You are on page 1of 22

 ULELEAN PARE

1. Lakipadada

Diulelean kumua den misa’ tu Tomanurun di Langi’ disanga Tamboro Langi’ tu


umpobaine misa’ baine ballo disanga Sandabilik. Dadimi tu anakna a’pa’, iamotu:
Puang Papai Langi’, Puang Maeso, Puang Sandaboro, sola Puang Membali Buntu.
Iatu Puang Sandaboro umpobaine To Bu’tui Pattung (disanga duka Ao’ Gading)
anna dadianni tu Lakipadada.

Lendu’ tirambanna tu Lakipadada tonna tiroi tu adinna mate, namangkato mate


duka du indo’na. Mataku’ tongan tu Lakipadada tonna tandaimi kumua mintu’ tau
lamate nasang. Mukkun bang natangnga’-tangnga’ tu diona kamatean.
Katampakanna nara’ta’mi lan penaanna la umpengkullei male undaka’i tu naninna
tau tae’ namate. Ke’de’mi ma’dua takin umpokinallo la’bo’ tallu potikna anna
male samalena, apa sitonganna tae’ natandai umba tu la nanii undaka’i tu tang
mate. Tonna masai-saimo lumingka, nalambiranmi dio misa’ inan tu garonto’
kayu kapua anna torro melayo indeto. Natiromi tu misa’ to matua ma’danggo’ sae
umpa’kadai nakua: “E, Lakipadada, umbara la muola ammu saera indete?”
Mebalimi tu Lakipadada nakua: “La malena’ undaka’ tangmate.” Nakuami te to
matua: “Iake apa iato tu la mudaka’ inang tae’ ammu la unnapparanni, belanna
mintu’ ia tolino la mate nasang.”

Namoi dipokadammo susito, apa nang tae’ na sule tu Lakipadada sangadinna


napatarru’ lumingka la male undaka’i tu tang mate. Malebangmi la umpellambi’i
tu nadaka’na sae lako rampo lako biring tasik. Belanna bo’yo’ liumo, melayomi
dio biring tasik. Pakalan saemi ade’ tu tedong bulaan disanga Bulan Panarring,
digente’ duka Sangnene’ umpa’kadai nakua: “E… Lakipadada, ammu indera te?
Umbara tu musanga la muola? Tae’ sia raka ammu pusamo?” Mebalimi tu
Lakipadada nakua: “La malena’ ma’lamban tasik undaka’ tangmate, apa tangla
kuatta unnorongi tasik.” Ma’kadami tu Bulan Panarring nakua: “Moraina’
unnoronganku lian te tasik mapulu’ apa la sibasseki’ dolo.” Kadomi tu
Lakipadada anna sibasse sola duai kumua: “Iatu tarukna Bulan Panarring iamora
tedong tanglanapatobang dikollong, tanglanapalambun dibaroko bati’ siosso’na
Lakipadada.” Nasakeimi Lakipadada tu Bulan Panarring naoronganni ullamban
tasik mapulu’.

Iatonna rampomo lian, den mi misa’ to torro lan disanga Tolumuran ungkuanni
kumua: “E… Lakipadada, apara sae muala ammu rampora inde tondokki?”
Nakuami Lakipadada: “Saena’ undaka’ tangmate, ma’dinraka dikka’
mipokadanna’ sia mibenna’ anna tae’ angku mate?” Nakuami Tolumuran mebali:
“Ma’dinko diben tu tangmate ke muturu’i sia mupogau’i te apa kupokadangko:
Lapitung allo pitung bongiko tae’ ammu lamamma’ sia tae’ duka ammu la
menggirik. Na iatu la’bo’ penaimmu la mupadio bang la’pekmu sae lako
mangkanna tu pitung allo pitung bongi.”

Napogau’mi Lakipadada tu dipokadanni. Apa mane tallung allo tallung bongi


tangmammma’, tae’mi nasa’dingi anna mamma’ sae lako korrok. Tonna tiroi
Tolumuran kumua mamma’mo tu Lakipadada, naalami tu la’bo’ penainna
nadu’dukki lan mai banuanna anna le’toi tu tampakna namane umpasulei tama
banuanna. Meolimi Tolumuran nakua: “E… Lakipadada, millikko.” Apa inang
tae’ napasa’ding. Natolei natambai apa tae’ dukapa napasa’ding tu Lakipadada.
Ma’pentallunnamira ditambai namane pasa’ding anna sasa millik. Nakuami
Tolumuran ungkuanni: “Ma’pari ammu mamma’ra?” Mebali Lakipadada nakua:
“Tae’ra kumamma’.” Nakuami Tolumuran: “Du’dukki tu la’bo’mu ammu tiroi tu
tampakna. Iake poloi tu tampakna manassa inang mamma’ko.” Nanonokmi
Lakipadada tu la’bo’na, apa polo tongan tu potikna. Dikuammi kumua belanna
tang mubela unturu’i tu dipokadanna, dadi inang la mateko.

Malemi tu Lakipadada ma’lopi anna malammu’ tu lopinna. Unnorongmi


naembonanni uai lako biring tasik. Denmi Langkan Maega sae namale
umpentiaranni anna ta’pa dao lolok sendananna Datu dao Gowa dio to’ tondon
bubun. Saemi tau unnala uai, natiroi tu Lakipadada dao lolok sendana. Kendekmi
tau langngan anna popengkalaoi nasolanni lako Datu. Ba’tu umba sia
dipakuannitu Lakipadada la dinii untandai tu kadadianna. Ma’katampakanna
nakanassaimi Datu kumua misa’ pole’ to kapua tu Lakipadada. Dipasibalimi
anakna Datu Gowa anna dadi tu anakna tallu, misa’ torro dio kadatuan Gowa,
misa’ sae diong kadatuan Luwu na misa’ sule langngan Toraya.

2. Sere Datu’

Den misa' to sugi' unnampui serre' datu. Den sangallo na ma'kada tu to sugi' lako
serre'na nakua: “Torromoko ammu manda'i pa'kampamu ku malepa undaka' bale
ta pa'kandiananni.”

Ia tonna makaroen sulemi umbaa bale sangburia' na patorroi diong sali.


Ma'dondomi sae tu serre' datu unnalai tu bale misa'. Naula'mi naalai dio mai tu
bale. Mangka to na pesissikimi tu bale, na tollo'i. Pakalan saeomi na ala serre' datu
tu bale misa'. Naula'mi, na la'ka'i tu serre' datu anna durru'i api tu danggo'na anna
mararang tu pudukna. Mallaimi te serre' lako leko' dapo'.

Ia tonna la kumandemo te puangna, natambaimi tu serre' datu dio mai leko' dapo',
apa noka sae. Pempiran-piran ditambai apa tontong bang ma'dokko dio leko' dapo'
belanna sengke tu penaanna mangka didurru' api.

Tonna mamma'mo tu puangna, mengkondongmi tu serre' datu langngan para anna


dedek-dedekki tu Baka Bua nanii balo' lan sisola maa', gayang, rara', lola' sia
mintu' eanan banua. Na pa'kadaimi serre' datu tu mentu' parea dao para nakua:
“Torromokomi kamu. La malemo' aku belanna mangkamo' aku didurru' api sia
puramo danggo'ku nakande api.” Mebalimi tu issinna Baka Bua kumua: “Minda
lamorai torro napesserang balao. La male dukakan kami.”

Mengkalaomi tu serre' datu rokko sali nakua kuanni tu La'bo' Penai: “Torromoko
iko la'bo', la malemo' aku.” Apa nakua La'bo' Penai: “Minda lamorai torro
nabenga' balao. La male dukana' aku.”
Kendek omo langngan alang te serre' datu, nakuami lako Pare: “Torromoko iko
bo'bo', la malemo' aku.”

Nakuami tu Pare: “Minda la torro napesserang sia napura balao, la male dukakan
kami.”

Maleomi te serre' datu ungkuan Tedong tama balana, kumua: “Torromoko iko,
Tedong. La malemo' aku. Mangkamo' didurru' api.”

Nakuami Tedong: “Minda la torro napebalulangi balao, la undi dukakan kami.”

Nakutanaiomi serre' tu Bai kumua: “Torromoko iko Bai, la malemo' aku.


Mangkamo' dipa'dikki.”

Nakuami Bai ma'kada: “Inda ia latorro nabu'bu'i balao tu bulunta.”

Napa'kadaiomi serre' datu tu Manuk, nakua: “Torromoko iko manuk, la laomo'


aku.”

Nakuami tu Manuk: “Minda latorro nakondongngi balai, la male dukakan kami.”

Sirampunmi sola nasang anna sangke'deran male. Dolomi tu serre' datu anna
sangundian tu pare sia muntu' parea sia patuoan dio boko'na.

Ullambi'mi misa' banua nanii tau sengke sia untendang bako bua lako salian.
Sangundianmi tu issinna baka bua unturu' serre' datu. Ullambi'omi tu to
umpakande asunna apa mukkun duka nabamba. Lussu'mi tu asu anna male unturu'
serre' datu. Nalambi'omi tu to umpakande manuk, apa mukkun duka naleba' batu.
Undi omi tu manuk unturu' serre' datu. Na lambi'omi tu tomarassan umpakande
tedongna apa marassa duka nabamba tu kamorokna. Mallaimi tu tedong na undi
unturu' serre' datu.

Marassan lumingka tu serre' datu sola sangsiturusanna, pakalan anna membali


nasangmo tu rupanna susi tolino. Napatarru'i tu kalingkanna anna lambi' tu da'dua
pia baine biungmo marassan ussaro banni' dio to sugi' sangbanuanna tu unnampui
da'dua anak muane. Sulemi te pia biung sola duai umbawa banni' lako
to'banuanna, anna undi unturu' serre' datu sola solana. Tonna rampomo lako
banuanna natiromi tu tau undi unturu'i. Ma'kadami sola duai nakua: “Lendu'komi
mai, da' ammi dio bang salian.”

Mebalimi tu serre' datu nakua: “La tarru' siakan, melayo bangrakan sattu'."

Nakuami tinde pia biung: “Ta ma'kalembo' pissanpa mimane umpatarru' lalanmi.”
Ma'kadaomi tu serre' datu nakua: “La silasa riki'ka tu banni' mi kalembo', anna
buda-budakan sibaa?”

Mebalimi tu pia biung nakua: “Pirarokomi sola nasang?”

Mebalimi serre' datu, nakua: “Tallung annan, tallung pitu, sangpulo pitu kasera”
(Kennanu nakua serre' datu kumua; Buda liu kan).

Nakuami tu pia biung: “Kita raka la buda na lise'na bo'bo'.”

Masemi penaanna serre' datu sola sangsiturusanna urrangngi kadanna pia biung.
Nakuami serre' datu: “Iate kami sola nasang, latorromokanni ussisolankomi.”

Tiramban kapuami te pia biung sola duai. Naumpu'i serre' nakua: “Iake tallung
bongipa la memala' komi ma'kurre sumanga' belanna pada la untorroikan torroan
malesoki la ussisolan komi.”

Nakua serre' datu: “La diona' aku to' dapo'.” Ma'kada eanan banua: “La lankan
kami baka bua.”

Susi dukato tu asu, manuk, tedong, bai, pare sia senga'-senga'na pada umpaka inan
natorroi. Pakalan pada umporupamo rupanna tu serre' datu sola sangsiturusanna
anna torro sisola te pia biung. Sugi' sangattu'mi te pia biung makario-rio.
Katampakanna ia te pia baine sola duai sibali tu pia muane anakna to sugi'
nasisangbanuan simisaran. Sakerangngan-rangngannami tu kasugiranna. Apa tae'
na pamadao penaai sangadinna tontong nakilalai tu apa mangka dadi, sia tontong
napakaboro' sia nakananna'i tu apa den dio kalena.
Iamoto anna randuk tau umpakaboro'i tu serre' belanna disangan garonto'na eanan,
sia biasa diposengo-sengo dikua : Serre'ri oto' na eanan, salimbanna baka bua, ia
petamba eanan, peongli angge maritik, dio mai randan langi', to dio oloan uran.

3. Dana’

Den tau misa’ disanga Dana’. Iate Dana’ male umparangi to ma’kombongan.
Narangimo tu nasituru’i tau lan kombongan kumua la menammumo tu tau
masiang. Biasanna ke la meparemi tau menammu anna mantunu bai dolo namane
mangrakan sia mepare.Melambi’ tonganmi tu Dana’ male lako tu inan la nanii tau
menammu. Dio inan iato den tu sendana kapua balombongan. Nateka’mi Dana’
anna membuni dao balombong sendana. Saemi dolo tu tau da’dua la usseroi tu
inan la nanii tau menammu.

Metambami tu Dana’ dao mai lolok sendana nakua: "Noka’ Deata kumande ke
tang Dana’ pi massampan, ke tang ambe’na mangimbo".

Pentallun Dana’ metamba susito, anna mentingara te tau sola duai undaka’i te to
ma’kada apa tae’ natiroi. Sulemi te tau sola duai umpokadai tu apa narangi.
Sirampunmi ambe’ tondok anna disorong duang bongi tu kapenammuan. Sia
disua tu tau male umparampaoi kumua Dana’ tu la manampan anna ambe’na tu la
mangimbo.

Iatonna lambi’mi allo kapenammuan male nasangmi tu tau lako tu inan diniii
menammu. Rampo dukami tu Dana’ sola ambe’na anna disua tu Dana’
massampan anna mangimbo tu ambe’na. Natiromi tau kumua tarru’ buda tu duku’
naala buni Dana’ sia ia duka unnala nasang tu taana ambe’na mangimbo.

Ta’pa nakuammi tau tu Dana’ kumua: "Iake menampu’ pole’i tau, tae’mo naiko tu
la massampan".

Ia tonna kendek pole’omo pare, la menammuomi tu tau. Belanna tae’mo naia la


massampan, malemi tama pangala’ undaka’ serang enoan. Tonna appa’mi
napasokko’imi bakana anna penatutu’i solong nabai sule lako banuanna.
Masiang to, sangmaleanmi tu tau lako to’ penammuan sibaa bakana nanii bo’bo’
lan. Male dukami tu Dana’ umbaa bakana nanii enoan lan. Iatonna mangkamo to
mangimbo, mantaa kandemi tu tau. Marassan tau mantaa kande nabungka’ todami
Dana tu tutu’ bakana anna tassu’ sitiaran tu enoan ussiu’ tau naurunganni sisarak-
sarak mallai untampe kandena. Torro Dana’ umpebungku’ daun kayu anna tikara
urrampunni tu kandena tau saponnona bakana anna male umbaai lako banuanna.

Yatonna attu iato, marassan tau mepare anna marassan duka ungkassa’i sia den tu
umpabendan alang ba’ru. Male dukami dana’ umpabendan alang bitti’
napasirondong ba’tu pira-pira alangna tau. Pada ma’pakissinmi tau langngan
alangna.

Nakuami Dana’: "Aku manna dikka’ tu tae’ pareku, apara bua’na te alang
kupabendan, dai’ to kuballa bangmi."

Nanaranni tau tu Dana’ kumua: "Da’mu ballai tu alangmu belanna nakande api
dau tu alangki, kirampunanmoroko pare mupalangnganni te alangmu".

Narampunan tonganmi pare tau anna membu’dak tu pare napakissin langngan


alangna.

Parannu bangmi penaanna tu Dana’ belanna moi anna to matukkun mengkarang


sia sumalong lulako lu dio manna mai, apa akamaluteanna ma’pakena
naurunganni tang ka’tu ma’pesassak kumande. Silelemo tau untandai sia
umpomarussa’i tu pa’pakenana Dana’ belanna natole-tole bangmo napogau’.
Sirampunmi tu ambe’ tondok ungkombonganni tu penggauranna Dana’.
Nara’ta’mi ambe’ tondok laditingkan tu Dana’ anna dipungo taleko’ sia disangkin
dio garonto’ kalosi tu nani ponno litti’.

Dirondonmi tu litti’ anna limbui nekeke’ tu Dana’. Mettete’-tete’ tongan tu Dana’.


Pakalan lendu’mi misa’ to Bu'ku’ la male ma’pasa’.

Nakuami Dana’ lako: "Eh sangmane, tirora'! Malolomora’ka?"

Nakuami tu to Bu'ku’: "Malolomo. Ma’pari ammu indera to?”

Nakuami Dana’: "Na bu'ku’ dukana susi iko. Apa ma’popedampina’ indete.
Morairokoka la malolo susi aku?”

Nakuami to Bu'ku’ mebali: "Moraina’!"

Nakuami Dana’: "Bungkai’mi te pungoku na iko kupungo indete."

Ko na bungka tongan mi Bu'ku tu pungona Dana’.

Iatonna tibungka’mo tu pungona Dana’, yatu Bu'ku’ omo tu sule napungo Dana’.
Mangka napungo Dana’, napemarondonni Dana’ tu litti’ anna keke’i tu to Bu'ku’.

Metambami tu to Bukku’ nakua: "Bungkai’mi! Tangkuattamo.”

Apa nakua Dana’: "Penattai ri, belanna inang la malolo moko dako' ke masaiko
nakeke’ litti’.”

Mangkato, natampemi Dana’ anna male metawa-tawa umpembunian kalena lako


inan senga’.

Masiangna to, sangsaeanmi tu tau la untiro Dana’. Apa tiramban nasangmi tu tau
saba' tosenga’mo tu nalambiran. Nabungka’mi tau tu pungona te to Bu'ku’, apa
sengke te tau laku Bu'ku saba’ mangka nalussuran tu Dana’.

Malemi napemadaka’i tau tu Dana’ anna amparanni. Dirambaimi lanmai tondok


sia dipakare’na kumua:
“Tae’mo muma’din ullese tondok belanna kadake liu tu penggauranmu."

4. Polo Padang

Topissan den tau disanga Polopadang torro dao Buntu Kesu’, dao Buntu Sarira. Ia
te Polopadang siampu pa’lak jio to’ liku jong Rura. Mangnga tarru’ ade’ te
Polopadang ke den omi bua kaise’na la matasak, dolo bang ta’de naboko tau. Den
oi la matasak, masiang melambi’ na tiro ta’de omi ade’. Den sang bongi na male
unngkampai pa’lakna. La morai untandai indanna tu unnala bang bua kaise’na. Ia
tonna mabongimo tonna marassanmo Polopadang ungkampai bua kaise’na,
tirambanmi ade’ belanna den baine ballo tassu’ jong mai to’ liku na iate baine
male unnala kaise’na Polopadang. Simpolo nakamboroan ade’ Polopadang nakua,
“Ooooo…iko bang pole’ umboko kaise’ku. Totemo, belanna mangka muboko tu
kaise’ku, la mendadiko baineku!”. Iate baine disanga Indo’ Deatanna. Mebalimi
Indo’ Deatanna nakua, “Ko nabua’ rika ke inang akumo tu umboko kaise’mu.
Bisana’ la mupadadi bainemu, pa la ma’basseko kumua tae’ mu ma’din
mekabullung-bullung sia manglambe.” Na pekaioimi ade’ Polopadang tu bassena
lako Indo’ Deatanna. Sibalimi ade’ Polopadang sola Indo’ Deatanna na dadi tu
Paerunan. Ia tonna kapuamo tu Paerunan, umpaningoimi ade’ gasing bulawan, na
marassan ma’piak kayu tu Polopadang. Ia duka te Indo’ Deatanna marassan
ma’tannun. Naruami ade’ gasing tu buku taranna polopadang na ma’kada nakua, “
Pepayu…Buaya….narua gasingmu tu buku taraku Paerunan!!”. Narangngimi ade’
Indo’ Deatanna te kadanna Polopadang, mekabullung-bullung sia manglambe.
Mangkamo nasalai tu bassena lako Indo’ Deatanna. Simpolo napatorro ade’
tannun tang mangkana te Indo’ Deatanna na alai tu Paerunan na male langngan
langi’ umpotete tindok sarira. Menassanmi ade’ te Polopadang na tumangi’
belanna natampeanmo bainena sola anakna. La male nadaka’ sia naala tu anakna
sule.

Malemi ade’ ma’lingka umpatu randan tasik na nenne’ bang tumangi’ tu’tu’ lalan
sia tu’tu’ allo. Na appa’mi ade’ tedong bulan te Polopadang na ma’kada nakua,
“Mu tumangi’ ora Polopadang?”. Nakuami ade’ Polopadang mebali, “ La malena’
undaka’ anakku ,Paerunan, nabawa baineku, Indo’ Deatanna, langngan langi’. La
umpatuna’ randan tasik dolo.” Nakuami tedong bulan mebali, “Messakeko na aku
male umbaako lako randan tasik. Apa la si basseki’ dolo kumua tae’ nama’din tu
bati’mu ungkande tedong bulan.” Napekaioimi ade’ Polopadang tu bassena lako
tedong bulan. Nasolanmi ade’ sae lako randan tasik.

Tonna rampomo dio randan tasik to, la lambanmi ade’ Polopadang lako randan
langi’ apako dio tingona tiampa’ tu tasik kalua’. Tumangi’ omi ade’ te
Polopadang. Pakalan rampomi tu buaya bulan na ma’kada lako Polopadang
nakua, “ Na’pari mu tumangi’ ora Polopadang??”. Nakuami Polopadang mebali,
“La malena’ undaka’ anakku ,Paerunan, nabawa baineku, Indo’ Deatanna,
langngan langi’ “. Nakuami ade’ buaya bulan, “Kappamoko Polopadang na aku
ussolangko lamban tasik. Apako la sibasseki’, kumua tae’ nama’din tu to Toraya
umpakario-rio buaya, sia tae’ duka nama’din tu buaya umpakario-rio to Toraya”.
Napekaioimi ade’ Polopadang tu bassena lako buaya bulan. Messakemi ade’
Polopadang do boko’na buaya bulan namale umpalambanni lako randan langi’.
Rampo ade’ dio randan langi’, la kendekmi langngan langi’ te Polopadang. Apako
tae’ na bisa. Tumangi’ omi ade’ te Polopadang tu’turan allo. Rampomi Mataallo,
nama’kada lako Polopadang nakua, “Mu tumangi’ ora Polopadang?”. Nakuami
Polopadang mebali, ““ La malena’ undaka’ anakku ,Paerunan, nabawa baineku,
Indo’ Deatanna, langngan langi’. Bisa raka musolanpa’ male langngan langi’?”.
Nakuami Mataallo mebali, “ La mu atta oraka saba’ malassuna’. Kampaimi tu
bulan!”. Nakampaimi ade’ Polopadang tu Bulan. Nakuami Bulan, “Na’pari mu
tumangi’ ora Polopadang?”. Nakuami Polopadsang mebali, “ La malena’ undaka’
anakku ,Paerunan, nabawa baineku, Indo’ Deatanna, langngan langi’. Bisa raka
musolanpa’ male langngan langi’ ? “. Nakuami Bulan mebali, “La mu atta oraka
na bosina’!”. Nakuami Polopadang mebali, “ Lo’na bangmo mu bosi assalan
rampo dukana’ langngan langi’”. Nakuami Bulan, “Iamo ke. Pa ianna ku bosi to,
dedekki tu boko’ku.” Malemi ade’ nasolan Bulan te Polopadang langngan langi’.

Rampomi ade’ te Polopadang langngan langi’. Ia tonna rampo dao, natiromi ade’
buda to baine male sipassan lampa. Mekutanami ade’ nakua, “Mi buda ora situru’-
turu’ male meuai?”. Nakuami ade’ te to baine mebali, “ Inde dikka’ to lino tae’
bang natandai battuan. Indo’ Deatanna mane rampo yongi’ makaroen diong mai
lino sola anakna, Paerunan, na la dipeuaian napake Paerunan mendio’.” Malemi
ade’ te Polopadang undi unturu’ te to baine meuai lako banuanna Indo’ Deatanna.
Ia tonna mane mambela, natiromi ade’ Indo’ Deatanna kumua rampo tu
Polopadang la unnala Paerunan. Na bawami ade’ Indo’ Deatanna tu Paerunan
tama banua na salli’ manda’I tu ba’ba nakuanni lako tau na sakkalanganni tu
Polopadang ke la unnalai Paerunan.

Tonna rampomo ade’ tu Polopadang, mekutanami tau nakua, “Apara patummu


sae Polopadang?”. Nakuami ade’ Polopadang, “La rampona’ unnala anakku ,
Paerunan”. Nakuami tau mebali, “ Ia ke inang manassako Deata, maleko ullemba
uai mupatama buria’.” Malemi ade’ te Polopadang me uai umpake buria’.
Napatama oi tu uai, tang torro tu uai lan buria’. Tumangi’ omi ade’ te Polopadang.
Rampomi masapi na ma’kada lako Polopadang, “Mu tumangi’ ora Polopadang?”.
Nakuami ade’ Polopadang mebali, “La rampona’ unnala anakku, Paerunan, pa
iapi kumane bisa unnalai ke bisana’ ullembana’ uai umpake te buria’.” Nakuami
masapi, “ Kappamoko Polopadang na aku untunduiko”. Ia ade’ te masapi
unnelong-nelong lan buria’ na torro tu karuru’na ullepe’ kalo’tok buria’.
Napeponnoimi uai tama buria’na Polopadang na lembai lako banua. Mangngami
ade’ tau na ma’kada “Inang Deata tongan iate Polopadang.” Nakuami ade’
Polopadang, “Indemo tu uai lan buria’. Umba mira tu anakku?”. Nakuami tau, “Ia
pi mu ma’din unnala anakmu ke mulellengpi tu kayu barana’ kapua sambali’.”
Nakuami Polopadang, “Umbara tu wase ku lellengngi?”. Nakuami tau umpebali, “
Ia ke inang manassako Deata, la mulelleng tu kayu barana’ umpake te piso’-
piso’”. Malemi ade’ te Polopadang la ullelleng barana’ pua umpake piso’-piso’
tang nabela. Tang tikulli’ tu barana’ nakande pisonna. Tumangi’ omi ade’ te
Polopadang. Pakalan rampo omi tabuan, namekutana lako Polopadang nakua,
“Matumbari mu tumangi’ ora Polopadang?”. Nakuami Polopadang mebali, “La
rampona’ unnala anakku Paerunan, apa iapi kuma’din unnalai ke bisana’
ullellengngi te barana’ pua.” Nakuami tabuan, “Kappamoko, na kami
ussongkanni. Natambaimi ade’ tabuan tu solana buda nagoroi’ tama tu kayu
barana’ sae lako songkana. Nakuami tau, “Inang Deata tongan iate Polopadang”.
Sulemi ade’ tu polopadang lako banua na ma’kada, “Songkamo tu barana’ pua
sambali’. Umba mira tu anakku”. Nakuami tau mebali, “ Inang tae’pa mu ma’din
unnala anakmu ke tae’ mupurai tu bite’ sanglombok sambali’.” Malemi ade’ te
Polopadang ungkande bite’ sang lombok, apako mane misa’ ade’ nakande na tang
naattamo makattik. Tumangi’ omi ade’ te Polopadang. Pakalan rampomi tu bai
lampung. Mekutanami lako Polopadang nakua, “Matumbari mu tumangi’ ora
Polopadang?”. Nakuami Polopadang mebali, “Rampona’ unnala anakku
Paerunan, apa iapi kuma’din unnalai ke kupurai te bite’ sang lombok.” Nakuami
bai lampung mebali, “Kappamoko na kami umpepurai.” Natambai nasangmi ade’
bai lampung tu solana na pepurai tu bite’ sang lombok. Ia ade’ tonna tiroi tau
kumua pura tonganmo tu bite’ sang lombok, nakuami ade’ tau, “Inang Deata
siami ia te Polopadang”. Sulemi ade’ Polopadang lako banua na ma’kada,
“Puramo tu bite’ sanglombok sambali’. Umba mira tu anakku?”. Nakuami tau,
“Taepa muma’din unnala anakmu ke tae’ mu pasirampunni sule te bua ba’tan
disamboran pitung baka!”. Nasamboranmi ade’ tau tu bua ba’tan pitung baka. Na
rampunmi ade’ sule Polopadang tu bua ba’tan apako tu’turan allo narampun, moi
sangkatti tae duka nasirampun. Tumangi’ omi ade’ te Polopadang. Pakalan rampo
omi tu dena’. Mekutanami ade’ lako Polopadang nakua, “Matumbari mu tumangi’
ora Polopadang?”. Nakuami Polopadang mebali, ““Rampona’ unnala anakku
Paerunan, apa iapi kuma’din unnalai ke ku pasirampunni sule te bua ba’tan pitung
baka.” Nakuami dena’ mebali, “Kappamoko Polopadang na kami untunduiko.”
Nakuami Polopadang, “Pa da’mu bokoi le. Tang ganna’ dako’ pitung baka sule ke
den miboko”. Rampo nasangmi ade’ te dena’ umpasi rampunni te bua ba’tan.
Purato, natiro Polopadang kumua tang ganna’ pitung baka sirampun sule te bua
ba’tan. Nakuami lako dena’, “Tang ganna’ pitung baka te bua ba’tan. Den miboko
le?” Nakuami dena’ mebali, “Iake den len kikande sia kiboko, ki puntian leko’-
leko’ mora, ki tamba neko-nekoan”. Nato’do’mi ade’ Polopadang tu sokkongna te
mai dena’ na tassu’ nasang tu bua ba’tan lammai tambukna. Puntian leko’-leko’mi
te dena’. Iamo to na iatu tingkulanna te dena’ tae’ na lan tambukna pa dao
sokkongna. Ponnomi pitung baka sule te bua ba’tan, nakuami tau, “Inang Deata
tongan ia te Polopadang”. Sulemi ade’ Polopadang umbawa bua ba’tan pitung
baka, na ma’kada nakua, “Mangkamo ku rampun sule te bua ba’tan, benmo’ sule
tu anakku!”. Nakuami tau, “Inang tae’pa muma’din unnala anakmu ke tae’ mu
parampo kalenai tu uai lan te tarampak”. Di benmi ade’ pekali tu Polopadang la
umpasae uai lan tarampak. Ba’tu umba sia ade’ nakuanni undaka’ mata uai te
Polopadang, tae’ duka na appai’ tu mata uai. Tumangi’ omi ade’ te Polopadang.
Pakalan rampo omi tu bungkang na mekutana lako Polopadang nakua,
“Matumbara mu tumangi ora Polopadang?” Nakuami Polopadang mebali,”La
rampona’ unnala anakku Paerunan, apa iapi kuma’din unnalai ke kuparampo
kalenai tu uai inde tarampak.” Nakuami bungkang mebali, “ Kappamoko na aku
umparampoanko uai inde te tarampak. Iake denni dako padang tibebok, simpolo
lantai’ pekali rokko.” Malemi ade’ te bungkang langngan buntu malangka’ tu den
uainna nabo’bokki rokko tarampak. Ia ade’ tonna denmo padang tibebok, simpolo
nalanta’ Polopadang rokko tu pekalinna na titarrak jong mai tu uai. Ia duka te
pekali urrua boko’na bungkang, iamo to na den lalan pekali dio boko’na
bungkang. Tonna titarrakmo tu uia, nakuami ade’ tau, “Inang Deata tongan te
Polopadang”. Rampomi ade’ Polopadang nama’kada lako tau nakua, “Mangkamo
kupasae to uai inde tarampak. Umbamira tu Paerunan?”. Nakuami tau, “Iapi
muma’din unnala anakmu ke male kalenako unnalai tama banua.” Malemi ade’ te
Polopadang undaka’ ba’ba banua apako tae’ naappa’i. Tumangi’ omi ade’ te
Polopadang. Pakalan rampomi tu balao na mekutana, “Matumbari mu tumangi’
ora Polopadang?” Nakuami Polopadang mebali, “,”La rampona’ unnala anakku
Paerunan, apa iapi kuma’din unnalai ke male kalena ku ala tama banua pa tae’
kutandai umba nanai tu ba’bana te banua.” Nakuami ade’ balao mebali,
“Kappammi, na aku bungkaran komi ba’ba”. Malemi ade’ nakasissin balao tu
salli’ ba’ba na tibungka’ tu ba’ba banua. Malemi ade’ te Polopadang tama banua
pa tang natiro tu Paerunan belanna malillin parrak. Sisantakmo ade’ undakai’
anakna pa tae’pa na appai’. Tumangi’ omi ade’ te Polopadang. Pakalan rampo
omi tu silli-silli mekutana, “Matumbari mu tumangi’ ora Polopadang?”. Mebalimi
Polopadang nakua, “La undaka’ na’ anakku Paerunan apako tang kutiro belanna
malillin parrak lako.” Nakuami silli-silli, “Kappamoko Polopadang ku tunduiko
undaka’ Paerunan. Iake tae’mo kutigega’ sia ma’kappidi-pidimo’ masai, ko
Paerunanmo to kunanai ta’pa.” Malemi ade’ te silli-silli sumalongngi banua. Ia
tonna rampomo dio leko’ dapo’, torromi ade’ te silli-silli tang tigega’ sia
ma’kappidi-pidi masai belanna ta’pamo dio Paerunan. Simpolo ma’dondo ade’ te
Polopadang unnala Paerunan na tassu’ lammai banua. Maramba dukami ade’ tu
mintu’ tau na ma’kada kumua “Inang Deata tongan ia tu Polopadang!!!.”
Mangkato, nabawami ade’ sule Polopadang tu Paerunan rokko lino, sule rokko
Buntu Kesu’.

5. Lebonna sola Paerengan Na Dodeng

Ia ade' tonna dolonalan misa' tondok, den misa tosugi' sia marampak katuoanna
lan tananan dapo'na. Tau ia to nakamsei ba'tu pira-pira anak puang matua. Lan
alla'na te banuanna bampanan kapa', ta'binna passulean allo den nisa' anak dara
Lebonna tungkasanganna bakkun balusu pa'gabtiananna, ia tinde Lebonna to laen-
laen dadinna, senga'kombong garaganna. Ia tu tamparapa'na pa'kalean diarru'na
mepatobang rara bua ke den ki sitau mata. La'bi -la'bipa tu diona pessiparanna,
taek sang lindo susinna. Iamo pole to namendadi pa'tulangdanan lako mintu' bali
tondokna.

Lan tu tondok nanai torro den duka da'dua muane ganta' tu digente' londong
saunganna pa'tondokan misa' tu disanga Dodeng na misa' tu disanga Paerengan.
Ia te tau sola duai la mendadi londong sibarrubg laumporong rampanan kapa' lako
Lebonna.

Ia tonna umpeallingno kada sanda marasa diomai patomalinna,massengomi tu


Lebonna nakua:kendek dua inde londong,sibarrung inde muane,umbamora
lakulaenan,lakukanan kairian,pada taluktukna rara',pada bombongna bulaan.

Ia tu bubga'na umpalolong minna' orongan rampanan kapa'lako Lebonna,iamo tu


Dodeng. Apa ia te pa'inaanna Dodeng tang natarima melo Lebonna. Apa taek
namorai umpapayan bangngi lako Dodeng kumua taekna porai,iamo to
napassande' lakopia tomatuanna. Na ma'kada nakua,"marana'mo inde
londong,soyangna inde muane. Sanda'-sanda' pa' mebali,pangkunpa' ma'kada
misa,mataku'pa magiangpa' lako to mendadianku".

Kada ia to naparampo Dodeng lako tomatuanna. Taek namasai alla'na to,


unnolami lalanna ma'rampanan kapa' tu tomatuanna Dodeng, anna umpake'de'
pangngan lako tomatuanna Lebonna,ladinai ungkanassai kumua ditarimasiaraka tu
Dodeng,taekraka. Apa ia tonna tallung bongimo,nalo ditollongngi,tae' na
dibungka' tu pangngan battuananna taek na ditarima tu Dodeng. Na bawami sule
tu pangngan,randuk inde dukamo to nanai madiong Ba'tang tu Dodeng.

Tonna issanni Paerengan kumua taek na ditarima tu Dodeng, umpake'de' dukami


pangngan tu Paerengan lako banuanna Lebonna. Ia tonna kutanai tomatuanna tu
Lebonna te diona pangnganna Paerengan natimang mi petaa mammi' na ma'kada
situru' sallo inaanna nakua,"indemo pole bayu sielle'ku,dodo sangkalamma'ku".
Malango' dukami tu penaanna tomatuanna Lebonna anna dibungka' tu pangngan.

Tonna sisissananmo kumua ditarimamo tu Paerengan,dipapatuanmi alukna


rampanan kapa' anna dipasumurruk te sangayoka tedong tama tanana dapo' anna
diranpanan kapa' unnangkaran tana' bassi battuanna minda tu ma'lalan sala lan
tananan sapo'na anna pobannangi songka tu tananan dapo', iamo tu la umbaya'
kapa' annan ayokana tedong(12 kerbau).

Tonna manda'mo lan tananan dapo' narande kamarampasan,unggaragami dandi tu


paerengan sola Lebonna kumua,"mateki' lapada mate,mateki'
tanglasisarak,sio'tonan batang rabuk,ulli'-ulli' sola duka borro lasito'doan.

Lan katuanna sola duai,taek len nasipakundunan kada,marampa' lan banuanna,


anna malute lako padanna ma'rupa tau,mabassa sia sa'bara'. Iamo to na mendadi
pa'tulangdanan lan tondokna sia lembangna.

Apa den ia tau na bungku pa'inanna,tang masannang untiro katuaonna Paerengan


sola Lebonna,iamo tu Dodeng. Inang madiong ba'tangmo tonna tae' natarimai
Lebonna, ia tonna ditarima tu Paerengan randukmi natambukan essun tu
Paerengan sola Lebonna,mengkarangmo lan penanna tu deata patuang ba'tang,
laundakaranni kakadakean te to sangsamban karambau.

Den pissan anna dirari te tondok nanai paerengan,unggaragami kada nalepong


bingka' lan te kombongan kalua' tu mintu' pa'tondokan lamale umpangeai tondok.
Ia tonna ke'de'mo tu tau,dolomi tu Paerengan umpabatta' panaanna solana. Apa ia
tu Dodeng naanggai bang ma'undi-undi,parannuanmo penaanna kumua inang
lamate tu Paerengan lan kapararian. Na ia ke balumi lebonna tantu bisamo
natarima tu Dodeng.

Tae'na masai sirari tu tau diuala'mi tu eali anna soro' marampa' tu Paerengan sola
solana. Ka'tu rannumi tu Dodeng belanna tae'na lambi' tu panglambena.
Tilantukmi lan penaanna tu gau' pega'tu sunga' laumpadolo lamban Paerengan
sola Lebonna lako padang tangmerambu.

Ia tonna lasulemo tu toparari,dolomi tu Dodeng ma'dondo-dondo lako to'banuanna


Lebonna, nakutanaimi Lebonna tu Dodeng tudiona kapararian. Nakuami tu
Dodeng mebali kumua,diula'kanni ditaloi solata na buda tau mate,ia tu Paerengan
iamo dolona mate,anna sikarra'-karrai' eali palokko'-lokko'na mannamo nabawa
solata sule. Mangka to male bangsiami tu Dodeng memboko'.

Tonna malemo tu Dodeng,nakilalaimi lebonna tu dandinna sola


Paerengan,mentuyomi tu Lebonna natumang dandinna lako Paerengan sola sia
patuang ba'tangna Dodeng. Taekna masai to rampomi Paerengan lako banuanna.
Uai mata nalambi' sola katumangiran belanna batang rabukna mira Lebonna
tunalambiran,ka'tumi angin dipudukna,ronta bannang penaanna. Tirambanmi
Paerengan,li'pangmi bali tedongna,tigega'mi pa'tondokan siurrukan tau kamban.
Makarorrongmi pangleon dossomi ampunna lembang,male natampe Lebonna
nabokoi' to malolle' umbalikmo mata lalanna,lumokkon pa'gulinganna,lako
tondok todolona esungan to tumampana.
Ia tu Paerengan tae'na issanni bntu tumangna naurungan ma'lalan mate tu
Lebonna. Dialukmi tu Lebonna situru' alukna rampe matampu' namale dipeliang
lako to'kayu mate tu ditoke' dio to' biring batu.

Diong se'pon buntu batu iato, den induk kamban tu biasa ladirambi ladiba'tai.
Tonna lambi'mi kandian bo'bo'na Lebonna,rimbakan pote bolongna bakkun
balusu,malemi Dodeng mangrambi lako to'se'pon liangna Lebonna, tonna
marassan mangrambi,tiallingmi tama talinga duanna,tilantukmi tana pili'
patomalinna tu oni gamara banga' nakua:

Dodeng mangrambi ma'dedek, Dodeng ma'patuang-tuang

Rampananpi pededekmu, annapi pepamarukmu

Ammu perangngipa'mati, ammu talling talingapa'

Nakua duka la sangmatekan, la sango'otonan penaa kan

Angku dolo aku mate, angku ma'paliu aku

Kariuanmo lalanku,taruk ganda suleanku

Taek duka la mantee'na,lasisarak inaanna

Umbamo buanna dandi,assele'na kada rapa' te attu pura diboko'.

Tonna sundunmo pepasanna Lebonna,mengkalo vangsiami tu Dodeng domai


lolok mayang anna tarru' lako banuanna Paerengan umparampoi tu pepasanna
Lebonna. Li'pangmi Paerengan urrangi,sia nakilalaimo sule tu dandinna sola
Lebonna. Nakuami lako Dodeng,tambaina' ke male pole'ko mangrambi.

Tonna male pole'mo mangrambi,natambaimi tu Paerengan. Tonna marassanmo


mangrambi, narangngi pole' omo tu Lebonna mepasan,susi bangsia to pepasan
dolona.

Tirambanmi Paerengan,li'pangmi datu muane, urrangi kadanna Lebonna to dodo


sangkalamma'na. Ma'kasami tu Paerengan nakua,mangnga malingna' urrangi tu
kada ma'mallo'-mallo',tu kada mario-rio. Kada tongan ia tondo' dikampaimi
Paerengan,taanmi sangayokamu,anta gannai' dandinta pasundun bisaranta.

Sulemi Paerengan lako to'banuanna anna ma'pasakka' susi tolamale mambela.


Mintu'kande mammi' dipasakka' anna kandei,mangka to ma'pakemi sanda parea,
na male ussakei tedong bongana,napopa'dondoi lako to aa' milan na mate sola
tedongna.

Tonna sisarakmo angin napariba'tang tu Paerengan,tirambanmi mintu'patondokan


na ma'kada nakua, matemo tanduk kila'ta, takdemo

saungan la'te labunta,songkamo lamba'paonganan,tibambangmo


lamba'pentilindungan,songkamo rokko matampu', tibambangmo rokko
kalambunan,tibambang unnuyak langi', songka ullalla batara.

Dialukmi paerengan situru' aluk rampe matampu' nadipeliang tama misa' kayu
mate sikambela liangna Lebonna. Ia tonna mangkamo dipeliang, tiramban tikuomi
tu pa'tondokan untiro ulli-ulli'na Paerengan sola Lebonna ma'balole'-lole' si
pa'gulingan. Ullikna Paerengan male lako liangna Lebonna, susi duka to ulli'na
Lebonna male lako liangna Paerengan. Nakala'tikumi kamatakuran tu mintu'
tomatua-tua lan lu tondok belanna taekpa ya sanglindo susinna te allo pura diboko'
anna taek duka anna taek duka na issanni apa saba'na anna den ulli' si pa'gulingan,
sangadinna bua malapu'na ya dandinna Lebonna sola Paerengan tonna mane tama
rampanan kapa'.

Ma'tonganni tu ambe' tondok sola to parengnge' anna tobara' laussitangnga'i te


tanda kalle-kallean sia metakuran. Mendioren duka tu Dodeng belanna
pekaamberan duka lan tondok,iamo anna iamo tonna budamo tau umpatama
pangngampa'na penaanna, ma'kada dyka tu Dideng nakua,taek senga'na naposaba'
te ulli' sipa'gulingan,sangadinna bua malapu'na ya dandinna Paerengan sola
Lebonna tonna mane tana rampanan kapa'.

Nakuami tu tau den raka pole ia dandi na lampak sola duai tonna tuopa? Nakuami
tu Dodeng apara na mate mentuyo tu Paerengan na iari te dandi. Saba ia tonna
masaimo matena tu Lebonna, na taek bangsiapa na mate tu Paerengan,saemi ade
bombo mendeatanna Lebonna pakilala tu diona dandinna. Dadi ia ke aku iapi
narandan tu ulli' sipa'gulingan kedipasita'papi tu batangrabukna lan misa' kayu
mate.

Mintu' to mendioren ungkatonganni kumua manassa ia tonganmo ia lalan to.


Nasiturui'mi tau anna dipalin tu batang rabukna Paerengan lako to' kayu matena
Lebonna. Ia tonna mangkamo dipasibaa tu batabg rabukna,radan bangsiamo tu
ulli' sipa'gulingan, tipoli' nasang tama kayu matena sola duai belanna digannai'mo
tu dandinna kumua,ullu'-ulli' sola duka borro lasito'doan.

6. Saluan Nene’ Dao Napo

Diulelean kumua den misa’ tananan dapo’ dao Napo, iatu muane disanga Datu
Banua na bainena disanga Patoralangi’. Iato to sibali undadian tau sangpulo dua.
Iatu sangpulo misa tumale’ lan Tondok Toraya, na iatu misa’ disanga Saredadi
rampe lako Ranta Karua (Bittuang) sia ditekkenni “Balo’ bai Ballang” dio mai
tomatuanna. Da’dua tu anakna Saredadi, pa’bunga’na pia muane disanga Siba’ba’,
na pia baine tu misa’ disanga Karaeng Dua. Iatu Tali Siba’ba’ male sau’ Duri, apa
iatu Karaeng Dua torro lan tondok belanna misa’ baine. Iatu misa’ iamora tu Balo’
Bai Ballang, tekkenna Saredadi napa’tekkenan pole’ lako Karaeng Dua, na diomai
ambe’na ditekkenni duka “Doke Dualolok.”

Iatu dakaran kandena Karaeng Dua iamora tu ma’balili dio pasa’ kasiallaranna
Duri sola Mengkendek. Ia ke malei ma’pasa’ nakaloli’ bang tu dokena. Lan
alla’na Mengkendek anna Duri den indeto tu batu lappa’. Ianna ma’rang tu
Karaeng Dua nadullu bangsia Doke Dua Lolok tu batu lappa’ anna sun tu uai
diong mai, nairu’i. Mangnga nasang mintu’ to sae ma’pasa’, den bu’tu lu lo’mai
Duri sia den duka to lu diong mai Luwu sae ma’baluk sia mangalli. Iate tanda
kalle-kallean napogau’ Karaeng Dua pada sule naulelean tau lako tondokna.
Rampo duka naulelean tau diong mai Luwu lako Datu Luwu kumua: “Den ia
misa’ baine dao Toraya disanga Karaeng Dua tu umpogau’ tanda memangngan
tongan belanna nalanta’ manna dokena tu batu lappa’ natassu’mo uai diong mai
susi kalimbuang.

Lendu’ mangngana tu Datu Luwu anna tungkananni rampo sola taunna la


ungkanassai to kareba mane mangka narangngi. Tonna tiro tongami, sulemi tu
Datu sola taunna rokko Luwu. Tae’ namasai mesuami tu Datu Luwu sae
umpalakui kumua ma’dinraka narampei tu Karaeng Dua. Tonna dikadoimo
dadimi mentama rampana kapa’ tu Datu Luwu sola Karaeng Dua. Nasolanmi
Datu tu Karaeng Dua rokko Luwu. Nakaloli’ bangmi Karaeng Dua tu Balo’ Bai
Ballang sola Doke Dua Lolok tonna male rokko Luwu. Ia te Balo’ Bai Ballang
biasa ade’ dipakande susi bai dipatuo ke attunnai bulan melo, iamo tu nasanga tau
bulan taro-taro.

Den mi ade’ pissan siappa’ bulan melo, napakandemi Karaeng Dua tu Balo’ Bai
Ballang (balo’na). Tonna marassan tu Karaeng Dua, sumoko-mokomi ade’ tu
Balo’ Bai Ballang lan banuanna Datu. Mangngami tu Datu nakua: “Anna dennora
ia bai sumoko-moko lan banua?” Ma’kombongami tu mintu’ ada’na Datu sia
pa’tondokan anna situru’i kumua ia tu mintu’ bai la dilussuran nasangmo tama
pangala’.” Iamo ade’to nabuda bai lampung lan pangala’ nalili’ Luwu.

7. KORONG sola TEDONG

Ia tu Korong matuttu’ bang tassu’ keallo-keallo sumalong dio lu to’ uma undaka’
kande.Apa den Sangallo tonna tassu’ undaka’ kande tae’ bang tu dikandena
naapa’. Male bangmi sumalong,pakalan natiromi lan uma sangtempe’ tu da’dua
kurungan (kuang) nanii unnaang-aang bale. Apa masussa diala tu bale belanna
mane kumuku lako tu Korong natae’mo tu bale belanna untallanan kalena
mallaim membuni.

Attu iato natiromi Korong tu tedong marassan ungkande riu do tampo uma iato.
Malemi to Korong umpessitammui tu tedong napa’kadai nakua :”Umpattuan
bangko para’ kakapuammu tedong,apa morai siana’la ussilombangko .
kadokoraka tasimisa’I te kurungan lan uma, anta silomba unniru’I tu uainna ba’tu
umbanta tu dolo ma’ti kurunganna.”Mebali tedong nakua:”Apa toda iko la nanii
uai lan tu tambukmu. Apa ia para’ to tu mukamorai, tamalemo ussimisa’I tu
kurungan anta silomba”.

Naparandukki tedong untonganni unniru’I tu uai kurungan anna mukkun


mere.Apa ia tu Korong naoton bangri tu tillokna rokko to’ uai. Nakuami krong
lako tedong:”Io dolomoko, musangaraka tang la kudoloiko dako’.” Nasarra’I
pissanmi tedong mangiru’ naurunganni tae’ namasai anna ma’timo tu kurunganna
tedong. Apa aitu kurunganna Korong tontong ponno uainna.Nakuami tu tedong :
“E korong,pokadai mindantara tu patalo!” Mebalimi tu Korong nakua : ”Io,inang
ikomo tu patalo sangmane .bua’rika,akumo tu talo .Apa umbai den sia sidi’ saroku
tu mangkatalo.” Ta’pa mekkondongmi tu Korong rokko kurunganna tedong anna
kande simisa’I tu bale doing sae lako dia’na.

8. Seba sola Wati

Den sangngallo namale tu seba sumalong-malong. Den mi gamara narangi lan


induk nakua “korreeeeekk” , narangimi seba nakua “Ahhh umbaraka nanei tu tau
umpa’korrekanna’?” di pekondi ulelean. Upu’ bang naperangi-rangi seba, pakalan
natiromi tu wati lan induk, nakuami seba lako “ooohhh iko pale’ wati tu
umpa’korrek-korrekanna’. Mane matemuri laku tunu api”. Nakuami wati “ohhh
taek raka mutiroi na malotong tu ulungku belanna mangkana’ aku ditunu api apa
tae’ra ku mate”. Nakua omi seba “mane laku ta’tak-ta’tak rako ia la’bo” , mebali
omi wati nakua “Apara aku nama’rere’-rere’ tukaleku seba saba’ mangkana’ di
ta’tak-ta’tak la’bo’ na tae’ duka ku mate”. Ma’pentallunna nakua seba “mane
matemuri wati mane laku palangngan ko ya illongku”. Nakuami wati “A’a….
mane sumpuri dikka’ sumandakku to seba. Inangla matekumo te”. Pakalan
napalangngan seba illongna tu wati, mane ri nakua wati “mane mateko seba mane
laku rerokri tu ulummu”. Kumamala’ mi tu seba lako wati nakua “tassu’ko mai
sangmane..”. Apa nakua wati “Ah melomo aku inanku indete sangmane”. Saelako
mate tu seba natalo akkala’ wati.
9. Tedong sola Suso

Den sangngallo sipakada-kada mi te tedong sola suso, makada mi tedong lako


suso nakua ta silomba lari suso nakua suso iyo. Yatonna silomba lari te tedong
sola suso na sarrai bang mo te tedong lari apa yate suso sikangkolo Solana anna
ma dandan lako lalan. Yatonna silomba lari te tedong na suso mekutana mi te
tedong lako suso nakua umba moko suso nakua suso inde sia na, masai-masai
silomba mekutana omi te tedong nakua umba moko suso nakua inde siana apa
yate suso mebali suso sisengaran tarru na pakenai ri tu tedong. Yatonna masai mi
silomba nakua mi tedong umba moko suso nakua inde sia na la rampo mo na
sarrai tarru tedong lari urungan dompa na mate. Yatonna matemo te tedong
sirampun nasang mi tu suso anna masannang liu.

10. Seba sola Putean

Den sangngallo na sitammu te putean sola seba, nakua mi putean lako seba “ta
sikutu-kutu seba” nakua seba iyo ta sikutu mo” apa yatonna pekutui seba tu
putean tannia kutunna putean tu na alai sangngadinna bulunna putean tu na ku’kui
sae lako pura. Tumangi mi tu putean tonna tae mo bulunna. Masai allo lenduna
sitammu omi tu putean na seba nakua mi putean lako seba “tamale mebale lako
tasik seba” nakua seba iyo kalemo ta male. Yatonna rampo jo biring tasik sola
duai makada mi tu putean lako seba nakua “yanna den wai dakok sae ma gulung-
gulung mengkondong ko rakai’ saba bale kapoa liu to”. Mallai mi tu putean tanpei
tu seba, yatonna denmi wai sae ma gulung-gulung mengkondong tongan mi tu
seba lako putean “o putean orrena dikka tae’ ku issan norong” apa nakua tu putean
mebali “mane matemu ri seba mindara sua ko re’bui bulungku tonnanu” urungan
yate seba tallammu anna mate.

You might also like