ΘΕΣΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΕ – ΟΡΓΑΝΑ

Δρ. Χ. Πλατιάς

Μάθημα
Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ

Ακαδημαϊκού Έτους 2020-2021

ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ

ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ, 01-12-2020

 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ (1)
 Το ΕΛΣ ιδρύθηκε με τη συνθήκη των Βρυξελλών της 22ης Ιουλίου 1975, ως
απάντηση στην ανάγκη ενός εντεταλμένου οργάνου για τον έλεγχο του
ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και της απαίτησης λογοδοσίας σχετικά.
 Αναβαθμίστηκε σε πλήρες ευρωπαϊκό θεσμικό όργανο το 1992, με τη Συνθήκη
του Μάαστριχτ.
 Οι διαδοχικές τροποποιήσεις, με τη Συνθήκη του Άμστερνταμ, της Νίκαιας και
τελικά της Λισαβώνας, επέκτειναν και ενίσχυσαν το ρόλο του. Ακόμη, βελτίωσαν
την οργάνωση και τη λειτουργία του, ενώ επιβεβαίωσαν την ανεξαρτησία του, ως
απαραίτητο στοιχείο για την επιτέλεση των σκοπών με τους οποίους
επιφορτίστηκε.
 Είναι ένα ελεγκτικό όργανο, που εξασφαλίζει τον έλεγχο των λογαριασμών της
Ένωσης. Για το σκοπό αυτό, το όργανο έχει ευρύτατες αρμοδιότητες ελέγχου,
διαθέτει πλήρη ανεξαρτησία και έχει πρόσβαση σε κάθε αναγκαίο έγγραφο ή
πληροφορία για την εκπλήρωση της αποστολής του.
 Η έδρα του οργάνου βρίσκεται στο Λουξεμβούργο.
 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ (2)
Σύνθεση και οργάνωση

 Τα μέλη του αποτελούνται από έναν υπήκοο κάθε κράτους-μέλους,

διορίζονται για περίοδο έξι ετών με ανανεώσιμη θητεία και ασκούν τα
καθήκοντα τους με πλήρη ανεξαρτησία, προς το γενικό συμφέρον της
Ένωσης,
 Ο πρόεδρος του οργάνου εκλέγεται από τα μέλη για περίοδο τριών ετών και
δύναται να επανεκλεγεί.
 Το ΕΛΣ είναι οργανωμένο σε πέντε Τμήματα, σε καθένα από τα οποία
τοποθετούνται μέλη και ελεγκτικό προσωπικό, ενώ δύο φορές το μήνα τα
μέλη συνέρχονται σε ολομέλεια.
 Το όργανο έχει συγκεκριμένη διοικητική δομή, διαθέτει Γενικό Γραμματέα, ως
τον ανώτατο ιεραρχικά διοικητικό υπάλληλο και απασχολεί περί τους 900
υπαλλήλους στους τομείς του ελέγχου, της μετάφρασης και της διοίκησης.
 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ (3)
Ρόλος και αρμοδιότητες

 Ενεργεί, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων του ως ο «ανεξάρτητος εξωτερικός

ελεγκτής της ΕΕ» και συνεπώς «ανεξάρτητος θεματοφύλακας των
οικονομικών συμφερόντων των πολιτών της ΕΕ».
 Ελέγχει τους λογαριασμούς του συνόλου των εσόδων και των εξόδων της ΕΕ,
όπως επίσης κάθε οργάνου ή οργανισμού που ιδρύεται από την Ένωση, αλλά
και κάθε νομικό ή φυσικό πρόσωπο που διαχειρίζεται πόρους από τον
προϋπολογισμό της Ένωσης.
 Συγκεκριμένα, ελέγχει τη νομιμότητα και την κανονικότητα των εσόδων και εξόδων
και εξακριβώνει τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση.
 Η ετήσια έκθεση και οι ειδικές εκθέσεις του αποτελούν βάση για την ετήσια
διαδικασία απαλλαγής του Κοινοβουλίου σε σχέση με τον προϋπολογισμό.
 Όταν πρόκειται για ελέγχους στα κράτη-μέλη, αυτός ασκείται σε συνεργασία
με τα εθνικά ελεγκτικά όργανα ή τις αρμόδιες εθνικές υπηρεσίες.
 Έχει τη δυνατότητα να υποβάλλει οποτεδήποτε παρατηρήσεις, ιδίως υπό
μορφή ειδικών εκθέσεων επί ειδικών ζητημάτων και γνωμοδοτεί μετά από
αίτηση ενός από τα άλλα θεσμικά όργανα της Ένωσης.
 Τέλος, επικουρεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατά τον
έλεγχο της εκτέλεσης του προϋπολογισμού.
ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ (4)
 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ (6)
Αποτίμηση

 Στο πλαίσιο των ελέγχων του, εξασφάλισε τη λογοδοσία για τη διαχείριση των
ευρωπαϊκών κονδυλίων και την καλή χρήση τους από τα όργανα της ΕΕ και ιδίως
από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που διαχειρίζεται το μεγαλύτερο μέρος του
προϋπολογισμού της Ένωσης, αλλά επίσης από τις εθνικές αρχές και κάθε
πρόσωπο ή φορέα, που εμπλέκεται στη διαχείριση ευρωπαϊκών πόρων.
 Μέσα από τα τρία διαφορετικά είδη ελέγχου που διενεργεί, δημοσιονομικό,
συμμόρφωσης και απόδοσης, υποστήριξε την καλύτερη αξιοποίηση των πόρων
της Ένωσης, στο βαθμό που αυτή συνδέεται με το ρόλο και τη λειτουργία του.
 Μέσα από τις ελεγκτικές του αρμοδιότητες σε σχέση με τα έσοδα και τα έξοδα και
τη διαχείριση του προϋπολογισμού της Ένωσης, συνέβαλε στη διαμόρφωση
νέων σχετικών κανόνων και διαδικασιών, όπως επίσης στον εξορθολογισμό και
τη βελτίωσή του υφιστάμενου πλαισίου, αλλά και μιας νέας κουλτούρας στους
εμπλεκόμενους.
 Η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ αυστηρότητας και ευελιξίας συνιστά πρόκληση για
το ΕΛΣ και για το σύστημα συνολικά.
 Το ΕΛΣ βρίσκεται αντιμέτωπο με έναν τεράστιο φόρτο εργασίας, σε συνδυασμό
με τη σύνθετη φύση των ελέγχων και τη λεπτομέρεια που απαιτείται, αλλά επίσης
τις πραγματικές δυσχέρειες και τις ιδιαιτερότητες της κάθε περίπτωσης.
 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ (1)
 Θεσπίστηκε το 1957, προκειμένου να προωθήσει τη συμμετοχή ομάδων
συμφερόντων στον οικονομικό και κοινωνικό τομέα στη δημιουργία της κοινής
αγοράς και να συνεισφέρει μέσα από θεσμικά τυπικές διαδικασίες στη
γνωστοποίηση των απόψεων και θέσεων της κοινωνίας των πολιτών και την
ενημέρωση της Επιτροπής και του Συμβουλίου για ευρωπαϊκά θέματα.
 Οι τροποποιήσεις των Συνθηκών επέκτειναν και ενίσχυσαν το ρόλο της.
 Αποτελεί επικουρικό όργανο με συμβουλευτικό/γνωμοδοτικό ρόλο σε σχέση με το
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή.
 Στην ΟΚΕ εκπροσωπούνται και εκφράζονται τα οργανωμένα συμφέροντα και η
κοινωνία των πολιτών σε σχέση με όλα τα ευρωπαϊκά ζητήματα που
παρουσιάζουν ενδιαφέρον ή προβλέπονται στις Συνθήκες.
 Απαρτίζεται από αντιπροσώπους των οργανώσεων εργοδοτών, μισθωτών και
άλλων αντιπροσωπευτικών φορέων της κοινωνίας των πολιτών, ιδίως στον
κοινωνικοοικονομικό, κοινωφελή, επαγγελματικό και πολιτιστικό τομέα.
 Ο αριθμός των μελών της ΟΚΕ ανέρχεται σε 326, ενώ είναι ανάλογος με τον
πληθυσμό κάθε κράτους-μέλους. Είναι ανεξάρτητα και ασκούν τα καθήκοντά τους
προς το συμφέρον όλων των πολιτών της ΕΕ.
 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ (2)

 Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο ή η Επιτροπή ζητούν τη γνώμη της

ΟΚΕ στις περιπτώσεις που προβλέπουν οι Συνθήκες, ενώ δύνανται να
ζητούν τη γνώμη της σε κάθε περίπτωση που το κρίνουν σκόπιμο.
 Η ΟΚΕ λαμβάνει την πρωτοβουλία να διατυπώνει γνώμη στις περιπτώσεις
που το θεωρεί σκόπιμο για ζητήματα που τα μέλη κρίνουν σημαντικά για τα
συμφέροντα της ΕΕ και δημοσιεύει ενημερωτικές εκθέσεις για θέματα
επικαιρότητας.
 Αναπτύσσει επίσης ιδέες που συνδέονται με τα αιτήματα της κοινωνίας των
πολιτών σε σχέση με πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται, όπως επίσης
πραγματοποιεί αξιολογήσεις αντικτύπου για τον έλεγχο των συνεπειών της
ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
 Η δραστηριότητά της ΟΚΕ αφορά ένα ευρύτατο φάσμα τομέων και πεδίων
πολιτικής, που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων της
Ένωσης.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ (4)
Αποτίμηση
 Παρ’ όλους τους περιορισμούς που ο συμβουλευτικός/γνωμοδοτικός της ρόλος
επέβαλε, συνέβαλε σημαντικά στη διαμόρφωση των αποφάσεων στην ΕΕ,
δεδομένου ότι επέτρεψε τη συμπερίληψη της κλαδικής γνώσης και εμπειρίας, των
θέσεων και των απόψεων των ομάδων συμφερόντων και της κοινωνίας των
πολιτών στις ευρωπαϊκές υποθέσεις, όσο και όπου αυτό ήταν εφικτό.
 Σε κάθε περίπτωση, με τη δραστηριότητά της η ΟΚΕ ώθησε σε περισσότερο
εκδημοκρατισμό του συστήματος της ΕΕ.
 Η πραγματικότητα της Ένωσης δεν επέτρεψε ωστόσο πάντοτε στα εκφρασμένα
συμφέροντα και τις επιδιώξεις των μελών της ΟΚΕ να μετουσιωθούν σε
ευρωπαϊκές λύσεις.
 Εξάλλου, παρά την προοδευτική ενίσχυση του οργάνου στο σύστημα της
Ένωσης μέσα από τις αναθεωρήσεις των Συνθηκών, κυρίως ως αποτέλεσμα των
πιέσεων που ασκήθηκαν προς την κατεύθυνση αυτή, δεν φαίνεται να υπάρχει μια
πραγματική βούληση περαιτέρω και ουσιαστικής αναβάθμισής του.
 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ (1)
 Δημιουργήθηκε το 1994, προκειμένου να προωθήσει τη συμμετοχή των
αντιπροσώπων των τοπικών και περιφερειακών αρχών στην ΕΕ και να
συνεισφέρει μέσα από θεσμικά τυπικές διαδικασίες στη γνωστοποίηση των
απόψεων και θέσεων και συμφερόντων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης
και περιφερειακής διοίκησης για ευρωπαϊκά θέματα, όπως εκφράζονται μέσα από
τους αντιπροσώπους τους.
 Αποτελεί επικουρικό όργανο με συμβουλευτικό/γνωμοδοτικό ρόλο σε σχέση με το
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και την Επιτροπή.
 Είναι η φωνή των περιφερειών και των δήμων της ΕΕ. Εκπροσωπεί τις τοπικές
και περιφερειακές αρχές σε ολόκληρη την ΕΕ και συμβουλεύει σχετικά με τη νέα
νομοθεσία που έχει αντίκτυπο στις περιφέρειες και τους δήμους.
 Επιδιώκει η πολιτική και η νομοθεσία της ΕΕ να συνάδουν με τις εκάστοτε συνθήκες
που αντιμετωπίζουν οι περιφέρειες και οι δήμοι της ΕΕ, αξιοποιώντας την ειδική γνώση
και εμπειρία των μελών της και την αντιπροσωπευτική συμμετοχή που εξασφαλίζει,
 Προωθεί την ανάπτυξη μιας συμμετοχικής ΕΕ, ως ένα θεσμικό φόρουμ, παρέχοντας τη
δυνατότητα στους αντιπροσώπους να εκφράζουν τις απόψεις τους για μια σειρά κρίσιμα
ζητήματα σε έναν οργανωμένο διάλογο.
 Προωθεί τη συμμετοχική δημοκρατία, την πολυεπίπεδη διακυβέρνηση και τον ρόλο των
πολιτών.
 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ (2)
 Ο αριθμός των μελών της ΕτΠ ανέρχεται σε 326, ενώ είναι ανάλογος με τον
πληθυσμό κάθε κράτους-μέλους. Είναι ανεξάρτητα και ασκούν τα καθήκοντά τους
προς το συμφέρον όλων των πολιτών της ΕΕ.
 Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο ή η Επιτροπή ζητούν τη γνώμη της ΕτΠ
στις περιπτώσεις που προβλέπουν οι Συνθήκες, ενώ δύνανται να ζητούν τη γνώμη
της σε κάθε περίπτωση που το κρίνουν σκόπιμο.
 Η ΕτΠ λαμβάνει την πρωτοβουλία να διατυπώνει γνώμη στις περιπτώσεις που το
θεωρεί σκόπιμο για ζητήματα που τα μέλη κρίνουν σημαντικά για τα συμφέροντα
της ΕΕ και δημοσιεύει ενημερωτικές εκθέσεις για θέματα επικαιρότητας.
 Αναπτύσσει επίσης ιδέες που συνδέονται αιτήματα της των τοπικών και
περιφερειακών αρχών σε σχέση με διάφορες πρωτοβουλίες και εγχειρήματα που
αναλαμβάνονται, όπως επίσης πραγματοποιεί αξιολογήσεις αντικτύπου για τον
έλεγχο των συνεπειών της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και των ευρωπαϊκών πολιτικών
σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
 Συνεργάζεται στενά με τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές και οργανώνει
διαβουλεύσεις με τοπικές και περιφερειακές αρχές, εμπειρογνώμονες και άλλους
φορείς, το ΕΚ, συντονίζει Δίκτυα, αναπτύσσει διεθνείς συνεργασίες.
 Η δραστηριότητά της ΕτΠ αφορά ένα ευρύτατο φάσμα τομέων και πεδίων
πολιτικής, που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων της Ένωσης.
 ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ (4)
Αποτίμηση
 Παρ’ όλους τους περιορισμούς που ο συμβουλευτικός/γνωμοδοτικός της ρόλος
επέβαλε, συνέβαλε σημαντικά στη διαμόρφωση των αποφάσεων στην ΕΕ,
δεδομένου ότι επέτρεψε τη συμπερίληψη της τοπικής γνώσης και εμπειρίας, των
απόψεων και θέσεων και συμφερόντων των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης
και περιφερειακής διοίκησης στις ευρωπαϊκές υποθέσεις, όσο και όπου αυτό ήταν
εφικτό.
 Σε κάθε περίπτωση, με τη δραστηριότητά της η ΕτΠ ώθησε σε περισσότερο
εκδημοκρατισμό του συστήματος της ΕΕ.
 Η πραγματικότητα της Ένωσης δεν επέτρεψε ωστόσο πάντοτε στα εκφρασμένα
συμφέροντα και τις επιδιώξεις των μελών της ΕτΠνα μετουσιωθούν σε
ευρωπαϊκές λύσεις.
 Εξάλλου, παρά την προοδευτική ενίσχυση του οργάνου στο σύστημα της
Ένωσης μέσα από τις αναθεωρήσεις των Συνθηκών, κυρίως ως αποτέλεσμα των
πιέσεων που ασκήθηκαν προς την κατεύθυνση αυτή, δεν φαίνεται να υπάρχει μια
πραγματική βούληση περαιτέρω και ουσιαστικής αναβάθμισής του.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας!