CKV Studie fotografie

Inhoud
Leerdoelen.............................................................................................................................................3
Kennismaking met..............................................................................................................................3
Onderzoek doen naar.........................................................................................................................3
Introductie: Laatst genomen foto op je telefoon?!................................................................................4
Vragen kunstlicht...................................................................................................................................6
Kruiswoord.............................................................................................................................................8
Negen Basisbegrippen............................................................................................................................9
1) Compositie.................................................................................................................................9
2) De regel van derden...................................................................................................................9
3) Symmetrie................................................................................................................................10
4) Leidende lijnen.........................................................................................................................10
6) Licht..........................................................................................................................................11
7) Standpunt van de belichting.....................................................................................................11
8) Diffusie.....................................................................................................................................12
9) Kleurtemperatuur.....................................................................................................................12
Erwin Olaf.............................................................................................................................................13
Anton Corbijn.......................................................................................................................................15
Wat is jouw smaak?..............................................................................................................................19
Praktische Opdrachten horende bij kunstdiscipline.............................................................................20
Fotografie.............................................................................................................................................20
CKV – PO – FOTOGRAFIE......................................................................................................................21
Beoordeling opdracht C........................................................................................................................22
Notities/Brainstorm..............................................................................................................................23
Inleverdocument..................................................................................................................................24

2
Introductie: Laatst genomen foto op je telefoon?!
Pak je telefoon erbij en kijk welke foto je als laatste hebt genomen. Over deze foto ga je de
volgende vragen beantwoorden.

Er zijn verschillende soorten fotografie. Een fotograaf kan zich specialiseren in een bepaald
onderwerp. Waar hoort ‘jouw’ foto bij?
- landschapsfotografie (landschap)
- reclamefotografie (reclame)
- portretfotografie (portret: gezicht / ten voeten uit)
- reportagefotografie (verslaggeving gebeurtenis/situatie)
- modefotografie (mode: kleding, kapsel, make-up, sieraden)
- industriële fotografie (industriële omgeving)
- stilleven fotografie (samenstelling van spullen)
- anders, namelijk:
 
1. Soort?
Portretfotografie

Schrijf hieronder op wat er te zien is op de foto. Ga uit van vier basisvragen:

• Wie: Brooke
• Wat: Brooke met een duckface
• Waar: Bij Brooke thuis
• Wanneer: 26-05-2021

2. Wat is er te zien?
Je ziet mij (Brooke) een gekke bek trekken (duckface)

3. Wat voor soort sfeer of gevoel straalt jouw foto uit? Markeer wat van toepassing is.
Meerdere antwoorden mogelijk.
• blijdschap
• geluk

4. Wat voor soort licht zie je op jouw foto? Markeer wat van toepassing is.
Op de foto zie je:
Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.
• natuurlijk licht (zon)
• kunstmatig licht (bijv. lamp of flitslicht)

5. Is er een beweging vastgelegd? Zo ja, welke?

Nee je ziet alleen mijn (Brooke’s) hoofd

3
De plaats vanaf waar een fotograaf iets fotografeert heet(camera)standpunt. Het standpunt
kan ‘gewoon’ zijn – op ooghoogte. Je kunt de camera ook heel laag houden - laag standpunt
– Of juist heel hoog. De fotograaf bepaalt wat er wel en niet op de foto komt. Hij/zij kan ver
weg of dichtbij staan en in- of uitzoomen met de lens. (kikkerperspectief, neutraal
perspectief, vogelperspectief)
 
6. Het camerastandpunt is? Hoe zie je dat?
Gewoon, je kan recht in mijn (Brooke’s) ogen kijken en het lijkt vanaf dezelfde hoogte te
zijn

Bij fotografie wordt vaak afsnijding gebruikt.

7. Zijn er dingen die maar half op de foto staan? Zo ja, welke?

Ja je ziet mijn hoofd maar voor de helft

8. Waarom heb je deze foto genomen? Leg uit.

Ik was aan het snappen met een vriendin en vond deze foto wel grappig, dus heb ik hem
opgeslagen

Vragen kunstlicht
9. Beantwoorde de vragen.
a) Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen de fotografen?
De fotografen in het eerste en laatste filmpje doen fotografie voor hunzelf als beroep. De
fotograaf in het tweede filmpje maakt foto’s voor een magazine. De fotograaf in het
eerste filmpje wil een zo echt mogelijke foto’s zonder bewerken. De fotograaf in het
derde filmpje bewerkt zijn foto’s, en schildert er eigenlijk mee. Zijn doel is niet om een
realistisch beeld te scheppen.

b) Noteer van elke fotograaf 1 uitspraak die heel goed weergeeft hoe ze omgaan met de
geportretteerde.

Fotograaf 1: ze hoeven geen zwart pak aan of zich te scheren, omdat ik gewoon wil dat het
echt is.

Fotograaf 2: Alles is vluchtig, snel en dus een beetje oppervlakkig.

Fotograaf 3: Ik verzamel fotografisch materiaal en dat daarna pas als verf gebruik om dat
schilderij te maken.

4
Na het kijken

10. Lees de tekst en beantwoord de vragen.

In 2003 is de Kees Schereprijs voor het beste fotoboek toegekend aan fotografe
Celine van Balen. In het boek zijn onder andere portretten te zien van
moslimmeisjes die je met een indringende blik aankijken. In het juryrapport staat
hierover: “Het is een soort blik waarop Celine van Balen haar modellen lijkt uit te
zoeken. Zelfs als de jongens en mannen, de meisjes en vrouwen kwetsbaar ogen,
kijken ze zelfverzekerd. Om deze blik is het Celine van Balen te doen. En het
wonderlijke wat zij met het treffen van deze intense blik weet te bereiken, is dat
de modellen meer bij de toeschouwer naar binnen kijken dan andersom. Dat geeft Celine van Balen
verwarring.”
©
a) Heb jij dezelfde ervaring als in het juryrapport is beschreven? Geef in je eigen
woorden weer wat de portretten van Celine van Balen met je doen.

Ja, omdat de foto van dichtbij genomen is, is het kwetsbaar, maar aan de andere kant
kijken ze zelfverzekerd. Het is een soort indringende blik, die je eigenlijk iets wilt vertellen.

b) Welke van de drie fotografen spreekt jou het meest aan? Geef een aantal
argumenten voor je keuze.
Celine van Baalen, omdat zij het haar missie maakt om een foto zo echt en realistisch
mogelijk te maken. Zij wilt hedendaagse afbeeldingen maken van echte mensen, en dat
vind ik mooi.

11. Lees het citaat van de Franse schilder Nadar (1820-1910) en beantwoord de vraag.

“De fotografie is een prachtige uitvinding, een wetenschap die

de grootste denkers heeft aangetrokken, een kunst die de
schranderste geesten in vervoering brengt – een kunst die
door een debiel kan worden beoefend. De theorie van het
fotograferen valt in een uur te leren, de eerste beginselen van
de praktijk in een dag. Wat niet te leren viel was de
persoonlijkheid van de geportretteerde te vangen. Om een
intieme gelijkenis te bereiken in plaats van een banaal, op
goed geluk gemaakt portret, moet je je tegelijkertijd
openstellen voor de geportretteerde en zijn gedachtewereld
en hele karakter doorgronden” Portret: Felix Nadar

Wat probeert de kunstenaar met deze tekst duidelijk te maken?

Dat fotografie geen moeilijke kunst is om te leren, maar wel lastig is om er goed in te zijn.

5
Kruiswoord

De Kunst van Licht

Horizontaal Verticaal
1 De kunst om met licht afbeeldingen 2 In de vorm van een cilinder opgerolde
 
  vast te leggen op dunne, voor licht hoeveelheid fotopapier  fotorolletje
gevoelige lagen  fotografie 3 Foto of filmtoestel die opnamen op
 
4 Geschilderde, getekende of schijf vastlegt  camera
  gefotografeerde afbeelding van een 5 Hij drukte de eerste foto af in 1822 
 
mens  portret   Joseph
6 Voorbeeld waarnaar iets wordt
 
gemaakt  model
7 In scène gezet, niets wordt aan het
 
toeval overgelaten  gesceneerde
8 Het heden dat realiteit is 
 
werkelijkheid

6
Negen Basisbegrippen
Fotografie is leuk, maar soms nog lang niet zo gemakkelijk als het lijkt. Tenminste, als je
verder wilt komen dan simpel plaatjes schieten. Hieronder leggen we 9 standaard begrippen
in de fotografie uit.
Een camera, licht en een idee over je compositie, dat is alles wat je nodig hebt bij fotografie.
Maar waar begin je en hoe dan verder?
Opdracht: Maak bij elk basisbegrip een foto!

1) Compositie
Bij de compositie bepaal je waar welk voorwerp zich bevindt in de
foto of hoe jij een onderwerp wilt registreren. Dit doe je op een
dusdanige manier dat de afbeelding de kijker interesseert of zijn
fantasie prikkelt. Er zijn verschillende regels voor de compositie die
je moet leren. Natuurlijk vereist kunst geen regels, maar je moet ze
kennen om te weten hoe je die regels kunt breken.

2) De regel van derden

Bij de regel van derden scheid je het beeld in drie stukken,
zowel horizontaal als verticaal. De kruisende punten zijn de
aandachtspunten. Bij portret opnames plaats je de ogen op
de snijpunten, bij voorkeur de bovenste. Bij landschappen
echter heeft het de voorkeur om de lucht van de aarde te
scheiden op één derde van de afbeelding en een
bepaald interessant punt, b.v. de ondergaande zon op een
snijpunt.
 

3) Symmetrie
Een andere manier voor een mooie compositie, is symmetrie in
je afbeelding weergeven. Dat is nog niet zo gemakkelijk als het
lijkt. Je moet het onderwerp in het midden plaatsen, alle lijnen
moeten recht en symmetrisch zijn. Dit vergt veel oog voor detail.
Je kunt de regels van de derden gebruiken om de afbeelding
correct en symmetrisch uit te lijnen, zodat beide technieken
mooi samengaan.

7
4) Leidende lijnen
Deze regel kan worden gebruikt in combinatie met de regel van
derden of de symmetrische benadering. Het doel is om lijnen (reëel
of gesimuleerd met licht) te hebben die het oog richten naar het
interessante punt in de foto. Dit geldt voor zowel portretten als
landschappen (om twee contrasterende fotografiebelangen te
kiezen).
In portretten moet het echter subtiel zijn, terwijl het in het
landschap vrij direct kan zijn. Natuurlijk kun je de regel overtreden,
maar je moet er voorzichtig mee zijn. De lijnen moeten als leidraad
dienen, niet om de aandacht weg te halen van het interessante punt.
 
5) Selectieve focus
Selectieve focus zorgt voor onscherpte op de
achtergrond terwijl het onderwerp juist scherp is,
waardoor de aandacht van de kijker op het scherp
gestelde element verschuift. De onscherpe elementen in
de achtergrond moeten niet storend zijn, anders trekken
ze nog te veel aandacht. Is dit wel het geval, dan moet je
misschien veranderen van positie of je onderwerp
verplaatsen als dit mogelijk is.

6) Licht
Zonder licht geen foto, licht is cruciaal bij fotografie. Het geeft diepte en
karakter aan je onderwerp. De kwaliteit en positie van het licht is
doorslaggevend voor een goede foto.

7) Standpunt van de belichting

Als de zon hoog staat, krijg je vaak te harde, niet
vleiende schaduwen bij portretfotografie. Bij
landschapsfotografie krijg je vaak een rommelig
beeld. Dat is de reden dat fotografen liever niet op
het midden van een zomerse dag foto’s maken. Bij
portretfotografie zien we liever b.v. het
zogenaamde Rembrandt-licht.

8
8) Diffusie
Licht creëert schaduwen, zo zien we diepte. Een foto is
tweedimensionaal en bij te hard licht en dus te harde
schaduwen, krijgen we te veel een (strip)tekening effect.
Om dat te voorkomen heb je zachter, diffuus licht nodig.
Met een zachter licht krijg je schaduwen in meer tinten en
dus meer diepte in je foto.

 
9) Kleurtemperatuur
Verschillende lichtbronnen
hebben verschillende
kleurtemperaturen en als je
niet de juiste witbalans
gebruikt, kan het beeld te
blauw, te oranje zijn of zelfs
richting groen en magenta
gaan.

bewerkt origineel

Wat voor camera je ook hebt, met deze basisbegrippen helpen we je op weg om een betere
fotograaf te worden. Het belangrijkste is dat je jezelf blijft ontwikkelen en dat doe je alleen
door veel te fotograferen en daarvan te leren.
 
Erwin Olaf
Zoek via google of via de website van Erwin Olaf een foto van het werk van Erwin Olaf uit.
Kies een foto die je leuk, mooi, interessant en/of intrigerend vindt. Zoek een foto waar je
‘iets’ mee hebt.

12. Welke foto van Erwin Olaf heb jij uitgekozen? Plak hem hieronder op en leg uit
waarom deze!

9
 Ik heb deze foto gekozen omdat me er tot aangetrokken
voel en vindt dat het een mooie foto is

13. Wat viel je op aan deze foto?

Er wordt meer gefocust op de omgeving en de houding van de persoon dan op het gezicht
of de gezichtsuitdrukking

14. Schrijf 4 citaten op van Erwin Olaf die jou opvallen.

1. Ik verleid graag visueel
2. Als ik fotografeer komt eerst schoonheid en dan het gevoel
3. Lelijke dingen zie je al voldoende op straat
4. Mooiheid is voor mij het graag naar iets kijken

15. Passen deze citaten bij jouw verwachting van Erwin Olaf? N.a.v. de foto’s die hij
maakt?
Ja, ik vindt dat hij wel aparte, maar aantrekkelijke foto’s maakt

Erwin Olaf heeft de nieuwe euromunt

met de beeltenis van koning Willem-
Alexander vandaag gepresenteerd in
Den Haag. Olaf zei eerst nog te twijfelen
of hij zich wel moest aandienen als
ontwerper van de nieuwe euromunt,
maar na een fietstocht door Amsterdam
Exactitudes
raakte hij geïnspireerd.

De fotograaf Arie Versluis en styliste Ellie Uyttenbroek werken al jaren samen aan de
fotoseries exactitudes. Het begon allemaal in Rotterdam met een fotoserie van “gabbers”.

16. Waar gaan deze kunstwerken over?

De ‘street-style’ beweging van de late Zeventig / vroege Tachtig

17. Wat valt je op aan deze fotoseries? Noem minimaal 3 kenmerken.

1. Het is allemaal een beetje punk
2. Ze staan vooral in dikke kleding
3. De kleding komt niet uit deze tijd

10
 18. Waar kijken de kunstenaars naar als ze hun modellen zoeken?
Naar de kleding die aan hebben

19. Vind jij dat de geportretteerden op elkaar lijken? Leg uit.

Nee, ik vind dat ze verschillende culturen en mensen fotograferen. Wel vindt ik dat per
categorie de mensen erg op elkaar lijken.

11
Anton Corbijn
Zoek via google een kunstwerk (foto) van Anton Corbijn. Kies een foto die je leuk, mooi,
interessant en/of intrigerend vindt. Zoek een foto waar je ‘iets’ mee hebt. Plak deze
hieronder op.

Maak de vragen bij jouw eigen gekozen foto van Anton Corbijn.

20. Er zijn verschillende soorten fotografie. Een fotograaf kan zich

specialiseren in een bepaald onderwerp. Waar hoort ‘jouw’ foto bij? *
*Markeer het goede antwoord
() portretfotografie (portret: gezicht / ten voeten uit)

21. Schrijf hieronder op wat er te zien is op de foto. Ga uit van

vier basisvragen: wie, wat, waar, wanneer.
Er is een man te zien die met zijn vinger richting de camera wijst. Hij is geportreteerd voor
een effen achtergrond. Waar en wanneer is lastig te achterhalen.

22. Wat voor gevoel straalt de foto uit?

Woede

23. Licht is het belangrijkste beeldende middel van de fotograaf.

Op de foto zie je*:
* Markeer. Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.
() natuurlijk licht (zon)
() kunstmatig licht (bijv. lamp of flitslicht)

24. Op een foto staat alles stil. Je legt een moment vast. Beweging lijkt dan wel bevroren.
Is er een beweging vastgelegd? Zo ja, welke?
Ja, het wijzen richting de camera

25. De plaats vanaf waar een fotograaf iets fotografeert heet (camera)standpunt. Het
standpunt kan ‘gewoon’ zijn – op ooghoogte. Je kunt de camera ook heel laag
houden - laag standpunt – of juist heel hoog. De fotograaf bepaalt wat er wel en niet
op de foto komt. Hij/zij kan ver weg of dichtbij staan en in- of uitzoomen met de lens.
(kikkerperspectief, neutraal perspectief, vogelperspectief)

12
Het standpunt is:
Neutraal perspectief

Hoe zie je dat?:

Je kijkt de man op de foto recht in zijn ogen

26. Bij fotografie wordt vaak afsnijding gebruikt? Zijn er dingen die maar half op de foto
staan? Zo ja, welke?
Nee

27. Waarom heb je juist deze foto uitgekozen?

Omdat het meteen mijn aandacht trok, en ik hou van zwart-wit foto’s

28. Tot slot, wat valt je op aan de foto’s van Anton Corbijn? Noem tenminste 3
kenmerken.
Ze zijn bijna allemaal zwart-wit, er zijn mensen op geportreteerd. De foto’s zijn realistisch.

29. Waarom past het woord ‘improvisatie’ zo goed bij Anton Corbijn?
Omdat hij niet van tevoren iets bedenkt maar hij improviseert in het moment. De
foto’s waren dus niet bedacht en in een notendop bedacht.

30. Welke vijf periodes in het werk van Corbijn worden in het Gemeentemuseum
uitgelicht?
1. Jaren 70 en 80
2. Begin jaren 90
3. Paparazzi (eind jaren 90)
4. Foto’s in geboorteplaats van overleden musici
5. Schilders en portretten

31. Waarom is Corbijn zijn geboorteplaats zo van invloed geweest op zijn werk?
Hij leefde in een christelijke gemeenschap, waardoor hij vroeger een grote obsessie met
het leven na de dood heeft meegekregen, en daarnaast was zijn geboorteplaats op een
eiland, en heeft dat Corbijn geprikkeld om de wereld buiten dat eiland te onderzoeken.

32. Welke 2 obsessie’s zitten er in de reeks zelfportretten verstopt?

- Leven na de dood
- Leven buiten zijn geboorteplaats

13
 33. Waarom is hij zwart/wit gaan fotograferen?
Het was makkelijker om foto’s en filmpjes in zwart-wit te maken, en
de bladen waar Corbijn voor wilde fotograferen, waren zwart-wit
bladen

34. Wat zegt Corbijn over de reis naar de foto’s toe? Dit komt meerdere malen terug.
Hij pakt het elke keer anders aan, ook ligt het aan het thema waarin hij aan het schieten is

35. Wat is het verschil tussen momenten kiezen en momenten maken? Wat doet Anton
Corbijn tegenwoordig?
Een moment kiezen: je kan de foto zo opzetten, dat je mensen laat afvragen wat er precies
gebeurt
Een moment maken: je moet uitleggen wat je gaat doen en het lijkt vaak niet zoals je wilt
Tegenwoordig: een moment kiezen

36. Waarom vindt hij dat zijn fotografie boven de “rock photografie” (zoals het wel
genoemd wordt) moet staan?

Zijn foto’s laten echt een beeld zien, terwijl er in de rock photografie minder verteld wordt
met een foto

Wat is jouw smaak?

37. Maak hieronder een collage van jouw smaak op het gebied van fotografie. Ga dus op
zoek naar afbeeldingen in tijdschriften of op internet en plak die hieronder op. Geef
met korte kreten/woorden aan wat je er mooi aan vindt.

14
15