Mariusz Kwiatkowski

Politologia
Rok III
Grupa III

PROBLEMY INTEGRACYJNE KRAJÓW BLOKU POSTSOWIECKIEGO

Kluczowe hasła:
1. Pierwsze idee zjednoczonej Europy
2. Historia Wspólnot i ich rozszerzania
3. Problemy państw bloku postsowieckiego w kontekście integracji
4. Fundusze PHARE i SAPARD jako sposób wyrównania różnic w
Europie
5. Wymogi stawiane przez UE wobec państw kandydujących
6. Problemy naszego kraju wobec Unijnych wymagań

Idea zjednoczenia Europy jest bardzo stara. Bardzo trudno wskazać jest kiedy się
zrodziła, ale pewne jest, iż jest ona o wiele starsza niż obecne instytucje zjednoczonej
Europy. Oczywiście najważniejsze w tej problematyce są koncepcje powstałe już w XX
wieku albowiem są one nam zdecydowanie bliższe i lepiej przystają do realiów
współczesnej Europy.
Jednym z prekursorów Zjednoczonej Europy jest z pewnością hrabia Richard
Calerghy. Już w 1923 roku założył on Unię Paneuropejską. Jej celem było oczywiście
dążenie do zbudowanie wspólnoty na naszym kontynencie. Siedzibą organizacji
początkowo był Wiedeń, potem przeniosła się do Berna, by w niedługim czasie usadowić
się w Nowym Yorku.1

1
WWW.wikipedia.pl z dnia 24.04.2004

1
 Z pewnością koncepcje jednoczenia starego kontynentu nabrały przyspieszenia po II
wojnie światowej. Już w 1946 roku Winston Churchill zasugerował, iż należy zbudować
Stany Zjednoczone Europy. Chciał by został utworzony silny europejski rząd i parlament.
Kluczową rolę w ostatecznym procesie jednoczenia się Europy odegrali dwaj zwolennicy
federalizmu funkcjonalnego, czyli Robert Shumann i Jean Monet. Ci dwaj wybitni
politycy i mężowie stanu byli zwolennikami jednoczenia Europy pod kątem ścisłej
współpracy gospodarczej. Trzeba w tym miejscu zwrócić uwagę, że ówczesna Europa
była przedzielona żelazną kurtyną i kwestia konkurencyjności gospodarki
zachodnioeuropejskiej w starciu z państwami bloku postsowieckiego była bardzo ważna.
Największy wpływ na praktykę polityczną wywarła koncepcja funkcjonalnej integracji,
propagowana przez Moneta. Zakładała ona, że integracja w jednym sektorze będzie
stopniowo rozszerzać się na nowe sfery i doprowadzi w przyszłości do wykształcenia się
prężnie i skutecznie działającej wspólnoty politycznej. Koncepcje Jeana Moneta można
więc porównać do drogi pokonywanej sposobem małych i ostrożnych kroków. Cel miał
być osiągnięty powoli i rozważnie.2
Robert Schuman, minister spraw zagranicznych Francji, był wyraźnie zainspirowany
propozycjami Moneta. Pod ich wielkim wpływem opracował swą koncepcję, którą
ujawnił światu w deklaracji z 1950r. Proponował w niej powołanie organizacji
międzynarodowej z ponadnarodowym zarządem Celem działania tejże organizacji miało
być sprawowanie kontroli nad rozwojem przemysłu węglowego i stalowego w Niemczech
i Francji. Nie oznacza to jednak, że Shuman zamykał drogę do współpracy innym krajom.
Do organizacji drogę otwartą miały mieć wszystkie państwa. 3
Ciałem powołanym do życia w wyniku tych deklaracji była Europejska Wspólnota
Węgla i Stali. Niedługo później powstała Europejska Wspólnota Energii Atomowej. 4
Należy w tym miejscu podkreślić, że już wtedy podejmowane były działania, które można
uznać za dążenie do bardzo ścisłej integracji Europy. Dowodem na to może być umowa,
zawarta w 1954r. miedzy Europejską Wspólnotą Węgla i Stali a Wielką Brytanią.
Protoplastą obecnie działającej Unii Europejskiej była oczywiście Europejska Wspólnota
Gospodarcza, którą utworzono na podstawie jednego z Traktatów Rzymskich zawartych
25 marca 1957. Jej cele to:
 Ułatwienie wymiany gospodarczej
 Przyspieszanie rozwoju gospodarczego
2
Marszałek-Kawa Joanna, Procesy Integracyjne w Europie po II wojnie światowej, Toruń 2003
3
Ibidem
4
Latoszek E., Proczek M., Organizacje Międzynarodowe-założenia, cele, działalność, Warszawa 2001

2
  Zmniejszanie dysproporcji między Europą Zachodnią a USA
 Stanowienie przeciwwagi dla RWPG
Początkowo do EWG należały Francja, Niemcy, Belgia, Holandia, Luksemburg i Włochy.
Pierwsze rozszerzenie miało miejsce w 1973 roku, kiedy do struktur EWG przystąpiły
Irlandia, Wielka Brytania oraz Dania. W roku 1978 nastąpiło przyjęcie nazwy Wspólnoty
Europejskie i sformułowano trzy kryteria pozwalające do Wspólnot dołączyć:
1. Państwo kandydujące musi leżeć w Europie
2. Państwo kandydujące musi być demokratyczne
3. Państwo kandydujące musi zaakceptować polityczno gospodarcze cele
Wspólnoty
W roku 1981 do Wspólnoty dołączyła Grecja (wcześniej nie było to możliwe ze
względu na rządy junty wojskowej. Bardzo ważnym wydarzeniem w historii wspólnot
stało się podpisanie w 1985 roku Traktatu z Shengen. W jego myśl część państw
Wspólnoty zniosła na swych granicach kontrole graniczną. Kolejnym etapem zwiększanie
się Europejskiej rodziny było przyjęcie do niej wyzwolonych z autorytarnych rządów
Franco i Salazara Hiszpanii i Portugalii (był to rok 1986). 5Kolejne etapy rozszerzenia to
rok 1995 (Austria, Finlandia i Szwecja) oraz najbliższy nam rok 2004, kiedy do Unii
Europejskiej przyjęto kolejnych 10 państw w tym Polskę.

Sama Unia Europejska utworzyła się 1.XI.1993r. na mocy Traktatu o Unii

Europejskiej, podpisanego w Maastricht 7.II.1992r. przez 12 państw należących wtedy do
Wspólnot Europejskich czyli Belgię, Danię, Francję, Grecje, Hiszpanię, Holandię,
Irlandię, Luksemburg, Niemcy, Portugalię, Wielką Brytanię i Włochy.

Unię Europejską można określić jako nową formę współpracy państw, które
rozpoczęły realizację kolejnego etapu integracji europejskiej zapoczątkowanej
powstaniem Wspólnot Europejskich. Podstawowym celem Unii jest kształtowanie coraz
ściślejszych związków miedzy narodami wewnątrz wspólnoty przez utworzenie
rzeczywistej unii gospodarczo-monetarnej i politycznej oraz rozwój współdziałania w
różnych dziedzinach.6

.
5
Pod redakcją Artura Patka, Najnowsza Historia Świata 1945-1995, Kraków 1997
6
Gaziński B., Unia Europejska nie tylko dla początkujących, Olsztyn 2002

3
 Rozpad bloku wschodniego umożliwił państwom Europy Środkowej i Wschodniej
rozwój współpracy ze Wspólnotami Europejskimi, co wcześniej było absolutnie
niemożliwe z przyczyn ideologicznych. Dążenie do integracji ze Wspólnotami
utożsamiano z propagandowym hasłem „powrotu do Europy”. Hasło te jest oczywiście
mocno umowne, albowiem geograficznie nikt państwom bloku postsowieckiego miejsc
głównych Europie zabrać nie był głównych stanie. Wieloletnia izolacja od struktur
zachodnioeuropejskich sprawiła jednak, że owe państw poszły głównych zupełnie innym
kierunku głównych zostały głównych tyle. Można powiedzieć, że Europa bardzo im
uciekła.
Politycy głównych państw zachodnioeuropejskich bardzo szybko postanowili pomóc
dla państwom Europy Środkowej i Wschodniej. Już w 1989r. Margaret Thatcher wysunęła
myśl stowarzyszenia państw środkowoeuropejskich ze Wspólnotami Europejskimi. W
związku z tym przewodniczący Komisji WE Jacques Delolrs w 1990r. zaproponował
byłym państwom RWPG umowy stowarzyszeniowe. Pierwsze do negocjacji przystąpiły
Czechosłowacja, Polska i Węgry. (W tym samym 1989 roku Rada Europejska
zaaprobowała pomysł utworzenia Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju. Instytucja
ta miała wspierać państwa byłego bloku wschodniego w odbudowie swoich gospodarek.7)

Układy stowarzyszeniowe przybrały podobną strukturę we wszystkich przypadkach.

Należy jednak zaznaczyć, że ich treści dostosowano do odmiennych warunków
panujących w krajach kandydujących. Układy te odegrały jednak bardzo dużą rolę. Przede
wszystkim pomogły krajom Europy Środkowej i Wschodniej zapoznać się z twardymi
regułami panującymi w Europie Zachodniej i ułatwiły przygotowanie do członkostwa.
Pierwsze układy europejskie podpisano w 1991r. z Polską i Węgrami. W
zamierzeniach był także taki układ z Czechosłowacją, lecz rozpad tego państwa
uniemożliwił jego podpisanie. W 1993r. podpisano układy stowarzyszeniowe z Bułgarią i
Rumunią, w 1994r. z Czechami i Słowacją, w 1995r. z trzema krajami bałtyckimi- Litwą,
Łotwą i Estonią, a w roku 1996 ze Słowenią.8

Integracja państw bloku postsowieckiego niosła ze sobą ogromne problemy. Przede

wszystkim kraje te miały bardzo chwiejną i niestabilna gospodarkę. Było to oczywiście
spowodowane wieloletnim nierozsądnym prowadzeniem polityki ekonomicznej przez

7
Latoszek E., Proczek M., Organizacje Międzynarodowe-założenia, cele, działalność, Warszawa 2001
8
K. Łastawski, Od idei do integracji europejskiej, Poznań 2000

4
 komunistyczne władze. Życie ponad stan, a w sytuacjach kryzysowych zaciągnie
ogromnych pożyczek sprawiło, że niedługo po wyswobodzeniu się z sowieckiej kurateli
groziła im prawdziwa katastrofa gospodarcza. Szczęśliwie krachu udało się uniknąć
jednakże skutki wieloletniej gospodarki centralnie planowanej widoczne są do dziś.9
Innym ważnym problemem, który pojawił się w kontekście integracji państw byłego
bloku wschodniego w UE jest mentalność ludzi w nich żyjących. Chodzi najbardziej o
tych obywateli państw postsowieckich, którzy urodzili się pod sowiecką kuratelą. Jednym
z elementów gospodarki centralnie planowanej było zapewnienie wszystkim obywatelom
pracy. Nie liczono się tu ze względami ekonomicznymi. Obywatele przyzwyczajeni do
takiego stanu rzeczy mieli prawo poczuć rozczarowanie wolnym rynkiem. Takie zjawisko
jak masowe bezrobocie nie było w socjalizmie widoczne. Elity intelektualne i polityczne
stanęły więc przed poważnym wyzwaniem. Należało przekonać obywateli do integracji.
Zadanie to wcale nie było łatwe tym bardziej, że głośno wypowiadających się
przeciwników wstąpienia państw postsowieckich do Unii nie brakowało. Problem ten miał
oczywiście wymiar społeczny, a nie polityczno gospodarczy. O tym jednak, że problemy
społeczne są niezwykle istotne, jak i o tym, że dla integracji niezbędne jest poparcie
społeczne przekonaliśmy się na przykładzie Norwegii, której obywatele nie zgodzili się w
referendum na wstąpienie do Unii Europejskiej.10
Innym bardzo ważnym problemem było to, że kraje postsowieckie mają znacznie
niższe PKB od państw członkowskich. Powodowało to obawy społeczeństw Wspólnot, że
przyjęcie nowych członków może drastycznie pogorszyć ich warunki rozwojowe.
Przyznać trzeba że obawy te były jak najbardziej uzasadnione ale i tym razem państwa
Europy zachodniej postanowiły nie zostawiać państw kandydujących samym sobie.
Postanowiono stworzyć szereg narzędzi, które miały ułatwić biednym krajom Europy
Środkowej i Wschodniej dorównanie gospodarcze państwom wspólnoty. Celem
przyspieszenia dostosowawczego ułatwienia procesu dostosowawczego utworzono w
1989 roku specjalny fundusz przedakcesyjny dla państw kandydujących- PHARE. Z tego
funduszu państwa kandydujące otrzymywały bezzwrotną pomoc finansową.
Fundusz PHARE szybko stał się najważniejszym instrumentem dla państw
kandydujących do członkostwa w UE. Ułatwił on rozwój nowych instytucji na wzór
zachodni, pomagał w finansowaniu inwestycji oraz infrastruktury, głównie o charakterze

9
Marszałek-Kawa Joanna. Op. Cit.
10
WWW.wikipedia.pl z dnia 24.04 2004

5
 komunikacyjnym i ekologicznym. W ramach programu PHARE realizowane są też
wielonarodowe programy współpracy, w tym programy współpracy transgranicznej.
Jako że państwa bloku postsowieckiego są krajami w dużej części rolniczymi UE
postanowiła w styczniu 2000r. utworzyć Specjalny Program Akcesyjny dla Rolnictwa i
Rozwoju Wsi(SAPARD).Jego celem jest w pierwszej kolejności ułatwienie państwom
kandydującym dostosowania swojego zacofanego i mało efektywnego rolnictwa do norm
unijnych. Środki z SAPARDU przyznano dziesięciu państwom kandydujących.
Największe kwoty przypadły jednak Polsce i Rumunii. Państwo zabiegające o pomoc z
funduszu SAPARD musi przygotować konkretne programy rozwojowe, łącznie z oceną
przewidywanych skutków ich realizacji. Musi też wyasygnować do 25% ogólnej kwoty
wydatków na realizację projektu. Niestety często był to dla krajów kandydujących duży
problem albowiem brakowało wykwalifikowanych pracowników, którzy byliby w stanie
owe projekty przygotować. Jeszcze częściej owe 25% środków własnych okazywało się
być kwotą niemożliwą do przygotowania.11

Kamieniem milowym w procesie wstępowania do państw Europy Środkowej i

Wschodniej do Unii Europejskiej miała decyzja podjęta przez Radę Europejską 22
czerwca 1993r na szczycie w Kopenhadze. Zgodnie z nią państwa z byłego bloku
wschodniego mogą wstąpić do UE dopiero po spełnieniu ściśle określonych wymogów
politycznych i ekonomicznych. Decydentom chodziło przede wszystkim o posiadanie
stabilnych instytucji demokratycznych, rządów prawa, przestrzeganie praw człowieka i
ochronę mniejszości narodowych. Podkreślano też wymóg posiadania sprawnej
gospodarki rynkowej, posiadającej zdolność do sprostania konkurencji ze strony sił
rynkowych wewnątrz UE, co przecież nie było w państwach kandydujących wcale łatwe
do osiągnięcia z wcześniej wspominanych przyczyn. Za oczywiste uznano też, że państwa
wstępujące muszę być gotowe podporządkować się wymogom Unii politycznej ze
Wspólnotą i realizacji jej nadrzędnych celów. 12
Wkrótce po powstaniu Unii Europejskiej i wysunięciu pomysłu jej rozszerzeni
na wschód zauważono, że nie jest możliwe przeprowadzenie szybkiej integracji. Co
więcej stwierdzono, że w różnych miejscach bloku postsowieckiego różne aspekty
integracji będą z przyczyn obiektywnych realizowane w różnym tempie. Do dyskusji o

11
Gaziński B., Op. Cit.
12
Łastawski K., Od idei do integracji europejskiej, Poznań 2000

6
 tempie integracji europejskiej wprowadzony został termin „kręgów koncentrycznych”. W
myśl tej koncepcji ścisła integracja europejska obejmowałaby tak zwany „krąg centralny”.
Dopiero w jego otoczeniu tworzyłyby się kolejne kręgi państw słabiej zintegrowanych.
Było to oczywiście wyrazem obaw przed krajami Europy Wschodniej i ich słabą
gospodarką. Wiadomo przecież, że im słabiej byłyby zintegrowane tym mniejszy
wpływ(negatywny) miałyby na gospodarkę państw Unii. Nie można jednak sprowadzać
teorii kręgów koncentrycznych tylko do obaw, albowiem była ona też wyrazem realizmu
ludzi, którzy rozumieli, że dostosowanie się państw byłego bloku wschodniego do
wymogów UE potrwać może bardzo długie lata o ile w ogóle będzie możliwe.13
UE po raz kolejny sprecyzowała swoje wymagania wobec krajów wstępujących na
spotkaniu Rady Europejskiej, które odbyło się w Essen w grudniu 1994r. Kolejne
warunki, które postawiono przed ewentualnymi nowymi członkami to między innymi:
 Przeprowadzanie regularnych konsultacji w sprawach polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa oraz w sprawach zwalczania zorganizowanej przestępczości
 Harmonizacja prawa, norm i standardów ochrony środowiska, współpracy
regionalnej itp.

W Essen określono de facto strategię przedakcesyjną. Spowodowało to, że

wcześniejsze układy stowarzyszeniowe państw kandydujących stały się faktycznie
dokumentami przedakcesyjnymi. Wyrazem tego było choćby to, że normą stały się
konsultacje, które prowadzili przedstawiciele kandydujących państw problemy z
władzami Unii Europejskiej.14

Na Madryckim posiedzeniu, które odbyło się w grudniu 1995r. Rada Europejska

zobowiązała Komisję do przygotowania opinii o kandydatach. Dla wykonania tego
zadania Komisja sporządziła kwestionariusze samooceny państw kandydujących.
Wykorzystane zostały także materiały zebrane w trakcie realizacji układów
stowarzyszeniowych oraz dane, pozostające w dyspozycji innych międzynarodowych
organizacji.15

13
Marszałek-Kawa Joanna, Op. Cit.
14
Gaster J., Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej, Toruń 2002

15
I. Budge, K. Newton i inni, Polityka Nowej Europy, Od Atlantyku do Uralu, Warszawa 2001

7
 Aby zaakcentować jeszcze lepiej problemy, które wiązały się z akcesją państw bloku
postsowieckiego z UE postaram się skupić teraz na aspekcie Polskim aby na jego
przykładzie zasygnalizować pewne istotne kwestie.
Do zbliżenia pomiędzy Polską a Wspólnotą doszło już w1989 roku. Wtedy to została
zawarta umowę o handlu i współpracy handlowej i gospodarczej. Warto o tym wspomnieć
albowiem już kilka tygodni po tym wydarzeniu rozpoczęte zostały rozmowy o
stowarzyszeniu naszego kraju z europejskimi strukturami.
Aby ułatwić integracje i pokazać dobrą wolę państwa wspólnoty szybko zniosły
ograniczenia we wspólnym handlu z naszym krajem.
Ponadto przystąpiono do realizacji wspominanego już wcześniej programu pomocy
PHARE.
Dnia 16.XII.1991r. w Brukseli podpisany został Układ Europejski ustanawiający
stowarzyszenie między Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi a
Rzeczpospolitą Polską . Układ ten wymagał łącznie 14 ratyfikacji, co oznacza, że musiało
go zaakceptować oddzielnie każde państwo członkowskie, a także Parlament Europejski
oraz Sejm Polski. Procedura ta oczywiście była bardzo długotrwała, więc postanowiono,
że trzecia część Układu, czyli tak zwana Umowa Przejściowa, która dotyczyła
swobodnego przepływu towarów, wejdzie w życie od 1.03.1992r. Cały Układ zaczął
obowiązywać dopiero od 1 lutego 1994 roku. Wyrazem wzrastającej integracji było
chociażby to, że w myśl dokumentu strony zobowiązały się do regularnego informowania
o prowadzonej przez siebie działalności politycznej
Jest to dokument podzielony na 9 części, obejmujących 122 artykuły oraz 7
protokołów, załączników i deklaracji.
Układ określa regularne procedury i mechanizmy dialogu politycznego, na który
składają się:
 Konsultacje Przewodniczącego Rady Europejskiej i Przewodniczącego
Komisji z Prezydentem RP
 Konsultacje ministerialne w ramach Rady Stowarzyszenia
 Spotkania wyższych przedstawicieli dyplomatycznych Polski z Prezydium
Rady Ministrów oraz Komisji
 dialog w ramach Parlamentarnego Komitetu Stowarzyszenia.16
.

16
Ibidem.

8
 Najwięcej szczegółowych rozwiązań można odnaleźć w części trzeciej, która wraz z
odnośnymi załącznikami i protokołami, określa zasady wymiany handlowej. Tempo
znoszenia ceł i innych ograniczeń jest zróżnicowane dla poszczególnych grup towarów.
Za cel końcowy porozumienia uznano stworzenie w okresie dziesięciu lat strefy wolnego
handlu artykułami przemysłowymi. Założenie to oczywiście było bardzo ambitne, a jego
realizacja pozostawia wiele do życzenia. Po raz kolejny przeszkodą stały się kwestie
ekonomiczne. Polska między innymi musiała chronić swój własny rynek przed zalewem
tanich towarów z Unii. W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że polski przemysł (podobnie
jak rolnictwo) jest bardzo niewydajny. Nowoczesne technologie zachodnie nie miały do
naszego kraju wstępu. Przykładem może być tu przemysł wydobywczy, który w PRL był
bardzo hołubiony. Okazało się jednak, że po wprowadzeniu wolnego rynku nasz węgiel
okazał się być bardzo drogi w stosunku do zachodniego. Powodem było oczywiście
stosowanie starego i drogiego w eksploatacji sprzętu. Biorąc pod uwagę założenia
dokumentu w Polsce zaczęło się pojawiać coraz więcej tańszego węgla zachodniego. Dla
wielu kopalń oznaczało to plajtę, a dla ich pracowników utratę pracy. Jest to na Śląsku
wielki problem albowiem byli górnicy najczęściej nie mają wykształcenia pozwalającego
im znaleźć inną pracę, a nierzadko są oni jedynymi żywicielami swych rodzin.
Odrębne zasady niż produktów stosunku do towarów przemysłowych przyjęto co do
produktów rolnych i rybołówstwa, gdzie liberalizacja handlu postępuje z założenia
wolniej. Utworzenie strefy wolnego handlu w dziesięcioletniej (czy nawet dłuższej
perspektywie) nie jest w dokumencie przewidziane.
Zgodnie z tzw. zasadą asymetrii, cła i ograniczenia w dostępie na rynek są szybciej
znoszone ze strony Wspólnoty niż ze strony Polski.17
Układ Stowarzyszeniowy nie zmierza jednak do wprowadzenia swobodnego
przepływu siły roboczej pomiędzy Stronami. Jego celem jest sprecyzowanie statusu
prawnego osób legalnie zatrudnionych na terytorium drugiej strony. Pracownicy ci
uzyskali gwarancję identycznych warunków pracy i świadczeń pracowniczych, jak
obywatele państwa, w którym znaleźli zatrudnienie.
Układ Europejski podkreślał ogromną rolę dostosowania polskiego prawa
finansowego do wymogów UE. Było to oczywiście niezbędne przy planowanej
wszechstronnej wymianie handlowej. Do najpilniejszych obszarów działań
dostosowawczych zaliczono w związku z tym:
 Prawo bankowe,
Karpiński A., Unia Europejska- Polska, dylematy przyszłości, Warszawa 1998
17

9
  Zasady opodatkowania i rachunkowości przedsiębiorstw,
 Prawo celne,
 Prawo o spółkach.
Podkreślono też konieczność zintegrowania prawa w sferze ochrony praw autorskich i
praw konsumenta, a także ochrony sanitarnej roślin i zwierząt oraz regulacje w zakresie
transportu i ochrony środowiska naturalnego. Jest oczywiste, że dostosowanie prawa
naszego kraju niosło ze sobą wiele problemów. Mam tu na myśli oczywiście kwestie
natury formalnej. Droga ustawodawcza, którą musi przejść każdy projekt jest bardzo
długa i co oczywiste zajmuje wiele czasu. Inna sprawa, że ciężko sobie wyobrazić, by w
demokratycznym kraju wprowadzono zmiany w prawie wprowadzono z dnia na dzień.
Przeprowadzenie ewolucji naszego prawodawstwa w kierunku unijnych wymogów i w
sposób kompetentny okazało się dla naszych parlamentarzystów sporym kłopotem.18
Tymczasem precyzowanie wymogów wobec naszego kraju i jemu podobnych szło
dalej. W deklaracji Rady Europejskiej z 22 czerwca 1993 roku stwierdzono, że
stowarzyszone kraje Europy Środkowej i Wschodniej, staną się członkami Unii
Europejskiej zaraz po przyjęciu przez nie zobowiązań wynikających z członkostwa.
Warunki te określono w sposób dość precyzyjny. Chodziło o osiągnięcie przez kraj
kandydujący stabilności gwarantującej demokrację. Akcentowano po raz kolejny
konieczność istnienia w kraju rządów prawa, które będą przestrzegały praw człowieka i
chroniły wszelkie mniejszości. Po raz kolejny podkreślono także wymóg funkcjonowania
sprawnej i stabilnej gospodarki wolnorynkowej, która będzie w stanie udźwignąć
konkurencji pochodzącej z krajów Unii. Na koniec po raz wtóry przypomniano, że
państwa wstępujące będą miały obowiązek podporządkować się jej interesom
politycznym.19 Z dokumentu tego jasno wynika, że wstąpienie do Unii Europejskiej jest
równoznaczne z częściowym ograniczeniem suwerenności naszego kraju. Świadomość ta
tworzyła kolejna trudną do pokonania barierę w społeczeństwie Polskim. Po 45 latach
zniewolenia i ograniczonej suwerenności nasz kraj miał znów (tym razem dobrowolnie)
ograniczyć swą swobodę w podejmowaniu decyzji wobec innego podmiotu. Wywoływało
to w naszych rodakach rozmaite obawy, które umiejętnie podsycali przeciwnicy integracji
porównując Brukselę do Moskwy.20

18
WWW.wikipedia.pl z dnia 242.04.2004
19
Karpiński A., Op. Cit.
20
WWW.wikipedia.pl z dnia 24.04.2004

10
 Nasz kraj podjął wiele wysiłków, aby dostosować się do wymagań postawionych mu w
wymienianych dokumentach. Wyrazem tego stał się kwestionariusz przekazany naszemu
krajowi w 1996 roku , który miał na celu określenie, czy Polska spełnia wymogi stawiane
wobec przyszłych członków.
Na jego podstawie Komisja Europejska stwierdziła, że choć istnieją dziedziny, w
których Rzeczpospolita musi podjąć jeszcze wiele wysiłków(system emerytalny,
dostosowanie prawa do rynku europejskiego, prywatyzacja) to jednak zakres zmian
dokonujących się w Polsce jest ogromny.
Opinia końcowa była jednak jak najbardziej pozytywna. W związku z tym Komisja
zaproponowała przystąpienie do negocjacji z Polską. Ich celem miało być rzecz jasna
przyjęci naszego kraju do Unii Europejskiej.
Termin podjęcia negocjacji ustalony został na szczycie w Luksemburgu w grudniu
1997 roku. Rozpoczęły się one 31 marca 1998 roku i objęły pierwszą grupę państwa
kandydujących (poza Polską znalazły się w niej: Czechy, Węgry, Estonia, Słowenia i
Cypr).21
Tym oto sposobem nasz kraj stał się z państwa bloku postsowieckiego krajem
negocjującym wstąpienie do UE. Droga, którą przeszedł (a inne kraje jemu podobne wraz
z nim) była bardzo skomplikowana, a przecież nie można powiedzieć, że dobiegła ona
końca. Mimo że nasz kraj pomyślnie zakończył negocjacje i jest już w UE to problemy
wynikające z jego integracji są nadal widoczne i widoczne będą jeszcze długo. Wiele jest
obaw związanych z Unią, które nas dręczą (podwyżki cen, wykup polskich ziem). Wiele
jest też problemów, które jeszcze nie są zauważane, a zaczną nam przeszkadzać za jakiś
czas. Na dziś dzień doprawdy trudno powiedzieć, jaka przyszłość w Unii nas czeka.
Wszyscy politycy podkreślają, że nie będzie łatwo, ale akcentują też szanse, jakie niesie
integracja. W pracy tej starałem się pokazać problemy, które wiązały się z integracją
Polski i państw jej podobnych. Problemy występowały i występują zarówno w samych
tych państwach jak i we wspólnocie. Część z nich rozwiązano za pomocą pokazanych
przeze mnie mechanizmów, inne niestety są wciąż aktualne. Pozostaje nam jednak mieć
nadzieję, że zintegrowana Europa prędzej czy później sobie z nimi poradzi. W końcu
jednym z podstawowych celów integracji jest wspólne działanie na rzecz skutecznego
rozwiązywania dręczących Europę problemów.

21
Karpiński A., Op. Cit.

11
Bibliografia:

 Budge, K., Polityka Nowej Europy, Od Atlantyku do Uralu,Warszawa

2001
 Gaster J., Kompendium wiedzy o Unii Europejskiej, Toruń 2002
 Gaziński B., Unia Europejska nie tylko dla początkujących, Olsztyn 2002
 Karpiński A., Unia Europejska- Polska, dylematy przyszłości, Warszawa
1998
 Latoszek E., Proczek M., Organizacje Międzynarodowe-
założenia, cele, działalność, Warszawa 2001
 Łastawski K., Od idei do integracji europejskiej, Poznań 2000
 Marszałek-Kawa Joanna- Procesy Integracyjne w Europie po II wojnie
światowej, Toruń 2003
 Pod red. Michałowskiej Stosunków., Mały Słownik Stosunków
Międzynarodowych, Warszawa 1999
 Pod red. Patka A., Najnowsza Historia Świata 1945-1995, Kraków 1999
 WWW.wikipedia.pl z dnia 24.04.2004

12