Van Figuratief

Naar Abstract

WERKBOEKJE
 CHECKLIST

o Voorblad + schets
o Deze checklist
o De beeldende begrippen (iedere pagina een eigen insteekhoesje!)

o Het ingevulde beoordelingsformulier

o Voorbereidende stappen (4 dierenfoto’s + tekening in grondvormen)

o Tussenblad (extra)

o Stap 1 t/m 4 met beschrijving

o Tussenblad (extra)

o Stap 5 (6 verschillende composities)

o Tussenblad (extra)

o Stap 6, 7 en 8 (6 abstracte kunstwerkjes met titel en toelichting)

o Materiaal experimenten bij stap 6

o Het werkverslag (stap 9)

1
 HET STAPPENPLAN
Alle stappen van deze opdracht worden gemaakt op een half A4-formaat
Let erop dat de verhouding en vormen telkens exact gelijk blijven.

Stap 1.
Teken zo realistisch mogelijk, in het eerste vakje, de afbeelding van het
dier na dat je hebt gekozen. Let op licht en schaduw, stofuitdrukking,
verhoudingen, restvormen en vlakverdeling.

Gebruik potlood B of 2B.

Stap 2.
Dit wordt de eerste stap in het abstraheren. Teken stap 1 in precies
dezelfde verhouding na. Laat alleen alle details weg zoals, schaduw en licht
en de stofuitdrukking.

Stap 3.
Teken weer de vorige stap in de juiste verhoudingen na, maar
vereenvoudig de vormen. Het hoeven niet alleen maar geometrische
vormen (cirkel, ellips, driehoek, rechthoek etc.) te worden, het mogen ook
vereenvoudigde organische (natuurlijke) vormen worden.

Stap 4.
Haal nu de vormen een beetje uit elkaar, of zet ze een beetje anders
neer. Het moet nog wel enigszins herkenbaar blijven.

Met andere woorden: het blijft figuratief.

Stap 5.
In de vorige vier stappen zijn de ‘elementen’ telkens zo gerangschikt dat het een
logisch, herkenbaar geheel blijft vormen. Vanaf nu mag je de logica loslaten en
met de elementen gaan schuiven.

De bedoeling is dat je zes verschillende composities maakt, waarbij je gebruik

maakt van de compositieschema’s zoals je die behandeld hebt in de begrippen.
Pas ook afsnijding en overlapping toe.

Het is handig om gebruik te maken van een lichtbak of overtrekpapier. Hierop trek
je de vormen los van elkaar over. Je mag ook vormen meerdere keren tekenen of
vergroten/verkleinen.

2
Stap 6.
Kies uit de zes composities van stap 5 de best geslaagde, trek die met een
zwarte dunne pen over en lever deze in. De docent kopieert deze compositie 6x
voor jou op 120gr. Papier. Het origineel plak je daarna op bij stap 5.

Nu ga je met kleur, techniek en materiaal inhoud en betekenis aan je abstracties

geven. Gebruik als hulpmiddel het onderstaande schema. Probeer in ieder
kunstwerkje te zorgen voor een contrast (in kleur, materiaal, sfeer of op een
andere manier. Maak veel proefjes en bewaar deze.

Hulpschema bij experimenten

Sfeer / thema Contrasten Techniek / Materiaal

Rust Warm / koud Plakkaatverf
Spanning Verzadigd / onverzadigd Aquarel
Dynamiek Complementair Vetkrijt
Statisch Kleur / niet – kleur Pastelkrijt
Verdriet Licht / donker Grafietpotlood
Woede Slordig / netjes Kleurpotlood
Angst Geometrisch / organisch Oost-Indische inkt
Eenzaamheid Ruimtelijk / plat Ecoline
Blijdschap Dekkend / transparant Collage
…… Verftoets / egaal Viltstift
…… …… Nagellak
…… …… Zand
…… …… ……

Stap7.
Vormgeving: Maak werk van je presentatie. Wanneer je je bewerkte blaadjes
gewoon los in een hoesje stopt, ziet het er niet af uit en trekt het niet de aandacht.
Het maakt heel veel uit of je je kunstwerkje op een wit, zwart of gekleurd vel plakt.
Of dat je er een passe-partout omheen maakt. Denk ook na over de plek van de
tekst.

Stap 8.
Tekst: Bij iedere abstractie maak je ook een tekst. Geef een titel aan ieder
kunstwerkje. Wat is de sfeer of het effect dat je wilde bereiken. Welke middelen
heb je daarvoor gebruikt. Is het gelukt. Zo nee, hoe komt dat.

Stap 9.
Verslag: Voor je aan het verslag begint, vul je eerst het beoordelings-formulier in
en schat je je cijfer. Beschrijf vervolgen in je verslag waarom je jezelf zo
beoordeeld hebt. Maak gebruik van de beeldende begrippen.

Wat zou je anders doen als je het nog een keer mocht doen. Wat heb je van deze
lessenserie geleerd.

3
 BEELDENDE BEGRIPPEN
In deze lessenserie gaat het over het abstractieproces. Abstract komt van het
Latijnse woord abstrahere, wat letterlijk betekent ‘weglaten, wegtrekken,
verwijderen eraf halen’. Om helemaal vertrouwd te raken met de begrippen en
te begrijpen hoe kunstenaars en architecten deze theorie toepassen, maak je op
de volgende bladzijden een werkstuk hierover. De bedoeling is dat je voorbeelden
uit de kunstgeschiedenis neemt. Omdat niet iedereen in het bezit van
kunsttijdschriften is, of daaruit mag knippen, mag je deze keer je plaatjes van
internet halen.

Let op: Neem niet de geijkte plaatjes die je op Google vindt. Probeer zo
origineel mogelijk te zijn. Schrijf in het onderste kader in eigen woorden wie de
kunstenaar is, hoe het kunstwerk heet en waarom jij dit werk bij het begrip vindt
passen.

Realistisch
In Realistische kunst wordt de zichtbare werkelijkheid wordt zo goed
mogelijk weergegeven / nagebootst.

4
 Figuratief
Figuratieve kunst is het soort kunstwerken waarin herkenbare onderwerpen zijn
afgebeeld. Voorbeelden van figuratieve werken zijn landschappen, portretten of
stillevens. Let op: figuratief hoeft niet realistisch te zijn.

Abstract
Abstracte kunst (lees ook abstractie) is een richting binnen de Moderne kunst waarin niet
altijd wordt geprobeerd om objecten uit de natuurlijke wereld weer te geven en er hoeven
geen zaken uit de reële wereld te zijn afgebeeld. Er kunnen onderliggende principes
zichtbaar gemaakt worden met vormen en kleuren, ritmes en contrasten.

5
 Diagonale compositie
Een compositie waarbij een duidelijke tweedeling van een diagonale
beeld-as over het vlak

Centrale compositie
We spreken van een centrale compositie als er een centraal punt is (dikwijls in het midden
gelegen van het werk) waar alle andere elementen naartoe gericht lijken te zijn, dat noemt
men een aandacht centrum. Het is ook een symmetrische compositie.

6
 Driehoek compositie
Wanneer de beeldelementen gerangschikt zijn volgens een al dan niet zichtbare
driehoek vorm spreken we van een piramidale of driehoek compositie.

Over-all compositie
Een over-all compositie houdt in dat de beeldelementen zonder enige rangorde op
het vlak geplaatst zijn. De elementen zijn allemaal hetzelfde, doen patroonachtig
aan en lijken buiten het schilderij tot in het oneindige door te kunnen gaan.

7
 Verdichting
Van veel naar weinig of andersom.

Ritme / herhaling
Herhaling is het opnieuw en steeds weer opnieuw toepassen van steeds hetzelfde
element, dezelfde vorm. Ritme is een vorm van herhaling, maar dan met een kleine
afwijking. Een kleine verandering.

8
 BEOORDELINGSFORMULIER
ABSTRACTIEPROCES O M V G
Voorstudies (schetsen van dieren in grondvormen)

Stap 1 – Fotografisch getekend?

Stap 2 t/m 4 – Logische ontwikkeling?

Stap 5 – Zijn er duidelijke keuzes voor verschillende

compositieschema’s gemaakt? Is er overlapping en afsnijding?

Stap 6 – Heb je veel verschillende materialen en technieken

uitgeprobeerd? Zijn alle composities goed afgewerkt?

Stap 7 – Heb je zorg en aandacht besteed aan de presentaties?

Stap 8 – Heb je in de teksten je keuzes duidelijk kunnen toelichten?

Stap 9 – Heb je in je verslag de sterke en zwakke punten van je

werkstuk goed onderbouwd?

Cijfer (3x) Jij: Docent:

WERKMAPJE O M V G
Volledigheid
Volgorde
Verzorging
Voorblad
Begrippen
Extra’s

Cijfer (2x) Jij: Docent:

* In het verslag beschrijf je hoe je te werk bent gegaan bij het maken van je
werkstuk, wat je hebt gehad aan de opdrachten die aan het tekenen vooraf
gingen, wat je goed en minder goed vindt aan je eindwerkstuk en waarom
(maak hierbij gebruik van het beoordelingsformulier hierboven) en wat je ervan
geleerd hebt.

** Op pagina 2 van het werkboekje staat een checklist

*** Schrijf hier welke extra’s er in je mapje zitten: