4.

11. SINIFLAR BİYOLOJİ DERSİ

DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ ÇALIŞMA SORULARIÜnite ile bağlantılı konular:

1) Destek ve hareket sistemi elemanları:

s
Kemik, Kas, Kikirdak, Eklem

İSKELET SİSTEMİ
2) Baş , gövde , üyeler (kol ve bacak) iskeletlerinde hangi kemikler bulunur?

Bas: Kafatasi, burun kemigi, kulak kemikleri, elmacik kemikleri, mandibula...

Govde: Omurga, kaburga, ksifoid kemigi...

Uyeler: kolda pazu, on kol, dirsek, el bilek, el tarak, el parmak, uyluk, diz kapai, kaval, baldir, ayak bilek, ayak
tarak, ayak parmak

omurlarin
3) Omurga, …………………… üst üste gelmesiyle oluşur.
elastik
Omurlar arasında …………………… diskler vardır. Kıkırdak yüzeyi bağ doku ile çevrilidir. Bu yapı
hareket sırasında omurların aşınmasını önler. Her omurda bulunan omur deliklerinin üst üste
omurilik
gelmesiyle oluşan omurga kanalını ……………….………….. doldurur. Omurga, omuriliği korur ve
vücudun dik durmasını sağlar. Kaburga ve iç organların bağlanma yerlerini oluşturur.
KEMİK DOKU VE ÇEŞİTLERİ
4) Kemik dokunun özellikleri:
Insan kemikleri, iki farkli kemik doku bulundurur. Bunlar, sert kemik doku ve sungerimsi kemik dokudur. Sert kemik
doku; Kemiklerin dis kisminda bulunan sert tabakadir. çinde kan damarlari ve sinirlerin bulundugu boyuna uzanan
havers kanallarna sahiptir. Havers kanallarini birbirine baglayan enine kanallara ise volkman kanallari adi verilir.
Sungerimsi doku; Uzun kemiklerin ba kisimlarinda, kisa ve yassi kemiklerin içinde bulunur. Gözenekli bir yapiya
sahiptir ve bu gozeneklerin icinde kan hucrelerinin yapildii kirmizi kemik iligi bulunur.
1
5) Yaş ilerledikçe madensel tuzlar kemikte birikince kemikler sertleşir, esnekliğini kaybeder ve
kireçlenir.
kolay ……………………
6) Kemik yapısında bulunan inorganik maddelerin görevi
sertlik, sekil ve esneklik verir
………………………………………….……………………… , organik maddelerin görevi ise
……………………………kemigin dayanikligini saglar.
………………….……………..
7) Kemiklerin görevleri:

Vucudun yapisina destek saglamak, kaslarla etkilesim yoluyla hareketi

kolaylastirmak ve hayati ic organlarin etrafinda koruyucu kiliflar olusturmak gibi
bircok onemli isleve hizmet ederler.

8) Yapısına göre kemik doku çeşitleri:

sert kemik doku ve sungerimsi kemik dokudur.

9) Sıkı kemik doku:

Kemiklerin ds kisminda bulunan sert tabakadr. Icinde kan

damarlari ve sinirlerin bulundugu boyuna uzanan havers
kanallarina sahiptir.

10) Süngerimsi kemik doku:

Sungerimsi doku uzun kemiklerin sadece bas tarafinda bulunur. Vucutta yer alan diger kemiklerin ise iç
kisminda bulunur.

11) İnsan iskeletindeki şekillerine göre kemik çeşitleri:

Yassi, Kisa, Uzun

2
12) Uzun kemikler vücutta nerede bulunur?
Kol ve bacaklarda (uyelerde) bulunur.

13) Uzun kemiklerin yapısında neler bulunur?

Kemigin uzunlugu, genislik ve kalinliindan fazladir.

14) Kemiklerin enine büyümesini sağlayan yapı:

Periost veya diger adiyla kemik zari.

15) Kemiklerin boyuna büyümesini sağlayan yapı:

Epifiz Plagi

16) Kırmızı kemik iliği vücutta nerede bulunur? Görevi nedir?

Uzun Kemiklerin icinde bulunur.

17) Sarı kemik iliğinin görevi :

Dokularin zarar gormesi durumunda kirmizi kan hucresi (alyuvar) uretebilir.

uzun
18) Sarı kemik iliği sadece ……………………. kemiklerde bulunur.
19) Kısa kemikler vücutta nerede bulunur?
Omurgada, el ve ayak bileklerinde bulunurlar.

20) Yassı kemikler vücutta nerede bulunur?

Kaburgalar, kurek kemigi, gogus kemigi ve kalca kemikleri yassi kemiklerdir.

21) Düzensiz şekilli kemikler vücutta nerede bulunur?

Omurlar, temel kemik, kalbur kemik, alt cene ve ust cene kemikleri ve elmacik kemikleri ornek
verilebilir.

22) İskelet gelişimine etki eden faktörler nelerdir?

Genetik, hormonel ve besin faktorleri vardir.

3
 KIKIRDAK DOKU
23) Kıkırdak dokunun özellikleri:

Belirli bir bukulebilme ve esneme özelligi vardir. Sinir, kan ve lenf damari icermezler.

24) Kıkırdak doku çeşitleri:

hiyalin, elastik ve fibroz kikirdak

25) Hiyalin kıkırdak bulunan yerler:

Hareketli eklemlerde bulunur.

26) Elastik kıkırdak bulunan yerler:

Kulak kepcesinde ve cesitli borularda

27) Lifli kıkırdak bulunan yerler:

Omurlar arasi diskler, cati kemikleri eklemi ve kirislerin kemige yapistigi
yerler bu tip kikirdaktan olusur. EKLEMLER
28) Eklem:
Kemikler arasinda bulunurlar. Harekete yardimci olurlar.

29) Eklem çeşitleri:

Oynamaz eklemler, Yari oynar eklemler, Oynar eklemler.

30) Oynar eklem nerede bulunur?

Kol ve bacak kemikleri baglanti yerlerindeki eklemler oynar eklemlerdir.

31) Ligament:
Kemikleri diger kemiklere baglayan fibroz bag dokudur

32) Yarı oynar eklem nerede bulunur?

Omurlar arasindaki ve gogus kafesindeki eklemlerdir

33) Oynamaz eklem nerede bulunur?

Kafatasi kemiklerinin birbirlerine eklendikleri yerlerdeki eklemlerdir. 4

 KAS DOKUSU
34) Kas dokunun görevleri:

Kas, kimyasal enerjiyi kasilma ve gevseme yoluyla mekanik ise donusturen ozellesmis bir dokudur.

35) Miyoglobin nedir?

Miyoglobin nedir?
Miyoglobin, vücutta bulunan bir proteindir ve özellikle kas hücrelerinde oksijenin depolanmasında önemli bir rol oynar.
Miyoglobin, kas dokusundaki mitokondrilerde bulunur ve kaslara oksijen taşıyan hemoglobinle benzer bir görevi üstlenir.

36) Miyofibril nedir?

Miyofibril, kas hücrelerinde bulunan yapısal bir bileşendir ve kasın kontraksiyonu (kasılma) sırasında rol oynayan
temel birimleri içerir. Kas hücreleri, vücudumuzdaki çeşitli kasları oluşturan temel yapı birimleridir. Miyofibriller, bu
kas hücrelerinin içinde bulunan ince ipliksi yapıları temsil eder.

37) Aktin ve miyozin nedir?

Aktin ve miyozin, kas kasılmasını sağlayan temel proteinlerdir ve kas hücrelerinin yapısal bileşenleridir.

Aktin:
Tanım: Aktin, ince ipliksi bir protein olup kas kasılmasında anahtar bir rol oynar.
Yapı ve İşlev: Aktin, kas liflerindeki miyofibrillerin temel birimi olan sarkomerlerde bulunur. Aktin iplikleri, sarkomerlerin z-disklerine bağlıdır ve kasın
kasılması sırasında miyozin iplikleriyle etkileşime girer.
Kas Kasılması: Aktin, kas kasılması sırasında miyozin ile etkileşime girerek, aktin ipliklerini bir araya çeker ve kasılmayı başlatır.
Miyozin:
Tanım: Miyozin, kalın ipliksi bir protein olup kas kasılmasında önemli bir rol oynar.
Yapı ve İşlev: Miyozin, sarkomerlerde aktin ile birleşir ve kasılma sırasında aktin ipliklerini çeker. Miyozin, aktinle etkileşime girebilen uzun, filamentöz
yapıya sahiptir.
39) Kas dokusu çeşitlerini yazarak karşılaştırınız.
Kas Kasılması: Miyozin, kas kasılması sırasında ATP (adenozin trifosfat) kullanarak aktin ipliklerine "tırmanır" ve bu sayede kasılma gerçekleşir.

Düz kas Kalp kası Çizgili kas

Dokunun aktin miyozin düzenli sıralı

aktin miyozin düzensiz sıralı
yapısal aktin miyozin düzenli sıralı

görünümü

Çekirdek sayısı tek çekirdekli çok çekirdekli çok çekirdekli

Çekirdeğin merkez zara yakın yerlerde zara yakın yerlerde

hücredeki yeri

Kasılma hızı yavaş orta hızlı hızlı

Yorulma hızı çabuk yorulur

çabuk yorulmaz
çabuk yorulmaz

Çalışması otonom otonom

somatik
isteksiz isteklli
isteksiz

5
Dokunun
iç organlar kalp hareketi sağlayan kaslarda
bulunduğu yer

40)

40) Kalp kası ve düz kasları çalışmasını ………… ............otonom sinir sistemi

………….……… çizgili kasların çalışmasını

......................somatik ……………………..
…………………. sinir sistemi .......................... yönetir.
yönetir.
ÇİZGİLİ KASLARIN KASILMA
MEKANİZMASI
Somatik sistemin
41) Somatik ...................
sistemin ……………...……………..
sinirleri iskelet kaslarında sonlanır.
42) Motor uç plağı nedir?
Motor uç plağı, sinir hücrelerinin (nöronlar) kas lifleri ile iletişim kurduğu bir bölgedir. Bu alan, sinir
impulsunun (uyarı) nöromusküler kavşak olarak adlandırılan bu bölgeye iletilmesi ve kas
kasılmasının başlatılması için bir ara yüz görevi görür. Motor uç plağı, kasın sinirsel kontrolünün
gerçekleştiği yerdir ve bu nedenle kas kontraksiyonu ve kasın hareketi için kritik bir rol oynar.

43) Kasların kasılabilmesi için de sinirlerde

olduğu gibi aşılması gereken bir
................eşik..... de değer ve
…………………..
ya hep ya hiç
…………………………………………….………
kuralı vardır.
44) Kasın kasılma ve gevşeme evrelerindeki
olayları grafik çizerek açıklayınız.

46) Huxley’nin
Huxley kayan iplikler hipotezini göre
kas kasılması ve gevşemesi sırasında
görülen olayları şekil çizerek açıklayınız.

45) Çizgili kaslarda bulunan bantları şekil

çizerek açıklayınız.

6
 53) Antagonist kas nedir? Hangi kaslar
antagonisttir?
Antagonist kaslar, bir eklemdeki hareketi gerçekleştiren kas
grubunun zıttı yönde çalışan kas gruplarıdır. Antagonist kaslar,
birbirine karşı çalışarak eklem hareketini düzenler ve dengeyi
sağlar. örnek Rectus Abdominis (karın kasları) - Erector Spinae
(sırt kasları
KAS ENERJİSİNİN SAĞLANMASI
54) ATP
ATP………………………………………………..
........................................................
, ihtiyaç oldukça üretilir. Hücreden hücreye
47) Kalsiyum iyonları sarkoplazmik retikulum ATP
ATP………………………………..
alışverişi de olmaz. de olmaz.
dışına çıkınca kas ATP hücre dışına
gevşemektedir
………………………………………………. , ancak hücre
………………………………… , ancak hücre
demektir. içinde, organeller arasında taşınabilir.
48) Kaslar gevşerken de enerji gerekli midir? 55) Kreatin fosfat enerji eldesinde nasıl
kullanılır?
gereklidir

Kreatin fosfat, hücrelerde enerji üretimine katkıda bulunan

49) Tetanoz hastalığı: bir enerji depo molekülüdür. Kreatin fosfat, özellikle kısa
Tetanoz, toksin tetanospasminin sinir sistemine etki ederek vadeli, yoğun ve patlayıcı enerji gerektiren aktivitelerde
kaslarda ciddi ve sürekli kasılmaları tetiklemesiyle kullanılır.
karakterizedir. Bakteri, yaralı bir bölgeye veya açık bir
kesik veya yara üzerine gelen bakteri sporları tarafından
vücuda girebilir.
50) Fizyolojik tetanoz nedir? Bu durum bir
miyografta nasıl gösterilir?

Fizyolojik tetanoz, terim olarak, kasların normal ve kontrol edilebilir bir şekilde kasılma
yeteneğinin aşırı ve sürekli bir şekilde devam ettiği bir durumu tanımlamak için
kullanılmaz. Terim genellikle, "tetanoz" kelimesinin doğrudan bir tıbbi anlamına karşılık
gelmez. Tetanoz, Clostridium tetani bakterisinin ürettiği nörotoksinin neden olduğu bir
enfeksiyon hastalığıdır. 56) Kasların çalışması için gerekli enerjinin
sentezinde kullanılan maddeler öncelik
sırasına göre hangileridir?
1. Enerji ilk olarak kas hücrelerinde hazır bulunan ATP molekülünden sağlanır.

2. ATP hücrede depolanmadığından çok kısa bir sürede (0,5 sn) tüketilir. Bu durumda
gerekli olan enerji ilk önce dinlenme hâlindeki kas hücrelerinde sentezlenen kreatin
fosfattan karşılanır. Sadece kas hücrelerinde bulunan bir enerji kaynağı olan kreatin fosfat,
yapısındaki fosfatı ADP’ye vererek ATP’nin sentezlenmesini sağlar.

-Dinlenme sırasında kreatin, ATP’den bir fosfat alarak kreatin fosfat haline gelir.

3. Kas hücrelerinde depolanmış glikojen glukoza çevrilir. En kısa yoldan hızlı bir şekilde
ATP üretebilmek için oluşan glukozdan laktik asit fermantasyonu ile ATP elde edilir. (Kısa
bir süre)

4. Laktik asit fermantasyonuyla üretilen ATP yetersiz kalır. Ayrıca biriken laktik asitler
oksijenli solunumu tetikler ve glukozlar oksijenli solunumda kullanılarak gerekli ATP üretilir.
51) Tendon (kas kirişi) nedir?
5. Bütün bu kaynakların tükenmesi ile birlikte önce yağlar en son da proteinler enerji
kaynağı olarak kullanılır.

Tendonlar, kasları kemiklere

bağlayan bağ dokularıdır. Tendonlar,
57) Kaslarda oksijenli solunum ve
kasların kasılmasının sonucunda fermantasyonla enerji elde edilmesini
ortaya çıkan kuvveti kemiklere denklemle gösteriniz.
ileterek eklem hareketini sağlarlar.

52) Sinerjist kas nedir? Hangi kaslar

sinerjisttir?

Sinerji, farklı kas gruplarının veya kasların birlikte çalışarak belirli bir
hareketi gerçekleştirmesi anlamına gelir. Kaslar genellikle belirli bir
eklemde birbirleriyle işbirliği içinde çalışarak hareketi sağlarlar.
Sinerjik kaslar, birlikte çalışan kas gruplarıdır ve belirli bir görevi
yerine getirmek üzere koordine olmuş bir şekilde çalışırlar.

Örneğin, bir elinizi kaldırırken, biceps brachii (ön kol kası) kası ve
brachialis kası gibi kaslar bir arada çalışır. Bu kaslar, dirseği
fleksiyon (bükme) hareketini gerçekleştirmek için sinerjik olarak 7
çalışırlar. Aynı harekette, triceps brachii kası (arka kol kası) ise
antagonist bir rol oynar ve biceps brachii ile birlikte düzenli ve
kontrollü bir hareket gerçekleşmesini sağlar.
58) Kaslar neden oksijensiz solunum yapma
gereği duyar?
Kaslar, enerji üretimi için metabolik süreçlere ihtiyaç duyarlar. Hücrelerin ana
enerji kaynağı olan ATP (adenozin trifosfat) üretimi, hücre içinde oksijen
kullanarak aerobik solunum ve oksijensiz ortamlarda gerçekleşen anaerobik 67) Osteoporoz:
solunum olmak üzere iki ana süreçte gerçekleşir.
Halk arasında “kemik erimesi” olarak bilinen hastalık, nadiren
59) Laktik asitin kaslarda yorgunluğa sebep erkeklerde de görülebilirken, özellikle menopoz sonrası eşeysel
olmasının nedeni nedir? hormon azaldığı için kadınlarda daha sık görülür. Osteoporoz
hastalığında yaşlanmaya bağlı olarak kemik yıkımı, kemik
Laktik asidin birikmesi, kas hücrelerinin içinde ve çevresinde asidik bir ortamın yapımından daha fazla olduğu için kemik erimesi başlar. Buna bağlı
oluşmasına neden olabilir. Bu asidite, kas hücrelerindeki proteinlerin ve
enzimlerin normal çalışmasını etkileyebilir ve bu da kas yorgunluğuna neden
olarak da kol, omurga ve kalça kemiği kırıkları yaşanır.
olabilir.

68) Raşitizm nedir?

60) Kaslar kasılırken hücredeki ATP miktarı
D vitamini azlığı nedeniyle ortaya çıkan, Ca+2 (kalsiyum) ve P
……………….
azalır CO artar,
CO2 miktarı …….…….. , (fosfor) eksikliğinde görülen bir iskelet sistemi hastalığıdır.Kemik
gelişimi bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkan bacak kemiklerindeki
artar , glikoz
kreatin miktarı ……….…………. , glikoz
güçsüzlük nedeniyle vücudu taşıyamayan bacakların eğildiği görülür.
azalar pH de
miktarı ……………………. pH değeri
azalır
…………….….. ısı …………………………
artar
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ
69) Osteomalazi:
RAHATSIZLIKLARI
Yetişkinlerde görülen raşitizm şeklidir. D vitamini ve Ca+2
61) Eklem rahatsızlıkları: eksikliğine bağlı olarak kemik yumuşar ve kolay kırılabilir hâle
Bu rahatsızlıklar kalıtsal olabileceği gibi sonradan çevresel faktörlerin etkisiyle de ortaya çıkabilir.
Genellikle mikroorganizmalar ve ağır çalışma şartları eklem rahatsızlıklarını ortaya çıkarmaktadır.
gelir. Sık doğum yapan kadınlarda Ca+2 ihtiyacı arttığından bu
En sık rastlanılan eklem rahatsızlıkları halk arasında romatizma olarak adlandırılan eklem hastalığın görülme sıklığı da artar. Ayrıca böbrek yetmezliği
romatizması ile eklem iltihabıdır. görülen kişilerde Ca+2 geri emilimi yeterli olamadığından
Eklem romatizmasında eklemlerde ağrı, şişme ve hareket zorluğu görülür.
Özellikle çocukluk döneminde geçirilen boğaz enfeksiyonlarının uzun sürmesi, etkili bir şekilde osteomalazi görülme ihtimali artar.
tedavi edilmemesi sonucu kalp kapakçıkları romatizması oluşabilmektedir.
Eklem iltihabı ise romatizmal nedenlerden kaynaklanabileceği gibi mikroorganizmaların eklem
bölgelerine yerleşmesi ve o bölgenin iltihaplanmasıyla oluşur.

62) Kırık: 70) Kramp nedir?

Kemik bütünlüğünün bozulması İstem dışı ağrılı ve uzun süreli kas kasılmasıdır. Kaslara
durumudur. aniden ağır bir çalışma ile yüklenildiğinde kas hücrelerine
yeterli besin ve oksijen sağlanamaz. Bu durumda kramp
oluşur. Kas lifleri doğrultusunda ovmak kasları gevşetir.
Ayrıca aşırı terlemeye bağlı olarak su ve mineral tuzların
63) Çıkık: kaybedilmesi de kas kramplarına neden olmaktadır.

-Çıkık ise aşırı zorlanma ve baskı

sonucunda kemiklerin eklem
yerlerinden ayrılması durumudur

64) Burkulma:
Eklemdeki bağların veya çevresindeki dokuların ani ve ters bir
hareket sonucunda gerilmesine ve bazen yırtılmasına
burkulma denir. 71) Gençler neden asitli içecekler yerine süt ve
ayran
ayran içmelidir?
içmelidir?

65) Zorlanma: Gazlı içecekler asidik oldukları için,

vücudumuzda devamlı asit bir ortam
Kaslara normal olarak kaldırabileceği gücün üzerinde yük oluşmasına neden oluyor. Uzun
uygulanması durumunda kas liflerinin zedelenmesi ya da kopmasıdır. süreli asit ortam ise midede yanma
Yorgun veya ısınmamış kasın ani hareketi sırasında da zorlanma ve ağrı olmasına sebep veriyor. Diş
olabilir. çürükleri, kemik erimesi ve kemik
Bu nedenle spor yaparken hafif hareketlerle kasların ısıtılması gerekir. kırıklarına neden oluyorlar.
Zorlanmanın olduğu bölgede ağrı ve yanma hissedilir.

66) Bel fıtığı: Kolay gelsin.

Omurga kemiklerinde bulunan diskler herhangi bir şekilde aşırı baskıya

maruz kalırlarsa geçici veya kalıcı olarak zarar görür. Yapısı bozulan
disk, omurga kanalına ve sinirlere baskı yapmaya başlar. Bunun 8
sonucunda şiddetli bel ağrıları ortaya çıkar. Ayrıca omurilikten çıkan ve
ayaklara kadar uzanan siyatik sinire baskı yapıldığı için ağrı, ayaklarda
hissedilir.