Professional Documents
Culture Documents
biÕn ¸p
Ch−¬ng 17 : C¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y t¶i ®iÖn trªn kh«ng vμ tr¹m
biÕn ¸p
17.1. C¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y t¶i ®iÖn trªn kh«ng
17.1.1. Yªu cÇu chung ®èi víi c¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y trªn kh«ng
9 C¸c d©y dÉncña ®−êng d©y trªn kh«ng ph¶i c¸ch ®iÖn víi nhau (gi÷a c¸c pha) vµ c¸ch ®iÖn ®èi víi ®Êt (c¸ch
®iÖn gi÷a pha víi ®Êt). §Ó tyhùc hiÖn sù c¸ch ®iÖn ®ã d©y dÉn ®−îc ®Æt hoÆc treo trªn cét b»ng c¸c c¸ch ®iÖn
sø hoÆc thñy tinh cßn ë trong kho¶ng v−ît ìe dùa vµo c¸ch ®iÖn cña kh«ng khÝ. Khi xuÊt h×Ön qóa ®iÖn ¸p khi
quyÓn hoÆc qu¸ ®iÖn ¸p néi bé c¸c phãng ®iªn trn c¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y dÉn ®Õn sù cè ng¾n m¹ch ê cét
®iÖn. T¹i c¸c cét, c¸c phãng ®iÖn nµy sÏ x¶y ra men cña c¸ch ®iÖn hoÆc chäc thñng kho¶ng kh«ng khÝ gi÷a
d©y d©y dÉn tíi c¸c bé phËn khn lo¹i cña cét.
9 §Ó h¹n chÕ hoÆc lo¹i trõ c¸c phãng ®iÖn nãi trªn, cÇn ph¶i n©ng cao møc c¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y nh− t¨ng
sè c¸ch ®iÖn trong chuçi hoÆc t¨ng kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ. Tuy nhiªn viÖc t¨ng c−êng c¸ch ®iÖn sÏ lµm t¨ng
gi¸ thµnh dùng ®−êng d©y do ph¶i t¨ng kÝh th−íc cét vµ t¨ng sè c¸ch ®iÖn trong chuçi.
9 HiÖn nay ngoµi biÖn ph¸p t¨ng c−êng c¸ch ®Ön cßn cã c¸c biÖn ph¸p nh− dïng thiÕt bÞ chèng sÐt ®Ó h¹n chÕ
trÞ sè qu¸ ®iÖn ¸p hoÆc c¸c thiÕt bÞ tù ®éng)cuén dËp hå quang, tù ®éng ®ãng l¹i) cã kh¶ n¨ng lo¹i trõ sù cè
nhanh chãng ®¶m b¶o cung cÊp ®iÖn liªn tôc.
9 Trong viÖc chän c¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y trªn kh«ng th−êng xuÊt ph¸t tõ c¸c yªu cÇu sau ®©y :
* C¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y ph¶i chÞu ®−îc t¸c dông cña ®a sè c¸c lo¹i qu¸ diÖn ¸p néi bé trõ mét vµi lo¹i
cã biªn ®é qu¸ lín nh−ng x¸c suÊt xuÊt biÖn bÐ. §èI víi c¸c ®−êng d©y ®iÖn ¸p kh¸c nhau dùa theo kÕt
qu¶ tÝnh to¸n vµ thÝ nghiÖm ®· quy ®Þnh ®−îc trÞ sè qu¸ ®iÖn ¸p néi bé tÝnh to¸n vµ trªn c¬ së ®ã tiÕn
hµnh chän c¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y
* §èi víi yªu cÇu cña qu¸ ®iÖn ¸p khÝ quyÓn ph¶i gi¶i quyÕt sao cho ®−îc hîp lý vÒ kinh tÕ vµ kü thuËt. ë
c¸c ®−êng dµi 110 kV trë lªn yªu cÇu nµy ®−îc tháa m·n dÒ dµng v× c¸ch ®iÖn ®−êng d©y khi chän theo
yªu cÇu cña qu¸ ®iÖn ¸p néi bé ®· cã ®−îc møc c¸ch ®iÖn xung kinh rÊt cao chØ cÇn cã c¸c biÖn ph¸p
b¶o vÖ chèng sÐt t−¬ng ®èi ®¬n gi¶n lµ ®ñ ®¶m b¶o cho ®−êng d©y cã móc chÞu sÐt cao.
9 Ng−îc l¹i víi c¸c ®−êng d©y 35 kV vµ ®iÖn ¸p thÊp h¬n ®Ó tháa m·n yªu cÇu cña qu¸ ®iÖn ¸p khÝ quyÓn c¸ch
®iÖn ph¶i t¨ng rÊt cao vµ nh− vËy sÏ rÊt tèn kÐm. Bëi vËy c©ch ®iÖn cña ®−êng d©y chØ cÇn chän tíi møc cÇn
thiÕt hîp lý kÕt hîp víi mét sè biÖn ph¸p kh¸c ®Ó h¹n chÕ sè lÇn sù cè do sÐt g©y nªn nh− c¶i thiÖn nèi ®Êt cét
®iÖn, dïng cuén dËp hå quang v.v.
9 Cét bª t«ng cèt thÐp trong mèi t−¬ng quan c¸ch ®iÖn còng t−¬ngtù nh− lµ cét s¾t v× c¸c ®ai èc ®Ó treo chuçi
c¸ch ®iÖn ®−îc nèi víi hÖ thèng nèi ®Êt cña cét ®iÖn. C¸c ®−êng d©y dïng cét gç th× ngoµi c¸c c¸cg ®iÖn cét
vµ xµ gç ®ãng vai trß c¸ch ®iÖn bæ sung.
9 C¸ch ®iÖn ®−êng d©y gåm thµnh phÇn ®iÖn m«i bé phËn kim lo¹i (lµm mò vµ ch©n) vµ vËt iÖu g¾n kÕt gi÷a ®iÖn
m«i víi bé phËn kim lo¹i. §iÖn m«i sö dông ®Ó chÕ t¹o c¸ch ®iÖn cña c¸c ®−êng d©y t¶i ®iÖn trªn kh«ngph¶i cã
®Æc tÝnh c¬ giíi cao v× chóng lµ c¸c phÇn tö ph¶i chÞu c¸c t¶i träng c¬ häc rÊt lín. C¸c c¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y
truyÒn t¶i ®iÖn ph¶i chÞu t¸c ®éng cña t¶i träng cña d©y dÉn hµng tÊn, ®«i khi ®Õn hµng chôc tÊn. C¸c c¸ch
®iÖn ®ë thanh gãp t¹i c¸c tr¹m ph©n phèi chÞu c¸c lùc c¬ häc ®iÖn ®éng rÊt lín xuÊt hiÖn khi x¶y ra ng¾n m¹ch.
§iÖn m«i còng ph¶i cã ®é bÒn c¸ch ®iÖn cao, cho phÐp chÕ t¹o c¸c c¸ch ®iÖn cã ®é tin cËy lµm viÖc cao vµ
kinh tÕ. Chóng cóng ph¶i lµ nh÷ng vËt liÖu kh«ng hót Èm vµ kh«ng biÕn tÝnh d−íi t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè khÝ
hËu.
9 Sø vµ thuû tinh ®¸p øng hÇu hÕt c¸c yªu cÇu trªn. C¸ch ®iÖn chÕ t¹o b»ng sø hoÆc thñy tinh cã c−êng ®é c¸ch
®iÖn cao, ®é bÒn c¬ giíi lín v© chÞu ®ùng ®−îc c¸c t¸c ®éng cña m«i tr−êng khÝ quyÓn.
9 C−êng ®é c¸ch ®iÖn cña sø trong ®iÖn tr−êng ®ång nhÊt chiÒu dµy cña mÉu sø 1,5mm cã thÓ ®¹t tíi 30- 40
kV/mm. Khi ®é dµy t¨ng, c−êng ®é c¸ch ®iÖn cã gi¶m vµ nÕu lµ ®iÖn tr−êng kh«ng ®ång nhÊt thi nã cßn gi¶m
bÐ h¬n n÷a. §é bÒn ®iÖn cña thuû tinh trong ®iÒu kiÖn t−¬ng tù ®¹t 45 kV/mm. C−êng ®é c¸ch diÖn xung kÝch
cña sø cao h¬n so víi trÞ sè xoay chiÒu kho¶ng 50 - 70%.
9 §é bÒn c¬ giíi cña sø vµ thuû tinh phô thuéc vµo d¹ng t¶i träng c¬ giíi. Sø lµm viÖc rÊt tèt khi bÞ nÐn khi bÞ uèn
th× kÐm h¬n vµ ®Æc biÖt lµ khi bÞ kÐo thi cµng kÐm. §é bÒn c¬ giíi cña c¸c mÉu sø ®−êng kÝnh 2-3 mm ®¹t 450
MPa khi nÐn, 70 MPa khi uèn nh−ng chØ cßn 30 MPa khi kÐo.
9 Trong chÕ t¹o ®é dÇy cña sø th−êng khßng qu¸ 30-40cm (trõ tr−êng hîp sø thanh) v× nÕu dµy qu¸ sÏ khßng
tr¸nh ®−îc c¸c bät khÝ bªn trong lµm ¶nh h−ëng ®Õn ®Æc tÝnh ®iÖn. Víi ®é dµy ®ã nÕu kh«ng ®¶m b¶o ®−îc
yªu cÇu vÒ c¸ch ®iÖn sÏ dïng kÕt cÊu nèi cÊp (vi du c¸ch ®iÖn 110 kV do 4 phÇn tö 35 kV ghÐp nèi cÊp).
9 §é bÒn c¬ giíi cña sø cßn phô thuéc vµo kÕt cÊu cña ®é phËn kim lo¹i vµ c¸ch g¾n nã víi sø vµ bao giê còng
gi¶m khi tiÕt diÖn t¨ng.
9 HiÖn nay c¸ch ®iÖn thñy tinh ngµy cµng ®−îc ¸p dông réng r·i v× rÎ tiÒn h¬n nhiÒu so víi c¸ch ®iÖn sø trong khi
c¸c ®Æc Ýinh vÒ ®iÖn vµ c¬ giíi kh«ng bÞ sót kÐm. C¸c ®Æc tinh nµy phô thuéc vµo thµnh phÇn hãa häc cña thñy
tinh mµ chñ yÓu lµ thµnh phÇn kiÒm. Khi thµnh phò kiÒm nhiÒu (thñy tinh kiÒm) th× c−ßng ®é c¸ch ®iÖn thÊp;
d−íi t¸c dông cña ®iÖn ¸p mét chiÒu sÏ cã hiÖn t−îng ®iÖn ph©n xøc tthóc ®Èy qu¸ tr×nh l·o ho¸; cã hÖ sè gi·n
në nhiÖt cao nªn dÔ bÞ vì khi nhiÖt ®é th©y ®«Ø ®ét ngét.
* Do ®ã lo¹i c¸ch ®iÖn chÕ t¹o b»ng thñy tinh kiÒm chØ dïng cho ®iÖn ¸p xoay chiÒu vµ ®Æt trong nhµ.
* §èi víi lo¹i c¸ch ®iÖn dïng ngoµi do cã thµnh phÇn kiÒm Ýt h¬n nªn cã c−êng ®é c¸ch ®iÖn (cã thÓ ®¹t 49
kV/m) trong khi ®ã lo¹i thñy tinh kiÒm chØ ®¹t 17,9 kV/mm) vµ cã kh¶ n¨ng chÞu xung nhiÖt tèt h¬n.
9 C¸c ®Æc tÝnh ®iÖn vµ c¬ giíi cña c¸c lo¹i ®iÖn m«i sø vµ thuû tinh
9 §Ó t¨ng ®é bÒn c¬ gíi trong chÕ taä th−êng dïng ph−¬ng ph¸p t«i nãng ë nhiÖt ®é cao (650oC ®èi víi thuû tinh
kiÒm vµ 780oC ®èi víi thuû tinh Ýt kiÒm) sau ®−îc thæi b»ng kh«ng khÝ l¹nh. Lóc nµy líp bªn ngoµi cña thuû tinh
sÏ r¾n l¹i vµ khi tiÕp tôc lµm l¹nh th× cµc líp bªn trong do nguéi dÇ n nªn gi¶m thÓ tich. KÕt qu¶ lµ líp bªn
ngoµi sÏ chÞu øng suÊt nÐn vµ líp bªn trong chÞu øng suÊt kÐo. Do ®ã khi cã t¶i träng kÐo, c¸ch ®iÖn chØ bÞ h−
háng khi lùc kÐo th¾ng ®−îc lùc nÐn cña líp bªn ngoµi... v× vËy ®é bÒn c¬ giíi cña lo¹i thuû tinh t«i cao h¬n
nhiÒu so víi ph−¬ng ph¸p nung. c¸ch ®iÖn thuû tinh kiÓu treo dïng trªn c¸c ®−êng d©y t¶i ®Þªn ®−îc chÕ t¹o
víi t¶i träng c¬ giíi ®Õn 540 kN.
17.1.2.1. Lo¹i c¸ch ®iÖn cã ch©n s¾t
9 §−êng d©y ®iÖn ¸p tõ 35 kV trë xuèng th−êng dïng lo¹i c¸ch ®iÖn kiÓu ®ì cã ch©n s¾t. D©y dÉn ®−îc ®Æt trªn
c¸ch ®iÖn. §iÖn ¸p cµng caoth× yªu cÇu vÒ ®−êng kÝnh vµ chiÒu cao cµng lín nghÜa lµ ®é dµy cña ®iÖn m«i
cµng ph¶i lín vµ nh− vËy trong chÕ t¹o rÊt khã ®¶m b¶o chÊt l−îng. Do ®ã ®èi víi c¸ch ®iÖn ®iÖn ¸p 35 kV ®·
ph¶i dïng 2-3 líp ghÐp l¹i víi nhau nh− trªn h×nh vÏ.
9 Ch©n s¾t ®−îc dïng ®Ó cè ®Þnh c¸ch ®iÖn vµo cét xµ. D©y dÉn ®Æt vµo khe lâm ë mÆt trªn hoÆc bªn c¹nh cña
c¸ch ®iÖn. Ch©n s¾t vÆn ngang møc cæ c¸ch ®iÖn ®Ó cho m« men uèn do lùc c¨ng cña d©y dÉn t¸c dông lªn
nã ®−îc bÐ nhÊt.
9 §iÖn ¸p phãng ®iÖn chäc thñng (tiÕn hµnh trong dÇu) cã trÞ sè cao h¬n ®iÖn ¸p phãng ®iÖn kh« mÆt ngoµi 30-
40%. Khi bÞ m−a phÇn ngoµi cña c¸ch ®iÖn bÞ −ít hoµn toµn, chØ cßn phÇn d−íi vÉn kh« r¸o vµ nã ph¶i chÞu
®ùmh toµn bé ®iÖn ¸p. Do ®ã trÞ ®iÖn ¸p phãng ®iÖn −ít rÊt bÐ so víi ®iÖn ¸p phãng ®iÖn kh«. §Ó t¨ng trÞ sè
®iÖn ©p phãng ®iÖn −ít th−êng ®Æt thªm l¸ gi÷ cho mÆt ngoµi kh«ng bÞ −ít hoµn toµn. Lo¹i nµy cã kÕt cÊu t¹o
phøc t¹p h¬n do trong qu¸ tr×nh chÕ t¹o ph¶i qua kh©u tiÖn vµ hµn g¾n c¸c bé phËn víi nhau.
9 KÝch th−íc vμ ®Æc tÝnh cña lo¹i c¸ch ®iÖn cã ch©n s¾t
a) Lo¹i ®Üa
9 KÕt cÊu ®Üa c¸ch ®iÖn treo trªn vÏ.
9 Mò vµ thanh kim lo¹i ®−îc chÕ t¹o b»ng gang mÒm vµ g¾n vµo ®iÖn m«i b»ng xi m¨ng pooc-l¨ng m¸c cao 400
- 500 pha mét nöa c¸t. ViÖc ghÐp c¸c ®Üa thµnh chuçi ®−îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch cho thanh kim Io¹Þ cña ®Üa
nµy khíp vµo mò cña ®Üa kia vµ dïng chèt h·m.
9 C¸c lo¹i sø ®Üa (®iÖn mãi b©ng sø) ®−îc chÕ t¹o theo hai kiÓu kh¸c nhau kiÓu cã ®Çu h×nh nãn vµ ®Çu h×nh trô.
§èI víi kiÓu cã ®Çu h×nh Ýon mÆt ngoµi vµ mÆt trong cña ®Çu sø ®Òu tr¸ng men l¸ng nªn kh«ng thÒ b¸m víi xi
m¨ng vi vËy cã thÓ x¶y ra sù chuyÓn dÞch t−¬ng hç gi÷a xi m¨ng vµ sø khi cã t¶i träng hoÆc khi nh×Öt ®é thay
®çi (hÖ sè Üan në nhiÖt cña xi m¨ng lín h¬n cña sø) vµ t¹o nªn c¸c øng xuÊt phô. §Ó øng xuÊt kh«ng ®¹t tíi
møc ®é nguy hiÓm th× gãc nãn ph¶i kh«ng ®−îc èe h¬n 10 - 13o, nh−ng nh− vËy sÏ ph¶i t¨ng kÞch th−íc mò sø
vµ ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn ®Æc tÝnh phãng ®iÖn cña chuçi. §èi víi kiÓu sø cã ®Çu h×nh trô, ®Ó xi m¨ng g¾n víi
sø th× mÆt trong cu¶ ®Çu sø cã bäc mét líp vôn sø. Ngoµi ra cßn cã c¶i tiÕn kh¸c nh− trªn bÒ mÆt cu¶ xi m» ng
còng nh− cña sø cho quyÕt líp bi tum ®Ó khö c¸c øng suÊt phô g©y nªn bëi d·n ë nhiÖt ®Çu thanh kim lo¹i cã
lç trång ®Ó gi¶m øng xuÊt c¬ ë phÝa ®Çu thanh vµ do ®ê kiÓu sø cã ®Çu h×nh trô cã kÝch ch−íc v© kÕt cÊu gän
nhÑ h¬n so víi kiÓu cã ®Çu hinh nãn.
9 KÝch th−íc vµ h×nh d¹ng cña phÇn ®Üa ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn ®Æc tÝnh ®iÖn. Ph¶i ®¶m b¶o kh«ng cho phong
®iÖn chäc thñng x¶y ra tr−íc khi cã phãng ®iÖn mÆt ngoµi c¸ch ®iÖn b»ng c¸ch gi÷ tû gi÷a ®iÖn ¸p phãng ®iÖn
chäc thñng vµ ®iÖn ¸p phãng ®iÖn kh« (mÆt ngoµi) khßng bÐ hß trÞ sè 1,5. Th−êng trÞ sè ®iÖn ¸p phßng ®iÖn
kh« kho¶ng 75 kV do ®ã ®Ó cã ®iÖn ¸p phãng ®iÖn chäc thñng lín g¸p r−ìi th× chiÒu dµy cña líp sø ë ®Çu sø
ph¶i tõ 25-30mm. MÆt trªn cña ®Üa sø nghiªng mét gãc kho¶ng 5-10o ®Ó tho¸t n−íc cßn ë bªn d−íi cã gê ®Ó
t¨ng chiÒu dµi ®−êng rß ®iÖn vµ trÞ sè ®iÖn ¸p phãng ®iÖn −ít.
9 C¸ch ®iÖn treo b»ng thñy tinh cã h×nh d¸ng kÕt cÊu t−¬ng tù víi lo¹i sø ®Üa sø. Lo¹i thñy tinh t«i nãng cã kÝch
th−íc vµ träng l−îng gi¶m ®i rÊt nhiÒu so víi Io¹I sø ®Üa. BÊt kú mét sù h− háng nµo cña thuû tinh ®Üa còng ®Òu
lµm cho nã vì tan nªn c¸c sù cè cã c¸ch ®iÖn dÔ ph¸t hiÖn Dïng thñy tinh lµm ®iÖn m«i cho phÐp c¬ giíi hãa
vµ tù ®éng toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt do ®ã mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt lín vµ dÉn ®Õn xu h−íng sö dïng
ngµy cµng réng r·i lo¹i thñy tinh c¸ch ®iÖn thay hÕ cho lo¹i ó− c¸ch ®iÖn.
9 kÝch th−íc vµ ®Æc tÝnh cña c¸c lo¹i c¸ch ®iÖn treo (s¶n xuÊt ë Nga)
Lo¹i c¸ch ®iÖn KÝch th−íc ChiÒu dµi HÖ sè sö §iÖn ¸p xuÊt C−êng ®é Ghi chó
H, mm D, mm
®−êng rß dông hiÖn vÇng ®iÖn tr−êng
®iÖn, mm quang kV phãng ®iÖn
−ít trung b×nh
kV/cm
ΠΦ - lµ ký hiÖu cña lo¹i c¸ch ®iÖn treo sø; ΠC- lµ ký hiÖu cña lo¹i c¸ch ®iÖn thuû tinh treo
b) Lo¹i thanh
9 kÕt cÊu lo¹i c¸ch ®iÖn treo kiÓu thanh th−êng lµ lo¹i sø thanh.
9 Nã lµ thanh sø dµi cã l¸, hai ®Çu cã mò kim lo¹i. §−êng kÝnh cña thanh chän theo ®é bÒn khi kÐo. Dïng sø
thanh sÏ tiÕt kiÖm ®−îc nhiÒu kim lo¹i vµ gi¶m nhÑ träng l−îng c¸ch ®iÖn. Vi dô chuçi sø 110 kV (gåm 7 ®Üa sø)
nÆng 48 kg, trong khi ®ã nÕu dïng sø thanh th× chØ nÆng 23 kg, träng l−îng phÇn kim lo¹i cña chuçi sø lµ 15 kg,
cßn ë sø thanh chØ cßn 3,5 kg. KhuyÕt ®iÓm cña sø lµ thanh lµ mét khi bÞ h− háng (do hå quang hoÆc do va
ch¹m c¬ giíi) th× ph¶i thay thÕ toµn bé. VÒ mÆt chÕ t¹o cã phøc t¹p h¬n v× yªu cÇu ph¶i cã tr×nh ®é kü thuËt
hiÖn ®¹i.
17.1.2.3. C¸ch ®iÖn composite
a) KÕt cÊu
9 C¸ch ®iÖn composite ®−îc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn trong vßng vµi chôc n¨m gÇn ®©y lµ mét kÕt cÊu c¸ch ®iÖn
cã thiÕt kÕ kh¸c hoµn toµn víi c¸c lo¹i c¸ch ®iÖn truyÒn thèng b»ng sø vµ thuû tinh c¸ch ®iÖn.
9 C¸ch ®iÖn composite cÊu t¹o tõ mét lâi b»ng sîi thuû tinh tÈm trong mét chÊt kÕt dÝnh (nhùa epoxy) vµ phÇn vá
bªn ngoµi cã t¸n ®Ó b¶o vÖ lâi.
9 C¸ch ®iÖn composte cã thÓ sö dông nh− c¸ch ®iÖn ®−êng d©y hoÆc nh− c¸ch ®iÖn ng¨n c¸ch c¸c pha. Dï lµ
lo¹i nµo th× c¸ch ®iÖn composite còng bao gåm :
* vËt liÖu tæng hîp bäc bªn ngoµi b»ng EPDM (EthylÌne PropyÌene DiÌne MÐthylÌne) hoÆc EPR (EthylÌne
PropylÌne Ruber) hoÆc PTFE (PolytÐtrafluora EthyÌne) hoÆc cao su silicon (Silicone Ruber).
* lâi b»ng sîi thuû tinh tÈm nhùa epoxy (FRP - Fiber Renforced Plastic).
* Lâi cã d¹ng h×nh trô cã ®−êng kÝnh kh¸c nhau t−¬ng øng víi ®é bÒn ph¸ huû bÐ nhÊt cña c¸ch ®iÖn.
* Hoµn toµn däc theo bÒ mÆt c¸ch ®×Ön tøc lµ theo ®−êng CBA hoÆc CBA1
* Theo ®−êng CBD víi chiÒu dµi phãng ®iÖn nlp (n lµ sè ®Üa trong chuçI).
* Theo ®−êng ng¾n nhÊt EF mµ chiÒu dµi cña nã gÇn b»ng trÞ sè L=nH.
9 C−êng ®é c¸ch ®iÖn theo ®−êng EF thùc tÕ b»ng c−êng ®é c¸ch ®iÖn cña khe hë khÝ gi÷a ®iÖn cùc thanh -
thanh do ®ã th−êng cã trÞ sè cao h¬n so víi c−êng ®é c¸ch ®iªn theo ®−êng CBD (tuy cã nhiÒu dµi phãng ®iÖn
dµi h¬n nh−ng do cã mét phÇn ®i men theo mÆt ngoµi cña ®iÖn m«i nªn ®iÖn ¸p phãng ®iÖn bÐ). §ã còng lµ
giíi h¹n trªn cña trÞ sè ®iÖn ¸p phãng ®iÖn cña chuçi vµ suy ra biÖn ph¸p n©ng cao ®iÖn ¸p phãng ®iÖn lµ ph¶i
t¨ng tû sè lp/H sao cho c−êng ®é c¸ch ®iÖn theo ®−êng CBD ®¹t ®−îc møc cña ®−êng EF. Thùc nghiÖm cho
thÊy khi tû sè lp/H b»ng kho¶ng 1,3 th× cã thÓ ®¹t ®−îc yªu cÇu trªn vµ trong s¶n xuÊt tû sè nµy th−êng chän
trang giíi h¹n 1,15-1,35.
9 Sù ph©n bè ®iªn ¸p trªn c¸c ®Üa cña chuçi c¸ch ®iÖn còng ¶nh h−ëng ®Õn trÞ sè ®iÖn ¸p phãng ®iÖn
* C1- ®iÖn dung cña tõng ®Üa c¸ch ®iÖn ®èi víi c¸c
phÇn tö nèi ®Êt.
* C2 - ®iÖn dung cña tõng ®Üa c¸ch ®iÖn ®èi víi d©y
dÉn, trÞ sè cña chóng phô thuéc vµo vÞ trÞ cña tõng
®ia trong chuçi.
9 Cã thÓ Êy trung b×nh kho¶ng c¸c ®iÖn dung trªn nh− sau : C=50-70 pF; C1=4-5 pF; C2=0,5-1 pF.
9 NÕu nh− ®iÖn dung tæng cña chuçi c¸ch ®iÖn CΣ=C/n (trong ®ã n lµ sè ®Üa trong chuçi) lín h¬n rÊt nhÒu so víi
c¸c ®iÖn dung C1 vµ C2 th× ph©n bè ®iÖn ¸p däc theo chuçi c¸ch ®iÖn gÇn nh− ®ång ®Òu.
C C
C ' = C .H ; C1' = ; C 2' = H - ®é cao x
H H
cña cña ®Üa c¸ch ®iÖn.
9 Ph−¬ng tr×nh ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn t¹i ®iÓm trªn 9 Tõ ®ã suy ra ph−¬ng tr×nh ®iÖn ¸p t¹i ®iÓm X :
chuçi c¸ch ®iÖn c¸ch xµ nèi ®Êt kho¶ng x ®−îc dU x I
= x ' (17.2)
viÕt : dx jωC
∂u x 1
ux +
∂x ∫
dx − u x ≅ ' dx i x dt
C
(17.1) 9 vµ ph−¬ng tr×nh dßng ®iÖn t¹i nót X :
∂i x
ix + dx − ilx − itx − (− i x ) = 0 (17.3)
∂x
⎧ ' ∂ (u − u x )
⎪⎪i2 x ≅ C 2 dx ∂t
⎨ (17.4)
⎪i ≅ C ' dx x ∂u
⎪⎩ 1x 1
∂t
∂I x ∂u ∂ (u − u x ) '
= C1' dx x + C 2' dx (17.5)
∂x ∂t ∂t 2
∂I x
= U x jωC1' + (U x − U ) jωC 2' (17.6)
∂x
d 2U x
=
1
=
(
dI U x C1' + C 2'
− U
)
C 2'
(17.7)
2
dx jωC ' dx C' C'
víi r =
(C
'
1 + C 2' )
'
C
A1 =
( )
U C1' + C 2' e rL
A1 =
(
U C1' + C 2' e rL ) B =U
C1' + C 2'
sÏ t×m ®−îc c¸c h»ng sè :
( )
2 C1' + C 2' shrL (
2 C1' + C 2' shrL ) C ''
9 Thay vµo ph−¬ng tr×nh sÏ ®−îc ®iÖn ¸p t¹i c¸c ®iÓm nót trªn chuçi c¸ch ®iÖn :
⎧⎪ C1' C 2' ⎫
ΔU x =
U
' ⎨ sh(rL )
[shr ( x + H ) − sh (rx )] - [shr (L − x − H ) − shr (L − x )]⎪⎬ (17.10)
'
Cl + Ct ⎪⎩ sh(rL ) ⎪⎭
C1 + C 2
9 Thay c¸c trÞ sè L=nH vµ a = = r.H vµo ph−¬ng tr×nh cña Ux theo c¸c tham sè tËp trung ban ®Çu vµ tõ
C
®ã suy ra ®−îc kÕt qu¶ sau ®©y :
9 Tû lÖ ph©n bè ®iÖn ¸p trªn tõng ®Üa c¸ch ®iÖn, vÝ dô trªn ®Üa thø k (tÝnh tõ ®Çu nèi ®Êt) :
⎛ ΔU k ⎞ 100
⎜⎜ ⎟⎟100% = {C1 [shak − sha(k − 1)]- C 2 [sh(n − k ) − shr (n − k + 1)]}
⎝ U ⎠ (
C1 + C 2' shan
'
) (17.11)
9 Quan hÖ nµy ®−îc biÓu thÞ trªn h×nh vÏ øng víi chuçi c¸ch ®iÖn gåm 10 ®Üa c¸ch ®iÖn.
ΔU x Sôt ¸p ¬Xaf®ì
,%
U
16 §Êt
1 2 3 4
14
12
10
2 Sè thø tù ®Üa
c¸ch ®iÖn
0
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1
9 C¸c ®Üa chÞu ph©n bè ®iÖn ¸p kh«ng ®ång ®Òu. Trong tr−êng hîp kh«ng cã ®ai b¶o vÖ, ®Üa c¸ch ®iÖn ë gÇn d©y
dÉn ph¶i chÞu tíi 21% ®iÖn ¸p t¸c dông trªn c¸ch c¶ chuçi.
2
d u
9 - §iÖn ¸p t¸c dông bÐ nhÊt ®−îc tÝnh to¸n theo ®iÒu kiÖn x
= 0 . Tõ ®ã ta cã
dx 2
1 ⎛ A1 ⎞
x= ln⎜ − ⎟ (17.12)
2r ⎜⎝ A2 ⎟⎠
víi : A1 =
(UC + C e )
'
t l
' − rl
A1 =
(
U C t' + C l' e − rl )
2(C + C )sh(rl )
t
' '
l 2 (
Ct' + C l' )sh(rl ) .
9 øng víi ®Üa c¸ch ®iÖn thø k nhá nhÊt :
1 ⎛⎜ C 2 e an + C ⎞⎟
k min = ln (17.13)
2a ⎜⎝ C 2 e − an + C1 ⎟⎠
ΔU 3
9 Trong tr−êng hîp trªn (chuçi c¸ch ®iÖn gåm 10 ®Üa) t×m ®−îc : kmin = 2,7 tøc lµ b¸t thø ba víi tû lÖ = 5,7% .
U
9 Sù ph©n bè ®iÖn ¸p kh«ng ®Òu cã thÓ dÉn ®Õn viÖc ph¸t sinh vÇng quang ë c¸c ®Üa c¸ch ®iÖn gÇn d©y dÉn
ngay c¶ khi ®iÖn c¶ khi ®iÖn ¸p t¸c dông lªn chuçi lµ ®iÖn ¸p lµm viÖc g©y nhiªu lo¹n v« tuyÕn ®iÖn vµ ¨n mßn
c¸c bé phËn kim lo¹i. C¸ch ®iÒn gÇn d©y dÉn nhÊt th−êng chiô ®iÖn ¸p gi¸ng kho¶ng 20% ®iÖn ¸p toµn bé vµ
nh− vËy ®èi víi ®−êng d©y 150 kV vµ ®iÖn ¸p cao h¬n th× nã ph¶i chÞu ®iÖn ¸p kho¶ng 20 - 25 kV trë lªn, ®iÖn
¸p nµy ®ñ lín ®Ò ph¸t sinh vÇng quang. Trong c¸c tr−êng hîp ®ã ph¶i tiÕn hµnh c¸c biÖn ph¸p nh»m c¶i thiÖn
sù ph©n bè ®×Ön ¸p trÒn chuçi c¸ch ®iÖn.
9 Tõ s¬ ®å thay thÕ chuçi sø, ta thÊy nguyªn nh©n lµm cho ®iÖn ¸p ph©n bè kh«ng ®Òu lµ do ¶nh h−ëng cña ®iÖn
dung ký sinh C1, C2. Chóng cã c¸c ¶nh h−ëng ng−îc nhau ®èi víi sù ph©n bè ®iÖn ¸p gi¸ng trªn ®Üa c¸ch
®iÖn : nÕu chØ xÐt riªng t¸c dông cña ®iÖn dung C1 th× ®iÖn ¸p gi¸ng trªn ®Üa c¸ch ®iÖn cµng ë xa d©y dÉn cµng
bÐ ®i vµ ng−îc l¹i nÕu chØ xÐt riªng t¸c dông cña C2 th× ®iÖn ¸p gi¸ng ¹i cã chiÒu h−íng t¨ng khi c¸ch ®iÖn ë xa
d©y dÉn.
Ph©n bè ®iÖn ¸p trªn chuçi c¸ch ®iÖn gåm 5 c¸ch ®iÖn treo :
9 Bëi v©y biÖn ph¸p c¶i thiÖn sù ph©n bè ®iÖn ¸p chñ yÕu vµ lµm t¨ng ®iÖn dung cña ®Üa c¸ch ®iÖn víi d©y dÉn.
KhÝ ®−êng d©y dïng d©y ph©n nhá, ngoµi t¸c dông lµm gi¶m tæn hao do vÇng quang d©y ph©n nhá cßn cã t¸c
dông lµm t¨ng ®iÖn dung ký sinh ccña c¸ch ®iÖn ®èi víi d©y dÉn khiÕn cho ®iÖn ¸p ph©n bè ®Òu h¬n vµ do ®ã
kh«ng cÇn cã c¸biÖn ph¸p kh¸c. §ai b¶o vÖ còng cã t¸c dông t−¬ng tù nh− trªn. T¸c dông cña c¸c lo¹i ®ai b¶o
vª kh¸c nhau ®èi víi viÖc c¶i thiÖn ph©n bè ®iÖn ¸p däc theo chuçi c¸ch ®iÖn cho trªn h×nh 17.6.
9 Sù ph©n bè ®iÖn ¸p nh− trªn lµ xÐt trong tr−êng hîp bÒ mÆt c¸ch ®iÖn c¸ch ®iÖn s¹ch vµ kh« r¸o. KhÝ bÞ −ít vµ
vµ khi bÒ mÆt bÞ b¸m bôi bÈn th× ph©n bè ®iÖn ¸p chñ yÕu lµ do ®iÖn dÉn mÆt vµ do ®ã ph©n bè ®iÖn ¸p sÏ ®Òu
h¬n. §iÖn ¸p phãng ®iÖn −ít cña c¶ chuçi c¸ch ®iÖn hÇu nh− tû Ö víi sè ®Üa vµ ®−îc tÝnh to¸n theo c«ng thøc :
U u = nEu H 17.14
Eu - c−êng ®é ®iÖn tr−êng phãng ®iÖn mÆt trung b×nh, n - sè ®Üa c¸ch ®iÖn trong chuçi vµ H - ®é cao cña ®Üa
c¸ch ®iÖn.
17.1.4. TÝnh to¸n lùa chän c¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y trªn kh«ng
9 Trong môc 1 ®· tr×nh bµy c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó chän c¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y trªn kh«ng. Nãi chung c¸ch
®iÖn ®−îc chän theo yªu cÇu cña qu¸ ®iÖn ¸p néi bé cßn ®èi víi yªu cÇu cña qu¸ ®×Ön ¸p khÝ quyÓn ®−îc gi¶i
quyÕt sao cho hîp ý vÒ kinh tÕ kü thuËt.
9 Do c¸ch ®iÖn trong thêi gian vËn hµnh thbÞ b¸m bÈn bôi vµ bÞ Èm khiÕn cho ®iÖn ¸p phãng ®iÖn bÞ gi¶m ®¸ng
kÓ, cßn t¹i c¸c vÞ trÝ cét ®iÖn c¸c d©y dÉn n»m gÇn c¸c kÕt cÊu nèi ®Êt nhÊt, v× vËy cét ®iÖn ®−îc xem lµ n¬i
c¸ch ®iÖn yÕu nhÊt. §é tin cËy lµm viÖc cña c¸ch ®iÖn ®−êng d©y v× vËy phô thuéc rÊt nhiÒu vµo nguyªn t¾c lùa
chän c¸ch ®iÖn.
9 Nh− vËy tr−íc hÕt c¸ch ®iÖn ph¶i ®¶m b¶o cã trÞ sè ®iÖn ¸p phãng ®iÖn −ít cao h¬n møc qu¸ ®iÖn ¸p néi bé
tÝnh to¸n, nghÜa lµ :
U u ≥ U qdanb 17.15
9 HoÆc viÕt U− = K Uqdan víi K > 1. HÖ sè K > 1 lµ do chó ý ®Õn kh¶ n¨ng lóc ph¸t sinh qu¸ ®iÖn ¸p néi bé trÞ sè
®iÖn ¸p nguæn t¨ng cao (theo yªu cÇu cña ®iÒu chØnh ®ÝÖn ¸p, khi cã qu¸ t¶i ®iÖn ¸p nguån cã thÓ t¨ng 15% so
víi ®ÞÞnh møc), kh¶ n¨ng lµm gi¶m ®iÖn ¸p phãng ®iÖn do ®Òu kiÖn khÝ hËu (nhiÖt ®é, ¸p suÊt, ®é Èm) kh«ng
phï hîp; sù kh¸c nhau gi÷a ®iÒu kiÖn thÝ nghiÖm vµ vËn hµnh thùc tÕ, do xÐt ®Õn dù tr÷ an tµon vµ c¸c yÕu tè
kh¸c.
9 Quy c¸ch vµ sè ®Üa c¸ch ®iÖn trong chuçi x¸c ®Þnh bëi ®iÒu kiÖn lµm viÖc tin cËy khi bÒ mÆt bÞ bÈn bôi vµ bÞ
Èm. Sè l−îng ®Üa c¸ch ®iÖn ®−îc tÝnh theo c«ng thøc (15.53). Do trong vËn hµnh cã thÓ mét sè ®Üa c¸ch ®iÖn bÞ
háng vµ viÖc thay thÕ chóng tèn nhiÒu c«ng søc nªn sè l−îng ®Üa c¸ch ®iÖn x¸c ®Þnh theo (15.53) ®−îc t¨ng
thªm mét ®Üa ®èi víi ®−êng d©y 110 vµ 220 kV, hai ®èi víi ®−êng d©y 330 kV.
9 CÇn kiÓm tra sè l−îng ®Üa c¸ch ®iÖn theo ®iÒu kiÖn lµm viÖc khi bÞ −ít hoµn toµn (m−a) khi cã t¸c dông cña
qu¸ ®iÖn ¸p néi bé.
KU qdanb
n≥ 17.16
E u .H
(hÖ sè qua ¸p k th−êng lÊy b»ng 1,1. Eu lµ c−êng ®é ®iÖn tr−êng phãng ®iÖn −ít trung b×nh, H lµ chiÒu cao cña ®Üa
c¸ch ®iÖn).
9 §èi víi chuçi c¸ch ®iÖn ë c¸c cét nÐo do c¸ch ®iÖn ph¶i lµm viÖc d−íi t¶i träng c¬ giíi lín nªn sè l−îng ®Üa
c¸ch ®iÖn cßn t¨ng thªm mét cho c¸c ®−êng d©y 35-110 kV, t¨ng thªm hai cho c¸c ®−êng d©y 220 kV. Khi
®−êng d©y dïng cét xµ gç, sè l−îng ®Üa c¸ch ®iÖn trong chuçi ®−îc gi¶m ®i mét so víi ®−êng d©y dïng cét s¾t
hoÆc bª t«ng.
9 Sè ®Üa c¸ch ®iÖn trong chuçi c¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y t¶i ®iÖn trªn kh«ng vµ c¸c tr¹m ph©n phèi ngoµi trêi
(trong ngoÆc)
Lo¹i c¸ch ®iÖn Sè l−îng ®Üa c¸ch ®iÖn ë ®iÖnn ¸p ®Þnh møc
ΠΦ16-A - - - 6 11 23 -
ΠΦ20-A - - - - 10 20
ΠC22-A - - - - 10 21 30
ΠC30-A - - - - 11 22 32
9 §èi víi ®−êng d©y ®iÖn ¸p 35 kV vµ thÊp h¬n, do møc c¸ch ®iÖn ë ®iÖn ¸p xoay chiÒu cña c¸ch ®iÖn cã ®é an
toµn cao nªn cã thÓ ®¶m b¶o ®−îc yªu cÇu cña qu¸ ®iÖn ¸p néi bé. §èI ví yªu c Çu cña qu¶ ®iÖn ¸p khi quyÓn
chØ cã thÓ ®¹t tíi møc cÇn thiÕt hîp lý v× nÕu tháa m·n ®−îc yªu cÇu cña lo¹i qu¸ ®iÖn ¸p nµy th× møc c¸ch
®iÖn ph¶i t¨ng rÊt cao vµ sÒ kh«ng kinh tÕ. Nh×n chung trong c¸c tr−êng hîp nµy viÖc lùa c¸ch ®iÖn t−¬ng ®èi
®¬n gi¶n. Khi cÇn thiÕt ph¶i t¨ng c−êng c¸ch ®iÖn ®Ó b¶o vÖ chèng qu¸ ®iÖn ¸p khÝ quyÓn cã thÒ dïng c¸c biÖn
ph¸p sau ®©y :
* Dïng chuçi c¸ch ®iÖn treo thay cho lo¹i c¸ch ®iÖn cã ch©n s¾t nh− ë c¸c ®−êng d©y 20 -- 35 kV khi dïng
chuçi cã 3 ®Üa c¸ch ®iÖn sÏ t¨ng møc c¸ch ®iÖn xung kich tõ hai Çn trë lªn.
* Dïng c¸ch ®iÖn gç (trªn c¸c ®−êng d©y cét gç). Gç cã thÓ lµm t¨ng møc c¸ch ®iÖn xung kich cña ®−êng
d©y lªn rÊt cao (theo møc 100 kV/m).
9 PhÇn tÝnh to¸n chän c¸ch ®iÖn tr×nh bµy trªn lµ trong ®iÒu kiÖn bnh th−êng. Khi ®−êng d©y ®i qua vïng cã c¸c
lo¹i bôi b¶n dÉn ®iÖn nh− khi ®i qua vïng c«ng nghiÖp hãa chÊt vµ luyÖn kim, vïng duyªn h¶i v.v.. th× møc
c¸ch ®iÖn d−êng d©y bÞ gi¶m ®i rÊt nhiÒu. §Ó ®¶m b¶o vËn hµnh an toµn cÇn ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh cô thÓ
tn© gi¶i quyÕt b¨ng c¸c biÖn ph¸p sau ®©y.
* T¨ng møc c¸ch ®iÖn ®−êng d©y b»ng c¸ch t¨ng sè ®Üa trong chuçi.
* §Þnh kú tiÒn hµnh lµm s¹ch bÒ mÆt c¸ch ®iÖn (lau röa)
* Dïng c¸c lo¹i c¸ch ®iÖn ®Æc biÖt :c¸ch ®iÖn vïng bôi. VÝ dô kÕt cÊu c¸c lo¹i c¸ch ®iÖn treo ®Æc biÖt dïng
cho vïng bôi. §Æc ®iÓm cña lo¹i nµy lµ í chç cã chiÒu dµi rß ®iÖn øng víi 1 kV ®iÖn ¸p ®Þnh møc cña
®−êng d©y lín h¬n nhiÒu so víi c¸c lo¹i c¸ch ®iÖn b×nh th−êng (®èi víi lo¹i b×nh th−êng suÊt chiÒu dµi
®−êng rß ®iÖn kho¶ng 5 cm/ kV cßn ê lo¹i ®Æc biÖt chiÒu dµi nµy kh«ng bª h¬n 25 cm/kV.
9 §iÖn ¸p phãng ®iÖn mÆt ngoµi còng ®−îc t¨ng lªn kho¶ng 1,5 lÇn, vÝ dô ®iÖn ¸p phãng ®iÖn cña chuçi cã 7 ®Üa
c¸ch ®iÖn ®Æc biÖt sÏ cã trÞ sè t−¬ng ®−¬ng víi chuçi 11 ®Üa sø b×nh th−êng.
17.2.1. C¸c yªu cÇu chung ®èi víi c¸ch ®iÖn cña tr¹m biÕn ¸p vµ nhµ m¸y ®iÖn
9 C¸ch ®iÖn cña tr¹m biÕn ¸p vµ nhµ m¸y ®iÖn gåm c¸ch ®iÖn ®ì d©y dÉn (c¸ch ®iÖn ®ì) hoÆc ®Ó cho d©y dÉn ®×
xuyªn qua t−êng v¸ch (c¸ch ®iÖn xuyªn) vµ c¸ch ®iÖn cña c¸c thiÕt bÞ ®Æt trong tr¹m. NÕu ph©n lo¹i c¸ch ®iÖn
theo m«i tr−êng lµm viÖcth× cã thÓ ph©n hai lo¹i : c¸ch ®iÖn bªn trong vµ c¸ch ®ÝÖn bªn ngoµÝ. C¸ch ®iÖn bªn
trong lµ khi nã ®Æt trong c¸c m«i tr−êng ®iÖn m«i thÓ láng hay r¾n nh− c¸ch ®iÖn cña c¸c c−én d©y m¸y biÕn
¸p ®èi víi vá vµ g«ng tõ, c¸ch ®iÖn cña thanh dÉn trong m¸y c¾t ®iÖn ®èi víi vá thñng v.v... v× ®−îc c¸ch ly
hoµn toµn víi kh«ng khÝ nªn c−êng ®é c¸ch ®iÖn kh«ng phô thuéc vµo c¸c yÕu tè khÝ hËu bªn ngoµi.
9 C¸ch ®iÖn bªn ngoµi gåm tÊt c¶ c¸c phÇn c¸ch ®iÖn cña tr¹m cã tiÕp xóc víi m«i tr−êng khßng khÝ nh− c¸ch
®iÖn ®ì; c¸ch ®iÖn ®Çu ra cña m¸y biÕn ¸p, m¸y c¾t ®iÖn, kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ gi÷a c¸c pha hoÆc gi÷a pha
®èi víi ®Êt cña thÕ bÞ ®iÖn v.v..
9 C−êng ®é c¸ch ®iÖn bªn ngoµi ®−îc x¸c ®Þnh bëi sù phãng ®iÖn chäc thñng cña khe hë hay c¸c phãng ®iÖn
trong kh«ng khÝ men theo bÒ mÆt c¸ch ®iÖn r¾n, chóng phô thuéc vµo c¸c yÕu tè khÝ hËu nªn khi tinh to¸n
chän c¸ch ®iÖn cÇn ph¶i hiÖu chØnh vÒ ®iÒu kiÖn khÝ hËu tiªu chuÈn.
9 Do ®iÒu kiÖn lµm cña hai lo¹i c¸ch ®iÖn trªn cã kh¸c nhau nªn ®ÝÖn ¸p thÝ nghiÖm c¸ch ®iÖn sÏ ®−îc tr×nh bµy
riªng cho tõng lo¹i. MÆc dï vËy khi tÝnh to¸n chän c¸ch ®iÖn vÉn ph¶i tu©n theo c¸c vªu cÇu c¬ b¶n chung cho
U0,5 lµ ®iÖn ¸p d− khi dßng ®iÖn cña chèng sÐt van lµ 5kA.
1,1U 0,5 + 15
kV max (17.19)
0,84
(Chän theo ®iÒu kiÖn nÆng nÒ nhÊt : nhiÖt ®é m«i tr−êng 35oC vµ ®Æt ë ®é cao 1000m so víi mÆt biÓn). Khi dïng
sãng c¾t ®iÖn ¸p thÝ nghiÖm ®u îc Êy cao h¬n 25% so víi toµn sãng.
9 C¸ch ®iÖn cña tr¹m còng ph¶i chÞu ®−îc t¸c dung cña qóa ®iÖn ¸p néi bé vµ c¨n cø vµo ®ã ®Ó x¸c ®inh trÞ sè
®iÖn ¸p thi nghiÖm xoay chiÒu tÇn sè c«ng nghiÖp. §èi víi c¸ch ®iÖn m¸y biÕn ¸p v× c¸c khe hë dÇu cã kÕt cÊu
mµn ch¾n vµ ®Æt trong tr−êng gÇn ®ång nhÊt nªn chóng èo kh¶ n¨ng chÞu ®ùng c¸c lo¹i qu¸ ®iÖn ¸p néi bé
ng¾n h¹n cao h¬n so víi ®iÖn ¸p xoay chiÒu tÇn sè cãng nghiÖp kho¶ng 30 - 40% do ®ã trong mét sè tr−êng
hîp ®iÖn ¸p thÝ nghÖm xoay chiÒu ®−îc chän thÊp h¬n møc qóa ®iª ¸p néi bé.
17.2.2. KÕt cÊu c¸ch ®iÖn cña tr¹m biÕn ¸p vµ nhµ m¸y ®iÖn
9 Trong phÇn nµy chñ yÕu nãi vÒ c¸c c¸ch ®iÖn ®ì vµ c¸ch ®iÖn xuyªn ®−îc dïng trong c¸c tr¹m biÕn ¸p nhµ
m¸y ®iÖn cßn c¸ch ®iÖn cña c¸c thiÕt bÞ nh− m¸y biÕn ¸p, m¸y ®iÖn, tô ®iÖn, c¸p sÏ tr×nh bµy trong c¸c ch−¬ng
sau.
17.2.2.1. C¸ch ®iÖn ®ì
9 C¸ch ®iÖn ®ì kiÓu thanh vµ kiÓu cã ch©n s¾t (gÇn gièng nh− lo¹i c¸ch ®iÖn cã ch©n s¾t cña ®−êng d©y).
a) 6 kV;
9 §Õ vµ mò gang ®−îc g¾n víi th©n sø b»ng xi m¨ng. c¸c lo¹i sø ®ì cña Nga ®−îc ký hiÖu A, OB, OV, OD,
trong ®ã c¸c ch÷ c¸i A, B, V, D biÓu thÞ ®é bÒn chÞu uèn ®¶m b¶o lµ 375kg, 750 kg, 1250 kg vµ 2000 kg.
9 C¸ch ®iÖn kiÓu thanh dïng ngoµi trêi ®−îc chÕ t¹o tíi ®iÖn ¸p 35 kV. Khi cÇn dïng ë ®iÖn ¸p cao h¬n sÏ ph¶i
ghÐp nèi cÊp bëi nhiÒu phÇn tö ®iÖn ¸p thÊp. Däc theo thanh bè trÝ nhiÒu t¸n l¸ ®Ó t¨ng trÞ sè ®iÖn ¸p phãng
®iÖn −ít. HiÖu qu¶ ®iÖn ¸p phãng ®iÖn cao nhÊt lµ khi chiÒu réng cña l¸ b»ng kho¶ng c¸ch gi÷a chóng.
9 ë ®iÖn ¸p 110 kV vµ cao h¬n c¸ch ®iÖn ®ì kiÓu thanh (b»ng sø) sÏ do
nhiÒu phÇn tö ghÐp nèi cÊp b»ng c¸c ®ai kim lo¹i. V× khi ®iÖn ¸p ®Þnh møc
t¨ng th× t¶i trong c¬ häc còng t¨ng nªn c¸c phÇn tö nµy ®−îc chÕ t¹o rçng
bªn trong.
9 §Ó h¹n chÕ kh¶ n¨ng phãng ®iÖn x¶y ra men theo mÆt phÝa trong cã ®Æt
thªm líp ch¾n b»ng sø ®Æc ví× ®é dµy thich hîp. Khi bÞ m−a l−îng n−íc
m−a sÏ ph©n bè kh«ng ®Òu däc theo chiÒu cao : phÇn c¸ch ®iÖn cµng ë
phÝa d−íi thi n−íc ch¶y trªn nã cµng nhiÒu. §iÒu ®ã lµm cho ®iÖn ¸p ph©n
bè kh«ng ®Òu vµ lµm gi¶m ®iÖn ¸p phãng ®iÖn −ít. NÕu ®Æt tÊm ch¾n kim
lo¹i g¾n ë ®ai nèi gi÷a hai phÇn tö sÏ lµm cho dßng n−íc n−íc ch¶y tõ bªn
trªn xuèng bÞ h¾t ra khái mÆt sø phÝa d−íi do ®ã ®iÖn ¸p phãng ®iÖn −ít ®¹t
®−îc møc gÇn b»ng tæng sè cña c¸c trÞ sè ®iÖn ¸p phãng ®iÖn c¸c phÇn tö.
9 C¸c ®Æc tÝnh ®iÖn vµ c¬ cña lo¹i c¸ch ®iÖn ®ì kiÓu thanh cã ch©n s¾t
9 Khi dïng ë ®iÖn ¸p 110 kV trë lªn sÏ ghÐp nèi cÊp 3 phÇn tö 35 kV vµ ë 220 kV Ï ghÐp 6 phÇn tö.
9 D¹ng vµ kÝch th−íc cña l¸ ®−îc chän theo sè liªu thùc nghiÖm xuÊt ph¸t tõ trÞ sè ®iÖn ¸p phãng ®iÖn −êt cÇn
thiÕt. §iÖn ¸p phãng ®iÖn kh« tÇn sè c«ng nghiÖp vµ c¸c ®Æc tÝnh xung kÝch cña c¸ch ®iÖn ®ì cã ch©n s¾t gÇn
gièng víi ®Æc tÝnh cña khe hë khÝ (mòi nhän - c−c b¶n) cã kho¶ng c¸ch khe hë b»ng ®ä¹n ®−êng phãng ®iÖn
kh« cña c¸ch ®iÖn.
a) ®iÖn ¸p 110 kV
9 Khi ghÐp nhiÒu phÇn tö th× m« men uèn t¸c dông lªn phÇn tö d−¬Ý cïng rÊt lín cho nªn khi dïng ë ®iÖn ¸p 220
kV sÏ ghÐp c¸c phÇn tö ®Æc biÖt cã ®é bÒn c¬ cao. ë cÊp ®iÖn ¸p cao h¬n cã thÓ ph¶i dïng ghÐp nèi cÊp vµ
ghÐp song song (h×nh 17.16b). C¸c ®Æc tÝnh cña c¸ch ®iÖn ®ì cã ch©n s¾t còng cho trong b¶ng.
17.2.2.2. C¸ch ®iÖn xuyªn
9 C¸ch ®iÖn xuyªn dïng ®Ó ®−a d©y d©y dÉn ®i vµo bªn trong m¸y biÕn ¸p, m¸y c¾t ®iÖn, tô ®iÖn
3. §iÖn m«i.
9 Trong mäi lo¹i c¸ch ®iÖn xuyªn ph¶i thiÕt kÕ sao cho ®iÖn ¸p phãng ®ÞÖn theo ®−êng l2 (phãng ®iÖn theo bÒ
mÆt) cã trÞ sè thÊp h¬n so víi phãng ®iÖn theo ®−êng l1 (phãng ®iÖn chäc thñng, xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu nµy ®Ó
chän vËt liÖu c¸ch ®iÖn vµ kÕt cÊu cña tõng lo¹i c¸ch ®iÖn dïng cho c¸c cÊp ®iÖn ¸p nhau.
9 §iÖn m«i lµ sø phèi hîp víi kho¶ng trèng kh«ng khÝ (h×nh a) hoÆc b»ng sø ®Æc (h×nh b).
9 §èi víi lo¹i bªn trong cã kh«ng khÝ th× thanh dÉn ®−îc bäc líp giÊy bakªlit dµy 3-5mm víi môc ®ich n©n g cao
®iÖn ¸p phµt sinh vÇng quang cña thanh dÉn, v× khi cã vÇng qôang líp kh«ng khi bªn trong bÞ ion hãa sÏ lµm
t¨ng suÊt ®iÖn dung mÆt vµ xóc tiÕn qu¸ tr×nh phãng ®ÝÖn theo bÒ mÆt cña sø. (mÆt ngoµ×). ViÖc cuèn giÊy
bakªlit cã thÓ lµm t¨ng ®iÖn ¸p ph¸t sinh vÇng quang lªn Êp ®ßi t¨ng trÞ sè ®iÖn ¸p phãng ®iÖn kh« kho¶ng
20% vµ phãng ®iÖn xung kÝch kbo¶ng 30-50%. Trªn bÒ mÆt ®iÖn m«i gi÷a ®ai vµ sø gÇn nhÊt cã quÐt líp s¬n
b¸n dÉn ®iÖn ®Ó ®i chuyÓn khu vùc ¸t sinh phãng ®iÖn tia löa tõ phÝa ®ai s¾t tíi l¸ sø lµ n¬i mµ sø cã ®é dµy lín
h¬n vµ suÊt ®iÖn dung mÆt bÐ h¬n.
9 Tuyy ®· cã c¸c biÖn ph¸p trªn nh−ng biÖn ¸p chñ yÕu ®Ó n©ng cao ®iÖn ¸p phãng ®iÖn kh« vµ phãng ®iÖn
xung kÝch vÉn lµ gi¶m thµnh phÇn tr−êng theo ph−¬ng b¸n kÝnh b»ng c¸ch t¨ng c−êng ®−êng kÝnh cña sø
xuyªn, ®iÒu ®ã sÏ lµm t¨ng kÝch th−íc cña sø xuyªn vµ g©y nhiÒu khã kh¨n trong s¶n xuÊt. Lo¹i bªn trong
b»ng sø ®Æc ®· kh¾c phôc ®−îc khã kh¨n trªn nh−ng do líp sø ë khu vùc ®ai cã ®é dµy kh¸ lín. §èI víi phãng
®iÖn −ít th× yÕu tè quyÕt ®Þnh lµ viÖc bè trÝ c¸c l¸ sø ¶ª t¨ng chiÒu dµi ®−êng phãng ®iÖn mµ hi Öu qu¶ cao nhÊt
lµ khi chiÒu réng cña l¸ b»ng kho¶ng c¸ch gi÷a hai l¸.
9 Lo¹i c¸ch ®iÖn xuyªn b»ng sø chØ ®−îc chÕ t¹o ®Õn ®iÖn ¸p 35 kV v× nÕu dïng cho ®iÖn cao h¬n ph¶i chÕ t¹o
theo kiÓu nhiÒu tÇng lång vµo nhau vµ ph¶i cã c¸c biÖn h¸p bæ sung ®Ó c¶i thiÖn sù ph©n bè ®iÖn ¸p. §iÒu ®ã
cã ¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®Õn c¸ch ®iÖn xuyªn ë ®iÖn ¸p cao khiÕn cho chóng cã kªt cÊu vµ kÝch th−íc hoµn
* C−êng ®é ®iÖn tr−ên g phãng ®iÖn −ít tÇn sè c«ng nghiÖp 2,5- 2,7 kV/cm.
9 Trong tÝnh to¸n c¸ch ®iÖn, ph¶i xµc ®Þnh ®−îc chiÒu dµi vµ b¸n kÝnh cña vá sõ, sè l−îng ®iÖn cùc phô, ®é dµy
cña khe hë dÇu vµ c¸c líp giÊy cuèn ®iÖn cùc...
9 ChiÒu dµi cóa vá sø x¸c ®nh theo ®iÒu kiÖn phãng ®iÖn tÇn sè c«ng nghiÖp vµÉung kÝch. §iÖn cùc phô (4) ®Æt
ë phÝa ®ai cã t¸c dông n©ng cao ®iÖn µp phãng ®iÖn mÆt ngoµi : nÕu phÇn vá sø ®−îc ®iÖn cùc phô bao che cã
chiÒu dµi b»ng kho¶ng 8,5% chiÒu dµi toµn bé th× ®iÖn ¸p phãng ®iÖn xung kÝch Üe t¨ng 10-12%, ®iÖn ¸p phãng
®iÖn kh« ßon t¨ng cao h¬n.
9 §iÖn ¸p phãng ®iÖ lµ −ít hÇu nh− kh«ng phu thuéc vµo kÕt cÊu bªn trong cña c¸ch ®iÖn xuyªn mµ chñ yÕu lµ
dùa vµo chiÒu dµi mÆt ngoµi cña vá sø vµ kÕt cÊu. HiÖu qu¶ t¨ng trÞ sè ®iÖn µp phãng ®iÖn −ít cao nhÊt lµ khi
chiÒu réng cña l¸ xÊp xØ b»ng kho¶ng c¸ch gi÷a chóng.
9 PhÇn vá sø ®Æt ngoµi kh«ng khÝ th−êng chän theo c¸c sæ liÖu sau ®©y :
* C−êng ®é ®iªn tr−êng phãng ®iÖn kh« tÇn sè c«ng nghiÖp : 4,3-3,3 kV/cm.
* C−êng ®é ®iÖn tr−ên g phãng ®iÖn −ít tÇn sè c«ng nghiÖp 2,6- 2,3 kV/cm.
* §iÖn tr−êng phãng ®iÖn xung kÝch cùc tÝnh d−¬ng trÞ sè bÐ nhÊt 7-5,6 kVmax/cm.
U kho
U= (17.20)
n +1
9 C¨n cø vµo ®ã ®Ó chän kho¶ng c¸ch khe hë dÇu víi trÞ sè tr−êng cùc ®¹i trong dÇu kh«ng v−ît qu¸ giíi h¹n
45-50 kV/cm. VÝ dô trong khe hë dÇu nµo ®ã C1, C2, C3 biÓu thÞ ®iÖn dung theo ®¬n vÞ chiÒu dµi cña líp giÊ
ybäc, m«i tr−êng d©ï vµ èng giÊy bakªlit, c¸c bé phËn nµy cã b¸n kÝnh t−¬ng øng lµ ta r1, r2, r3. §iÖn dung cña
khe hë dÇu (theo ®¬n vÞ dµi) ®−îc x¸c ®Þnh theo :
1 1 1 1
= + + (17.21)
C C1 C 2 C3
9 TrÞ sè ®iÖn tr−êng cùc ®¹i ®−îc tÝnh theo c«ng thøc :
U UC
E max = = (17.23)
r ⎛ r ⎞
r2 ln 3 ⎜⎜ r2 ln 3 ⎟⎟C 2
r2 ⎝ r2 ⎠
2πε o ε d
Thay trÞ sè C 2 = sÏ tÝnh ®−îc :
r3
ln
r2
UC UC
E max = = (17.24)
⎛ r ⎞ r2 2πε oε d
⎜⎜ r2 ln 3 ⎟⎟C 2
⎝ r2 ⎠
9 Dùa vµo c«ng thøc trªn ®Ó tÝnh dÇn tõng khe hë dÇu tõ trong ra ngoµi (líp giÊy bäc th−êng dµy kho¶ng 3-10
mm). ChiÒu dµi cña c¸c ®iÖn cùc phô ®−îc tÝnh to¸n sao cho ®iÖn dung gi÷a c¸c khe hë dÇu b»ng nhau ®Ó
®¶m b¶o ®iÖn ¸p ph©n bè ®Òu.
9 Lo¹i c¸ch ®iÖn nµy cã ®é bÒn c¬ giíi rÊt cao : ®é bÒn chèng kÐo 450 kg/cm2; ®é bÒn chèng uèn 800 kg/cm2; ®é
bÒn chèng nÐn 400 kg/cm2 (däc trôc).
9 GiÊy bakªlit cã tû träng tíi 1,3, h»ng sè ®iÖn m«i kho¸ng 4 - 4,5 vµ tæn haä ®iÖn m«i ë nhiÖt ®é b×nh th−êng vµ
tÇn sè c«ng nghiÖp kh«ng qua 0,01-0,02. Do c¸c ®iÖn cùc phô ®· n©ng cao ®−îc ®iÖn tr−êng phãng ®iÖn nªn
kÝch th−íc c¸ch ®iÖn ®−îc thu gän rÊt nhiÒu so víi lo¹i c¸ch ®iÖn xuyªn cã dÇu. Bé phËn ®Æt ngoµi kh«ng khÝ
®−îc lång trong vá sø, khe hë gi−© giÊy bakªlÝt vµ vá sø ®−îc lÊp kÝn b»ng nhùa c¸ch ®iÖn vµ ®−îc bÞt kÝn
kh«ng ®Ò cho h¬i Èm lät vµo. Bé phËn ®Æt trong dÇu kh«ng cÇn Êo vá sø nªn kÕt cÊu cµng ®−îc gän nhÑ.
9 C¸ch ®iÖn cña giÊy bakªlit phô thuéc vµo thêi gian t¸c dông cña ®iÖn ¸p. KÕt qu¶ thùc nghiÖm cho thÊy khi thêi
gian nµy t¨ng tõ 10μs ®Õn 109 gi©y (thêi gian mÊy chôc n¨m) th× c−êng ®é c¸ch ®iÖn gi¶m tíi møc 1/50 vµ còng
lµ møc æn ®Þnh. Trong thêi gian vËn hµnh dµi nh− vËy, nguyªn nh©n chñ yÕu g©y nªn phãng ®iÖn lµ do c¸c æn
th−¬ng c¬ khÝ h×nh thµnh trong qu¸ tr×nh x©m thùc cña vÇng quang xuÊt hiÖn ë mÐp ®iÖn cùc vµ trÞ sè ®iÖn ¸p
ph¸t sinh vÇng quang cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi ®iÒu kiÖn lµm viÖc b×nh th−êng cu¶ c¸ch ®iÖn.
9 T¸c dông cña ®iÖn cùc phô lµ ®iÒu chØnh sù ph©n bè cña 9 §iÖn dung b»ng nhau sÏ lµm cho ®iÖn ¸p ph©n bè
tr−êng, ®iÒu nµy cã thÓ thÊy râ trong vÝ dô ®¬n gi¶n : ®Òu trªn c¸c líp vµ nÕu chóng cÝo chiÒu dµy nh−
®iÖn m«i chia thµnh 3 líp vµ h×nh thµnh 3 tô ®iÖn h×nh trô nhau th× c−êng ®é tr−êng trung b×nh trong c¸c líp
ghÐp nèi tiÕp nh− trªn h×nh vÏ. ®ã còng b»ng nhau.
9 C¸ch thiÕt kÕ nh− trªn cã −u ®iÓm tËn dông ®−îc vËt
liÖunh−ng tr−êng däc trôc sÏ kh«ng ®ång nhÊt lµm
gi¶m thÊp ®iÖn ¸p phãng ®iÖn mÆt ngoµi cña sø
xuyªn.
9 NÕu yªu cÇu ®iÖn ¸p ph©n bè ®Òu theo ph−¬ng däc
trôc, cã tiÕn hµnh nh− sau : cho c¸c ®o¹n nh« ra
9 NÕu kh«ng xÐt ®Õn sù biÕn d¹ng cña ®iÖn tr−êng ë mÐp
b»ng nhau :
cùc, ®iÖn dung cña mçi líp
l − l 2 l 2 − l1 l1 − lo
2πε o ε d l 0 2πε o ε d l1 2πε o ε d l 2 = = (17.26)
C1 = ; C2 = ; C2 = (17.25) 2 2 2
r r r
ln o ln 1 ln 2
r1 r2 r vµ còng chän c¸c b¸n kÝnh ro , r1 , r2 sao cho C1=
C2 = C3.
9 Gi¶ thiÕt r»ng cÇn cho ®iÖn ¸p ph©n bè ®Òu theo ph−¬ng
b¸n kinh nh− sau : lÊy ®é dµy c¸c líp b»ng nhau r1-ro =
r2-r1 = r2-r vµ chän chiÒu dµi c¸c ®iÖn cùc phô lo; l1; l2 sao
cho ®iÖn dung cña c¸c líp b»ng nhau.
9 Trong tr−êng hîp nµy ®iÖn ¸p mçi líp còng nh− ®é chªnh lÖch ®iÖn ¸p trªn c¸c ®o¹n nh« ra còng b»ng nhau
nªn c−êng ®é ®iÖn tr−êng trung b×nh däc theo bÒ mÆt sÏ gièng nhau trªn tÊt c¶ c¸c ®o¹n.
9 Trong thùc tÕ, c¸ch ®iÖn xuyªn b»ng giÊy bakªlit ®−îc thiÕt kÕ theo ph−¬ng ¸n hai. ,
17.3. Kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ c¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y trªn kh«ng vµ thiÕt bÞ ph©n phèi
17.3.1. Kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ d©y dÉn – cét ®iÖn cña ®−êng d©y trªn kh«ng
9 Trong tÝnh to¸n kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ c¸ch ®iÖn tèi thiÓu d©y dÉn - cét ®iÖn theo møc qu¸ ®iÖn ¸p néi bé,
tr−íc hÕt cÇn x¸c ®Þnh trÞ sè tÝnh to¸n cña ®iÖn ¸p phãng ®iÖn cña kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ theo quan hÖ sau :
k pU lv max
U tt ≥ (17.27)
kσ kδ
trong ®ã kσ = (1-2)σ≈0,85 víi σ ®é lÖch qu©n ph−¬ng cña ph©n bè ®iÖn ¸p phãng ®iÖn xung kÝch ®èi víi
qu¸ ®iÖn ¸p néi bé; kδ lµ hÖ sè suy gi¶m ®iÖn ¸p phãng ®iÖn trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt bÊt lîi (theo kÕt qu¶
nghiªn cøu sè liÖu thèng kª) puhu thuéc vµo thêi tiÕt, ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é cña kh«ng khÝ. NÕu ®é cao nhá
h¬n 1000 m so víi mÆt n−íc biÓn kδ cã thÓ lÊy b»ng 0,84. kp lµ hÖ sè qu¸ ®iÖn ¸p néi bé.
9 Theo trÞ sè ®iÖn ¸p phãng ®iÖn Utt vµ theo c¸c ®−êng cong kinh nghiÖm ®iÖn ¸p phãng ®iÖn cña kho¶ng kh«ng
khÝ d©y dÉn - cét ®iÖn x¸c ®Þnh chiÒu dµi tèi thiÓu kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ c¸ch ®iÖn. Kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ
c¸ch ®iÖn d©y dÉn - kh«ng khÝ b»ng kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ tèi thiÓu céng thªm trÞ sè giao ®éng ngang cña d©y
dÉn do giã.
9 §Ó chän kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ c¸ch ®iÖn gi÷a d©y dÉn - cét ®iÖn theo qu¸ ®iÖn ¸p khÝ quyÓn, trÞ sè qu¸ ®iÖn
¸p khÝ quyÓn ®−îc lÊy b»ng ®iÖn ¸p phãng ®iÖn 50% cña chuçi c¸ch ®iÖn víi xung sÐt. Kh«ng cÇn ph¶i hiÖu
chØnh theo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt v× ®iÖn ¸p phãng ®iÖn cña khe hë kh«ng khÝ vµ cña chuçi c¸ch ®iÖn víi xung sÐt
thay ®æi gièng nh− nhau. B¶ng 17.6 cho c¸c kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ c¸ch ®iÖn bÐ nhÊt gi÷a d©y dÉn vµ cét
®iÖn :
9 Kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ c¸ch ®iÖn bÐ nhÊt gi÷a d©y dÉn vµ cét ®iÖn.
§iÒu kiÖn tÝnh Kho¶ng c¸ch c¸ch ®iÖn bÐ nhÊt, cm ë cÊp ®iÖn ¸p
An toµn khi trÌo lªn cét - - 150 150 250 350 450
9 Lùa chän kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ c¸ch ®iÖn d©y dÉn - cét ®iÖn liªn quan kh«ng chØ ®Õn ®é bÒn c¸ch ®iÖn , mµ
cßn x¸c ®Þnh bëi ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o an toµn khi söa ch÷a nãng c¸c ®−êng d©y (söa ch÷a d−íi kh«ng c¾t ®iÖn)
17.3.2. Kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ c¸ch ®iÖn trong kho¶ng v−ît
9 Trong kho¶ng v−ît cña ®−êng d©y trªn kh«ng, kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ c¸ch ®iÖn gi÷a c¸c d©y dÉn gi÷ c¸c gi¸
trÞ nh− t¹i c¸c cét ®iÖn. Nh−ng do kh«ng cã cét ®iÖn nªn kho¶ng kh«ng khÝ c¸ch ®iÖn trong kho¶ng v−ît lín
h¬n t¹i vÞ trÝ cét ®iÖn, v× vËy c¸ch ®iÖn pha trong kho¶ng v−ît cã dù tr÷ c¸ch ®iÖn lín h¬n so víi c¸ch ®iÖn t¹i
cét ®iÖn.
9 Kho¶ng c¸ch gi÷a d©y dÉn vµ d©y ch«ngs sÐt ë gi÷a kho¶ng v−ît x¸c ®Þnh bëi ®iÒu kiÖn b¶o vÖ chèng sÐt vµ
chØ phô thuéc vµo kho¶ng v−ît.
Kho¶ng c¸ch gi÷a d©y dÉn vµ d©y chèng 3,2 4 5,5 7 8,5 10
sÐt vµ theo chiÒu th¼ng ®øng, m
9 Víi c¸c kho¶ng kh«ng khÝ c¸ch ®iÖn lùa chän nh− trªn, x¸c suÊt phãng ®iÖn trong kho¶ng v−ît gi÷a c¸c d©y
dÉn víi nhau vµ víi d©y chèng sÐt rÊt bÐ, cã thÓ bá qua.
9 Kho¶ng c¸ch d©y dÉn - ®Êt ®−îc chän theo møc qu¸ ®iÖn ¸p néi bé, xuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn an toµn cho c¸c
ph−¬ng tiÖn giao th«ng cã ®é cao lµ 4 m ®i d−íi c¸c ®−êng d©y t¹i ®iÓm vâng nhÊt, cßn ®èi víi c¸c ®−êng d©y
750 kV trë lªn theo trÞ sè cho pheps c−êng ®é ®iÖn tr−êng d−íi d©y dÉn ë ®é cao 1,8 m.
9 Kho¶ng c¸ch tèi thiÓu d©y dÉn - ®Êt trong vïng ®«ng d©n
17.3.3. Kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ c¸ch ®iÖn cña c¸c thiÕt bÞ ph©n phèi
9 §Ó x¸c ®Þnh kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ gi÷a c¸c phÇn dÉn ®iÖn vµ gi½ c¸c phÇn mang ®iÖn víi c¸c phÇn nèi ®Êt
trong c¸c tr¹m ph©n phèi ngoµi trêi sö dông trÞ sè ®iÖn ¸p thÝ nghiÖm thiÕt bÞ, ®èi víi c¸c tr¹m ph©n phèi ®iÖn
¸p ®Õn 220 kV ®iÖn ¸p thÝ nghiÖm víi xung sÐt, cßn ®èi víi c¸cc tr¹m ph©n phèi tõ 330 kV trë lªn lµ ®iÖn ¸p thÝ
nghiÖm ®iÖn ¸p xoay chiÒu tÇn sè c«ng nghiÖp.
9 Kho¶ng c¸ch c¸h ®iÖn bÐ nhÊt gi÷a c¸c phÇn dÉn ®iÖn cña tr¹m ph©n phèi ngoµi trêi
§iÒu kiÖn tÝnh to¸n Kho¶ng c¸ch c¸ch ®iÖn bÐ nhÊt, cm ë cÊp ®iÖn ¸p
9 Thanh gãp cña c¸c tr¹m ph©n phèi ngoµi trêi kh¸ dµi nªn kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ c¸ch ®iÖn gi÷a c¸c pha ®−îc
tÝnh dù tr÷ 10% lín h¬n gi½ pha víi ®Êt. Tr−êng hîp sö dông thanh gãp mÒm, kho¶ng c¸ch kh«ng khÝ c¸ch
®iÖn cÇn ph¶i lín h¬n vÝ kho¶ng c¸ch thùc tÕ gi¶m do kh¶ n¨ng dao ®éng cña c¸c d©y dÉn (giã vµ thay ®èi
nhiÖt ®é).
17.4. §Æc ®iÓm c¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y trªn kh«ng dïng cét gç
9 C¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y trªn kh«ng ngoµi c¸c c¸ch ®iÖn thÒ r¾n (sø, thñy tinh) cßn dïng c¸ch ®iÖn cña kh«ng
khÝ vµ cña gç. Mét sè n−íc sö dông kh¸ phæ biÕn gç lµm cét ®iÖn cho c¸c ®−êng d©y ®iÖn ¸p ®Õn 220 kV, vÝ dô
ë Nga tæng chiÒu dµi ®−êng d©y ®iÖn ¸p trªn kh«ng dïng cét gç chiÕm ®Õn mét phÇn ba chiÒu dµi c¸c ®−êng
d©y ®iÖn ¸p trªn 35 kV. X©y dùng c¸c ®−êng d©y cét gç kinh tÕ h¬n so víi dïng cét s¾t.
9 C¸ch ®iÖn cña kh«ng khÝ ®· ®−îc nghiªn cøu nhiÒu ë c¸c ch−¬ng tr−íc, í ®©y chØ tr×nh bµy ®èi víi gç. TÝnh
chÊt c¸ch ®iÖn cña gç phô thuéc rÊt nhiÒu vµo tr¹ng th¸i cña nã. Gç ®−îc sÊy tÈm tèt cã ®iÖn ¸p phãng ®iÖn
kh¸ cao. Nh−ng do gç lµ vËt liÖu xèp vµ hót Èm nªn nã lu«n chøa mét hµm l−îng n−íc tõ 15 ®Õn 40%. §é Èm
cña gç phô thuéc vµo m«i tr−êng vµ v× vËy ®é bÒn ®iÖn cña nã còng thay ®æi rÊt nhiÒu theo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt.
9 Khi sö dông cét gç, c¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y ®−îc t¨ng c−êng v× phÇn cét gç nèi tiÕp víi chuçi c¸ch ®iÖn. Tuy
vËy ®é bÒn ®iÖn chung cña tæ hîp c¸ch ®iÖn nµy kh«ng ph¸i nhá h¬n tæng ®é bÒn c¸ch ®iÖn cña c¸c phÇn tö
riªng rÏ. §iÒu nµy ®−îc gi¶i thÝch lµ do ph©n bè ®iÖn ¸p gi÷a chuçi c¸ch ®iÖn vµ phÇn cét vµ xµ gç.
9 NÕu ®Æt ®iÖn ¸p xoay chiÒu hoÆc qu¸ ®iÖn ¸p néi bé, ®iÖn ¸p ph©n bè theo ®iÖn trë. V× vËy nÕu thêi tiÕt kh«
r¸o, gç kh«ng lµm gi¶m bít g¸nh nÆng cho chuçi c¸ch ®iÖn. Khi trêi m−a hoÆc bÞ bÈn bôi, ®iÖn trë cña chuçi
c¸ch ®iÖn gi¶m, gç nhËn mét phÇn ®iÖn ¸p x¸c ®Þnh theo ®iÖn dÉn rß cña xµ vµ chuçi c¸ch ®iÖn. Phãng ®iÖn
lu«n x¶y ra theo kiÓu nèi cÊp : ban ®Çu lµ phãng ®iÖn trªn chuçi c¸ch ®iÖn, kÕ ®Õn lµ xµ. Xµ gç cã thÓ lµm t¨ng
®iÖn ¸p phãng ®iÖn −ít cña c¸ch ®iÖn ®−êng d©y thªm 15-20%. Do vËy hoµn toµn cã thÓ gi¶m ®i mét ®Üa c¸ch
®iÖn trong chuçi so víi ®−êng d©y dïng cét s¾t. Còng cÇn nhÊn m¹nh r»ng khi chuçi c¸ch ®iÖn bÞ bÈn bôi
nghiªm träng, dßng ®iÖn rß t¨ng lµm xuÊt hiÖn nguy c¬ gç bÞ ch¸y. Kinh nghiÖm vËn hµnh cho thÊy trong mét
sè tr−êng hîp ch¸y cét gç do dßng ®iÖn rß lín chiÕm 10-15% tæng sè lÇn sù cè cña ®−êng d©y dïng cét gç.
9 §èi víi ®iÖn ¸p xung kich do thêi gian tån t¹i cña ®iÖn ¸p rÊt ng¾n vµ lóc ®Çu ®iÖn ¸p ph©n bè theo ®iÖn dung
nªn gç ®−îc thÓ hiÖn nh− mét ®iÖn m«i vµ ®−îc dïng ®Ó t¨ng møc c¸ch diÖn xung kÝch cña ®−êng d©y. C−êng
®é c¸ch ®iÖn xung kich cña gç rÊt t¶n m¹n phô thuéc vµo t×nh h×nh Èm cña gç vµ c¸c yÕu tæ cã liªn quan ®Õn
sù bè tri vµ kÝch th−íc cña nã trong c¸ch ®iÖn tæ hîp (c¸ch ®iÖn gç phèi hîp víi c¶nh ®iÖn thÓ r¾n). Trong tinh
to¸n thiÕt kÕ, ®é bÒn c¸ch ®iÖn t¨ng c−êng cña xµ gç cã thÓ lÊy trÞ sè gÇn ®óng kho¶ng 100kV/m nÕu dïng s÷
®ì, b»ng kho¶ng 70 kV/m nÕu dïng cc¸h ®iÖn chuçi. c¸ch ®iÖn cña ®−êng d©y trªn kh«ng dïng cét gç cao h¬n
®−êng d©y dïng cét s¾t vµ cét bª t«ng. Do vËy chØ tiªu b¶o vÖ chèng sÐt cña ®−êng d©y cét gç cao h¬n cña
®−êng d©y cét s¾t vµ cét bª t«ng nªn nã cã thÓ vËn hµnh tin cËy ngay c¶ khi kh«ng cã treo d©y chèng sÐt.
17.5. §é bÒn c¸ch ®iÖn cña cña kho¶ng kh«ng khÝ trªn ®−êng d©y t¶i ®iÖn vµ tr¹m biÕn ¸p
siªu cao ¸p khi cã qu¸ ®iÖn ¸p néi bé
9 Trong c¸c thiÕt bÞ ®iÖn ¸p ®Õn 220 kV, ®iÖn ¸p phãng ®iÖn cña c¸c kho¶ng kh«ng khÝ c¸ch ®iÖn hÇu nh− kh«ng
cã sù kh¸c biÖt víi ®iÖn ¸p phãng ®iÖn mòi nhän - cùc b¶n hoÆc mòi nhän - mòi nhän víi cïng kh¶ng c¸ch.
Tuú thuéc vµo d¹ng ®iÖn tr−êng ®èi xøng (vÝ dô d©y dÉn - d©y dÉn) hay kh«ng ®èi xøng (d©y dÉn - cét hoÆc
d©y dÉn - ®Êt), ®Ó x¸c ®Þnh ®iÖn ¸p phãng ®iÖn sö dông sè liÖu thÝ nghiÖm ®iÖn ¸p phãng ®iÖn víi d¹ng ®iÖn
cùc mòi nhän - mòi nhän hay mòi nhän - cùc b¶n.
9 Trong c¸c thiÕt bÞ siªu cao ¸p ®é bÒn c¸ch ®iÖn kh¸c víi kªts qu¶ thùc nghiÖm. TrÞ sè ®iÖn ¸p phãng ®iÖn phô
thuéc rÊt nhiÒu vµo c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn ph©n bè ®iÖn tr−êng nh− lµ ph©n pha, kÝch th−íc xµ vµ cét,
kho¶ng c¸ch d©y dÉn ®Õn mÆt ®Êt, cùc tÝnh vµ ®iÖn ¸p cña pha bªn c¹nh. V× vËy cÇn xem xÐt c¸c kho¶ng
kh«ng khÝ riªng rÏ pha - pha - ®Êt, ba pha - ®Êt. ¶nh h−ëng cña ®iÖn ¸p cña c¸c pha bªn c¹nh ®−îc thÓ hiÖn
trª h×nh vÏ.
§iÖn ¸p phãng ®iÖn U50% trong hÖ hai d©y (1) vµ 3 d©y (2) vµ
t−¬ng øng víi ®iÖn ¸p phãng ®iÖn kh« Ub (1" vµ 2").
9 Trong hÖ hai d©y dÉn, xung qu¸ ®iÖn ¸p thao t¸c cùc tÝnh d−¬ng ®Æt vµo pha B, cùc tÝnh ©m ®Æt lªn pha A.
Trong tr−êng hîp hÖ ba pha bè trÝ trªn cïng mÆt ph¼ng, xung cùc tÝnh d−¬ng ®Æt lªn pha gi÷a, cß xung cùc tÝnh
©m ®Æt lªn hai pha ngoµi cïng lµ B vµ C. Trôc n¨mg ngang trªn h×nh 17.48 thÓ hiÖn ®iÖn ¸p cùc tÝnh ©m ®Æt lªn
pha A hoÆc pha A vµ C.
9 Tõ c¸c ®−êng cong trªn h×nh vÏ thÊy r»ng ®iÖn ¸p phãng ®iÖn trong hÖ ba pha bÐ h¬n so víi tr−êng hîp hÖ hai
pha.
9 H×nh vÏ minh ho¹ ®iÖn ¸p phãng ®iÖn 50% cña hÖ c¸ch ®iÖn kiÓu mµn ch¾n - mµn ch¾n - ®Êt víi cïng ®é treo
cao cña ®ai ch¾n. NÕu ®é treo cao cña ®ai ch¾n t¨ng ®iÖn dung cña ®ai ch¾n ®èi víi ®Êt gi¶m, nªn ®iÖn tÝch vµ
c−êng ®é ®iÖn tr−êng trªn bÒ mÆt d©y dÉn gi¶m, dÉn ®Õn lµm t¨ng ®iÖn ¸ phãng ®iÖn.
§iÖn ¸p phãng ®iÖn 50% cña mµn ch¾n – mµn ch¾n – ®Êt
(1-4) vµ ®iÖn ¸p trªn mµn ch¾n thø nhÊt (UA, ®−êng cong
1’-4’) phô thuéc vµo ®iÖn ¸p trªn pha thø hai (UB).
1- 7 m;
2 – 9 m;
3- 11 m;
4- 13 m.
17.6. ¶nh h−ëng sinh th¸i cña c¸c ®−êng d©y t¶i ®iÖn kh«ng vµ thiÕt bÞ ph©n phèi
9 §iÖn tr−êng d−íi c¸c ®−êng d©y t¶i ®iÖn trªn kh«ng cã thÓ g©y nh÷ng ¶nh h−ëng sinh lý tíi søc kh᪠con
ng−êi, t¸c ®éng ®Õn chøc n¨ng ho¹t ®éng cña hÖ thÇn kinh trung −¬ng, hÖ tim m¹ch vµ c¸c c¬ quan néi t¹ng.
Khi tiÐp xóc víi c¸c vËt b»ng kim lo¹i khong nèi ®Êt, c¸c m¸y n«ng nghiÖp vµ c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i ng−êi cã
thÓ t¸c ®éng ng¾n h¹n cña ®iÖn tÝch, ®Æc biÖt nguy hiÓm khi trªn ®−êng d©y xuÊt hiÖn qu¸ ®iÖn ¸p.
9 Tiªu chuÈn quy ®Þnh giíi h¹n thêi gian cho phÐp l−u l¹i trong ®iÖn tr−êng ®èi víi nh©n viªn vËn hµnh tr¹m biÕn
¸p vµ ®−êng d©y t¶i ®iÖn siªu cao ¸p.
Thêi gian l−u l¹i cho phÐp ®èi kh«ng h¹n chÕ 180 90 10 5
víi ng−êi trong mét ngµy, phót
9 NÕu tu©n thñ thêi gian theo chØ dÉn trªn ®©y, th× tr¹ng th¸i søc khoÎ sau mét ngµy ®−îc kh«i phôc kh«ng ®Ó l¹i
dÊu hiÖu meetj mái nµo c¶.
9 T¹i c¸c tr¹m biÕn ¸p theo kÕt qu¶ ®o l−êng cÇn ph¶i x©y dùng b¶n ®å ph©n bè ®iÖn tr−êng trªn diÖn tÝch cña
tr¹m ®Ó phôc vô c«ng t¸c vËn hµnh vµ söa ch÷a. NÕu c−êng ®é ®iÖn tr−êng t¹i chç lµm viÖc lín h¬n 25 kV/m
hoÆc thêi gian l−u l¹i trong ®iÖn tr−êng v−ît qu¸ thêi gian quy ®Þnh, th× cÇn sö dông c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ, vÝ dô
nh− sö dông c¸c bé quÇn ¸o ®−îc che ch¾n tÜnh ®iÖn. Ph−¬ng tiÖn b¶o vÖ còng ®−îc sö dông trong tr−êng hîp
nÕu nh− kh«ng lo¹i trõ ®−îc t¸c ®éng cña ®iÖn tÝch trªn c¸c bé phËn kim lo¹i kh«ng nèi ®Êt.
9 Ngoµi nh©n viªn vËn hµnh còng cÇn ph¶i ®¶m b¶o an toµn cho d©n c− vµ ®éng vËt sèng trong vïng ®−êng d©y
®i qua. V× vËy quy ®Þnh h¹n chÕ c−êng ®é ®iÖn tr−êng ë møc 15 kV/cm víi vïng ®«ng d©n vµ 20 kV/cm víi
vïng th−a d©n.
9 C−êng ®é ®iÖn tr−êng d−íi ®−êng d©y phô thuéc vµo chiÒu cao, do vËy nã thay ®æi däc theo kho¶ng v−ît vµ
theo hµnh lang. TrÞ sè ®iÖn tr−êng trªn mÆt ®Êt lín nhÊt lµ d−íi d©y dÉn vµ ë chè vâng nhÊt
Ph©n bè c−êng ®é ®iÖn tr−êng d−íi ®−êng d©y t¶i ®iÖn siªu
cao ¸p 75 kV. C¸c con sè trªn c¸c ®−êng cong chØ chiÒu cao
d©y dÉn c¸ch mÆt ®Êt.
9 Víi môc ®Ých thÓ chÕ ho¸ c«ng viÖc trong d¶i ®−êng d©y ®i qua vµ khu vùc l©n cËn quy ®Þnh vïng lµm viÖc vµ
hµnh lang an toµn. Ranh giíi vïng ¶nh h−ëng cña ®−êng d©y 750 kV lµ ë kho¶ng c¸ch 40 m kÓ tõ h×nh chiÕu
®øng trªn mÆt ®Êt cña d©y dÉn ngoµi cïng. Trong vïng nµy nghiªm cÊm x©y dùng nhµ ë, trang tr¹i nu«i gia
sóc vµ gia cÇm, kho chøa c¸c vËt dông dÔ ch¸y næ, vµ c¸c thóng chøa kim lo¹i. Hµng rµo trô trång nho, lóa...
b»ng kim lo¹i trong d¶i 100 m vÒ c¶ hai phÝa ph¶i nèi ®Êt. Xe vËn t¶i cã mui, c¾m tr¹i... chØ ®−îc phÐp ë kho¶ng
c¸ch kh«ng gÇn h¬n 60 m kÓ tõ d©y dÉn ngoµi cïng.
9 §Ó ®¶m b¶o an toµn cho ng−êi d©n trong vïng ¶nh h−ëng cÇn ph¶i thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kü thuËt vµ hµnh
chÝnh : treo c¸c biÓn th«ng b¸o khi ®Õn gÇn ®−êng d©y, c¸c biÓn th«ng b¸o giao chÐo víi ®−êng giao th«ng
®−êng bé, th−êng xuyªn huÊn luyÖn nh©n viªn vµ ng−êi d©n. Thêi gian l−u l¹i d−íi ®−êng d©y kh«ng qu¸ 1,5
giê trong ngµy. Thêi gian lµm viÖc cña c¸c nh©n viªn vËn hµnh m¸y ®−îc b¶o vÖ b»ng cabin kim lo¹i kh«ng bÞ
h¹n chÕ.
9 BiÖn ph¸p b¶o vÖ an toµn víi ®iÖn tÝch lµ nèi ®Êt c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i cã b¸nh cao su b»ng d©y xÝch víi mé
vËt nÆng phÝa ®Çu. Cabin phi kim lo¹i còng cã thÓ trang bÞ l−íi mµn ch¾n. D−íi c¸c ®−êng d©y giao chÐo víi
d−êng giao th«ng quan träng hoÆc th−êng xuyªn cã ng−êi qua l¹i treo l−íi thÐp nèi ®Êt.