ga`up ga`amapMcaayat icaMcaGar ta.KoD ija.

r%naaigarI
laoKa pirxaNa put-ta Ahvaala sana 2018 /2019
pircCod Sakacao sva$p pMcaayatInao talauka pMcaayat talauka pMcaayat mao.mau#ya kaya- Saora
k`maaMk %yaalaa idlaolao ] AiQakarI yaaMcaa saimatI yaaMcaa karI AiQakarI ijap
%tr AiBap`aya AiBap`aya yaaMcaa
AiBap`aya
1 2 3 4 5 6 7
1 Paihlyaa ga`amasaBaot sana 2018 2019
jamaa Kca- vaaiYa-k cyaa Aaiqa-k
p`Saasana Ahvaalaasa vaYaa-cyaa pihlyaa
maMjaUrI GaoNao baabat ga`amasaBaot
mauMba[- ga`amapMCaayat vaaiYa-k p`Saasana
AiQainayama 1958 klama 8 Ahvaalaacao
Anvayao p`%yaok iva%tIya vaacana k$na
vaYaa-tIla pihlyaa maMjaUrI
ga`amasaBaot KalaIla GaoNyaat AalaolaI
baabaIsaazI maMjaUrI Aaho.tsaoca
GaoNao AavaSyak Aaho. sadrcaa jamaa Kca-
1.vaaiYa-k laoKa ivavarNa ga`amapMcaayatna
p~ o naaoTIsa baaoD-
2.maaGaIla iva%tIya vaYaa- var p`isaQd
caa p`Saasana Ahvaala kolaolaa
3.caalaU iva%tIya vaYaa-t Aaho.tsaoca caalaU
yaaojalaolaa ivakasa va [tr iva%tIya vaYaa-
kaya-k`ma caa tsaoca pUZIla
4.maagaIla laoKa iva%tIya vaYaa-
pirxaNaacao iTpNa va caa vaaiYa-k
%yaalaa idlaolaI ]%tro ivakasa AaraKDa
ga`amasaBaot
maMjaUr krNaot
Aalaolaa
Aaho.maagaIla
laoKa pirxaNa
Ahvaalaacao va
%yaavar kolaolyaa
put-tocaI saBaot
maaihtI doNyaat
yaoto.trI Kulaasaa
isvaka$na maudda
inakalaI kaZNaosa
ivanaMtI Aaho.
pircCod Sakacao sva$p pMcaayatInao talauka pMcaayat talauka pMcaayat mao.mau#ya kaya- Saora
k`maaMk %yaalaa idlaolao ] AiQakarI yaaMcaa saimatI yaaMcaa karI AiQakarI ijap
%tr AiBap`aya AiBap`aya yaaMcaa
AiBap`aya
1 2 3 4 5 6 7
2 saaPtaihk AaiNa ga`amapMcaay
maasaIk laoKa at saicava
ivavarNap~ saadr yaaMnaI
krNao baabat ga`amapMcaay
atIcyaa jamaa
mauMba[-
Kcaa-cao
ga`amapMcaayat
saaPtaihk
AiQainayama 1958
ivavarNap~
klama 57 4 nausaar
sarpMca
saicava ga`amasaovak
yaaMnaa va
inaiQat jamaa krNaot
maasaIk
Aalaolyaa AaiNa
ivavarNap~
%yaatUna doNyaat
maa.gaTivakas
Aalaolyaa va iSallak
a AiQakarI
r@kmaa yaaMcaa
yaaMnaa saadr
tpiSala doNaaro ek
kolaolao
saaPtaihk ivavarNa p~
Aaho.trI
 ga`amapMcaayatIlaa Kulaasaa
AaiNa maasaIk laoKa isvaka$na
ivavarNap~ maudda
gaTivakasa AiQaka inakalaI
yaalaa saadr krtIla kaZNaosa
ivanaMtI
Aaho.

pircCo Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
d %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`maa AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
Mk yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya
1 2 3 4 5 6 7
7 15 T@ko kravayaacyaa ga`amapMcaayatInao
2018 Kcaa- baabat caalaU Aaiqa-k vaYaa-t
2019 maharaYT/ Saasana 15 T@ko Kca- 7564 [tka
ga`amaivakasa ivaBaaga AadoSa kolaolaa Aaho.sadrcaa
k`maaMk ga`ap 1089 54 p`k` Kca- pMcaayat
1063 21 A maM~alaya saimatInao
maMuba[- 32 idnaaMk 18 ga`amapMcaayatIlaa
naaovhoMbar 1089 Anvayao kLivalaonausaar kolaolaa
ga`amapMcaayatInaMI Aaho.sadrcaa Kca- kmaI
%yaaMcaa ekuNa ]%pnnaacyaa krNaot Aalaolaa Asalaosa
15 T@ko r@kma p`itvaYaI- kmaI Jaalaolaa Kca-
maagaasavagaI- ga`amapMcaayatI maaf-t
yaaMcyaa ]nnatIsaazI Kca- puZIla Aaiqa-k vaYaa-t
krNao AavaSyak Aaho.yaa samaayaaojaIt k$na Kca-
baabaIvar kmaI AiQak Kca- puNa- krNaocaI dxata
kolyaasa %yaasa sarpMca ga`amapMcaayat Gaot
ga`amasaovak jabaabadar rahtIla Aaho. trI Kulaasaa
tsaoca Kca- na kolyaasa isvaka$na maudda
SaasanaakDUna mauMba[- inakalaI kaZNaosa
ga`amapMcaayat AiQainayama ivanaMtI Aaho.
1958 klama 145 1 nausaar kaya-
vaahI haovaU Sakto.kmaI Kca-
Asalyaasa puZIlavaYaI-
AnauSaoYaasah Kca- k$na put-ta
dSa-vaavaI.
san maa kra kol km jaad
a gaIl vay aola aI a
a ] aac a Kca Kca
%p aa Kca - -
nna Kca - $py
$py - ao
ao
201 Ap` 756
8 aPt 54
201
9
8
10 T@ko maihlaa baalaklyaaNasaazI
kravayaacyaa Kcaa-baabat ga`amapMcaayatInao
ga`amaivakasa va jalasaMQaarNa maihlaa va
ivaBaaga k` JaoDpIe 2013 p`k` 76 baalaklyaaNa saazI
pMra 1 idnaaMk 21.01.2014 sana 2018 2019
Anvayao mauMba[- maQyao kolaolaa Kca-
ga`amapMcaayat AiQainayama
ha pMcaayat saimatI
1958 cao klama 131 1 jaimana
mahsaula klama 132 A jaimana kayaa-layaakDuna jaI
samaanaIkrNa Anaudana klama 120 Kca- kravayaacaI
]pkr Anaudana AaiNa 1961 158 r@kma
Anvayao maud`aMk Saulk yaa ga`amapMcaayatIlaa
baabaIvar ga`amapMcaayatIsa p`aPt kLivaNaot AalaI haotI.
Jaalaolyaa Anaudanaacyaa 10 %yaanausaar
T@ko [tkI r@kma maihlaa va ga`amapMcaayatInao
baalaklyaaNasaazI Kca- krNao Kca- kolaolaa
AavaSyak Aaho.yaa baabaIvar
Aaho.kmaI Aqavaa
kmaI AiQak Kca- kolyaasa %yaasa
sarpMca ga`amasaovak jabaabadar jaada Kca-
rahtIla. ga`amapMcaayatInao
kolaolaa naahI. trI
sana P`aa AiBa kola kmaI jaada Kulaasaa isvaka$na
Pt p`ot olaa Kca- Kca- maudda inakalaI
Ana Kca- Kca- $pya $pya
udan o o kaZNaosa ivanaMtI
a Aaho.
$pya
o
2018 Ap`a 1299
2019 Pt 0
pirc Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
Cod %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`m AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
aaM yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
k AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya
1 2 3 4 5 6 7
pircCo Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
d %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`maa AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
Mk yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya
1 2 3 4 5 6 7
परिच्छे द क्रमांक (02 नियमबाह्य अधिक रोख रक्कम
हाती बाळगणे.

मुंबई ग्रामपंचायत (ग्रामनिधीची अभिरक्षा व गुंतवणूक)

नियम 1959 चे नियम 02 अन्वये ग्रामपंचायतीस
मिळालेल्या सर्व निधी व त्यावेळी अंमलात असलेल्या
कोणत्याही विधीच्या उपबंधान्वये तिला उपर्जित
होणाऱ्या सर्व रकमा, ग्रामपंचायतीला मिळालेल्या
दिनांकापासन
ू 07 दिवसांच्या आत ग्रामनिधीत जमा
करण्यात येतील.

मुंबई ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 मधील कलम 57

(3) (ड) नुसार ग्रामपंचायतीच्या आकस्मित खर्चासाठी
एकावेळी रुपये 150/- पेक्षा अधिक नसेल इतकी रक्कम
व मुंबई ग्रामपंचायत अभिरक्षा व गुंतवणूक नियम 1959
मधील 3 (1) नुसार ग्रामपंचायतीच्या चिटणीसास चालू
खर्च भागाविण्यास रुपये 150/- पेक्षा अधिक नसेल इतकी
कायमस्वरूपी आगाऊ रक्कम ठे वण्याची तरतूद
 असताना त्यापेक्षा जास्त रक्कम नियमबाह्यरित्या हाती
बाळगली.

pircCo Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
d %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`maa AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
Mk yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya
1 2 3 4 5 6 7
परिच्छे द क्रमांक (03)- रोखीने रक्कमा अदा केल्याबाबत
2019 ga`amapMcaayatInao
2020 मुंबई ग्रामपंचायत अंदाजपत्रक व हिशोब नियम 1959 caalaU Aaiqa-k vaYaa-t
मधील नियम 5 (अ) अन्वये रुपये 500/ च्यावरील ekahI vaoLolaa hat
रक्कमा पंचायतीचे सरपंच व चिटणीस यांनी संयुक्तपणे iSallak r@kmaotUna
स्वाक्षरीत केलेल्या धनादे शद्वारे संबंधितास अदा करणे Kca- kolaolaa naahI.sava-
आवश्यक असताना त्या रोख स्वरुपात अदा केल्या Kca- r@kmaa hyaa
आहे त. सदर अनियमिततेबाबत शासनाचे क्षमापन saMbaMiQataMnaa
घ्यावेत. QanaadoSaavdaro Ada
kolaolyaa Aahot.trI
Kulaasaa isvaka$na
maudda inakalaI
kaZNaosa ivanaMtI
Aaho.
pirc Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
Cod %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`m AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
aaM yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
k AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya
परिच्छे द क्रमांक (O4) साहित्य खरे दीवावत
201
9 1) उद्योग ऊर्जा व कामगार विभाग महाराष्ट्र शासन
202
0 यांचेकडील शासन निर्णय दिनांक 24/08/2017 अन्वये
शासकीय कार्यालयांना आवश्यक साहित्याची खरे दी GEM
पोर्टलवरुन करणे बंधनकारक असून याबाबत कार्यवाही
केली जात नाही. त्यानुषंगाने खुलासा करावा. तसेच या वस्तु
/ साहित्याचा दर्जा व प्रत खात्री करण्याची जबाबदारी
संबंधित संस्थांची आहे . त्यासाठी शासनाच्या सक्षम
यंत्रणेकडून विहीत कार्यपध्दती अनस
ु रून तांत्रिक तपासणी
करुन घेण्यात यावी. बांधकामाची प्रत व दर्जाबाबत
ग्रामविकास विभागाने विहीत केलेल्या निकषानस
ु ार व
तपासणी यंत्रणेकडून विहीत पध्दतीने कार्यवाही केली
असल्याची खात्री न करताच साहित्य खरे दी केलेले आहे त.

(2) शासन निर्णय उद्योग, ऊर्जा व कामगार विभाग क्रमांक

भावस-2014/प्र.क्र.82/ भाग-/ उद्योग 4, दिनांक
01.12.2016 नुसार रुपये 5000/- वरील खरे दी विविध
विक्रेत्यांकडून दरपत्रके मागवून व सदरील दरपत्रकास प्रा. पं.
ये मासिक सभेत ठरावाव्दारे मंजरू ी घेवन
ू कमी दराचे
साहित्य खरे दी करणे आवश्यक असतांना असे दरपत्रके
मागविण्यात आलेली नाहीत, त्यामळ
ु े पंचायतीस
तल
ु नात्मक दराचा फायदा मिळाल्याची खात्री होत नाही.

3) खरे दी करावयाच्या साहित्यांची वाजवी किंमतीचा आधार

निश्चित केलेला नाही, खरे दी समिती स्थापन केलेली नाही,
खरे दी साहित्याचा दर्जा तपासला नाही इत्यादीमूळे खरे दी
केलेले साहित्य योग्य किंमतीचे व योग्य दर्जाचे होते याची
लेखापरिक्षणास पडताळणी करता आली नाही.

(4) दरपत्रकासाठी विनंतीच्या कार्यपध्दतीत दरपत्रके

व्यवहार्य असेल तितक्या अनेक संभाव्य निविदाकारांकडून
लेखी आमंत्रित करणे आवश्यक असतांना अशी कार्यवाही
केलेली नाही. खरे दीची नोटीस विभागाच्या संकेतस्थळावर
प्रसिद्ध केलेली नाही. यांवरून खरे दी/दरु
ु स्तीच्या खर्चास
व्यापक प्रसिध्दी दे णेत आलेली नाही. दरपत्रके मागवल्याचे
व कार्यालयांत आलेबाबतच्या नोंदी नाहीत. दरपत्रके कोणास
दिले, केव्हा प्राप्त झाले, कोणासमोर उघडले ई. विषयी
अभिलेख उपलब्ध नाहीत.
pirc Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
Cod %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`m AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
aaM yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
k AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya
5) पंचायतीने साहित्य खरे दीनंतर सदरील साहित्य साठा
नोंदवही न.नं.15 व 16 (जुना न.नं. 18 व 19) ला जमा नोंद
घेवूनच त्या साहित्याचा विनियोग करणे आवश्यक
असतांना अशा प्रकारे लेखा परिक्षण वर्षात खरे दी केलेल्या
साहित्यांची नोंद साठा नोंदवहील घेतलेली नाही. मुंबई ग्राम
पंचायत अधिनियम 1958 चे कलम 62 (4) नुसार
पंचायतीने न.नं. 18 साठा नोंदवही व न.नं.19 जंगम
मालमत्ता नोंदवहीमध्ये नोंद घेणे आवश्यक आहे . तसेच
महाराष्ट्र ग्राम पंचायत लेखा संहिता 2011 थे नियम 47 (2)
व 47 (5) नुसार न.नं. 15 व 10 ला उपभोग्य वस्तु साठा लेखा
व नोंदवही आणि जडवस्तु संग्रह / जंगम मालमत्ता
नोंदवहीत जमा नोंद घेणे आवश्यक आहे . परं तु त्याप्रमाणे
कार्यवाही करण्यात आलेली नाही, त्यामुळे खरे दी केलेल्या
साहित्याच्या खरे दीची व विनियोगाची खात्री होत नाही. तरी
साठा नोंदवही न.नं. 15 व 16 (जुना न.नं. 18 व 19) ला
साहित्य खरे दीच्या व विनियोगाच्या घेवून व प्रमाणीत करुन
पुर्तता दर्शवावी. तसेच सदरच्या खर्चास ग्रामपंचायत
मासीक सभेची / ग्रामसभेची मान्यता घेतल्याबाबत
अभिलेख्याघारे लेखापरीक्षणास खात्री करता आली नाही.
pirc Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa talauka talauka mao.mau#ya Saora
Cod idlaolao ]%tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`m AiQakarI saimatI AiQakarI
aa yaaMcaa yaaMcaa ijap
Mk AiBap`aya AiBap`aya yaaMcaa
AiBap`aya

201
परिच्छे द क्रमांक (05)- जिल्हा ग्राम विकास निधी वर्गणीबाबत (0.25%) 0.25 T@ko
9 मंब
p`maaNao
ु ई ग्रामपंचायत ( अंदाजपत्रक व हिशोब नियम) 1958 चे कलम 133
202 अन्वये पंचायतीने जिल्हा ग्रामविकास निधीस मागील निव्वळ उत्पन्नाचे
ga`amapMcaayatIna
0 o ijalha pirYadolaa
0.25% रक्कम अंशदान म्हणून जमा करावयची आहे . जिल्हा ग्रामविकास
निधी नियम 1960 चे नियम 9 नस
ु ार निधीच्या हिशोबाचे विवरणपत्रक AMSadana BarNaa
नमन
ु ा पी फॉर्म मध्ये प्राप्त करून हिशोब पूर्ण करून दाखवावे. kolaobaabatcao pI
maa 0.25 kolaolaa Kca- kmaI jaad p~k ijalha
gaIl T@ P`a idna r@k a pirYadokDUna
a ko ma aMk ma ga`amapMcaayatIlaa
vaY krav aN p`aPt JaalaonaMtr
aa- ayaa ak
cao caa
puZIla laoKa
] Kca- pirxaNaacao
%p vaoLI ]plabQa k$na
nna doNyaat yao[-la.
6422
1606 39 31.12.
2019
4011 2405 pMcaayat
60
saimatInao kLivalao
p`maaNao tovaZIca
r@kma
ga`amapMcaayatIna
o BarNaa kolaolaI
Aaho.trI Kulaasaa
isvaka$na maudda
inakalaI kaZNaosa
ivanaMtI Aaho.
pirc Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa talauka talauka mao.mau#ya Saora
Cod idlaolao ]%tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`m AiQakarI saimatI AiQakarI
aa yaaMcaa yaaMcaa ijap
Mk AiBap`aya AiBap`aya yaaMcaa
AiBap`aya
परिच्छे द क्रमांक (06)- महिला व बालकल्याणासाठी करावयाच्या ga`amapMcaayatInao
201
9
खर्चाबाबत (10%) maihlaa va
202 ग्रामविकास व जलसंधारण विभाग क्र. झेडपीए
baalaklyaaNasaazI Kca-
0 kolaolaI r@kma hI
2013/प्र.क्र.76/पंरा 1, दिनांक 24.01.2014 अन्वये मुंबई
ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 चे कलम 131 (1) जमीन महसूल, pMcaayat saimatInao
कलम 132 अ जमीन समानीकरण अनुदान, कलम 120 उपकर kLivalao p`maaNao
अनद
ु ान आणि 1961/158 अन्वये मद्र
ु ांकशल्
ु क या बाबीवर tovaZIca r@kma Kca-
ग्रामपंचायतीस प्राप्त झालेल्या अनुदानाच्या 10% इतकी रक्कम kolaolaI Aaho. trI
महिला व बालकल्याणा साठी खर्च करणे आवश्यक आहे . या
Kulaasaa isvaka$na
बाबीवर कमी/अधिक खर्च केल्यास त्यास सरपंच/ग्रामसेवक
maudda inakalaI
जबाबदार राहतील.
kaZNaosa ivanaMtI
maag 10 kolao kmaI jaada
Aaho.
aIla T@k laa Kca- Kca-
vaYa o Kca-
a-cao p`ma
] aNao
%pn krava
na yaaca
 a
Kca-
1429 1429 2019 6613
73 7 0
pirc Sakacao sva$p pMcaayatInao talauka talauka mao.mau#ya Saora
Cod %yaalaa idlaolao ] pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`ma %tr AiQakarI saimatI AiQakarI
aMk yaaMcaa yaaMcaa ijap
AiBap`aya AiBap`aya yaaMcaa
AiBap`aya
2019 परिच्छे द क्रमांक (07). ग्रामनिधीच्या 5% निधी अपंग कल्याण व sana 2019 2020
2020 पन
ु र्वसनाकरिता खर्च करणेबाबत maQyao
ga`amapMcaayatIna
अपंग कल्याण कृती आराखडा 2001 अन्वये ग्रामविकास विभाग शासन
o 5 T@ko inaQaI ha
निर्णय क्रमांक संकीर्ण 2007/प्र.क्र.4971/वित्त-3 दिनांक 25.06.2014 नुसार
ApMga klyaaNa va
जिल्हा परिषद, पंचायत समिती व ग्रामपंचायत यांनी त्यांच्या स्वनिधीच्या
puna-vasana
एकूण उत्पन्नापैकी 3 टक्के अपंगांच्या कल्याण व पन
ु र्वसनासाठी राखून yaasaazI Kca-
ठे वावा व तो त्याच कारणासाठी वापरावा. जिल्हा परिषद व पंचायत समिती व
kolaolaa
ग्रामपंचायतीना त्यांच्या स्वनिधीमधन वैयक्तिक लाभाच्या योजना
ू Aaho.sadrcaa Kca-
राबविताना त्यात एकूण लाभार्थ्यापैकी 5 टक्के लाभार्थी हे अपंग प्रवर्गातील ha ga`amaivakasa
असावेत. ivaBaaga Saasana
maa 5 kolaolaa Kca- km jaad inaNa-ya k`maaMk
gaIla T@ko P`am idna r@k aI a saMikNa- 2007 p`k`
vaY kravay aaNa aMk ma 4871 iva%t 3
aa- aacaa k baaMQakama
cao ] Kca- Bavana maJa-bana
%pn raoD faoT-
na mauMba[- 01
32113 37316 5205
642260 idnaaMk 25 jaUna
2018 nausaar
kolaolaa
Aaho.sadrcaa inaQaI
laaBaaqaI- yaaMcao
ba^k Ka%yaat jamaa
kolaolaa Aaho.
trI Kulaasaa
isvaka$na maudda
inakalaI kaZNaosa
ivanaMtI Aaho.
pircC Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa talauka talauka mao.mau#ya Saora
od idlaolao ]%tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`maa AiQakarI saimatI AiQakarI
Mk yaaMcaa yaaMcaa ijap
AiBap`aya AiBap`aya yaaMcaa
AiBap`aya
2019 परिच्छे द क्रमांक (08)- ग्रामनिधीच्या 15% रक्कम मागासवर्गीयांच्या महाराष्ट्र शासन ग्रामविकास
2020 विकासासाठी खर्च करणेबाबत. विभाग आदे श क्रमांक: ग्रापत्र.-
1089/54/प्र.क्र.1053/ 21-अ,
महाराष्ट्र शासन ग्रामविकास विभाग आदे श क्रमांक:
ग्रापत्र.- मंत्रालय, मंबई-32, दिनांक 18
ु
1089/54/प्र.क्र.1053/ 21-अ, मंत्रालय, मुंबई-32, दिनांक 18 नोव्हें बर
नोव्हें बर 1989 nausaar
1989 अन्वये ग्रामपंचायतीनी त्यांच्या एकूण उत्पनाच्या 15 टक्के
ga`amapMcaayatInao
रक्कम प्रतिवर्षी मागासवर्गीयांच्या उन्नतीसाठी खर्च करणे आवश्यक
maagaasavagaI-
आहे . या बाबीवर कमी/अधिक खर्च केल्यास त्यास सरपंच/ग्रामसेवक
MsaazI r@kma Kca-
जबाबदार राहतील. तसेच खर्च न केल्यास शासनाकडून मुंबई
kolaolaI Aaho.sadrcaI
ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 कलम 145 (1) नुसार कारवाई होऊ शकते.
r@kma hI pMcaayat
maa 15 kolaolaa Kca- km jaad saimatInao
gaIla T@ko P`am idna r@k aI a ga`amapMcaayatIlaa
vaY kravay aaNa aMk ma kLivalao p`maaNao
aa- aacaa k kolaolaI AsaUna
cao ] Kca- r@kma hI laaBaaqaI-
%pn yaaMcao ba^k Ka
na %yaat vaga- kolaolaI
96339 11145 15111
642260 0 Aaho. trI Kulaasaa
isvaka$na maudda
inakalaI kaZNaosa
ivanaMtI Aaho.
pirc Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
Cod %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`ma AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
aMk yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya
परिच्छे द क्रमांक (09)विकास कामांबाबत.
पंचायतीने सोबत जोडलेल्या परिशिष्ट क्रमांक. 11 नुसार
विकास कामे केली आहे त. मात्र केलेला खर्च खालील
कारणास्तव लेखा परीक्षाणात मान्य करता येत नाही.

1) महाराष्ट्र शासन, उद्योग उर्जा व कामगार विभाग,

शासन निर्णय क्रमांक भांखास-1093/(2635)/उद्योग-6,
मंत्रालय मुंबई-32 दिनांक 16 जल
ु ै 1993 नुसार कामाच्या
जाहीर निविदा मागविणे आवश्यक असताना तशी
कार्यवाही करण्यात आलेली नाही.

(2) महाराष्ट्र शासन माहिती व तंत्रज्ञान विभाग शासन

निर्णय क्रमांक- मातस/नरती 2012/प्र.क्र.273/39, दिनांक
26/11/2014 नुसार रुपये 300000.00 पेक्षा अधिक
खर्चाच्या कामांना ई निविदा कार्यप्रणाली लागू करणे
आवश्यक आहे . तथापि तशी कार्यवाही करण्यात आलेली
नाही.

3) शासन परिपत्रक क्रमांक सिमें ट/१०००/ प्र.क्र.56/5,

दिनांक 30/06/2000 अन्वये बांधकामासाठी वापरण्यात
येणाऱ्या सिमें टची चाचणी तसेच सार्वजनिक बांधकाम
विभागाचे परिपत्रक क्रमांक, एसटीआर/1097/प्र.क.106/
सांबा, दिनांक 9 फेब्रव
ु ारी 1998 नस
ु ार काम सरु
ु होण्यापर्वी
ू
डांबराची चाचणी य कामावर वापरण्यात येणाऱ्या वाळू,
खडी, मुरुम याची चाचणी शासन मान्यता प्राप्त प्रयोग
शाळे कडून करून घेवून अहवाल प्राप्त करणे आवश्यक
आहे . याप्रमाणे चाचणी अहवाल लेखापरीक्षणात सादर
केलेले नाही. तरी चाचणी अहवाल सादर करून पुर्तता
दर्शवावी.

(4) महाराष्ट्र ग्राम पंचायत लेखा संहिता 2011 घे नियम 67

(1) व 68 नुसार पूर्ण झालेल्या बांधकामाच्या नोंदी न.नं. 22
स्थावर मालमत्ता नोंदवही (रस्ते व जमीनी व्यतिरीक्त) व
न.नं. 23 ताब्यातील रस्त्याची नोंदवहीत घेणे आवश्यक
आहे (जुना न.नं. 25 व 26). परं तु त्याप्रमाणे कार्यवाही
करून नोंदी घेण्यात आलेल्या नाहीत. उपरोक्त नोंदवहीत
नोंदी घेवन
ु पर्त
ु ता दर्शवावी.
5) महाराष्ट्र ग्रामपंचायत लेखासंहिता 2011 मधील नियम
59 (1) नस
ु ार नमन
ु ा 20 (क) मध्ये मोजमाप पस्
ु तीकेत
विस्तत
ृ नोंदी नाहीत. शासन परिपत्रक ग्रामविकास विभाग
क्रमांक अंमल/2591/ प्र.क्र.262/52/जरोयो-5, दिनांक
18/10/1991 मधील मद्द
ु ा क्रमांक 7 नस
ु ार सर्व नोंदी
वेळच्या वेळी घेऊन मोजमाप पस्ति
ु का अद्यावत ठे वणे
आवश्यक आहे .

6) वित्त विभाग शासन निर्णय क्रमांक विमासं-

1098/प्र.क्र.29/98, दिनांक 26/06/1998 आणि
ग्रामविकास व जलसंधारण विभाग शासन निर्णय क्रमांक
जिपर/2000/ प्र.क्र.837/पंरा.8 (35), दिनांक 15/09/2003
नुसार काम सुरु होण्यापुर्वी ठे केदाराने कामाचा व
कामावरील मजुरांचा विमा, शासकीय विमा निधी मुंबई
यांचेकडे उतरविणे आवश्यक आहे . तथापि तशी कार्यवाही
करण्यात आलेली नाही.

7) मंब
ु ई गौणखनिज उत्खनन नियम 1955 चे नियम
18.22 व 22 / अनस
ु च
ू ी 1 मधील दर व महाराष्ट्र शासन
महसुल व वनविभाग यांचेकडील राजपत्र असाधारण
क्रमांक 67 दिनांक 11 मे 2015 नुसार दर प्रति
घनमिटररुपये 141.34 प्रमाणे गौणखनिज
स्वामित्वधनाच्या दरानुसार स्वामित्वधन ठे केदाराकडून
वसूल करणे आवश्यक आहे . तथापि तशी कार्यवाही
करण्यात आलेली नाही.

(8) विकास कामे ही शासनाच्या / ग्रामपंचायतीच्या

जागेवर केली असल्यास सदर जागेचे सातबारा उतारे ,
नमुना क्रमांक 8 मध्ये ठे वणे आवश्यक आहे . तथापि
याबाबतचे अभिलेखे दर्शविले नाहीत. त्यामुळे बांधकाम
शासनाच्या / ग्रामपंचायतीच्या जागेव्यतिरीक्त इतर
ठिकाणी होऊन रक्कमेचा दर्वि
ु नियोग होण्याची शक्यता
नाकारता येत नाही.

9) उद्योग, ऊर्जा व कामगार विभाग शासन निर्णय क्रमांक

बीसीए/2009/प्र.क्र.108/ कामगार 7-अ, दिनांक
17/08/2010 मधील मुद्दा क्रमांक 5 नुसार दे यकातून 1%
कामगार कल्याण उपकराची रक्कम कपात करणे अनिवार्य
आहे . तथापि तशी कार्यवाही करण्यात आलेली नाही.

(10) आयकर अधिनियम, 1961 चे कलम 194 (क) नस

ु ार
कामाच्या दे वकातन
ू आयकरापोटी 2% एवढी रक्कम कपात
करणे आवश्यक आहे . तथापि, याप्रमाणे कपात केलेली
नाही. सबब सदरची रक्कम परिगणीत करून रक्कम वसुल
करून आयकर खाती भरणा करण्यात यावी.

(11) वस्तु व सेवाकर अधिनियम 2017 मधील फलम 51

नुसार रुपये 2.50 लक्ष पेक्षा जास्त रकमेवर 2% GST कपात
करणे आवश्यक आहे (1% CGST, 1% SGST), तथापि तशी
कार्यवाही करण्यात आलेली नाही.
12) खरे दी केलेल्या साहित्याची साठा नोंदवहीत नमुना क्र.
18 मध्ये नोंद घेणे आवश्यक आहे . महाराष्ट्र ग्रामपंचायत
लेखासंहिता 2011 मधील नमुना नं. 15) तथापि, नमुना
क्र. 15 लेखापरीक्षणास दर्शविण्यात आलेली नाही.
13) ग्रामविकास व जलसंधारण विभाग शासन निर्णय
क्रमांक- व्ही.पी.एम-1099/प्र.क्र.74/08, दि. 20/05/1999 व
नियोजन विभाग शासन परिपत्रक क्र. स्थापिका
1093/370/योजना-6, दि. 10/12/1993 नस
ु ार
ग्रामपंचायतीच्या स्वनिधी व अन्य अनुदानातून केलेल्या
विकास कामांचे फलक जनतेच्या नजरे स पडेल अशा
ठिकाणी लावणे बंधनकारक आहे . परं तु याप्रमाणे कार्यवाही
केलेली नाही.

14) सन 2018-19 व 2019-20 मधील काम क्रमांक

(4,6,19,20) ची प्राकलने व काम क्रमांक ( 1,4,5,6, 15,
19,20)धी मुल्यांकने उपलब्ध झालेली नाहीत. त्यामुळे
सदर कामे प्राकलना प्रमाणे आणि खर्च मुल्यांकाना
प्रमाणेच झाल्याची खात्री करता आलेली नाही.
pircCo Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
d %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`maa AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
Mk yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya
2019 परिच्छे द क्रमांक (10)- पहिल्या ग्रामसभेत जमा खर्च sana 2019 /2020 Aaiqa-k
2020 वार्षिक प्रशासन अहवालास मंजुरी घेणेबाबत vaYaa-cyaa pihlyaa
ga`amasaBaot vaaiYa-k
मुंबई ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 चे कलम 8 अन्वये
प्रत्येक वित्तीय वर्षातील पहिल्या ग्राम समेत खालील
p`Saasana Ahvaalaacao
बाबीसाठी मंजुरी घेणे आहे . परं तु तशी कार्यवाही
vaacana k$na maMjaUrI
करण्यात आलेली नाही..
GaoNyaat AalaolaI
1) वार्षिक लेखा विवरणपत्र
Aaho.tsaoca sadrcaa
2) मागील वित्तीय वर्षाचा प्रशासन अहवाल 3) चालू
jamaa Kca-
वित्तीय वर्षात योजलेल्य विकास व इतर कार्यक्रम ga`amapMcaayatnao
4) मागील लेखापरीक्षणाचे टिपण व त्याला दिलेली उत्तरे naaoTIsa baaoD-var
p`isaQd kolaolaa
Aaho.tsaoca caalaU iva
%tIya vaYaa-caa tsaoca
pUZIla iva%tIya vaYaa-
caa vaaiYa-k ivakasa
AaraKDa ga`amasaBaot
maMjaUr krNaot
Aalaolaa Aaho.maagaIla
 laoKa pirxaNa
Ahvaalaacao va %yaavar
kolaolyaa put-tocaI
saBaot maaihtI doNyaat
yaoto.trI Kulaasaa
isvaka$na maudda
inakalaI kaZNaosa
ivanaMtI Aaho.

pirc Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa talauka talauka mao.mau#ya Saora

Cod idlaolao ]%tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`ma AiQakarI saimatI AiQakarI
aMk yaaMcaa yaaMcaa ijap
AiBap`aya AiBap`aya yaaMcaa
AiBap`aya
2019 परिच्छे द क्रमांक (11) साप्ताहिक आणि मासिक लेखा ga`amapMcaayat saicava
2020 विवरणपत्र सादर करणेबाबत yaaMnaI
मुंबई ग्रामपंचायत नियम 1958 मधील 57 (4) नुसार सचिव
ga`amapMcaayatIcyaa
(ग्रामसेवक) निधीत जमा करण्यात आलेल्या आणि त्यातून jamaa Kcaa-cao saaPtaihk
दे ण्यात आलेल्या व शिल्लक रक्कमा यांचा तपशील दे णारे एक ivavarNap~ sarpMca
साप्ताहिक विवरणपत्र ग्रामपंचायतीला आणि मासिक लेखा yaaMnaa va maasaIk
विवरणपत्र गटविकास अधिकाऱ्याला सादर करतील. परं तु तशी ivavarNap~
कार्यवाही केली किं वा नाही याची खात्री लेखापरीक्षणावेळी करता maa.gaTivakasa AiQakarI
 आली नाही. yaaMnaa saadr kolaolao
Aaho.tsaoca yaapuZo
sadr ivavarNap~
inayaimatpNao saadr
krNaocaI dxata GaoNyaat
yaot Aaho.trI Kulaasaa
isvaka$na maudda
inakalaI kaZNaosa
2019
ivanaMtI Aaho.
2020

परिच्छे द क्रमांक (12) प्रमाणकातील त्रट

ु ीबाबत

1. महाराष्ट्र ग्रामपंचायत लेखा संहिता 2011 मधील

maharaYT/
नियम 24 (17) नस
ु ार प्रमाणकांद्वारे रक्कम रोखीने किया
ga`amapMcaayat laoKa
धनादे शाने प्रदान केल्यानंतर लगेचच प्रमाणावर व
saMihta 2011 maQaIla
उपप्रमाणकांवर चक
ु ते करुन रद्द केले असा शेरा लिहिये,
inayama 24 (17) nausaar
आवश्यक आहे . परं तु तशी कार्यवाही केली नाही.
kaya-vaahI krNaocaI
2. महाराष्ट्र शासन राजपत्र दिनांक 13.05.2005 मधील dxata yaapuZo
 नियम 24 (8) अन्वये दे यक तयार करुन नियम ०२ ga`amapMcaayat Gaot
अन्वये मंजरू ी आदे श नोंद करून त्यावर सरपंचाची Aaho.trI Kulaasaa
स्वाक्षरी करून प्रदान करणे आवश्यक आहे . isvaka$na maudda
inakalaI kaZNaosa
ivanaMtI Aaho.
2019
2020

परिच्छे द क्रमांक (13) खातेदारांना वार्षिक जमा खर्च पत्रक

दे णेबाबत. ग्रामविकास व जलसंधारण विभाग शासन
शासन निर्णय क्रमांक व्ही. पी.
ग्रामविकास व जलसंधारण विभाग शासन शासन निर्णय एम.1097/प्र.क्र.74/08 दिनांक
क्रमांक व्ही. पी. एम.1097/प्र.क्र.74/08 दिनांक 20.05.1999 मधील परिच्छे द अ
20.05.1999 मधील परिच्छे द अ मध्ये नमूद केल्यानुसार maQaIla trdutInausaar
ग्रामपंचायतीच्या वार्षिक जमा खर्चाची माहिती ग्रामसमेस ga`amapMcaayatInao
सरपंच / ग्रामसेवक यांच्या संयक्
ु त स्वाक्षरीने सर्व Aaiqa-k vaYaa-cyaa
खातेदारांना प्रपत्र 01 मध्ये दे वन
ू पोध घेणे आवश्यक pihlyaa ga`amasaBaot
आवश्यक आहे . यानस
ु ार कार्यवाही होत असल्याची खात्री vaaiYa-k jamaa Kcaa-cao
करण्यात यावी. vaacana k$na maMjaUrI
GaotlaI Aaho.maagaIla
vaYaa-caa jamaa Kca-
ga`amapMcaayatInao
ga`amapMcaayatIcyaa
naaoTIsabaaD-var
p`isaQd kolaolaa
Aaho.tsaoca jamaa Kca-
KatodaraMnaa dovaUna
%yaacaI paohca
ga`amapMcaayat dPtrI
zovaNyaacaI dxata
ga`amapMcaayat Gaot
Aaho. trI Kulaasaa
isvaka$na maudda
inakalaI kaZNaosa
ivanaMtI Aaho.
परिच्छे द क्रमांक (16) घरपट्टी मागणीपत्रक (थकबाकी
पत्रकाबायत),

ग्रामपंचायतीचे सन 2018-19 AKor लेखापरिक्षण केले

असता नं.नं.9 नुसार इमारत कराच्या मागणीच्या रक्कम
रुपये 212296/- इतकी रक्कम थकित असलेथे दिसून
आले व पाणीपट्टी एकूण मागणीपैकी रक्कम रुपये
375797/- इतकी रक्कम थकीत आहे . त्यानुषंगाने मुंबई
ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 चे कलम 129 अन्वये
घरपट्टी पानीपट्टी कराची वसूली 100% करणे बंधनकारक
असताना ती 100% वसूल का केली नाही याचा खुलासा
करावा. तसेच थकबाकीची रक्कम त्वरित वसूल करुन
पंचायत फंडात जमा करावी.
pircC Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
od %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`ma AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
aMk yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya
परिच्छे द क्रमांक (14 ग्रामपंचायत करांच्या
आकारणीबाबत.
महाराष्ट्र ग्रामपंचायत कर व फी बाबतचे नियम 124
नस
ु ार पंचायतीने घरे , इमारती यावर कर आकारणी करणे
आवश्यक आहे . पंचायतीची सदर नोंदवही तपासताना
खालील उणीवा निदर्शनात आलेल्या आहे त.

1) पंचायतीने आपल्या कार्यक्षेत्रातील सर्व इमारती घरे

यांच्या नोंदी घेवून आकारणी केल्याबाबतचे प्रमाणपत्र
नियम क्रमांक 4 नस
ु ार नोंदविलेले नाही. त्यामळ
ु े सर्व
इमारती यावर नियमाप्रमाणे कराची आकारणी
केल्याबाबत खात्री करता आलेली नाही.

(2) ग्रामविकास व जलसंधारण विभग शासन अधिसूचना

दिनांक 31.12.2015 अन्वये कर व फी (सुधारणा) नियम
2015 तयार करण्यात आले असून सदर नियमान्वये
निर्देशित दराने इमारतीवरील कर व फी थे दर सुधारीत
करणे आवश्यक आहे . त्यानुसार कार्यवाही झालेली दिसून
येत नाही.

3) महाराष्ट्र ग्रामपंचायत कर व फी (शुल्क) नियम 1960

मधील नियम 17 नस
ु ार चार वर्षांनी कर आकारणी
केल्यानंतर प्रत्येक वर्षातील कर पात्र इमारती घरे यावर
वाढ व घट विचारात घेऊन एकत्रित माहिती संपर्ण
ू
तपशिलासह नियम 8 नस
ु ार नोंदी केलेल्या नाहीत.

4) आकारणी यादीत नोंदवयाची घरे इमारती यांचा दर

बांधकामाच्या प्रकारावर अवलंबून असल्याने नियम 124
नुसार अ, ब, क, ड या वर्गवारीमध्ये आकारणी यादी तयार
करून शासनाने विहित केलेल्या दराच्या आधीन राहून
आकारणी केल्याची खात्री करता आलेली नाही.

(5) नवीन घरांच्या नोंदी स्वत्रंत घेऊन त्याचप्रमाणे

 आकारणी करणे आवश्यक असताना तशाप्रमाणे तजवीज
केलेली नाही. महाराष्ट्र शासन ग्रामविकास विभाग व
जलसंधारण विभाग शासन परिपत्रक
6) ग्रामपंचायतीने नियम 52 अन्वये इमारत व
बांधकाम परवाना नोंदवही ठे ऊन त्यावर्षात प्राप्त
झालेल्या इमारत बांधकाम परवानगी अर्ज बांधकाम
पूर्ण झालेल्या इमारती व करास पात्र असलेल्या
इमारतीयांचा मेळ घेण्यात आलेला नाही. त्यामुळे
बांधकाम पूर्ण झालेल्या संपूर्ण इमारती घरे यांच्यावर
नियमाप्रमाणे आकारणी केलेची खात्री करता आलेली
नाही.

7) महाराष्ट्र शासन महसूल व वनविभाग परिपत्रक

क्र. नोंदणी 1093/2484/प्र.क्र.821/म-1/ दिनांक 27 मार्च
1995 तसेच 2 डिसेंबर 1989 अन्वये तसेच नोंदणी
अधिनियम 1608 चे कलम 17 नुसार तसेच मुंबई
मुद्रांक अधिनियम 1958 मधील तरतुदीनुसार स्थावर
मालमत्ता हस्तांतर नोंदणीकृत प्रमाणित नक्कल
किया दस्तऐवजांची सूची क्र. 2 ची प्रमाणित नक्कल
पक्षकाराने दाखल केल्याशिवाय कर आकारणी
करण्यात येऊ नये अशी कार्यवाही झालेली नाही.

8) ग्रामविकास व जलसंधारण विभाग परिपत्रक क्र.

2019 ga`amapMcaayatInao
2020 व्ही. पी. एम 2613/क न/4204/22 दिनांक 5 जानेवारी pavatI pustkaMcyaa
93 अन्वये तसेच ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 चे saazyaacaI naaoMd
फलम 52 मधील तरतद
ु ीनस
ु ार आणि कलम 538 (2 saazavahImaQyao
ञ) अन्वये अतिक्रमण हटविण्याची ठोस कार्यवाही zovalaolaI Aaho.sadrcaI
करणे आवश्यक आहे तथापि पंचायतीने pavatIpustko hI
अतिक्रमणाबाबतची नोंदवही ठे वलेली नसल्याने maa.sarPaMca
पंचायत हदीत किती अतिक्रमण झाले व त्यावर yaaMcaokDUna
कोणती कार्यवाही केली याबाबतची तपासणी करता p`maaNaIt k$na
आलेली नाही.
vaaprlaolaI
Aahot.yaapuZo pavatI
परिच्छे द क्रमांक (15) पावती पुस्तकांबाबत. pavatIpustkaMcaa vaapr
krNyaapuvaI- sadr pavatI
ग्रामविकास व जलसंधारण विभाग पत्र क्र. व्हीपीएम
pustko maa.gaTivakasa
2472/12815/सीआर 6/23, दिनांक 31.03.1980 नस
ु ार
AiQakarI pMcaayat
वसुलीची पावती पुस्तके गटविकास अधिकारी
saimatI KoD
यांच्याकडून प्रमाणित करून, संग्रह नोंदवहीत जमा
प्रविष्टी नंतरच उपयोगात आणली जातील. मात्र ती
yaaMcaokDUna
प्रमाणित करून घेण्यात येत नाहीत.
p`maaNaIt k$na
Gaovaunaca vaapr
पावती पुस्तकांच्या साठयाची नोंद लेखासंहिता नमुना krNaocaI dxata
15 मधील नोंदवहीत ठे वणे आवश्यक आहे . महाराष्ट्र ga`amapMcaayat Gaot
ग्रामपंचयात लेखासंहिता 2011 नियम 11 (2) नुसार Aaho. trI Kulaasaa
सर्व पावती पुस्तके पंचायतीच्या संबंधित isvaka$na maudda
अधिकान्याकडून प्रमाणित करण्यात येतील. पावत्यांचा inakalaI kaZNaosa
प्रत्यक्ष वापर करण्यापर्वी
ू पावती पस्
ु तकाचा ivanaMtI Aaho.
अनक्र
ु मांक व त्यामध्ये अंतर्भूत असलेल्या पावत्यांची
संख्या संबंधित गट विकास अधिकाऱ्यांना कळविणे
आवश्यक आहे . मात्र तसेच होतांना दिसून येत नाही.
त्यामुळे पावती पुस्तकाद्वारे जमा होणान्या रकमांचा
आर्थिक गैरव्यवहार किया अपहार होण्याची शक्यता
नाकरता येत नाही.

ga`amapMcaayatInao
sqaavar maalama%ta
परिच्छे द क्रमांक (21 )- मालमत्ता नोंदवही बाबत
naaoMdvahI namaunaa
ग्रामपंचायत स्थावर मालमत्ता नोंदवही नमुना नंबर naM.22 hI pirpuNa-
25 (महाराष्ट्र ग्रामपंचायत लेखासहिता 2011 मधील kolaolaI Aaho.va tyaar
नमुना 22) व जमिनीधी नोंदवही नमुना नंबर 27 Jaalaolyaa sava-
(महाराष्ट्र ग्रामपंचायत लेखासंहिता 2011 मधील maala,ma%taMcyaa
नमन
ु ा 22) यांची तपासणी केली असता नोंदवहया naaoMdI namaunaa
अपर्ण
ू आहे त. त्यामळ
ु े पंचायतीकडे हस्तांतरित स्थावर naM.22 laa naaoMd
मालमत्ता व जमिनी तसेच पंचायतीच्या स्वनिधीतन
ू kolaolyaa Aahot.sadr cao
व विविध अनद
ु ानातन
ू निर्माण झालेल्या मालमत्ता rijasTr puZIla laoKa
किती याबाबत खात्री होत नाही. त्यामळ
ु े पंचायत pirxaNaacyaa vaoLI
मालमतेवर अतिक्रमण झाल्याची शक्यता नाकारता pahNaIsaazI ]plabaQa
येत नाही. महाराष्ट्र शासन, ग्रामविकास व जलसंधारण k$na doNyaat yao[-la.
विभाग, शासन निर्णय क्रमांक जिपर /2000/प्र.क्र. trI Kulaasaa isvaka$na
156/पंरा 8 दिनांक 29.01.2004 नस
ु ार नमन
ु ा नंबर 25 maudda inakalaI
आणि 27 मधील नोंदी पर्ण
ू करून उपमख्
ु य कार्यकारी kaZNaosa ivanaMtI
अधिकारी (ग्रा.प) यांचेकडून प्रमाणित करून घेणे Aaho.
आवश्यक असताना तशी कार्यवाही करण्यात आलेली
नाही.

परिच्छे द क्रमांक (17) वार्षिक लेख्यांबाबत.....

ग्रामपंचायतीचे सन 2019-2020 या वित्तीय वर्षाचे

लेखापरीक्षण केले असता नमुना नंबर 3 व 4 ची
तपासणी केली असता त्यावर लेखापरीक्षणाचे पुढील
अभिप्राय आहे त.
1) महाराष्ट्र ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 चे कलम
45 नुसार वर्ष नोंदविताना नमूद ग्राम सूचीतील
वाजवी तरतूद करून खर्च करणे क्रमप्राप्त आहे .
तथापि वर्षाच्या बाबी मौदविताना एकत्रित विषयावर
खर्च नोंदविला आहे .
2) कोचीवर खर्च करताना सर्व प्रथम अंदाजपत्रकीय
तरतद
ू कलम 45 मधील तरतद
ु ीनस
ु ार आवश्यक
असन
ू कोणत्याही प्रकारे कलम 45 ला बाधा न दे ता
वर्षाच्या बाबी अधिनियमातील तरतद
ु ीनस
ु ार
सस्
ु पष्टपणे असणे आवश्यक आहे . या बाबींची
ग्रामपंचायतीने कटाक्षाने दक्षता घेणे आवश्यक आहे .
3) महाराष्ट्र ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 चे कलम
62 नुसार अंदाजपत्रक सदर करतांना पुरेशी दक्षता
घेवून पंचायत समितीने अंदाजपत्रकावर पुढील
कार्यवाही करतांना कलम 45 पे उल्लंघन होणार

नाही याची दक्षता घेवून अंदाजपत्रक मान्यता दे णे

क्रमप्राप्त आहे .
4) महाराष्ट्र ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 कलम 62
(4) नुसार सचिवाग्रामपंचायतीचे वार्षिकअहवाल तयार
करून पंचायतीच्या मान्यतेने जिल्हा परिषदे कडे
पाठविणे आवश्यक आहे . महाराष्ट्र ग्रामपंचायत
अंदाजपत्रक हिशोब नियम 1999 चे नियम 5 (2)
ू किंवा तत्पर्वी
अन्यये दिनांक 21 जन ू नमनु ा नंबर 34
मध्ये ठे वलेले समिती व जिल्हा परिषदे श सदर करणे
व महाराष्ट्र ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 चे कलम ga`amapMcaayatInao
8 (2) अन्वये वार्षिक प्रशासन अहवाल ग्रामसभेची sana 2019 2020caI qakIt
मंजरु ी घेणे आवश्यक आहे . तथापि याबादत काटे कोर
Garp+I va paNaIp+IcaI
अमलबजावणी केली जात नाही
r@kma puZIla Aaiqa-k
 vaYaa-t namaunaa naM.9
(5) ग्रामविकास विभाग शासन निर्णय क्रमांक
laa naaoMd GaotlaolaI
एमएएस-2015/प्र.क्र. 17/ वित्त-6, दिनांक 15.09.2015
Aaho va %yaacaI
नुसार सर्व ग्रामपंचायतीनी त्यांचे लेखे मंडल
vasaulaI kolaolaI
अकाऊंटिंग सिस्टीम (MAS) मधील ते नमुन्यात ठे वणे
Aaho.tsaoca yaapuZo
आवश्यक आहे . त्यानुसार ग्रामपंचायतीने सन 2019-
2020 चे वार्षिक लेखे दे वले नाहीत, त्यानुसार याबाबत
Garp+I va paNaIp+IcaI
लेखापरीक्षणास खात्री करता आली नाही.
vasaulaI 100 T@ko
krNaocaI dxata
ga`amapMcaayat Gaot
परिच्छे द क्रमांक (18) घरपट्टी व पाणीपट्टी मागणीपत्रक
Aaho. trI Kulaasaa
(थकबाकी पत्रकाबायत),
isvaka$na maudda
inakalaI kaZNaosa
ग्रामपंचायतीचे सन 2019-20 चे लेखापरिक्षण केले असता ivanaMtI Aaho.
नं.नं.9 नुसार इमारत कराच्या मागणीच्या रक्कम रुपये
212296/- इतकी रक्कम थकित असलेथे दिसून आले व
पाणीपट्टी एकूण मागणीपैकी रक्कम रुपये 375797/-
इतकी रक्कम थकीत आहे . त्यानुषंगाने मुंबई
ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 चे कलम 129 अन्वये
घरपट्टी पानीपट्टी कराची वसूली 100% करणे बंधनकारक
असताना ती 100% वसूल का केली नाही याचा खुलासा
करावा. तसेच थकबाकीची रक्कम त्वरित वसूल करुन
पंचायत फंडात जमा करावी.
pircC Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa talauka talauka mao.mau#ya Saora
od idlaolao ]%tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`maa AiQakarI saimatI AiQakarI
Mk yaaMcaa yaaMcaa ijap
AiBap`aya AiBap`aya yaaMcaa
AiBap`aya
परिच्छे द क्रमांक (19) अखर्चित अनद
ु ानाबाबत.
idnaaMk 31.03.2020
ग्रामपंचायतीला केंद्र/राज्यशासनाकडून प्राप्त झालेल्या AKor iSallak Asalaolao
विविध अनुदानातील निधी हा संबंधित शासन निर्णयानुसार
bahutok sava- Anaudana
निश्चित केलेल्या मार्गदर्शक तत्वे व सूचनानुसार विहीत
ga`amapMcaayatInao
कालावधीमध्ये व निकषानुसार खर्च करणे बंधनकारक
असतांना ग्रामपंचायतीने 14 या वित्त आयोगातील अनुदान
sana 2020 /2021 va 2021
मोठ्या प्रमाणावर अखर्चित ठे वल्याचे दिसन
ू येते. सदर /2022 yaa Aaiqa-k
खात्यावर 31/3/2020 अखेर 3409366/- इतकी रक्कम vaYaa-t Kca-
अखर्चित आहे . तरी सदर अखर्चित अनुदानाबाबत संबंधित kolaolao Aaho.tsaoca
शासन निर्णय व परिपत्रकातील मार्गदर्शक सच
ू नानस
ु ार iSallak Asalaolao ]va-rIt
कार्यवाही करण्यात यावी.
Anaudana
ga`amapMcaayat
31.03.2022 puvaI- Kca-
krNaocaI dxata Gaot
Aaho. trI Kulaasaa
isvaka$na maudda
inakalaI kaZNaosa
ivanaMtI Aaho.
pircCo Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
d %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`maa AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
Mk yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya
परिच्छे द क्रमांक (20) प्रियासॉफट( Model Accounting
System) नमन
ु ा लेखा पध्दतीमध्ये लेखे न ठे वणे

भारताचे नियंत्रक व महालेखापरीक्षक तसेच भारत

सरकार, पंचायत राज मंत्रालय, नवी दिल्ली यानी [पंचायत
राज संस्थांचे म्हणजेच जिल्हा परिषदे चे जमा व खर्चाचे
हिशेष हे सुधारित नमुन्यात ठे वण्या बाबतच्या
सुचना राज्य शासनास दिलेल्या असून, याबाबतच्या
अंमलबजावणीबाबतचे निर्देश निर्गमित करण्यात आलेले
आहे त.

याबाबत खालील प्रमाणे अभिप्राय दे ण्यात येत आहे त. 1.

महाराष्ट्र शासन ग्रामविकास व जलसंधारण विभाग, मुंबई
शासन निर्णय प्र. एविले. 2000/प्र.क्र.72/ वित्त

6. दिनांक 30.03.2010 अन्वये पंचायत राज संस्थांचे

पंचायतीचे लेखे दिनांक 01.04.2010 पासन
ू प्रियासॉफट
(Model Accounting System) नमन
ु ा लेखा पती मध्ये
सुधारित लेखाशीर्षामध्ये ठे वणे बंधनकारक केलेले आहे . तसेच
महाराष्ट्र शासन ग्राम विकास व जलसंधारण विभाग, मुंबई क्र.
एविले-2000/ प्र.क्र.72 / वित्त-०, दिनांक 01.11.2010 अन्यये
पन
ु श्च सुचना दे ऊन केंद्र परु स्कृत योजना शासनाच्या
हस्तांतरीत व अभिकरण योजना जिल्हा परिषदे च्या
उत्पन्नाच्या योजना यांचे लेखे फिट (Model Accounting
System) नमन
ु ा लेखापती मध्येच ठे वणे बाबत आदे शीत
केलेले आहे .

2. महाराष्ट्र शासन ग्रामविकास व जलसंधारण विभाग, मुंबई

शासन निर्णय मनिम. 2010/प्र.583/10/ वित्त-9, दिनांक
29.04.2011 नुसार शासन स्तरावरून पुनश्च सूचना निर्गमीत
करुन प्रयासॉफ्ट (Model Accounting System) नमन
ु ा
लेखापती मध्ये लेखे कार्यान्वीत करणे बाबत अनिवार्य
केलेबाबत सुचत केलेले आहे .

तथापि उक्त शासन आदे शानुसार ग्रामपंचायतीने त्याचे लेखे

सिॉफ्ट (Model Accounting (System) नमन
ु ा लेखा पदती
मध्ये सुधारित लेखा शिर्षामध्ये ठे वलेले असल्याचे आढळून
आले नाही. तसेच अभिलेखे महाराष्ट्र ग्रामपंचायत अधिनियम
1958 मधील नमुन्यात ठे वलेले आहे त. शासन आदे शानुसार
लेखा पादतीचा अवलंब न करणे बाबत शासनाचे क्षमापन
आदे श प्राप्त करून अनप
ु ालन लेखा परीक्षणास दर्शवावे.
परिच्छे द क्रमांक, (21) आस्थापनेवरील खर्चाबाबत

1. शासन परिपत्रक ग्रामविकास व जलसंधारण विभाग

क्रमांक व्हीपीएम/2889/2297-21, दिनांक 29/12/1
रामपंचायतीच्या उत्पन्नाच्या 25% पेक्षा जास्त वर्च
आस्थापनेवर करू नये. याबाबत दक्षता घ्यावी. 2.
प्रामविकास जलसंधारण विभाग शासन निर्णयही
२००१/प्र.क्र.206 (1)/21. दिनांक 21/01/2000 अन्वये
शासनाने ग्रामपंचायत क्षेत्रातील लोकसंख्येच्या
वर्गवारीनुसार कर्मचान्यांसाठी आकृतीबंध निश्चित
करून किमान वेतनासाठी येणाऱ्या खर्चाच्या 50%
रक्कम अनद
ु ान म्हणन
ू दे ण्याचा निर्णय व उर्वरित

[50%] [[खर्च स्वउत्पन्नातून संबंधित ग्रामपंचायतीने

करणे आवश्यक आहे . तसेच मंजूर कर्मचार्यांना
ग्रामपंचायत पूर्ण वेतन अदा करत असल्यास
शासनाकडून संबंधित कार्याध्यायांच्या वारयात जमा
होणारी 50% टक्के वेतन रक्कम ग्रामपंचायत खाती वर्ग
करून घेण्याची दक्षता घ्यावी.

3. शासन परिपत्रक प्रामविकास संधारण विभाग क्रमांक

व्हीपीएम 2000/प्र.क्र.685/21, दिनांक 21/11/2000
अन्वये ग्रामपंचायत कर्मचारी यांची सेवापस्
ु तके व
 त्यामधील नोंदी अद्यावत कराव्यात तसेच ग्रामपंचायत
कर्मचान्यासाठी महाराष्ट्र ग्रामपंचायत भविष्य
निर्वाह निधी नियमितपणे कपात करणे आवश्यक
आहे .

4. ग्रामविकास व जलसंधारण विभाग शासन परिपत्रक

क्रमांक कीपीएम 2600/प्र.क्र.685/21, दिनांक
21/11/2000 अन्वये ग्रामपंचायत कर्मचान्यांची
सेवापुस्तके व त्यातील गोदी अद्यावत ठे वणे आवश्यक
आहे . 5. विक्रीकर विभाग अधिनियम 1975 नुसार
कर्मचान्यांच्या वेतनातून विहित दराने व्यवसायकर
कपात करून शासन खाती जमा करने आवश्यक आहे .
तथापि याबाबत कार्यवाही केली जात नाही. त्यानुषंगाने
व्यवसाय कर कपात करून रक्कम शासन खाती भरणा
करावी.

pircCo Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
d %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`maa AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
Mk yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya
परिच्छे द क्रमांक ( 22 ) ग्राम निधीच्या तसेच अन्य निर्धीच्या
शिलकेचा बँक खात्यातील शिलकेशी ताळमेळ
ग्रामपंचायतीचे सन 2019-2020 चे लेखापरीक्षण करत
असताना दिनांक 31.03.2020 रोजीची प्रत्यक्ष बँक
पासबुकाप्रमाणे शिल्लक व रोखवही नुसार बँक शिल्लक
यामध्ये खालीलप्रमाणे तफावत असल्याचे निदर्शनास आले
आहे . बँक ताळमेळ घेऊन सदर तफावतीचा तपशील शोधून
अपहार किवा गंभीर अनियमितता नाही
याबाबत ताळमेळ घेण्यात यावा.
pircCo Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
d %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`maa AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
Mk yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya
परिच्छे द क्रमांक (23) दिवाबत्ती खर्चाबाबत.

लेखापरीक्षण कालावधीत खालील प्रमाणे

दिवाबत्तीवर खर्च केला आहे . सदर खर्चाबाबत पुढील
प्रमाणे अभिप्राय आहे त.

1) खरे दी साहित्याची नोंद साठा नोंदवहीत (नं.नं 15)

मध्ये घेऊन त्यांचे विनियोगाचे हिशोब सादर केलेले
नाहीत. त्यामुळे खरे दी साहित्य/वस्तु प्रमाणातील
संख्ये एवढे च प्राप्त झाल्याची व साहित्य
ग्रामपंचायती साठीच खरे दी केलेची तसेच खरे दी
साहित्याचा ग्रामपंचायतीच्या कामासाठीच वापर
केल्याची खात्री करता येत नाही.
2) दिवाबत्ती साहित्याच्या नोंदी व त्यांच्या
वापराच्या नोंदी नमुना 18 (महाराष्ट्र ग्रामपंचायत
लेखासंहिता 2011 मधील नमुना 15) मध्ये घेणे,
ज्याठिकाणी लाईट निरुपयोगी झाले आहे त,
त्याठिकाणी लाईट निरुपयोगी झाली किंवा दरु
ु स्ती
करावयाची असल्यास दरु
ु स्ती योग्य असल्याबाबत
ग्रामस्थांचे तक्रार अर्ज व ग्रामपंचायत सदस्य व
वायरमन यांचे साहित्य विनियोगाचे दाखले
प्रमाणकांसोबत असणे आवश्यक आहे . परं तु याप्रमाणे
कार्यवाही केलेली नाही.

(3) पंचायतीस वेळोवेळी असे साहित्य खरे दी

करावयास लागत असल्याने या बाबत स्थानिक
अधिकृत पुरवठा दाराकडून वार्षिक दर करार करणे
आवश्यक असताना तशी कार्यवाही करण्यात आलेली
नाही.
4) ग्राम पंचायत हद्दीत एकुण किती पोल आहे त, त्यावर
कोणत्या प्रकारचे लाईट बसविण्यात आलेले आहे त,
नेमके कोणत्या ठिकाणावरील लाईट/सीएफएल बल्ब
नादरु
ु स्त झाले याबाबत कोणतीच नोंद ठे वण्यात आलेली
नाही. त्यामुळे खरे दी केलेल्या लाईट/ट्युब लाईटचा वापर
जन
ु े लाईट/ सीएफएल बल्ब खराब अथवा नादरु
ु स्त
झालेल्या ठिकाणीच करण्यात आलेला आहे . नवीन संच
अथवा सीएफएल बल्ब बसविण्यात आल्यावर जन
ु े
साहित्य ग्राम पंचायतच्या साठा नोंदवहीत निरुपयोगी
साहित्या खाती जमा घेण्यात आले काय याबाबत लेखा
परिक्षणात खात्री करता आली नाही. ग्राम पंचायत हदीत
एकुण किती पोल आहे त त्यावर कोणत्या प्रकारचे लाईट/
सीएफएल बल्ब बसविण्यात आलेले आहे त याबाबत लेखा
परिक्षणाची खात्री पटवावी व नोंदविलेला खर्च हा
संयक्
ु तीक असल्याबाबत पर्त
ु ता दर्शवावी.
परिच्छे द क्रमांक (24) ग्रामपंचायतीच्या दप्तरी
दोषाबाबत.

ग्रामपंचायत अंदाजपत्रक व हिशोब नियम 1959 मधील

5 (1) कलमानुसार खालील नमन्
ु यातील पंचायतीने
कार्यवाही करून दाखवावी.
1) पंचायतीने आपल्या कार्यक्षेत्रातील सर्व इमारती घरे
कंपन्या व मोबाइल टोवर्स यांच्या नोंदी घेवून आकारणी
केल्याबाबतचे प्रमाणपत्र नियम क्रमांक 4 नुसार
नोंदविलेले नाही. त्यामुळे सर्व इमारती कंपन्या व
मोबाईलटोवर्स यावर नियमाप्रमाणे कराची आकारणी
केल्याबाबत खात्री करता आलेली नाही.

2) नमुना नंबर 5 जमा व खर्चाचे सदर नमूद करण्याची

दक्षता घ्यावी. पोटकिर्दवर बँक शिल्लक व पासबक
ु
शिल्लक याचा ताळमेळ घेण्यात येऊन तो माननीय
सरपंच याचे कडून प्रमाणित करून घेण्यात यावा. तसेच
प्रत्येक आर्थिक वर्षात स्वतंत्र रोखवही असावी व त्यातील
एकूण पान क्रमांकांचे पष्ृ टांकन रोखवहीच्या शेवटच्या
पानावर साक्षांकित केलेले असावे.
pircCo Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
d %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`maa AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
Mk yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya
3) नमुना नंबर 11 प्रत्येकी येणे रक्कमेची वर्षावार
बिनचूक असलेली बेरीज काढण्यात यावी.

4) नमुना नंबर 15 सर्व माहिती परिपूर्ण भरण्यात यावी.

उदा. मासिक प्रोसेडींग तारीख ठराव क्रमांक
अंदाजपत्रकीय तरतूद परिपूर्ण माहिती भरण्याची दक्षता
घ्यावी.

5) नमुना नंबर 16 सदर नोंदवही मध्ये कर्मचाऱ्याच्या

वेतनवाढीच्या सर्व नोंदी घेण्यात आलेल्या नाहीत.
वेतनवाढ प्रमाणपत्रावर, नोंदीवर ग्रामविकास अधिकारी
किवा सरपंच यांच्या स्वाक्षरी घेण्यात याव्यात.

6) नमुना नंबर 17 मुद्रांक नोंदवही पूर्ण करून शिल्लक

तिकिटे बरोबर असलेबाबत प्रमाणित करून घेणे.

7) नमुना नंबर 18 वस्तूचा विनियोग ज्या दिवशी केला

जातो त्याच दिवसापासून विनियोग दाखवण्याची दक्षता
घेण्यात यावी.
8) नमन
ु ा नंबर 19 वर्षाअखेर शिल्लक साठ्याचा घोषवारा
काढून व शिल्लक समान बरोबर असले बाबत माननीय
सरपंच याचे कडून प्रमाणित करून घेणे.
9) नमन
ु ा नंबर 20 अग्रिम नोंदवही परिपर्ण
ू करण्यात
यावी. वसूल रकमांचा तपशील काढण्यात यावा. अग्रिम
रक्कम वेळीच वसूल करण्यात यावी. थकीत अग्रिम
रकमांचा घोषवारा काढण्यात यावा.

10) नमुना नंबर 25 स्थावर मालमत्ता नोंदवही मध्ये

स्थावर मालमत्तेच्या नोंदी घेण्यात याव्यात सर्व नोंदी
घेतले बाबत माननीय सरपंचयांचेकडून प्रमाणित करून
घ्याव्यात.

11) नमुना नंबर 26 सदर नोंदवही मध्ये सर्व दरु

ु स्ती
विशेष दरु
ु स्तीवरील खर्चाच्या नोंदी घेण्यात आलेल्या
नाहीत.

12) नमुना नंबर 27 सदर नोंदवही मध्ये सर्व जमिनीच्या

नोंदी घेण्यात येऊन नोंदी बरोबर असल्याबाबत माननीय
सरपंच यांच्याकडून प्रमाणित करून घेणे.

13) इतिवत्ृ त नोंदवही मासिक सभा/ ग्रामसभा इतिवत्ृ त

नोंदवही बऱ्याच ठिकाणी कोऱ्या जागा आहे त. इतिवत्ृ त
पूर्ण झाल्या बाबत सरपंच यांच्या सह्या बहुसंख्य
ठिकाणी नाहीत. तपशीलवार खर्चास मान्यता जात नाही.
 ga`up ga`amapMcaayat icaMcaGar ta.KoD ija.r%naaigarI
laoKa pirxaNa Aaxaop put-ta sana 2017/ 2018
pircCo Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
d %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`maa AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
Mk yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya

03
परिच्छे द क्रमांक (03 ) - अखर्चित अनुदानाबाबत. idnaaMk 31.03.2018
2017
ग्रामपंचायतीला केंद्र / राज्य शासनाकडून प्राप्त झालेल्या AKor iSallak Asalaolao
विविध अनद
ु ान / निधि संबंधित शासन निर्णयानस
ु ार विविध
2018 bahutok sava- Anaudana
केलेल्या मार्गदर्शक तत्वे व सुचनांनुसार विहीत
कालावधीमध्ये व निकषानुसार खर्च करणे बंधनकारक
ga`amapMcaayatInao
असतांना ग्रामपंचायतीने खालील प्रमाणे निधी / अनुदान
sana 2020 /2021 va 2021
अखर्चित ठे वल्याचे दिसून येते. /2022 yaa Aaiqa-k
तरी सदर अखर्चित अनद
ु ानाबाबत संबंधित शासन निर्णय व vaYaa-t Kca-
परिपत्रकातील मार्गदर्शक सूचनांनुसार कार्यवाही करण्यात kolaolao Aaho.tsaoca
यावी. आवश्यकता विचारात घेऊन वाढीव रक्कम त्या त्या iSallak Asalaolao ]va-rIt
वर्षी मर्यादित कालावधीसाठी गंत
ु वणक
ू करावी. जेणे करून
Anaudana
ग्रामपंचायतीरा व्याजापोटी उत्पन्न मिळे ल.
ga`amapMcaayat
31.03.2022 puvaI- Kca-
krNaocaI dxata Gaot
Aaho. trI Kulaasaa
 isvaka$na maudda
inakalaI kaZNaosa
ivanaMtI Aaho.
inaQ P`aaPt Kca- AKic AiBap
aIca inaQa kola a-t `aya
a I olaa inaQa
tpiSa inaQ I
la aI
caaOd 2048667 79993 124873 sau$vaatI
avaa 4 3 cao
iva%t iSallak
Aayaa Anaudan
oga a
$.900425
pahta
$pyao
2201250
[tko
Anaudan
a iSallak
Aaho.
pircC Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa talauka talauka mao.mau#ya Saora
od idlaolao ]%tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`maa AiQakarI saimatI AiQakarI
Mk yaaMcaa yaaMcaa ijap
AiBap`aya AiBap`aya yaaMcaa
AiBap`aya
परिच्छे द क्रमांक ( 04 ) स्थायी अग्रिम
महाराष्ट्र ग्रामपंचायत लेखासंहिता 2011 मधील नियम 14
नुसार ग्रामपंचायतीला किरकोळ खर्च भागविण्यासाठी
ग्रामसचिवाकडे रुपये 1,000/- पर्यंत स्थायी अग्रिम ठे वण्यास
परवानगी आहे . प्रत्येक महिन्याच्या शेवटी सरपंचाने स्थायी
अग्रिम रकमेचा लेखा व शिल्लक रक्कम बरोबर आहे हे
पडताळणी करुन तसे प्रमाणित करणे आवश्यक आहे . मात्र
अशी रक्कम आहरीत करुन किरकोळ खर्च करण्यात येते.

1. किरकोळ खर्चाची नमुना 12 मधील दे यके तयार करण्यात

येतात. त्यामुळे अनावश्यक प्रमाणकांची संख्या वाढते.
त्यामुळे या अग्रिमाचा वापर करण्यात यावा.

2. नमन
ु ा 18 कडे वर्ग करण्यता येणा-या रकमा रुपये 1,000/-
रकमेपेक्षा जादा रकमा वर्ग करता येत नाहीत.

3. नमन
ु ा 18 कडे वर्ग करण्यात आलेल्या नोंदींचे पन्
ु हा नमन
ु ा
12 मध्ये दे यक तयार करुन नस्ती लावले जाते. सदर बाब
नियमास घरुन नाही. त्यामुळे अशी पद्धती वापरण्यात येऊ
नये.

4. नमन
ु ा 18 कडे वर्ग करण्यात आलेली रक्कम रुपये 1000/-
खर्च झाल्याशिवाय नव्याने रक्कम वर्ग करता येत नाही. रुपये
1000/- पैकी काही रक्कम शिल्लक असल्यास ती रुपये
1000/- रकमेतन
ू वजा करून शिल्लक रकमेएवढी रक्कम
नव्याने आहरीत करता येईल.

5. केवळ किरकोळ वरखर्च /आकस्मिक खर्चासाठी या

रकमेतून खर्च करता येईल. मोठ्या रकमेची दे यके या
रकमेतून खर्च करता येत नाहीत.
pircCo Sakacao sva$p pMcaayatInao %yaalaa idlaolao ] talauka talauka mao.mau#ya Saora
d %tr pMcaayat pMcaayat kaya-karI
k`maa AiQakarI saimatI AiQakarI ijap
Mk yaaMcaa yaaMcaa yaaMcaa
AiBap`aya AiBap`aya AiBap`aya
परिच्छे द क्रमांक ( 05 ) नियमबाह्य अधिक रोख रक्कम हाती
बाळगणे.

मुंबई ग्रामपंचायत (ग्रामनिधीची अभिरक्षा व गुंतवणूक)

नियम 1959 चे नियम 02 अन्वये ग्रामपंचायतीस मिळालेल्या
सर्व निधी व त्यावेळी अंमलात असलेल्या कोणत्याही
विधीच्या उपबंधान्वये तिला उपर्जित होणाऱ्या सर्व रकमा,
ग्रामपंचायतीला मिळालेल्या दिनांकापासन
ू 07 दिवसांच्या
आत ग्रामनिधीत जमा करण्यात येतील.
मुंबई ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 मधील कलम (3)
(ड) नुसार ग्रामपंचायतीच्या आकस्मित खर्चासाठी
एकावेळी रुपये 150/- पेक्षा अधिक नसेल इतकी रक्कम
व मुंबई ग्रामपंचायत अभिरक्षा व गुंतवणूक नियम 1959
मधील 3(1) नुसार ग्रामपंचायतीच्या चिटणीसास चालू
खर्च मागाविण्यास रुपये 150/- पेक्षा अधिक नसेल इतकी
कायमस्वरूपी आगाऊ रक्कम ठे वण्याची तरतूद आहे .
त्यानुसार कार्यवाही होईल याची दक्षता घ्यावी.
परिच्छे द कमांक (06) रोखीने रक्कमा अदा
केल्याबाबत

मुंबई ग्रामपंचायत अंदाजपत्रक व हिशोब नियम

1959 मधील नियम 5 (अ) अन्वये रुपये 500/-
च्यावरील रक्कमा पंचायतीचे सरपंच व चिटणीस
यांनी संयक्
ु तपणे स्वाक्षरीत केलेल्या धनादे शद्वारे
संबंधितास अदा करणे आवश्यक आहे . त्यानस
ु ार
कार्यवाही होईल याची दक्षता घ्यावी.

परिच्छे द क्रमांक ( 11 )- जिल्हा ग्राम विकास निधी

वर्गणीबाबत (0.25%)

मुंबई ग्रामपंचायत ( अंदाजपत्रक व हिशोब नियम)

1958 चे कलम 133 अन्वये पंचायतीने जिल्हा
ग्रामविकास निधीस मागील निव्वळ उत्पन्नाचे
0.25% रक्कम अंशदान म्हणून जमा करावयची आहे .
जिल्हा ग्रामविकास निधी नियम 1960 चे नियम 9
नुसार निधीच्या हिशोबाचे विवरणपत्रक नमुना पी
फॉर्म मध्ये प्राप्त करून हिशोब पूर्ण करून दाखवावे.

परिच्छे द क्रमांक ( 12 ) - महिला व बालकल्याणासाठी

करावयाच्या खर्चाबाबत. (10%)

ग्रामविकास व जलसंधारण विभाग क्र. झेडपीए

2013/प्र.क्र.76/पंरा 1, दिनांक 24.01.2014 अन्वये
मंब
ु ई ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 चे कलम 131
(1) जमीन महसल
ू , कलम 132- अ, जमीन
समानीकरण अनद
ु ान, कलम 120 उपकर अनद
ु ान
आणि 1961/158 अन्वये मुद्रांकशुल्क या बाबीवर
ग्रामपंचायतीस प्राप्त झालेल्या अनुदानाच्या 10%
इतकी रक्कम महिला व बालकल्याणा साठी खर्च
करणे आवश्यक आहे . या बाबीवर कमी/अधिक खर्च
केल्यास त्यास सरपंच/ग्रामसेवक जबाबदार राहतील.

परिच्छे द क्रमांक ( 13 )- प्रामनिधीच्या 3% निधी

अपंग कल्याण व पुनर्वसनाकरिता खर्च करणेबाबत

अपंग कल्याण कृती आराखडा 2001 अन्वये

ग्रामविकास विभाग शासन निर्णय क्रमांक संकीर्ण
2007/प्र.क्र.4871/वित्त-3 दिनांक 25.06.2014 नुसार
जिल्हा परिषद, पंचायत समिती व ग्रामपंचायत यांनी
य त्यांच्या स्वनिधीच्या एकूण उत्पन्नापैकी 3 टक्के
अपंगांच्या कल्याण व पन
ु र्वसनासाठी राखन
ू ठे वावा
व तो त्याच कारणासाठी वापरावा. जिल्हा परिषद व
पंचायत समिती व ग्रामपंचायतीना त्यांच्या
स्वनिधीमधून वैयक्तिक लाभाच्या योजना
राबविताना त्यात एकूण लाभार्थ्यापैकी 3 टक्के
लाभार्थी हे अपंग प्रवर्गातील असावेत.

परिच्छे द क्रमांक ( 14 ) ग्रामनिधीच्या 15% रक्कम

मागासवर्गीयांच्या विकासासाठी खर्च करणेबाबत.

महाराष्ट्र शासन ग्रामविकास विभाग आदे श क्रमांक

ग्रापत्र.-1089/54/प्र.क्र.1053/21-अ, मंत्रालय, मंब
ु ई-32,
दिनांक 18 नोव्हें बर 1989 अन्वये ग्रामपंचायतीनी
त्यांच्या एकूण 15 टक्के प्रतिवर्षी मागासवर्गीयांच्या
उन्नतीसाठी खर्च करणे आवश्यक आहे . या बाबीवर
कमी/अधिक खर्च केल्यास त्यास सरपंच/ग्रामसेवक
जबाबदार राहतील. तसेच खर्च न केल्यास
शासनाकडून मंब
ु ई ग्रामपंचायत अधिनियम 1958
कलम 145 (1) नुसार कारवाई होऊ शकते.

परिच्छे द क्रमांक ( 16 ) पहिल्या ग्रामसभेत जमा खर्च

वार्षिक प्रशासन अहवालास मंजुरी घेणेबाबत

मंब
ु ई ग्रामपंचायत अधिनियम 1958 थे कलम 8
अन्वये प्रत्येक वित्तीय वर्षातील पहिल्या ग्राम
समेत खालील बाबीसाठी मंजुरी घेणे आवश्यक आहे .

1) वार्षिक लेखा विवरणपत्र

(2) मागील वित्तीय वर्षाचा प्रशासन अहवाल
3) चालू वित्तीय वर्षात योजलेला विकास व इतर
कार्यक्रम
4) मागील लेखापरीक्षणाचे टिपण व त्याला दिलेली
उत्तरे

परिच्छे द क्रमांक ( 17 ) - साप्ताहिक आणि मासिक

लेखा विवरणपत्र सादर करणेबाबत

मंब
ु ई ग्रामपंचायत नियम 1958 मधील 57 (4) नस
ु ार
सचिव (ग्रामसेवक) निधीत जमा करण्यात आलेल्या
आणि त्यातन
ू दे ण्यात आलेल्या व शिल्लक रक्कमा
यांचा तपशील दे णारे एक साप्ताहिक विवरणपत्र
ग्रामपंचायतीला आणि मासिक लेखा विवरणपत्र
गटविकास अधिकाऱ्याला सादर करतील.
परिच्छे द क्रमांक ( 18 )-प्रमाणकातील त्रट
ु ीबाबत

1. महाराष्ट्र ग्रामपंचायत लेखा संहिता 2011 मधील

नियम 24(17) नुसार प्रमाणकांद्वारे रक्कम रोखीने
किया धनादे शाने प्रदान केल्यानंतर लगेचच
प्रमाणकावर व उपप्रमाणकांवर चुकते करून रद्द केले
असा शेरा लिहिणे आवश्यक आहे .

2. महाराष्ट्र शासन राजपत्र दिनांक 13.05.2005

मधील नियम 24 (8) अन्वये दे यक तयार करून
नियम 09 अन्वये मंजूरी आदे श नोंद करून त्यावर
सरपंचाची स्वाक्षरी करुन प्रदान करणे आवश्यक
आहे .

मात्र वरीलप्रमाणे कार्यवाही होत नाही. यापुढे याबाबत

आवश्यक ती कार्यवाही करण्यात यावी.

परिच्छे द क्रमांक ( 19 ) खातेदारांना वार्षिक जमा खर्च

पत्रक दे णेबाबत.

ग्रामविकास व जलसंधारण विभाग शासन शासन

निर्णय क्रमांक व्ही.पी.एम.1099/प्र.क्र.74/08, दिनांक
20.05.1999 मधील परिच्छे द अ मध्ये नमूद
केल्यानुसार ग्रामपंचायतीच्या वार्षिक जमा खर्चाची
माहिती ग्रामसभेस सरपंच / ग्रामसेवक यांच्या
संयुक्त स्वाक्षरीने सर्व खातेदारांना प्रपत्र 01 मध्ये
दे वून पोच घेणे आवश्यक आवश्यक आहे . यानुसार
कार्यवाही होत असल्याची खात्री करण्यात यावी.
परिच्छे द क्रमांक ( 21 )- पावती पस्
ु तकांबाबत.

ग्रामविकास व जलसंधारण विभाग पत्र क्र. व्हीपीएम

2472/12815/सीआर 6/23, दिनांक 31.03.1980 नुसार
वसुलीची पावती पुस्तके गटविकास अधिकारी
यांच्याकडून प्रमाणित करून, संग्रह नोंदवहीत जमा
प्रविष्टी नंतरच उपयोगात आणली जातील. मात्र ती
प्रमाणित करून घेण्यात येत नाहीत.

पावती पस्
ु तकांच्या साठयाची नोंद लेखासंहिता
नमन
ु ा 15 मधील नोंदवहीत ठे वणे आवश्यक आहे .
महाराष्ट्र ग्रामपंचयात लेखासहिता 2011 नियम 11
(2) नुसार सर्व पावती पुस्तके पंचायतीच्या संबंधित
अधिकाऱ्याकडून प्रमाणित करण्यात येतील.
पावत्यांचा प्रत्यक्ष वापर करण्यापर्वी
ू पावती
पस्
ु तकाचा अनक्र
ु मांक व त्यामध्ये अंतर्भूत
असलेल्या पावत्यांची संख्या संबंधित गट विकास
अधिकाऱ्यांना कळविणे आवश्यक आहे . मात्र तसेच
होतांना दिसून येत नाही. त्यामुळे पावती
पुस्तकाद्वारे जमा होणाऱ्या रकमांचा आर्थिक
गैरव्यवहार किंवा अपहार होण्याची शक्यता नाकरता
येत नाही.

परिच्छे द क्रमांक (22) मालमत्ता नोंदवही अपर्ण

ू
असल्याबाबत
ग्रामपंचायत स्थावर मालमत्ता नोंदवही नमन
ु ा नंबर
25 (महाराष्ट्र ग्रामपंचायत लेखासंहिता 2011 मधील
नमुना 22) व जमिनीची नोंदवही नमुना नंबर 27
(महाराष्ट्र ग्रामपंचायत लेखासंहिता 2011 मधील
नमुना 22 ) यांची तपासणी केली असता नोंदवहया
अपूर्ण आहे त. त्यामुळे पंचायतीकडे हस्तांतरित
स्थावर मालमत्ता व जमिनी तसेच पंचायतीच्या
स्वनिधीतून व विविध अनुदानातून निर्माण झालेल्या
मालमत्ता किती याबाबत खात्री होत नाही. त्यामुळे
पंचायत मालमत्तेवर अतिक्रमण झाल्याची शक्यता
नाकारता येत नाही. महाराष्ट्र शासन, ग्रामविकास व
जलसंधारण विभाग, शासन निर्णय क्रमांक
जिपअ/2000/प्र.क्र.156/पंरा 8/ दिनांक 29.01.2004
नस
ु ार नमन
ु ा नंबर 25 आणि 27 मधील नोंदी पर्ण
ू
करून उपमख्
ु य कार्यकारी अधिकारी (ग्रा.प) यांचेकडून
प्रमाणित करून घेणे आवश्यक असताना तशी
कार्यवाही करण्यात आलेली नाही.