KAS SİSTEMİ

Vücuttaki Kas Çeşitleri

Kas Çeşidi Bulunduğu Kasılma Lif Tipi Çizgililik Görevi

Yer Şekli

İskelet kası İskelet İstemli Uzun Çizgili İskeletin

Silindirik hareketi,
duruş ve ısı
üretimi
Düz kas Sindirim, İstemsiz İğ şeklinde Çizgisiz İç organlarla
Solunum, kan
üreme, Damarlarının
üriner sistem hareketi
ve kan
damarları

Kalp kası Kalp İstemsiz Kısa, dallı Çizgili Pompalama

İskelet kası, kalp kası ve düz kasın yapısı
İSKELET KASI

Çizgili kas veya istemli kasılan kas da denir.

Yapı taşı kas lifi denen hücrelerdir.
İstemli veya istemsiz olarak da kasılabilir.
Kas tonusu: Kasın istirahat durumunda hafif kasılı olarak bulunmasıdır. Kas
tonusu merkezi mezensephalonda bulunur.
• İskelet kasının fonksiyonları

Hareketi sağlama
Vücudun duruşunu ayarlama
Isı üretimi

• İskelet kasının özellikleri

• Kasılabilme
• Uyarılabilme
• Elastiklik
İskelet kasının genel organizasyonu
İskelet Kası Hücresi (Kas Lifi)
Ortalama 3 cm boya sahiptir.
Çok sayıda nukleusa sahiptir.
10 - 100 mikron çapı vardır.
1-2 mikron çapında miyofibriller bulundurur
Miyofibrillerin içinde miyoflamentler bulunur.
Protein yapıdaki miyoflamentler, kalın olan miyozin ve ince olan aktin olarak 2
proteinden oluşur
Hücre zarına sarkolemma,
Sitoplazmasına sarkoplazma
Endoplazmik retikulumuna sarkoplazmik retikulum denir.
Birbirine komşu iki Z çizgisi arasında kalan kısım
sarkomer olararak isimlendirilir. Sarkomer kasın
kasılabilen en küçük birimidir.
Sarkomerin
Açık renkli bölümüne Izotropik bant= I bandı
Koyu kısımda Anizotropik bant= A bandı
A bandının ortasına açık renk H şeridi
Ortadaki hatta M çizgisi denir
Kasılma ile birlikte Z çizgileri birbirine yaklaşır, I şeridi
daralır fakat A şeridinin kalınlığı değişmez
Miyoflamentler
Myozin: Bir miyozin flamenti baş ve kuyruk
bölgelerinden meydana gelir. 2 ağır zincir(kuyruk) ve
4 hafif zincir (baş). Miyozinin baş bölgesi ATP’yi
parçalayabilen bir enzimdir (ATP’az).
Aktin: Aktin flamenti, aktin, tropomiyozin ve
troponin denen üç alt birimi ihtiva eder.
İskelet kasında aktin miyozin oranı 2:1 dir

G-aktin: Aktif bölgeleri ihtiva eden tek birim

F-aktin: G-aktinlrin birleşmesiyle oluşan çift
sarmal
Troponin: I (inhibitor), T (tropomiyozini bağlar)
ve C (kalsiyumu bağlar) diye üç alt birimden
meydana gelmiştir.
Tropomyozin: Aktin ve tropomiyozin alt
birimleri ikili bir sarmal oluşturur.

Gevşemiş bir kasta aktin-miyozin etkileşmesi

olmaz. Çünkü aktin üzerindeki aktif noktalar
troponin-tropomiyozin bileşiği tarafından
örtülmüş veya duraklatılmıştır. İşte bu
duraklatıcı etkiyi ortadan kaldıran kalsiyum
iyonlarıdır. Ortama geçen kalsiyum, troponin ile
birleşerek aktindeki aktif noktaları açığa çıkarır.
Neticede aktin ile miyozin etkileşerek kasılma
gerçekleşir.
Kas Kasılmasının Düzenlenmesi
•Omuriliğin ön kökünden çıkan tek bir nöron
ve onun uyardığı kas liflerinin hepsine
birden motor birim denir.

• Bir motor birimdeki kas lifi sayısı o kasın

yapı ve fonksiyonuna göre 2-3 ile l000
arasında değişir. Bu sayı, çabuk kasılan
bazı göz ve gırtlak kaslarında 3-6,
gastrokinemiusta ise l000 kadardır.

•Bir motor ünitede kas lifi sayısı

Ne kadar az ise kasılması o kadar hızlı
ancak kuvvet az
Ne kadar fazla ise o kadar yavaş ancak
kuvvet fazla olur
Motor Son Plak ve Sinir- Kas İletisi

Sinir-kas kavşağı Merkez sinir sisteminden

sinyal taşıyan bir motor akson ile bir kas
lifinin komşu olduğu bölgeye sinir-kas
kavşağı denir. Kavşağa yaklaşan motor
akson miyelinini kaybederek özelleşir. Kas
lifinin zarı da farklılaşarak motor son plak
haline dönüşür. Genel olarak her kas lifinde
sadece bir motor son plak bulunur

Sinaptik aralık 300-500 A°

Motor aksonun ucunda Asetil kolin (Ach)

ile dolu olan küçük kesecikler ve
mitokondriler bulunur
Kasılma
1. Aksiyon potansiyeli akson ucunda Ca girişi sinaptik aralığa ACh
salgılanması

2. ACh nikotinik ACh reseptörüne tutunur

3. Motor son plakta Na+ ve K+ kanallarının açılması son plak

potansiyeli

4. Son plak potansiyeli yayılır depolarizasyon aksiyon potansiyeli

T tüpleri yoluyla bütün kasa yayılır

5. T tüpleriyle yayılan aksiyon potansiyeli sarkoplazmik retikulumdan

Ca serbestlenmesi kasılma
 T Tübülleri
Sarkolemmadan meydana gelir

Miyofibrillere dik olarak bulunur

İki sarkoplazmik retikulum sarnıcının arasından geçer

Terminal sisterna : Sarkoplazmik retikulum T tübül

yanında genişler

Triad
 Kas Kasılırken Şu Olaylar Olur

ACh reseptörlere tutunur

iyon kanalları açılır
Na girişi
Motor Son Plak potansiyeli
depolarizasyon
aksiyon potansiyeli
T tübüllerinde yayılma
dihidropridin (DHP) reseptörleri
Ca kanalları açılır
Ca troponin ile birleşir
tropomiyozin aktinin aktif
bölgelerini açığa çıkarır
aktin-miyozin etk.
kasılma başlatır
 Kas Gevşerken Olaylar Tersine İşler

- Asetilkolinesteraz, asetilkolini parçalar. Yeni uyarı gelmezse kas hücresi

uyarılmaz.

- Sarkoplazmaya yayılan kalsiyum, aktif pompalar (Ca-ATP’az)

tarafından gerisin geri sarnıçlara pompalanır.

- Ortamda yeter miktarda kalsiyum kalmayınca troponin ile

tropomiyozin yeniden aktindeki aktif bölgeleri kapatır. Böylece, aktin
ile miyozin etkileşemez. Ancak bu işlemin gerçekleşmesi için ATP nin
miyozin başlarına bağlanması gereklidir. Kas gevşer, sarkomerler
istirahat durumuna dönerler.
Kasılmada Gereken Enerji ATP’den Alınır
Depo ATP 1 sn’de harcanır
Kreatin fosfattan ATP üretilir

Hem ATP, hem de kreatin fosfatın yeterli ölçüde üretilmesi için besin
maddelerinin oksijenli yıkımına ihtiyaç vardır. Ağır egzersizde ihtiyaca
yetecek kadar oksijen bulunmayabilir. Bu durumda kas hücreleri besin
maddelerini oksijensiz (anaerobik) yıkıma tabi tutarlar. Ancak oksijensiz
yıkımda verim düşüktür ve yeterli miktarda ATP üretilemez . ATP’nin
azalması kasılmaların yavaşlamasına, yani kas yorgunluğuna yol açar.

Glikozun oksijensiz yıkımında laktik asit birikimi olur. Ortamdaki laktik

asit seviyesinin yükselmesi kas yorgunluğunun önemli bir sebebidir.
 İzotonik ve İzometrik Olmak Üzere İki Çeşit Kas Kasılması Vardır

İzotonik kasılma Kasın uzunluğu değişir Kas gerimi sabittir konsantrik ve

eksantrik kasılmalar şeklinde sınıflandırılır
Konsantrik kasılma Kasılma esnasında gerim sabit iken kasın boyu kısalır
bir ağırlığın yerden bir yere kaldırılması gibi
Ekzantrik kasılma Kasılma esnasında gerim sabit iken kasın boyu uzar bir
ağırlığın bir yerden yere indirilmesi gibi
İzometrik kasılma Kasta herhangi bir uzunluk değişimi olmaksızın kasın
geriliminde artış meydana gelen kasılmalardır ayakta dururken antigravite
kasları izometrik kasılmaktadır duvarın itilmesi

Fiziksel aktivitelerde kas kasılmalarında izometrik ve izotonik kasılmalar

birlikte görülür. Bu tür kasılmalar oksotonik kasılmalar ismini alır. Örneğin
koşma sırasında bacağın yere basmasında izometrik, ekstremite hareketi
sırasında izotonik kasılma görülür
 Kasların Grup Hareketleri

Agonist Grup Hareketi: Aynı görevi yapmak için hareket eden

kaslar
Antagonist Grup Hareketi: Zıt görevleri yapmak için hareket
eden kaslar
Şinersizma Grup Hareketi: Agonist kaslara yardım eden kasların
grup hareketi
Fiksasyon Grup Hareketi: Eklemi sabitleyen grup hareketleri.
Stabilize edici rol oynar
Tek Sarsı Kasın tek bir uyarana karşı gösterdiği kasılma cevabıdır.
Kasılmanın en basit şeklidir. Tek sarsıda kasılma süresi (0,04 sn)
gevşeme süresinden (0,05 sn ) daha kısadır.

Tetanus: Tek sarsıyı doğuran ilk uyarandan sonra, ardı ardına

uyaranlar verilir ve uyaranlar arası süre kasın tamamen gevşemesine
yetmeyecek kadar az tutulursa kasın oluşturduğu gerim artar. Buna
sarsıların birikimi (sumasyon) denir. Artan gerim maksimum
seviyeye ulaştığında tetanus olarak isimlendirilir. Kasta tetanusa
sebep olan minimum uyaran frekansına kritik frekans (füzyon
frekans) denir.

Ölüm Katılığı (Rigor Mortis): Ölümden 3-4 saat sonra kaslardaki

bütün ATP parçalanır ve yeni ATP teşekkül etmez. ATP olmayınca
miyozin başları ile aktinin aktif bölgeleri kilitli kalır, çapraz
köprüler tutundukları yerlerden ayrılamaz ve kas katılaşır. Ölüm
katılığı denen bu olay yaklaşık 12 saatte tamamlanır. Ölüm katılığı,
lizozomlardan ayrılan otolitik enzimlerin etkisiyle 15-25 saat sonra
çözülür. Ölümden sonra kalp, diyafram ve yüz kasları ilk önce
katılaşır.
KAS LİF TİPLERİ

Aerobik özelliği yüksek lifler Tip I (kırmızı),

anaerobik özelliği yüksek olan liflere Tip II (beyaz)
olmak üzere iki temel gruba ayrılır. Tip II de denen
hızlı kaslarda miyoglobin miktarı az, renk beyaz ve
kapiller damar sayısı azdır.
• DÜZ KAS LİFİ

• İğ şeklindedir

•Merkezde bir tane nukleus

bulunur
Düz kaslarda Z çizgisi bulunmaz. Bunun yerine
dens body bulunur. Dens cisimler membrana
bağlanırlar.

T tübülüs sistemi yoktur. Kaveola denen

sarkolemmanın yaptığı invaginasyonlar
bulunur

Sarkoplazmik retikulum iyi gelişmemiştir

Düz kasta aktin miyozin oranı 10:1 dir

Otonom sinir siteminin etkisindedir
Sindirim, solunum, dolaşım ve ürogenital sistemde bulunur

Kasılma ve gevşemeleri oldukça yavaştır

Ritmik kasılma gösterirler
Kasılma için az enerji harcarlar ve yorulmazlar
Düz kaslar
Tek birimli (viseral)
Çok birimli (vasküler) diye ikiye ayrılır

DÜZ KASLAR
 Tek Birimli Düz Kaslar
Sindirim kanalı, uterus, idrar torbası
Çok sayıda geçit (gap) bağlantısı bulunur
Tonik ve ritmik kasılma görülür

Sindirim sisteminde iki çeşit ritmik kasılma

vardır.

o Karıştırıcı hareketler
o İtici veya peristaltik hareketler

Çok Birimli Düz Kaslar

Geçit bağlantıları yoktur
İriste, gözün siliyer kasında, kıl diplerinde ve
sperm kanalında
Multi vs. Single-Unit Muscle
 Düz kaslarda kasılma iskelet kasındakine benzer
şekilde Ca ihtiyaç duyulur.

Ca üç kaynağı vardır

1. Hücre içindeki kesecikler

2. Mitokondriler
3. Hücre dışı depolar
Kalsiyum hücrenin kasılmasının başlatılmasında
rol oynar.
Düz kaslarda miyozin hafif zincirleri, çizgili
kaslardan farklıdır.
Miyozin p-hafif zincirleri miyozin başlarının
F-aktine bağlanmalarını engellerler.
Kasılmanın başlayabilmesi için miyozin p-hafif
zincirinin fosforillenmesi gereklidir.
Bu miyozin hafif zincir kinaz ile gerçekleşir

Düz kaslarda troponin yoktur

Düz Kasların Miyozine Dayalı Düzenlenmesi Kasılma

Kalmodulin-4 Ca+2 kompleksi oluşur

↓
Düz kas sarkoplazmasında Ca+2 bağımlı miyozin hafif zincir
kinaz enzimi bulunur
↓
Kalmodulin-4 Ca+2, miyozin hafif zincir kinaz enziminin alt
birimine bağlanır
↓
Miyozin p-Hafif zincirler fosforillenir
↓
Miyozin başı, F-aktine bağlanır
↓
Kasılma siklusu başlar
Gevşeme
Sarkoplazmada Ca+2 10,7 mol/L den aşağıya düşerse
↓
Ca+2, kalmodulinden ve miyozin hafif zincir kinazından ayrılır
↓
Miyozin hafif zincir protein fosfataz, p-hafif zincirden fosfatı
uzaklaştırır
↓
Defosforillenmiş miyozin p-hafif zinciri
↓
Miyozinin F-aktine bağlanmasını ve ATPaz aktivitesini inhibe eder
↓
Miyozin, F-aktinden ayrılır
↓
Gevşeme
Yapısı iskelet kasına benzer.

Oksijenli solunum çok önemlidir

Her hücrede bir veya iki çekirdek

bulunur. Çekirdek merkezde
yerleşiktir.

Hücreler interkale disklerle

birbirine bağlıdır

Kalp kanı pompalamak için günde

yaklaşık 100.000 kez kasılır.

KALP KASI
KALPTE 2 FARKLI KAS LİFİ VAR
1. Kasılabilen lifler:
Atriyum kası;Ventrikül kası
2. Özelleşmiş Uyarıcı ve İletici lifler
Sinoatrial düğüm (SA),
Atrioventriküler düğüm (AV),
Atrioventriküler demet (His
demeti) Purkinje lifleri
Daha geniş tübüler sistem

Diadlar var triadlar yok

Daha az gelişmiş sarkoplazmik retikulum

Kalp kası ile iskelet kası arasında
önemli farklılıklar
• Hücre dışındaki kalsiyum miktarından etkilenir

• Tetanik kasılma görülmez

• Mitokondri oranı daha çok

 Kas hipertrofisi
Kas liflerinin enine kesit alanında meydana gelen artıştır.

Hipertrofi büyük ölçüde liflerin çaplarının artmasıyla oluşur. Buda kontraktil

proteinlerin miktarında artma, liflerin kapiller yoğunluğunda artma ve
konnektif doku kuvvetinde artma ile oluşur.

Yapılan çeşitli araştırmalarda maksimal güce yakın kasılmaların 6-8 hafta gibi
bir süre ve haftada 3 gün uygulanması ile kas kuvvetinde %25-30 oranında bir
artış oluşturduğunu göstermiştir.
Kas atrofisi
Nasıl egzersizler sonucu liflerde hipertrofi oluşuyorsa antremanların
bırakılması veya herhangi bir nedenle kasların kullanılmaması durumunda kas
lifleri atrofiye uğrar yani hacminde küçülme gelişir.
Değişik türleri vardır. Yaşlılığa bağlı, Fonksiyonel hareketsizlik, Sinir
gücünün kaybı…..
Hiperplazi kas lifi sayısının artışını tanımlar. Bazı araştırmacılar hipertrofinin
sürmesi ile beraber bazı kaslar liflerinin bölündüğünü iddia etmektedir.

Hiperplazi
Yaşlılık Kas Dokusunu Etkiler

Yaş ilerledikçe kaslar zayıflar, küçülür

ve su kaybeder.

Refleksler yavaşlar
Miyastenia Gravis

▪ İskelet kaslarında özellikle kol, baş ve göğüs kaslarının

zayıflığı ve güçsüzlüğü ile karakterize ölümcül bir hastalıktır

▪ Hastalığın nedeni motor son plakta asetilkolin reseptörü

sayısının azalmasıdır.

▪ Kadınlarda görülme sıklığı erkeklerden fazladır.

TEŞEKKÜRLER