156 AK TUALNOŚCI >> TEMAT NUMERU >> HARDWARE >> SOFT WARE >> INTERNET >> PORADY >>
FT WARE >> INTERNET >> PORADY >> MAGAZYN
PORADY
Programowe sterowanie wentylatorami
Cichy komputer to podstawa komfortowej pracy
Ujarzmić wiatraki
Producenci współczesnych pecetów montują w swoich maszynach
coraz więcej wentylatorów. Gdyby nie te „śmigła”, podzespoły
komputerów szybko by się spaliły. Ale nieustanny szum wiatraków
bardzo drażni – spróbujmy więc go nieco zmniejszyć.
Tomasz Hrycuniak
I
lość ciepła wydzielanego przez więk-
szość komputerowych podzespołów
ściśle zależy od obciążenia maszyny.
Procesor czy karta graficzna rozgrzewają się
silnie po uruchomieniu jakiejś gry. Wtedy
wydajne chłodzenie jest po prostu koniecz-
ne i musimy się pogodzić z tym, że pecet
bardzo hałasuje.
Kiedy jednak przeglądamy strony inter-
netowe lub zajmujemy się pracą biurową,
obciążenie systemu sięga zwykle tylko kilku
procent, a ilość ciepła wydzielanego przez
podzespoły spada radykalnie. Wyjące na
pełnych obrotach wentylatory przestają być
potrzebne – warto więc mieć możliwość wy-
łączenia śmigiełek albo zmniejszenia ich
prędkości obrotowej.
Spróbujemy skonstruować układ sterowa-
nia wentylatorami. Pamiętajmy jednak, że na
całkowite ich wyłączanie możemy sobie po-
zwolić tylko w przypadku coolerów mniej
istotnych dla pracy komputera. Wiatraczki
zainstalowane na kluczowych podzespołach
(procesor, karta graficzna, zasilacz...) powin-
ny pracować stale, gdyż brak przepływu po-
wietrza może doprowadzić do przegrzewa-
nia się elementów. Wypadnie zatem
wypracować kompromis między hałasem
CHIP | PAŹDZIERNIK 2003
a wydajnością chłodzenia i tylko zmniejszyć
prędkość obrotową wiatraczków, bacznie ob-
serwując temperatury w programach moni-
torujących czujniki płyty głównej.
Jak tym kręcić?
Układ regulatora obrotów może przybrać
najrozmaitsze postaci. Przy standardowym
napięciu zasilającym (12 V) wiatraczek roz-
pędza się do nominalnej, przewidzianej
przez producenta prędkości obrotowej. Kie-
dy jednak napięcie obniżymy, będzie kręcił
się wolniej. Oczywiście nie możemy obniżać
napięcia w nieskończoność. Testy praktycz-
ne wykazały, iż klasyczne, dwunastowolto-
we wentylatory pracują poprawnie do ok.
5 V – poniżej tego napięcia już się zatrzymu-
ją. Nasze zadanie jest więc proste – trzeba
zbudować regulator napięcia w zakresie od
5 do 12 V, co pozwoli na dobranie pożądanej
prędkości obrotowej.
Najprostszym rozwiązaniem problemu
jest zastosowanie zwyczajnego rezystora
włączonego szeregowo z wentylatorem.
W ten sposób łatwo uzyskamy potrzebne
nam mniejsze napięcie. Zamiast rezystora
możliwe jest też zastosowanie szeregowo
włączonych diod prostowniczych. Na każdej
z nich napięcie zasilające obniży się o ok.
0,7 V, za pomocą kilku elementów obniży-
my więc zasilanie wiatraczka do wymagane-
go poziomu.
Montując przełącznik zwierający rezystor
lub diody, uzyskamy możliwość skokowej re-
gulacji napięcia zasilającego wentylator. Przy
rozwartym przełączniku prąd do wiatraczka
popłynie przez diody lub rezystor i jego
szybkość obrotowa się zmniejszy. Zwierając
przełącznik, przywrócimy pierwotne zasila-
nie i pełną prędkość obrotową, a więc i mak-
symalne chłodzenie.
Jeśli nie wystarczy nam skokowa regula-
cja obrotów, wypadnie zbudować układ po-
zwalający na płynną zmianę napięcia zasila-
nia. Najłatwiej jest zastosować potencjometr
i włączyć go do obwodu jak zwykły rezystor.
Gdy i taka prosta regulacja jest niewy-
starczająca, sięgamy po elektroniczny stabi-
lizator napięcia. Nie, nie chodzi wcale o ja-
kiś skomplikowany układ. Wystarczy
wlutowany „w pająku” regulowany, scalony
stabilizator napięcia (np. LM317T), miniatu-
rowy potencjometr i dwa rezystory. To
wszystko! Szczegóły dotyczące budowy
i praktycznego wykonania tego układziku
(oraz innych regulatorów) opisałem w ram-
ce „Najprostsze metody regulacji prędkości
wentylatorów”na
158.
Lepiej programowo
Jeśli zdecydujemy się na zbudowanie nieco
bardziej skomplikowanego układu elektro-
nicznego, to w zamian za nasz wysiłek i ok.
20 zł (koszt podzespołów) będziemy regu-
lowali prędkość obrotów czterech wentylato-
rów za pomocą okienkowego programu.
I tak dostosujemy obroty wiatraczków do ak-
tualnych potrzeb. Jak się zabrać za realizację
takiego zadania? Jedno z możliwych rozwią-
zań przedstawia schemat na
157.
Użytkownik, zmieniając ustawienia pro-
gramu kontrolnego, generuje sygnały steru-
jące. Po uformowaniu odpowiednich ciągów
bitowych są one wysyłane do wskazanego
portu szeregowego i dalej do naszego inter-
fejsu. Tam, po przejściu przez wstępną ob-
róbkę w układzie 74HCT14, trafiają one do
pełniącego rolę pamięci rejestru przesuwne-
go z zatrzaskiem (4094). Dysponuje on
ośmioma wyjściami, z których każde może
przyjąć stan 0 lub 1. Ponieważ zamierzamy
zarządzać czterema wentylatorami, na każ-
de ze śmigiełek przypadną nam po dwa bity.
To wprawdzie niewiele – będą dostępne tyl-
ko cztery stany (kombinacje 00, 01, 10 i 11) –
ale do sterowania wentylatorami w zupełno-
ści wystarczy.
Ale jak za pomocą dwubitowej linii cyfro-
wej sterować napięciem zasilającym wiatra-
czek? Podchodząc do sprawy profesjonalnie,
trzeba by użyć przetwornika cyfrowo-ana-
logowego. I tak zrobimy. Rolę przetwornika
 AK TUALNOŚCI >> TEMAT NUMERU >> HARDWARE >> SOFT WARE >> INTERNET >> PORADY >> MAGAZYN 157
PORADY
Programowe sterowanie wentylatorami

C Schemat układu regulatora prędkości wentylatorów

RS232DB9 +5 V +12 V
TXD GND
3 5 8xBC238 1,2k LM317T
+
16 4 100k
10k 1

240 Ω
22k 1,6k
MC74HCT14 15
(zasilanie: +5 V – 14; masa – 7) 5 100k
1 a 2 2
1,2k LM317T
+5 V +5 V +
6 100k
10k 2

240 Ω
1n
220k 10k 1,6k

MC14094
7 100k

wentylatory 12 V
3 b 4 5 c 6 11 e 10 3
1,2k LM317T
+
2,2n 1n 14 100k
10k 3

240 Ω
10k 1,6k
2xBAT85

+5 V +5 V
13 100k

1,2k LM317T
470k 10k +
12 100k
4

240 Ω
10k
9 d 8 13 f 12 1
1,6k
1n 8 11 100k
10n

Sterowany przez port szeregowy układ kontrolera prędkości obrotowej wentylatorów nie jest skomplikowany ani kosztowny.
Dwa układy scalone, cztery stabilizatory, kilka tranzystorów, rezystorów i kondensatorów – wszystko tanie i łatwo dostępne.

pełnić będą dwa tranzystory załączające re-
zystory umieszczone w ich obwodach kolek-
torowych. Pozwolą nam one skokowo zmie-
niać rezystancję wyjściową układu. Od
zmian rezystancji już bardzo blisko do kon-
trolowania napięcia – po raz kolejny pomoże
nam tani, regulowany stabilizator LM317T.
Włączając nasz „zmienny rezystor” w jego
obwód sterowania, dostaniemy do ręki moż-
liwość regulacji napięcia wyjściowego ze
stabilizatora.
Kiedy zastosujemy rezy-
story o podanych na
Sterownik zmontujemy na niewielkiej,
jednostronnej płytce drukowanej. Kom-
plet elementów ma standardowe obudo-
wy z „dużym” rozstawem nóżek, więc
z lutowaniem poradzą sobie nawet po-
czątkujący elektronicy.
schemacie wartościach, uzyskamy napięcia: Radiatory nie mogą więc stykać się ze sobą
5, 7, 9 i 11 V. Obciążalność prądowa układu ani dotykać do obudowy (masy) komputera.
jest rzędu 1 A. Gdyby zaszła konieczność Właśnie ze względu na bezpieczeństwo
zmiany zakresu napięć, to wypadnie nieco i wygodę użytkowania wskazane jest też za-
skorygować (np. o 100 Ω ) wartości rezysto- stosowanie gniazdek połączeniowych dla
rów kolektorowych (1,2 kΩ i 1,6 kΩ). wszystkich wyprowadzeń. Ich rodzaj jest
Wystarczy pamiętać, że mniejszy opór to w zasadzie obojętny. Jedynie gniazdo zasila-
mniejsze napięcie wyjściowe. jące powinno być typowe (molex) – łatwo
podłączymy doń standardową wtyczkę zasi-
Budujemy kontroler lacza, taką jak dla HDD, napędu CD-ROM itp.
Układ należy zmontować na płytce druko- Zwróćmy też uwagę na połączenia z por-
wanej. Nie trzeba stosować żadnych elemen- tem szeregowym. Wymagany jest tylko prze-
tów w miniaturowych obudowach do mon- wód dwużyłowy (TXD oraz masa), ale warto
tażu powierzchniowego, wystarczy więc zastosować kabel ekranowany (jedna żyła
płytka jednostronna, łatwa do wykonania w ekranie). Rodzaj wtyku zależy od płyty 158 »
dla każdego amatora.
Zadbajmy o bardzo staranne wykonanie
całości – układzik zostanie podłączony bez-
pośrednio do portu szeregowego płyty głów-
nej i komputerowego zasilacza o bardzo
dużej mocy! W pewnych okolicznościach
błędy montażu czy przypadkowe zwarcia
mogą doprowadzić do poważnych uszko-
dzeń. A zatem jak zawsze zalecana jest
szczególna ostrożność. Dotyczy to nie tylko
samego lutowania podzespołów, ale i póź-
niejszego montażu płytki w komputerze.
Niebezpieczne są zarówno połączenia
(ścieżki i przewody), jak i np. radiatory
(blaszki) stabilizatorów LM317T. Ich poten- Jeśli wyprowadzenia wyposażymy w od-
cjał jest taki sam jak wartość napięcia powiednie złącza, to będzie można ła-
two „odpinać” wszystkie przewody.
wyjściowego, podawanego na wentylator.

CHIP | PAŹDZIERNIK 2003

158 AK TUALNOŚCI
PORADY
Programowe sterowanie wentylatorami
Najprostsze metody regulacji prędkości wentylatorów
Rezystor
Aby ograniczyć szybkość obrotów wentyla-
tora, wystarczy przeciąć jedną żyłę przewo-
du zasilającego wiatrak (plus zasilania)
i wlutować w nią odpowiedni opornik. Testy
praktyczne wykazały, że najlepiej sprawdza-
ją się rezystory o wartości około 50 Ω, jednak
ze względu na różne parametry wentylato-
rów konkretną wartość dobrać należy ekspe-
rymentalnie. Wskazane jest zatem nabycie
oporników o podobnych wartościach (30,
40, 50, 60 Ω) i wykonanie testów.
Trzeba pamiętać o tym, że typowy kompu-
terowy wiatraczek pobiera większy prąd pod-
czas rozruchu niż w czasie normalnej pracy –
na rezystorze odłoży się więc w czasie startu
większe napięcie. Zjawisko to doprowadza
czasem do sytuacji, w której z danym rezysto-
rem wentylator jeszcze się obraca z niewielką
prędkością, ale po wyłączeniu i ponownym
włączeniu zasilania może już nie wystarto-
wać. Napięcie będzie za niskie! W takiej sytu-
acji wypadnie użyć rezystora o nieco mniej-
szym oporze, i zdecydować się na odrobinę
wyższe obroty, ale za to pewny start.
Istotna jest też maksymalna moc stosowa-
nych oporników. Aby nie doszło do efektow-
nego spalenia się rezystora podczas pracy,
należy używać oporników o mocy minimum
2 watów.
Pozostaje jeszcze sprawa przełączania ob-
rotów. Jeśli z dobranym rezystorem uzyska-
my zadowalający nas efekt w postaci nie-
wielkich obrotów i cichej pracy, to warto
Wentylator
+ +
Zasilanie
50 Ω/2 W
- -
głównej. W starszych modelach konieczne
jest wyprowadzenie przewodu na zewnątrz
obudowy (np. przez otwór po „śledziu”) i za-
kończenie go typową, żeńską wtyczką (DB9).
Nowsze płyty coraz częściej mają jedno
gniazdo COM wyprowadzone na zewnątrz,
a drugie istnieje jedynie w postaci „szpilek”
na samej płycie. W takim przypadku wygod-
niej jest zrezygnować z montowania „śledzia”
z portem COM2 i podłączyć sterownik bezpo-
średnio do szpilkowego złącza płyty (za po-
mocą odpowiedniej wtyczki).
Na koniec pozostaje kwestia przyłączenia
samych wentylatorków. Z dodatkowymi śmi-
giełkami nie ma żadnego problemu: plus
i minus wiatraczka podpinamy do odpowied-
nich styków interfejsu. W przypadku cooler-
ka procesora czy karty graficznej, zasilanego
z trzypinowego gniazda, sprawa nieco się
komplikuje. Aby nie utracić funkcji kontroli
obrotów i maksymalnie ograniczyć prowa-
dzenie dodatkowych przewodów w obudo-
wie, najlepiej będzie odszukać przewód „+”
wentylatora. Zazwyczaj jest to środkowy
CHIP | PAŹDZIERNIK 2003
>> TEMAT NUMERU >> HARDWARE >>
pomyśleć o możliwości chwilowego przy-
wrócenia „pełnego ciągu”. Taką funkcję
„wyprodukujemy” sobie za pomocą dowol-
nego przełącznika i kawałka przewodu.
Zwarcie przełącznika przywróci bezpośredni
przepływ prądu z zasilania do wentylatora
i tym samym pełne obroty śmigiełka.
Dioda
Diody prostownicze
1 A/50 V
Wentylator
+ +
Zasilanie
- -
Podobny jak w przypadku zastosowania re-
zystora efekt uzyskuje się poprzez wlutowa-
nie szeregowo do zasilania wentylatora
(w przeciętym przewodzie plus) jednej lub
kilku diod prostowniczych w kierunku prze-
wodzenia. Ich typ nie ma większego znacze-
nia – mogą to być jakiekolwiek diody pro-
stownicze 1 A/50 V lub mocniejsze. Na każ-
dej z nich nastąpi spadek napięcia ok. 0,7 V,
więc np. przy trzech włączonych diodach
wiatraczek zasilany będzie napięciem ok. 10
V, przy czterech – 9 V itd. Łatwo jest obliczyć
wymaganą liczbę diod dla uzyskania pożą-
danego napięcia i obrotów. Oczywiście moż-
liwe jest dobudowanie przełącznika zwiera-
jącego diody.
Potencjometr
Jeśli skokowe regulowanie obrotów okaże się
niewystarczające, to niewiele większym na-
kładem pracy i kosztów da się zbudować
układ regulacji płynnej. W zasadzie możliwe
przewód w trzyszpilkowym złączu. Za pomo-
cą igły wyciągamy go z plastikowej oprawy
wtyku. Przewód masy i kontroli obrotów po-
zostawiamy na swoim miejscu, a „uwolnio-
ny” wcześniej styk zasilania podłączamy do
jednego z wyprowadzeń układu sterującego –
oczywiście do tego oznaczonego jako „+”.
Przesuń suwak
Zamieszczony na CHIP-CD
program sterujący układem
to prosta, niewymagająca
instalacji aplikacja. Cztery
symbole wentylatorów
i cztery umieszczone pod
nimi suwaczki nie pozosta-
wiają żadnych wątpliwości
– operując suwakami, regu-
lujemy szybkość obrotową
wentylatorów. Każdy wia-
traczek może być ustawia-
ny niezależnie, a jego stan
zostanie automatycznie za- Płytka, przewody i wentylatory przygotowane. Już
najwyższy czas podłączyć wszystko do komputera.
pamiętany przy zamykaniu
SOFT WARE >> INTERNET >> PORADY >> MAGAZYN
jest zastosowanie tylko jednego potencjo-
metru, włączonego tak samo jak klasyczny
opornik. Dzięki możliwości zmiany rezystan-
cji daje on szansę na płynną regulację obro-
tów. Pojawia się jednak wspomniany już
wcześniej problem mocy. Trzeba użyć poten-
cjometru o rezystancji ok. 50 Ω i mocy po-
nad 2 W – a takie mają z reguły dość duże
gabaryty i cenę (kilkadziesiąt zł).
Dużo lepszym rozwiązaniem będzie za-
tem scalony, regulowany stabilizator napię-
cia – np. LM317T. Kosztuje on niewiele po-
nad złotówkę. Do układu podłączamy tylko
dwa oporniki i potencjometr (może być na-
wet miniaturowy, nastawny, gdyż jego moc
nie ma znaczenia). Całość lutujemy bez płyt-
ki drukowanej – starannie wykonany „pająk”
działać będzie bardzo dobrze, zapewniając
płynną i elektronicznie stabilizowaną regula-
cję napięcia. Niejako przy okazji pozbędzie-
my się problemów ze startem bardzo „spo-
wolnionego” wentylatorka – stabilizator
utrzyma zadane napięcie bez względu na
zmiany poboru prądu.
Rzecz jasna przedstawione tu rozwiązania
można ze sobą łączyć, tworząc np. w pustej
zatoce 5,25’’ cały panel z wyłącznikami i po-
tencjometrami, zapewniający pełną kontrolę
chłodzenia.
LM317T
+ +
wentylator
200 Ω
12 V
430 Ω
1k “A”
programu i ponownie wczytany przy urucha-
mianiu aplikacji.
Stała praca programu sterującego nie jest
konieczna. Wystarczy, że uruchomimy
narzędzie i zamkniemy je zaraz po ustawie-
niu prędkości obrotowych. Po kolejnym star-
cie programu wiatraczki będą pracowały bez
zmian – chyba że przesuniemy suwaki albo
skorzystamy z opcji szybkiego dostępu. 160 »
160 AK TUALNOŚCI
PORADY
Programowe sterowanie wentylatorami
i Program sterujący czterokanałowym regulatorem obrotów
Wiatraczki.exe to program sterujący naszym
układem regulacji prędkości obrotowej
wentylatorów. Nie modyfikuje on Rejestru
systemowego, nie wymaga instalacji ani do-
datkowych bibliotek. Dla utrzymania usta-
wionych obrotów nie jest konieczna praca
narzędzia „w tle”.
Przy pierwszym uruchomieniu aplikacja
przyjmuje parametry domyślne: port szere-
gowy COM2, wszystkie wentylatory usta-
wione w pozycji MAX. Zmiany dokonane
przez użytkownika zapamiętywane są auto-
matycznie w pliku wiatraczki.ini, zapisywa-
nym w katalogu systemowym Windows.
Pracę z programem rozpocząć należy od
wybrania portu COM, do którego podłączo-
ny jest nasz sterownik. Ze względu na mak-
symalne uproszczenie układu elektrycznego
interfejsu i tylko dwuprzewodowe połącze-
nie z portem szeregowym oprogramowanie
nie ma możliwości sprawdzenia, czy układ
jest przyłączony do komputera i działa po-
prawnie. Próby sterowania „pustym” gniaz-
dem COM nie spowodują komunikatów
o błędach. Kontrolowana jest natomiast
poprawność funkcjonowania wybranego
Aby wszystko działało prawidłowo, nale-
ży oczywiście ustawić w programie właściwy
port COM (ten, do którego podłączony jest
interfejs) i rozwiązać jeszcze jeden drobny
problem: „rozprogramowanie” układu po wy-
łączeniu zasilania. Nasz kontroler nie ma pa-
mięci trwałej typu EEPROM, flash itp. Wy-
padnie więc skorzystać z danych
zapisywanych na dysku. Po każdym starcie
systemu wystarczy uruchomić i zamknąć
program, aby te informacje zostały pobrane
i wysłane do sterownika.
W tym miejscu nasuwa się oczywista
myśl – może by to jakoś zautomatyzować? Da
się to zrobić, i to dość łatwo – za pomocą sys-
temowego Autostartu. Przeciągamy ikonę na-
szego programu do folderu Autostart i mamy
pewność, że aplikacja uruchomi się sama.
Niestety, zamykać trzeba ją ręcznie. To bar-
dzo niewygodne, zafundujmy więc sobie tro-
chę automatyki.
Z opcjami i bez
Program sterujący oferuje tryb pracy auto-
matycznej, aktywowany poprzez umieszcze-
nie parametru za nazwą aplikacji. Zajrzyjmy
do właściwości skrótu w Autostarcie i za na-
zwą pliku wiatraczki.exe dopiszmy po spa-
cji słowo auto. Po restarcie systemu nie zo-
CHIP | PAŹDZIERNIK 2003
>> TEMAT NUMERU >> HARDWARE >> SOFT WARE
portu szeregowego – program ostrzeże, je-
śli port o danym numerze nie istnieje albo
jest już zajęty.
Widoczne w oknie programu suwaki pod
symbolami wiatraczków pozwalają regulo-
wać napięcia podawane na odpowiednie
wyjścia i tym samym sterować prędkością
obrotową. Regulacja każdego wiatraka
może się odbywać niezależnie w czterech
Najprostsza rzecz pod słońcem – skróty do
programu sterującego pozwolą na szybkie
włączanie i wyłączanie wentylatorów.
baczymy już na ekranie okna programu.
Wykona on swoje zadanie synchronizacji
aktualnych obrotów z zapisem na dysku i sa-
moczynnie się zamknie.
Na tej samej zasadzie wykorzystać moż-
na dwa kolejne parametry: max lub min.
Tworząc skróty do aplikacji i dopisując
przełączniki, uzyskamy szybki dostęp do
maksymalnych lub minimalnych obrotów
wszystkich wiatraczków. Zamiast urucha-
miać program, wybierać opcje MIN lub MAX
i zamykać program, klikamy tylko jeden
z wcześniej spreparowanych skrótów. Nic na
ekranie nie zobaczymy, ale obroty zostaną
zmienione.
Co by tu poprawić?
Konstrukcja przedstawionego interfejsu
umożliwia jego rozbudowę. Podłączając ko-
lejny rejestr przesuwny 4094, uzyskamy do-
datkowe osiem bitów sterujących, co pozwo-
li zwiększyć liczbę obsługiwanych
wentylatorów do ośmiu albo poprawić pre-
cyzję sterowania czterema wiatraczkami do
16 kroków. Będzie to oczywiście wymagało
modyfikacji programu sterującego.
Jeśli już jesteśmy przy programie, to może
wprowadzić do niego opcje automatycznego
włączania maksymalnego chłodzenia po
>> INTERNET >> PORADY >> MAGAZYN
krokach. Odpowiada to wartości napięć ok.
5, 7, 9 i 11 V.
Cztery przyciski umieszczone w dolnej
części przeznaczone są do szybkiej zmiany
obrotów wszystkich wentylatorów jednocze-
śnie. MIN i MAX dają możliwość ustawie-
nia jednym kliknięciem minimalnej lub mak-
symalnej prędkości. Opcje +1 i -1
zwiększają lub zmniejszają obroty wszyst-
kich śmigiełek o jeden „krok”.
Program rozpoznaje trzy parame-
try podawane w linii poleceń za na-
zwą pliku. Po zidentyfikowaniu jed-
nego z nich włączana jest praca
w trybie automatycznym – na ekra-
nie nie pojawi się okno programu,
a zaraz po wykonaniu zadania zosta-
nie on automatycznie zamknięty,
aby nie zabierał pamięci i mocy ob-
liczeniowej procesora. Komendy ste-
rujące to:
Q auto – odczytuje z dysku po-
przedni stan wentylatorów
i przesyła go do interfejsu;
Q max – ustawia prędkość maksy-
malną wszystkich wentylatorów;
Q min – ustawia prędkość minimal-
ną wszystkich wentylatorów.
Usunięcie aplikacji z systemu po-
lega na skasowaniu pliku główne-
go wiatraczki.exe, zbioru wiatracz-
ki.ini oraz utworzonych przez
użytkownika skrótów do aplikacji.
uruchomieniu konkretnych programów,
przy maksymalnym obciążeniu procesora,
a może nawet całkowicie automatyczną re-
gulację, opartą na odczycie danych o tempe-
raturze i prędkościach obrotowych wiatra-
ków z czujników płyty głównej? A może
jeszcze... To już zostawiamy wszystkim,
którzy dokonując tuningu swojego peceta,
postawią na komfort pracy. Spokój i cisza
podczas prac biurowych albo wydajne chło-
dzenie w trakcie partyjki Unreala – to
wszystko jest w zasięgu każdego użytkowni-
ka komputera. I
i Więcej informacji
Opisy gniazd i połączeń
http://www.hardwarebook.net/
Podzespoły elektroniczne
http://www.avt.com.pl/
http://www.cyfronika.com.pl/
http://www.elementy.pl/
http://www.elfa.se/pl/
http://www.poltronic.com.pl/
http://www.tme.com.pl/
Program sterujący oraz CD
dokumentacja techniczna 10/2003
zastosowanych układów
scalonych
Porady | Sterowanie wentylatorami