Skrypt 2

Prawo Unii Europejskiej – egzamin
01. HISTORIA INTEGRACJI. PROCES ROZSZERZANIA UE
Plan ogłoszony 9 maja 1950 – propozycja poddania przemysłu stalowego i

węglowego Niemiec i Francji ponadnarodowemu zarządowi → dziedziny,
które decydowały o potędze militarnej 2 państw walczących po przeciwnych
stronach → miały zostać odseparowane od wpływów polityki narodowej.
● Główna przeszkoda we współpracy narodów Europy: odwieczne
konflikty między Niemcami a Francją
Deklaracja Schumana ● Proponowany sposób usunięcia przeszkody: połączenie
francuskiej i niemieckiej produkcji węgla i stali pod wspólny nadzór
● Przewidywane skutki wprowadzenia planu w życie:
○ uniknięcie wojny między Niemcami a Francją
○ stworzenie podstaw rozwoju gospodarczego Europy
○ podstawy zjednoczenia gospodarczego Europy
○ rozpoczęcie tworzenia federacji europejskiej
Data podpisania: 1951, data wejścia w życie: 1952

Skutek: ustanowienie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali → zapewnianie
Traktat paryski
systematycznych dostaw węgla i stali, kontrola cen i ujednolicanie warunków
dostępu do węgla i stali

Skutek: ustanowienie:
● Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
○ eliminacja opłat celnych i ograniczeń ilościowych w handlu
między państwami członkowskimi
○ wprowadzenie Wspólnej Taryfy Celnej i wspólnej polityki
handlowej w stosunku do państw III
Traktaty rzymskie ○ ustanowienie wspólnej polityki rolnej i transportowej
○ koordynacja polityki gospodarczej
● Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej
○ koordynacja programów szkoleniowych i badawczych w
obszarze energii atomowej
○ pomoc finansowa, dostarczanie materiałów atomowych,
sprzętu, urządzeń i ekspertów, prowadzenie własnych
szkoleń i badań wg ustalonego programu

Skutek: ustanowienie wspólnych instytucji - Rady i Komisji dla 3 Wspólnot;
Traktat o fuzji
wcześniej wspólne były: Trybunał Sprawiedliwości, Parlament, Komitet
Ekonomiczno-Społeczny.

Skutek: nadanie kształtu organizacyjnego europejskiej integracji politycznej,
Jednolity Akt Europejski
formalizacja szczytów przywódców państw członkowskich → powstanie
Rady Europejskiej

Skutek: ustanowienie Unii Europejskiej, struktura filarowa:
I. Wspólnoty Europejskie
→ wspólny rynek, UGiW, wspólna polityka rolna, handlowa, przemysłowa,
Traktat o Unii energetyczna i transportowa; szereg płaszczyzn życia publicznego
Europejskiej (z II. Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa
Maastricht) → konsultacje i ustalenie wspólnych stanowisk ws. pokoju, praw człowieka;
wspólne działania na forum innych organizacji i w zakresie rozbrojenia
III. Wymiar Sprawiedliwości i Sprawy Wewnętrzne
→ ochrona w zakresie wolności, sprawiedliwości i bezpieczeństwa; walka z
rasizmem i ksenofobią; ujednolicanie norm prawa karnego; wsp. policyjna
1
Traktat z Amsterdamu Skutek: ustanowienie prawa stosowania sankcji wobec państw łamiących
standardy demokratyczne

Traktat z Nicei Skutek: przygotowanie UE pod rozszerzenie o 10 państw w 2004 i 2 państwa
w 2007 + proklamowanie Karty Praw Podstawowych
Traktat o Data podpisania: 2007, data wejścia w życie: 2009

Funkcjonowaniu Unii Skutek: rewizja TUE, TWE i TEWEA; przejął “pakiet reform ustrojowych” Unii
Europejskiej (z Lizbony) zaproponowany uprzednio w odrzuconym traktacie konstytucyjnym.
● 1952/1958. RFN, Francja, Włochy, państwa Beneluksu

● 1973. Wielka Brytania, Irlandia, Dania
● 1981. Grecja
● 1986. Hiszpania, Portugalia
● 1990. Całe Niemcy → RFN + NRD = RFN
Rozszerzenia Wspólnot
● 1995. Austria, Finlandia, Szwecja
Europejskich / Unii
● 2004. Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Czechy, Słowacja, Słowenia,
Europejskiej
Cypr, Malta, Węgry
● 2007. Rumunia, Bułgaria
● 2013. Chorwacja
● 2020. Brexit → wystąpienie Wielkiej Brytanii z UE
● Integracja pozioma → rozszerzanie Unii Europejskiej: reformy

instytucjonalne, mechanizmy podejmowania decyzji, mechanizmy
kontroli państw członkowskich.
○ Jest to tzw. koncepcja Europy o zmiennej geometrii -
zróżnicowanie przestrzenne państw członkowskich, z których
najbardziej wydolna grupa to twarde jądro UE, pozostałe –
Kierunki integracji peryferie UE
europejskiej ● Integracja pionowa → - pogłębienie integracji gospodarczej,
budowanie integracji politycznej
● Europa wielu prędkości → różnice w poziomie rozwoju
gospodarczego między P. Cz. uzasadniałyby odejście od koncepcji
wspólnej realizacji zadań integracyjnych. Państwom, które nie są w
stanie wykonać należałoby przyznawać derogacje, pozostałe
natomiast - iść do przodu.
02/03. UNIA EUROPEJSKA JAKO ORGANIZACJA MIĘDZYNARODOWA. ANALIZA TUE
W rozumieniu organizacji międzyrządowej:

● ustanowienie na podstawie umowy międzynarodowej zawartej przez
państwa członkowskie
● posiadanie podmiotowości prawnej w rozumieniu prawa
Pojęcie organizacji
międzynarodowego publicznego
międzynarodowej
○ zdolność prawnomiędzynarodowa - możność posiadania
praw i obowiązków
○ zdolność do czynności prawnomiędzynarodowych - możność
zaciągania we własnym imieniu praw i obowiązków
● miały charakter organizacji międzynarodowych - międzypaństwowych

Wspólnoty Europejskie ○ ustanowione na mocy umów międzynarodowych
(pojedyncze) ○ istotna struktura, istotny zakres kompetencji
○ podmiotowość w rozumieniu prawa międzynarodowego
● TUE (z Maastricht) nie nadał UE podmiotowości prawnej

Charakter prawny UE ○ kompetencje w I filarze → wykonywane przez WE
przed Lizboną ○ kompetencje w II i III filarze → wyłącznie na mocy
postanowień TUE - współpraca międzyrządowa
2
● kompetencja w tym zakresie nie była jednoznaczna
● zawarto wiele umów “w imieniu UE”, ale same sobie P. Cz. →
Zawieranie umów m-nar.
zastrzegły, że korzystanie z kompetencji nie stanowi przeniesienia
przed TFUE
stosownych kompetencji na Unię → działała symbolicznie w
imieniu państw członkowskich
Art. 1. (...) Unia zastępuje Wspólnotę Europejską i jest jej następcą prawnym.
Art. 47. Unia ma osobowość prawną.
Art. 1 i 47 TUE
● przekształcenie UE w organizację międzynarodową
(po rewizji)
● likwidacja uprzedniej struktury filarowej Unii → przekształcenie w
spójną organizację międzynarodową
● ius tractatuum → prawo do zawierania umów międzynarodowych

● ius legationis → prawo legacji - wysyłania i przyjmowania
przedstawicieli dyplomatycznych państw III
○ Art. 221 TFUE. 1. Delegatury Unii w państwach trzecich i
Podmiotowość prawna przy organizacjach międzynarodowych zapewniają
UE reprezentację Unii.
2. Delegatury Unii podlegają wysokiemu przedstawicielowi
Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.
Działają one w ścisłej współpracy z misjami dyplomatycznymi
i konsularnymi Państw Członkowskich.
● szczególna koncentracja kompetencji

● znacząca autonomia własnego porządku prawnego - szczególny
wyraz w:
○ wywieraniu skutku bezpośredniego przez nadające się do
tego normy pierwotnego i pochodnego prawa organizacji
○ zasadzie pierwszeństwa norm organizacji wobec prawa
krajowego P. Cz.
● szczególny proces decyzyjny odnoszący się do stanowienia aktów
UE jako organizacja
prawa wtórnego:
międzynarodowa typu
○ ograniczenie inicjatywy legislacyjnej do instytucji organizacji
ponadnarodowego
ponadnarodowej – KE
○ możliwość podejmowania decyzji większością kwalifikowaną
(RUE) przy wzmocnionej kontroli demokratycznej ze strony
instytucji parlamentarnej (PE)
● zapewnienie jednolitości stosowania prawa organizacji m-nar. przez
własne organy sądowe oraz wykonywanie skutecznego nadzoru nad
zagwarantowaniem przez P. Cz. efektywności tego prawa w sferze
wewnętrznej
Niniejszym Traktatem Wysokie Umawiające się Strony ustanawiają między

sobą Unię Europejską zwaną dalej “Unią”, której Państwa Członkowskie
przyznają kompetencję do osiągnięcia ich wspólnotowych celów.
Niniejszy traktat wyznacza nowy etap w procesie tworzenia coraz
ściślejszego związku między narodami Europy, w którym decyzje
podejmowane są z możliwie najwyższym poszanowaniem zasady otwartości i
jak najbliżej obywateli.
Art. 1 TUE po traktacie z
Podstawę Unii stanowi niniejszy Traktat oraz Traktat o funkcjonowaniu Unii
Lizbony
Europejskiej (zwane dalej Traktatami). Oba te Traktaty mają taką samą moc
prawną. Unia zastępuje Wspólnotę Europejską i jest jej następcą prawnym.
- decyzje ws. wprowadzania nowych aktów prawnych w trybie

większościowym → zmniejszenie il. przypadków możliwości
blokowania decyzji
- autonomia unijnego porządku = niedualistyczna
Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej,

wolności, demokracji, równości, państwa prawnego, jak również
Art. 2 TUE - wartości UE
poszanowania praw człowieka, w tym praw osób należących do mniejszości.
Wartości te są wspólne Państwom Członkowskim w społeczeństwie opartym
3
na pluralizmie, niedyskryminacji, tolerancji, sprawiedliwości, solidarności oraz
na równości kobiet i mężczyzn.
1. Celem Unii jest wspieranie pokoju, jej wartości i dobrobytu jej narodów.
2. Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest
swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu
do kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji, jak również zapobiegania i
zwalczania przestępczości.
3. Unia ustanawia rynek wewnętrzny. Działa na rzecz trwałego rozwoju
Europy, którego podstawą jest zrównoważony wzrost gospodarczy oraz
stabilność cen, społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej konkurencyjności
zmierzająca do pełnego zatrudnienia i postępu społecznego oraz wysoki
poziom ochrony i poprawy jakości środowiska. Wspiera postęp
naukowo-techniczny.
Zwalcza wykluczenie społeczne i dyskryminację oraz wspiera sprawiedliwość
i ochronę socjalną, równość kobiet i mężczyzn, solidarność między
pokoleniami i ochronę praw dziecka.
Art. 3 TUE - cele UE
Wspiera spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną oraz solidarność
między Państwami Członkowskimi.
Szanuje swoją bogatą różnorodność kulturową i językową oraz czuwa nad
ochroną i rozwojem dziedzictwa kulturowego Europy.
4. Unia ustanawia unię gospodarczą i walutową, której walutą jest euro.
5. W stosunkach zewnętrznych Unia umacnia i propaguje swoje wartości i
interesy oraz wnosi wkład w ochronę swoich obywateli. Przyczynia się do
pokoju, bezpieczeństwa, trwałego rozwoju Ziemi, do solidarności i
wzajemnego szacunku między narodami, do swobodnego i uczciwego
handlu, do wyeliminowania ubóstwa oraz do ochrony praw człowieka, w
szczególności praw dziecka, a także do ścisłego przestrzegania i rozwoju
prawa międzynarodowego, w szczególności zasad Karty Narodów
Zjednoczonych.
6. Unia dąży do osiągnięcia swoich celów właściwymi środkami odpowiednio
do zakresu kompetencji przyznanych jej na mocy Traktatów.
1. Unia uznaje prawa, wolności i zasady określone w Karcie praw

podstawowych Unii Europejskiej z 7 grudnia 2000 roku, w brzmieniu
dostosowanym 12 grudnia 2007 roku w Strasburgu, która ma taką
samą moc prawną jak Traktaty.
Postanowienia Karty w żaden sposób nie rozszerzają
kompetencji Unii określonych w Traktatach.
Prawa, wolności i zasady zawarte w Karcie są interpretowane
zgodnie z postanowieniami ogólnymi określonymi w tytule VII
Karty regulującymi jej interpretację i stosowanie oraz z
Art. 6 TUE
należytym uwzględnieniem wyjaśnień, o których mowa w
Karcie, które określają źródła tych postanowień.
2. Unia przystępuje do europejskiej Konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności. Przystąpienie do Konwencji nie
narusza kompetencji Unii określonych w Traktatach.
3. Prawa podstawowe, zagwarantowane w europejskiej Konwencji o
ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z
tradycji konstytucyjnych wspólnych Państwom Członkowskim,
stanowią część prawa Unii jako zasady ogólne prawa.
● Art. 49 TUE Każde państwo europejskie, które szanuje wartości,

o których mowa w artykule 2, i zobowiązuje się je wspierać, może
złożyć wniosek o członkostwo w Unii. O wniosku tym informuje się
Parlament Europejski i parlamenty narodowe. Państwo ubiegające się
Akces nowego państwa
o członkostwo kieruje swój wniosek do Rady, która stanowi
do Unii Europejskiej
jednomyślnie po zasięgnięciu opinii Komisji oraz po otrzymaniu zgody
Parlamentu Europejskiego, udzielonej większością głosów jego
członków. Brane są pod uwagę kryteria kwalifikacji uzgodnione przez
Radę Europejską.
4
● Warunki przyjęcia i wynikające z tego przyjęcia dostosowania w
Traktatach stanowiących podstawę Unii są przedmiotem umowy
między Państwami Członkowskimi a państwem ubiegającym się o
członkostwo. Umowa ta podlega ratyfikacji przez wszystkie
umawiające się państwa, zgodnie z ich odpowiednimi wymogami
konstytucyjnymi.
Uwagi ogólne
- TUE = jednolita podstawa prawna przyjęcia państwa do UE na
potrzebę konieczności gwarancji spójnych warunków przystąpienia
nowego państwa członkowskiego
- Ustalenie kryteriów kopenhaskich (szczyt RE w Kopenhadze)
- stabilność w dziedzinie instytucji gwarantujących demokrację,
praworządność, respektowanie praw człowieka,
poszanowanie i ochronę mniejszości
- istnienie sprawnej gospodarki rynkowej oraz możliwości
sprostania naciskowi konkurencji i sił rynkowych
funkcjonujących wewnątrz Unii
- zdolność do wywiązywania się z zobowiązań wynikających z
członkostwa
Procedura akcesyjna W załączniku
Zawieszenie praw
członkowskich
5
Wystąpienie z Unii
Europejskiej
Podział kompetencji W załączniku
Zasada pomocniczości
Zasada
proporcjonalności
Zasada demokracji W załączniku
04. STRUKTURA INSTYTUCJONALNA UNII EUROPEJSKIEJ
PARLAMENT EUROPEJSKI
● funkcja prawodawcza i budżetowa – wspólnie z Radą UE

Informacje ogólne ● funkcje kontrolne, kreacyjne i konsultacyjne zgodnie z warunkami
przewidzianymi w traktatach
6
● siedziba: Strasburg (sesje plenarne), Bruksela (sesje dodatkowe, prace
komisji), Luksemburg (sekretariat generalny)
● w kolejnych traktatach rewizyjnych – zwiększano kompetencje PE w
zakresie tworzenia prawa pochodnego UE
● jest to jedyna instytucja UE pochodząca z wyborów powszechnych
● EWWiS → Wspólne Zgromadzenie

● EWWiS, EWG, Euratom → Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne
Ewolucja historyczna
● od 1962 → Parlament Europejski
● pierwsze wybory bezpośrednie do PE – w 1979 roku
● przedstawiciele obywateli UE wybierani w wyborach powszechnych

● liczba członków – nie przekracza 750, nie licząc Przewodniczącego;
minimalny próg na państwo członkowskie - 6
● wybierani na 5-letnią kadencję w wyborach bezpośrednich,
powszechnych, równych, proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym; próg
Skład wyborczy w PL: 5%
● europarlamentarzyści - nie zasiadają wg pochodzenia, a wg frakcji
politycznej; każda frakcja - co najmniej członkowie z ¼ państw UE,
minimalna ilość: 25 europosłów
● pracują w ramach komisji, podkomisji, delegacji, delegacjach do
wspólnych komisji parlamentarnych
● sprawowanie funkcji: ustawodawczej, kontrolnej, budżetowej

● przyjmowanie wspólnie z Radą aktów prawa pochodnego UE na
podstawie wniosków ustawodawczych Komisji Europejskiej
● uczestnictwo w zawieraniu umów międzynarodowych
● kompetencje kreacyjne:
○ wybór przewodniczącego KE i zatwierdzenie składu Komisji
○ powoływanie funkcji
● kompetencje kontrolne wobec Komisji
○ przyjmowanie okresowych sprawozdań
○ zadawanie pytań ws. działalności
Kompetencje ○ udzielenie wotum nieufności
■ wniosek: 1/10 całkowitej liczby członków
■ uchwalenie: większość ⅔ oddanych g.
reprezentujących większość całkowitej liczby posłów
do PE
○ udzielenie absolutorium z wykonania budżetu
● wnoszenie skargi nieważności aktu prawnego lub na bezczynność
instytucji unijnych
● funkcja budżetowa: przyjmowanie z Radą budżetu UE oraz
zatwierdzenie wieloletnich ram finansowych → budżet nie może wejść
w życie bez podpisu przew. PE
● Przewodniczący Parlamentu – wybierany w głosowaniu tajnym spośród

posłów na odnawialną, 2.5-roczną kadencję
○ funkcje reprezentacyjne - w stosunku do instytucji UE i
podmiotów trzecich
○ kierowanie prac PE
Struktura wewnętrzna i ● Kwestorzy – odpowiedzialność za sprawy administracyjne, finansowe -
organizacja pracy bezp. dotyczące posłów
● Prezydium Parlamentu – Przewodniczący + 14 w-ceprzew. i kwestorzy
z głosem doradczym
● Sekretariat - na czele Sekretarz Generalny - obsługa techniczna i
prawna, językowa i merytoryczna organom PE i posłom; zapewnienie
wielojęzyczności - tłumaczenie wypowiedzi oraz dokumentów
RADA EUROPEJSKA
Informacje ogólne i ● powstała celem instytucjonalizacji cyklicznych spotkań o podstawie
7
ewolucja prawnej Jednolitego Aktu Europejskiego z 1986 roku
● nadawanie UE impulsów niezbędnych do rozwoju, określanie ogólnych
kierunków i priorytetów politycznych; brak kompetencji prawodawczych
● szefowie państw lub rządów państw członkowskich, jak również:

Przewodniczący Rady Europejskiej, Przewodniczący Komisji
Europejskiej
Skład
● stały przewodniczący - ustalony przez Traktat Lizboński
● w pracach uczestniczy Wysoki Przedstawiciel do Spraw Zagranicznych
i Polityki Bezpieczeństwa
● brak kompetencji prawodawczych, jednak:

○ przyjmowanie konkluzji → główne kwestie, które mają być
przedmiotem obrad ministrów w Radzie
● kształtowanie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, biorąc
pod uwagę interes UE i kwestie polityczno-obronne
● nominacja i mianowanie kandydatów na najwyższe stanowiska w UE
○ wybór przewodniczącego RE, zgłoszenie kandydata na prz.
Kompetencje
KE
● uczestnictwo w procedurze zawieszenia państwa w sprawach członka
UE
● mianowanie Wysokiego Przedstawiciela do Spraw Zagranicznych i
Polityki Bezpieczeństwa
● określanie strategicznych interesów UE, określanie ogólnych
wytycznych wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
● zbierana 2 razy w ciągu półrocza, zwoływana przez Przewodniczącego

● decyzje podejmowane w drodze konsensusu, kworum ⅔
Struktura wewnętrzna i
● członek RE może otrzymać pełnomocnictwo w razie nieobecności
organizacja pracy
● wybór przew. - większością kwalifikowaną na odnawialną kadencję 2.5
roku
RADA UNII EUROPEJSKIEJ
● wspólnie z PE → funkcja ustawodawcza

● w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa → funkcja
Charakterystyka ogólna wykonawcza
● w zakresie kompetencji dzielonych → funkcja koordynacyjna
● dawniej: Rada Ministrów Unii
● skład: jeden przedstawiciel szczebla ministerialnego z każdego

państwa członkowskiego - upoważniony do zaciągania zobowiązań w
imieniu danego kraju oraz wykonywania prawa głosu
● posiedzenia rady zwołuje Przewodniczący:
○ z własnej inicjatywy
Skład ○ na wniosek jednego z członków Rady albo Komisji
● Rada zbiera się na posiedzeniach w różnych składach, konfiguracje
przedstawiają odzwierciedlenie tematyki poszczególnych dziedzin
życia publicznego (np. sprawy zagraniczne, gospodarcze i finansowe,
wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne, konkurencyjność,
rolnictwo i rybołówstwo)
● uczestnictwo w procedurze tworzenia i przyjmowania prawa UE

● koordynacja polityki poszczególnych państw członkowskich w
dziedzinie kompetencji uzupełniających
● kompetencje w zakresie zawierania umów międzynarodowych -
Kompetencje udzielenie KE mandatu do prowadzenia negocjacji w imieniu Unii
● uczestnictwo w procedurze tworzenia budżetu, współtworzenie unijnej
polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
● udział w wyborze członków KE
● udział w procedurze stwierdzenia naruszenia przez państwo
8
członkowskie
● co do zasady - większością kwalifikowaną, kwestie proceduralne -

większość członków
Struktura wewnętrzna i ● każdy kraj posiada w Brukseli przedstawiciela reprezentującego interes
organizacja pracy narodowy w bieżącej pracy Unii; szefowie przedstawicielstw -
spotykają się co tydzień, aby uzgodnić kluczowe kwestie prac Rady -
Komitet Stałych Przedstawicieli Rządów Państw Członkowskich
● prezydencja składów Rady - na zasadzie równej rotacji → okres

trwania prezydencji to 6 miesięcy
● 2 zadania prezydencji
○ planowanie i prowadzenie wszelkich posiedzeń Rady
Prezydencja w Radzie
○ reprezentacja Rady w stosunkach z innymi instytucjami UE
■ ścisła współpraca z Przewodniczącym RE, Wysokim
Przedstawicielem UE do Spraw Zagr. i Polityki
Bezpieczeństwa
KOMISJA EUROPEJSKA
● W wyniku poszerzania zakresu kompetencji przyznanych Unii →

Komisja jest postrzegana w sposób złożony.
● Wydawanie dyrektyw, rozporządzeń i decyzji o charakterze
generalnym.
Funkcje ● główna instytucja wykonawcza i centrum administracyjne Unii
● Wsparcie ogólnego interesu Unii, czuwanie nad stosowaniem traktatów
i aktów prawnych instytucji, wykonywanie budżetu, zarządzanie
programami, reprezentacja UE na zewnątrz, prawo inicjatywy
ustawodawczej
● jeden obywatel z każdego państwa członkowskiego +:

○ przewodniczący Komisji
Skład
○ Wysoki Przedstawiciel do Spraw Zagranicznych i Polityki
Bezpieczeństwa (w-ceprzew. KE)
● niekwestionowana niezależność komisarzy → ogólne kwalifikacje i

zaangażowanie w sprawy europejskie
● całkowita niezależność Komisji - Członkom nie wolno zwracać się o
Gwarancje
instrukcje do żadnego rządu, instytucji, organu lub j.org.
niezależności członków
● nie mogą wypełniać innej zawodowej zarobkowej lub niezarobkowej
● powstrzymanie państw od wywierania wpływu na członków Komisji
● TS może orzec o dymisji członka w kwestii złamania niezależności
● czas trwania: 5 lat, biegnie równolegle z kadencją PE

● Etap I wyboru. Wybór przewodniczącego
○ Współdziałanie RE i PE
■ RE - przedstawia kandydata na przewodniczącego
■ PE - większość głosów
Powoływanie Komisji - jeżeli się nie uda → po miesiącu powtórka
procedury
● Etap II wyboru. Wybór członków
○ RUE - przyjęcie listy osób (na podstawie sugestii PCz.)
○ PE i RE - zatwierdzenie (RE w. kwalifikowana); możliwość
przesłuchań poszczególnych kandydatów na komisarzy
● wybierany jako pierwszy w procedurze powołania Komisji

● możność dokonywania obowiązków w trakcie kadencji Komisji
Przewodniczący Komisji ● określanie wytycznych, w ramach których KE wykonuje swoje zadania
● decyzja o wewnętrznej organizacji KE tak, by zapewnić spójność,
skuteczność i kolegialność działania
9
[PE wykonuje funkcje kontrolne wobec Komisji]
● Komisja odpowiada na pytania ustnie lub pisemnie (skierowane przez
PE)
● PE na posiedzeniu jawnym rozpatruje ogólne sprawozdanie roczne
przedstawione mu przez Komisję
● kolegialna odpowiedzialność polityczna KE → możliwość uchwalenia
wotum nieufności
Odpowiedzialność
○ 1/10 - wniosek; ⅔ oddanych głosów - głosowanie w
polityczna Komisji
Parlamencie
○ w razie wyrażenia wotum nieufności → członkowie kolegialnie
rezygnują ze swoich funkcji, a Wysoki Przedstawiciel UE do
Spraw Zagranicznych i PB - rezygnuje z pełnienia funkcji w
ramach Komisji
● członkowie → pełnią swoje funkcje i prowadzą sprawy bieżące do
powołania nowej komisji równolegle z nową kadencją PE
● wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej - akty ustawodawcze mogą

być wydane na wniosek Komisji; ma też prawo wycofania projektu→
trzeba na to podać powód
● własne kompetencje prawodawcze i decyzyjne
○ wydawanie aktów prawnych o charakterze generalnym lub
kierowane do pcz. bezpośrednio na podstawie upowżnienia
traktatowego lub na podstawie upoważnienia w akcie
ustawodawczym (akt delegowany)
Kompetencje Komisji ● komisja = strażniczka traktatów
○ stały monitoring przestrzegania PUE przez państwa
członkowskie → najpierw próba wyjaśnienia z
zainteresowanym pcz. → potem skarga o uchybienie
○ możność wydania skargi o nieważność aktu PUE, o
bezczynność instytucji UE
● wykonywanie budżetu, zarządzanie programami UE, koordynacja
działalności pcz. w określonych obszarach oraz reprezentacja UE w
relacjach zewnętrznych
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ
Struktura Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i sądy wyspecjalizowane
Podstawa działania Na podstawie traktatów oraz Statutu TSUE

TSUE
● skargi wniesione przez PCz., instytucje lub osoby fizyczne lub prawne
Przedmiot orzekania ● w trybie prejudycjalnym - na wniosek sądów państw członkowskich, w
TSUE sprawie wykładni PUE lub ważności aktów przyjętych przez instytucje
● w innych sprawach przewidzianych w traktatach
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI
● Po jednym sędzi z każdego państwa członkowskiego → 27 sędziów. Z

Polski - Marek Safjan. Wspierani przez 11 rzeczników generalnych (5
stałych, 6 rotujących)
● Rzecznicy generalni - publiczne przedstawianie przy zachowaniu
całkowitej bezstronności i niezależności, uzasadnionych wniosków w
niektórych sprawach rozpatrywanych przez Trybunał.
Skład ○ Propozycje rzecznika nie są wiążące dla Trybunału
● Sędziowie i r.g. mianowani za porozumieniem przez rządy państw
członkowskich - na 6 lat.
● Kryteria wyboru:
○ niekwestionowana niezależność
○ kwalifikacje wymagane w państwach pochodzenia - do
zajmowania najwyższych stanowisk sądowych / prawnik o
10
uznanej kompetencji
● Immunitet jurysdykcyjny sędziów i rzeczników generalnych
● Sędziowie i r.g. nie mogą sprawować żadnych funkcji politycznych ani
administracyjnych, nie mogą wykonywać żadnej innej działalności
zawodowej
● Sędziowie wybierają spośród siebie Prezesa (na 3 lata, odnawialny

mandat)
● Trybunał powołuje Pierwszego Rzecznika na rok
● Powołanie izb:
○ trzech sędziów
○ pięciu sędziów
○ wielka izba (15 sędziów) - obraduje na żądanie PCz. lub
instytucji UE, które są stroną postępowania [11]
Struktura wewnętrzna ○ pełny skład - w sprawach o zdymisjonowanie lub pozbawienia
prawa do emerytury: komisarza, ERPO lub TO, wyjątkowe
znaczenie - po wysłuchaniu r.g. - możliwość obrad w pełnym
składzie [17]
● Mianowanie sekretarza na okres 6 lat
○ Sekretariat - prowadzi rejestr, w którym wpisuje się wszystkie
pisma procesowe i załączone dokumenty; wsparcie TS we
wszystkich czynnościach urzędowych; archiwum i
wydawnictwa Trybunału Sprawiedliwości
ogół: czuwanie nad poszanowaniem prawa w wykładni i stosowaniu traktatów

szcz.:
- skargi przeciwko państwo członkowskim za naruszenia PUE wniesione
przez Komisję
- spory dot. wykonywania przez krajowe banki centralne zobowiązań
wynikających z traktatów i statutu ESBC i EBC
- w zakresie prejudycjalnych wnoszonych przez sądu krajowe
- skarga instytucji na nieważność aktów PE, RUE, KE
Właściwość ● Jest to sąd odwoławczy od orzeczeń Sądu wydanych w I instancji

● Jeśli rzecznik generalny uzna, że zachodzi poważne ryzyko naruszenia
jedności lub spójności PUE, może w terminie 1 miesiąca od wydania
orzeczenia przez Sąd - wystąpić do TSUE z wnioskiem o poddanie
tego orzeczenia kontroli
○ następnie TS decyduje czy poddać orzeczenie kontroli
■ TS twierdzi, że orzeczenie wydane przez Sąd w
postępowaniu odwoławczym narusza jedność/
spójność prawa→ skierowanie sprawy do ponownego
rozpatrzenia przez Sąd
SĄD
Ogólnie Pierwotna nazwa: Sąd Pierwszej Instancji, traktat z Lizbony nazywa go Sądem
● Po dwóch sędziów z każdego państwa członkowskiego

○ niekwestionowana niezależność
Członkowie ○ możność zajmowania wysokich stanowisk sądowych (nie
najwyższych, jak w TS)
○ mianowani za porozumieniem przez rz. pcz. na 6 lat
● prezes na czele → wybierany spośród siebie na 3 lata, mandat

odnawialny, wybór również wiceprezesa
● sąd obraduje w izbach złożonych z: 1) 3 sędziów, 2) 5 sędziów
Struktura
○ przy niektórych sprawach - jednoosobowy, pełny skład, lub
wielka izba - 15 sędziów
● mianowanie sekretarza - powołanie i funkcje podobne do TS
Właściwość ● skargi wniesione przez podmioty indywidualne, w tym sporów między
11
Unią a jej pracownikami
● skargi wnoszone przez PCz. na nieważność aktów instytucji lub na
zaniechanie przez nie działania (wyjątek: przeciwko RUE, PE - to
TSUE)
● skargi z dziedziny własności intelektualnej przeciwko:
○ Urzedowi UE ds. własności intelektualnej
○ Wspólnotowemu Urzędowi Ochrony Odmian oślin
● skargi odszkodowawcze przeciwko UE i EBC
● skargi postępowań na mocy klauzuli arbitrażowej umieszczonej w
umowie prawa publicznego lub prywatnego zawartej przez UE lub w jej
imieniu
INNE ORGANY
● Rozpoczęcie działalności wraz z wprowadzeniem wspólnej waluty

euro.
● Wchodzi w skład Europejskiego Systemu Banków Centralnych
(prowadzenie polityki fiskalnej Unii)
Europejski Bank
● EBC - prawnie zagwarantowana niezależność w wykonywaniu swoich
Centralny
uprawnień oraz w zarządzeniu swoimi finansami, emisja euro.
● Organy:
○ Zarząd → prezes, wiceprezes, 4 czł. mianowanych przez RE
○ Rada Prezesów
● Jest to organ audytowy, sprawujący zewnętrzną kontrolę finansową UE

● Po jednym obywatelu z każdego państwa członkowskiego; członkowie
powoływani przez RUE po konsultacji z PE
Europejski Trybunał ● Kontrola rachunków dochodów i wydatków UE
Obrachunkowy ● Przedkładanie PE i RE poświadczenia wiarygodności rachunków (+
legalności i prawidlłowości operacji leżących u ich podstaw)
● Sporządzanie rocznego sprawozdania po zamknięciu roku
budżetowego
Zasada równowagi
instytucjonalnej
05. ŹRÓDŁA PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ. PROCEDURY STANOWIENIA

I ZMIENIANIA PRAWA
● zasięg ogólny
● wiąże w całości
● bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich
● nie wymaga transpozycji – normy obowiązują i są stosowane
bezpośrednio
Cechy charakterystyczne
● Państwa Członkowskie są zobowiązane do uchylenia
rozporządzeń
wcześniejszych przepisów prawnych niezgodnych z
rozporządzeniami i do powstrzymania się od ustanawiania takich
przepisów w przyszłości
● służy unifikacji prawa unijnego
● jest najczęściej spotykanym źródłem prawa pochodnego.
12
● wiąże każde Państwo Członkowskie do którego jest kierowana
● wiąże w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty
● pozostawia organom swobodę wyboru formy i środków sposobu
osiągnięcia celu
● wymaga transpozycji
● celem jest zbliżanie legislacji, stopniowe eliminowanie sprzeczności;
● rodzaje harmonizacji:
○ minimalna – ma miejsce wówczas, gdy dyrektywa nakłada
zestaw minimalnych wymagań, które mają zostać
wprowadzone przez państwa członkowskie, co często
wynika z uznania faktu, że systemy prawne w niektórych
dyrektyw
krajach państwach członkowskich zawierają już bardziej
rygorystyczne wymagania. W tym przypadku państwa
członkowskie mają prawo ustalić wymagania, które są
bardziej rygorystyczne niż te określone w dyrektywie.
○ maksymalna – oznacza, że państwa członkowskie nie mogą
ustalać wymagań mniej lub bardziej rygorystycznych niż te
określone w dyrektywie.
● pomiędzy czasem publikacji a transpozycji Państwa Członkowskie
powinny powstrzymać się od przyjmowania rozwiązań, które mogą
udaremnić osiągnięcie skutków wyznaczonych przez dyrektywę
● wiąże w całości
● jeśli wskazuje adresatów, wiąże wyłącznie adresatów
● adresatami są przede wszystkim Państwa Członkowskie, bądź w
ograniczonych przypadkach jednostki prywatne ( najczęściej w
obszarze prawa konkurencji)
decyzji
● decyzja, zostaje opublikowana w Dzienniku Urzędowym. Publikacja
nie zwalnia jednak z obowiązku notyfikacji ( w przypadku decyzji
kierowanej do adresatów), która jest jedynym sposobem
zagwarantowania, że akt wywołuje skutki prawne
● nie mają mocy wiążącej;

● nie ustanawiają praw i obowiązków jednak mogą wywierać pewne
skutki prawne;
zaleceń i opinii
● adresatami są Państwa Członkowskie, instytucje unijne;
● instrument oddziaływania w procesie realizacji zadań
Trybunał w wyroku w sprawie Van Gend en Loos sformułował zasadę

Skutek bezpośredni a
bezpośredniego skutku w prawie pierwotnym. Zaznaczył, że obowiązki
prawo pierwotne
muszą być precyzyjne, jasne, bezwarunkowe.
● Bezpośredni skutek wertykalny

Ma znaczenie dla stosunków między jednostkami a państwem. Oznacza to,
że jednostki mogą powoływać się na zapisy prawa UE w stosunku do
państwa.
● Bezpośredni skutek horyzontalny

Bezpośredni skutek
Ma znaczenie dla stosunków między jednostkami. Oznacza to, że jednostka
może przywołać zapisy prawa UE w sporze z inną jednostką.
W zależności od rodzaju aktu Trybunał przyjął bądź pełny bezpośredni

skutek (tzn. bezpośredni skutek horyzontalny i wertykalny), bądź częściowy
bezpośredni skutek (tylko skutek wertykalny).
● Rozporządzenia
Rozporządzenia zawsze mają bezpośredni skutek, są bezpośrednio
stosowane w państwach członkowskich. Jest to pełny skutek bezpośredni.
Skutek bezpośredni a
prawo pochodne
● Decyzje
○ Podobnie, jak w przypadku prawidłowej implementacji
dyrektyw, państwo członkowskie powinno podjąć wszelkie
13
środki dla realizacji decyzji skierowanej do niego,
powierzając określone zadania organom władzy
prawodawczej, wykonawczej i sądowej.
○ [Case: Franz Grad] → Natomiast problem pojawia się
wówczas, gdy państwo członkowskie nie wywiązuje się ze
zobowiązań wynikających z decyzji. TS dopuszcza w takiej
sytuacji możliwość powołania się przez jednostki na przepis
decyzji, nawet jeżeli jest skierowana do innego podmiotu,
przed organami państwa członkowskiego w celu
dochodzenia swoich uprawnień.
14
05a. STANOWIENIE PRAWA POCHODNEGO UE
1. Zagadnienia wstępne do procedury:
a. funkcja ustawodawcza - pełniona przez Radę Unii Europejskiej wspólnie z Parlamentem
Europejskim; Komisja Europejska w zakresie inicjatywy ustawodawczej
i. Rada Europejska nie bierze udziału w procedurze ustawodawczej, lecz nadaje Unii
niezbędne do jej rozwoju impulsy oraz określa ogólne kierunki i priorytety polityczne
- decyzje są wskazówką do uruchomienia procesu prawotwórczego
b. demokracja przedstawicielska - zapewnia ją zarówno reprezentowanie obywateli na
poziomie UE w PE oraz reprezentacja p.cz. w RE i RUE
c. demokracja partycypacyjna - prawo inicjatywy obywatelskiej
i. obywatele UE - w liczbie minimum 1 mln - mogą podjąć inicjatywę zwrócenia się do
Komisji Europejskiej o przedłożenie, w ramach jej uprawnień, odpowiedniego
wniosku w sprawach, do których zdaniem obywateli stosowanie Traktatów →
wymaga aktu prawnego UE
d. działalność lobbingowa → różne grupy nacisku (organizacje branżowe, NGOs) - przez
nieformalne kontakty - organizacja manifestacji, kontaktu z mediami, składanie listów i
petycji → reprezentacja interesów swoich mocodawców
2. Wybór właściwej podstawy prawnej aktu:
a. akt prawa UE musi mieć podstawę we właściwej normie kompetencyjnej upoważniającej
instytucje unijne do wydania aktu w danej dziedzinie
b. 4 kategorie przepisów upoważniających do przyjęcia aktu ustawodawczego:
i. przepisy upoważniające do przyjęcia danego aktu prawa pochodnego w celu
osiągnięcia celu traktatowego
ii. przepisy dające Unii upoważnienie ogólne do działania w granicach przyznanych jej
kompetencji w danej dziedzinie
iii. przepisy umożliwiające przyjęcie przepisów mających na celu ustanowienie i
funkcjonowanie rynku wewnętrznego
iv. umożliwienie instytucjom przyjęcia aktu prawnego, jeżeli jest to niezbędne dla
realizacji polityk określonej w traktatach
→ w typowej sytuacji konkretny przepis Traktatu wskazuje właściwą dla przyjęcia
aktu procedurę legislacyjną
c. przepis traktatu stanowiący podstawę prawną przyjęcia aktu ustawodawczego wskazuje
również niekiedy rodzaj środka prawnego, jaki ma być zastosowany (rozporządzenie,
dyrektywa, decyzja) → jeżeli brak wskazania - instytucje dokonują wyboru
3. Obowiązek uzasadnienia aktu
a. uzasadnienie - powinno w sposób jasny i jednoznaczny przedstawiać intencje i
rozumowanie instytucji, która wydała akt, pozwalając zainteresowanym poznać podstawy
podjętej decyzji
b. każdy projekt aktu ustawodawczego powinien także zawierać szczegółowe stwierdzenie
umożliwiające ocenę zgodności danego aktu z zasadami proporcjonalności i
pomocniczości
4. Inicjatywa ustawodawcza
Komisja Europejska. Formułuje ona również ogólne plany legislacyjne -

Bezpośrednia
pięcioletnie programy przedstawiające w sposób ogólny cele strategiczne Unii na
inicjatywa
dany okres.
Inne podmioty niż W szczególnych przypadkach → Parlament Europejski, Europejski Bank

Komisja Europejska Centralny, Trybunał Sprawiedliwości, Europejski Bank Inwestycyjny
W ramach przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości - na wniosek

Komisji lub z inicjatywy ¼ pcz. - mogą być przyjmowane akty z zakresu
Inny przypadek
współpracy wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych i współpracy
policyjnej
15
Posiada ją Rada Unii Europejskiej - może żądać do Komisji podjęcia inicjatywy w
kwestiach, co do których uważają one, że dany akt unijny jest niezbędny do
Pośrednia
realizowania celu określonego w traktacie.
inicjatywa
Komisja nie jest zobowiązana do wszczęcia procedury ustawodawczej, ale jest
ustawodawcza
zobowiązana do zawiadomienia żądającej instytucji + uzasadnienia decyzji
odrzucenia.
w liczbie minimum 1 mln - mogą podjąć inicjatywę zwrócenia się do Komisji

Europejska
Europejskiej o przedłożenie, w ramach jej uprawnień, odpowiedniego wniosku w
inicjatywa
sprawach, do których zdaniem obywateli stosowanie Traktatów → wymaga aktu
obywatelska
prawnego UE
5. Zwykła procedura ustawodawcza → polega ona na przyjęciu aktu ustawodawczego wspólnie

przez Parlament Europejski i Radę na wniosek Komisji.
a. [rozpoczęcie] → przedstawienie przez Komisję projektu aktu prawnego Parlamentowi
Europejskiemu i Radzie
b. [pierwsze czytanie] → uchwalenie stanowiska przez Parlament Europejski i przekazanie
Radzie
i. jeżeli Rada nie potwierdzi stanowiska Parlamentu → przekazuje swoje stanowisko
Parlamentowi
c. [drugie czytanie] → 3 miesiące na zatwierdzenie stanowiska Rady albo nie wypowiedzenie
się w sprawie stanowiska Rady (wtedy akt jest przyjęty)
i. PE może odrzucić stanowisko Rady i akt nie zostaje przyjęty → poprawki do
stanowiska Rady → przekazanie tekstu do Rady i Komisji
d. [komitet pojednawczy] → ma za zadanie doprowadzić do porozumienia ws. wspólnego aktu
(członkowie Parlamentu i Rady)
i. niezatwierdzenie wspólnego projektu → akt nieprzyjęty
ii. zatwierdzenie wspólnego projektu → do Parlamentu
e. [trzecie czytanie]
i. zatwierdzenie Parlamentu i Rady → akt przyjęty
ii. brak zatwierdzenia → akt nieprzyjęty
6. Akty delegowane i wykonawcze
Delegowane
16
Wykonawcze
7. Samodzielne wydawanie aktów prawa unijnego
- Rada w określonych sytuacjach może przyjąć akt prawny bez udziału PE

- wspólna taryfa celna
Rada UE
- niektóre aspekty pomocy publicznej
- decyzje Rady w dziedzinie polityki społecznej
- z inicjatywy zainteresowanego państwa członkowskiego - przyjęcie decyzji

zmieniającej wobec Unii - status duńskiego, francuskiego lub
niderlandzkiego kraju lub terytorium
- przyjmowanie decyzji określających skład Parlamentu, zmieniające
Rada Europejska
członków i wykaz składów Rady
- w drodze decyzji adm. → mianowanie Wysokiego Przedstawiciela Unii do
Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa; przedstawienie PE
kandydata na przew. KE, mianowanie KE
na mocy upoważnienia traktatowego:

- dziedzina prawa konkurencji
Komisja
- działania pcz. w stosunkach do przedsiębiorstw
Europejska
- w zakresie pozostawania pracowników w innym pcz. po zakończeniu okresu
zatrudnienia
17
06. ZASADY OGÓLNE PRAWA UNII. PRAWA PODSTAWOWE
Polega ona na współwystępowaniu instrumentów prawnych związanych z

Wielopoziomowość funkcjonowaniem organizacji międzynarodowej o ch. globalnym - ONZ oraz
systemu ochrony PCz. regionalnym - Rada Europy, Unia Europejska. Ponadto występuje ochrona
praw człowieka na poziomie krajowym.
- Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej

Filary ochrony praw
- przystąpienie UE do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka
podstawowych w UE
- prawa podstawowe jako zasady ogólne prawa Unii Europejskiej
- wspomnienie o prawach człowieka w preambule TUE -

potwierdzenie przywiązania UE do zasad wolności, demokracji,
Prawa podstawowe - poszanowania praw człowieka
regulacje traktatowe - wymienienie poszanowania praw podstawowych w zasadach, na
których opiera się UE (art. 2 TUE); jest to również warunek
członkostwa w UE nowych państw (art. 49 TUE)
- poszanowanie praw podstawowych → stanowi integralną część

Prawa podstawowe -
zasad ogólnych prawa wspólnotowego, podlegających ochronie
orzecznictwo TSUE
sprawowanej przez Trybunał Sprawiedliwości
- proklamowana na szczycie RE w Nicei - 7.12.2000 r.

- przed traktatem lizbońskim - była niewiążącym zbiorem praw
- Karta stała się źródłem prawa pierwotnego → wraz z wejściem w
Karta praw podstawowych
życie TFUE
- ma taką samą moc jak traktaty i stanowi wzorzec oceny zgodności z
prawem unijnym przepisów prawa pochodnego
W momencie podpisywania TFUE - Wlk. Brytania i Polska zażądały

dołączenia protokołu, który miał ograniczać stosowanie wobec obu krajów
postanowień Karty. (nierozszerzanie kompetencji TSUE ani żadnego sądu
lub trybunału Polski/UK do uznania, że przepisy Polski/UK są niezgodne z
Protokół polsko-brytyjski
podstawowymi prawami, wolnościami i zasadami, które są w niej
potwierdzone). Nic, co zawarte w tytule IV karty nie tworzy praw, które mogą
być dochodzone na drodze sądowej (z wyjątkiem wypadków, kiedy prawa te
są uregulowane w ustawodawstwach krajowych) → tyt. IV Solidarność
Preambuła + 7 tytułów
1. Godność - prawa osobiste 1. generacji
2. Wolność - prawa osobiste 1. generacji wyznaczające ob. negatywne
3. Równość - kwestie równościowe
Struktura Karty
4. Solidarność - prawa socjalne, pracownicze
5. Prawa obywatelskie - prawa polityczne, prawo zwracania do ERPO
6. Wymiar sprawiedliwości - prawo do skutecznego środka prawnego
7. Przepisy horyzontalne określające zakres zastosowania Karty
Przystąpienie UE do - po TFUE, art. 6 zyskał treść, że UE przystępuje do EKPC

EKPC - większa przejrzystość i spójność systemu ochrony p.p.
Traktaty zawierają bardzo mało odniesień do ogólnych zasad prawa Unii.

Zasady te zostały w głównej mierze rozwinięte przez orzecznictwo TSUE
(zasady pewności prawa, równowagi instytucjonalnej, uzasadnionych
oczekiwań itp.), które jest również podstawą uznawania praw podstawowych
Zasady ogólne PUE za ogólne zasady prawa Unii. Zasady te zapisano obecnie w art. 6 ust. 3
TUE, który odnosi się do praw podstawowych zagwarantowanych w
europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności
i wynikających ze wspólnych tradycji konstytucyjnych państw członkowskich,
a także z Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
18
SF: skazanie zaoczne przez włoski sąd za oszukańcze bankructwo → w
związku z tym, że aresztowała go hiszpańska policja - miał zostać
przekazany z Hiszpanii do Włoch celem wykonania kary
problem: zarzut naruszenia przez krajowe organy ścigania prawa do
rzetelnego procesu na mocy konstytucji hiszpańskiej; skazanie zaoczne nie
gwarantowało wysokiego poziomu ochrony - hiszpański sąd zmierzał do
ustalenia, czy zakazuje się sądom krajowym uzależniać przekazanie osoby
skazanej od warunku, że sprawa będzie mogła być ponownie rozpoznana w
celu zapewnienia mu prawa do obrony → jeśli tak - to czy ten przepis jest
Orzeczenie Melloni
zgodny z Kartą Praw Podstawowych.
● [stosowanie PUE] → możność stosowania krajowych standardów
ochrony praw podstawowych, jeżeli nie naruszają jednolitości i
skuteczności PUE
● minimalny standard wyznacza Karta Praw Podstawowych
● zezwolenie państwu członkowskiemu na powołanie się na art 53
KPP w celu uzależnienia przekazania osoby skazanej zaocznie od
warunku nieprzewidzianego, prowadziłby do podważenia
jednolitości standardu ochrony praw podstawowych
● Zasada ne bis in idem ujęta w art. 50 Karty praw podstawowych Unii

Europejskiej nie stoi na przeszkodzie stosowaniu przez państwo
członkowskie kolejno sankcji podatkowej i sankcji karnej za ten sam
czyn polegający na niedopełnieniu obowiązku przekazania
prawidłowych informacji dotyczących podatku od wartości dodanej,
pod warunkiem, że pierwsza z tych sankcji nie ma charakteru
karnego, co ustalić winien sąd krajowy.
● Prawo Unii nie reguluje stosunków między europejską Konwencją o
ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, podpisaną w
Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r., a porządkami prawnymi państw
członkowskich ani nie określa skutków, jakie sąd krajowy powinien
Orzeczenie Fransson
łączyć ze sprzecznością między normą prawa krajowego a prawami
chronionymi na mocy tej konwencji.
● Prawo Unii stoi na przeszkodzie krajowej praktyce sądowej, która
uzależnia obowiązek niezastosowania przez sąd krajowy przepisu
sprzecznego z prawem podstawowym chronionym na mocy Karty
praw podstawowych Unii Europejskiej od spełnienia warunku, by
sprzeczność ta wynikała w sposób oczywisty z Karty lub z
dotyczącego jej orzecznictwa, ponieważ praktyka ta uniemożliwia
sądowi krajowemu dokonanie, z ewentualnym udziałem Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej, kompletnej oceny zgodności
owego przepisu krajowego z Kartą.
07. PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ A PRAWO KRAJOWE
ZASADA BEZPOŚREDNIEGO SKUTKU
Zasada ta nie została sformułowana w prawie pierwotnym, lecz wyrażona w

orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości. Jest jednym z bardziej
Geneza zasady
spektakularnych przykładów wykładni celowościowej stosowanej przez
bezpośredniego skutku
Trybunał, której wyrazem jest odwołanie do “ducha, systematyki, brzmienia”
traktatu → cel, preambuła, treść.
Normy prawa UE mogą być samodzielnym źródłem praw i obowiązków dla

jednostek. Osoby fizyczne i prawne mają możliwość powoływania się
Treść zasady bezpośrednio na przepisy prawa unijnego przed sądami i organami
bezpośredniego skutku krajowymi oraz mogą wywodzić z nich swoje prawa, które sądy i organy
krajowe mają obowiązek chronić, pod warunkiem, że przepisy te są
wystarczająco:
19
● jasne
● precyzyjne
● bezwarunkowe
● niewymagająca w swojej skuteczności żadnych dodatkowych
działań państwa członkowskiego ani instytucji unijnych
● nieprzyznająca tym podmiotom kompetencji do działania na
zasadzie uznania czy władzy dyskrecjonalnej
[Van Gend en Loos]

● Stan faktyczny: firma importująca z Niemiec do Holandii substancje
chemiczne, na których import władze celne holenderskie zmieniły
klasyfikację celną → spowodowało to podwyższeniem opłat, które
musiał wnieść Van Gend en. L. → wniesienie sprawy do
holenderskiego sądu ze wskazaniem naruszenia art. 12 EWG
(klauzula zakazu podwyższania istniejących ceł)
● Stanowisko Holandii: TEWG stanowi umowę m-nar. →
skuteczność w krajowym porządku jest tylko materią prawa
krajowego= podmioty prywatne nie mogą powoływać się na
postanowienia umowne przed sądami = podmiot prywatny nie może
Wyrok, w którym powołano wywodzić swoich uprawnień bezpośrednio z prawa wspólnotowego.
się na zasadę ● Stanowisko Trybunału:
bezpośredniego skutku ○ TEWG stanowi nowy porządek PM, na rzecz którego PCz.
przekazały wykonywanie części swoich suwerennych
uprawnień,
○ postanowienia wiążą nie tylko państwa członkowskie, lecz
także ich obywateli.
○ prawo wspólnotowe może nie tylko nakładać obowiązki na
podmioty indywidualne, ale także może przyznawać im
prawa, które stają się częścią ich dziedzictwa prawnego
○ zgodnie z “duchem, ogólną systematyką oraz treścią”
traktatu → przepisy należy interpretować w taki sposób, że
jest on bezpośrednio skuteczny i tworzy prawa dla
jednostek, które sądy krajowe mają obowiązek chronić
● PUE nie wyczerpuje się w stosunkach między państwami

członkowskimi → Dotyczy ono również jednostek, które są
wyposażone w możliwość powoływania się na postanowienia PUE
Co wynika z zasady
przed sądami i organami krajowymi.
bezpośredniego skutku?
● To, że jeśli norma unijna jest jasna, precyzyjna i bezwarunkowa
→ można z niej wywodzić skutek bezpośredni między PCz., a ich
podmiotami.
● Skutek bezpośredni wertykalny: możliwość powołania się na dany

Skutek wertykalny i przepis przeciwko państwu
horyzontalny ● Skutek bezpośredni horyzontalny: możliwość powołania się na dany
przepis przeciwko innej jednostce
ZASADA PIERWSZEŃSTWA
Włączenie do porządków prawa krajowego przepisów wspólnotowych →

“litera i duch traktatu” - czynią niemożliwym, aby PCz. przyznały
pierwszeństwo normom krajowym. Trybunał podkreślił:
● prawa wynikające z Traktatu, będącego niezależnym źródłem
Geneza zasady
prawa, nie mogą być z powodu swej szczególnej i oryginalnej natury
pierwszeństwa
→ uchylane przez postanowienia prawa krajowego
● jakkolwiek byłyby one sformułowane, bez pozbawienia Traktatu jego
charakteru jako prawa wspólnotowego i bez podważenia tym
samym podstaw prawnych samej Wspólnoty
● W Traktacie WE nie ma żadnego postanowienia, które miałoby

Treść zasady
odnosić się do relacji prawa wspólnotowego i prawa krajowego.
pierwszeństwa
● Brak też wyznacznika, jak miałyby postąpić sądy i organy w razie
20
kolizji między normą krajową a normą wspólnotową.
[Bezpośrednia stosowalność rozporządzeń - 288 TFUE] W celu

wykonania kompetencji Unii instytucje przyjmują rozporządzenia, dyrektywy,
decyzje, zalecenia i opinie. Rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wiąże w
całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich
Państwach Członkowskich. [...] → nie rozwiązuje to jednak problemu
stosunku prawa wspólnotowego do prawa krajowego w znaczeniu ogólnym
● Poprzez włączenie do wspólnotowego porządku prawnego

wynikających z Traktatu praw i obowiązków, dotychczas
unormowanych w prawie krajowym, państwa członkowskie trwale
ograniczyły swoje suwerenne prawa i w konsekwencji nie mogą
ustanawiać́ regulacji sprzecznych z istotą Wspólnoty.
● Stosowanie prawa wynikającego z Traktatu nie może być wyłączone
przez przepisy krajowe
● Stan faktyczny:
○ [Włochy] → przyjęcie ustawy ws. nacjonalizacji przemysłu
energetycznego - ENEL wytwarzał energię
○ Costa - wspólnik jednej ze znacjonalizowanych spółek -
wniósł do sądu sprawę o opłaty za energię v. ENEL → jego
zarzut: niezgodność włoskiej ustawy z traktatem
(kryteria: zakaz ograniczania swobody przedsiębiorczości,
zakaz monopoli państwowych o ch. komercyjnym)
○ Sąd krajowy - pytanie prejudycjalne
● Stanowisko Włoch (rząd): Pytanie w tej sprawie było
Wyroki, w których niedopuszczalne ze względu na obowiązek sądu krajowego do
powołano się na zasadę stosowania przepisów ustawy
pierwszeństwa ● Stanowisko Trybunału:
○ Patrz: geneza zasady pierwszeństwa jako wstęp
○ Skuteczność prawa wspólnotowego nie może się różnić w
zależności od państwa członkowskiego i jego porządku
prawnego → zagroziłoby to realizacji celów traktatu oraz
powodowałoby dyskryminację ze względu na przynależność
państwową
○ Aby nie pozbawić Traktatu jego charakteru → z traktatu nie
mogą być ze względu na szczególny i wyjątkowy charakter
uchylane przez postanowienia prawa krajowego (nawet
ustanowionego później).
● Efektywność prawa wspólnotowego nie może się różnić w

zależności od państwa członkowskiego i jego porządku prawnego
● Realizacja celów Wspólnoty (zwłaszcza wspólny rynek) → stałaby
się niemożliwa bez zapewnienia jednolitego stosowania prawa
wspólnotowego we wszystkich państwach
● Sens istnienia wspólnoty → integracja i wspólne realizowanie celów
Co wynika z zasady wyznaczonych w prawie pierwotnym
pierwszeństwa? ● Zakres z.p. obejmuje nie tyle normy traktatowe, ile wszystkie
normy prawa wspólnotowego
○ + to, że prawo wspólnotowe powinno mieć pierwszeństwo
przed normą krajową - niezależnie od pozycji normy
krajowej, a także niezależnie od tego, czy norma krajowa
została przyjęta przed wejściem w życie traktatu czy po
wejściu.
● Taka sama moc wiążąca prawa wspólnotowego we wszystkich

państwach członkowskich
Uzasadnienie zasady ● Zobowiązanie podjęte na podstawie Traktatu ma charakter
pierwszeństwa bezwarunkowy
● Potwierdzenie w Traktacie
● Szczególna natura prawa utworzonego na podstawie Traktatu –
21
charakter wspólnotowy
ORZECZENIE SIMMENTHAL
● Spór pomiędzy włoską administracją, a Simmenthal- sprowadzanie

wołowiny i ponoszenie w związku z tym kosztów badań sanitarnych
wymaganych przez włoskie prawo.
● Pobór tych opłat został uznany za niezgodny z prawem
Stan faktyczny
wspólnotowym, a organy adm. nie chciały dokonać zwrotu.
● Sąd nie miał kompetencji do uchylenia spornych przepisów
krajowych → wniosek o wydanie orzeczenia w trybie
prejudycjalnym.
Zważywszy, że bezpośrednie stosowanie oznacza, iż normy prawa

wspólnotowego winny wywierać w całości właściwe im skutki prawne, w
sposób jednolity we wszystkich państwach członkowskich, od momentu
Co oznacza bezpośrednie wejścia w życie i przez cały okres obowiązywania, że w związku z tym
stosowanie? przepisy te stanowią bezpośrednie źródło praw i obowiązków wszystkich
podmiotów, których dotyczą, zarówno państw członkowskich, jak i jednostek,
będących stronami stosunków prawnych podlegających prawu
wspólnotowemu
Wszelkie przepisy obowiązujące w krajowym porządku prawnym

Postanowienia Traktatu i
powodujące ograniczenie skuteczności prawa wspólnotowego przez
akty wydawane przez
odmowę przyznania sądowi uprawnienia do pominięcia krajowych przepisów
instytucje a prawo krajowe
stojących na przeszkodzie pełnej skuteczności PUE → byłyby sprzeczne z
państwa członkowskich
wymogami wynikającymi z samej natury tego prawa.
● stosowanie prawa unijnego w zakresie przyznanej mu jurysdykcji

● ochrona zagwarantowanych praw podmiotowych
● odmowa stosowania wszelkich, nawet późniejszych przepisów
Obowiązki dla sądów
krajowych sprzecznych z PUE
krajowych
● nie wymaga się od sądu krajowego wnioskowania ani oczekiwania
na zniesienie tych przepisów w drodze ustawodawczej lub w
jakimkolwiek innym trybie ustrojowym
ZASADA SKUTKU POŚREDNIEGO (PROUNIJNA WYKŁADNIA PRAWA KRAJOWEGO)
● Sądy krajowe oraz inne organy stosujące prawo, w tym organy

administracyjne państw członkowskich, mają obowiązek
interpretować prawo krajowe zgodnie z prawem unijnym.
● Prounijna wykładnia obejmuje nie tylko przepisu krajowe wydane w
celu zastosowania prawa unijnego, lecz także inne przepisy,
wydane zarówno przed aktem PUE będącym podstawą do
interpretacji prawa krajowego, jak i po wydaniu takiego aktu.
● Wyjątki
○ Brak prawa krajowego (kiedy implementacja nie została
dokonana, nie ma prawa krajowego, nie ma czego
interpretować)
○ Nie można nakładać obowiązków karnych na jednostki
Co wynika z tej zasady?
○ Nie można interpretować contra legem
● Uzasadnienie obowiązku prounijnej wykładni prawa krajowego
TSUE - zasada lojalności - art. 4 ust. 3 TUE
Zgodnie z zasadą lojalnej współpracy Unia i Państwa Członkowskie
wzajemnie się szanują i udzielają sobie wzajemnego wsparcia w
wykonywaniu zadań wynikających z Traktatów.
Państwa Członkowskie podejmują wszelkie środki ogólne lub szczególne
właściwe dla zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z Traktatów
lub aktów instytucji Unii.
Państwa Członkowskie ułatwiają wypełnianie przez Unię jej zadań i
powstrzymują się od podejmowania wszelkich środków, które mogłyby
zagrażać urzeczywistnieniu celów Unii.
22
● sprawa dotyczyła dyrektywy zakazującej dyskryminacji płciowej
● zobowiązanie pcz. do realizacji celu określonego w dyrektywie oraz
w szerszym znaczeniu obowiązek lojalnego wykonywania
Orzeczenie Von Colson zobowiązań traktatowych → oznaczają, że w stosowaniu prawa
krajowego sąd krajowy powinien interpretować prawo wewnętrzne w
świetle przedmiotu i celu dyrektywy, aby zrealizować zobowiązanie
w niej zawarte
ZASADA ODPOWIEDZIALNOŚCI ODSZKODOWAWCZEJ PAŃSTWA
● Jest to kolejny mechanizm służący zapewnieniu efektywności

PUE. Nie jest ona bezpośrednio wyrażona w przepisach
traktatowych, stanowi jednak efekt wykładni traktatów dokonanej
Geneza odpowiedzialności przez Trybunał Sprawiedliwości.
odszkodowawczej za ● Trybunał wywiódł tę zasadę z całego systemu traktatów, np. z faktu,
naruszenie prawa UE że jednostka stanowi ważny podmiot PUE, z potrzeby zapewnienia
skuteczności prawu UE i ochrony praw jednostki.
● Wynika to z wiążącego charakteru zobowiązań państw
członkowskich oraz z zasady lojalnej współpracy.
[Orzeczenie Francovich C-6/90 i C-9/90] → dotyczyło ono skutku

dyrektywy.
SF: Francovich wniósł skargę odszkodowawczą przeciwko Włochom do
włoskiego sądu z powodu szkody wyrządzonej przez niewykonanie w
odpowiednim czasie dyrektywy. Jej przedmiotem było stworzenie
specjalnego funduszu, z którego zaspokajani byliby pracownicy
bankrutujących przedsiębiorstw.
Trybunał:
● Postanowienia w/w dyrektywy nie były wystarczające, żeby spełnić
warunki bezpośredniej skuteczności.
● Osoby prywatne nie mogą dochodzić swoich praw przed sądami
krajowymi w razie nieprzyjęcia w wyznaczonym czasie krajowych
środków transponujących.
○ Pytanie → Czy i w jakim zakresie państwo powinno
ponosić odpowiedzialność za szkodę powstałą wskutek
niedochowania obowiązku transpozycji dyrektywy?
Czy PCz. jest
● Wnioskowania były prowadzone w świetle ogólnej systematyki
zobowiązane naprawić
Traktatu oraz fundamentalnych zasad wspólnotowego porządku
szkody, jakie osoby
prawnego.
fizyczne poniosły z
● Na podstawie TWE powstał nowy porządek prawny, którego
powodu niedokonania
podmiotami są:
transpozycji dyrektywy?
○ nie tylko państwa członkowskie, ale również:
○ jednostki → wyposażone w uprawnienia, jakich mogą
dochodzić przed sądami i organami krajowymi
● Sądy krajowe mają obowiązek ochrony uprawnień jednostek oraz
zapewnienie pełnej skuteczności tych uprawnień w krajowym
porządku prawnym.
● Pełna skuteczność prawa wspólnotowego byłaby ograniczona, a
ochrona praw osłabiona, gdyby jednostki nie mogły uzyskać
odszkodowania, gdy ich prawa zostały naruszone w wyniku
złamania PUE, za które odpowiedzialność można przypisać
państwu.
● Możliwość uzyskania odszkodowania od PCz. ma szczególne
znaczenie w sytuacji, gdy pełna skuteczność PUE zależy od
podjęcia właściwych działań przez PCz. i gdy wobec braku takich
działań jednostki nie mogą wyegzekwować swoich praw przed
sądami krajowymi.
Przesłanki 1. przyznanie uprawnień jednostkom w dyrektywie;

odpowiedzialności 2. możliwość określenia tych uprawnień na podstawie przepisów
odszkodowawczej dyrektywy;
państwa 3. istnienie związku przyczynowego między naruszeniem
23
zobowiązania ciążącego na Państwie a poniesioną przez
poszkodowanego szkodą
Zasady bezpośredniego i pośredniego skutku dyrektyw były rozwinięte w świetle uporczywego niewywiązywania się przez państwa
członkowskie z ich obowiązków w zakresie zapewnienia egzekwowania prawa wspólnotowego/unijnego. Orzeczenie Francovich i
sformułowana tam zasada może być uznana jako kolejny taki środek. Rozumiany z tej perspektywy bezpośredni efekt i
odpowiedzialność odszkodowawcza Państwa mogą być postrzegane jako narzędzia do osiągnięcia rezultatów lub, mówiąc inaczej,
jako ukierunkowane wykorzystanie władzy sądowniczej.
SF: Browar Bdp wniósł do sądu niemieckiego skargę o odszkodowanie.

Spółka ponosiła straty w wyniku utrzymywania zakazu sprzedaży piwa bez
wymogów, wbrew wyrokowi TS, który uznał przepisy tego rodzaju za
niezgodne z PUE.
Problem: Wykładnia zasady odpowiedzialności odszkodowawczej państwa
członkowskiego. Ustalenie, czy zasada ma zastosowanie w sytuacji, gdy
winnym uchybienia jest ustawodawca krajowy.
Trybunał:
● Rozszerzenie działania zasady odpowiedzialności PCz. na inne
naruszenia PUE niż tylko brak transpozycji dyrektyw, których
postanowienia nie są bezpośrednio skuteczne.
● Zasada bezpośredniego skutku stanowi jedynie gwarancję
minimalną i nie jest wystarczająca do zapewnienia skutecznej
realizacji uprawnień wynikających z PUE.
● Szczegółowe warunki odpowiedzialności odszkodowawczej zależą
od charakteru naruszenia prawa UE.
● Odpowiedzialność państw członkowskich powinna być poddana
takiemu samemu reżimowi jak odpowiedzialność UE w podobnych
sytuacjach.
● Zasada odpowiedzialności powstaje niezależnie od tego, jaki organ
państwowy (ust, wyk, sąd) dokonał danego naruszenia.
● Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej:
1. Naruszona norma prawna jest dla jednostek źródłem
uprawnień.
2. Postępowanie Państwa wyczerpuje znamiona naruszenia
prawa. Naruszenie jest wystarczająco poważne.
Orzeczenie 3. Istnieje bezpośredni związek przyczynowy między
Brasserie du pêcheur naruszeniem ciążącego na nim zobowiązania a poniesioną
przez poszkodowanego szkodą.
● “Wystarczająco poważne naruszenie” → występuje ono jeśli
władze prawodawcze w sposób oczywisty i poważny przekroczyły
granice swobody oceny.
○ Sąd rozpatrujący odpowiedzialność odszkodowawczą →
powinien wziąć pod uwagę różne okoliczności:
1. jasność i precyzyjność naruszonej normy,
2. wielkość marginesu swobody danej organom krajowym,
3. zamierzony lub mimowolny charakter naruszenia i wywołanej
szkody,
4. usprawiedliwiony lub nieusprawiedliwiony charakter popełnionego
błędu co do prawa,
5. ewentualne przyczynienie się instytucji UE,
6. w każdym wypadku naruszenie prawa UE jest wystarczająco
poważne, jeżeli jest kontynuowane mimo wyroku stwierdzającego to
naruszenie lub ustalonego orzecznictwa Trybunału w danej kwestii,
z którego jasno wynika, że dane zachowanie stanowi takie
naruszenie.
→ W każdym razie naruszenie prawa unijnego jest oczywiste, jeśli
było utrzymywane pomino orzeczenia Trybunału stwierdzającego
takie naruszenie.
● Przed jakim organem jednostka może dochodzić
odszkodowania? Przed sądem krajowym.
● Jakie jest prawo właściwe? → przepisy prawa krajowego zgodnie
z autonomią proceduralną/regulacyjną
● Jakie powinny być zasady odszkodowania?
24
○ Zasada równoważności - zasady dotyczące naprawnienia
szkody, ustanowione przez prawo krajowe nie mogą być
mniej korzystne niż zasady dotyczące podobnych krajowych
środków prawnych.
○ Zasada skuteczności - zasady nie mogą być tak
skonstruowane by w praktyce czynić otrzymanie
odszkodowania niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym.
SF: Przedmiotem sprawy był specjalny dodatek przysługujący profesorom

uniwersyteckim w związku z przepracowaniem 15 lat w szkołach
austriackich. Przez część tego okresu prof. K. pracował w innym PCz.
Austriacki SN uznał, że dodatek stanowi specjalny bonus lojalności →
lata pracy poza Austrią nie mogą się zaliczać do stażu pracy.
Problem: Kobler uznał, że sąd błędnie zinterpretował PUE → wycofanie
pytania prejudycjalnego; Wniesienie skargi odszkodowawczej z powodu
naruszenia PUE przez sąd ostatniej instancji.
Trybunał:
1) rozstrzygnięcie kwestii odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu
naruszenia PUE przez sąd ostatniej instancji należy do sądu
krajowego wskazanego przez PCz.
2) aby stwierdzić, czy sąd wystarczająco naruszył PUE, trzeba wziąć
pod uwagę specyfikę funkcji wymiaru sprawiedliwości, a także
słuszne wymagania co do pewności prawa. Odpowiedzialność
państwa powstaje tylko w wyjątkowych przypadkach, gdy sąd w
sposób oczywisty naruszył obowiązujące prawo- trzeba ustalić:
Orzeczenie Kobler a) stopień jasności i precyzyjności naruszonej normy,
b) zakres uznania, jaki norma ta pozostawia organom
krajowym
c) umyślny lub nieumyślny charakter uchybienia lub
spowodowanej szkody
d) czy popełniony błąd co do prawa może zostać
usprawiedliwiony
e) czy nastąpiło naruszenie obowiązku sądu do zadania
pytania prejudycjalnego
3) (!) → Naruszenie jest wystarczająco istotne w każdym przypadku, w
którym decyzja sądu w sposób oczywisty nie respektuje
orzecznictwa Trybunału w danej dziedzinie
4) sąd krajowy orzekający w ostatniej instancji jest ostatnim organem
sądowniczym, przed którym jednostki mogą wyegzekwować swoje
uprawnienia wynikające z PUE → umożliwienie takie w wyniku
ostatecznej decyzji sądu nie może być skorygowane, więc jednostki
powinny mieć możliwość uzyskania odszkodowania od państwa w
celu realizacji swych uprawnień
● [Res iudicata] → Negatywny aspekt prawomocności orzeczenia

polegający na niedopuszczalności ponownego rozpoznania i
rozstrzygnięcia sprawy, która została już prawomocnie osądzona
(ne bis in idem).
Powaga rzeczy osądzonej ● Pełna skuteczność przepisów prawa unijnego byłaby podważona, a
ochrona jednostek osłabiona, gdyby jednostki nie mogły pod
pewnymi warunkami uzyskać odszkodowania, gdy ich prawa są
uszczuplone w wyniku naruszenia PUE, które jest skutkiem decyzji
sądu krajowego orzekającego w ostatniej instancji.
● Wystąpienie p. Państwu ze skargą o stwierdzenie odp.

odszkodowawczej w oparciu o niekonstytucyjność ustawy
○ Brak warunku uprzedniego wyczerpania środków
Naruszenie zasady odwoławczych od wydanego na tej podstawie
równoważności niekorzystnego aktu administracyjnego.
● Wystąpienie p. Państwu ze skargą o stwierdzenie odp.
odszkodowawczej w oparciu o niezgodność ustawy z prawem UE
○ Warunek uprzedniego wyczerpania środków odwoławczych
25
od wydanego na tej podstawie niekorzystnego aktu
administracyjnego.
● Kompetencja państwa członkowskiego do uregulowania właściwości

sądów oraz środków proceduralnych (czy szerzej: środków ochrony
prawnej) służących wykonywaniu w prawie krajowym uprawnień
wynikających z prawa unijnego.
● Prawo unijne nie przewiduje, co do zasady, środków służących
wykonywaniu uprawnień jednostek mających swe źródło w prawie
unijnym. Wykonywanie uprawnień wywodzonych z prawa unijnego
pozostawione jest regulacji prawa krajowego.
Ograniczenia autonomii regulacyjnej

● Ograniczenia autonomii proceduralnej wynikają z zasady
Autonomia regulacyjna
efektywności prawa unijnego, wypracowanej w orzecznictwie TS
jako reguła generalna funkcjonowania prawa UE.
● Celem tej zasady jest zapewnienie skuteczności uprawnień
jednostek przyznanych przez prawo UE (zasada efektywnej ochrony
prawnej).
- Zasada równoważności – zasady dotyczące naprawnienia szkody,
ustanowione przez prawo krajowe nie mogą być mniej korzystne niż
zasady dotyczące podobnych krajowych środków prawnych.
- Zasada skuteczności – zasady nie mogą być tak skonstruowane
by w praktyce czynić otrzymanie odszkodowania niemożliwym lub
nadmiernie utrudnionym.
● Na podstawie orzeczenia Kuhne & Heitz → T. podkreślił, że

wykładnia przepisu PUE, dokonana przez T., w ramach kompetencji
z 267 TFUE, wyjaśnia i precyzuje w miarę potrzeb znaczenie oraz
Czy organy krajowe mają zakres przepisu prawa Unii, tak jak powinien lub powinien był być
obowiązek wzruszenia rozumiany i stosowany od chwili jego wejścia w życie.
ostatecznej decyzji ● W konsekwencji - poddany wykładni przepis PUE powinien być
administracyjnej, która jest stosowany nie tylko przez sąd, ale także przez organ
niezgodna z PUE? administracyjny.
● Może to doprowadzić do obowiązku uchylenia ostatecznej decyzji
administracyjnej i wznowienia postępowania na skutek późniejszego
wyroku Trybunału.
● prawo krajowe przewiduje możliwość wzruszenia ostatecznej

decyzji administracyjnej,
● decyzja ta stała się ostateczna w wyniku orzeczenia sądu krajowego
ostatniej instancji,
Przesłanki wzruszenia ● w świetle wydanego później wyroku Trybunału orzeczenie to oparto
ostatecznej decyzji adm. na błędnej wykładni prawa UE, dokonanej z pominięciem obowiązku
niezgodnej z PUE skierowania do Trybunału pytania prejudycjalnego, pomimo że
spełnione zostały przesłanki dotyczące obowiązku zadania pytania
prejudycjalnego wynikające z art. 267 ust. 3 TFUE oraz
● zainteresowany zwrócił się do organu administracji po powzięciu
wiadomości o wyroku Trybunału
(1) Art. 19 ust. 1 zd. 2 TUE

- Państwa Członkowskie ustanawiają środki zaskarżenia niezbędne
do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w dziedzinach objętych
Regulacje dot. środków
prawem Unii.
zaskarżenia
(2) Art. 291 ust. 1 TFUE
- Państwa Członkowskie przyjmują wszelkie środki prawa krajowego
niezbędne do wprowadzenia w życie prawnie wiążących aktów Unii.
Czy prawo UE może ● Dla zapewnienia stabilności prawa i stosunków prawnych, jak też
wywołać skutek prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości istotne
polegający na przełamaniu jest, aby orzeczenia sądowe, które stały się prawomocne po
zasady res iudicata? wyczerpaniu przysługujących środków odwoławczych lub po upływie
26
przewidzianych dla tych środków terminów, były niepodważalne.
● Prawo wspólnotowe nie zobowiązuje zatem sądu krajowego do
zaprzestania stosowania krajowych przepisów proceduralnych
nadających prawomocność danemu orzeczeniu, nawet jeśli
umożliwiłoby to usunięcie naruszenia prawa wspólnotowego, które
wynika z tego orzeczenia
● Zapewnienie zasad równoważności i skuteczności w kontekście
autonomii proceduralnej.
● Kompetencja państwa członkowskiego do uregulowania właściwości

sądów oraz środków proceduralnych (czy szerzej: środków ochrony
prawnej) służących wykonywaniu w prawie krajowym uprawnień
Autonomia wynikających z prawa unijnego.
regulacyjna/proceduralna ● Prawo unijne nie przewiduje, co do zasady, środków służących
wykonywaniu uprawnień jednostek mających swe źródło w prawie
unijnym. Wykonywanie uprawnień wywodzonych z prawa
unijnego pozostawione jest regulacji prawa krajowego.
08. PROCEDURA PREJUDYCJALNA
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jest właściwy do orzekania w

trybie prejudycjalnym:
a) o wykładni Traktatów;
b) o ważności i wykładni aktów przyjętych przez instytucje, organy
lub jednostki organizacyjne Unii.
● W przypadku gdy pytanie z tym związane jest podniesione przed
sądem jednego z Państw Członkowskich, sąd ten może, jeśli uzna,
Art. 267 TFUE –
że decyzja w tej kwestii jest niezbędna do wydania wyroku, zwrócić
procedura pytań
się do Trybunału z wnioskiem o rozpatrzenie tego pytania.
prejudycjalnych
● W przypadku gdy takie pytanie jest podniesione w sprawie zawisłej
przed sądem krajowym, którego orzeczenia nie podlegają
zaskarżeniu według prawa wewnętrznego, sąd ten jest
zobowiązany wnieść sprawę do Trybunału.
● Jeżeli takie pytanie jest podniesione w sprawie zawisłej przed
sądem krajowym dotyczącej osoby pozbawionej wolności, Trybunał
stanowi w jak najkrótszym terminie.
SF:
●
[Spór] → spółki importujące wełnę v. włoskie MZ - o kwestię
kosztów badań sanitarnych w/w wełny przywożonej z państw
trzecich.
● Zdaniem Cilfit, sąd kasacyjny we Włoszech musiał zwrócić się z
pytaniem prejudycjalnym o wykładnię rozporządzenia → gdyż jest
sądem, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu wg prawa
wewnętrznego (art. 267 TFUE j/w).
● Wg MZ odpowiedź była tak oczywista, że nie zachodziła możliwość
pojawienia się wątpliwości co do wykładni, co tym samym
wykluczało konieczność wystąpienia z wnioskiem o wydanie
Orzeczenie Cilfit
orzeczenia w trybie prejudycjalnym.
Trybunał:
● Doktryna acte clair. Sąd krajowy, którego orzeczenia nie podlegają
zaskarżeniu wg prawa krajowego → jest zwolniony z obowiązku
wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym, gdy stwierdzi, że
prawidłowe stosowanie prawa jest tak oczywiste, że nie ma miejsca
na racjonalne wątpliwości.
● Postępowanie prejudycjalne jako narzędzie zapewniające
skuteczność prawu UE. Instytucja obowiązki zadania pytania
zapobiega pojawianiu się rozbieżności w orzecznictwie wewnątrz
UE.
27
○ Obowiązek ten wpisuje się w ramy współpracy między
sądami krajowymi a T. Pozwala on zapewnić prawidłowe
stosowanie i jednolitą wykładnię prawa UE we wszystkich
państwach członkowskich.
[Zwolnienie z obowiązku odesłania sprawy w trybie pytań

prejudycjalnych]
Obowiązek zwracania się przez sądy krajowe ostatniej instancji z pytaniem
prejudycjalnym w przypadku pojawienia się pytania o wykładnię prawa UE
podlega pewnym wyjątkom. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału, sąd
krajowy jest zwolniony z obowiązku odesłania sprawy :
1) gdy kwestie związane z prawem UE nie mają znaczenia dla
rozstrzygnięcia w postępowaniu głównym,
2) gdy sytuacja przed sądem krajowym jest "materialnie identyczna z
kwestią, która była już przedmiotem orzeczenia w trybie
prejudycjalnym w podobnej sprawie" ("acte éclairé")
3) gdy właściwa wykładnia prawa UE jest "tak oczywista, że nie
pozostawia miejsca na jakiekolwiek rozsądne wątpliwości" ("acte
clair")
● pytanie ogólne, hipotetyczne

● spór wywołany sztucznie - strony w drodze porozumienia
sformułowały wniosek
Kiedy pytanie może nie
● sąd krajowy nie przedstawił T. faktografii lub prawnego materiału
zostać rozpatrzone?
koniecznego do udzielenia użytecznej odpowiedzi na zadane
pytanie
● wniosek: oczywiście nieistotny, niezrozumiały, niedorzeczny
● Za sąd może zostać uznanych wiele podmiotów, które tak naprawdę

w krajowym systemie nie posiadają takiego statusu.
● Kryteria TS:
○ utworzenie danego organu na podstawie prawa,
Kryteria sądu ○ uprawnienie jego do orzekania w procedurze spornej,
○ orzekanie na podstawie prawa
○ niezawisły charakter
○ stały charakter organu
○ wiążący charakter orzeczeń.
● Wiąże sąd krajowy w sprawie, w której zwrócił się z pytaniem do TS

oraz inne sądy rozpatrujące sprawę w dalszym toku instancji
● Skutek erga omnes w perspektywie doktryny acte éclairé
● Orzeczenie wydane w trybie pytania prejudycjalnego ma moc
wiążącą od momentu jego ogłoszenia.
Skutki wydania orzeczenia ○ Co do zasady wywołuje skutek ex tunc. Jednakże w
w trybie prejudycjalnym szczególnych przypadkach Trybunał może ograniczyć w
czasie skutki wydanych przez siebie orzeczeń.
○ Taka ewentualność jest możliwa w przypadku, gdyby
orzeczenie ze skutkiem ex tunc spowodowało poważne
skutki finansowe lub inne niekorzystne skutki dla
podmiotów, które stosują prawo unijne w dobrej wierze.
Wykładni art. 267 akapit trzeci TFUE należy dokonywać w ten sposób, że
sąd, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu w prawie krajowym, jest
zobowiązany zwrócić się do Trybunału z wnioskiem o wydanie orzeczenia w
trybie prejudycjalnym dotyczącym wykładni pojęcia „przejęcia zakładu” w
Orzeczenie da Silva rozumieniu art. 1 ust. 1 dyrektywy 2001/23 w okolicznościach takich jak
rozpatrywane w sprawie w postępowaniu głównym, w których zarówno
zostały wydane rozbieżne orzeczenia dotyczące wykładni tego pojęcia przez
niższe instancje sądowe, jak i istnieją powtarzające się trudności w jego
interpretacji w różnych państwach członkowskich.
Orzeczenie Foto-Frost Sądy krajowe nie są uprawnione do samodzielnego orzekania o
28
nieważności aktów wydawanych przez instytucje wspólnotowe
09. SKARGA NA NIEWAŻNOŚĆ PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ
● o stwierdzenie nieważności aktu instytucji, organu lub

jednostki organizacyjnej na podstawie art. 263 TFUE
○ jest to procedura podstawowa → ma na celu usunięcie z
obrotu prawnego aktów, które zostały przyjęte z
naruszeniem prawa
Procedury skargi o
● zarzut bezprawności aktu o zasięgu ogólnym (277 TFUE) →
stwierdzenie nieważności
kontrola incydentalna
● skarga na bezczynność instytucji, organu lub jednostki
organizacyjnej (265 TFUE)
● skarga odszkodowawcza (268 w zw. z 340 TFUE)
● procedura prejudycjalna
● rozpatrywana przez TS lub Sąd UE

Charakter skargi ● ch. samodzielny / autonomiczny → postępowanie w jej przedmiocie
toczy się niezależnie od innych postępowań
Art. 263 TFUE

● Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej kontroluje legalność
aktów ustawodawczych, aktów Rady, Komisji i Europejskiego Banku
Centralnego, innych niż zalecenia i opinie, oraz aktów Parlamentu
Europejskiego i Rady Europejskiej zmierzających do wywarcia
skutków prawnych wobec podmiotów trzecich. Kontroluje również
legalność aktów organów lub jednostek organizacyjnych Unii, które
zmierzają do wywarcia skutków prawnych wobec osób trzecich.
● W tym celu Trybunał jest właściwy do orzekania w zakresie skarg
wniesionych przez Państwo Członkowskie, Parlament Europejski,
Radę lub Komisję, podnoszących zarzut braku kompetencji,
naruszenia istotnych wymogów proceduralnych, naruszenia
Traktatów lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z jego
stosowaniem lub nadużycia władzy.
● Trybunał jest właściwy, na tych samych warunkach, do orzekania w
zakresie skarg wniesionych przez Trybunał Obrachunkowy,
Europejski Bank Centralny i Komitet Regionów, zmierzających do
zapewnienia ochrony ich prerogatyw.
● Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść, na warunkach
Regulacje traktatowe przewidzianych w akapitach pierwszym i drugim, skargę na akty,
których jest adresatem lub które dotyczą jej bezpośrednio i
indywidualnie oraz na akty regulacyjne, które dotyczą jej
bezpośrednio i nie wymagają środków wykonawczych.
● Akty tworzące organy i jednostki organizacyjne Unii mogą
przewidywać wymogi i warunki szczególne dotyczące skarg
wniesionych przez osoby fizyczne lub prawne na akty tych organów
lub jednostek organizacyjnych zmierzające do wywarcia skutków
prawnych wobec tych osób.
● Skargi przewidziane w niniejszym artykule wnosi się w terminie
dwóch miesięcy, stosownie do przypadku, od daty publikacji aktu lub
jego notyfikowania skarżącemu lub, w razie ich braku, od daty
powzięcia przez niego wiadomości o tym akcie.
Art. 264 TFUE

● Jeżeli skarga jest zasadna, Trybunał Sprawiedliwości Unii
Europejskiej orzeka o nieważności danego aktu.
● Jednakże Trybunał wskazuje, jeśli uzna to za niezbędne, które
skutki aktu, o którego nieważności orzekł, powinny być uważane za
ostateczne.
29
● Akty ustawodawcze → rozporządzenia, dyrektywy, decyzje (ALE
NIE TRAKTATY - AKTY PRAWA PIERWOTNEGO).
Akty podlegające ● Akty Rady, Komisji i EBC inne niż zalecenia i opinie
zaskarżeniu ● Akty PE, RE, organów lub jednostek organizacyjnych UE
“zmierzających do wywarcia skutków prawnych wobec podmiotów
trzecich”
Skarga jest kierowana przeciwko podmiotowi, który wydał akt →

Legitymacja bierna - przez Parlament, Rada (razem przeciwko tym dwóm instytucjom w przypadku
kogo akty są wydane? aktów ustawodawczych), Komisja, Rada Europejska, EBC, organ lub
jednostka organizacyjna UE
1) podmioty uprzywilejowane → PCz., RUE, KE, od Nicei - PE

- mogą zaskarżyć każdy akt prawny, który podlega kontroli legalności
- brak obowiązku wykazania, że zaskarżony akt ma wpływ na pozycję
prawną podmiotu
2) podmioty półuprzywilejowane → EBC, Kom. Reg., TO
Strony postępowania - - mogą zaskarżyć każdy akt prawny, który podlega kontroli legalności
podmioty możne wnieść - tylko celem ochrony swoich prerogatyw → podmiot wskazuje we
skargę właściwy sposób treść prerogatywy chronionej, oraz w jaki sposób
została ona naruszona (prerogatywa = uprawnienie; interes prawny)
3) podmioty nieuprzywilejowane → osoby fizyczne/ prawne
- muszą wykazać interes prawny w stwierdzeniu nieważności
zaskarżonego aktu oraz że posiadają legitymację procesową
czynną
Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść, na warunkach

przewidzianych w akapitach pierwszym i drugim, skargę na akty:
Termin legitymacji ● których jest adresatem
procesowej czynnej ● które dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie
● oraz na akty regulacyjne, które dotyczą jej bezpośrednio i nie
wymagają środków wykonawczych.
Akty, których adresatami Formuła ta obejmuje indywidualne decyzje skierowane do tych osób
są osoby fizyczne lub (wiążące te osoby). Status “adresata” decyzji wystarcza do przyjęcia, że
prawne skarżący ma interes prawny w jej zaskarżeniu.
decyzja skierowana do innej osoby musi dotyczyć powoda bezpośrednio →

wywiera wpływ na sytuację prawną i interes prawny jednostki bez
Akty, które dotyczą osób
pośrednictwa innego aktu wykonawczego, chyba że władze państwa
fizycznych lub prawnych w
członkowskiego nie miały żadnej swobody przy wydawaniu aktu
sposób bezpośredni i
wykonawczego, także gdy podczas uchwalania decyzji – nawet jeśli
indywidualny
państwu jest pozostawiona swoboda działania – jest pewne, że państwo ją
zastosuje i wykona
SF: Plaumann - importer mandarynek wniósł skargę o unieważnienie decyzji

(KE - RFN) odmawiającej zawieszenia pobierania cła na mandarynki.
T: decyzja dotyczy Plaumanna “z powodu działalności gospodarczej, która w
każdym czasie może być wykonywana przez każdego i stąd nie odróżnia
powoda w stosunku do kontestowanej decyzji w taki sam sposób jak osoby,
Orzeczenie Plaumann –
do których decyzja została skierowana”.
FORMUŁA PLAUMANNA
Termin “indywidualnie” → dotyczy indywidualnie tylko wtedy, gdy dotyczy
ich z powodu pewnych cech, które są dla nich charakterystyczne, lub ze
względu na okoliczności, w których te osoby są odróżniane od wszystkich
innych osób i z powodu tych czynników wyróżnia ich indywidualnie – tak jak
osoby, do których decyzja została skierowana.
Sąd Pierwszej Instancji: dopuścił skargę o stwierdzenie nieważności

rozporządzenia, które nie dotyczyło skarżącego w sposób indywidualny,
Orzeczenie Jego Quere opierając się na braku skutecznego środka prawnego.
Art. 47 Karty: Prawo do skutecznego środka prawnego i dostępu do
bezstronnego sądu. Każdy, kogo prawa i wolności zagwarantowane przez
30
prawo Unii zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka prawnego
przed sądem, zgodnie z warunkami przewidzianymi w niniejszym artykule.
Dlaczego? - rozporządzenie nie przewidywało żadnej możliwości przyjęcia
przez państwo członkowskie środka wykonawczego lub stosującego
rozporządzenie.
● Skarżący, aby móc zaskarżyć rozporządzenie, musiałby naruszyć
przepisy rozporządzenia, stosujące się w sposób bezpośredni, nie
wymagające żadnego środka wykonawczego - w przypadku
orzeczenia: zakaz stosowania określonych kategorii sieci rybackich.
→ wszczęcie procedury karnej → możliwość zadania pytania
prejudycjalnego
Trybunał: odrzucenie rozumowania Sądu I instancji
● Choć warunek, zgodnie z którym jednostka może wnieść skargę o
stwierdzeniu nieważności tylko wtedy, gdy akt dotyczy jej
bezpośrednio i indywidualnie → musi być interpretowany w świetle
postulatu zapewnienia skutecznej ochrony sądowej.
● Kompetencje do zmiany warunków dopuszczalności skargi na
nieważność aktu wspólnotowego mają wyłącznie państwa
członkowskie, które w tym celu muszą odpowiednio zmienić
traktaty założycielskie.
nie obejmuje wszystkich akt w instytucji unijnych, lecz ich węższą kategorię,
a mianowicie akty wiążące o charakterze generalnym z wyłączeniem aktów
ustawodawczych. Przeciwko takim aktom osoby prywatne mogą w nowym
Akty regulacyjne
stanie traktatowym wnosić skargi o stwierdzenie nieważności na mniej
restrykcyjnych warunkach, czyli bez potrzeby wykazania indywidualnego
dotknięcia.
● uprawnienie jednostek do wnoszenia skargi o stwierdzenie

nieważności przeciwko aktom o charakterze generalnym w sytuacji,
Orzeczenie Inuit Tapiriit
gdy te akty nie dotyczą ich indywidualnie → znajduje zastosowanie
wyłącznie do aktów regulacyjnych, a nie aktów ustawodawczych
Czy osoba, której rozporządzenie nie dotyczy w sposób indywidualny

posiada locus standi na podstawie, że wymaga tego prawo do
Orzeczenie Union de skutecznej ochrony prawnej praw wywodzonych przez jednostkę ze
Pequenos Agricultores wspólnotowego porządku prawnego?
Jednostka nie dysponowała skutecznym środkiem ochrony w prawie
krajowym → możliwe tylko pytanie prejudycjalne do T.
- brak kompetencji → działanie z przekroczeniem uprawnień

(instytucja podejmuje działanie w obszarze, który nie należy do
kompetencji UE lub należy do kompetencji innej instytucji/ j.o.)
- naruszenie istotnych wymogów proceduralnych → np.
niedopełnienie obowiązku konsultacji z jakimś podmiotem (jeżeli jest
ona wymagana przez PUE), niewystarczające uzasadnienie,
Przesłanki nieważności
wadliwe ogłoszenie
- naruszenie traktatów lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z
ich stosowaniem
- nadużycie władzy - gdy na podstawie obiektywnych i spójnych
przesłanek → decyzja została wydana dla osiągnięcia innych celów
niż te, na które się powołano
● Zasadność skargi = TSUE ogłasza akt jako nieważny → prawnie

nieistniejący, niewywołujący żadnego skutku prawnego.
● Skutek: erga omnes i ex tunc - jest bezskuteczny od samego
początku
Skutek stwierdzenia
● Możliwość częściowej nieważności - postanowienia, które mogą
nieważności
zostać oddzielone od reszty aktu. Wymóg rozdzielności → nie jest
spełniony, jeśli konsekwencją stwierdzenia nieważności aktów
części jest zmiana jego istoty.
● Uznanie aktu za nieważny → nakłada na UE obowiązek
31
naprawienia wszelkich szkód wywołanych przez akt.
● Instytucje, których akt uznano za nieważny → obowiązek podjęcia w
rozsądnym czasie konieczne środki do wykonania orzeczenia
(zastąpienie innym środkiem prawnym).
10. SKARGA PRZECIWKO PAŃSTWU CZŁONKOWSKIEMU
● Państwa Członkowskie ustanawiają środki zaskarżenia niezbędne

do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w dziedzinach objętych
prawem Unii.
● Obowiązki organów i sądów krajowych:
○ Zapewnienie drogi sądowej
○ Podnoszenie prawa UE z urzędu (pod pewnymi warunkami)
○ Stosowanie przepisów dotyczących środków dowodowych i
Skuteczna ochrona
terminu przedawnienia zgodnie z zasadą równoważności i
sądowa (art. 19 TUE)
skuteczności
○ Stosowanie środków tymczasowych (zabezpieczających)
○ Wznowienie postępowań krajowych (administracyjnych i
sądowych)
○ Zapewnienie adekwatnych sankcji za naruszenie prawa UE
○ Obowiązek zwrotu opłat (ceł, podatków) pobranych
niezgodnie z prawem UE (restytucja)
Art. 258
● Jeśli Komisja uznaje, że Państwo Członkowskie uchybiło jednemu z
zobowiązań, które na nim ciążą na mocy Traktatów, wydaje ona
uzasadnioną opinię w tym przedmiocie, po uprzednim umożliwieniu
temu Państwu przedstawienia swych uwag.
● Jeśli Państwo to nie zastosuje się do opinii w terminie określonym
przez Komisję, może ona wnieść sprawę do Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Art. 259
● Każde Państwo Członkowskie może wnieść sprawę do Trybunału
Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jeśli uzna, że inne Państwo
Członkowskie uchybiło jednemu z zobowiązań, które na nim ciążą
na mocy Traktatów.
● Zanim Państwo Członkowskie wniesie przeciwko innemu Państwu
Członkowskiemu skargę opartą na zarzucanym naruszeniu
zobowiązania, które na nim ciąży na podstawie Traktatów, powinno
wnieść sprawę do Komisji.
Regulacje TFUE ● Komisja wydaje uzasadnioną opinię, po umożliwieniu
zainteresowanym państwom przedstawienia, zgodnie z zasadą
kontradyktoryjności, uwag pisemnych i ustnych.
● Jeśli Komisja nie wyda opinii w terminie trzech miesięcy od
wniesienia sprawy, brak opinii nie stanowi przeszkody we wniesieniu
sprawy do Trybunału.
Art. 260
1. Jeśli Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdza, że
Państwo Członkowskie uchybiło jednemu ze zobowiązań, które na
nim ciążą na mocy Traktatów, Państwo to jest zobowiązane podjąć
środki, które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału.
2. Jeżeli Komisja uzna, że dane Państwo Członkowskie nie podjęło
środków zapewniających wykonanie wyroku Trybunału, może ona
wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, po
umożliwieniu temu Państwu przedstawienia uwag. Wskazuje ona
wysokość ryczałtu lub okresowej kary pieniężnej do zapłacenia
przez dane Państwo Członkowskie, jaką uzna za odpowiednią do
okoliczności.
32
Jeżeli Trybunał stwierdza, że dane Państwo Członkowskie nie
zastosowało się do jego wyroku, może na nie nałożyć ryczałt lub
karę pieniężną. Procedura ta nie narusza artykułu 259.
3. Jeżeli Komisja wniesie skargę do Trybunału zgodnie z artykułem
258, uznając, że dane Państwo Członkowskie uchybiło obowiązkowi
poinformowania o środkach podjętych w celu transpozycji dyrektywy
przyjętej zgodnie z procedurą ustawodawczą, Komisja może, o ile
uzna to za właściwe, wskazać kwotę ryczałtu lub okresowej kary
pieniężnej do zapłacenia przez dane Państwo, jaką uzna za
odpowiednią do okoliczności.
a. Jeżeli Trybunał stwierdzi, że nastąpiło naruszenie prawa,
może nałożyć na dane Państwo Członkowskie ryczałt lub
okresową karę pieniężną w wysokości nie przekraczającej
kwoty wskazanej przez Komisję. Zobowiązanie do zapłaty
staje się skuteczne w terminie określonym w wyroku
Trybunału.
O co wniosła Komisja?
1) z jednej strony poprzez obniżenie wieku przejścia w stan spoczynku
sędziów Sądu Najwyższego (Polska) i zastosowanie tego obniżenia
do urzędujących sędziów powołanych do wspomnianego sądu
przed dniem 3 kwietnia 2018 r. oraz
2) z drugiej strony poprzez przyznanie Prezydentowi Rzeczypospolitej
Polskiej (zwanemu dalej „Prezydentem RP”) dyskrecjonalnego
prawa do przedłużenia czynnej służby sędziów tego sądu po
ukończeniu przez nich nowo określonego wieku przejścia w stan
spoczynku Rzeczpospolita Polska uchybiła zobowiązaniom
Orzeczenie Komisja v. spoczywającym na niej na mocy art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE w
Polska (niezawisłość) związku z art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej
(zwanej dalej „kartą praw podstawowych”).
Z jednej strony poprzez zastosowanie przepisów wprowadzających

obniżenie wieku przejścia w stan spoczynku sędziów Sądu Najwyższego
(Polska) do urzędujących sędziów powołanych do tego sądu przed dniem 3
kwietnia 2018 r. oraz z drugiej strony poprzez przyznanie Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej dyskrecjonalnego prawa do przedłużenia czynnej
służby sędziów owego sądu po ukończeniu przez nich nowo określonego
wieku przejścia w stan spoczynku Rzeczpospolita Polska uchybiła
zobowiązaniom, które na niej ciążą na mocy art. 19 ust. 1 akapit drugi TUE.
Dwa modele kontroli wykonania prawa UE:

1. kontrola rozproszona → wykonywana przez wszystkie podmioty
stosujące prawo; sądy i organy krajowe mają obowiązek odmowy
stosowania przepisów krajowych niezgodnych z PUE
2. kontrola scentralizowana → sprawowana przez KE - “strażniczka
Traktatów” - cel postępowań: nie uzyskanie wyroku, a
doprowadzenie do sytuacji, w której państwo czł. wykona swoje
zobowiązania wynikające z traktatów
Uchybienie Przykłady sytuacji nieprzestrzegania obowiązków nakładanych na PCz.

zobowiązaniom - spóźnione lub jedynie częściowe wdrożenie dyrektywy
traktatowym - skargi v. - uchwalenie przepisów krajowych naruszających PUE
państwu członkowskiemu - niezgodna z PUE praktyka administracji krajowej
- utrwalona linia orzecznicza sądu krajowego (niezgodna z PUE)
- prowadzenie przez PCz. własnych negocjacji dot. warunków
określonych w umowach międzynarodowych w sytuacji, kiedy takie
negocjacje są prowadzone równolegle przez instytucje UE
Zakres odpowiedzialności za naruszenie zobowiązań traktatowych

- postępowanie nie musi być wynikiem zachowania wł. centralnych
- uchybienie zobowiązań może być przypisane PCz. jeśli dopuścił się
tego podmiot prywatny
33
- państwo członkowskie odpowiada nie tylko za zaniechania i
działania swoich organów → też za działania podmiotów
niepaństwowych, których działalności nie jest w stanie skutecznie
kontrolować
Orzeczenie Komisja-Francja:
- Hiszpania → wstąpiła do Wspólnot - produkty hiszpańskie zaczęły
konkurować na rynku francuskim
- francuscy rolnicy - blokady dróg połączonych z zatrzymywaniem
towarów spożywczych przywożonych z Hiszpanii → niszczenie
towarów - władze francuskie nie podjęły działań mogących zapobiec
tym praktykom
- T: władze francuskie odpowiadają za utrzymanie się przez długi
czas sytuacji, w której działania rolników naruszały zasadę swobody
przepływu towarów; pcz. odpowiada za fakt braku podjęcia
skutecznych środków
- niemożność powołania się na czynniki wewnętrzne → wybory

parlamentarne jako przyczyna opóźnienia; za krótki czas na
transpozycję
- niemożność powołania się na przepisy innych aktów prawa UE,
celem udowodnienia, że nie jest zobowiązane do implementowania
przepisów danej dyrektywy
Okoliczności wyłączające
- wyłącza: istnienie siły wyższej → zamach terrorystyczny stanowił
odpowiedzialność pcz.
przyczynę niewykonania transpozycji dyrektywy - tylko w takim
okresie, w jakim niezbędne było odtworzenie utraconych
dokumentów
- siła wyższa nie zwalnia z obowiązku wykonania zobowiązań
traktatowych - jest przesłanką przyznania państwu
dodatkowego czasu na uporanie się z efektem wystąpienia
Etap nieformalny:
- powzięcie i weryfikacja informacji dotyczących uchybienia
zobowiązaniom traktatowym przez dane państwo członkowskie
Etap formalny administracyjny:
- KE → zarzuty formalne (wezwanie do usunięcia uchybienia)
- PC → odpowiedź na zarzuty formalne
- KE → uzasadniona opinia
- PC → odpowiedź na uzasadnioną opinię
Etap formalny sądowy:
- KE → skarga do Trybunału Sprawiedliwości
Procedura skargi o - PC → odpowiedź na skargę o uchybienie
uchybienie - TS → wyrok stwierdzający istnienie uchybienia
- PC → wykonanie wyroku i poinformowanie KE o podjętych środkach
- KE → zamknięcie postępowania
Art. 258 TFUE – Jeśli Komisja uznaje, że Państwo Członkowskie uchybiło

jednemu z zobowiązań, które na nim ciążą na mocy Traktatów, wydaje ona
uzasadnioną opinię w tym przedmiocie, po uprzednim umożliwieniu temu
Państwu przedstawienia swych uwag.
Jeśli Państwo to nie zastosuje się do opinii w terminie określonym przez
Komisję, może ona wnieść sprawę do Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej.
34
11. OBYWATELSTWO UNII EUROPEJSKIEJ
- charakter akcesoryjny wobec obywatelstwa krajowego

Charakter obywatelstwa - jest ono definiowane przez zakres uprawnień związanych ze
Unii Europejskiej statusem obywatela Unii, teoretycznie obowiązki, ale przepisy PUE
nie nałożyły żadnych obowiązków
Status obywatela UE ma stanowić podstawowy status obywateli państw

członkowskich, pozwalający tym spośród nich, którzy znajdują się w takiej
Orzeczenie Grzelczyk samej sytuacji, korzystać z tego samego traktowania wobec prawa, bez
względu na przynależność państwową i z zastrzeżeniem wyraźnie
przewidzianych wyjątków.
SF: - wszczęcie śledztwa Rottmanowi w związku z oszustwem (obywatel

Austrii), wydanie nakazu aresztowania.
- w międzyczasie: wniosek o niemieckie obywatelstwo, jednak zataił
procedurę karną w Austrii → decyzja o cofnięciu obywatelstwa niemieckiego
Orzeczenie Rottman (zgodnie z pr. austriackim groziło mu bycie apatrydą)
T: określenie przesłanek nabycia i utraty obywatelstwa należy do
kompetencji państwa członkowskiego; wg TS: utrata obywatelstwa → utrata
praw zagwarantowanych w 20 TFUE (ob. UE) – nakaz zbadania
proporcjonalności w zakresie konsekwencji dla Rottmana
- prawo do niedyskryminacyjnego traktowania

- zakaz wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność
państwową - zakresie zastosowania traktatów
- zakaz zróżnicowanego traktowania podmiotów znajdujących
się w porównywalnej sytuacji lub też podmiotów w takiej
samej sytuacji → bez obiektywnego uzasadnienia
- prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium

państw członkowskich
- prawo uregulowano w dyrektywie 2004/38
- więcej: sprawa Ruiz Zambrano
- bierne i czynne prawo wyborcze do Parlamentu Europejskiego

- bierne i czynne prawo wyborcze w wyborach lokalnych w państwie
miejsca zamieszkania
- prawo petycji do PE
Prawa obywateli UE - zwracanie się do Europejskiego RPO → sprawy, które dotyczą
przypadków niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji
i j.o. UE
- europejska inicjatywa obywatelska
- organizatorzy eio: min. 7 obywateli z min. 7 pcz.
- następnie 12 m-cy na zebranie co najmniej miliona
podpisów z ¼ pcz. 3 pomyślne:
- 1. dostęp do wody jako usługa publiczna
- 2. zapewnienie prawnej ochrony życia od jego
poczęcia
- 3. postulat zakazu eksperymentów
- prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej

- w sytuacji, gdy własne państwo nie ma w danym państwie
trzecim swojego przedstawicielstwa → ochrona ta powinna
zostać udzielona na takich samych zasadach, jak
obywatelom państwa czł., które tej ochrony udziela
35
12. SWOBODA PRZEPŁYWU TOWARÓW
2. Rynek wewnętrzny obejmuje obszar bez granic wewnętrznych, w którym

Art. 26 TFUE jest zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału,
zgodnie z postanowieniami Traktatów.
● unia celna → wspólna taryfa celna oraz zakaz ceł i opłat o skutku
równoważnym
Co składa się na rynek
● zakaz dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego opodatkowania
wewnętrzny?
towarów pochodzących z innych pcz.
● zakaz ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym
● zakaz ceł przywozowych i wywozowych między państwami

członkowskimi
● zakaz opłat o skutku równoważnym do ceł między państwami
członkowskimi
Założenia unii celnej
● wspólna taryfa celna oraz zintegrowana taryfa celna wobec państw
trzecich
● unijna regulacja celna oraz wspólna polityka handlowa wobec
państw trzecich
Jest to opłata pieniężna, niezależnie od nazwy i sposobu nałożenia, choćby

minimalna nałożona jednostronnie na krajowe lub zagraniczne towary w
związku z faktem, że przekraczają granicę, nawet jeśli opłata nie jest
nałożona w celu uzyskania korzyści przez państwo, i jeśli nie wywiera
żadnego skutku dyskryminującego lub ochronnego. Cłem oraz opłatą
równoważną do cła nie są opłaty:
Opłaty o skutku
- stanowiące część ogólnego systemu opłat wewnętrznych
równoważnym do cła
stosowanego w sposób niedyskryminacyjny i zgodnie z tymi samymi
kryteriami dla produktów krajowych i przywożonych
- stanowiące zapłatę za usługę rzeczywiście świadczoną podmiotowi
gosopdarczemu
- związane z kontrolami przeprowadzanymi w celu wypełnienia
zobowiązań nałożonych przez PUE
Traktat: Brak definicji

Orzecznictwo TSUE: Towar są to produkty, których wartość może być
wyrażona w pieniądzu i które mogą być przedmiotem transakcji handlowych.
● Wartość wyrażona w pieniądzu - przykład o wartości negatywnej:
płatność za wywóz śmieci (nie przedstawiają żadnej wartości)
Definicja towaru
● Monety, banknoty niepozostające w powszechnym obiegu
● Paliwa w stanie lotnym → gaz, energia elektryczna
● Program telewizyjny zyskuje status towaru w momencie nagrania go
na nośnik podlegający obrotowi (kaseta, płyta) - jeżeli za pomocą
satelity i kabla → jest to usługa
● produkt pochodzący z państwa członkowskiego UE

Kategorie towarów
● produkt pochodzący z państwa trzeciego, znajdujący się w
objętych swobodą
swobodnym obrocie w państwie członkowskim UE
34 TFUE. Ograniczenia ilościowe w przywozie oraz wszelkie środki o skutku

równoważnym są zakazane między Państwami Członkowskimi.
35 TFUE. Ograniczenia ilościowe w wywozie oraz wszelkie środki o skutku
równoważnym są zakazane między Państwami Członkowskimi.
Ograniczenia ilościowe i
środki o skutku 36 TFUE
równoważnym - Postanowienia artykułów 34 i 35 nie stanowią przeszkody w
stosowaniu zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych
lub tranzytowych, uzasadnionych względami moralności publicznej,
porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego, ochrony
zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub ochrony roślin, ochrony
36
narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej lub
archeologicznej, bądź ochrony własności przemysłowej i handlowej.
- Zakazy te i ograniczenia nie powinny jednak stanowić środka
arbitralnej dyskryminacji ani ukrytych ograniczeń w handlu między
Państwami Członkowskimi.
TSUE [Geddo] → środki, które przyczyniają się do ograniczenia w części lub

Wstępnie: ograniczenia
w całości, w zależności od okoliczności, importu, eksportu lub towarów w
ilościowe
tranzycie; są to środki ograniczające ilość
Środkiem o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych jest każdy

przepis państwa członkowskiego, który w sposób pośredni lub bezpośredni,
rzeczywisty lub potencjalny może wpłynąć na handel pomiędzy państwami
członkowskimi Unii Europejskiej.
- wszelkie regulacje handlowe ustanowione przez państwa
członkowskie, które mogą stanowić przeszkody bezpośrednie lub
pośrednie, rzeczywiste bądź potencjalne, w wymianie handlowej
wewnątrz Wspólnoty, mają być uznane za środki o skutku
równoważnym do ograniczeń ilościowych
Przykłady środków o skutku równoważnym do ogr. ilościowych:

- regulacja belgijska nakazująca sprzedaż margaryny tylko w
opakowaniach prostopadłościennych
- regulacja austriacka regulująca ceny wwożonych książek
- zaniechania policji francuskiej tolerującej protesty francuskich
rolników połączone z aktami wandalizmu
● Regulacje handlowe. 34 TFUE nie odnosi się do produkcji, a do

Formuła Dassonville kolejnych etapów → marketing, wprowadzanie towarów na rynek
● Przeszkody bezpośrednie lub pośrednie
○ bezpośredni wpływ → w oczywisty sposób traktowanie
gorzej niż towary krajowe
○ pośredni wpływ → z pozoru traktowane jak towary krajowe,
ale towary przywożone są stawiane w gorszej sytuacji,
wymagając szeregu kryteriów do wpuszczenia na rynek →
sprawa DASSONVILLE (brytyjski certyfikat autentyczności
potrzebny do wprowadzenia na rynek)
● Brak formuły de minimis
○ Orzeczenie to wyłącza zasadę de minimis, bowiem
wskazuje, że aby środek został zakwalifikowany jako
nielegalny, nie musi stanowić znaczącej bariery w obrocie
towarami pomiędzy państwami członkowskimi lecz
wystarczy, że istota naruszenia mieści się w zakresie
zastosowania art. 34 TFUE.
○ Nawet sam fakt, że importer może być odwiedziony od
wprowadzenia nowych produktów może stanowić restrykcję
swobodnego przepływu towarów.
● Towar, który został legalnie wyprodukowany w jednym państwie

członkowskim oraz został w nim dopuszczony do sprzedaży,
powinien być automatycznie dopuszczony do obrotu handlowego w
innym kraju członkowskim.
● „To co jest wystarczająco dobre dla Francji, jest też wystarczająco
dobre dla Niemiec”
● że wobec braku wspólnych uregulowań produkcji i wprowadzania do
Formuła Cassis de Dijon
obrotu alkoholu – jako że projekt rozporządzenia przekazany przez
Komisję Radzie w dniu 7 grudnia 1976 r. (Dz.U. C 309, str. 2) nie
uzyskał jeszcze akceptacji Rady – do każdego państwa
członkowskiego należy uregulowanie w ramach jego terytorium
wszelkich kwestii dotyczących produkcji i wprowadzania do obrotu
alkoholu i napojów spirytusowych;
● że przeszkody w wewnątrzwspólnotowym obrocie handlowym
37
będące wynikiem rozbieżności w krajowych przepisach regulujących
wprowadzanie do obrotu omawianych produktów muszą zostać
zaakceptowane pod warunkiem, że przepisy te mogą zostać uznane
za niezbędne w celu zadośćuczynienia nadrzędnym wymogom
dotyczącym w szczególności skuteczności kontroli podatkowej,
ochrony zdrowia publicznego, rzetelności transakcji handlowych i
ochrony konsumentów → z wyroku Cassis de Dijon
SF: niemiecka regulacja - w Niemczech mogły być sprzedawane jedynie

likiery zawierające min. 25% alkoholu; zakwestionowanie przepisów przez
importera francuskiego likieru o zawartości 16-22%. W związku z tym
Trybunał sformułował zasadę wzajemnego uznania.
Zasada wymogów imperatywnych

Każde państwo może wprowadzać pewne ograniczenia swobody obrotu
towarowego pod warunkiem, że brak jest harmonizacji unijnej, środki
krajowe są stosowane w sposób niedyskryminujący, ich wprowadzenie jest
konieczne do ochrony interesu publicznego, są proporcjonalne,
uwzględniają interes UE w swobodzie przepływu towarów.
Cel Keck: Mało wystarczająca formuła Dassonville i korygująca ją Cassis de

Dijon. Była potrzeba doprecyzowania sposobu oceny niejednoznacznych
przypadków, w których regulacje krajowe dotyczyły nie tyle samego towaru,
ale tzw. okoliczności sprzedaży towarów.
Rozróżnienie przez Trybunał środków stosowanych przez pcz.:

- środki dotyczące towaru – kształt, wymiar, waga, opakowanie,
sposób oznaczania, etykietowania
- środki dotyczące sposobów sprzedaży – odnoszące się do
okoliczności rynkowych sprzedaży towarów, czyli do sposobów
wprowadzania towarów na rynek
● Na podstawie formuły Keck zasada Dassonville zostaje wyłączona

w przypadku, gdy przepisy odnoszące się do sprzedaży towarów w
Formuła Keck
taki sam sposób odnoszą się do wszystkich przedsiębiorców w
danym państwie członkowskim oraz w jednakowy sposób traktują
produkty krajowe, jak też importowane. Takie środki ustanowione
przez państwo nie wywołują skutku podobnego do ograniczeń
ilościowych.
● A contrario na podstawie formuły Keck środkiem o skutku
równoważnym do ograniczeń ilościowych jest każda regulacja
państwa członkowskiego dotycząca sprzedaży towarów, której
adresatami są wszyscy przedsiębiorcy prowadzący działalność
gospodarczą w danym państwie, wpływająca na sytuację rynkową
produktów krajowych i importowanych, stawiając te drugie w gorszej
pozycji. Formuła Keck reguluje metody wprowadzania towaru na
rynek, a więc reguluje takie kwestie, jak: gdzie, kiedy i kto może
zbywać oraz reklamować towar.
38
● Komisja Europejska → skarga o uchybienie do Trybunału
Sprawiedliwości
● Hiszpania → przystąpienie do Wspólnot i z powodzeniem:
konkurencja na rynku francuskim
● Rolnicy francuscy niezadowoleni → organizacja blokad dróg
połączona z zatrzymywaniem towarów przywożonych z Hiszpanii
● Władze Francji → nie podjęły działań mogących zapobiec tym
Orzeczenie KE v. Francja
praktykom
● TS → władze Francji w pełni odpowiadają za utrzymywanie się
przez długi czas sytuacji, w której działania podmiotów
prywatnych naruszały swobodę przepływu towarów.
○ W związku z tym T. uznał, że pcz. odpowiada za sam fakt
braku podjęcia skutecznych środków, które mogłyby
zakończyć bezprawne procesy.
SF:
- Zakaz w Węgrzech sprzedaży soczewek kontaktowych bez udziału
specjalistycznego sklepu spełniającego określone wymagania oraz
usług optometrysty lub okulisty wykwalifikowanego w dziedzinie
soczewek kontaktowych.
- Ker-Optika sprzedaje soczewki kontaktowe za pośrednictwem
swojej strony internetowej → Węgierskie władze ds. zdrowia
zabroniły jej prowadzenia takiej działalności, ponieważ takich
produktów nie można było sprzedawać przez Internet.
- Ker-Optika wniosła do sądu o zakwestionowanie tego zakazu.
Rozpoznający tę sprawę Baranya Megyei Bíróság (sąd rejonowy w
Baranya, Węgry) zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z
Orzeczenie Ker Optika
pytaniem, czy prawo Unii stoi na przeszkodzie węgierskim
przepisom zakazującym sprzedaży soczewek kontaktowych przez
Internet.
T: Przepisy krajowe dotyczące sprzedaży soczewek kontaktowych należą do
zakresu zastosowania [...] („dyrektywy o handlu elektronicznym”), jako że
dotyczą sprzedaży tych soczewek przez Internet. Z kolei przepisy krajowe
dotyczące dostawy rzeczonych soczewek nie należą do zakresu
zastosowania tej dyrektywy.
Artykuły 34 TFUE i 36 TFUE, a także dyrektywa 2000/31 powinny być
interpretowane w ten sposób, że sprzeciwiają się one uregulowaniu
krajowemu, które zezwala na sprzedaż soczewek kontaktowych jedynie w
specjalistycznych punktach sprzedaży wyrobów medycznych.
T: uznanie, że przepisy krajowe wprowadzające minimalną cenę za

jednostkę alkoholu są odpowiednie dla osiągnięcia zamierzonego celu, ale
nie spełniają przesłanki konieczności.
- zastosowanie mniej restrykcyjnego środka (zwiększenie akcyzy)
Orzeczenie Scotch Whisky mogłoby służyć w większym stopniu realizacji celu walki z
Association nadużywaniem alkoholu
- T. pozostawił decyzję co do adekwatności sądowi krajowemu, który
jako jedyny może dysponować znajomością wszystkich elementów
stanu prawnego i faktycznego charakteryzujących okoliczności
postępowania głównego
39
13A. SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB – PRACOWNICY
● autonomiczny charakter definicji

● prawo unijne nadaje treść temu pojęciu i jest ona niezależna od tego
w jaki sposób pojęcie pracownika jest definiowane w
poszczególnych państwach członkowskich
● Pracownik, w rozumieniu prawa UE powinien spełniać warunki:
○ Czynności wykonywane przez daną osobę muszą mieć
Definicja pracownika
charakter pracy – musi ona posiadać element
gospodarczy oraz nie może mieć charakteru wyłącznie
incydentalnego;
○ Za wykonaną pracę osoba otrzymuje wynagrodzenie;
○ Istnieje stosunek podległości/kierownictwa między osobą
wykonującą a zlecającą pracę.
● swobodne przemieszczanie się i pobyt w innym państwie czł.

Uprawnienia związane ze ● uprawnienia związane z podejmowaniem i świadczeniem pracy
swobodnym przepływem ● dostęp do korzyści socjalnych i podatkowych
pracowników ● koordynacja systemów zabezpieczeń społecznych
● wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych
● Dyskryminacja bezpośrednia: ma miejsce, gdy ze względu na

pochodzenie rasowe lub etniczne osoba traktowana jest mniej
przychylnie niż traktuje się, traktowano lub traktowano by inną
osobę w podobnej sytuacji.
● Dyskryminacja pośrednia: ma miejsce, gdy pozornie neutralny
Formy dyskryminacji przepis, kryterium lub praktyka mogą doprowadzić do szczególnie
niekorzystnej sytuacji dla osób danego pochodzenia rasowego lub
etnicznego w stosunku do innych osób, chyba że taki przepis,
kryterium lub praktyka są obiektywnie uzasadnione legalnym celem,
a środki mające służyć osiągnięciu tego celu są odpowiednie i
konieczne.
● W banku w Bolzano (we Włoszech) wymagano zaświadczenia o

dwujęzyczności (w ramach j. włoskiego i j. niemieckiego), które
można było uzyskać tylko w Bolzano. Pan Angonese był Włochem,
ale studiował w Austrii. Zdecydowano, że nie może uczestniczyć w
konkursie dla kandydatów na pracowników banku ze względu na
Orzeczenie Angonese brak zaświadczenia stwierdzającego umiejętność posługiwania się 2
językami.
● Trybunał: Zakaz wobec pracodawcy zobowiązywać kandydatów w
procesie rekrutacji do wykazania ich umiejętności językowych tylko
na podstawie jednego rodzaju dyplomu, który można uzyskać
jedynie w danej prowincji państwa członkowskiego.
● Van Duyn - obywatelka Holandii chciała pracować w kościele

scjentologicznym w Wlk. Brytanii jako sekretarka, odmówiono jej
wjazdu, ze względu na uznanie działalności w/w kościoła za
godzącą w porządek publiczny.
● Stanowisko Wlk. Brytanii - powołanie się na dyrektywę pozwalającą
na regulację w porządku krajowym środków ograniczających prawo
wjazdu ze względu na porządek publiczny, bezpieczeństwo
publiczne i zdrowie publiczne.
Orzeczenie Van Duyn
● Van Duyn - zarzut niepoprawnej transpozycji dyrektywy.
● Problem - na jakiej podstawie państwo członkowskie może
powoływać się na przesłankę porządku publicznego
○ państwo członkowskie, powołując się na ograniczenia
uzasadnione względami porządku publicznego, może wziąć
pod uwagę, jako element zachowania zainteresowanego,
jego przynależność do ugrupowania lub organizacji, której
działalność uznawana jest przez to państwo członkowskie
40
za zagrożenie dla społeczeństwa, choć nie jest zakazana, i
to również w sytuacji, gdy obywatele tego państwa
członkowskiego, zamierzający wykonywać działalność
podobną do tej, jaką obywatel innego państwa
członkowskiego zamierzał prowadzić w ramach tego
ugrupowania lub organizacji, nie podlegają żadnym
ograniczeniom
13B. SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB – PRZEMIESZCZANIE SIĘ I POBYT,

DYREKTYWA 2004/38
● [18] → zakaz wszelkiej dyskryminacji ze względu na przynależność

państwową; PE i RUE mogą przyjąć przepisy celem zakazania
dyskryminacji
● [20] → ustanowienie obywatelstwa UE - obywatelem UE jest osoba
mająca obywatelstwo Państwa Członkowskiego – charakter
dodatkowy w stosunku do obywatelstwa krajowego
● prawa obywateli Unii Europejskiej:
○ swobodne przemieszczanie się i przebywanie na terytorium
Regulacje ogólne z TFUE państw członkowskich
○ czynne i bierne PW w wyborach do Parlamentu
Europejskiego
○ korzystanie z ochrony dyplomatycznej i konsularnej
każdego z pozostałych Państw Czł.
○ kierowanie petycji do PE
○ odwoływanie się do ERPO
○ czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach lokalnych na
terytorium państw czł.
Przedmiot dyrektywy: prawo obywateli Unii i członków ich rodzin do

swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium Państw
Członkowskich
● obywatelstwo UE → nadaje każdemu obywatelowi prawo do
swobodnego przemieszczania się i pobytu na ter. P. Cz.
○ stanowi ono podstawowy status obywateli P. Cz., w
przypadku gdy korzystają z prawa do swobodnego
przemieszczania się i pobytu → dyrektywa regulacji
instrumentów wspólnotowych, by wzmocnić prawo do
swobodnego przemieszczania się
● prawo swobodnego przemieszczania się powinno być
zagwarantowane członkom ich rodzin bez względu na
przynależność państwową na obiektywnych warunkach wolności i
Regulacje dyrektywy godności
2004/38 ● Do celów niniejszej dyrektywy, definicja „członka rodziny” powinna
również obejmować zarejestrowanego partnera, jeżeli
ustawodawstwo przyjmującego Państwa Członkowskiego uznaje
równoważność między zarejestrowanym związkiem partnerskim a
małżeństwem.
● Okres 3 miesięcy. Jest to czas, w ramach którego obywatele UE
powinni posiadać prawo do pobytu w przyjmującym państwie czł.
bez wypełniania formalności (innych niż posiadanie dow.
tożsamości, paszportu)
○ W przypadku okresów pobytu dłuższych niż trzy miesiące,
Państwa Członkowskie powinny mieć możliwość wymagać
od obywateli Unii zarejestrowania się u właściwych władz w
miejscu pobytu, poświadczonego zaświadczeniem o
rejestracji wydanym w tym celu.
Definicja członka rodziny - członek rodziny oznacza:
41
dyrektywa 2004/38 a) współmałżonka;
b) partnera, z którym obywatel Unii zawarł zarejestrowany związek
partnerski, na podstawie ustawodawstwa danego Państwa
Członkowskiego, jeżeli ustawodawstwo przyjmującego Państwa
Członkowskiego uznaje równoważność między zarejestrowanym
związkiem partnerskim a małżeństwem, oraz zgodnie z warunkami
ustanowionymi w odpowiednim ustawodawstwie przyjmującego
Państwa Członkowskiego;
c) bezpośrednich zstępnych, którzy nie ukończyli dwudziestego
pierwszego roku życia lub pozostają na utrzymaniu, oraz tych
współmałżonka lub partnera, jak zdefiniowano w lit. b);
d) bezpośrednich wstępnych pozostających na utrzymaniu oraz tych
współmałżonka lub partnera, jak zdefiniowano w lit. b);
SF:
●Obywatelka Rumunii, E. Dano → przebywała w Niemczech
●Wystąpiła o przyznanie świadczeń na rzecz swoją i dziecka.
●Prawo niemieckie → ze świadczeń nie mogą korzystać
cudzoziemcy, którzy przybywają do Niemiec celem uzyskania
pomocy społecznej
● Odmowa przyznania wnioskowanych świadczeń, z argumentacją,
że pani Dano nie starała się znaleźć pracy
Pytanie: wykładnia 18 TFUE → ustanawiającego zasadę niedyskryminacji,
20 TFUE → prawa obywatela Unii + poszczególnych artykułów KPP
● Stanowisko Trybunału
- Obywatel UE może domagać się równego traktowania z
Orzeczenie Dano obywatelami państwa członkowskiego → jeśli pobyt spełnia
warunki określone w dyrektywie 2004/38
- aby stwierdzić, czy nieaktywny zawodowo obywatel Unii, którego
okres pobytu jest dłuższy niż 3 miesiące, lecz krótszy niż pięć lat
może domagać się świadczeń socjalnych - należy ocenić, czy jego
pobyt spełnia warunki
- pcz. ma możliwość odmowy przyznania świadczeń socjalnych
obywatelom UE, którzy korzystają ze swobody przemieszczania się
jedynie celem uzyskania pomocy społecznej z innego państwa
członkowskiego, podczas gdy nie są pracownikami lub osobami
pracującymi na własny rachunek w przyjmującym państwie
członkowskim ani nie posiadają wystarczających zasobów, aby
ubiegać się o prawo pobytu
SF: Państwo Zambrano (ob. Kolumbii) - osiedlili się w Belgii i złożyli wnioski
o przyznanie im statusu uchodźcy, nie uzyskali zezwolenia na pobyt w
Orzeczenie Ruiz
państwie. W Belgii urodziła im się 2 dzieci - uzyskały z mocy prawa
Zambrano
belgijskie obywatelstwo. Panu Zambrano odmówiono wypłaty zasiłku dla
bezrobotnych.
● W sytuacji gdy obywatel Unii skorzystał ze swobody

przemieszczania się, udając się do państwa członkowskiego innego
niż to, którego przynależność państwową posiada, i efektywnie w
nim przebywając, zgodnie z warunkami przewidzianymi w art. 7 ust.
1 dyrektywy 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich
rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium
państw członkowskich, zmieniającej rozporządzenie (EWG) nr
Orzeczenie Coman
1612/68 i uchylającej dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG,
72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG,
90/365/EWG i 93/96/EWG, oraz rozwinął lub umocnił przy tej
sposobności życie rodzinne z obywatelem państwa trzeciego tej
samej płci, z którym związał się poprzez małżeństwo legalnie
zawarte w przyjmującym państwie członkowskim, art. 21 ust. 1
TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na
przeszkodzie temu, by właściwe organy państwa członkowskiego,
42
którego przynależność państwową posiada obywatel Unii, odmówiły
prawa pobytu rzeczonemu obywatelowi państwa trzeciego z tego
powodu, że prawo tego państwa członkowskiego nie przewiduje
małżeństwa osób tej samej płci.
● Artykuł 21 ust. 1 TFUE należy interpretować w ten sposób, że w
okolicznościach takich jak w sprawie w postępowaniu głównym
będącemu tej samej płci co obywatel Unii obywatelowi państwa
trzeciego, którego małżeństwo z tym obywatelem Unii zostało
zawarte w jednym z państw członkowskich zgodnie z prawem tego
państwa, przysługuje prawo pobytu przez okres przekraczający trzy
miesiące na terytorium państwa członkowskiego, którego
przynależność państwową posiada obywatel Unii. To pochodne
prawo pobytu nie może być obwarowane warunkami bardziej
rygorystycznymi niż przewidziane w art. 7 dyrektywy 2004/38.
● Dyskryminacja bezpośrednia: ma miejsce, gdy ze względu na

pochodzenie rasowe lub etniczne osoba traktowana jest mniej
przychylnie niż traktuje się, traktowano lub traktowano by inną
osobę w podobnej sytuacji.
Rodzaje dyskryminacji w ● Dyskryminacja pośrednia: ma miejsce, gdy pozornie neutralny
rozumieniu dyrektywy przepis, kryterium lub praktyka mogą doprowadzić do szczególnie
2000/43 niekorzystnej sytuacji dla osób danego pochodzenia rasowego lub
etnicznego w stosunku do innych osób, chyba że taki przepis,
kryterium lub praktyka są obiektywnie uzasadnione legalnym celem,
a środki mające służyć osiągnięciu tego celu są odpowiednie i
konieczne.
● Ma ona na celu walkę z dyskryminacją ze względu na pochodzenie

rasowe lub etniczne.
● Ustanawia minimalne wymagania dotyczące wprowadzenia w życie
Cel dyrektywy 2000/43 zasady równego traktowania osób w Unii Europejskiej (UE).
● Zniechęcając do stosowania dyskryminacji powinna pomóc w
podniesieniu stopnia uczestnictwa w życiu gospodarczym i
społecznym oraz w zmniejszeniu wykluczenia społecznego.
[Odstępstwa od zasady równego traktowania]

● W zakresie zatrudnienia dozwolone jest dopuszczenie odstępstwa w
przypadku, gdy rasa lub pochodzenie etniczne stanowią prawdziwy
wymóg. Odstępstwo to musi być uzasadnione charakterem
działalności oraz warunkami, w jakich jest ona wykonywana. Musi
być ono uzasadnione i proporcjonalne.
● Dyrektywa nie przeciwdziała działaniom pozytywnym, tzn. krajowym
środkom mającym na celu zapobieganie lub wyrównywanie
niedogodności związanych z pochodzeniem rasowym lub
Zakres zastosowania
etnicznym.
dyrektywy 2000/43
Każda osoba, która uważa się za ofiarę dyskryminacji ze względu na
pochodzenie rasowe lub etniczne musi mieć dostęp do postępowań
sądowych lub administracyjnych. Stowarzyszenia i inne zainteresowane
osoby prawne mogą również wszczynać, na rzecz skarżącego lub
wspierając go, za jego zgodą, postępowanie sądowe lub administracyjne.
Ofiara dyskryminacji musi jedynie doprowadzić do powstania domniemania
dyskryminacji, zaś na pozwanym spoczywa obowiązek udowodnienie, że do
niej nie doszło.
43
14. SWOBODA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
Zakaz ograniczeń w swobodnym świadczeniu usług w odniesieniu do

obywateli PCz. mających swe przedsiębiorstwo w PCz. innym niż Państwo
odbiorcy świadczenia
Swoboda świadczenia usług odnosi się do wszelkich usług wykonywanych

Art. 56 TFUE – USŁUGI zwykle za wynagrodzeniem w zakresie, w jakim nie są one objęte
postanowieniami o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób.
Podmiot świadczący usługę może w tym celu tymczasowo prowadzić
działalność w państwie członkowskim świadczenia usługi na takich samych
warunkach jak te, których przestrzegania państwo to wymaga od własnych
obywateli.
● Definicja usługi w rozumieniu Traktatów → świadczenia

wykonywane zwykle za wynagrodzeniem w zakresie, jakim nie
obejmują ich przepisy o swobodnym przepływie towaru, kapitału i
osób. Są to zwłaszcza:
○ dz. o charakterze przemysłowym,
○ dz. o charakterze handlowym,
○ dz. rzemieślnicza,
○ wykonywanie wolnych zawodów.
● Znaczenie terminu usługa jest doprecyzowane przez treść
orzecznictwa TSUE:
○ niematerialny charakter – nie może być zakwalifikowany
jako towar, kapitał ani świadczenie pracy
○ element transgraniczny – usługodawca przemieszcza się do
innego państwa członkowskiego w celu świadczenia tam
Art. 57 TFUE +
usług; usługodawca przemieszcza się do innego państwa
orzecznictwo ws. usług
członkowskiego, aby skorzystać z oferowanych tam usług;
usługodawca i usługobiorca = siedziba w tym samym pcz.,
ale przemieszczają się do innego państwa członkowskiego,
w celu świadczenia i korzystania z usług.
○ odpłatność – odpłatny charakter podkreśla gospodarczy
związek, jaki zachodzi między usługą a świadczeniem
wzajemnym
○ charakter tymczasowy – wynika on z ograniczonego w
czasie pobytu usługodawcy lub usługobiorcy w państwie
goszczącym
● Przykłady z orzecznictwa: działalność turystyczna, budownictwo,
usługi medyczne i prawnicze, nadawanie programów telewizyjnych
● Wyłączono: usługi transportowe, ubezpieczeniowe, bankowe →
wiąże się je z przepisami regulującymi przepływ kapitału
● Zakaz ograniczania swobody przedsiębiorczości obywateli jednego

PCz. na terytorium innego PCz.
● Jest to również zakaz ograniczeń w tworzeniu agencji, filii,
Art. 49 TFUE – oddziałów przez obywateli danego PCz., ustanowionych na
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ terytorium innego PCz.
Działalność ta powinna cechować się: (1) samodzielnością, (2) stałością,

(3) mieć charakter zarobkowy, (4) transgranicznością.
● podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na własny

rachunek
● zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza spółkami
Co obejmuje swoboda
przedsiębiorczości? Prawo przedsiębiorczości obejmuje prawo do podejmowania i wykonywania
własnej działalności gospodarczej, a także do zakładania przedsiębiorstw i
zarządzania nimi z myślą o stałym i ciągłym prowadzeniu działalności na
tych samych warunkach, na których prawo państwa członkowskiego, gdzie
44
prowadzona jest działalność, umożliwia to obywatelom tego państwa
SF:
● Gebhard – obywatel niemiecki ukończył studia w Niemczech → tam
praktykował jak adwokat → w ramach praktyk nawiązał współpracę
z kancelarią w Mediolanie → otworzył tam własne biuro.
● Rada Adwokacka w Mediolanie wszczęła procedurę dyscyplinarną
v. Gebhardowi | zarzuty: naruszenie przepisów włoskiej ustawy
przez wykonywanie zawodu we Włoszech w sposób stały przy
używaniu tytułu.
Problem:
● Jakie kryteria należy zastosować przy ocenie tymczasowego lub
stałego charakteru usług świadczonych przez adwokata
działającego w ramach określonych we wspomnianej dyrektywie?
● Wykładnia dyrektywy - ułatwienie skutecznego korzystania przez
prawników ze swobody świadczenia usług.
Trybunał:
● Rozgraniczenie: swoboda przedsiębiorczości a swoboda
świadczenia usług
○ decydujący jest element czasu (jak długo, czy często i
regularnie prowadzona jest dana działalność)
○ obywatel pcz. wykonujący stale i ciągle działalność
Orzeczenie Gebhard zawodową w innym pcz. → podlega swobodzie
przedsiębiorczości → z zamiarem związania się z życiem
gospodarczym danego państwa, w którym działalność jest
prowadzona
○ usługodawca – charakter przejściowy, ale podmiot
świadczący usługi w sensie przejściowym → może
wyposażyć się w niezbędną infrastrukturę (gabinet etc.)
● Zastosowanie doktryny wymogów imperatywnych do swobody
przedsiębiorczości i pozostałych swobód
○ Przepisy krajowe mogące utrudniać lub zniechęcać do
korzystania ze swobód, muszą spełniać 4 warunki:
■ 1. muszą być stosowane w sposób niedyskrymina-
cyjny
■ 2. muszą być uzasadnione nadrzędnymi
względami interesu ogólnego
■ 3. muszą prowadzić do realizacji celu, jakiemu
służą
■ 4. nie mogą wykraczać poza zakres konieczny do
jego osiągnięcia
[WEŹ POD UWAGĘ → bezpieczeństwo publiczne, porządek publiczny,
zdrowie publiczne]
SF:
● Omega GmbH twierdziła, że zakaz organizowania przez nią
„laserdromu”, w którym ludzie strzelają do siebie z fałszywych
pistoletów laserowych, jest bezprawnym ograniczeniem
swobodnego przepływu usług.
● Rząd Bonn, w ramach Ordnungsbehördengesetz Nordrhein-
Westfalen, zastosował ustawę, zgodnie z którą „Władze policyjne
mogą w indywidualnych przypadkach podjąć środki niezbędne do
zapobieżenia zagrożeniu porządku publicznego lub
Orzeczenie Omega
bezpieczeństwa”.
● Nastąpiło to po protestach przeciwko laserdromowi, ponieważ „bawił
się w zabijanie” ludzi. Pistolety pochodziły od brytyjskiej firmy Pulsar
Advanced Games Systems Ltd.
● Niemiecki Federalny Sąd Administracyjny orzekł, że zakazanie gry
jest zgodne z art. 1 ust. 1 Ustawy Zasadniczej dotyczącym godności
ludzkiej, „poprzez obudzenie lub umocnienie u gracza postawy
odmawiającej każdej osobie podstawowego prawa być uznanym i
szanowanym”.
45
T: Prawo wspólnotowe nie stoi na przeszkodzie wydaniu przez władze
krajowe zakazu prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na
wykorzystywaniu do celów handlowych gier opartych na symulacji zabijania
ludzi, uzasadnionego ochroną porządku publicznego w związku z
naruszeniem w ramach tej działalności godności ludzkiej.
(1) Jeżeli podatnicy z danego państwa członkowskiego zapisują swe

dzieci do szkoły położonej w innym państwie członkowskim, której
finansowanie jest zapewnione głównie ze środków prywatnych, art.
49 WE należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się
przepisom państwa członkowskiego, na mocy których istnieje
możliwość uwzględnienia czesnego uiszczanego na rzecz
niektórych prywatnych szkół położonych na terytorium tego państwa
jako wydatku szczególnego wpływającego na zmniejszenie podatku
dochodowego, które jednak w sposób generalny wykluczają tę
możliwość w przypadku czesnego uiszczanego na rzecz szkół
prywatnych położonych w innych państwach członkowskich.
(2) Jeżeli podatnicy danego państwa członkowskiego wysyłają swe
dzieci w celu kształcenia do położonej w innym państwie
członkowskim szkoły, której świadczenia nie są objęte art. 49 WE, to
Orzeczenie Schwarz
art. 18 WE sprzeciwia się przepisom państwa członkowskiego, na
mocy których istnieje możliwość uwzględnienia czesnego
uiszczanego na rzecz niektórych prywatnych szkół położonych na
terytorium tego państwa jako wydatku szczególnego wpływającego
na zmniejszenie podatku dochodowego, które jednak w sposób
generalny wykluczają tę możliwość w przypadku czesnego
uiszczanego na rzecz szkół prywatnych położonych w innych
państwach członkowskich.
Zgodnie z orzecznictwem istotną cechą wynagrodzenia w rozumieniu
wskazanego postanowienia jest to, że stanowi gospodarcze świadczenie
wzajemne względem danego świadczenia
Trybunał wykluczył z zakresu pojęcia usługi w rozumieniu art. 50 WE lekcje
udzielane przez niektóre instytucje podlegające systemowi nauczania
publicznego finansowane w całości lub głównie ze środków publicznych
(1) Artykuły 49 i 54 TFUE należy interpretować w ten sposób, że

swoboda przedsiębiorczości ma zastosowanie do przeniesienia
statutowej siedziby spółki utworzonej na mocy prawa jednego
państwa członkowskiego na terytorium innego państwa
członkowskiego w celu przekształcenia jej w spółkę prawa tego
innego państwa członkowskiego, w zgodzie z warunkami
ustanowionymi w ustawodawstwie tego ostatniego państwa,
któremu to przeniesieniu nie towarzyszy przeniesienie miejsca
rzeczywistej siedziby rzeczonej spółki.
Orzeczenie Polbud
(2) Artykuły 49 i 54 TFUE należy interpretować w ten sposób, że
postanowienia te stoją na przeszkodzie przepisom państwa
członkowskiego, które uzależniają przeniesienie statutowej siedziby
spółki utworzonej na podstawie prawa jednego państwa
członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego w
celu przekształcenia jej w spółkę prawa tego innego państwa
członkowskiego, w zgodzie z warunkami ustanowionymi w
ustawodawstwie tego ostatniego państwa, od przeprowadzenia
likwidacji pierwszej spółki.
● PUE nie dopuszcza, by państwo członkowskie odmówiło rejestracji

oddziału spółki założonej zgodnie z ustawodawstwem innego
państwa członkowskiego, w którym znajduje się jej siedziba, lecz w
którym nie prowadzi ona działalności handlowej, a celem utworzenia
Orzeczenie Centros
oddziału jest umożliwienie tej spółce prowadzenia w pełnym
zakresie jej działalności w państwie, w którym ten oddział zostanie
utworzony, co pozwoliłoby uniknąć konieczności zakładania tam
spółki i obejść uregulowania dotyczące zakładania spółek, które w
46
zakresie wnoszenia minimalnego kapitału zakładowego są tam
bardziej surowe.
● Niemniej jednak taka wykładnia nie wyklucza, że władze danego
państwa członkowskiego mogą przyjąć dowolny środek
zapobiegający oszustwom lub każący je bądź wobec samej spółki,
w stosownym przypadku przy współpracy z państwem
członkowskim, w którym została ona założona, bądź wobec jej
wspólników, którym udowodniono, że w rzeczywistości zamierzają,
poprzez założenie spółki, uniknąć wywiązania się z zobowiązań
wobec wierzycieli prywatnych lub publicznych mających siedzibę na
terytorium danego państwa członkowskiego.
Nie można uznać za udział w wykonywaniu władzy publicznej typowych

czynności adwokata, takich jak doradztwo i pomoc prawna, podobnie jak
reprezentowanie i obrona stron przed sądem, nawet jeżeli udział lub pomoc
Orzeczenie Reyners
adwokata są obowiązkowe lub adwokaci mają w tej mierze wyłączność z
mocy prawa, gdyż te czynności nie mają wpływu na rozstrzygnięcie
dokonywane przez sędziego i swobodne wykonywanie wł. sądowniczej.
(1) Artykuł 59 traktatu EWG należy interpretować w ten sposób, iż

dotyczy on usług oferowanych telefonicznie przez usługodawcę
potencjalnym usługobiorcom mającym miejsce zamieszkania w
innych państwach członkowskich i świadczonych bez opuszczania
państwa członkowskiego, w którym ma on swoją siedzibę.
(2) Uregulowanie państwa członkowskiego zakazujące usługodawcom
mającym siedzibę na jego terytorium nawiązywania kontaktów
telefonicznych z potencjalnymi klientami mającymi miejsce
zamieszkania w innym państwie członkowskim bez ich
Orzeczenie Alpine
wcześniejszej zgody, w celu zaproponowania im swoich usług,
Investments
stanowi ograniczenie swobody świadczenia usług w rozumieniu art.
59 traktatu.
(3) Artykuł 59 traktatu nie stoi na przeszkodzie uregulowaniu
krajowemu, które, w celu ochrony zaufania inwestorów do krajowych
rynków finansowych, zakazuje praktyki polegającej na prowadzeniu
rozmów telefonicznych z potencjalnymi klientami mającymi miejsce
zamieszkania w innych państwach członkowskich, bez ich
wcześniejszej zgody, w celu proponowania im usług związanych z
inwestycjami w zakresie towarowych kontraktów terminowych.
System krajowy, na mocy którego państwo członkowskie nakłada obowiązek

uzyskania uprzedniego zezwolenia na wykonywanie działalności polegającej
na zawodowym udzielaniu kredytów na jego terytorium przez spółkę z
siedzibą w państwie trzecim, i na mocy którego można odmówić takiego
Orzeczenie Fidium Finanz zezwolenia między innymi wówczas, gdy spółka ta nie ma zarządu
głównego lub oddziału na tym terytorium, w istotny sposób wpływa na
wykonywanie swobodnego świadczenia usług w rozumieniu art. 49 WE i
nast. Spółka z siedzibą w państwie trzecim nie może się powoływać na te
przepisy.
47
15. SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU
- wiele istotnych dziedzin obrotu gospodarczego: ubezpieczenia,

bankowość, podatki, wolność inwestowania, usługi finansowe, obrót
Czego dotyczy przepływ papierami wartościowymi
kapitału? - przepływ kapitału jest jednym z filarów ustanowienia rynku
wewnętrznego → najważniejszy cel UE (3 TUE → zrównoważony
rozwój gospodarczy oraz stabilność cen, społeczna g. rynkowa…)
- swoboda przepływu kapitału została w TUE zrównana z innymi

Traktatowa liberalizacja
swobodami → zyskała taką samą rangę i została ukształtowana wg
przepływu kapitału
takiego samego modelu jak postanowienia o innych swobodach
[Art. 63 TFUE] → 1. W ramach postanowień niniejszego rozdziału zakazane

są wszelkie ograniczenia w przepływie kapitału między Państwami
Członkowskimi oraz między Państwami Członkowskimi a państwami
Regulacja traktatowa trzecimi.
2. W ramach postanowień niniejszego rozdziału zakazane są wszelkie
ograniczenia w płatnościach między Państwami Członkowskimi oraz między
Państwami Członkowskimi a państwami trzecimi.
[Art. 65 TFUE] → Artykuł 63 nie narusza prawa Państw Członkowskich do:

a) stosowania odpowiednich przepisów ich prawa podatkowego
traktujących odmiennie podatników ze względu na różne miejsce
zamieszkania lub inwestowania kapitału,
Pełna liberalizacja
b) podejmowania wszelkich środków niezbędnych do zapobiegania
przepływu kapitału, ale
naruszeniom ich ustaw i aktów wykonawczych, zwłaszcza w sferze
dopuszczone są
podatkowej i w dziedzinie nadzoru ostrożnościowego nad
ograniczenia w sytuacjach
instytucjami finansowymi lub ustanowienia procedur deklarowania
wyjątkowych
przypływu kapitału do celów informacji administracyjnej bądź
statystycznej, lub podejmowania środków uzasadnionych powodami
związanymi z porządkiem publicznym lub bezpieczeństwem
publicznym.
Na państwach członkowskich spoczywa ciężar dowodu, iż wprowadzane

Znaczenie ciężaru dowodu
ograniczenia faktycznie służą celom określonym w traktacie.
Jest to jednostronne przeniesienie wartości majątkowych w formie

pieniężnej (np. środki płatnicze, kredyty, papiery wartościowe) lub rzeczowej
Czym jest przepływ (udziały w spółce, nieruchomości) w celu inwestycyjnym [element
kapitału? inwestycji był podkreślany mocno na wykładzie], między co najmniej
dwoma państwami członkowskimi lub pomiędzy państwami członkowskimi a
państwem trzecim.
● inwestycje bezpośrednie – ustanowienie oddziałów lub nowych

przedsiębiorstw należących w całości do osoby wnoszącej kapitał,
a także na zaciągnięciu długoterminowych pożyczek w celu
ustanowienia lub utrzymania trwałych związków ekonomicznych
Kategorie przepływów ● inwestycje w nieruchomości
kapitału (dyrektywa ● operacje odnoszące się do papierów wartościowych
88/361) ● kredyty i pożyczki pieniężne
● poręczenia, gwarancje i prawa zastawu
● przepływ kapitału o charakterze osobistym (pożyczki, darowizny,
spadek, posag)
● fizyczny przywóz i wywóz aktywów finansowych
48
● Monety nie będące środkiem płatniczym – swoboda przepływu
towarów
Odróżnienie swobody
● Zakup towarów, usług – płatność
przepływu kapitału od
● Loterie i hazard – usługi
innych swobód
● Inwestycja w spółki prowadząca do uzyskania wpływu na działania
spółki – przedsiębiorczość
Artykuł 56 WE sprzeciwia się przepisom państwa członkowskiego, zgodnie z

którymi podatnicy będący rezydentami w tym państwie członkowskim, którzy
otrzymują odsetki lub dywidendy pochodzące z oszczędności lub inwestycji
dokonanych w innym państwie członkowskim podlegają dodatkowemu
podatkowi komunalnemu, jeżeli nie postanowili, aby te dochody z majątku
ruchomego zostały im wypłacone przez pośrednika mającego siedzibę w
państwie członkowskim ich miejsca zamieszkania, podczas gdy dochody o
tym samym charakterze pochodzące z oszczędności lub inwestycji
dokonanych w ich państwie członkowskim miejsca zamieszkania, ponieważ
Orzeczenie Dijkman są objęte podatkiem u źródła, nie muszą być zadeklarowane i w takim
przypadku nie są objęte takim podatkiem.
Odmienne traktowanie takie jak w postępowaniu przed sądem krajowym nie ogranicza się do
stosowania różnych mechanizmów opodatkowania w zależności od tego, czy omawiane
dochody pochodzą z inwestycji lub oszczędności dokonanych w innym państwie członkowskim
czy w państwie członkowskim miejsca zamieszkania. Omawiane różne mechanizmy
opodatkowania prowadzą bowiem do tego, że dochody z majątku ruchomego pochodzące z
oszczędności lub inwestycji dokonanych w innym państwie członkowskim i nieobjęte zaliczką
na podatek od dochodów kapitałowych podlegają uzupełniającemu opodatkowaniu w postaci
dodatkowego podatku komunalnego, podczas gdy dochody pochodzące z oszczędności lub
inwestycji dokonanych w Belgii mogą być z niego zwolnione.
● ważny interes publiczny, pod warunkiem, iż przepisy krajowe są

proporcjonalne do zamierzonego celu
● [wyjątki traktatowe]
○ możliwość stosowania odpowiednich przepisów krajowego
prawa podatkowego traktujących odmiennie podatników ze
względu na różne miejsce zamieszkania lub inwestowania
kapitału
○ klasyczne odwołanie do klauzul bezpieczeństwa
publicznego i porządku publicznego
○ środki i procedury w/w → nie powinny stanowić arbitralnej
dyskryminacji ani ukrytego ograniczenia w swobodnym
przepływie kapitału i płatności
● [wyjątki orzecznicze]
○ Model z Cassis de Dijon w zakresie wymogów
imperatywnych. Przepisy krajowe stanowiące przeszkody
w swobodzie przepływu, stosowane bez dyskryminacji,
Dopuszczalne mogą być usprawiedliwione na podstawie wymogów
ograniczenia swobody imperatywnych interesu publicznego, podwarunkiem że
przepływu kapitału będą stosowane zgodnie z zasadą proporcjonalności.
○ Wymogi imperatywne te to → apsekty interesu publicznego,
które wymagają ochrony państwa - ochrona konsumenta,
ochrona środowiska, zapobieganie nieuczciwej konkurencji,
poprawa warunków pracy, zachowanie spójności ordynacji
podatkowej.
○ Możliwość zastosowania wymogów imperatywnych została
sformułowana w orzeczeniu Komisja v. Belgia 478/98.
■ przedmiot: belgijskie przepisy podatkowe
zawierające zakaz nabywania przez osoby
zamieszkałe w Belgii udziałów w pożyczce
rozpisanej za granicą
■ władze belgijskie: rzeczony zakaz był
usprawiedliwiony na podstawie zachowania
spójności systemu podatkowego
■ T: nie uznał zasadności argumentów Belgii, ale nie
wykluczył stosowania wym. imp. w swobodzie p.k.
49
Obrót nieruchomościami jest istotnym aspektem swobody przepływu
kapitałów - jest wymieniony w aneksie do dyrektywy 88/361, obejmuje:
- inwestycje w nieruchomości za granicą dokonywane przez
Nabywanie nieruchomości
nierezydentów,
- inwestycje w nieruchomości za granicą dokonywane przez
rezydentów
O swobodzie przepływu kapitału mowa wówczas, gdy nieruchomość stanowi

samodzielne dobro inwestycyjne (np. zakup domu, domu letniskowego,
domu na wynajem).
Samodzielne dobro
inwestycyjne Jeżeli nieruchomość jest nabywana w celu korzystania z innej swobody →
transakcja taka będzie uznana za korzystanie z tych swobód (np. zakup
terenu pod budowę przedsiębiorstwa → swoboda przedsiębiorczości; zakup
mieszkania w celu podjęcia pracy → swoboda przepływu pracowników)
Często spowodowane względami obronności i bezpieczeństwa państwa - w

Wyłączenia swobody
szczególności jeśli chodzi o nieruchomości w strefie nadgranicznej lub na
obrotu nieruchomościami
innych obszarach istotnych ze względów wojskowych.
Dom lub lokal mieszkalny znajdujący się zwykle na terenie wypoczynkowym

(górskim, nadmorskim, nadjeziornym) lub atrakcyjnym turystycznie.
- niektóre państwa członkowskie stosują przepisu mające zachować
“Drugie domy” istniejącą strukturę i rolniczy charakter danego terenu z jego
stałymi mieszkańcami i gospodarstwami rodzinnymi, a tym samym
utrzymać na danym obszarze działalność inną niż związaną z
funkcjonowaniem sektora turystycznego
1) Artykuł 56 WE sprzeciwia się temu, aby przepisy krajowe takie jak te

stanowiące przedmiot postępowania przed sądem krajowym
uzależniały nabycie nieruchomości rolnej od spełnienia warunku
polegającego na ustanowieniu przez nabywcę stałego miejsca
Orzeczenie Festersen zamieszkania na tej nieruchomości.
2) Ta wykładnia art. 56 WE nie byłaby odmienna w przypadku, gdyby
nabyta nieruchomość rolna nie stanowiła samodzielnego
gospodarstwa rolnego i gdyby budynek mieszkalny znajdował się w
strefie miejskiej.
50

Skrypt 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Skrypt 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Prawo Unii Europejskiej – egzamin

01. HISTORIA INTEGRACJI. PROCES ROZSZERZANIA UE

Plan ogłoszony 9 maja 1950 – propozycja poddania przemysłu stalowego i

Data podpisania: 1951, data wejścia w życie: 1952

Data podpisania: 1957, data wejścia w życie: 1958

Data podpisania: 1965, data wejścia w życie: 1967

Data podpisania: 1986, data wejścia w życie: 1987

Data podpisania: 1992, data wejścia w życie: 1993

Data podpisania: 2001, data wejścia w życie: 2003

Traktat o Data podpisania: 2007, data wejścia w życie: 2009

● 1952/1958. RFN, Francja, Włochy, państwa Beneluksu

● Integracja pozioma → rozszerzanie Unii Europejskiej: reformy

02/03. UNIA EUROPEJSKA JAKO ORGANIZACJA MIĘDZYNARODOWA. ANALIZA TUE

W rozumieniu organizacji międzyrządowej:

● miały charakter organizacji międzynarodowych - międzypaństwowych

● TUE (z Maastricht) nie nadał UE podmiotowości prawnej

● ius tractatuum → prawo do zawierania umów międzynarodowych

● szczególna koncentracja kompetencji

Niniejszym Traktatem Wysokie Umawiające się Strony ustanawiają między

- decyzje ws. wprowadzania nowych aktów prawnych w trybie

Unia opiera się na wartościach poszanowania godności osoby ludzkiej,

1. Unia uznaje prawa, wolności i zasady określone w Karcie praw

● Art. 49 TUE Każde państwo europejskie, które szanuje wartości,

Procedura akcesyjna W załączniku

Podział kompetencji W załączniku

Zasada demokracji W załączniku

04. STRUKTURA INSTYTUCJONALNA UNII EUROPEJSKIEJ

● funkcja prawodawcza i budżetowa – wspólnie z Radą UE

● EWWiS → Wspólne Zgromadzenie

● przedstawiciele obywateli UE wybierani w wyborach powszechnych

● sprawowanie funkcji: ustawodawczej, kontrolnej, budżetowej

● Przewodniczący Parlamentu – wybierany w głosowaniu tajnym spośród

Informacje ogólne i ● powstała celem instytucjonalizacji cyklicznych spotkań o podstawie

● szefowie państw lub rządów państw członkowskich, jak również:

● brak kompetencji prawodawczych, jednak:

● zbierana 2 razy w ciągu półrocza, zwoływana przez Przewodniczącego

RADA UNII EUROPEJSKIEJ

● wspólnie z PE → funkcja ustawodawcza

● skład: jeden przedstawiciel szczebla ministerialnego z każdego

● uczestnictwo w procedurze tworzenia i przyjmowania prawa UE

● co do zasady - większością kwalifikowaną, kwestie proceduralne -

● prezydencja składów Rady - na zasadzie równej rotacji → okres

● W wyniku poszerzania zakresu kompetencji przyznanych Unii →

● jeden obywatel z każdego państwa członkowskiego +:

● niekwestionowana niezależność komisarzy → ogólne kwalifikacje i

● czas trwania: 5 lat, biegnie równolegle z kadencją PE

● wybierany jako pierwszy w procedurze powołania Komisji

● wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej - akty ustawodawcze mogą

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ

Struktura Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i sądy wyspecjalizowane

Podstawa działania Na podstawie traktatów oraz Statutu TSUE

● Po jednym sędzi z każdego państwa członkowskiego → 27 sędziów. Z

● Sędziowie wybierają spośród siebie Prezesa (na 3 lata, odnawialny

ogół: czuwanie nad poszanowaniem prawa w wykładni i stosowaniu traktatów

Właściwość ● Jest to sąd odwoławczy od orzeczeń Sądu wydanych w I instancji

● Po dwóch sędziów z każdego państwa członkowskiego

● prezes na czele → wybierany spośród siebie na 3 lata, mandat

Właściwość ● skargi wniesione przez podmioty indywidualne, w tym sporów między

● Rozpoczęcie działalności wraz z wprowadzeniem wspólnej waluty

● Jest to organ audytowy, sprawujący zewnętrzną kontrolę finansową UE

05. ŹRÓDŁA PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ. PROCEDURY STANOWIENIA

● nie mają mocy wiążącej;

Trybunał w wyroku w sprawie Van Gend en Loos sformułował zasadę