KESME

Kirişlerde Etriye Hesabı

(TS 500/2000)

157
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2011, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu
 Kesme çatlakları-Deney kirişleri
Video
yük http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu/index_dosyalar/DersDisiDers/Video/Kesme.wmv
Basınç ezilmesi
Kesme çatlakları
h

Dikdörtgen kiriş

http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu/index_dosyalar/DersdisiDers/Video/KonsolBiegeSchub.wmv

2h moment çatlakları Mesnet reaksiyonu

Mesnet yüzü

yük Basınç ezilmesi

Kesme çatlakları
h

Tablalı kiriş

moment çatlakları
2h

Kesme çatlaklarının yoğunlaştığı

Mesnet yüzü bölge (sarılma bölgesi)

Gözlem:
•Kesme çatlakları mesnet yüzünden itibaren kiriş yüksekliğinin iki katı kadar bir bölgede yoğunlaşır. Bu bölgenin sık etriye ile sarılması gerekir.
•Kesme çatlakları yaklaşık 450 eğimlidir.
•Kirişi kesen kuvvet mesnetteki değil, mesnet yüzünden h kadar ötedeki kuvvettir.
158
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2011, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu
 Boyuna donatı kesme
çatlağını önleyemez!

Eğik çekme (kesme) çatlakları

Moment çatlağı yok : çünkü çekme donatısı yeterli

Kesme çatlağı var : çünkü etriye yetersiz

Eğik çekme (kesme) çatlakları

Etriye kancalarının şaşırtmalı

dizilişine dikkat ediniz

Etriye ve pilye donatısı kesme çatlaklarını sınırlar. Etriye daha etkindir.

Gerekli etriye çap ve aralığı hesapla belirlenir. Pilyenin katkısı dikkate
alınmaz.
Boyuna donatı(montaj)
Burada, kesme teorisine girmeden, TS 500-2000 e göre etriye hesabının
adımları verilecek ve örneklenecektir. Deprem bölgelerinde etriye hesabı
biraz farklıdır.

etriye

Bir kirişin donatıları bağlanırken

159
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2011, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu
 ERSOY/ÖZCEBE S. 489-491
Kiriş Kesme Donatısı (etriye) Hesabı-TS 500/2000 CELEP, S. 214-231

Hesap sırası:
1) Tasarım kesme kuvveti Vd yi belirle (Bak: TS 500-2000, Sayfa 29, Madde 8.1.2).
•Kirişi kesmeğe çalışan Vd kuvveti kolon yüzünden d (faydalı yükseklik) kadar uzakta hesplanır.
•Kiriş bir başka kirişe saplanıyorsa (dolaylı mesnet≡saplama kiriş), Vd saplandığı kirişin yüzünde hesaplanır.
•Kolon yüzünden d veya daha az uzakta tekil kuvvet varsa, Vd kolon yüzünde hesaplanır.

d
h
•Sol ve sağda hesaplanan Vd kuvvetlerinden mutlak değerce büyük olan dikkate alınır.

2) Max Vd=0.22 fcd Ac yi belirle. Vd>max Vd durumunda kesit kesme açısından yetersizdir. Ac yi
Vd≤max Vd olacak kadar büyüt.

3) Vcr=0.65 fctd Ac (1+ γ Nd/Ac) donatısız betonun kesme dayanımını hesapla. Bu bağıntıda Nd kiriş
eksenel kuvvetidir ve pozitif alınır. Nd basınç ise γ=0.07 , çekme ise γ = - 0.3 alınır. Basınç kuvveti
kesme dayanımını artırmakta, çekme kuvveti ise azaltmaktadır. Çünkü basınç kuvveti kesme
çatlaklarını küçültür, çekme kuvveti ise büyütür.
4) Vd<Vcr durumunda beton tek başına tüm kesmeyi karşılar. Teorik olarak etriye gerekmez, ancak
yönetmelik gereği minimum etriye konur:
s : etriye aralığı
Asw f fywd :etriye donatısı tasarım dayanımı
= 0.3 ctd bw
s fywd bw :en küçük gövde genişliği
Asw :etriye kolları toplam kesit alanı

d
h
bağıntısında Asw yi seç, s etriye aralığını hesapla. Açıklıkta s adımda, sarılma bölgelerinde s/2
adımda bir etriye koy. Uygulamada genellikle öncelikle φ8, olmazsa φ10, … tek etriye(çift kollu)
kullanılır. Etriye çapı ve kol sayısı seçilir, düşey kolların toplam kesit alanı Asw olarak alınır.
5)Vd >Vcr durumunda etriye hesabını aşağıdaki bağıntıdan yap:

Türkeye ağır deprem tehlikesi altında olduğundan bu

Asw V
= d bağıntıda betonun aldığı kesme ihmal edilmiştir.
s fywd d

bağıntısında Asw yi seç, s etriye aralığını hesapla. Açıklıkta s adımda, sarılma bölgelerinde s/2
adımda bir etriye koy. Önce φ8 çift kollu, olmazsa φ10 çift kollu, olmazsa φ8 çok kollu, vs… denenir.
NOT: Deprem yönetmeliği 2007 ye göre kirişi kesmeye
6) Açıklıkta s adımda, sarılma bölgelerinde s/2 adımda bir etriye koy. çalışan Vd kuvvetinin belirlenmesi farklıdır.
7) Etriye Min koşulları:
s ≤h/2, s ≤ 200 mm (açıklıkta) , s ≤h/4, s ≤ 100 mm (sarılma bölgelerinde)
ρw =Asw /(s . bw) ≥ Min ρw =0.3 fctd/fywd
160
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2011, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu
 Örnek: Etriye hesabı
Aşağıda verilen kirişin donatılarını belirleyiniz, gerekli çizimleri ÇÖZÜM: (ERSOY/ÖZCEBE Tabloları)
veriniz. Kolonlar 35x50, malzeme C20/25-B 420C, beton örtüsü
(pas payı) 3 cm, iyi denetimli şantiye. K101/K102 açıklıkları:
Md=91.4 kN.m, d=60-3=57 cm
b/bw=94/30=3.13, t/d=12/57=0.21, Kfcd=44.3
Minimum donatı yeterli. .
As=0.8.1.07/365.22 . 300.570 =401 mm2
Seçilen : 3φ14(462 mm2)
A B C
Montaj : 3φ12 (339 mm2)
K101 30/60 K102 30/60 94 cm
K101-K102 mesnedi:
35 kolon 35 kolon 35 kolon
Md=251.2 kN.m
Azaltılmış tasarım momenti: Md Md-Vd.a/3

Bak: ERSOY/ÖZCEBE, say. 273-274

TS500-2000, say. 20, Madde 6.3.9
50 cm 50 cm 50 cm
5.00 m 5.55 m Vd=117.1 kN a: mesnet genişliği
Vd: eksendeki kesme kuvveti
30 Md=251.2-117.1.0.5/3=231.7 kN.m
251.2 kN.m Azaltılmış Kesit K=422 mm2/kN j=0.879
moment As=231.7.106/(365.22.0.879.570) =1266 mm2
- Asek : 1266-339=927 mm2
Md Seç.: 3φ20(942 mm2)
+ +
91.4 88.6
Kontrol:
110.0 117.1 kN Asmev=942+339=1281 mm2
334 cm ρ=1281/300/570=0.0075
+ +
Vd ρ’=339/300/570=0.0020
-
- ρ>Min ρ =0.0029 a
347
70.3 ρ<Max ρ =0.02a
220.9 kN ρ-ρ’=0.0075-0.0020=0.0055<Max (ρ-ρ’)=0.85 . 0.0205=0.0169 a

K101/K102 açıklıkları üst kontrol:

339>1281/4= 320 mm2 a
B mesneti alt kontrol:
Min gerekli:1281/2=641 mm2
Ek donatı: 641-462=179 mm2
Seç.: 1φ16(201 mm2)

Gövde donatısı: gerekmez.

161
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2011, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu
Etriye hesabı:

Kesen Vd kuvvetinin
belirlenmesi:

K101 açıklığı: K102 açıklığı:

Max Vd=0.22 fctd Ac
Vd=166.7 kN. Vd=89.4 kN<Max Vd=501 kN a
Max Vd=0.22.13.33.300.570=501 kN>Vd kesit yeterli a Vd=89.4 <Vcr =118.9 kN. Min etriye yeterli!
Vcr=0.65.1.07.300.570=118931 N≈118.9 kN. Vcr=0.65 fctd Ac (1+ γ Nd/Ac)
Vcr=118.9 <Vd=166.7 kN, Min etriye yetmez!.
Vcr<Vd< Max Vd, etriye hesaplanacak:

φ8 çift kollu etriye kullanılırsa: φ10 çift kollu etriye kullanılırsa: φ8 çift kollu etriye kullanılırsa:
Asw=2 . 50=100 mm2 Asw=2 . 79=158 mm2 Asw=2.50=100 mm2 Asw f
Asw V = 0.3 ctd bw
= d s fywd
100 166.7 ⋅ 10 3 s fywd d 158 166.7 ⋅ 10 3 100
= 0.3
1.07
300 → s = 379 mm
= = 0.80 = = 0.8
s 365.22 ⋅ 570 s 365.22 ⋅ 570 s 365.22

s = 125 mm ≈ 12 cm. s = 197.5 mm ≈ 19 cm.

s=20 cm alınacak.

s=19 cm tercih edilecek: Açıklıkta φ10/19 kullanılacak. Açıklıkta φ8/20,

mesnetlerde (sarılma bölgelerinde) φ8/10 kullanılacak.
Asw
ρw =
bw s
ρw=158/(300.190)=0.0028
f ctd
Min ρw=0.3. fctd/fywd=0.3 . 1.07/365.22=0.0009 Min ρ w = 0.3
ρw > min ρw a f ywd

Mesnetlerde (sarılma bölgelerinde) s=19/2≈9 cm, φ10/9 kullanılacak. Gerekli tüm donatılar belirlenmiştir. Artık çizim hazırlanabilir.
162
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2011, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu
 Kiriş açılımı:

A B C
5 cm 5 5 5
a b
K101 30/60 K102 30/60

12
a-a 24
10
9 3Ø12 9 10 3Ø12 10 3Ø12

57 cm
Ø10 Ø10 20 54 54
19 Ø8 Ø8
3Ø14 Ø8 3Ø14 3Ø14

3
24
30 Etr. Ø10/19
120 a 120 b 120 120
L=176
25 25 25 25 25 25
450 505

12
500 cm 555 b-b 24
3Ø12+3Ø20

57 cm
54 54
3Ø20 L= 289
3Ø14+1Ø16
10

3
30 24
1099 3Ø12 L= 1149
Etr. Ø10/9
25 25 L=176

25 25
1099 3Ø14 L= 1149 C20/25-B 420C
1Ø16 L= 289

163
Prof. Dr. Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2011, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu