Professional Documents
Culture Documents
Nguyen Lieu Va Quy Trinh San Xuat Snack
Nguyen Lieu Va Quy Trinh San Xuat Snack
Trang 1
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Löu yù: Khoai taây sau khi thu hoaïch caàn ñöôïc baûo quaûn ôû ñieàu kieän phuø hôïp
tröôùc khi ñöa vaøo cheá bieán nhaèm haïn cheá toån thaát tinh boät vaø taêng löôïng ñöôøng
trong cuû khoai taây.
Trang 2
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Löu yù:
Haït boät coù kích thöôùc nhoû hôn: saûn phaåm coù caáu truùc toát nhöng meàm
hôn.
Haït boät coù kích thöôùc lôùn hôn: saûn phaåmcoù caáu truùc gioøn hôn vaø theå
tích khaù lôùn.
Masa: haït baépxöû lyù vôùi kieàm, ngaâm trong nöôùc noùngdaïng paste
baép.
Saûn phaåm: snack daïng laùt moûng, coù höông vò raát ñaëc tröng cuûa baép.
Trang 3
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Haït baép
Nöôùc 1 kg, 12 % Voâi
2.5 – 3 l aåm 0.01 kg
Hoà hoùa
85 – 95 oC; 5-30ph
Ñeå nguoäi
< 65oC
Ngaâm
8-16h,nhieät
ñoä giaûm tôùi
40oC
Nixtamal
1.53kg; 47-50%
aåm
Nghieàn
MASA
1.65kg; 52%
aåm
Trang 4
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Söû duïng caùc loaïi tinh boät khaùc nhau coù theå taïo ra raát nhieàu saûn
phaåm snack khaùc nhau veà caáu truùc laãn höông vò ñaëc tröng (höông vò baép cuûa
tinh boät baép, höông vò khoai taây cuûa tinh boät khoai taây…).
Chính thaønh phaàn amylose vaø amylopectin cuûa tinh boät quyeát ñònh tính
chaát chöùc naêng cuûa tinh boät vaø caùc nguyeân lieäu coù tinh boät trong quaù trình
eùp ñuøn hay caùc quaù trình khaùc trong coâng ngheä saûn xuaát snack.
Tính chaát chöùc naêng cuûa loaïi tinh boät söû duïng seõ quyeát ñònh tính
chaát cuûa saûn phaåm nhö: ñoä phoàng, ñoä gioøn, löôïng daàu haáp thuï vaø chaát
löôïng toaøn boä cuûa saûn phaåm.
Trong saûn xuaát snack: söû duïng tinh boät coù haøm löôïng amylose cao seõ
taïo saûn phaåm cöùng chaéc hôn vaø haáp phuï daàu ít hôn trong quaù trình chieân
nhöng ñoä phoàng keùm, trong khi ñoù söû duïng tinh boät coù haøm löôïng amylopectin
cao seõ taïo saûn phaåm coù ñoä phoàng cao nhöng laïi khoâng cöùng chaéc, deã vôõ
vuïn, ñoä ñaëc thaáp.
Löïa choïn loaïi tinh boät söû duïng phuï thuoäc vaøo giaù caû cuûa loaïi tinh
boät vaø tính chaát cuûa saûn phaåm mong muoán:
Caùc loaïi tinh boät thöôøng söû duïng trong saûn xuaát snack:
Tinh boät baép: taïo höông vò ñaëc tröng cuûa baép nhöng gia vò söû duïng bò giôùi
haïn phaûi hoøa hôïp vôùi höông vò cuûa baép.
Tinh boät gaïo: taïo ñoä phoàng toát cho saûn phaåm, ñoàng thôøi saûn phaåm coù vò
laït vaø nhaït maøu hôn so vôùi ñi töø tinh boät baép neân coù theå söû duïng loaïi gia
vò ñeå phoái troän phong phuù hôn.
Tinh boät töø luùa mieán: chæ ñöôïc söû duïng keát hôïp vôùi caùc loaïi tinh boät
khaùc (ví duï vôùi tinh boät mì) ñeå giaûm giaù thaønh nguyeân lieäu. Chuù yù:
khoâng söû duïng vôùi masa vì seõ gaây saäm maøu cho saûn phaåm bôûi phaûn öùng
giöõa polyphenol trong tinh boât luùa mieán vôùi chaát kieàm trong masa.
Tinh boät mì: taïo saûn phaåm coù ñoä phoàng khoâng baèng tinh boät baép vaø gaïo
vaø ñieàu kieän khi eùp ñuøn phaûi coù aåm cao vaø nhieät ñoä cao.
Tinh boät khoai taây: taïo ñoä phoàng cao nhöng yeâu caàu phaûi aåm cao vaø nhieät
ñoä cao, taïo caáu truùc saûn phaåm raát toát.
Ñoái vôùi snack daïng phoàng : söû duïng tinh boät vôùi haøm löôïng amylose
5-20%, haøm löôïng amylopectin > 50% vaø ñoä aåm haït tinh boät 13-14% thì quaù trình
eùp ñuøn seõ thuaän lôïi hôn.
Ngaøy nay thöôøng söû duïng keát hôïp caùc loaïi tinh boät vôùi nhau. Muïc
ñích:
Giaûm giaù thaønh nguyeân lieäu.
Hoã trôï taïo ñaëc tính cho khoái boät nhaøo thuaän lôïi cho quaù trình eùp
ñuøn.
Ña daïng hoùa saûn phaåm
Trang 5
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
III.2.2. Hoãn hôïp gia vò: thöôøng chieám haøm löôïng 5-8% toång haøm
löôïng chaát khoâ cuûa saûn phaåm, tuøy thuoäc vaøo loaïi saûn phaåm:
Khoai taây chieân: 6-8%.
Snack töø baép: 8-10%.
Snack daïng phoàng: 10-15%.
Daïng söû duïng:
Daïng boät: yeâu caàu kích thöôùc haït caùc loaïi söû duïng phaûi ñoàng ñeàu
nhau ñeå thuaän lôïi cho quaù trình phoái troän.
Daïng dung dòch loûng: söû duïng dung moâi hoøa tan ñöôïc hoãn hôïp gia vò,
thöôøng söû duïng cho loaïi snack yeâu caàu haøm löôïng daàu thaáp.
Daïng huyeàn phuø: thöôøng suû duïng daàu thöïc vaät ñeå cho vaøo phoái
troän vôùi hoãn hôïp gia vò.
1) Muoái:
Chöùc naêng: taïo vò maën cho snack, nhaát laø ñoái vôùi saûn phaåm snack
maën.
Daïng söû duïng: muoái boät (kích thöôùc haït 178 ). Neáu kích thöôùc
haït lôùn quaù thì khoù baùm dính treân beà maët saûn phaåm vaø khoù phoái troän ñeàu
trong hoãn hôïp gia vò.
Löôïng söû duïng: nhaèm taïo ñöôïc vò maën phuø hôïp thò hieáu ngöôøi tieâu
duøng, thöôøng chieám 15-25% haøm löôïng gia vò.
2) Chaát ñieàu chænh cöôøng ñoä höông vò saûn phaåm:
Chöùc naêng: ñieàu chænh cöôøng ñoä höông vò taïo höông vò ñaëc tröng cho
saûn phaåm (khi saûn phaåm coù cöôøng ñoä höông vò quaù maïnh hay phaân boá höông
vò khoâng ñeàu treân saûn phaåm).
Yeâu caàu: reû, deã mua, coù höông vò nhaït.
Loaïi söû duïng: maltodextrin, boät mì, boät baép, whey…
Löôïng söû duïng: phuï thuoäc cöôøng ñoä höông vò cuûa saûn phaåm.
Baûng 2 : Coâng thöùc phoái troän hoãn hôïp gia vò cuûa saûn phaåm snack daïng chip
(100g)
Trang 6
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Loaïi söû duïng: boät saáy phun töø caùc saûn phaåm cuûa söõa nhö boät phoâ
mai, boät cream, boät bô…
Löôïng söû duïng: 5-20% hoãn hôïp gia vò.
9) Acid:
Chöùc naêng: taïo vò chua cho saûn phaåm, haïn cheá moät phaàn söï phaùt
trieån cuûa vi sinh vaät .
Loaïi söû duïng: acid citric, acid lactic, acid malic, acid acetic.
Löu yù: muoái natri cuûa acid acetic giuùp taïo vò giaám cho saûn phaåm.
10) Chaát taïo maøu:
Chöùc naêng: taïo maøu cho saûn phaåm.
Trang 7
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Baûng 3 : Giôùi thieäu coâng thöùc phoái troän gia vò cô baûn cuûa caùc nhaø saûn xuaát
snack ôû Myõ
Loaïi nguyeân lieäu Haøm löôïng
(%)
Maltodextrin 14.75
Muoái 22
Boät cream chua 20
Boät haønh nöôùng 15
Boät haønh 5
Dextrose 5
Söõa boät khoâng beùo 5
Boät ngoø taây 3
Protein thöïc vaät ñaõ thuûy 3
phaân
Acid lactic 2
Boät ngoït 2
Acid citric 0.75
Daàu thöïc vaät 0.5
Oxyd silic 1
Höông vò toång hôïp 1
Toång 100
III.2.3. Caùc chaát khaùc:
Chaát hoã trôï cheá bieán:
Loaïi söû duïng:
Trang 8
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Trang 9
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Troän sô boä
Hôi
Chieân Daàu thöïc
vaät
Taùch daàu
Daàu
Ñoùng goùi
Saûn
phaåm
Trang 10
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Nguyeân lieäu ra
Trang 11
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
- Thôøi gian troän: thôøi gian troän quaù ngaén thì hieäu suaát troän thaáp,
quaù daøi seõ toán nhieàu naêng löôïng. Do ñoù caàn choïn thôøi gian troän
thích hôïp.
- Toác ñoä thuøng quay: toác ñoä quay nhanh laøm taêng hieäu suaát troän.
Trang 12
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
möùc ñoä gia taêng nhieät ñoä khaùc nhau, aûnh höôûng ñeán ñoä
chín vaø ñoä giaõn nôû cuûa saûn phaåm sau khi qua eùp ñuøn.
Ñoä aåm trong quaù trình xöû lyù sô boä coù taùc duïng laøm
meàm khoái nguyeân lieäu, giaûm maøi moøn thieát bò.
EÙp ñuøn ôû ñoä aåm thaáp laøm nhanh choùng thaát thoaùt
vitamin, axit amin do khi ñoù nhieät ñoä trong thieát bò cao.
Ñoä aåm thaáp laøm giaûm naêng löôïng cô hoïc cuûa quaù trình.
Thaønh phaàn hoùa hoïc:
Tinh boät:
Caùc loïai tinh boät khaùc nhau seõ cho caáu truùc saûn phaåm
khaùc nhau.VD: tinh boät gaïo coù phaàn noäi nhuõ nhoû,
ñoàng ñeàu taïo tính lieân keát vaø nôû phoàng toát.
Hoãn hôïp coù 50% AM (amylose) vaø 50% AMP
(amylopectin) seõ coù ñoä nôû toát nhaát. Khi haøm löôïng AM
giaûm, tyû troïng cuõng giaûm.
AM lieân keát vôùi lipid seõ laøm giaûm ñoä hoøa tan trong
nöôùc. Nhieät ñoä vaø aùp suaát caøng cao thì söï lieân keát
AM – lipid caøng cao.
Ñöôøng:
Ñöôøng coù khuynh höôùng huùt nöôùc, vì vaäy thôøi gian vaø
nhieät ñoä caàn thieát cho quaù trình hoà hoùa tinh boät phaûi
cao hôn.
Khi ñöôøng ñöôïc cho vaøo vôùi haøm löôïng cao hình daïng
truïc eùp phaûi thay ñoåi ñeå taïo ra nhieàu löïc caét vaø aùp
löïc hôn, hoaëc ñeå chuyeån naêng löôïng cô hoïc thaønh nhieät
ñoä ñeå naáu chín saûn phaåm, hoaëc ñeå taïo ñoä nôû saûn
phaåm theo yeâu caàu.
Ñöôøng keát hôïp vôùi protein coù theå taïo phaûn öùng
Mailard nhöng khoâng ñaùng keå.
Ñöôøng coù theå kieåm soaùt ñöôïc haøm löôïng nöôùc trong
saûn phaåm eùp ñuøn vì baûn chaát haùo nöôùc vaø thöôøng
ñöôïc duøng laøm lôùp aùo bao xung quanh saûn phaåm eùp
ñuøn.
Protein:
Nhieät ñoä cao laøm protein bò bieán tính laøm giaûm ñoä nôû
phoàng trong saûn phaåm eùp ñuøn.
Protein cuûa caùc loïai nguõ coác khaùc nhau seõ laøm cho
caáu truùc vaø muøi vò saûn phaåm eùp ñuøn khaùc nhau. VD :
Khi troän vôùi nöôùc, boät luùa myø seõ keát dính vaø ñaøn
hoài, neáu troän nhieàu coù theå keùo daõn ñöôïc. Trong khi
ñoù boät baép thì khoâng theå.
Lipid:
Lipid khoâng phaûi laø thaønh phaàn chính trong saûn phaåm
eùp ñuøn nhöng noù mang laïi tính chaát haáp daãn. Lipid
cuõng hoã trôï cho quaù trình eùp ñuøn, cho söï boâi trôn vaø
tröôït saûn phaåm.
Chaát xô:
Duøng ñeå taïo caáu truùc vaø ñoä daøy cho saûn phaåm eùp
ñuøn. Xô cuûa cuû caûi ñöôøng, traùi caây, ñaäu laøm giaûm
ñoä nôû phoàng ít nhaát vaø coù theå cho vaøo coâng thöùc
Trang 13
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
chöùa tinh boät töø 5 – 10%. Xô cuûa luùa myø vaø yeán maïch
seõ laøm giaûm ñoä nôû phoàng moät caùch ñaùng keå.
- Thoâng soá kyõ thuaät :
Nhieät ñoä:
Nhieät ñoä cao laøm giaûm ñoä nhôùt, aûnh höôûng ñeán söï
tröôït cuûa caùc caáu töû, aûnh höôûng ñeán aùp suaát vaø tính
chaát nôû phoàng cuûa saûn phaåm.
AÙp suaát:
AÙp suaát taêng thì nhieät ñoä cuõng taêng, nguyeân lieäu khi
phoái troän seõ ñoàng nhaát hôn.
AÙp suaát thay ñoåi laøm aûnh höôûng ñeán ñoä nôû phoàng
cuûa saûn phaåm.
Thieát bò: thieát bò eùp ñuøn 1 truïc laøm vieäc ôû aùp suaát cao.
Boä phaän chöùa nguyeân lieäu ñaõ phoái
troän sô boä
Dao caét
- Caáu taïo: goàm caùc boä phaän
HEÄ THOÁNG EÙP
1) Boä phaän nhaäp lieäu:
ÑUØN
Chöùc naêng: chöùa nguyeân lieäu ñaõ qua phoái troän sô boä vaø vaän
Boä phaän xöû lyù
chuyeån nguyeân lieäu vaøo boä phaän xöû lyù sô boä.
Ñoäng cô sô boä
Caáu taïo: daïng thuøng ñöùng coù cô Buoàng caáu víteùp
taûi vaän chuyeån
truyeàn nguyeân lieäu phía döôùi ñaùy thuøng. Söû
ñoäng ñuønduïng caûm bieán troïng
löôïng ñeå ño löu löôïng nhaäp lieäu. Caûm bieán ñöôïc ñieàu khieån
baèng theå tích hay baèng troïng löïc, ñieàu khieån baèng theå tích thì
keùm chính xaùc hôn vì tyû troïng thay ñoåi trong quaù trình laøm ñaày
thuøng troän sô boä.
2) Boä phaän xöû lyù sô boä:
Chöùc naêng: xöû lyù sô boä nguyeân lieäu laøm taêng khaû naêng
ñoàng nhaát cuûa hoãn hôïp nguyeân lieäu.
Nhöõng bieán ñoåi chính trong quaù trình xöû lyù Caûm bieán
sô boä laø:troïng löôïng
Tinh boät vaø protein seõ deûo hôn, deã bieán daïng hôn.
Söï haáp thu aåm laøm taêng aåm.
Söï hoaø tan caùc gia vò vaøo daàu vaø nöôùc.
Caûi thieän höông vò cuûa saûn phaåm cuoái cuøng.
Thieát bò:
Trang 14
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
CAÁU TAÏO BEÂN TRONG BOÄ PHAÄN XÖÛ LYÙ SÔ BOÄ DAÏNG 2
CAÙNH KHUAÁY
Trang 15
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
CAÙC DAÏNG THAØNH BUOÀNG EÙP: nhaün, raõnh daøi vaø raõnh xoaén
oác.
Trang 16
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Voøng chaën
Vít xoaén
Trang 17
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
HÌNH DAÏNG CAÙC LOAÏI LOÃ KHUOÂN: loaïi 1 loã, loaïi 2 loã, loaïi
3 loã vaø loaïi 1 loã lôùn.
Trang 18
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Maùy eùp ñuøn naáu coù 3 vuøng: vuøng nhaäp lieäu, vuøng nhaøo vaø
vuøng naáuTrong vuøng nhaäp lieäu, nguyeân lieäu ñöôïc ñöa vaøo buoàng
eùp coù tyû troïng nheï do coù laãn khoâng khí vaø caáu truùc daïng haït côõ
500g/l. Nguyeân lieäu ñöôïc neùn nheï, ñaåy khoâng khí ra. Nöôùc ñöôïc
bôm vaøo ñeå taïo caáu truùc vaø ñoä nhôùt, ñoàng thôøi laøm taêng chuyeån
bieán nhieät ñoä. Luùc naøy, voøng chaën treân truïc vít taïo goùc tuø vôùi
truïc ñeå taêng khaû naêng vaän chuyeån nguyeân lieäu ñang coù ñoä ñaëc
thaáp.
Ñeán vuøng nhaøo, aùp löïc baét ñaàu taêng leân. Tinh boät maát ñi caáu
truùc daïng haït, ñoä ñaëc taêng. AÙp löïc chæ vöøa phaûi neân ngöôøi ta seõ
môû caùc van hôi ñeå hôi coù aùp suaát 5-9 bar ñi vaøo. Hôi mang nhieät
naêng vaø ñoä aåm ñi vaøo buoàng eùp. Khoái nguyeân lieäu baét ñaàu keát
dính, taïo thaønh khoái boät nhaøo. Chuùng nhanh choùng ñaït ñoä keát tuï
toái ña khi ñi qua vuøng nhaøo. Goùc giöõa voøng chaën treân truïc vít vôùi
truïc ñöôïc môû roäng hôn ñeå taêng khaû naêng troän vaø giaûm toác ñoä
doøng nguyeân lieäu.
Vuøng naáu laø nôi khoái nguyeân lieäu ñoàng nhaát hoaøn toaøn vaø taïo
caáu truùc. Nhieät ñoä, aùp suaát ñaït cao nhaát, toác ñoä tröôït cuõng cao
nhaát trong vuøng naøy.
Goùc voøngchaën môû roäng, ñoä ñaëc taêng leân ñeán côõ 1800 g/l. Tinh boät
ñöôïc hoà hoaù vaø dòch hoaù hoaøn toaøn. Nhieät ñoä, aùp suaát vaø ñoä nhôùt
goùp phaàn ñaåy khoái boät nhaøo ra cöûa khuoân ñeå ñònh hình saûn phaåm.
Ñöôøng kính cuûa phaàn cuoái giaûm daàn taïo hình noùn ñeå laøm taêng
aùp löïc vaø giaûm toác ñoä tröôït.
Buoàng eùp thöôøng coù kích thöôùc L:D = 10:1 ñoái vôùi loaïi saûn phaåm
snack daïng phoàng. Buoàng eùp noái lieàn vôùi phaàn dóa khuoân. Dóa
khuoân coù moät hoaëc nhieàu loã ñeå taïo nhöõng hình daïng khaùc nhau
cho saûn phaåm. Coù moät con dao xoay seõ caét ñeå taïo chieàu daøi cuûa
saûn phaåm cuoái cuøng.
Trang 19
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Do söï cheânh leäch aùp suaát vaø nhieät ñoä giöõa beân trong dóa khuoân
vaø beân ngoaøi moâi tröôøng neân aåm seõ boác hôi, saûn phaåm seõ nôû
phoàng.
Giôùi thieäu veà caùc ñieàu kieän saûn xuaát snack eùp ñuøn laøm töø
baép:
o Toác ñoä nhaäp lieäu : 450 kg/h.
o Toác ñoä truïc eùp : 300-600 rpm.
o AÙp suaát buoàng eùp : 70-150 at.
o Nhieät ñoä buoàng eùp : 120-160oC.
o Ñoä aåm cuûa saûn phaåm eùp ñuøn : 8 –10%.
o Ñoä ñaëc cuûa saûn phaåm eùp ñuøn : 36-64g/l.
II.2.3. Chieân:
Muïc ñích: taïo caáu truùc gioøn, xoáp, cöùng, khoâ cho saûn phaåm.
Caùch thöïc hieän:
Caùc saûn phaåm snack saûn xuaát ôû quy moâ coâng nghieäp thöôøng ñöôïc chieân baèng
phöông phaùp chieân beà saâu. Theo phöông phaùp naøy thì saûn phaåm ñöôïc naáu chín
trong daàu noùng vaø laáy ra khi noù ñaõ ñöôïc chieân xong, ñeå nhaän bieát ñöôïc ñieàu
naøy phaûi döïa vaøo kinh nghieäm naáu aên neáu ôû beáp aên gia ñình. OÛû quy moâ coâng
nghieäp thì ñieàu ñoù ñöôïc nhaän bieát töï ñoäng döïa vaøo loaïi thieát bò söû duïng, thôøi
gian, nhieät ñoä chieân, löôïng daàu chieân,… Quaù trình chieân raát nhanh vaø mang laïi cho
saûn phaåm caáu truùc vaø muøi vò raát deã phaân bieät khi aên.
Thieát bò chieân snack : goàm
Nguoàn nhieät ñeå ñun noùng daàu ( tröïc tieáp hay giaùn tieáp)
Beå chöùa daàu chieân
Heä thoáng huùt khí
Thieát bò coù theå vaän haønh theo moät trong hai caùch:
Giaùn ñoaïn ( ít söû duïng): nguyeân lieäu ñöôïc chieân vaø saûn phaåm
ñöôïc laáy ra töøng meû, thöôøng duøng ôû quy moâ saûn xuaát nhoû.
Lieân tuïc (söû duïng phoå bieán): nguyeân lieäu ñöôïc chieân vaø saûn
phaåm ñöôïc laáy ra lieân tuïc, thöôøng duøng ôû quy moâ coâng nghieäp.
Trang 20
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Öu ñieåm:
Beà maët trao ñoåi nhieät lôùn
Trang 21
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Trang 22
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Nöôùc thuyû phaân chaát beùo trong daàu laøm taêng haøm löôïng acid beùo,
mono- vaø di-glyceride, do ñoù laøm giaûm haøm löôïng triglyceride toång.
Nhöõng ion kim loaïi vaø hôïp chaát maøu coù theå coøn löu laïi trong daàu
chieân.
Heä thoáng enzyme trong thöïc phaåm coù theå bò giaûm hoaëc maát hoaït
tính nhanh choùng.
Nhieät ñoä chieân cao laøm hoaù hôi nhöng hôïp chaát deã bay hôi trong thöïc
phaåm, ñaëc bieät laø nöôùc neân ñoä aåm trong saûn phaåm keùm…
Quaù trình chieân khaùc caùc quaù trình xöû lyù nhieät khaùc ôû caùc ñieåm
ñaùng löu yù sau:
Quaù trình hoaøn thaønh trong thôøi gian ngaén, thöôøng ngaén hôn 5 phuùt,
vì coù söï cheânh leäch nhieät ñoä lôùn giöõa nguoàn nhieät vaø thöïc phaåm,
vaø thöôøng thì kích thöôùc moät ñôn vò chieân nhoû, trong moät soá tröôøng
hôïp nhoû hôn 28g.
Chaát beùo duøng ñeå chieân laø moät thaønh phaàn quan troïng cuûa saûn
phaåm cuoái cuøng (10-40%khoái löôïng).
Thöïc phaåm chieân thöôøng coù voû gioøn hôn caùc loaïi thöïc phaåm khaùc,
vaø ñoù laø maët thu huùt ngöôøi tieâu duøng cuûa snack.
Phöông tieän truyeàn nhieät (daàu noùng) phuï thuoäc vaøo söï bieán ñoåi
cuûa caùc thaønh phaàn vaø tính chaát ñaëc tröng trong suoát tuoåi thoï cheá
bieán cuûa noù.
Phöông phaùp duy trì chaát löôïng cuûa daàu chieân:
Chaát löôïng cuûa daàu chieân luoân giaûm suùt trong suoát quaù trình chieân do:
Nhieät ñoä quaù trình chieân cao.
Daàu chieân vaãn tieáp tuïc taêng nhieät ñoä nhöng khoâng cho kòp nguyeân
lieäu vaøo.
Coù moät löôïng khí lôùn laãn vaøo daàu chieân do boït, buïi nöôùc vaø söï
noå loäp ñoäp.
Söï tieáp xuùc vôùi vaät lieäu kim loaïi laøm thieát bò.
Bieän phaùp khaéc phuïc:
Boå sung methyl silicone vaøo daàu chieân ñeå giaûm taïo boït.
Loïc daàu thöôøng xuyeân.
Söû duïng nguyeân lieäu laøm thieát bò khoâng töông taùc vôùi daàu.
Boå sung chaát choáng oxy hoaù nhö: Tocopherol, Propyl gallate, BHA
(Butylate Hydroxy Anisole), BHT (Butylate Hydroxy Toluene), TBHQ (Tert
Buthyl Hydro Quinone).
Qui ñònh veà söû duïng daàu chieân:
ÔÛ Chaâu AÂu :
Chæ soá acid (xaùc ñònh baèng haøm löôïng acid beùo töï do trong daàu
ñöôïc xaùc ñònh theo phöông phaùp AOCS): toái ña 2-5%.
Haøm löôïng caùc hôïp chaát phaân cöïc: toái ña 25-27%
Ñieåm boác khoùi cuûa daàu chieân toái thieåàu laø 180-190oC
Moät vaøi nöôùc khoâng chaáp nhaän vieâc duøng Polydimethylsiloxane boå
sung vaøo daàu vaø moät soá nöôùc thì yeâu caàu nhieät ñoä chieân toái ña laø
180-190oC.
Trang 23
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Caáu taïo: daïng baêng taûi laøm baèng vaät lieäu thaám daàu, ñöôïc ñaët trong
buoàng kín coù doøng khí nguoäi ñoä aåm thaáp ñeå laøm nguoäi saûn phaåm
sau khi chieân.
Nguyeân taéc hoaït ñoäng: saûn phaåm sau khi chieân ñöôïc ñeå leân baêng
taûi ñeå vaän chuyeån ñeán thieát bò phun gia vò, baêng taûi naèm nghieâng
seõ laøm cho 1 phaàn daàu ñi ra khoûi saûn phaåm. Ñoàng thôøi, saûn phaåm
ñöôïc ñaët treân baêng taûi seõ laøm cho daàu thaám qua (cuõng coù taùc
duïng loïc daàu), chaûy xuoáng maùng höùng daàu ôû phía döôùi, roài ñöôïc
hoài löu trôû laïi vaøo thieát bò chieân ñeå gia nhieät.
Yeâu caàu:
Buoàng kín ñeå traùnh khoâng khí vaøo gaây oxy hoùa daàu.
Ñoä aåm vaø nhieät ñoä khí laøm nguoäi caàn ñöôïc toái öu ñeå traùnh
hieän töôïng huùt aåm cuûa saûn phaåm vaø saûn phaåm ñuû nguoäi ñeå ñi
vaøo boä phaän phun gia vò.
Thieát bò:
Caáu taïo: goàm 2 boä phaän chính
1) Cô caáu phun gia vò: boä phaän daãn khí neùn, thuøng chöùa hoãn hôïp gia vò
coù gaén caùnh khuaáy nhaèm ñaûo troän hoãn hôïp, voøi phun.
o Chöùc naêng: phun hoãn hôïp gia vò.
o Nguyeân taéc : aùp löïc doøng khí neùn.
o Thuøng quay: daïng hình truï naèm ngang beân trong coù nhöõng thanh daøi
naèm treân thaønh thuøng, baèng theùp khoâng gæ.
o Chöùc naêng: ñaûo troän hoãn hôïp gia vò ñeå keát dính leân beà maët saûn
phaåm.
o Nguyeân taéc : chuyeån ñoäng quay quanh truïc naèm ngang.
Trang 24
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
THUØNG QUAY
Trang 25
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Saûn
phaåm
Trang 26
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
o Lôùp ngoaøi (coøn goïi laø lôùp graphics carrier): ñöôïc laøm baèng OPP
(Oriented Polypropylene) coù taùc duïng taêng cöôøng choáng aåm, taêng ñoä
cöùng cho bao bì, traùnh thuûng loã, traày xöôùc ñeå baûo veä lôùp möïc in
beân trong.
o Lôùp möïc in: chöùa taát caû caùc thoâng tin veà saûn phaåm theo quy ñònh
veà vieäc ghi nhaõn cho bao bì hieän haønh.
o Lôùp keát dính: ñöôïc laøm baèng PE (Polypropylene), PVDC (Polyvinylidene
dichloride), hay EVOH (Ethylene Vinyl Alcohol) keát hôïp vôùi OPP… coù
taùc duïng keát dính nhö keo daùn.
o Lôùp ngaên caùch: thöôøng laøm baèng OPP coù traùng nhoâm, coù taùc
duïng ngaên caûn söï tieáp xuùc vôùi moâi tröôøng, coù theå ngaên ñöôïc tôùi
99.9% aùnh saùng.
o Lôùp laøm kín: laøm baèng nhöïa PP, noù seõ chaûy ra ñeå laøm kín bao bì
khi gheùp mí.
Ñoùng goùi Snack :
o Snack ôû quy moâ coâng nghieäp thöôøng ñöôïc ñoùng goùi baèng thieát bò
VFFS (Vertical Form- Fill-Seal) nhö sau: daïng 1 truïc vaø 2 truïc keùo giaáy.
Trang 27
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
o Nguyeân taéc:
Vaät lieäu ñoùng goùi meàm ñöôïc laøm saün vaø ñöôïc quaán vaøo moät truïc, noù ñöôïc
thaùo ra vaø aùp vaøo oáng roùt saûn phaåm. Khi ñoù, tuùi seõ ñöôïc daùn ôû phaàn soáng
löng taïo thaønh daïng oáng, vaø khi ñi ñeán cuoái oáng roùt saûn phaåm thì noù seõ ñöôïc
daäp ñeå daùn phaàn ñaùy tuùi ñoàng thôøi coù theå taïo meùp raêng cöa tuyø vaøo yeâu caàu
cuûa nhaø saûn xuaát. Khoái löôïng tònh cuûa saûn phaåm trong moãi goùi Snack seõ ñöôïc
caân tröôùc roài ñöôïc truùt vaøo oáng roùt saûn phaåm. Sau ñoù, tuùi seõ tieáp tuïc ñöôïc
daäp ñeå daùn kín phaàn ñaàu.
Trang 28
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Trang 29
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Trang 30
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Trang 31
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
II. SÖÏ PHAÙT TRIEÅN CUÛA COÂNG NGHEÄ EÙP ÑUØN TRONG
SAÛN XUAÁT SNACK:
Thieát bò eùp ñuøn ra ñôøi ñoùng vai troø raát lôùn cho söï phaùt trieån cuûa ngaønh
coâng nghieäp saûn xuaát snack.
Thieát bò eùp ñuøn ñôn giaûn nhaát: coù daïng xilanh goàm piston vaø loã khuoân.
Nguyeân taéc hoaït ñoäng:
o Nguyeân lieäu ñöôïc daãn ñaày vaøo xilanh.
o Piston chuyeån ñoäng veà phía tröôùc taïo aùp suaát leân loã khuoân laøm cho
nguyeân lieäu ñöôïc ñaåy ra khoûi loã khuoân vaøo ñöôïc taïo hình vaø ñöôïc
caét ra vôøi chieàu daøi theo mong muoán.
Nhöôïc ñieåm: Thieát bò hoaït ñoäng giaùn ñoaïn vì piston phaûi ñöôïc dòch
chuyeån thöôøng xuyeân ñeå taùi nhaäp lieäu cho xilanh. Hôn nöõa, coù söï toån
thaát nhieät qua loã khuoân trong quaù trình thöïc hieän.
Khaéc phuïc nhöôïc ñieåm treân:
o Quaù trình eùp ñuøn coù theå ñöôïc thöïc hieän lieân tuïc baèng caùch thay
piston baèng truïc vít xoaén.
Trang 32
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
o Khi ñi tôùi loã khuoân, aùp suaát taêng leân ñuû ñeå ñaåy ñöôïc nguyeân lieäu ra
khoûi loã khuoân.
o Trong quaù trình eùp ñuøn, nguyeân lieäu tröôït treân beà maët truïc vít taïo löïc
ma saùt laøm taêng nhieät ñoä nguyeân lieäu.
Ngaøy nay truïc vít coù theå coù daïng truïc ñôn hay truïc ñoâi.
Vaøo khoaûng cuoái thaäp nieân 1940, thieát bò eùp ñuøn naáu daïng truïc ñôn ñaõ
ñöôïc öùng duïng ñeå laøm ra saûn phaåm snack baép.
Ñeán thaäp nieân 1960, thieát bò eùp ñuøn truïc ñôn ñaõ ñöôïc öùng duïng ñeå laøm ra
nhieàu loaïi saûn phaåm snack.
Caùc nghieân cöùu veà quaù trình eùp ñuøn nhö ñieàu khieån quaù trình, kieåu daùng
thieát bò, tính chaát cuûa nguyeân lieäu, vaø nhaát laø vôùi söï ra ñôøi cuûa thieát bò
eùp ñuøn kieåu truïc ñoâi ñaõ taïo ra nhieàu höôùng phaùt trieån môùi cho ngaønh
coâng nghieäp saûn xuaát snack.
III. CAÙC LOAÏI THIEÁT BÒ EÙP ÑUØN ÑAÕ ÑÖÔÏC ÖÙNG DUÏNG
TRONG SAÛN XUAÁT SNACK:
III.1. Loaïi thieát bò ñôn giaûn nhaát: söû duïng piston.
Saûn phaåm: caùc loaïi snack daïng chip töø baép.
III.4. Thieát bò eùp ñuøn truïc ñoâi laøm vieäc ôû aùp suaát cao:
2 truïc vít aên khôùp nhau hoaøn toaøn naèm trong buoàng eùp laøm giaûm söï dao
ñoäng aùp suaát taïi loã khuoân, khoái boät nhaøo dòch chuyeån ñeàu trong buoàng
eùp.
Löu yù veà caáu taïo:
Trang 33
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
o 2 truïc vít aên khôùp nhau ñaåy doøng nguyeân lieäu veà phía tröôùc, ngaên
caûn doøng ngöôïc laïi.
o Trong vuøng troän, caùc caùnh truïc ñònh höôùng 45o so vôùi caùc caùnh truïc
khaùc, chuùng töông taùc vôùi caùc caùnh truïc ôû truïc thöù 2. Chính söï coï xaùt
giöõa 2 boä caùnh truïc maø nguyeân lieäu seõ khoâng bò dính vaøo truïc, ñöôïc
ñaåy hoaøn toaøn veà phía tröôùc.
o Trong vuøng laøm nguoäi, caëp caùnh truïc ñònh höôùng 90o giuùp ñaûo troän
maïnh nguyeân lieäu.
o Buoàng eùp coù caáu taïo phuø hôïp vôùi truïc vít.
o Thôøi gian löu cuûa nguyeân lieäu trong buoàng eùp coù theå linh ñoäng thay
ñoåi.
o Moãi truïc coù theå ñöôïc ñieàu khieån baèng moät ñoäng cô rieâng hoaït
ñoäng ñoàng thôøi.
o Trong vuøng naáu, nhieät ñoä taêng leân nhôø löïc ma saùt vaø löïc tröôït ñeán
190-270oF.
o Caùc xoaén vít treân 2 truïc seõ giuùp cho nguyeân lieäu chuyeån ñoäng toát.
o Coù 1 khoaûng troáng ôû tröôùc loã khuoân, daøi côõ 10% chieàu daøi truïc
vít, taïo moät vuøng coù theå tích thích hôïp ñeå duy trì aùp löïc ñaåy nguyeân
lieäu qua loã khuoân. Neáu theå tích vuøng naøy nhoû quaù thì nguyeân lieäu seõ
keát tuï laïi vaø laøm aùp suaát taêng leân khaù lôùn.
o Tyû leä giöõa ñöôøng kính vaø chieàu daøi truïc vít thöôøng laø 5:1 – 100:1,
nhöng thöôøng laø 15:1.
Moâ taû hoaït ñoäng:
o Nguyeân lieäu khoâ ñi vaøo buoàng eùp.
o Coù moät ñöôøng nöôùc cuøng chieàu ñi vaøo vuøng nhaäp lieäu.
o 2 truïc vít aên khôùp nhau ñaåy doøng nguyeân lieäu veà phía tröôùc deã
daøng.
o Trong vuøng troän, söï ma saùt giöõa caùc caùnh truïc laøm cho nguyeân lieäu
khoâng baùm dính treân truïc.
o Rôøi vuøng troän, nguyeân lieäu ñi vaøo vuøng naáu, nhieät ñoä taêng leân
nhôø ma saùt giöõa caùc caùnh truïc, söï tröôït giöõa caùc phaân töû trong
nguyeân lieäu, hôi trong lôùp voû aùo, coù theå leân tôùi 190-270oF laøm thay
ñoåi caáu truùc caùc thaønh phaàn trong nguyeân lieäu: tinh boät ñöôïc hoàhoùa,
protein bò bieán tính, ñöôøng bò caramel hoùa…
o Sau ñoù nguyeân lieäu ñöôïc ñöa vaøo vuøng laøm maùt, vaø tieáp tuïc ñöôïc
phoái troän vaø ñi qua loã khuoân.
Saûn phaåm: raát ña daïng veà hình daïng vaø muøi vò, nguyeân lieäu söû duïng linh
hoaït.
Trang 34
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Trang 35
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
ngöôøi ta seõ saûn xuaát nhöõng loaïi baùnh snack hoaøn toaøn baèng baép, gaïo hay
luùa mieán, keâ…
Trang 36
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Trang 37
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Trang 38
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
- Haøm löôïng chaát beùo trung bình tính theo % saûn phaåm :
mdaàu
X% = 100%
M2
Trang 39
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Trang 40
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
1. EDMUNG W. Lusas – Lloyd W. Rooney, Snack Food Processing, Texas A&M University
College Station, TX.
2. Samuel A. Matz, Snack Food Technology, Van Nostrand Reinhold – New York.
3. Caùc trang Web cuûa Vieät Nam veà snack.
Trang 41
Đồ án môn học CBHD: Coâ Traàn Thò Thu Traø
Trang 42