Compositie in fotografie en film

Wat is compositie?
Simpel gezegd, compositie is hoe de elementen en onderwerpen in een foto/ schilderij/
filmshot/ sculptuur,… zijn gerangschikt. Een compositie kan uit veel verschillende elementen
bestaan, of uit slechts enkele. Bij fotografie is het hoe de kunstenaar die dingen in een
beeldkader plaatst die ervoor zorgen dat een foto min of meer interessant wordt voor de
kijker. Je probeert een orde te krijgen in de chaos.
Een goede foto neemt veel verschillende onderdelen en combineert ze tot een esthetisch (->
Het woord is afkomstig van ‘esthetica’, de filosofie van de schoonheid en de kunst.) geheel.
Compositie is hoe een kunstenaar een verhaal vertelt binnen de grenzen van een enkel kader.

Waarom is compositie belangrijk in de fotografie?

Hoe vaak heb je een foto gezien of genomen waarvan het duidelijk was te zijn genomen op
een geweldige locatie met een ongelooflijk onderwerp, maar de foto deed niet veel voor je?
Het probleem zou heel goed kunnen zijn dat de compositie niet goed zat.

Compositie is een van de belangrijkste elementen bij het maken van een foto. Vaak is de
technische kant van een afbeelding vrij eenvoudig te leren. Waar je werkelijk onderscheidt
kan maken in het maken van een afbeelding (die minder interessant is), is de compositie.

1
Iedereen heeft tegenwoordig een camera, dus hoe je iets visueel kunt vastleggen, dat ook
door de massa naast je wordt gefilmd en gefotografeerd, helpt je om je werk te onderscheiden
van andere fotografen en filmmakers.
Hieronder vindt je een paar klassieke hulpmiddelen om een compositie te creëren binnen je
beeldkader.
Je mag altijd afwijken, combineren, negeren, toevoegen, bij verzinnen, ontdekken, falen,
herbeginnen met het oefenen en maken van composities.

1) Lijnen
Als het erom gaat de aandacht te vestigen op specifieke delen van een frame (beeldkader),
zijn lijnen één van de beste manieren om dat te doen. Een mooie, sterke lijn die recht naar het
onderwerp wijst om de aandacht van de kijker te trekken, zal je foto beter maken.
Leidende lijnen zijn precies dat: lijnen die je in het kader wijzen in de richting van het
onderwerp. Naast lijnen die naar een compositie leiden, kan je meerdere lijnen hebben die
samenkomen in het kader of in de richting van het onderwerp.
De rode lijnen bij de foto van de beroemde
fotograaf Henri Cartier-Bresson zijn convergerende
lijnen. De lijnen gaan naar 1 punt toe. Vaak zal de
fotograaf het onderwerp plaatsen waar de lijnen
samenkomen.
(Zet bij de foto’s hieronder zelf de convergerende
lijnen.)

Hieronder vindt je nog een paar voorbeelden van andere leidende lijnen (leading lines)
2
2) Perspectief
Zoals enkele leidende lijnen in de vorige voorbeelden hebben we soms composities waar we
diepte krijgen aan de hand van het perspectief in de foto. Je hebt bij Beeld vast al 1punts-,
2punts-perspectieven moeten tekenen. De zelfde regels gelden ook in de fotografie.
Perspectief kan een grote aantrekkingskracht hebben in je beeldkader.

Verder heb je combinaties van voorgrond/achtergrond & perspectief. Het vullen van een
kader met verschillende composities is ook mogelijk.

3
Composities zijn hulpmiddelen zonder al te veel regels. Je kan ze gebruiken aangezien ze
werken maar de keuze ligt nog steeds bij jou.

Vergeet niet dat je daarnaast nog steeds kan spelen met

patronen (terugkerende elementen), kleuren, contrast,
zwartwit, onder- en overbelichting,… De composities
die je hier ziet kunnen ook eindeloos gecombineerd worden.

3) Symmetrie
Je kan er voor kiezen je onderwerp in het midden van je foto te plaatsen. Hierbij kun je zoeken
achter symmetrische elementen die je beeld versterken. Uit wetenschappelijk onderzoek is
gebleken dat wij aangetrokken zijn tot symmetrie. Zowel bij mensen (bijvoorbeeld een
symmetrisch gelaat) als bij gebouwen. Symmetrie in foto’s bekomen is niet altijd even
gemakkelijk. Het vraagt moeite om op de juiste plaats te staan om een symmetrisch
beeldkader te maken.

4) Regel van derden

4
De regel van derden (rule of thirds) is een krachtige manier om je foto in te delen. Je verdeelt
je foto zowel horizontaal als verticaal in drie gelijke delen. Als je jouw onderwerp plaatst OP
deze lijnen kan dit een krachtiger beeld geven dan wanneer je jouw onderwerp het midden
van je beeldkader plaatst. De horizontale lijn (het zit al in de naam) geeft je de kans om je
horizon op een aantrekkelijke hoogte te plaatsen. De verticale lijnen zijn vaak geschikt voor je
onderwerp.

5) Kader in kader

Vroeger werden kunstwerken ingekaderd om het meer waarde te geven, te beschermen van
zowel krassen als stof en water (als het achter glas steekt ten minste). Toch kan een
kunstwerk er beter van worden als het ingekaderd is. Zo kan je jouw onderwerp al meteen
IN je beeldkader plaatsen in een frame. Het trekt meer aandacht naar je onderwerp en is
een zeer krachtige compositie.

5
Hierboven staan enkele composities waar je mee kan starten. De combinatie van deze
kunnen krachtige, aantrekkelijke resultaten geven. Speel, experimenteer en beheers.
➔ Hier heb je enkele voorbeelden van gecombineerde composities. Schrijf er naast
welke dat je kan terug vinden.
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………

………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
………………………………………………………………
……………………………………………………………..

6
……………………………………………………………………
……………………………………………………………………
……………………………………………………………………
……………………………………………………………………
……………………………………………………………………
…………………………………………………………………….