Administracja 2 rok ST

Charakterystyka rynku wewnętrznego Unii Europejskiej

Jednolity rynek UE obok m.in. wspólnej polityki handlowej i rolnej, polityki

społecznej, ochrony konsumenta czy polityki badawczo-rozwojowej, stanowi jeden z
kluczowych elementów I filaru UE. Art. 26 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej
(TFUE) definiuje rynek wewnętrzny jako “obszar bez granic wewnętrznych, w którym jest
zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału, zgodnie z postanowieniami
Traktatów”. Określa go także Traktat o Unii Europejskiej w art. 3 ust. 3: „Unia ustanawia
rynek wewnętrzny. Działa na rzecz trwałego rozwoju Europy, którego podstawą jest
zrównoważony wzrost gospodarczy oraz stabilność cen, społeczna gospodarka rynkowa o
wysokiej konkurencyjności zmierzająca do pełnego zatrudnienia i postępu społecznego oraz
wysoki poziom ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego. Wspiera postęp
naukowo-techniczny. Zwalcza wyłączenie społeczne i dyskryminację oraz wspiera
sprawiedliwość i ochronę socjalną, równość kobiet i mężczyzn, solidarność między
pokoleniami i ochronę praw dziecka”.
Swoboda przepływu towarów
Fundamentalnym elementem rynku jednolitego jest swobodny przepływ towarów.
Dzięki niemu powstał wewnątrz Unii Europejskiej obszar, w ramach którego towary legalnie
wyprodukowane lub wprowadzone na rynek w jednym państwie mają dostęp do rynku
pozostałych krajów UE, jeśli tylko spełniają wymagania bezpieczeństwa nałożone na nie
przez kraj eksportujący. Ograniczenia tej swobody mogą występować jedynie w
szczególnych przypadkach, takich jak ochrona porządku i bezpieczeństwa publicznego czy
moralności publicznej. Natomiast w sytuacji, gdy dana kwestia nie jest uregulowana przez
prawo wspólnotowe, państwo członkowskie samo może wprowadzić swoje przepisy w
ramach porządku prawnego krajowego.1 Jednakże, aby tego dokonać, musi uprzednio zgłosić
taki zamiar Komisji Europejskiej i krajom członkowskim. Jeżeli z ich strony nie wpłynie
żadna uwaga co do treści danej normy czy przepisu technicznego, państwo może je
wprowadzić. Natomiast na obszarach, na których niemożliwe jest stosowanie zasady
wzajemnego uznawania, przykładowo ze względu na duże rozbieżności norm
poszczególnych krajów, ograniczenia można wyeliminować na poziomie całej Wspólnoty
poprzez harmonizację techniczną. Natomiast konieczna do zaimplementowania w ramach
swobody przepływu towarów eliminacja barier fizycznych przyczyniła się do obniżenia
kosztów transportu, co poskutkowało wzrostem wolumenu handlu oraz konkurencji,
przedsiębiorcom natomiast dała możliwość wyboru dowolnej, najbardziej efektywnej
lokalizacji swojej działalności, dając szansę szybszego rozwoju.2

Swobodny przepływ osób

1
M. Herdegen, Prawo Europejskie, Warszawa 2004, s. 191
2
Tamże, s. 198
 Swoboda na obszarze przepływu osób obejmuje przemieszczanie się i przebywanie na
obszarze państw członkowskich przez obywateli UE, jak również przepływ pracowników i
swobodę przedsiębiorczości- prowadzenia działalności gospodarczej na terenie Unii (art. 18
TWE). Analizując podmioty, jakie mogą być uznane za pracowników, można zauważyć jak
szerokie jest to pojęcie w rozumieniu prawa unijnego. Zaliczają się do nich bowiem nie tylko
osoby wykonujące pracę najemną i pobierające za nią wynagrodzenie, ale również studenci, o
ile pracowali przed podjęciem studiów, przy czym praca musi być ściśle powiązana ze
studiami.3 Nie jest to jednak prawo bezwzględne, istnieją bowiem ograniczenia określone w
art. 39 ust. 3 TWE; ochrona porządku publicznego, ochrona bezpieczeństwa publicznego i
ochrona zdrowia. Przedmiotem swobody przedsiębiorczości jest wolność zakładania
przedsiębiorstw i wolność wyboru miejsca ich siedziby. 4 W środowisku europejskim uważa
się ją za pojęcie dosyć szerokie, obejmuje ono uczestnictwo w życiu gospodarczym w
państwie członkowskim Unii Europejskiej innym niż państwo pochodzenia oraz czerpanie
korzyści wynikających działalności podejmowanej we własnym imieniu i na własny
rachunek. Zarówno osoby fizyczne, jak i ogólnie pojęte podmioty prawa obowiązują zasady
określone przez ustawodawstwo kraju przyjmującego na takich samych warunkach, jak ich
obywateli. Prawo to dotyczy również działalności przedsiębiorstw w ramach ich jednostek
oddelegowanych, tj. oddziałów i filii.
Swoboda przepływu usług
Swoboda przepływu usług, trzeci element składowy w ramach jednolitego rynku, w
odróżnieniu od wspomnianej swobody działalności gospodarczej, ma charakter przejściowy.
Poprzez określenie “usługi”, prawodawca Traktatu ustanawiającego Unię Europejską
rozumie świadczenia, za które pobiera się zapłatę, z zakresie nieobjętym postanowieniami o
wolności towarów, kapitału oraz osób. Stanowią działanie o charakterze przemysłowym,
rzemieślniczym, handlowym oraz takie, jakie odpowiadają wykonywaniu wolnych zawodów.
Aby dane świadczenie mogło zostać uznane za usługę w rozumieniu art. 49 i nast. TWE,
musi być jednocześnie świadczone poza granicami kraju ojczystego oraz musi być
wykonywane za wynagrodzeniem. Omawiana swoboda występuje pod trzema postaciami;
jako swoboda czynna (kiedy podmiot wykonuje daną usługę), bierna (konsument
korzystający z niej i płacący za nią w innym państwie członkowskim) oraz odróżniany jest
sam fakt przekroczenia granic kraju przez daną usługę. Ograniczenia zaś mogą występować
jedynie wtedy, gdy jest to uzasadnione wymaganiami interesu ogólnego oraz jest to środek
niezbędny do ochrony owego interesu, jak również nie stanowią przejawu dyskryminacji w
rozumieniu prawa wspólnotowego oraz są proporcjonalne do potrzeb, z powodu których
zostały wprowadzone.5
Swoboda przepływu kapitału
Kluczowa część rynku wewnętrznego Unii Europejskiej to swoboda przepływu kapitału, a
szczególnie pieniężnego i rzeczowego. 6 W jej ramach państwa członkowskie zobowiązane
były zaimplementować zniesienie ograniczeń w przepływie kapitału między obywatelami z
siedzibą w państwach członkowskich. Ograniczenia tej swobody dopuszcza się, aby zapobiec
3
Tamże, s. 205
4
Tamże, s. 210
5
K. Tomaszewski, Rynek wewnętrzny Unii Europejskiej- szansą i wyzwaniem dla obywateli. Studia Europejskie
2/2003, s. 7
6
K. Tomaszewski, Rynek wewnętrzny UE... s. 117
nieprzestrzeganiu porządku prawnego na obszarze podatkowym danego państwa
członkowskiego, aby nadzorować instytucje finansowe, jak również sporządzać zestawienia
informacji administracyjnych i statystycznych. Ściśle związana jest z tym swoboda
przepływu płatności, która umożliwia funkcjonowanie przepływu towarów i usług, bez niej
bowiem nie byłoby możliwe ich praktyczne egzystowanie. Dla poszczególnego obywatela
oznacza to, że może on kupić dom, otworzyć rachunek bankowy lub lokatę terminową w
innym państwie, natomiast przedsiębiorcy dokonują przelewów za granicę w celu opłaty za
towar lub usługę, założyć w nim filię swojej firmy, jak również nawiązać współpracę z
innymi przedsiębiorstwami w swojej branży.7
Konkluzje
Biorąc pod uwagę cały szereg korzyści i ułatwień, jakie są związane z rynkiem jednolitym
Unii Europejskiej, oczywista jest jego nieoceniona rola w polepszaniu bytu gospodarczego w
skali Europy, upraszczaniu dotychczasowych procedur, zacieśnianiu związków między
państwami członkowskimi zarówno na poziomie gospodarczym, jak i narodowym.
Mechanizmy, jakie nim rządzą, przyczyniły się do zwiększenia skali produkcji i
efektywności gospodarowania. Systemy ochrony konsumenta oraz kontroli przestrzegania
norm stworzone są w taki sposób, aby działać na obszarze całego rynku jednolitego, nie
ograniczając się tylko do momentu przekraczania granic przez towar, osobę, usługę czy
kapitał. Powyższe skutki, jakie ze sobą przyniósł wyraźnie pokazują, że stanowi on jeden z
najbardziej decydujących elementów integracji europejskiej.

7
J. Kuczewska, Jednolity rynek europejski wobec przedsiębiorstw- bezpieczeństwo czy zagrożenie? s. 3