşılmadan önce hareketli
parçaların durdurulmasını sağlayacak
uygun koruyucular veya koruma donanımı ile iş
ekipmanı donatılmalı.
17
GEREKLİLİKLER
Koruyucular ve Koruma Donanımı Gereklilikleri:
• Sağlam yapıda ve etkin olmalı.
• İlave tehlike yaratmamalı.
• Kolayca yerinden çıkarılmayacak veya etkisiz hale
getirilemeyecek şekilde olmalı.
• Tehlikeli alana girmeyi önlemeli
• Tehlike bölgesinden yeterli uzaklıkta bulunmalı.
• Ekipmanın operasyon noktalarının görülmesini
gereğinden fazla kısıtlamamalı.
• Sadece işlem yapılan alana girişi kısıtlayarak, bunlar
çıkarılmadan parça takılması, sökülmesi ve bakım için
gerekli işlemlerin yapılmasına olanak sağlamalı.
18
• Çalışmayı zorlaştırmamalı.
KORUYUCU
KORUYUCU / MAHFAZA:
Makinenin; özellikle fiziki bir engel
vasıtasıyla korumayı temin etmek için
kullanılan bir parçası. (TS-EN 292)
Sabit koruyucular
Hareketli koruyucular
Ayarlanabilir koruyucular
Ara kilitlemeli koruyucular
Kumandalı koruyucular
19
KORUYUCU
Sabit Koruyucu: Bir alet yardımı olmaksızın açılması veya
kaldırılması mümkün olmayan koruyucu.
Hareketli Koruyucu: Genelde mekanik vasıtalarla makineye
bağlanmış olan ve alet kullanmaksızın açılabilen koruyucu.
Ayarlanabilen Koruyucu: Bir bütün olarak ayarlanabilen veya
ayarlanabilen parçalardan oluşan sabit veya hareketli
koruyucu.
Ara kilitlemeli koruyucu: Bir ara kilitleme tertibatı ile birlikte
çalışan koruyucu, açıldığında makinenin durması sağlanır.
Kumandalı koruyucu: Tehlikeli makine fonksiyonlarının
koruyucu açık olduğu sürece çalışmamasını temin eden,ancak
koruyucu kapanınca tehlikeli makine fonksiyonlarının
çalışmasını temin eden İSG
koruyucu
402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;
20
SABİT KORUYUCULAR

21
GÖSTERGELER
• Bilgilendirme tertibatı
• İkaz tertibatları
• Kalıcı riskler hakkında ikaz
• İşaretleme
• İşletme talimatları

22
MEVZUAT
İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE
GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ
Resmi Gazete Tarihi: 25.04.2013
Resmi Gazete Sayısı: 28628

23
MAKİNA EMNİYET YÖNETMELİĞİ
Makina Emniyeti Yönetmeliğinin (2006/42/AT)
AMAÇ: Makinaların, usulüne uygun şekilde kurulduğunda,
bakımı yapıldığında ve kendinden beklenen amaçlar
doğrultusunda kullanıldığında, insan sağlığına ve
güvenliğine ve durumuna göre evcil hayvanlara ve mallara
zarar vermiyorsa piyasaya arz edilmelerini ve hizmete
sunulmalarını teminen , tasarım ve imalat aşamasında
uyulması gereken temel emniyet şartları ile takip edilmesi
gereken uygunluk değerlendirme prosedürlerini ve
uygunluk değerlendirmesi yapacak onaylanmış
kuruluşların görevlendirilmesinde dikkate alınacak asgari
kriterleri düzenlemektir.
24
MAKİNANIN PİYASAYA ARZI
İmalatçı veya yetkili temsilcisi, makinayı piyasaya arz
etmeden ve/veya hizmete sunmadan önce yapılacaklar;
• İlgili temel sağlık ve güvenlik kurallarını sağlamak,

• Teknik dosyayı temin etmek,
• Özellikle talimatlar gibi gerekli bilgileri temin etmek,
• Uygunluk değerlendirmesi için gerekli işlemleri
yerine getirmek,
• AT Uygunluk Beyanını makinaya uygun olarak
hazırlamak,
• “CE” uygunluk işaretini iliştirmek.
25
GÜVENLİK
• SEÇİM (TASARIM/KURULUM)
• GÜVENLİ KULLANIM
• BAKIM
• PERİYODİK KONTROLLER

26
SEÇİMDE GÜVENLİK
Madde 5: İşveren, işyerinde kullanılacak iş
ekipmanının yapılacak işe uygun olması ve bu
ekipmanın işçilerin sağlık ve güvenliğine zarar
vermemesi için gerekli tüm tedbirleri alacaktır.
 Ekipman seçiminde bu ekipmanın kullanımının
ek bir tehlike oluşturmamasına dikkat edecektir.
 İş ekipmanının tamamen tehlikesiz olması

sağlanamıyorsa, riski en aza indirecek uygun
önlemleri alacaktır.
27
TASARIM GEREKLİLİKLERİ
– Operatörün müdahalesine ihtiyaç sınırlı olacak şekilde
tasarımlanmalı ve teçhiz edilmelidir. Operatörün
müdahalesi kaçınılmazsa, bu müdahaleler kolayca ve
güvenli bir şekilde yapılabilmeli.
DAHİLİ PARÇALARIN TEMİZLENMESİ:
– Makinalar, tehlikeli madde ya da preparat ihtiva etmiş
dahili parçalar içeri girmeden temizlenebilecek şekilde
tasarımlanmalı ve imal edilmeli.
– Blokajın kaldırılması gerekli olduğunda bu işlem de
dışarıdan yapılabilmeli.
– Makinanın içine girmek kaçınılmaz ise, makina , temizlik
işlemi güvenli bir biçimde yapılabilecek şekilde
tasarımlanmalı ve imal edilmeli.
28
TASARIM GEREKLİLİKLERİ
ELEKTRİK:
• Makinalar, bütün enerji kaynaklarından yalıtımı
sağlanacak şekilde teçhiz edilmeli.
• Bu tür yalıtıcılar açık bir şekilde tanımlanmalı.
• Yalıtıcılar, operatörün erişebildiği herhangi bir noktadan
enerjinin hala kesik olduğunu kontrol etme olanağı
bulunmaması durumunda da kilitlenebilmeli.
• Enerji kesildikten sonra, makinaların devrelerinde normal
olarak kalan veya depolanan enerji, kişilere risk
oluşturmayacak şekilde yok edilebilmeli.
• Parçaları tutmak, bilgiyi korumak, iç kısmın aydınlatılması
gibi nedenlerle bazı devreler enerji kaynağına bağlı
kalabilir. Bu durumda, operatörün güvenliğini sağlamaya
yönelik özel önlemlerGaziİSG
alınmalı.
402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;
Üniversitesi Mühendislik Fakültesi
29
KURULUM GEREKLİLİKLERİ
– En az risk oluşturacak şekilde
yerleştirilerek (yeterli mesafe),
kurulmalı ve kullanılmalı.
– Kurulması veya sökülmesi, özellikle
imalatçı tarafından verilen kullanma
talimatı doğrultusunda güvenli koşullar
altında yapılmalı.
– Kullanımı sırasında yıldırım düşmesi
olasılığı bulunan iş ekipmanı yıldırımın
etkilerine karşı uygun araçlarla
korunmalı.
30
KULLANIM GEREKLİLİKLERİ
• Çalışılan veya bakımı yapılan bölge ve
operasyon noktaları, yapılacak işleme
uygun şekilde aydınlatılmalı.
• Yüksek veya çok düşük sıcaklıktaki
parçaları, işçilerin teması veya
yaklaşması riskine karşı korunmalı.
• Ekipmanına ait kolay algılanır ve
anlaşılır ikaz donanımları olmalı.
• Sadece tasarım ve imalat amacına
uygun işlerde ve şartlarda kullanılmalı.
31
KULLANIM HUSUSLARI
• Kendinden hareketli veya bir başka
araç vasıtasıyla hareket edebilen iş
ekipmanlarının kullanımı ile ilgili
hükümler
• Yük kaldırmada kullanılan iş
ekipmanı ile ilgili hükümler
• Yüksekte yapılan geçici işlerde, iş
ekipmanının kullanımı ile ilgili
hükümler

32
KULLANIMDA GÜVENLİK
ÖZEL RİSK TAŞIYAN EKİPMANDA GÜVENLİK
Madde 8:
Özel İSG riskleri taşıyan iş ekipmanı, sadece o
ekipmanı kullanmak üzere görevlendirilen
ehil kişilerce kullanılacaktır.
Tamiri, tadili, kontrol ve bakımı, bu işleri
yapmakla görevlendirilen uzman kişilerce
yapılacaktır.
33
KULLANIMDA GÜVENLİK
ERGONOMİ
Madde 9:
İşçilerin, iş ekipmanlarının kullanımı

sırasındaki duruş pozisyonları ve çalışma
şekilleri ile ergonomi prensipleri işverence
tam olarak dikkate alınacaktır.

34
ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ
Bu bilgiler ve yazılı talimatlar en az;
1- Kullanım şartları,
2- Öngörülen anormal durumlar,
3- Önceki kullanımlardan elde edilen sonuçlar,
ile ilgili bilgileri içerecektir.
 İşçiler, kendileri kullanmasalar bile iş ekipmanlarının
kendilerini etkileyebilecek tehlikelerinden ve iş
ekipmanı üzerinde yapılacak değişikliklerden
kaynaklanabilecek tehlikelerden haberdar
edilecektir.
 Bu bilgiler ve yazılı talimatlar, ilgili işçilerin
anlayabileceği şekilde olacaktır.
35
BAKIM VE ONARIMDA
İSG

36
BAKIM / KONTROL
Periyodik kontrol: İş ekipmanlarının,
yönetmelikte öngörülen aralıklarda ve belirtilen
yöntemlere uygun olarak, yetkili kişilerce yapılan
muayene, deney ve test faaliyetleri.
Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişi:
Yönetmelikte belirtilen iş ekipmanlarının
teknik özelliklerinin gerektirdiği ve bazı istisnalar
saklı kalmak kaydıyla ilgili branşlardan mühendis,
tekniker ve yüksek teknikerleri.
Bakım: İş ekipmanında yapılan her türlü temizlik,
ayar, kalibrasyon gibi işlemlerin tamamı.
37
Bakım
Planlanmamış Planlanmış
(Reactive) (Proactive)
Arıza ve acil
Önleyici
durum bakımları
Düzeltici (arıza
giderici bakım)
Tahmin edici

38
BAKIM / KONTROL
• Plansız bakım yönetimi, makine ve ekipman
bozulunca ya da arıza çıkarınca yapılır. Bu
bakım şeklinde, işletmede zamansız çıkan bir
arıza sonrasında bakım ve onarım
yapılmaktadır. (Reaktif)
• Planlı bakım (Proaktif)
– Önleyici bakım
– Uyarıcı bakım (kestirimci bakım)
– Arıza giderici bakım
39
BAKIM / KONTROL
a - Önleyici bakım (preventive maintenance)
Cihazların üretici firmanın ön gördüğü aralıklarla, öngörülen

şekilde yapılan periyodik, koruyucu bakım faaliyetleridir.
b - Kestirimci bakım (predictive maintenance)
Yakın zaman da arızalara neden olabilecek sorunların, henüz

arıza ortaya çıkmadan, çeşitli yöntemlerle tespit edilerek
giderilmesi faaliyetleridir. Cihaz veya sistem durmadan veya
planlı kısa süreli duruşla sorun giderileceği için sürekli
çalışan sistemlerde periyodik koruyucu bakımla birlikte
uygulanır.
40
BAKIM / KONTROL
c - Arıza Giderici Bakım (corrective maintenance)
Cihaz veya sistemlerin işlevlerini sürmesini önemli ölçüde

sınırlayan yada tamamen kullanım dışı bırakan durumlarda
uygulanan arıza ve bakım faaliyetleridir. Her açıdan istenmeyen
ve pahalı bir yöntem olmakla birlikte en sık karşılaşılan
durumlardan biridir.

41
BAKIM / KONTROL
İşyerlerinde, bakım-onarım işlemleri için;
• bir sistem yerleştirilmeli,
• talimatlar ve yönergeler hazırlanmalıdır.
• Muayne ve bakım programı
• Etkili kontrol ve denetim

42
BAKIM / KONTROL
• talimatlar ve yönergeler
• Sözlü emirler, yanlış duymalara ve yanlış anlaşılmalara sebep
olabileceğinden dolayı, insan hayatının söz konusu olduğu
durumlarda güvenilir değildir.
• Etkili kontrol, yazılı bir sistemle sağlanmalıdır. Ancak yazılı

bir yönergenin tek başına kazaları önleyemeyeceği de bir
gerçektir. Yönergelerin yanında eğitim ve denetim hizmetleri
asla göz ardı edilmemelidir.
• Yönergelerde ve talimatlarda, çalışma izin şartları net olarak

belirlenmeli, işi yapanların, bundan sorumlu olanların, bu
izinleri imzalayacak kişilerin açık ve net bir şekilde
belirlenmesi, bu kişilerin de doğru ve etkin karar vermeleri
gerekmektedir.
43
BAKIM / KONTROL
• Bakım onarım çalışmalarına izin verilmesi hususunda bir
sistem kurulmalıdır.
• Bu sistemde; yöneticilerin, işçilerin,

müteahhitlerin ve diğer şahısların
uymaları gerekli tedbirler ve şartlar
açık ve net bir şekilde belirlenmelidir.

44
BAKIM / KONTROL
Bu sistemde;
• Yapılacak iş,
• İşi kimin denetleyeceği,
• Alınacak güvenlik tedbirleri,
• İşe başlamadan önce çalışanlar tarafından alınacak gerekli
tedbirler,(Örneğin; fiziksel kilitleme aygıtlarının takılması,
tehlike uyarı işaretlerinin asılması gibi)
• Çalışma alanının güvenli olup olmadığının tespiti ve güvenli
hale getirilmesi,
• Çalışma izninin kaldırılmasından önce yapılması gerekli
işlemlerin belirtilmesi, bu işlemlerin kimler tarafından
yapılacağının açık olarak yazılması, belge sisteminin
yerleştirilmesi, gerekmektedir.
45
BAKIM / KONTROL
• Kazaların bir kısmı da, bakım ve onarım sonrası, yapılan
normal çalışmalarda meydana gelmektedir. Bakım ve onarın
esnasında yapılmış olan değişikliklerden operatörün haberdar
edilmemesi bu tür kazalara neden olabilmektedir.
• Bakım ve onarımlarda tespit edilen

önemli hususların kayda alınması,
daha sonraki kontrollerde bu kayıtlara
dikkat edilmesi gereklidir.

46
BAKIM / KONTROL
• Makine tezgah ve tesislerde normal çalışmalar esnasında
görülen değişik durumlar, arızalar, kayda alınmalı, büyük
revizyon ve bakım çalışmaları esnasında bu kayıtlardan
istifade edilmelidir.
• İşyerinde bu tür kayıt sisteminin oluşturulmaması, İşletmeleri

ve idarecileri şahısların hafızalarına bağımlı kılar. Halbuki
İşletmelerin, şahıslara ve şahısların hafızalarına güvenerek
çalışması doğru değildir.
• Bu kayıt sistemi yeterli seviyede olmalıdır.

47
BAKIM / KONTROL
• Bakım ve onarımlar, uzman kişiler tarafından yapılmalıdır.
• Makina bakım ve onarım işlerinde görevli olan kişilerin,

makina yapımcılarının önerileri hakkında yeterli bilgilerinin
bulunması gerekmektedir.

48
BAKIM / KONTROL
• Muayene veya bakım sırasında, koruyucuların kaldırılması
gerektiğinde, güç kesilmeli, şalter kilitlenmelidir.
• Makinelerde herhangi bir bakım ve onarım işlemi yapıldıktan

sonra koruyucu düzenlerin yerlerine düzgün olarak
takılmasına dikkat edilmelidir. Bu hususta gerekli kontroller
yapılmalıdır.
• İşyerlerinde, koruyucuların kenarda köşede terk edildikleri

çok sık rastlanan hatalı hareketlerdendir. Bu hatalı
davranışlar birçok kazanın nedenini teşkil etmektedir.

49
BAKIM / KONTROL
• Kilitlemeli koruyucular ve
makinelerin küçük parçalarında
operatörü korumak için
bulundurulan güvenlik aygıtları
aynı zamanda bakımcıyı da korurlar.
• Ancak büyük çaptaki makinelerde

ve tesislerde, tehlikeli alana giren
ve tesisat çalıştırıldığında gözden
uzak olduğu için görülemeyen
bakımcıların korunması için özel
tedbirler alınmalıdır.

50
BAKIM / KONTROL
• Bakım ve onarım işlerinde uygun ve yeterli aydınlatma
sağlanmalıdır. Rutubetli ve iletken ortamlarda düşük gerilimli
(24 volt )aydınlatma cihazları kullanılmalıdır.

51
BAKIM / KONTROL
• Bina ve tesisatta yapılacak bakım ve onarın işlerinde, geçici
olarak uygun ve güvenli sabit merdivenlerle platformlar, geçit
ve iskeleler yapılmalıdır.
• Korkuluklu platformlarla çalışılması imkanı sağlanamayan

yüksek yerlerde gerekli önlemler alınmalı ve çalışan işçilere
uygun kişisel korunma araçları verilmeli, çalışanlar da bunları
kullanmalıdır.

52
BAKIM / KONTROL
• Bakım ve onarım işleri çalışmalar
durdurulmadan yapıldığı durumlarda,
alınacak güvenlik tedbirleri daha
önceden tespit edilmeli ve
uygulanmalıdır.

53
BAKIM / KONTROL
• Zararlı, zehirli gazların bulunduğu, havalandırmanın yeterli
olmadığı yerlerde (tehlikeli gaz, buhar veya sislerin meydana
gelebileceği tank veya depolarda) yapılan çalışmalarda,
gerekli kişisel koruyucu malzemeler verilmelidir.
• Bu gibi yerlerde tecrübeli ve usta işçiler çalıştırılmalı, kişisel

koruyucuları kullanmaları temin edilmeli, bir veya birkaç kişi
gözlemci olarak görevlendirilmelidir. Muhtemel bir
zehirlenme durumunda ilk yardım yapacak malzeme ve kişiler
hazır bulundurulmalıdır.

54
BAKIM / KONTROL
• Hendek, çukur ve diğer kazı işlerinin yapıldığı durumlarda,
uygun şekilde payandalar ve korkuluklar konulmalı ve buralar
geceleri ışıklandırılmalıdır.

55
BAKIM / KONTROL
• Basınçlı kazanlar ve kaplar basınç
altında iken onarılmamalıdır.
• Onarılacak tank veya depoların diğer

tank veya depolarla olan bağlantıları
kesilmelidir.
• Onarılan tank veya depoların içinde mekanik karıştırma

tertibatı bulunduğu durumlarda, onarıma başlanmadan önce
karıştırma tertibatının güç kaynağı ile irtibatı kesilmeli ve
karıştırıcı uygun şekilde takozlanmalı, desteklenmeli veya
bağlanmalıdır.

56
BAKIM / KONTROL
• İçinde parlayıcı, patlayıcı maddelerin bulunduğu kapların
kaynakla tamir bakımının yapıldığı durumlarda, bu depolar
tamamen temizlenmeli (buharla vb), daha sonra içine su
doldurulduktan (Azot veya karbondioksit gibi asal gazlar ile
veya benzeri ile doldurulacak) sonra, yetkili teknik
elemanların nezaretinde usta kişilere bu kaynak işleri
yaptırılmalıdır.
• Bu depolar, buharla yıkanabilecek ve içine su
doldurulabilecek durumda değilse, çok özel olarak
temizlenmeli, 24 saat su verilmek suretiyle
karıştırılarak, en az iki saat havalandırılmalı, ilgililerce
kontrol edilmeli, deponun uygun şekilde temizlenmediği
kanaatine varılırsa, su veya buharla temizlemeye ve
havalandırma işlemine devam edilmelidir.
57
BAKIM / KONTROL
• Yüksek yerlerde yapılan çalışmalarda,
öncelikle düşmelere karşı gerekli önlemler
alınmalı, emniyet kemeri, baret, bağlama
ipleri gibi kişisel korunma araçları verilmeli
ve bunların kullanılması sağlanmalıdır.

58
BAKIM / KONTROL
Bakım Onarım Faaliyetleri Sırasında Alınması
Gerekli Tedbirler:
1- Tamir bakım işinin planlı yapılması, beklenmedik arızalar için

de plan yapılması,
2- Gerekli yerlerden izin alınması (İzinlerin yazılı belgeye
dayandırılması),
3- İzin veren makamların gerekli tedbirleri alıp izin vermesi
4- Bakım onarım ekibinin işe başlamadan önce gerekli tedbirleri
alması,
5- Onarım süresince tedbirli çalışması,
6- İşin sonunda gerekli tedbirleri alması,

59
BAKIM / KONTROL
7- Yapılan bakım ve onarımın, görülen arızaların kayda
alınması,
8. Uzman kişilerin çalıştırılması,
9. Makine yapımcılarının tavsiyelerine dikkat edilmesi,
10. Denetim hizmetinin aksatılmaması,
11. Uygun takım çantaları verilmesi,

60
BAKIM / KONTROL
12- Zararlı, zehirli, Parlayıcı, patlayıcı gazlara karşı tedbir

alınması(Havalandırma sağlanması, maske kullandırılması,
yangına karşı tedbir alınması),
13- Tank ve depo içinde mekanik karıştırıcılar varsa bunların

durdurulup takozlanması,
14- Parlayıcı, Patlayıcı maddeler bulunan tankların veya bu

maddelerle kirlenmiş tankların, varillerin,
kaynakla tamiri yapılmadan önce gerekli şekilde
temizlenmesi, içine su veya asal gaz doldurulması.
vb.
61
BAKIM / KONTROL
İŞ EKİPMANININ KONTROLÜ
Madde 7 a:
 ekipmanın kurulmasından sonra,
 ilk kullanımından önce,
 her yer değişikliğinde,
 İş ekipmanı kurulma şartlarının güvenliğinin etkilediği durumlarda
uzmanlarca kontrolü yapılacak, doğru kurulduğu ve güvenli çalıştığı
belgelenecektir.
Madde 7 b:
 Periyodik kontroller,
 Çalışma şeklinde değişiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun
süre kullanılmaması gibi iş ekipmanındaki güvenliğin bozulmasına neden
olabilecek durumlardan sonra,
arızanın zamanında belirlenip giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koşullarının
korunması için uzman kişilerce gerekli
İSG 402; 2021-22kontrollerin
BAHAR DÖNEMİ; yapılması sağlanacaktır.
62
BAKIM / KONTROL
 Bakım işleri ekipman kapalı iken yapılacaktır.
– Bunun mümkün olmadığı hallerde gerekli
önlemler alınacak veya bu işlerin tehlike
bölgesi dışında yapılması sağlanacaktır.
 İş ekipmanlarının enerji kaynaklarını kesecek
araç ve gereçler kolayca görülebilir ve
tanınabilir olacaktır.
 Ekipmanın enerji kaynaklarına yeniden
bağlanması işçiler için tehlike
yaratmayacaktır.
 İSG açısından gerekli ikaz işaretleri
konulacaktır. İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;
63
MAKİNA HÜKÜMLERİ MEVZUATLARI
• Kendinden hareketli veya bir başka araç
vasıtasıyla hareket edebilen iş
ekipmanlarının kullanımı ile ilgili
hükümler.
• Yük kaldırmada kullanılan iş ekipmanı
ile ilgili hükümler.
• Yüksekte yapılan geçici işlerde, iş
ekipmanının kullanımı ile ilgili
hükümler.

64
GENEL
• Malzeme ve mamuller
• Aydınlatma
• Kullanımı kolaylaştıracak tasarım
KUMANDALAR
• Kumanda sistemlerinin güvenliği ve güvenirliği
• Kumanda tertibatları
• Çalışmaya başlama
• Durdurma tertibatı
• İşletme tarzı seçimi
• Güç beslemesinin arızası
• Kumanda devrelerinin arızası
• Yazılım Gazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi
65
MEKANİK TEHLİKLERE KARŞI KORUNMA
• Kararlılık
• Çalışma esnasında kırılma riski
• Düşen ve fırlayan nesnelerin sebep olduğu riskler
• Yüzeyler, kenarlar veya köşelerin sebep olduğu
riskler
• Kombine edilmiş birden çok makinalarla ilgili
riskler
• Hareketli parçalarla ilgili riskler
• Hareketli parçalarla ilgili riskler karşı
koruyucuların seçimi
66
EKİPMANIN YAŞAM DÖNGÜSÜ

67
• 1. BÖLGE: İmalatçılar, ekipmanı kullanıcıya
sevketmeden önce bu arızaların önceden
belirlenmesi için sistemi test ederler.
Tamamen hassas ölçü aletleri
(enstrümantasyon) ve işlem kontrol
sistemlerinde, bu arızların açığa çıkması
normal bir durumdur.
• 2. BÖLGE: Ekipmanın arıza oranı düşüktür.
Arızalar ratsgeledir.
68
• 3. BÖLGE: ekipmanın arıza oranı giderek artar.
Arızalar ekipmanın yapısal yaşlanma
kaynaklanır.
• Artan güvensizlik genellikle birleşme yerlerinin
oksidasyonu, elastikiyet kaybı, elektrolitik
kapasitörlerin bozulması, termal döngünün
neden olduğu voltajın neden olduğu kısa
devrelerden kaynaklanır.

69

5-Is Ekipmanlari22

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

5-Is Ekipmanlari22

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

İŞ EKİPMANLARI

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMI: İş ekipmanının

ÖZEL RİSK TAŞIYAN İŞ EKİPMANI: Tehlikelerin

MARUZ KİŞİ: Tamamen veya kısmen tehlikeli

OPERATÖR: İş ekipmanını kullanma görevi

OPERASYON NOKTASI: Makine ve tezgahta

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

• Kalıcı riskler hakkında ikaz

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

• İlgili temel sağlık ve güvenlik kurallarını sağlamak,

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

 İş ekipmanının tamamen tehlikesiz olması

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

İşçilerin, iş ekipmanlarının kullanımı

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

Cihazların üretici firmanın ön gördüğü aralıklarla, öngörülen

b - Kestirimci bakım (predictive maintenance)

Yakın zaman da arızalara neden olabilecek sorunların, henüz

Cihaz veya sistemlerin işlevlerini sürmesini önemli ölçüde

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

• bir sistem yerleştirilmeli,

• talimatlar ve yönergeler hazırlanmalıdır.

• Muayne ve bakım programı

• Etkili kontrol ve denetim

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

• Etkili kontrol, yazılı bir sistemle sağlanmalıdır. Ancak yazılı

• Yönergelerde ve talimatlarda, çalışma izin şartları net olarak

• Bu sistemde; yöneticilerin, işçilerin,

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

• Bakım ve onarımlarda tespit edilen

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

• İşyerinde bu tür kayıt sisteminin oluşturulmaması, İşletmeleri

• Bu kayıt sistemi yeterli seviyede olmalıdır.

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

• Makina bakım ve onarım işlerinde görevli olan kişilerin,

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

• Makinelerde herhangi bir bakım ve onarım işlemi yapıldıktan

• İşyerlerinde, koruyucuların kenarda köşede terk edildikleri

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

• Ancak büyük çaptaki makinelerde

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

• Korkuluklu platformlarla çalışılması imkanı sağlanamayan

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

• Bu gibi yerlerde tecrübeli ve usta işçiler çalıştırılmalı, kişisel

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

• Onarılacak tank veya depoların diğer

• Onarılan tank veya depoların içinde mekanik karıştırma

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

1- Tamir bakım işinin planlı yapılması, beklenmedik arızalar için

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;

12- Zararlı, zehirli, Parlayıcı, patlayıcı gazlara karşı tedbir

13- Tank ve depo içinde mekanik karıştırıcılar varsa bunların

14- Parlayıcı, Patlayıcı maddeler bulunan tankların veya bu

İSG 402; 2021-22 BAHAR DÖNEMİ;