29.03.

2020

APSE
Tanım :
 İrinin doku aralıklarında ve boşluklarında toplanmasıdır.
 Yangının irinleşmesi ile sonuçlanmasından oluşur.
 Tırnak, diş, kıkırdak gibi damarsız dokular dışında, vücudun her
yerinde apse oluşur.
Etiyoloji :
 İrin yapıcı (piyojen) mikroorganizmaların dokuları enfekte
etmesiyle oluşur. Bunlar; Str. pyogenes, Staph. pyogenes, Bact.
pyogenes (nonspesifik) Malleus, Tuberculose basili, Gurm
(Str.equi)
 Organizmaya giren yabancı cisimler de (balık kılcığı, tahta
parçası, iğne ) apseye neden olur.
Bölümler :
 - Sıcak ( akut ) ve soğuk ( kronik ) apse olarak 2’ye ayrılır.

1
 29.03.2020

AKUT (SICAK) APSE

 Akut yangıların piyojen mikroorganizmalarla enfekte olması
sonucu şekillenir.
 Mikroorganizmalar deri yoluyla yaralardan, normal kanallardan,
kan ve lenf damarlarıyla (hematojen ve lenfojen yolla) geçebilir.
 Mikroorganizmaların apse oluşturabilmeleri için orta dereceli bir
virulansa sahip olmaları gerekir.
Patogenez :
 Apsenin oluşacağı yerde önce yangılı bir düğümcük oluşur.
 Mikrop ve toksinler doku hücreleri ve lökositleri öldürür ve ilk
irin ocağı şekillenir .
 Bu ocağı; hücre ve lökosit kalıntıları, irin hücreleri, doku artıkları,
ve eksudat doldurur.
 Önce ayrı odacıklar halinde şekillenir.
 Toksinlerin etkisi ile dokular erir, irin miktarı artar ve odacıklar
arasındaki perdeler incelir ve hepsi yıkımlanarak birleşir.

AKUT (SICAK) APSE

 Apsenin olgunlaşmasını gösteren bu olgu 3-5 gün içinde
şekillenir.
 Olgunlaşmış bir apse
1- İrin
2- İrini çepeçevre saran çeper (apsenin kapsülü)’den
oluşmaktadır.
Klinik Görünüm
 Yüzlek apselerde yangı belirtileri kolay saptanır.
 Önce bir şişkinlik oluşur ve pigmentsiz yerlerde kızarıklık
görülür.
 Deri gerilir, kıllar dikleşir, çevresi ödemli yumuşak bir
kıvam gösterir ve ağrı vardır.
 Sonraları periferindeki ödem alt tarafta toplanır; orta
kısım yumuşamaya başlar böylece apse olgun hale gelir.
 Olgunlaşan bir apsede yumuşak, dalgalı bir sentral kısım;
bunu çevreleyen yangılı dokulardan şekillenen katı, esnek
bir bölge bulunur.
 Bunların alt tarafında (yerçekimi yönünde) ödemli şişkinlik
yer alır.

2
 29.03.2020

AKUT (SICAK) APSE

 Yüzlek apselerde genel görünüm yoktur veya çok hafif
derecede bulunur.
 Apse bedenin derin dokularında yerleşmişse (boyun,
cidago, sağrı kasları altı) önce genel görünümler
gözlenir, bölgenin hareketleri kısıtlanır, bazen de alt
tarafında hafif ödem bulunur.
 Ekstremite apseleri karpal, tarsal bölgelerin alt
tarafında şekillenirse, ödem bağdokunun fazla
bulunduğu ve gevşek olduğu üst taraflarda yer alır,
ağrı da çok şiddetlidir.
 Bazı küçük apseler, irinin rezorbsiyonu ile sonuçlanır.
 Genellikle apseler, çeperlerinin en az dayanıklı olduğu
yerinden kendiliğinden açılarak irinlerini boşaltırlar.

Köpek, apse

3
 29.03.2020

AKUT (SICAK) APSE

Tanı :
 Kolay olmakla beraber bazen kist, hematom ve fıtık ile karıştırılabilir.
Kistler :
 Yavaş bir şekilde gelişirler.
 Her tarafları aynı şekilde dalgalanma gösterir, yangı belirtileri yoktur.
 Apseler ise , kistlerden daha çabuk oluşurlar.
 Periferleri sert, yalnız orta kısımları dalgalıdır ve yangı belirtileri vardır.
Hematomlar:
 Travmatik bir nedenle aniden şekillenir.
 Önceleri dalgalanma gösterirlerse de çok geçmeden toplanan kan
pıhtılaşarak bu dalgalanma kaybolur.
 Hamur kıvamında olup üzerine basılınca çıtırtı sesi duyulur.
 Sıcaklık ve ağrı yoktur, deri yumuşaklığını kaybetmiştir.
Fıtıklar :
 Bunlarda yangı belirtileri yoktur.
 Reddedilme özelliğine sahiptirler.
 Karın fıtıklarının ikinci ve üçüncü dönemleri hematom ve apse ile
karıştırılabilir.
 Kuşkulu olaylarda deneysel punksiyona başvurulur.

AKUT (SICAK) APSE

Sağaltım
 Apse olgunlaşıncaya kadar ağrı fazladır.
 Bu nedenle başlangıçtaki ağrıyı azaltmak ve apsenin bir
an önce olgunlaşmasını sağlamak için bölgeye sıcak
uygulamalar yapılır.
 Bu amaçla sıcak antiseptik banyolar kompresler
(Creoline %2–3, Sol. Rivanol %0,1 , Sol. Zefirol %1,
Neolikrol %1-2, Sol. Zolfan %0,1, Sol. Septol likid
%0,1-2 v.b. ) uygulanır.
 Ayrıca bölgeye Pom. camphre, Pom. ichthyolee sürülür.
 Apse olgunlaştıktan sonra irinin kendiliğinden
boşalması beklenmemeli, hemen açılmalıdır.
 Apsenin açılması için sivri uçlu skalpel, bisturi
kullanılır.
 Derinin kılları kesilir, dezenfekte edilir.

4
 29.03.2020

AKUT (SICAK) APSE

Sağaltım
 Aletin keskin kısmı baş ve işaret parmakları arasında
sınırlandırılır apsenin alt tarafından en yumuşak
yerinden batırılır.
 İrinin kolay boşalabilmesi için aynı zamanda yeterli
boyutta bir enzisyon yapılır.
 Apse derinde yerleşmiş ve bölgede önemli organlar
varsa o zaman dikkatli bir şekilde kat kat açılmalıdır
veya deri skalpelle kesildikten sonra apse oluklu bir
sondanın ucu ile delinmelidir.
 Sonra bu delikten uçları kapalı bir makas içeri sokulur,
makasın kolları açılarak dışarı çekilir.

AKUT (SICAK) APSE

Sağaltım
 Ekstremitelerin distal kısımlarında yer alan apseler
açılacağı zaman skalpelin kesin ağzı daima yukarı dönük
tutulmalıdır; aksi halde gereksiz doku kesilmelerine
neden olunur.
 Apse açıldıktan sonra, apse boşluğu hakkında bilgi
edinmek, yabancı bir cismin bulunup bulunmadığı
anlamak için parmakla kontrol edilir.
 Bu işlemler sırasında kapsulanın içindeki damar ve
sinirlerinin travmasından kesin şekilde kaçınılmalıdır.
 Apse açılıp irin boşaltıldıktan sonra, boşluk önce ılık
steril su ve sonrada uygun antiseptiklerle yıkanır,
içeriye fitil konur.

10

5
 29.03.2020

AKUT (SICAK) APSE

Sağaltım
 Her pansuman değişiminde boşluğun granülasyon
dokusuyla doluşuna uygun şekilde, konan fitilinde
boyutları azaltılır.
 İrin akıntısı tam kesildikten sonra artık fitil konmaz .
 Yüzlek yaranın iyileşmesi için gerekli işlemler yapılır.
 Derin olarak yerleşmiş apselerde , birçok apsenin
dokularda şekillendiği durumlarda parenteral yollarla
antibiyotik uygulamalarının yapılması gerekir.
 Sağaltımda başarı çok geç alınıyorsa, antibiyotik
duyarlık testlerinin yaptırılması uygun olur.

11

KRONİK (SOĞUK) APSE

 Subakut veya kronik yangının etkisiyle yavaş yavaş
oluşurlar.
 Yangı belirtilerinin hafif derecede görülmesiyle
özelleşirler.
 Nedenler :
 Akut sıcak apselerdeki nedenlere ek olarak,
tekrarlanan sürtünmeler, vurmalar ve basınçlar
sayılabilir.
 Yabancı cisimlerin neden olduğu soğuk apseler de
vardır.
 Klinik Görünüm :
 Klinik görünümlerine göre soğuk apseler iki çeşittir.

12

6
 29.03.2020

KRONİK (SOĞUK) APSE

Klinik Görünüm

 Klinik görünümlerine göre soğuk apseler iki çeşittir.

 Katı soğuk apseler :
 İrin miktarı, az çeper kalındır,kıvamları çok serttir.
 İrkiltilerin etkisi ile sıcak apseye dönüşebilirler.
 Yumuşak soğuk apseler:
 İrin çok , çeper incedir.
 Yumuşak olarak şekillenirler ve genellikle kistlerin
irinleşmesinden oluşurlar.
 Dalgalanma, hafif derecede ağrı ve sıcaklık ile alt
taraflarında ödem oluşabilir.
 Metastazik apseler, çoğunlukla soğuk apseler halinde
gelişirler.

13

KRONİK (SOĞUK) APSE

Tanı :
 Kolay olmakla beraber, katı olan urlarla, yumuşak olanlarda
kistlerle karıştırılabilir.
 Katı çeperli apseler urlara göre daha çabuk gelişir.
 Urlar periferlerinde belirgin olarak sınırlanmamıştır.
 Deri hareket yeteneğini çabuk kaybeder.
 Yumuşak apseler, kistlerden periferlerinde daha az belirli bir
şekilde sınırlanmış olmalarıyla ayrılırlar.
 Kuşkulu hallerde deneysel punksiyon yapılır.
Sağaltım :
 Katı soğuk apselerin en iyi sağaltım şekli, bunların çıkarılmalıdır.
 Yumuşak olanlar sıcak apseler gibi açılıp sağaltılırlar.

14