KAS FİZYOLOJİSİ

 Hasan KAZDAĞLI
1
KASLAR VE KEMİKLER

 Uyarılabilen özellikteki kas

hücrelerinden oluşan kas dokusu;
 Uyarıları zar yüzeyleri boyunca
iletebilme,
 Bu elektriksel değişiklik ile
mekanik olarak kasılabilme ve
boylarını kısaltabilme yeteneğine
sahiptir.
KASLARIN TEMEL ÖZELLİKLERİ

 Uyarılabilme
 Uyarıyı iletebilme
 Kasılabilme
 Esnek (elastik)
olma
KASLARIN TEMEL FONKSİYONLARI

 Hareket
 Koruma
 Isı üretimi
 Mekanik iş yapabilme
yeteneği
 Postürü sağlama
KASLARIN KASILMASI İLE...

 İskelet sisteminin
hareketleri
 Kanın kalpten
pompalanması
 Solunum ve sindirim
gibi organik faaliyetler
 Tüm sportif faaliyetler
İSKELET KASLARI

 Kas ya başka bir kasa ya da

kemiğe tutunur, uçlarındaki
tutunma aparatları
tendonlardır.
 Bütün iskelet kasları çapı
20-80 mikrometre olan çok
sayıda kas lifinden
oluşmuştur.
 Bu lifler kas boyunca
uzanırlar.
 Her bir lif orta bölgesinde
sonlanan tek bir sinir ucu
tarafından innerve edilir.
KAS TÜRLERİ
 KAS FİZYOLOJİSİ

*Her bir kas hücresini

sarkolemma denilen bir
membran (zar) örter.
*kas hücresinin
sitoplazmasına
sarkoplazma denir.
*kas hücresinin endoplazmik
retikulumuna sarkoplazmik
retikulum denir.
* Düz kas ve kalp kası hücreleri tek
çekirdekli, iskelet kası hücresi çok
çekirdeklidir.
* Her bir kas hücresi myofibril denilen
küçük kasılma birimleri içerir.
• Sarkolemma boyunca ilerleyen aksiyon
potansiyelleri transvers tubuller ile
kas telinin içine götürülür.
• Transvers tubuller (T-Tubul,T
sistemi) sarkolemmanın kas lifleri
içerisine yönelmesi ile oluşan kanal
veya borucuk şeklindeki yapılardır.
 İSKELET KASININ HÜCRESEL
ORGANİZASYONU VE YAPISI
MİYOFİBRİL-MİYOFLAMENT

 Kas lifleri miyofibril adı

verilen daha küçük lifler
içerir,
 Miyofibrillerde miyoflament
adı verilen ince ve kalın
uzantılardan oluşur.
FİLAMENTLE
R:

 İnce filament (aktin);

 Aktin
 Troponin
 Tropomiyozin
 Kalın filament
miyozin;
 Sadece miyozin
 İSKELET KASININ HÜCRESEL
ORGANİZASYONU VE YAPISI
MİYOFLAMENT

 Miyoflamentler kasılabilir proteinlerden

oluşmuştur.
Bunlar;
 Myozin,
 Aktin,
 Tropomyozin
 Troponin: Troponin I, Troponin T, Troponin C
 ÇİZGİLİ GÖRÜNÜM
 Kas lifinin değişik kısımlarının ışığı kırma indeksleri
farklıdır, mikroskopla bakıldığında bu durum kasa çizgili
bir görünüm kazandırır.
 Bu çizgilenmeler çeşitli harflerle isimlendirilir.
 I ,A VE H BANTLARI

 I bandı açık renklidir ve ince

flamentlerden oluşmuştur. İnce
flamentler aktin, troponin ve
tropomyozin kompleksinden
oluşur.
 A bandı daha koyu görünür ve
kalın flamentlerden oluşmuştur.
Kalın flamentler myozin’den
oluşmuştur.
 H zonu A bandının ortasındadır.
 Z VE M ÇİZGİLERİ

 I bandı, Z çizgisi ile ikiye

bölünmüştür.
 A bandı ise, M çizgisi ile ikiye
bölünmüştür.
SARKOMER

 İki Z çizgisi arasında

kalan bölüme sarkomer
denir.
 Sarkomer kastaki en
küçük kasılma birimidir.
 SARKOMER
 Sadece aktin
filamentlerinin olduğu
kısım I bandı,
 Aktin-miyozin
filamentlerinin üst üste
olduğu bölge A bandı,
 Ortadaki sadece
miyozinden oluşan kısma
H zonu,
 Aktin filamentlerinin
tutunduğu disklere Z
çizgisi denir.
 KALIN FİLAMENT-MİYOZİN
 Myozin kalın flamenti
oluşturan bir proteindir.
 Aktin bağlayan kompleks
bir proteindir.
 Baş ve kuyruk
kısımlarından oluşur,
kuyruk uzundur ve tektir,
baş ise iki tanedir.
 Baş; aktin ile bağlanan
kısım ve ATP’yi hidrolize
eden katalitik kısımdan
oluşur.
KALIN FİLAMENT-MİYOZİN

 Miyozin başı; ince

flamentler(aktin) ile
çapraz köprücükler
kuracak şekilde
konumlanmıştır.
 Miyozin; sarkomerin
ortasında her iki yöne
doğru simetrik bir
şekilde dizilir.
KALIN FİLAMENT-MİYOZİN
İNCE FLAMENTLER
(AKTİN,
TROPOMYOZİN,
TROPONİN)

 Uzun ve çift sarmal oluşturan iki globüler aktin

zincirinden oluşur.
 Tropomyozin molekülleri aktin molekülünün iki
zincirinin arasında bulunan uzun flamentlerdir.
 Troponin molekülleri ise tropomyozin molekülleri
arasında bulunan ve belli aralıklarla yerleşmiş olan
küçük globüler yapılardır.
 İNCE FİLAMENT

*Aktin, ince flamentde bulunan bir proteindir, yuvarlak olan bu

moleküller yan yana dizilerek tek sıralı bir zincir oluştururlar. İnce
flament, I bandı adını alırlar. I bandı ortasında koyu renkli Z
çizgisi (bant) bulunur.İki Z bandı arasında kalan kısma sarkomer
denir. Sarkomerin boyu istirahatte yaklaşık 2-2,5 mikrometre
uzunluğundadır, kasılma durumunda 2 mikrona kadar kısalabilir.
*İnce flamentde troponin ve tropomyozin proteinleri de bulunur.
*Tropomiyozin; ince çubuk şeklinde uzun olan moleküllerdir.
 *Troponin; yuvarlaktır, 3 alt ünitesi vardır.
 Troponin T, troponini tropomyozine bağlar,
 Troponin I, myozin ile aktinin etkileşimini inhibe eder.
 Troponin C, kasılmayı başlatan iyon olan kalsiyum bağlar.
KAYAN FİLAMENT TEORİSİ
 KAYAN FİLAMENT TEORİSİ

 Bir kas kasıldığı zaman, liflerin kısalmasına bağlı

olarak kas boyu azalır. Kas liflerinin kısalması, önce iki
Z çizgisi arasındaki mesafenin kısalması ve sonrasında
miyofibrillerin kısalması sonucu oluşur.
 İnce ve kalın filamentlerin boyları değişmediği halde,
sarkomerin kısalması; ince filamentlerin kalın
filamentler üzerine kayması ile gerçekleşir.
 ÇAPRAZ KÖPRÜLER

 Filamentlerin kayması,
miyozinden aktine doğru
hareket eden çok sayıda
çapraz köprünün aktivitesi
ile oluşturulur.
 Her miyozin başı, bir ATP
bağlayan bölüm ve buraya
yakın ilişkili aktin bağlayan
bölüm içerir.
 Globüler başlar, ATPaz enzim
aktivitesine sahiptir.
ÇİZGİLİ KASIN KASILMASI

 1. Motor nöron deşarjı

 2. Motor son plakta transmiter
(asetilkolin) serbestlenmesi
 3. Asetilkolinin nikotinik asetilkolin
reseptörüne bağlanması
 4. Son plak membranında Na++ ve
K+ iletkenliğinin artması
 5. Son plak potansiyelinin oluşumu
 6. Kas liflerinde aksiyon potansiyelinin oluşumu
 7. Depolarizasyonun T tübülleri boyunca içe doğru
yayılması
 8. Ca++’ nun sarkoplazmik retikulumun terminal
sisternalarından serbestlenmesi ve kalın ve ince
filamentlere difuzyonu
 9. Ca++’ nun troponin C ye bağlanması, aktin
üzerindeki miyozin bağlayan bölgelerin açılması
 10. Aktin ve miyozin arasında bağlantıların oluşması ve
ince filamentlerin kalınlar üzerinde kayması ile kısalma
meydana gelmesi
 Gevşemenin Basamakları

 1. Ca++‘un sarkoplazmik retikuluma geri

pompalanması (aktif transport, ATP kullanılır)
 Bu transport inhibe edilirse, aksiyon potansiyeli
olmadığı halde gevşeme olmaz, bu sürekli kasılı
kalma haline kontraktür denir.
 2. Ca++’un troponinden ayrılması
 3. Aktin ve miyozin etkileşiminin son bulması
 Kas Kasılması Çeşitleri
• İzometrik
Statik bir kasılmadır. Kasın boyunda bir değişiklik
olmaksızın tonusunda artış vardır. Ayakta dik
durmayı sağlayan kasların kasılması buna örnektir.
Kas kasılır fakat hareket oluşmaz. Kuvvet üretilir
fakat kasın boyu değişmez (statik). Eklem açısında
değişiklik olmaz. Miyozin çapraz köprüleri kuvvet
üretirler fakat dış kuvvet daha büyük olduğu için kas
tarafından yenilemez. Örneğin, kaslarımızın
üretebileceği kuvvetten ağır bir kuvveti kaldırmaya
çalıştığımızda, ya da dirsek fleksiyonunda bir ağırlığı
statik olarak tutmaya çalıştığımızda bu kasılma türü
meydana gelir.
 • İzovolümetrik (İzotonik) Kasılma

Dinamik bir
kasılma
şeklidir.
Kasın tonusu
sabittir, boyu
kısalır.
Mekanik iş
yapılır.
İzokinetik Kasılma:
Hareket hızının sabit
tutulduğu dinamik bir
kasılma şeklidir.
İzokinetik kasılma ile
konsantrik kasılma
arasındaki fark, izokinetik
kasılma sırasında hareket
süresince maksimal tonusun
devam ettirilmesidir.
İzokinetik antrenmanlar kas
kuvvetini ve dayanıklılığını
geliştiren en iyi yöntemdir
Eksantrik Kasılma:
Konsantrik kasılmanın
tersine kas boyunda
uzamanın olduğu bir
kasılma şeklidir. Negatif
bir mekanik iş söz
konusudur. Uzayarak
kasılma şeklidir.
Kas yeterli gerginliğe
ulaşıp dış yükü
yenemezse kasın boyu
uzar
 Rigor Mortis- Ölüm Katılığı

 Ölümden birkaç saat

sonra kaslarda bir sertlik
gelişir .
 Kasın gevşemesi için
gerekli ATP yoktur.
 Aktin-miyozin ayrılması
gerçekleşmez.
 Rigor mortis
 Çizgili Kasın
İnnervasyonu
 Sinir lifi birçok kez
dallanır ve kas lifinin
ortasına yakın bir
yerde, sinir-kas
kavşağı denen yapıyı
oluşturur.
 Kavşağa gelen aksiyon
potansiyeli lifin
uçlarına doğru yayılır.
  Spinal bir motor nöron, ona ait akson ve
Motor Ünite bu akson sonlanmasının kontrol ettiği
iskelet kası liflerine motor ünite denir.

 • Her bir spinal motor nörona ait kas lifi,

tıpatıp aynı özelliği gösterir.
 • Çok ince ayar, beceri ve hız gerektiren
kaslardaki motor nöronların kontrol
ettiği kas lifi sayısı 3-6 arasında iken,
daha büyük ve daha kaba devinimlerden
sorumlu kaslardaki motor ünite başına
kas lifi sayısı 200'e kadar çıkabilir.